Book Title: Vachanamrut 0679 1 to 5
Author(s): Shrimad Rajchandra
Publisher: Jaysinhbhai Devalali
Catalog link: https://jainqq.org/explore/330800/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 679 je jJAnamAM dehAdi adhyAsa maTyo che muMbaI, caitra suda 11, zukra, 1952 sadgurUcaraNAya namaH AtmaniSTha zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. phAgaNa vada 6 nA kAgaLamAM lakhelAM praznonuM samAdhAna A kAgaLamAM saMkSepathI lakhyuM che, te vicArazo. 1. je jJAnamAM dehAdi adhyAsa maTyo che, ane anya padArthane viSe ahaMtA mamatA vartatA nathI, tathA upayoga svabhAvamAM pariName che, arthAt jJAna svarUpapaNuM bhaje che, te jJAnane 'nirAvaraNa jJAna" kahevA yogya che. 2. sarva jIvone eTale sAmAnya manuSyone jJAnI ajJAnInI vANIno bheda samajAvo kaThaNa che, e vAta yathArtha che; kemake kaMIka zuSkajJAnI zIkhI laIne jJAnInA jevo upadeza kare, eTale temAM vacananuM samatulyapaNuM joyAthI zuSkajJAnIne paNa sAmAnya manuSyo jJAnI mAne, maMda dazAvAna mumukSu jIvo paNa tevAM vacanathI bhrAMti pAme; paNa utkRSTadazAvAna mumukSu puruSa zuSkajJAnInI vANI jJAnInI vANI jevI zabda joI pAye bhAMti pAmavA yogya nathI, kemake zuSkajJAnInI vANImAM Azaye jJAnInI vANInI tulanA hotI nathI. jJAnInI vANI pUrvApara avirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che; ane anubhavasahitapaNuM hovAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che. zuSkajJAnInI vANImAM tathArUpa guNo hotA nathI; sarvathI utkRSTa guNa ke pUrvApara avirodhapaNuM te zuSkajJAnInI vANIne viSe vartavA yogya nathI, kemake yathAsthita padArthadarzana tene hotuM nathI. ane tethI ThAmaThAma kalpanAthI yukta tenI vANI hoya che. e Adi nAnA prakAranA bhedathI jJAnI ane zuSkajJAnInI vANInuM oLakhANa utkRSTa mumukSune thavA yogya che. jJAnI puruSane to sahajasvabhAve tenuM oLakhANa che, kemake pote bhAnasahita che, ane bhAnasahita puruSa vinA A prakArano Azaya upadezI zakAya nahIM, ema saheje te jANe che. ajJAna ane jJAnano bheda jene samajAyo che, tene ajJAnI ane jJAnIno bheda saheje samajAvA yogya che. ajJAna pratyeno jeno moha virAma pAmyo che, evA jJAnIpuruSane zuSkajJAnInAM vacana bhrAMti kema karI zake ? bAkI sAmAnya jIvone athavA maMdadazA ane madhyamadazAnA mumukSune zuSkajJAnInAM vacano sAdrazyapaNe jovAmAM AvyAthI banne jJAnInAM vacano che ema bhrAMti thavAno saMbhava che. utkRSTa mumukSune ghaNuM karIne tevI bhrAMtino saMbhava nathI, kemake jJAnInAM vacanonI parIkSAnuM baLa tene vizeSapaNe sthira thayuM che. pUrvakALe jJAnI thaI gayA hoya, ane mAtra tenI mukhavANI rahI hoya topaNa vartamAnakALe jJAnI puruSa ema jANI zake ke A vANI jJAnI puruSanI che, kemake rAtridivasanA bhedanI peThe ajJAnI jJAnInI vANIne viSe Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azaya bheda hoya che, ane AtmadazAnA tAratamya pramANe AzayavALI vANI nIkaLe che. te Azaya, vANI parathI 'vartamAna jJAnI puruSa'ne svAbhAvika draSTigata thAya che. ane kahenAra puruSanI dazAnuM tAratamya lakSagata thAya che. atre je 'vartamAna jJAnI' zabda lakhyo che, te koI vizeSa prajJAvaMta, pragaTa bodhabIjasahita puruSa zabdanA arthamAM lakhyo che. jJAnInAM vacanonI parIkSA sarva jIvane sulabha hota to nirvANa paNa sulabha ja hota. 3. jinAgamamAM mati zruta Adi jJAnanA pAMca prakAra kahyA che, te jJAnanA prakAra sAcA che, upamAvAcaka nathI. avadhi, mana:paryavAdi jJAna vartamAnakALamAM vyavaccheda jevAM lAge che, te parathI te jJAna upamAvAcaka gaNavA yogya nathI. e jJAna manuSya jIvone cAritraparyAyanI vizuddha tAratamyatAthI Upaje che. vartamAnakALamAM te