________________
૧૪
દાવાદની નિષ્પક્ષતા
અઢારમી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં પેશવાઓના દરબારમાં મુખ્ય ન્યાયાધીશ તરીકે અને દાનાધ્યક્ષ તરીકે રામશાસ્ત્રીએ ઘણાં વર્ષો સુધી સેવા આપી હતી. આદર્શ અને પ્રામાણિક રાજ્યસેવક તરીકે તેઓની કીર્તિ સર્વત્ર ફેલાઈ ગઈ હતી.
એક વખત કોઈ ધર્માનુષ્ઠાન પ્રસંગે દાન અપાઈ રહ્યું હતું, ત્યારે રામશાસ્ત્રી અને નાના ફડનવીસ હાજર હતા. દાન લેનારાઓમાં મોટી સંખ્યામાં બ્રાહ્મણો હતા. રામશાસ્ત્રીના સગા ભાઈનો પણ તેમાં વારો આવ્યો એટલે નાના ફડનવીસ કહે, શાસ્ત્રીજી, તેને વીસ રૂપિયા આપો.”
“મારો ભાઈ કોઈ વિશેષ વિદ્વાન નથી, તેથી બધા બ્રાહ્મણોની જેમ તેને પણ બે રૂપિયા મળવા જોઈએ.” રામશાસ્ત્રીએ દૃઢતાથી જવાબ આપ્યો. “મારો ભાઈ હોવાના સંબંધથી તેને હું પોતે અંગત રીતે મારા પૈસામાંથી ગમે તે આપું, પણ રાજ્યની તિજોરીમાંથી કંઈ પણ આપવાનો મને ભાવ પણ નથી અને અધિકાર પણ નથી.”
નાના ફડનવીસ વિશેષ કાંઈ બોલે તે પહેલાં જ રામશાસ્ત્રીએ પોતાના ભાઈને બે રૂપિયા આપી દીધા અને ભાઈ પણ તે દક્ષિણા લઈ ચૂપચાપ ચાલતો થયો. આવા મહાન, નિષ્પક્ષ અને ન્યાયી પુરુષની કીર્તિ ભારતના ઇતિહાસમાં અમર થાય એમાં શું નવાઈ ?
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
