________________
सभाष्य-चूणिके निशीथसूत्रे
[पाचारद्वारम् -
दुविह तवेत्ति, बाहिरो प्रभितरो य । बाहिरो छबिहो-प्रणसगं, १ प्रोमोयरिया, २ भिक्खापरिसंखाणं, ३ रसपरिच्वापो, ४ कायकिलेसो, ५ पडिसंलिगता य । ६ प्रभितरो छबिहो-पायच्छित्तं, १ विणो, २ वेयावच्चं ३ सझानो, ४ वि उसगो, ५ झाणं ६ चेति । दुविहा तवस्स य परूवणा कायव्वा । परूवणा णाम पण्णवणा । सा य जहा दुमपुप्फियपढमसुत्ते तहा ददुवा । इह तु पच्छित्तेणहिकारो। तं भणति सगं ठाणं सट्टाणस्स प्रारोवणा सट्ठाणागेवणा । तमिति तवो संवझति । अकारो पडिसेहे, करेंते - प्राचरेते इत्यर्थः । प्रकारेण य पडिसिद्ध प्रणाचारणं । अणाचरेतस्स य सट्टाणं तं च इमं । सव्वत्थ होइ लहुगो । सम्वत्येत्ति सव्वेसु पदेसु अणसणादिसु सति पुरिसकारपरक्कमे विज्झमाणे तवमकरेंतस्स मासलहु । मइपसत्तं लक्खणमिति काउं उद्धारं करेइ । संलीणविणयसज्झायपया तिणि मोत्तूणं । पडिसंलीण या दुविहा. दव्वपडिसंलोणया, भावपडिसंलोणया य। इत्थि-पम-पंडग-पुमसंसत्ता होति. दव्वंमि । भावपडिसलीणता दुविहा-इंदियपडिसंलीणया, णोइंदियपडिसंलोणया य । इंदियपडिसंलोणया पंचविहा सोइंदियपडिसंलोणयादि । णोइंदियपडिसंलीणया चउबिहा-कोहादि । एतेसु पडिसंलीगेण भवियव्वं । जो ण भवति तम्स पच्छित्तं भण्णति । इत्यिसंसत्ताए चउगुरु । तिरिगित्थिपुरिसेसु चरित्तायविराहणाणिप्फण्णं च उगुरुगं, पुरिसेसु चउलहुगं। घाणेदिय-रागेण गुरुगो, दोसेण लहुगो । कोहे माणे य डू। मायाए मासगुरुगो। लोहे छ। पडिसलीणया गता।
विणो भण्णति । मायरियस्स विणयं ण करेति चउगुरुयं । उवज्झायस्स डू । भिक्खुस्स मासगरु । खुड्डगस्स मासलहुं । विणो गयो । सज्झायो भण्णति - सुत्तपोरिसिं ण करेति मासलहु । अत्थपोरिसिं ण करेति मासगुरु ॥४१॥ सीसो पुच्छति -
तवस्स कहं पायारो, कहं वा अणायारो भवति? पायरियो भणति -
बारसविहंमि वि तवे, सभिंतर बाहिरे कुसलदिट्टे ।
अगिलाए अणाजीवी, णायव्वो सो तवायारो॥४२॥ कुसलो दव्वे य भावे य । दव्वे दव्वलामा भावेऽकम्मलाभा । भावकुसलेहि दिद्वतवे । अगिलाएति प्रगिलायमाणो गिलायमाणो मनोवाक्काएहि प्रज्जुरमाणेत्यर्थः । अणाजीवित्ति ण प्राजीवी प्रणाजीवी प्रणासंसोत्यर्थः । प्रासंसणं इहपरलोएसु । इहलोगे वरं मे सिलाघा भविस्सति । लोगो य प्राउट्टो वत्य-पत्त-असणादिभेसज्ज दाहित्ति । परलोगे इंदसामाणिगादि रायादि वा भविस्सामि। सेसं कंठं । गतो तवायारो ॥४२॥ इदाणिं वीरियायारो -
अणिमूहियबलविरिश्रो, परक्कमती जो जहुत्तमाउत्तो।
जुजइ य जहत्याम, णायव्वो वीरियायारो ॥४३॥ वीरियं ति वा बलं ति वा सामत्थं ति वा परक्कमोत्ति वा थामोति वा एगट्ठा । सति बलपरक्कमे प्रकरणं ग्रहणं, ण ग्रहणं प्रगृहणं बलं सारीरं संसंघयणोवचया। वीरियं णाम शक्तिः । सा हि वीर्यान्तरायक्षयो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org