Book Title: Vachanamrut 0016 03 Ektav Bhavana
Author(s): Shrimad Rajchandra
Publisher: Jaysinhbhai Devalali
Catalog link: https://jainqq.org/explore/330022/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya citra-ekatvabhAvanA (upajAti) zarIramAM vyAdhi pratyakSa thAya, te koI anya laI nA zakAya; e bhogave eka sva Atma pote, ekatva ethI nayasujJa gote. vizeSArtha:zarIramAM pratyakSa dekhAtA rogAdika je upadrava thAya che te snehI, kuTuMbI, jAyA ke putra koIthI laI zakAtA nathI; e mAtra eka potAno AtmA pote ja bhogave che. emAM koI paNa bhAgIdAra thatuM nathI. tema ja pApa puNyAdi saghaLA vipAko ApaNo AtmA ja bhogave che. e ekalo Ave che, ekalo jAya che, evuM siddha karIne vivekane bhalI rIte jANavAvALA puruSo ekatvane niraMtara zodhe che. draSTAMta:- mahA puruSanA te nyAyane acaLa karanAra namirAjarSi ane zakrendrano vairAgyopadezaka saMvAda ahIM AgaLa pradarzita karIe chIe. namirAjarSi mithilA nagarInA rAjezvara hatA. strI-putrAdikathI vizeSa duHkhano samUha pAmyA nahotA chatAM ekatvanA svarUpane paripUrNa pichAnavAmAM rAjezvare kiMcita vibhrama karyo nathI. zakeMdra prathama namirAjarSi jyAM nivRttimAM virAjyA che, tyAM viprarUpe AvIne parIkSA nidAne potAnuM vyAkhyAna zarU kare che : vipra :- he rAjA ! mithilA nagarIne viSe Aje prabala kolAhala vyApI rahyo che. hRdayane ane manane udvegakArI vilApanA zabdothI rAjamaMdira ane sAmAnya ghara chavAI gayAM che. mAtra tArI dIkSA e ja e saghaLAnAM duHkhano hetu che. paranA AtmAne je duHkha ApaNAthI utpanna thAya te duHkha saMsAraparibhramaNanuM kAraNa gaNIne tuM tyAM jA. bhoLo na thA. namirAja :- (gaurava bharelAM vacanothI) he vipra ! tuM je kahe che te mAtra ajJAnarUpa che. mithilA nagarImAM eka bagIco hato, tenI madhyamAM eka vRkSa hatuM, zItaLa chAyAthI karIne te ramaNIya hatuM, patra, puSpa ane phaLathI te sahita hatuM. nAnA prakAranAM pakSIone te lAbhadAyaka hatuM, vAyunA halAvavA thakI te vRkSamAM rahenArAM paMkhIo duHkhArta ne zaraNarahita thayAthI AkraMda kare che. vRkSane potAne mATe thaIne ja te vilApa karatAM nathI, potAnuM sukha gayuM e mATe thaIne teo zokArta che. vipra :- paNa A jo! agni ne vAyunA mizraNathI tAruM nagara, tArAM aMtaHpura, ane maMdiro baLe che, mATe tyAM jA ane te agnine zAMta kara. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namirAja :- he vipra ! mithilA nagarInA, te aMtaHpuranA ane te maMdironA dAjhavAthI mAruM kaMI paNa dAjhatuM nathI; jema sukhotpatti che tema huM vartu . e maMdirAdikamAM mAruM alpamAtra paNa nathI. meM putra, strI AdikanA vyavahArane chAMDyo che. mane emAMnuM kaMI priya nathI ane apriya paNa nathI. vipra :- paNa he rAjA ! tArI nagarIne saghana killo karAvIne, poLa, koThA ane kamADa, bhogaLa karAvIne ane zatAbdI khAI karAvIne tyAra pachI jaje. namirAja :- (hetu kAraNa pra.0') he vipra ! huM zuddha zraddhArUpI nagarI karIne, saMvararUpI bhogaLa karIne, kSamArUpI zubha gaDha karIza; zubha manoyogarUpa koThA karIza, vacanayogarUpa khAI karIza, kAyAyogarUpa zataknI karIza, parAkramarUpI dhanuSya karIza, IryAsamitirUpa paNacha karIza, dhIrajarUpa kamAna sAhavAnI mUThI karIza; satyarUpa cApa vaDe karIne dhanuSyane bAMdhIza; tArUpa bANa karIza; karmarUpI vairInI senAne bhedIza; laukika saMgrAmanI mane ruci nathI. huM mAtra tevA bhAvasaMgrAmane cAhuM chuM. vipra :- (hetu kAraNa D0) he rAjA ! zikharabaMdha UMcA AvAsa karAvIne, maNikaMcanamaya