Book Title: Yantra Rachna Prakriya aur Prabhava
Author(s): Satishchandramuni
Publisher: Z_Mahasati_Dway_Smruti_Granth_012025.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/211769/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8888888880 yaMtra racanA prakriyA aura prabhAva * zramaNa saMghIya salAhakAra zrI ratana muni jI ma.sA. ke suziSya muni zrI satIzacandra 'satya' bhagavAna ne pharamAyA hai, pahale jAno pazcAt karo 'paDhamaM nANaM' jise hama acchI taraha se jAnate nahIM, use ThIka se nahIM kara sakate aura usase manavAMchita phala bhI prApta nahIM hotaa| koI bhI kriyA kArya kisaliye karanA, usase kyA lAbha hogA, isa bAta ko jAnane ke pazcAt hI ArAdhanA, sAdhanA acchI taraha ho sakatI hai| usakA AzAtIta lAbha bhI mila sakatA hai| sAdhanA karate samaya sAdhaka ko pUrNa niSThA zraddhA se sAdhanA meM saMlagna ho jAnA caahiye| mAnasika taiyArI yadi DA~vA Dola ho to sAdhanA meM saphalatA asaMbhava hogii| jaise koI aMcintya lAbha sAmane dikha rahA ho, use prApta karane meM jaisI vyakti ko AkulatA ho to vaha lAbha prApta hone para usakI khuzI kI sImA nahIM rahatI ThIka usI taraha sAdhanA kSetra meM sAdhaka ko pUrNa samarpita honA nitAnta Avazyaka hai| sAdhaka ko sarvaprathama dRr3ha saMkalpI hokara yogya guru se maMtra prApta kara yaMtra banAne kI vidhi jAnanA caahiye| guru kRpA se maMtra prApta kara use kaNThastha kare, batAye anusAra sAdhanA jApa kareM, usake artha para ciMtana kreN| saMkalpita jApa pUrNa hone para yaMtra nirmANa kiyA jAtA hai| sAdhanA ke liye anukUla sthAna, Asana, mAlA, kASTha kA paTTA, Upara bichAne hetu lAla yA sapheda vastra Adi yaMtra lekhana kI sAmagrI aSTa gaMdha, vorU yA suvarNa kI kalama, gulAba jala Adi ArAdhanA (sAdhanA) karate samaya prAtaH uThate hI 5, 7 yA 11 bAra namaskAra smaraNa krnaa| usake bAda hRdaya meM "hrIM" kA dhyAna "U~ hrIM aha~ namaH" kA 3 bAra uccAraNa karanA "gurugama" sAdhanA kAla meM sAdhaka ko donoM samaya pratikramaNa, Adi kriyA karate huye sadAcAra maya jIvana vyatIta karanA caahiye| mAnasika, vAcika, kAyika zuddhi kA dhyAna rkhnaa| pazcAt jhi paU~ svaahaa| 3 bAra sIdhA, 3 bAra ulTA kA jApa krnaa| isa kriyA se zarIra meM sphUrti, nayI cetanA kA saMcAra hogaa| usake bAda prANAyAma karanA, 3 yA 5 bAra recaka kuthaka, pUraka "pUraka karate samaya ciMtana karanA ki mere zarIra meM se vicAroM kI azuddhi bAhara nikala rahI hai, isa kriyA se mana svastha bnegaa| pazcAt nyAsa kriyA karanA "Atma rakSA stotra se"(vajrapaMjara stotra bolnaa)| (154) Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) (2) (3) (4) (4) (7) (8) zikhA ko sparza karate samaya OM hrIM ardayAmama bolanA / mastaka ko (lalATa ko ) sparza karate samaya OM hrIM siddhezyonamaH bolanA / (6) gale se sparza karate huye DhayAsa kriyA donoM A~khoM ko kramazaH sparza karate huye OM hrIM AcAryoMyonamaH bolanA / nAsikA ko sparza karate huye OM hrIM upAdhyAyedhyo namaH bolanA / mukha (donoM hoTho ko) sparza karate huye OM hrIM sAdhuthyo namaH bolanA / OM hrIM jJAnedhyo namaH bolanA / nAbhi se nIce ke bhAga paira sparza karate huye OM haH cAritredhyo namaH khnaa| isa prakAra kriyA karane ke pazcAta yaMtra ke lekhana sAmagrI yaMtra lekhana se pUrva guru dvArA nirdezita jApa vidhi se pUrNa honA caahiye| maMtra kI taraha yaMtroM se