Dhurtakhyan

SR No.: 001861
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Jinvijay
Publisher: Saraswati Pustak Bhandar Ahmedabad
Publication Year: 2002
Total Pages: 160
Language: Sanskrit, Prakrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari, Story, Literature, P000, & P030
File Size: 14 MB

Page 151

बालावबोधरूपगूर्जर भाषामय - धूर्ताख्यानकथा
तिवारि शश बोलिओ - 'जो ब्रह्मा विष्णु जेहनो पार न पांम्या तेहवुं मोटुं ईश्वरनुं लिंग इतुं तो उंदरनुं पूंछ मोटुं किम न संभवइ ? ।
६४
तथा, शास्त्रि हनुमंतनुं पूंछडुं अति मोटुं संभलाइ छइ । जेणि पूंछडइ आखी लंका नगरी वीटी अग्नि बाली । जो हनुमंतनुं पूंछडुं एवडुं मोढुं हतुं, तो उंदरनुं पूंछडुं मोटुं किम न होइ ? ' [ ५,५९–६३ ]
तथा, पुराण मांहिं सांभल्युं छइ - गंधारिकावर राजा अरण्यई मनुष्यपणुं मूंकी कुरुबक म थयो । ते पूर्वि राजा नघुष हतो, जेणइ संग्राम करतां इंद्र जीतो । ते इंद्रनइ तिरस्कार करतो जाणी वृहस्पति सराप्यो हुतो, अरण्यइ अजगिर थयो । एहविं राज्यभ्रष्ट पांच पांडव अरण्य आव्या; ते एकाकी भमतो भीम वनिं गयो, ते अजगिरें गल्यो । ते वात सांभली युधिष्ठिर ते अजगिर 10 पासिं गया । तेणिं सात प्रश्न पूछियां । तेहना युधिष्ठिरै उत्तर दीधा । पछी भीम पाछो बस्यो । शापनै अंतें अजगरपणुं मूंकी बली नघुष राजा थयो । जो ए सत्य छइ, तो गोधा आम्रवाणुं धरीनइ तुं वली स्त्रीपणुं क्रिम न पामइ ? ॥ [ ५,६४-६९]
॥ इति खण्डपानां प्रति शशेनोक्तं कथानकत्रयम् ॥ ८-१० ॥
तिवारि खंडपाना बोली- 'जो धूर्त राजाओ ! तुम्हे सघला माहरु वचन प्रमाण करो, तो हुं 15 सर्वनइ भोजन दिउँ । अनइ जो कदाचित तुम्हनै हुं माहरी बुद्धिं हरावीस, तो तुम्हो जग मांहिं कउडीमात्र मूल्य नही पांमो' । तिवारि ते सर्व धूर्त बोल्या- 'अम्हनें ब्रह्मा, बृहस्पति, विष्णु जीती सकइ नहीं, तो तुं स्त्री मात्र अम्हनें किम जीतीस ?' । तिवारि खंडपाना बोली- 'तुम्हें मासड जुओ । हवड तुम्हने हरानुं हुं । पछे हुं वायुइं अपहर्यां ते राजानां वत्र जोवा राजानी आज्ञाइं नीकली । तथा, पूर्वे घणा कालना माहरा च्यार दास नासी गया हता तेहनी अनइ वखनी शुद्धि 20 करती पृथिवीइं भ्रमती इहां आवी । ते माहरा दास तुम्हे च्यार छो, ते वस्त्र तुम्हे लीघां छ । जो ए असत्य जाणी न मानो, तो सर्व महाजननइ भोजन दिओ; जो सत्य जाणो तो तुम्ही वस्त्र चोर छो, माहरा दास छो । [ ५,७०-७६ ]
तिवारि ते सर्व धूर्त लाज्या, विषाद पांम्या । बेहुं प्रकारि उत्तर देवा असमर्थ हुंता, दीन थई कहिवा लागा - 'जे खंडपाना, तुझथी अधिक जग मांहिं कोई बुधिवंत नथी; जेणीइ ॐ अम्ह सरीखा महाधूर्त्त महाबुद्धिवंत जीत्या । ते माटि हिवइ सात दिननइ वरसाते भूष्या सर्व धूर्त्तनइतुं भोजन करावि । पछै खंडपाना ते सर्व धूर्त्तनें वचनई हर्ष पामी सर्वनें भोजन देवा महाभीषण श्मशान गई । तिहां ततकालनो मरण पाम्यो बालक कोईक लोक मूकी गया. हता, तेनें तिहांथी लेई जलि न्हवरावी, वस्त्र पहिरावी, उजेनी नगरी मांहिं जई, एक महाधनवंत सेठनें घरि पइठी । तिहां आसने बैठो, अनेक लोके परिवर्यो, व्यापार मांहिं व्यमचित, घरनो 30 धणी व्यवहारीओ सेठ दीठो । तेहनें पासि जई, दीन थई, रीस चढाववा खंडपाना कहिवा लागी -
'अहो सेठ ! हुं दरी ब्राह्मणनी स्त्री हूं, अनाथ हुं, असरण कुं; ते माटि आ बालकनें पालवा, धन मांगवा, तुं महाउपकारी पुरुष पासि आवी छु । इम तेहनुं वारंवार वचन सांभली, व्यापार मांहिं व्यप्रचित्तपणा माटि व्यवहारीइ पोताने सेवकनें आज्ञा दीधी जे - 'ए पापिणी रंडानें घर बाहिर मारी