vizuddha tAratamyatA prApta thavI durlabha che, kemake kALanuM pratyakSa svarUpa cAritramohanIya Adi prakRtinA vizeSa baLasahita vartatuM jovAmAM Ave che. sAmAnya AtmacAritra paNa koIka jIvane viSe vartavA yogya che, tevA kALamAM te jJAnanI labdhi, vyavaccheda jevI hoya emAM kaMI Azcarya nathI; tethI te jJAna upamAvAcaka gaNavA yogya nathI; AtmasvarUpa vicAratAM to te jJAnanuM kaMI paNa asaMbhavitapaNuM dekhAtuM nathI. sarva jJAnanI sthitinuM kSetra AtmA che, to pachI avadhi manaHparyavAdi jJAnanuM kSetra AtmA hoya emAM saMzaya kema ghaTe ? yadyapi zAstranA yathAsthita paramArthanA ajJa jIvo tenI vyAkhyA je prakAre kare che, te vyAkhyA virodhavALI hoya, paNa paramArthe te jJAnano saMbhava che. jinAgamamAM tenI je prakAranA AzayathI vyAkhyA karI hoya te vyAkhyA ane ajJAnI jIvo Azaya jANyA vinA je vyAkhyA kare temAM moTo bheda hoya emAM Azcarya nathI, ane te bhedane lIdhe te jJAnanA viSaya mATe saMdeha thavA yogya che, paNa AtmadraSTie jotAM te saMdehano avakAza nathI. 4. kALano sUkSmamAM sUkSma vibhAga 'samaya' che, rUpI padArthano sUkSmamAM sUkSma vibhAga 'paramANu' che, ane arUpI padArthano sUkSmamAM sUkSma vibhAga 'pradeza che. e traNe evA sUkSma che ke atyaMta nirmaLa jJAnanI sthiti tenAM svarUpane grahaNa karI zake, sAmAnyapaNe saMsArI jIvono upayoga asaMkhyAta samayavartI che, te upayogamAM sAkSAtpaNe eka samayanuM jJAna saMbhave nahIM, jo te upayoga eka samayavartI ane zuddha hoya to tene viSe sAkSAtpaNe samayanuM jJAna thAya. te upayoganuM ekasamayavartIpaNuM kaSAyAdinA abhAve thAya che, kemake kaSAyAdi yoge upayoga mUDhatAdi dhAraNa kare che, tema ja asaMkhyAta samayavartIpaNuM bhaje che, te kaSAyAdine abhAve ekasamayavartIpaNuM thAya che; arthAt kaSAyAdinA yoge tene asaMkhyAta samayamAMthI eka samaya judo pADavAnuM sAmarthya nahotuM te kaSAyAdine abhAve eka samaya judo pADIne avagAhe che. upayoganuM ekasamayavartIpaNuM, kaSAyarahitapaNuM thayA pachI thAya che; mATe eka samayanuM, eka paramANunuM, ane eka pradezanuM jene jJAna thAya tene "kevaLajJAna pragaTe ema kahyuM che, te satya che. kaSAyarahitapaNA vinA kevaLajJAnano saMbhava nathI, ane kaSAyarahitapaNA vinA upayoga eka samayane sAkSAtpaNe grahaNa karI zakato nathI. mATe eka samayane grahaNa kare te samaye atyaMta kaSAyarahitapaNuM joIe, ane jyAM atyaMta kaSAyano Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAva hoya tyAM 'kevaLajJAna hoya che, mATe e prakAre kahyuM ke: eka samaya, eka paramANu ane eka pradezano jene anubhava thAya tene "kevaLajJAna' pragaTe. jIvane vizeSa puruSArtha arthe A eka sugama sAdhanano jJAnI puruSe upadeza karyo che. samayanI peThe paramANu ane pradezanuM sUkSmapaNuM hovAthI traNe sAthe grahaNa karyA che. aMtarvicAramAM vartavAne arthe jJAnI puruSoe asaMkhyAta yoga kahyA che. te madhyeno eka A 'vicArayoga' kahyo che ema samajavA yogya che. 5. zubhecchAthI mAMDIne sarvakarmarahitapaNe svasvarUpasthiti sudhImAM aneka bhUmikAo che. je je AtmArthI jIvo thayA, ane temanAmAM je je aMge jAgRtadazA utpanna thaI, te te dazAnA bhede aneka bhUmikAo temaNe ArAdhI che. zrI kabIra, suMdaradAsa Adi sAdhujano AtmArthI gaNavA yogya che, ane zubhecchAthI uparanI bhUmikAomAM temanI sthiti saMbhave che. atyaMta svasvarUpasthiti mATe temanI jAgRti ane anubhava paNa lakSagata thAya che; ethI vizeSa spaSTa abhiprAya hAla ApavAnI icchA nathI thatI. 6. 