Page Text
________________
अनुबन्धफलम्
ગર્ પ્રત્યય વિકલ્પ થાય છે. જેમકે યુઠ્ઠાવને ફ્રેિમપાતુ ૨૮૦] આ ધાતુ
ફિ હોવાથી અચુતળું અને મોતીતુ આવાં બે રૂપો અદ્યતનીમાં થાય છે. મારા (૯) ૨ અનુબંધવાળા ધાતુઓને કર્તરિ અધતનીમાં સ્ટફિ-ઘુતારિ૦ રાજદ્દકા એ સૂત્રથી સન્ પ્રત્યય લાગે છે. તેથી મર્દ તો મિજાતુ. ૩૨૬] આ ધાતુ હૃત્િ હોવાથી તેનું ગમતું એવું કર્તરિ અધતનીમાં રૂપ થાય છે. (૧૦) v અનુબંધ અઘતનીમાં સિદ્ પ્રત્યય સામે આવે ત્યારે વૃદ્ધિનો નિષેધ કરે છે. ચMનાપન્યત: 18ારા૪૭ી આ સૂત્રથી બંજનાદિ ધાતુના ઉપાજ્ય
ની અદ્યતનીમાં સે સિદ્ પ્રત્યય સામે આવે ત્યારે પરમૈપદમાં વિકલ્પ વૃદ્ધિ થાય છે. પરંતુ વર્ષાવરપો: મિધાતુ ૭૪] આ ધાતુ પરિત્ હોવાથી નષિ-ના (૪૩૪૧] આ સૂત્રથી હિત માં વૃદ્ધિનો નિષેધ હોવાથી સારી એવું અધતનીમાં રૂપ થાય છે. (૧૧) જે અનુબંધ છે અને વહુ ની આદિમાં રૂ નો નિષેધ કરે છે. તેથી સ્ટે સાત મિધાતુ ૨૦૦] ધાતુ રિતુ હોવાથી ડારિત: યો: ઝાઝીદ્દશ આ સૂત્રથી તિત ધાતુ પછી જી અને વસ્તુ ની આદિમાં રૂ લાગતો ન હોવાથી અને છેવીનું રૂપ સિદ્ધ થાય છે. (૧૨) મો અનુબંધવાળા ધાતુના છે અને જીવતું ના ત નો જ થાય છે. તેથી મોર્વે રોષ (મધાતુ૪૮] આ ધાતુ ગોહિત્ હોવાથી તેનું સૂપત્યાઘોતિઃ ઝારા૭૦ આ સૂત્રથી વન અને પાનવીન એવું રૂપ સિદ્ધ થાય છે. સંસા (૧૩) ગો અનુબંધવાળા ધાતુઓને ર્ વિકલ્પ લાગે છે. તેથી ગૌરવૃ રોપતા: હૈિમધાતુ) ૨૨] આ ધાતુ કૌત્િ હોવાથી ધૂલિત: ફારૂ૮ આ સૂત્રથી વિકલ્પ રૂ લાગવાથી વાર્તા સ્વરિતા, સુતૂતિ સ્વિતિ ઇત્યાદિ પ્રયોગો સિદ્ધ થાય છે. (૧૪) - અનુસ્વાર અનુબંધવાળા ધાતુઓ અનિટુ ગણાય છે. તેથી સ્તારિતોત્રો ફેર ઝાઝારેરા આ સૂત્રથી ધાતુની પછી ત્ર અને ઉણાદિ સિવાયનો સ્ કારાદિ કે ( કારાદિ ત્િ પ્રત્યય આવે તો તેની પૂર્વે લાગે છે. પરંતુ સ્વરન્િસ્ફરત: કાકાલદ્દા આ સૂત્રથી એકસ્વરવાળા અનુવાત્ ધાતુની પછી રૂદ્ લાગતો નથી. તેથી ii ને હૈિમધાતુ) ૨] આ ધાતુ અનુસ્વાર અનુબંધવાળો હોવાથી પાતા, પસ્થિતિ ઈત્યાદિ રૂપો સિદ્ધ થાય છે.
૮ (દીર્ઘ) અને વિસર્ગ અનુબંધ થતા નથી. Ifજા (૧૫) અંતમાં ૬ અનુબંધવાળા ધાતુ મારિ ગણમાં ગણાય છે. અને જો પ્રત્યયમાં શું અનુબંધ હોય તો તેવો પ્રત્યય સામે આવે ત્યારે ધાતુના સ્વરનો ગુણ થતો નથી. જેમકે નં હિંસાત્યો ફ્રેિમધાતુ ૨૨૦૦] આ ધાતુ મા ગગનો હોવાથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001123 |
| Book Title | Siddhahem Sabdanushasana sah swopagnya San Laghuvrutti |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Jambuvijay |
| Publisher | Hemchandracharya Jain Gyanmandir Patan |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 678 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 9 MB |