Studies in Jain Literature

SR No.: 001868
Original Sutra Author: N/A
Author: V M Kulkarni
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Centre
Publication Year: 2001
Total Pages: 114
Language: English
Classification: Book_English, Literature, & Story
File Size: 14 MB

Page 167

THE SOURCE OF PRAKRIT LANGUAGES 149 प्राकृत इति / सकलजगज्जन्तूनां व्याकरणादिभिरनाहितसंस्कारः सहजो वचनव्यापारः प्रकृतिः / तत्र भवं सैव वा प्राकृतम् / "आरिसवयणे सिद्धं देवाण अद्धमागहा वाणी" इत्यादिवचनाद्वा प्राक्पूर्वं कृतं प्राकृतं बालमहिलादिसुबोधं सकलभाषानिबन्धनभूतं वचनमुच्यते / मेघनिर्मुक्तजलमिवैकस्वरूपं तदेव च देशविशेषात् संस्कारकरणाच्च समासादितविशेषं सत् संस्कृताधुत्तरविभेदानाप्नोति / अत एव शास्त्रकृता प्राकृतमादौ निर्दिष्टं तदनु संस्कृतादीनि / पाणिन्यादिव्याकरणोदितशब्दलक्षणेन संस्करणात् संस्कृतमुच्यते / तथा प्राकृतभाषैव किञ्चिद्विशेषलक्षणान्मागधिका भण्यते / -Niranayasagar press edition, Bombay, 1909, p. 13. Vakpatiraja, in his poem, called "Gaudavaho", observes : सअलाओ इमं वाआ विसंति एत्तो य ऐति वाआओ। एंति समुदं च्चिअ णेति साअराओ च्चिअ जलाइं // (सकला इदं वाचो विशन्ति इतश्च निर्यन्ति वाचः / आयन्ति समुद्रमेव निर्यन्ति सागरादेव जलानि // ) In his play "Balaramayana" Rajasekhara writes : यद् योनिः किल संस्कृतस्य सुदृशां जिह्वासु यन्मोदते यत्र श्रोत्रपथावतारिणि, कटुर्भाषाक्षराणां रसः / गद्यं चूर्णपदं पदं रतिपतेस्तत्प्राकृतं यद् वच स्मॉल्लाटॉल्ललिताङ्गि पश्य नुदती दृष्टेनिमेषव्रतम् // Hemacandra, in his Kavyanusasana, writes thus : अकृत्रिमस्वादुपदां परमार्थाभिधायिनीम् / सर्वभाषापरिणतां जैनी वाचमुपास्महे / / and in the course of his Vrtti he says : ... अथवा अकृत्रिमाण्यसंस्कृतान्यत एव स्वादूनि मन्दधियामपि पेशलानि पदानि यस्यामिति विग्रहः / ....तथा सर्वेषां सुरनरतिरश्चां विचित्रासु भाषासु परिणतां तन्मयतां गतां सर्वभाषापरिणताम् / एकरूपापि हि भगवतोऽ र्धमागधीभाषा वारिदविमुक्तवारिवदाश्रयानुरूपतया परिणमति / यदाह- देवा दैवीं नरा नारी शबराश्च शाबरीम् / तिर्यञ्चोऽपि हि तैरश्ची मेनिरे भगवद्गिरम् // Mahavira Jain Vidyalaya, Bombay, 1964 edn. pp 1-2. In short, according to the view of these writers, the Prakrit language is the root-language and that Sanskrit and other languages are derived from it. Now it needs to be seen whether this view stands a close scientific scrutiny : Modern grammarians and philologists firmly hold that the Prakrits form a connecting link between the Sanskrit language-both Vedic and Classical Sanskrit including the Epic idiom (OIA) and the Modern Indian languages (NIA) like Marathi, Gujarati, Hindi, Bengali etc. They concede the close connection