________________ 352 STUDIES IN JAIN LITERATURE pleasures of the senses. The heroic and the furious do not differ as their vibhavas bear resemblance. Regarding dana-vira etc., the poet's chief intention is to describe the supreme generosity, greatness, etc., of the hero. The poet (Kalidasa) describes 'The Lament of Aja' for pointing out the profound love of Aja for Indumati, his beloved queen. So too the santa is portrayed to demonstrate the intense sense of world-weariness of mumuksus (persons desirous of liberation). So too the terrifying in order to illustrate the tenderness of heart of the heroes concerned. To tell the truth, poets depict these various situations to exhibit the richness of their pratibha (creative imagination) in the same way as they write padma-bandha (artificial composition in which the words are arranged in the form of a lotus flower), etc. This point of view thar "rasa is laukika (worldly), that it is 'sukhaduhkhatmaka', and that it in no way differs from other pleasures of the senses", however, did not find able advocates among the alankarikas and was thrown into background, if not completely eclipsed, by the writings of Abhinavagupta, Mammata, Visvanatha, Jagannatha and the like. Notes and References : 1. Natyasastra VI. 15-17. 2. अन्ये त्वादिशब्देन शोकादीनामत्र संग्रहः / स च न युक्तः / सामाजिकानां हि हईंकफलं नाट्यं न शोकादिफलम् / ..हर्षांश्चाधिगच्छतीति पठन्ति / ---Abhinavabharati (A. Bh) I, p. 289 and Aesthetic Rapture, Vol.II. Notes, p. 68, fn, no. 385, by Masson and Patwardhan, Deccan College, Poona, 1970 3. i) तत्र सर्वेऽमी सुखप्रधानाः / स्वसंविच्चर्वणरूपस्यैकघनस्य प्रकाशस्यानन्दसारत्वात् / ...इति आनन्दरूपता सर्वरसानाम् / -A. Bh., Vol. I. p. 284 ii) तेनालौकिकचमत्कारात्मा रसास्वादः स्मृत्यनुमानलौकिकसंवेदनविलक्षण एव / --A. Bh., Vol. I, p. 234 iii) चतुर्वर्गव्युत्पत्तेरपि चानन्द एव पार्यन्तिकं मुख्यं फलम् / ---Locana, Balapriya edn., p. 41 iv) प्रीत्यात्मा च रसस्तदेव नाट्यं नाट्यमेव वेद इत्यस्मदुपाध्यायः / -Ibid., p. 336 4. i) आनन्दनिष्यन्दिषु रूपकेषु... ...स्वसंवेद्यः परमानन्दरूपो रसास्वादो दशरूपाणां फलम्...Dasarupakavaloka I.6, N.S. edn., p. 2 ii) तादृश एवासावानन्दः सुखदुःखात्मको यथा प्रहरणादिषु संभोगावस्थायां कुट्टमिते, स्त्रीणाम्, अन्यश्च लौकिकात् करुणात् काव्यकरुणः / ..तस्माद् रसान्तरवत् करुणस्याप्यानन्दात्मकत्वमेव / --Ibid., p. 98 5. अयं हि लोकोत्तरस्य काव्यव्यापारस्य महिमा, यत्प्रयोज्या अरमणीया अपि शोकादयः पदार्थाः आहलादमलौकिकं जनयन्ति / विलक्षणो हि कमनीयः काव्यव्यापारज आस्वादः प्रमाणान्तरजादनुभवात् / ___ -Rasagaigadhara, Anana I (under rasasvarupa) 6. भावकत्वव्यापारेण भाव्यमानो रसः..सत्त्वोद्रेकप्रकाशानन्दमयनिजसंविद्विश्रान्तिलक्षणेन परब्रह्मास्वादसविधेन भोगेन परं भुज्यत इति / -A. Bh., Vol. I, p. 277 Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org