________________
10
अंगविज्जापइण्णयं
[ दसमं ठियपतिट्ठाणविसेसेहिं विभंगा वीसमट्ठ य । ठाणे अणेया अंगविणा जघण्णुत्तम-मज्झिमा ॥ ४ ॥ आसणे १ सयणे चेव २ तधेव सयणाऽऽसणे ३ । चतुष्पदे ४ मणुस्सेसु ५ ठाणा जाणविधीसु य ६ ॥ ५ ॥ गेहम्मि पासादतले ठाणं ७ सोपाणसेणिसु ८ । रुक्खट्ठाणे य हरितम्मि ९ मालायोणिगते सुभे १० ॥ ६ ॥ धण्ण ११ भायणजोणीयं ठाणं १२ वेत्थुपरिच्छदे १३ । मणि-मुत्त-पेण्ह-रजते १४ भूसणा-5ऽभरणेसु वा १५ ॥ ७॥ भोयणोपक्खरे चेव ठाणं संपरिकित्तियं १६ । उच्चणीचे व देसम्मि ठाणाणि संविजाणिया १७ ॥ ८ ॥ ठाणं च सुद्धपुढवीयं १८ ठाणं तध सिलायले १९ । उदगे २० कद्दमे चेव २१ अद्दे य तध गोमये २२ ॥ ९ ॥ पंथे य तधा ठाणं २३ पणाली-णिद्धमेसु य २४ । मूलजोणिगते सुक्खे ठाणं २५ असुचिकेसु य २६ ॥ १० ॥ केस-रोम-णह-ऽट्ठीसु ठाणं २७ ठाणं च झामिते २८ । अट्ठावीसं विधीजुत्ता ठाणा एवं विभावये ॥ ११ ॥
पसत्थमप्पसत्थं च दुविधं ठाणं समासतो । एक्कक्कं दुविधं तत्तो जीवा-उजीवविभागसो ॥ १२ ॥ सजीवं दुविधं तत्तो जंगमं थावरं तधा । अज्जीवं तिविधं भवति जोणीण पविभागसो ॥ १३ ॥ पाणजोणिगतं चेव मूलजोणिगतं तधा । धातुजोणिसमुत्थाणं अज्जीवं एव जाणिया ॥ १४ ॥ दढं चलं च लुक्खं च असुयिं सुयिरेव य । रमणीयमरम्मं च णिण्णं उण्णतमेव य ॥ १५ ॥ उदत्तमणुदत्तं च जहण्णुत्तम-मज्झिमं । ठाणमेवं भवे णेयं समासा वित्थरेण य ॥ १६ ॥
पुच्छकस्संगचेट्ठाहिं दीणोदत्तविधीहि य । तज्जातपडिरूवेहिं थाणं जहण्णुत्तम-मज्झिमं ॥ १७ ॥ पुरओ ठितं दक्खिणतो तधा पुरिमदक्खिणं । दक्खिणं पच्छिमे भागे ठितं पच्छिमतो तधा ॥ १८ ॥ G पच्छिमं वामभागम्मि वामे पस्से ठितं तधा । पुरिमं वामभागम्मि ठितं उद्ध अधो तधा ॥ १९ ॥ पुरस्थिमं ठितं जं तु तधा पुरिमदक्खिणं । ठितं दक्खिणतो जं च पुरिसस्सऽत्थे पसस्सते ॥ २० ॥ थिया वामं पसत्थं तु जं च वामपुरच्छिमं । पुरिसस्स वि घेताणि पमदत्थं पसस्सते ॥ २१ ॥ दक्खिणे पच्छिमे भागे वामभागे य पच्छिमे । पच्छिमाणि य ठाणाणि पसत्थाणि णपुंसके ॥ २२ ॥ . पुरिमे अणागतो अत्थो वत्तमाणो य पस्सतो । ठाणेसु अत्थो विण्णेयो अतिक्कंतो य पच्छतो ॥ २३ ॥ पुरस्थिमं दक्खिणतो जं च वामपुरत्थिमं । एतेसु पत्थितं विज्जा अत्थलाभं पुरेक्खडं ॥ २४ ॥ पच्छिमं दक्खिणं चेव जं वा वामेण पच्छिमं । एतेसु समतिकंतं विज्जा अत्थस्स संपदा ॥ २५ ॥ उपरि ठितो दिसाजं तु जो तु पुच्छति अंगवि । अत्थं विभत्तिसंजुत्तं पसत्थमभिणिदिसे ॥ २६ ॥ अधट्ठितो दिसायं तु जो तु पुच्छति अंगवि । पसत्थमपसत्थं वा वद्धी णत्थि त्ति णिद्दिसे ॥ २७ ।। एवं दिसासु विदिसासु ठाणाणि समपेक्खिया । थी-पुमंस-णपुंसाणि दीणोदत्ताणि णिद्दिसे ॥ २८ ॥ आसणे सयणे जाणे वत्थे आभरणे तधा । पुप्फेसु फल-मूलेसु धण्णे भोयणजातिसु ॥ २९ ॥ चतुप्पदे मणुस्से वा ठितो तु जदि पुच्छति । अत्थं अत्था पवेदेहिं अप्पियं च पुणो लहुं ॥ ३० ॥ उदगं कद्दमो चेव पासादस्स तलो तधा । मेदिणी-पादपत्थाणे पसत्था गोमयं तधा ॥ ३१ ॥ णीला साहा तणं णीलं परिसुक्खं गोमयं तधा । उपरिग्गहे व जाणे वा ण जयो ण पराजयो ॥ ३२ ॥ सुक्खसाहा तणं सुक्खं इंगाला छारिया तधा । एतेसु ठितो पुच्छेज्जा सव्वं णत्थि त्ति णिद्दिसे ॥ ३३ ॥ सुट्ठिते सुट्ठितो अत्थो सुभे देसे सुभो भवे । चले ठिते चलो अत्थो दुट्टितम्मि य दुट्ठितो ॥ ३४ ॥ अंतोघरे ठितो पुच्छे सकमत्थं पवेदये । साधारणं मज्झिमम्मि बाहिरम्मि य बाहिरो ॥ ३५ ॥
20
25
30
१ पासाणतले सप्र० ॥ २ सोमाण हं० त० ॥ ३ मामयो हं० त० विना ॥ ४ धणभा हं० त० विना ॥ ५ वत्थपरि हं० त० ॥ ६ “पण्णर सि० ॥ ७ तिविधं सप्र० ॥ ८ हस्तचिह्नमध्यवर्ति पूर्वार्द्ध हं० त० एव वर्तते ॥ ९ 'धेताणि' हेयानि वर्जनीयानीत्यर्थः ॥ १० य धण्णाणि सप्र० ॥ ११ पुरेकडं हं० त० ॥ १२ अद्धाणाणि हं० ॥ १३ सणं सि० ॥ १४ साहा सणं सं ३ पु० सि० ॥ साहा रणं हं० त० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org