'kevaLajJAna'nA svarUpano vicAra durgaya che, ane zrI DuMgara kevaLa-koTIthI teno nirdhAra kare che, temAM joke temano abhiniveza nathI, paNa tema temane bhAse che, mATe kahe che. mAtra 'kevaLa-koTI' che, ane bhUta bhaviSyanuM kaMI paNa jJAna koIne na thAya evI mAnyatA karavI ghaTatI nathI. bhUta bhaviSyanuM yathArtha jJAna thavA yogya che; paNa te koIka viralA puruSone, ane te paNa vizuddha cAritra tAratamya, eTale te saMdeharUpa lAge che, kemake tevI vizaddha cAritratAratamyatA vartamAnamAM abhAva jevI varte che. "kevaLajJAna'no artha vartamAnamAM zAstravettA mAtra zabdabodhathI je kahe che, te yathArtha nathI, ema zrI DuMgarane lAgatuM hoya to te saMbhavita che; vaLI bhUta bhaviSya jANavuM enuM nAma "kevaLajJAna' che evI vyAkhyA mukhyapaNe zAstrakAre paNa kahI nathI. jJAnanuM atyaMta zuddha thavuM tene kevaLajJAna' jJAnI puruSoe kahyuM che, ane te jJAnamAM mukhya to Atmasthiti ane AtmasamAdhi kahyAM che. jagatanuM jJAna thavuM e Adi kahyuM che, te apUrva viSayanuM grahaNa sAmAnya jIvothI thavuM azakya jANIne kahyuM che, kemake jagatanA jJAna para vicAra karatAM karatAM AtmasAmarthya samajAya. zrI DuMgara, mahAtmA zrI RSabhAdine viSe kevaLakoTI kahetA na hoya, ane temanA AjJAvartI eTale jema mahAvIrasvAmInA darzane pAMcaseM mumukSuo kevaLajJAna pAmyA te AjJAvartIne kevaLajJAna kahyuM che, te 'kevaLajJAna'ne 'kevaLa-koTI' kahetA hoya, to te vAta koI paNa rIte ghaTe che. ekAMta kevaLajJAnano zrI DuMgara niSedha kare, to te AtmAno niSedha karavA jevuM che. loko hAla 'kevaLajJAna'nI je vyAkhyA kare che te 'kevaLajJAna'nI vyAkhyA virodhavALI dekhAya che, ema temane lAgatuM hoya to te paNa saMbhavita che, kemake mAtra 'jagatajJAna' te kevaLajJAna'no viSaya vartamAna prarUpaNAmAM upadezAya che. A prakAranuM samAdhAna lakhatAM ghaNA prakAranA virodha draSTigocara thAya che, ane te virodha darzAvI tenuM samAdhAna lakhavAnuM hAla taratamAM banavuM azakya che tethI, saMkSepamAM samAdhAna lakhyuM che. samAdhAnasamuccayArtha A pramANe che : "AtmA jyAre atyaMta zuddha jJAnasthiti bhaje, tenuM nAma kevaLajJAna' mukhyapaNe che, sarva prakAranA rAgadveSano abhAva thaye atyaMta zuddha jJAnasthiti pragaTavA yogya che, te sthitimAM je kaMI jANI zakAya te 'kevaLajJAna' che; ane te saMdeha yogya nathI. zrI DuMgara 'kevaLa-koTI' kahe che, te paNa mahAvIrasvAmI samIpe vartatA AjJAvartI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcase kevalI jevA prasaMgamAM saMbhavita che. jagatanA jJAnano lakSa mUkI zuddha AtmajJAna te "kevaLajJAna' che, ema vicAratAM AtmadazA vizeSapaNuM bhaje." e pramANe A praznanA samAdhAnano saMkSepa Azaya che. jema bane tema jagatanA jJAna pratyeno vicAra choDI svarUpajJAna thAya tema kevaLajJAnano vicAra thavA arthe paraSArtha kartavya che. jagatanuM jJAna thavuM tenuM nAma "kevaLajJAna' mukhyArthapaNe gaNavA yogya nathI. jagatanA jIvone vizeSa lakSa thavA arthe vAraMvAra jagatanuM jJAna sAthe lIdhuM che; ane te kaMI kalpita che ema nahIM, paNa te pratye abhiniveza karavA yogya nathI. A ThekANe vizeSa lakhavAnI icchA thAya che, ane te rokavI paDe che; topaNa saMkSepamAM pharI lakhIe chIe. "AtmAne viSethI sarva prakArano anya adhyAsa TaLI sphaTikanI peThe AtmA atyaMta zuddhatA bhaje te 'kevaLajJAna' che, ane jagatajJAnapaNe tene vAraMvAra jinAgamamAM kahyuM che, te mAhAsyathI karI bAhyadraSTi jIvo puruSArthamAM pravarte te hetu che." atre zrI DuMgare 'kevaLa-koTI' sarvathA ema kahI che, evuM kahevuM yogya nathI. ame aMtarAtmapaNe paNa tevuM mAnyuM nathI. tame A prazna lakhyuM eTale kaMIka vizeSa hetu vicArI samAdhAna lakhyuM che, paNa hAla te praznanuM samAdhAna karavA viSe jeTaluM mauna rahevAya teTaluM upakArI che ema cittamAM rahe che. bAkInA praznonuM samAdhAna samAgame dhArazo.