SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 235
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २१४ अमितगतिविरचिता विलासो' विभ्रमो हासः संभ्रमः कौतुकादयः । तृष्णया पीड्यमानस्य नश्यन्ति तरसाखिलाः ॥५५ वातेनेव हतं पत्रं शरीरं कम्पते ऽखिलम् । वाणी पलायते भीत्या विपरीतं विलोक्यते ॥५६ दोषं गृह्णाति सर्वस्य विना कार्येण रुष्यति । द्वेषाकुलो न कस्यापि मन्यते गुणमस्तधीः ॥५७ पञ्चाक्षविषयासक्तः कुर्वाणः परपीडनम् । रागातुरमना नीचो युक्तायुक्ते न पश्यति ॥५८ कान्ता मे मे सुता मे स्वं गृहं मे मम बान्धवाः । इत्थं मोहपिशाचेन सकलो मुह्यते जनः ॥५९ ज्ञानजातिकुलैश्वर्यं तपोरूपबलादिभिः । पराभवति दुर्वृत्तः समदेः सकलं जनम् ॥६० ५५) १. हावो मुखविकारः स्याद् भावः स्याच्चित्तसंभवः । विलासो नेत्रजो ज्ञेयो विभ्रमो युगान्तयोः ॥ ६०) १. पीडयति ; क अपमानयति । २. पुरुषः । २. तृषा-प्यास से पीड़ित प्राणीके विलास ( दीप्ति या मौज ), विभ्रम ( शोभा ) हास्य, सम्भ्रम ( उत्सुकता ) और कुतूहल आदि सब ही शीघ्र नष्ट हो जाते हैं ॥५५॥ ३. भय-भयके कारण प्राणीका सब शरीर इस प्रकार से काँपने लगता है जिस प्रकार कि वायुसे ताड़ित होकर वृक्षका पत्ता काँपता है, तथा भयभीत प्राणीका वचन भाग जाता - वह कुछ बोल भी नहीं सकता है व विपरीत देखा करता है ||५६ || ४. द्वेष - द्वेषसे व्याकुल हुआ दुर्बुद्धि प्राणी सबके दोषोंको ग्रहण किया करता है, प्रयोजनके बिना भी दूसरोंपर क्रोध करता है, तथा गुणको नहीं मानता है ॥५७॥ ५. राग - जिसका मन रागसे व्याकुल किया गया है वह नीच प्राणी पाँचों इन्द्रियोंके विषयोंमें आसक्त रहकर दूसरोंको पीड़ा पहुँचाता है व योग्य-अयोग्यका विचार नहीं किया करता है ॥५८॥ ६. मोह - 'यह स्त्री मेरी है, यह पुत्री मेरी है, यह घर मेरा है, और ये बन्धुजन मेरे हैं', इस प्रकार मोहरूप पिशाचके द्वारा सब ही प्राणी मोहित किये जाते हैं ||१९|| ७. मद -- मानसे उन्मत्त दुराचारी मनुष्य ज्ञान, जाति (मातृपक्ष ), कुल ( पितृपक्ष ), प्रभुत्व, तप, सौन्दर्य और शारीरिक बल आदिके द्वारा अन्य सब ही प्राणियोंको तिरस्कृत किया करता है ||६० ॥ 'सुता; ५५) अ हास्यम् ; ब क संभ्रमो विनयो नयः । ५६ ) अ ब क विलोकते । ५९ ) अ सुतसुता for मे ब मे ऽर्था for मे स्वम्; इ बान्धवः ; अ क ड इ मोह्यते । ६० ) अज्ञाति for जाति । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001425
Book TitleDharmapariksha
Original Sutra AuthorAmitgati Acharya
AuthorBalchandra Shastri
PublisherBharat Varshiya Anekant Vidwat Parishad
Publication Year1998
Total Pages409
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, & religion
File Size24 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy