Studies in Jain Literature

SR No.: 001868
Original Sutra Author: N/A
Author: V M Kulkarni
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Centre
Publication Year: 2001
Total Pages: 114
Language: English
Classification: Book_English, Literature, & Story
File Size: 14 MB

Page 358

340 STUDIES IN JAIN LITERATURE minds eroticism was not bad in taste; aesthetically it was most appealing to them. Notes and References : 1. इदं हि भरतसूत्रं तट्टीकाकृद्भिर्भट्टलोल्लट-श्रीशंङ्कक-भट्टनायक- अभिनवगुप्तपादैश्चतुर्भिः क्रमेण मीमांसान्यायसाङ्ख्य___अलङ्कारमतरीत्या चतुर्धा व्याख्यातम् / -Kavyaprakasa, BOR Institute, Poona, 1950, edn., p. 87 2. Art Experience by M. Hiriyanna, Kavyalaya Publishers, Mysore, 1954, p. 7. 3. Ibid, pp 15-16. 4. See Introduction to The Aesthetic Experience According To Abhinavagupta (p.xx, f.n. 1) by R. Gnoli, Varanasi (1968) edn. (Chowkhambha Sanskrit Studies Vol. LXII). In the Dhvanyalokalocana (Kashi Sanskrit Series, Banaras 1940 edn., p. 173) Abhinavagupta censures Bhatta Nayaka thus "Such discussions are all right in Mimamsa but have no place in poetry". He makes such a remark about Bhatta Nayaka in Abhinavabharati (Vol. III p. 309) : Kevalam jaiminir anusrtah. 5. Incidentally, it may be noted that Anuyogadvarasutra, a sacred work of the Svetarbara Jains, which claims to be old (before third century A. D.) contains a Prakrit passage on nine kavya-rasas. The list omits 'bhayanaka and substitutes in its place 'vridanaka'. Further, it gives the pride of place to vira and not to srngara. It is surprising, if not shocking that all Jain writers on poetics and aesthetics completely ignore this passage giving an additional proof that aesthetics is not necessarily related to any religion or system of philosophy. 6. यत् पुनरेभिरपि चमत्कारो दृश्यते, स रसास्वादविरामे सति यथावस्थितवस्तुप्रदर्शकेन कविनटशक्तिकौशलेन / -Natyadarpana III. p. 141. 7. विस्मयन्ते हि शिरश्छेदकारिणाऽपि प्रहारकुशलेन वैरिणा शौण्डीरमानिनः / अनेनैव च सर्वाङ्गाहलादकेन __ कविनटशक्तिजन्मना चमत्कारेण विप्रलब्धाः परमानन्दरूपता दुःखात्मकेष्वपि करुणादिषु सुमेधसः प्रतिजानते / / -Ibid, p. 141. 8. तथाऽनुकार्यगताश्च करुणादयः परिदेवितानुकार्यत्वात् (? परिदेवितादिकार्यत्वात्) तावद् दुःखात्मका एव / यदि वानुकरणे सुखात्मानः स्युर्न सम्यगनुसरणं स्यात्, विपरीतत्वेन भासनात् / इति / -Natyadarpana, p. 142. 9. ... न च नटस्य रसो न भवतीत्येकान्तः / पण्यस्त्रियो हि धनलोभेन पररत्यर्थं रतादि विपञ्चयन्त्यः कदाचित् स्वयमपि परां रतिमनुभवन्ति / गायनाश्च परं रञ्जयन्तः कदाचित् स्वयमपि रज्यन्ते / एवं नटोऽपि रामादिगतं विप्रलम्भाधनुकुर्वाण: कदाचित् तन्मयीभावमुपयात्येवेति / -Ibid, p. 142. 10. ...सुखदुःखात्मा लोकस्य नटस्य काव्यश्रोत्रानुसन्धात्रोः प्रेक्षकस्य च रसः / केवलं मुख्यस्त्रीपुंसयोः स्पष्टेनैव रूपेण रसो विभावानां परमार्थसत्त्वादत एव व्यभिचारिणोऽनुभावाश्च रसजन्याः तत्र स्पष्टरूपाः / अन्यत्र तु प्रेक्षकादौ ध्यामलेनैव रूपेण विभावानामपरमार्थसतामेव काव्यादिना दर्शनात् / अत एव व्यभिचारिणोऽनुभावाश्च रसानुसारेणास्पष्टा एव / अत एव प्रेक्षकादिगतो रसो लोकोत्तर इत्युच्यते / -~-Ibid, p. 143. 11. Kavyaprakasakhandana (p. 16) Bharatiya Vidya Bhavan, Bombay, 1953 A. D. 12. Kavyamala 12. "Nirnaya-Sagar" edn. 1939, p. 27 13. तदपेक्षया कामिनीकुचकलशस्पर्शचन्दनानुलेपनादिनेव नाट्यदर्शन-काव्यश्रवणाभ्यां सुखविशेषो जायते / स एव तु रस इति नवीनाः / -Kavyaprakasakhandana, p.16.