gavAkSAdi mukAvIne, taLAvamAM krIDA karavAnA manohara mahAlaya karAvIne pachI jaje. namirAja :- (hetu kAraNa preo) teM je je prakAranA AvAsa gaNAvyA che te prakAranA AvAsa mane asthira ane azAzvata jaNAya che. mArganA ghararUpa jaNAya che. te mATe jyAM svadhAma che, jyAM zAzvatatA che, ane jyAM sthiratA che tyAM huM nivAsa karavA cAhuM chuM. vipra :- (hetuM kAraNa preo) he kSatriya ziromaNi ! aneka prakAranA taskaranA upadravane TALIne, nagarInuM e dvAre kalyANa karIne tuM jaje. namirAja :- he vipra ! ajJAnavaMta manuSya aneka vAra mithyA daMDa de che. corInA nahIM karanAra je zarIrAdika pugala te lokane viSe baMdhAya che, ane corInA karanAra je iMdriyavikAra tene koI baMdhana karI zakatuM nathI. to pachI ema karavAnuM zuM avazaya ? vipra :- he kSatriya ! je rAjAo tArI AjJA avalaMbana karatA nathI ane je narAdhipo svataMtratAthI varte che. tene tuM tAre vaza karIne pachI jaje. namirAja :- (hetu kAraNa pre) daza lAkha subhaTane saMgrAmane viSe jItavA e durlabha gaNAya che; topaNa evA vijaya karanArA puruSo aneka maLI Ave, paNa eka svAtmAne jItanAra maLanAra anaMta durlabha che. te daza lAkha subhaTathI vijaya meLavanAra karatAM eka svAtmAne jItanAra puruSa paramotkRSTa che. AtmA saMghAte yuddha karavuM ucita che. bahiryuddhanuM zuM prayojana che ? jJAnarUpa AtmA vaDe krodhAdika AtmAne jItanAra stutipAtra che. (1 hetu ane kAraNathI prerAyelA. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMce iMdriyone, krodhane, mAnane, mAyAne, temaja lobhane jItavAM dohyalAM che. jeNe manoyogAdika jItyuM teNe sarva jItyuM. vipra :- (hetu kAraNa preo) samartha yajJo karI, zramaNa, tapasvI, brAhmaNAdikane bhojana ApI, suvarNAdika dAna daI, manojJa bhoga bhogavI he kSatriya ! tuM tyAra pachI jaje. namirAja :- (hetu kAraNa ) mahine mahine jo daza lAkha gAyanAM dAna de topaNa te daza lAkha gAyanAM dAna karatAM saMyama grahaNa karIne saMyamane ArAdhe che te, te karatAM vizeSa maMgaLa prApta kare che. vipra :- nirvAha karavA mATe bhikSAthI suzIla pravrajyAmAM asahya parizrama veThavo paDe che, tethI te pravRjyA tyAga karIne anya pravrajyAmAM ruci thAya che, mATe e upAdhi TALavA tuM gRhasthAzramamAM rahI pauSadhAdika vratamAM tatpara raheje. he manuSyanA adhipati ! huM ThIka kahuM chuM. namirAja :- (hetuM kAraNa preo) he vipra ! bAla avivekI game tevAM ugra tapa kare paraMtu samyakazrutadharma tathA cAritradharmanI tulya na thAya. ekAda kaLA te soLa kaLA jevI kema gaNAya ? 1. hetu ane kAraNathI prerAyelA. vipra :- aho kSatriya ! suvarNa, maNi, muktAphaLa, vastrAlaMkAra ane azvAdikanI vRddhi karIne pachI jaje. namirAja :- (hetuM kAraNa pre0) meru parvata jevA kadAcita sonArUpAnA asaMkhyAta parvata hoya topaNa lobhI manuSyanI tRSNA chIpatI nathI. kiMcita mAtra te saMtoSa pAmato nathI. tRSNA AkAzanA jevI anaMta che. dhana, suvarNa, catuSpAda ityAdika sakaLa loka bharAya eTaluM lobhI manuSyanI tRSNA TALavA samartha nathI. lobhanI evI kaniSThatA che. mATe saMtoSanivRttirUpa tapane vivekI puruSo Acare che. vipra :- (hetu kAraNa preo) he kSatriya ! mane adabhuta Azcarya Upaje che ke, tuM chatA bhogane chAMDe che. pachI achatA kAmabhogane viSe saMkalpa vikalpa karIne haNAIza, mATe A saghaLI munivasaMbaMdhInI upAdhi mUka. namirAja :- (hetu kAraNa pre0) kAmabhoga che te zalya sarakhA che, kAmabhoga che te viSa sarakhA che, kAmabhoga che te sarpanI tulya