________________
भाष्यगाथा ४६१-४६६] पीठिका
१६५ अहवा - णाणचरणाणि सह दंसणेण प्रालंबणं काउं पडिसेवंती । कहं पडिसेवंतो? उच्यते, कडाइ ति "कडाई" नाम कृतयोगी, तिक्खुत्तो कमो योगो, प्रलाभे पणगहाणी, तो गेहति । स एवं पणगहाणीए जयणाए पडिसेवेउ "होति" भवति, समत्यो त्ति पभु ति वुत्तं भवति, सो य पभू गीतार्थत्वात् भवति, केसु ? उच्यते, पसत्येसु पसत्या तित्यकराणुण्णाया, जे कारणा प्रत्युपेक्षणादिका इत्यर्थः ।
अहवा -"होति समत्थो पसत्येसु." गीतगीयत्थत्तणातो समत्यो भवति, प्रगीमो समत्थो ण भवति, पसत्येमु तित्थकराणुगातेष्वित्यर्थः ।।४६३।।
एसाउ दप्पिया-कप्पिया पडिसेवणा समासेणं ।
कहिया सुत्तत्थो पेढियाए देवो न वा कस्स ।।४६४॥ एसा दप्पिया कप्पिया य पडिसेवणा समासेणं संखेवेणं कहिता इत्यर्थः । "सुत्तत्थो पेढियाए देयो न वा कस्स" कस्स देयो कस्स वा न देनो इति ।
अहवा - कहितो सुत्तत्थो पेढियाए णिसीहिय-पेढियाए सुत्तत्थो व्याख्यातः,सो पुण पिसीहपेढिकाए गुत्तत्थो कस्स देयो कस्स वा ण देनो इति भण्णति ।।४६४॥ जेसिं ताव ण देग्रो ते ताव भणामि -
अवहुस्सुते च पुरिसे, भिण्णरहस्से पइण्णविज्जते ।
णीसाणपेहए वा, असंविग्गे दुबलचरित्ते ॥४६५।
बहुस्सुयं जस्स सो बहुम्सुतो, सो तिविहो - जहण्णो मज्झिमो उक्कोसो । जहण्णो जेण पकप्पज्झयणं प्रधीतं, उक्कोसो चोद्दस्स-पुव्वधरो, तम्मज्झे मज्झिमो, एत्थ जहण्णे वि ताव ण पडिसेहो। न बहुस्सुप्रो प्रबहुस्सुतो, येन प्रकल्पाध्ययनं नाषीतमित्यर्थः, तस्य निसीथपीठिका न देया ।
अहवा - प्रबहुस्सुय जेण हेठिल्लसुत्तं न सुतं सो भबहुसुतो भण्णति । पुरिसे ति पुरिसो तिविहो परिणामगो, अपरिणामगो, प्रतिपरिणामगो, तो एत्य अपरिणामग प्रतिपरिणामगाणं पडिसेहो।
"भिषण रहस्सं" जमि पुरिसे सो भिण्ण-रहस्सो रहस्सं ण धारयतीत्यर्थः । इह "रहस्सं" भववातो भणति । तं जो प्रगीताणं कहेति सो भिण्णरहस्सो। पइण्णविज्जणं वा करेति जस्स वा तस्स वा कहयति मादी अदिट्ठभावाण सावगाण वि जाव कहयति । णिस्साणं णाम प्रालंबन, तं पेहेति प्रार्थयति प्रववातपेहे त्ति वुत्तं मरति, तं प्रववायपदं णिक्कारणे वि सेवतीत्यर्थः । ण संविग्गो असंविग्गो पासत्यादि त्ति वुत्तं भवति । दुबलो चरिते दुब्बलचरित्तो, विणा-कारणेण मूलुत्तरगुणपडिसेवणं करेतीत्यर्थः । एस पुण "पुरिस" सद्दो सव्वेसु अणुवट्ठावेयव्वो। एतेसु पेढिगा-सुत्तत्थो ण दायग्बो इति ।।४६५।।
जो पुण पडिसिद्ध पुरिसे देति तस्स दोसप्पदरिसणत्थमिदं भण्णति -
एतारिसंमि देतो, पवयणघातं व दुल्लभबोहिं ।
जो दाहिति पाविहि ता, तप्पडिपक्खे तु दातव्वो ॥४६६।। एतेसि दोसाण जो अण्णतरेण जुत्ती सव्वेहिं वा तम्मिणिदेसो एतारिसंमि पुरिसे पेढियसुनत्यं देतो पवयणघातं करेति । “पवयणं' दुवालसंग, तस्सत्थो तेण घातितो भवति, उस्सुत्ताचरणाम्रो ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org