________________
૮૭૨
' ખરાબ ગામમાં રહેવું, મૂ–ખરાબ રાજાની સેવા, એઠું જૂઠું ખરાબ ભજન અને ક્રોધ મુખી પત્ની તથા ઘણું કન્યાઓને જન્મ થવો. તથા ગરીબી આ ૬ અવસ્થા આ જીવલેકમાં નરકની જેમ દુઃખ દાયિ છે. તેવી રીતે અનિષ્ટ ગામમાં વાસ, દુષ્ટતા, હમેશા રોગથી ઘેરાઈ રહેવું, પરવશતા–ગુલામી આ સર્વ મનુષ્ય માટે જીવતા જીવ મૃત્યુની સમાન દુઃખદાયિ છે. તિયચગતિમાં પાપની સજા
તિયચગતિ બહુ લાંબી ચીડી છે. માત્ર પશુ પક્ષી નહિ પરંતુ કડી, મંકેડા, પૃથ્વી, પાણી અને અગ્નિના જીવ ગતિની દષ્ટિએ તિય ગતિમાં ગણાય છે. એટલે નિગોદના જીવ, ઝાડ-પાન–વન–
સ્પતિના જીવ આદિ એકેન્દ્રિયથી લઈને પંચેનિદ્રય પશુ-પક્ષી સુધી ના જીવ ગતિની દષ્ટિએ તો તિર્યંચની ગતિમાંજ ગણાય છે. ઉપર ચાર્ટ જેવાથી ખ્યાલ આવશે.
આ ચાર્ટમાં બતાવ્યા અનુસાર આટલા પ્રકારના એકેન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિય સુધીના જીવ તિય ગતિમાં ગણાય છે. સ્થાવરની એકેન્દ્રિય કક્ષામાં પૃથ્વીકાયમાં પથ્થર માટી ધાતુ આદિમાં જન્મથ અથવા પાણી, અગ્નિ, વાયુના રૂપમાં જનમ લેવી પડે છે. અથવા વનસ્પતિકાયમાં પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયની જાતિમાં ઝાડ, પાન, છેડ બનીને ઊંધા મસ્તકે લટકીને હજારો વર્ષો સુધી ઉભા રહેવું પડે છે અને સાધારણ વનસ્પતિકાયમાં અત્યંત સૂકમ નિગોદની અવસ્થામાં પણ જીવને જન્મ લેવો પડે છે. જ્યાં એક સૂક્ષમ શરીરમાં અનંત જીવોને એક સાથે રહેવું પડે છે. જે થોડે. માત્ર અલ્પ આહાર કે શ્વાસ મળે તે અનંત જીવોને એક સાથે વેચી લેવો પડે છે. હવે તમે જ વિચારો સૂમ શરીર અને તેમાં અનંતને એક સાથે રહેવાનું અને આહારદિને અનંતભાગમાં વહેચી તેમાંથી જે મળે તે ખરું. તેમાં પણ એક એક ગળામાં અનંત જીવોને એક સાથે રહેવાનું અને સતત જન્મ મરણ સહન કરવાના, એક શ્વાસે શ્વાસ પરિમિતકાળમાં ૧૭ વાર જન્મ મરણ ધારણ કરવાના આવી પરિસ્થિતિ જીવને મળે તે વિચારો જીવને પાપની સજા કેટલી ભારે મળે છે? આવા કેટલાય પાપ કરીને કઈક . જીવો પંચેન્દ્રિય મનુષ્ય પર્યાસમાંથી ફરી નિગોદમાં જાય છે. આ પાપકર્મની સજા છે. તે વ્યહવારરાશી નિગોદના જીવ કહેવાય છે. ત્યાં નરકની અપેક્ષાએ અનંતગણ દુખ છે. એવું શ્રી વીર પ્રભુએ ગૌતમને કહેતા કહ્યું છે. કે–
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
