________________
પશ્ચાદ્ અવલોકન
બાકીના સાધુઓમાં કઈ કઈ શાન્ત, ગંભીર અને વિદ્વાન પણું હશે; પરંતુ તે બાદ કરતાં બહુ જ નિરાશા ઉપજે તેવું દશ્ય હતું. આ સાધુસમુદાયને જોતાં તપ, ત્યાગ, વૈરાગ્ય અને સ્વાધ્યાય જાણે ભૂતકાળનાં સંસ્મરણો હોય તેને ભાસ થત હતા. પરિચયમાં આવનારાઓને સહેજે જણાઈ આવતું કે કેટલાક સાધુઓને સામાન્ય લખતાં-વાંચતાં પણ આવડતું નહિ, કેટલાક સાધુએ વર્ષોથી ભણવા છતાં, પ્રથમ માપદેશિકા કે ગૂજરાતી શુદ્ધ લેખનવાંચન શીખી શક્યા નહતા, તે કેટલાક અભ્યાસમાં હેશિયાર છતાં શરીરના એવા નિસ્તેજ નિર્માલ્ય દેખાતા હતા કે તેમને જેઈ કાઈ સંધમધારી કે શકિતશાલી સાધુને જોઈએ છીએ તેવું લાગે જ નહિ; રાજભાષાનું અજ્ઞાન તે આગળ પડતા સાધુઓથી લઈ [ જેઓ કવચિત ભાષામાં અંગ્રેજી શબ્દોનો સાંભળેલા પ્રયોગ કરતા લગભગ બધામાં જ જોવામાં આવ્યું. વર્તમાન જીવનને અનુરૂપ ઉપદેશપ્રણાલી, નવાં ઉદયમાન બને સાથે ધર્મતની ઉપયોગિતાનો ખ્યાલ, જગતના વર્તમાન બનાવે અને વર્તમાન-પત્રાદિ બળોની અનભિજ્ઞતા પણ તેટલી જ તરી આવતી હતી.
આહારવિહારની ટેવ પણ સાધુસમાજને અનુરૂપ નથી રહી, તે સ્પષ્ટ જવાયું. ચાહનું વ્યસન મેટાભાગને લાગુ પડી ગયું છે. સવારમાં કંઈ પણ વાપરવાની (નાસ્તાની) ટેવ ઘણખરાને પડી ગઈ છે. શરીર નિભાવ અને ઉપગમાં લેવાતી દવાઓનું પ્રમાણ અને તેની ગ્યાયોગ્યતાનું ભાન પણ ભૂલાઈ ગયું છે. ઉદરી, રસત્યાગ ને વૃત્તિક્ષેપ કરનારા વિરલા રહ્યા છે કેટલાક તે આજીવિકાના દુઃખી હોઈ દીક્ષિત થયેલા જણાયા, તે કેટલાક ત્યાગીજીવનની ભવ્ય કલ્પના કરીને દાખલ થયેલા પણુ વાતાવરણ જોઈને ઠંડા પડી ગયેલા ને લેકલજ્જાએ જ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