bhI lAbha prApta hotA hai| isameM vibhinna prakAra ke hote haiM tribhuja 2, rekhA varga vRta Adi / yaMtra kA artha hotA hai, vizAla svarUpa kI vastu ko kisI viziSTa sthAna meM saMkucita karanA / yaMtra dvArA siddhi prApta karane ke liye vibhinna sAdhanAoM se gujaranA par3atA hai, jisameM vidhi dI gaI ho vaisA karanA caahiye| jisameM vidhi kA ullekha na ho unheM bhojapatra para aSTagaMdha se likha, tAMbe ke tAbIja (mAdAlipA meM) DAla puruSa dA~ye evaM strI bAyeM hAtha para dhAraNa kare / jo yaMtra maMtra mukta hotA hai use sUrya grahaNa, candra grahaNa puruSa nakSatra meM 108 bAra jApa kara usakI zakti ko bar3hAyA jA sakatA hai| (155) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaMtra ke lekhana meM prAyaH aSTa gaMdha kA hI prayoga kiyA jAtA hai / (zvetacaMdana, raktacaMdana, goracana, kapUra, kastUrI, agara, hAthI kA mada yA isake abhAva meM isameM se koI eka ) likhate samaya kalama kA bhI apanA mahatva hotA hai, zubha kAryoM meM sonA, cAMdI, ArkaSaNa, jAmuna, vazIkaraNa kraza staMbhana ke liye baragada Adi / yaMtra lekhana kI sAdhanA meM zArIrika mAnasika pavitratA kI pUrI sajagatA honI cAhiye / isakI asAvadhAnI se yaMtra lAbhakArI nahIM ho skegaa| isa kAla meM sAtvika bhojana, eMkAta zAMta vAtAvaraNa, lekhana ke pazcAt suMgadhita dravya se usakI zuddhi Adi ina niyamoM kA pAlana karane vAlA sAdhaka niHsaMdeha saphalatA prApta kara sakatA hai| yaMtroM kA bhautika AdhyAtmika donoM hI prakAra se upayoga kiyA jA sakatA hai, sAdhaka ko AdhyAtmika dRSTi se hI ciMtana manana kara Atmika utthAna meM inakA sahayoga prApta kara sakatA hai| yahA~ kucha jaina yaMtroM kI racanA de rahe haiM (vizeSa jAnakArI gurugama ko ) 22 14 1 18 10 3 20 7 20 11 paiMsaTha yaMtra (caubIsajina yaMtra ) 12 25 2 9 21 13 5 17 15 2 19 6 23 (156) yahA~ 25 kA aMka prabhu kA sUcaka hai| isa yaMtra kA nahIM caubIsa jina stotra 13 - 14-30 (dhanaterasa se dIpAvalI 3 upavAsa) taka 108 bAra jApakara ke aSTa gaMdha se dIpAvalI kI rAtri meM yA jaisI suvidhA ho vaise likhakara sugaMdhita dravyoM se varSita kara upayoga meM lene se mana vAMchita phala, bhaya duHkha dUra hote haiN| 16 (vizeSa gurugama) isI prakAra 16 satI yaMtra kI ArAdhanA hai, usakA bhI stotra pATha uparokta vidhi se yaMtra banAkara ghara ke praveza dvAra para lagAne se sabhI prakAra ke saMkaTa vidhna bAdhAyeM dUra hotI, bhUta preta Adi kA bhaya dUra hotA hai / ( zraddhA pradhAna hai ) . - 8 25 12 4 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a w 2 x 9 6 15 4 25 ha 20sa 16 - jhi 70ha 55sa m 5 (vizeSa gurugama) saulaha satI yaMtra noTa - kisI-kisI yaMtra meM 16 satiyoM ke nAma vIjA akSaroM sahita ullekhita bhI haiN| sarvasiddhi yaMtra uddesya pUrti meM yaha yaMtra bar3A camatkArI hai| isakA upayoga karane se pUrva siddha karanA jarUrI hai| yaMtra banAne se pahale jApa saMkhyA pUrNa karake pazcAt aSTa gaMdha se bhoja patra para likhakara kAma meM lete samaya bhAvanAoM kA saMgraha karate rahe, to nizcita rUpa se lAbha prApta hogA / 2 11 ( zraddhA kA saMbala jarUrI hai) roga nivAraNa yaMtra isa yaMtra ko pauSa vadI dasamI ke dina 108 bAra yaMtra meM diyA maMtra (zloka) bolakara siddha kara leveM pazcAt kAlI syAhI se moTe kAgaja para yaMtra banAkara jahA~ rogI kA zayana kakSa ho jahA~ usakI najara par3atI