Parshvabhyuday

SR No.: 001704
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: M G Kothari
Publisher: Gulabchand Hirachand Doshi
Total Pages: 844
Language: Sanskrit, English
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Mythology
File Size: 16 MB

Page 738

( ६०७ )
in the eyes of the young Kinnara girl and not allowing her to sleep are described here as the enemies of sleep. मुहुः उपचितैः - gathering again and again. पक्ष्मरुद्भिः restraining the eyelashes. पक्ष्माणि पक्ष्मलोमानि
रुन्धन्तीति पक्ष्मरुधः । तैः । क्विप् ।
6
पक्ष्म लोचनलोमनि । पक्ष्म सूत्रादिसूक्ष्मांशे
गलद्भिः
पक्ष्म स्यात्केशरेऽपि च' इति विश्वलोचने. dropping down. उष्णैः अश्रुभिः with hot tears. ‘नेत्राम्बु रोदने चासमश्रु च' इत्यमरः । यापयन्तीं passing. This is a feminine form of the present participle derived from the causal of the root I. Sambara means to say that the young Kinnara girl thought that night, during which Sambara's beloved enjoyed the pleasure of sexual intercourse, and which she thought to be similar to the duration of a moment, to be very long owing to her being separated from her lover and to her passion being provoked intensly on account of Sambara's wife's enjoying the pleasure derived from sexual intercourse even when the girl was in vicinity to her. स्वं अन्तस्तापं प्रपिशुनindicative of her internal pangs. स्वं - her own. 'स्वो ज्ञातावात्मनि
यता
-
--
FRO
-
स्वं तु त्रिष्वात्मीये घनेऽस्त्रियाम् ' इति विश्वलोचने, अन्तस्तापं
internal misery
or pangs.
"
, अन्तर्गतस्तापः अन्तस्तापः । तम् । हृदयगतं विरहानलजनितं तापमित्यर्थः । प्रपिशुनयता indicative. पिशुनं सूचकमनुकरोतीति पिशुनयति । प्रकर्षेण पिशुनयतीति प्रपिशुनयन् । तेन । Here the termination णिच् under the rule ' मृदो ध्वर्थे णिज्बहुलम्' or the termination यक् under the rule 'कण्ड्वादेर्यक्' is affixed to the word पिशुन, ' पिशुनो नारदे पुंसि खलसूचकयो स्त्रिषु ' इति विश्वलोचने । कवोष्णेन lukewarm. Here, the word कु meaning 'a little' is changed to owing to its being followed by the word under the rule ' कवं चोष्णे ' ' कोष्णं कवोष्णं मन्दोष्णं' इत्यमरः । अधर किसयक्लेशिना afflicting [ her] sprout-like lower lip. अधरः - अधरोष्ठः किसलयः इव अधरकिसलयः । तं क्लेशयति क्लिभातीति वा अधरकिसलयक्लेशी । तेन । ऊष्मवत्वात्पल्लवतुल्याधरोष्ठक्लेशजनकत्वं निःश्वासस्येति भावः । The word किसलय implies tenderness of her lower lip. The compound अधर किसलय is formed under the rule 'सामान्येनोपमानम् ' " व्याघ्रादिभिरुपमेयोऽतद्योगे. ' निःश्वासेन
3
or
by means of exhaling breath. तन्मुखेन्दोः
of the moon in
-
-