ho vahA~ lagA deveM / 80ra 45 ra pa 25ra 10ra choTe bAlaka ko rogI avasthA meM choTe kAgaja para vaha yaMtra banAkara sugaMdhita dravya lagAkara isake gale meM yA bhujA para bAMdhane se roga kA zamana hogaa| (vizeSa gurugama) saulaha satI kSi pa 7 svA 12 1 14 hA (157) 15 hu~ 30suM svA 60hu~ 65suM isa yaMtra kA hRdaya meM dhyAna karane se buddhi nirmala hotI hai, pApa kA nAza hotA hai| saba prakAra ke roga saMkaTa dUra hote haiN| yaha yaMtra kezara, candana Adi sugandhita dravyoM se zuddha thAlI, Adi pAtra meM 50haH 75saH hA 5haH 40 saH Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ likhakara prAsuka garma jala se dhokara rogI ko pilAne se roga dUra hotA hai| isa yaMtra ko dIpa mAlA parva para kezara sugaMdhI dravyoM se bhojapatra para yA kAgaja para likhe 108 bAra tijaya paDuta stotra par3hakara use siddha karaleM, pazcAt hamezA pAsa meM rakheM to apane parivAra meM samAja meM sabako priya ho mAna pratiSThA bar3he yA lakSya kI prApta ho|' sukha zAMti AnaMda maMgala ho| 1. maMtra va yaMtra sAdhanA karate samaya unake sabhI niyamoM kA pAlana karane ke sAtha guru AjJA evaM uttara sAdhaka mArgadarzana honA jarUrI hai| . * * * * * jaina darzana sammata mukta, mukti, svarUpa sAdhana * paM. devakumAra jaina bhAratIya darzanoM kA lakSya - yadyapi bhAratIya darzana vicArapraNAliyoM kI bhinnatA ke kAraNa aneka nAmAtmaka haiN| jIva aura jagat ke prati apanA-apanA maMtavya prastuta karate hue bhI unakA eka nizcita uddezya hai ki janma-jarA maraNa Adhi vyAdhi aura upAdhi se sadA sarvadA ke liye mukta hokara jIva ko parama sukhasamAdhi prApta ho| isa paramasamAdhi kA apara nAma mokSa hai| mokSa aura usakI prApti ke upAyoM, sAdhanoM kA nirUpaNa karanA bhAratIya darzanoM kA kendra bindu hai| maharSi aravinda mokSa ko bhAratIya vicAra-cintana kA eka mahAn zadva mAnate haiN| ve kahate haiM ki yadi bhAratIya darzanoM kI. koI mahattvapUrNa viziSTatA hai to vaha mokSa kA cintana hai| jo unakI maulikatA hai aura vaha anya darzanoM se unake pRthaka astitva kA bodha karAtA hai| bhAratIya darzanoM ne kahA hai ki saMsAra meM cAra bAteM aisI haiM, jinako prApta karanA puruSa kA kartavya hai| unako puruSArtha kahA hai| dharma, artha, kAma aura mokSa,ye cAra puruSArtha kahe gaye haiN| inameM mokSa yA mukti sarvazreSTha paruSArtha hai| saMsAra ke samasta prANI AdhyAtmika, Adhidaivika aura Adhibhautika, ina tIna prakAra ke duHkhoM se sadA saMtrasta rahate haiN| unase chuTakArA pAnA hI puruSa kA aMtima lakSya hai, sAdhya hai| bhAratIya darzanoM kI isa mukti viSayaka sAmAnya bhUmikA kara digdarzana karAne ke pazcAt aba vizeSa spaSTIkaraNa ke sAtha bhArata ke mUla-darzana jainadarzana kI mokSa sambandhI dhAraNA ko prastuta karate haiN| ___jainadarzana meM mokSavarNana kI sAmAnya rUparekhA - jainadarzana adhyAtmavAdI darzana hai| usakI pratyeka vRtti, pravRtti kA paramalakSya Atyantika sukha, parama samAdhi prApta karanA hai isa svIkRti ke sAtha usa sukha-samAdhi ko prApta karane kI sAmAnya yogyatA kA rUpa kyA hai? mUlataH Atma-svarUpa se paramazuddha hokara bhI usase dUra kyoM hai? isake kAraNa kyA haiM? una kAraNoM se AtmA kina-kina avasthAoM ko prApta karatI hai? ye avasthAyeM yadi aupAdhika haiM to upAdhiyoM ko dUra karane ke kAraNa kyA haiM? upAdhiyoM ke dUra (158)