che, jenI vAMchanAthI jIva narakAdika adhogatine viSe jAya che, temaja krodha karIne ane mAne karIne mAThI gati thAya che; mAyAe karIne sadgatino vinAza hoya che; lobha thakI A loka paralokano bhaya hoya che, mATe he vipra ! eno tuM mane bodha na kara. mAruM hRdaya koI kALe caLanAra nathI; e mithyA mohinImAM abhiruci dharAvanAra nathI. jANI joIne jhera koNa pIe ? jANI joIne dIpaka laIne kUve koNa paDe ? jANI joIne vibhramamAM koNa paDe ? huM mArA amRta jevA vairAgyano madhura rasa apriya karI e jherane priya karavA mithilAmAM AvanAra nathI. maharSi namirAjanI sudraDhatA joI zakeMdra paramAnaMda pAmyo, pachI brAhmaNanA rUpane chAMDIne iMdrapaNAne vaikriya karyuM. vaMdana karIne madhura vacane pachI te rAjarSIzvaranI stuti karavA lAgyoH "he mahAyazasvI ! moTuM Azcarya che ke te krodhane jItyo. Azcarya, teM ahaMkArano parAjaya karyo. Azcarya, teM mAyAne TALI. Azcarya, teM lobha vaza kIdho. Azcarya, tAruM saraLapaNuM. Azcarya, tAruM nirmamatva. Azcarya, tArI pradhAna kSamA. Azcarya, tArI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirlobhatA. he pUjya ! tuM A bhavane viSe uttama chuM, ane parabhavane viSe uttama hoIza. karmarahita thaIne pradhAna siddhagatine viSe paravarIza." e rIte stuti karatAM karatAM, pradakSiNA karatAM karatAM, zraddhAbhaktie te RSinA pAdAMbujane vaMdana karyuM. pachI te suMdara mukuTavALo zakeMdra AkAza vATe gayo. pramANazikSA:viprarUpe namirAjano vairAgya tAvavAmAM indra zuM nyUnatA karI che ? kaMIye nathI karI. saMsAranI je je lalutAo manuSyane caLAvanArI che, te te lalutA saMbaMdhI mahA gauravathI prazna karavAmAM te puraMdare nirmaLabhAvathI statipAtra cAturya calAvyuM che. chatAM nirIkSaNa karavAnuM to e che ke namirAja kevaLa kaMcanamaya rahyA che. zuddha ane akhaMDa vairAgyanA vegamAM emanuM vahana emaNe uttaramAM darzita karyuM che. "he vipra ! tuM je je vastuo mArI che, ema kahevarAve che te te vastuo mArI nathI. huM eka ja chuM, ekalo janAra chuM; ane mAtra prazaMsanIya ekatvane ja cAhuM chuM." AvA rahasyamAM namirAja potAnA uttarane ane vairAgyane draDhIbhUta karatA gayA che. evI parama pramANazikSAthI bharyuM te maharSinuM caritra che. banne mahAtmAono parasparano saMvAda zuddha ekatvane siddha karavA tathA anya vastuono tyAga karavAnA upadezArthe ahIM darzita karyo che. ene paNa vizeSa draDhIbhUta karavA namirAja ekatva zAthI pAmyA, te viSe kiMcita mAtra namirAjano ekatva saMbaMdha ApIe chIe. e videha deza jevA mahAna rAjyanA adhipati hatA. aneka yauvanavatI manohAriNI strIonA samudAyamAM te gherAI rahyA hatA. darzanamohanIyano udaya na chatAM e saMsAralubdharUpa dekhAtA hatA. koI kALe enA zarIramAM dAhajvara nAmanA roganI utpatti thaI. AkhuM zarIra jANe prajvalita thaI jatuM hoya tevI baLatarA vyApta thaI gaI. rome rome sahasa vIMchInI DaMzavedanA samAna duHkha utpanna thayuM. vaidyavidyAnA pravINa puruSonA auSadhopacAranuM aneka prakAre sevana karyuM, paNa te saghaLuM vRthA gayuM, leza mAtra paNa e vyAdhi ocho na thatAM adhika thato gayo. auSadha mAtra dAhajvaranAM hitaiSI thatAM gayAM. koI auSadha evuM na maLyuM ke jene dAhajvarathI kiMcit paNa dveSa hoya ! nipuNa vaido kAyara thayA; ane rAjezvara paNa e mahAvyAdhithI kaMTALo pAmI gayA. tene TALanAra puruSanI zodha cobAju cAlatI hatI. mahAkuzaLa eka vaida maLyo; teNe malayagiri caMdananuM vilepana karavA sUcavana karyuM. manoramA rANIo te caMdanane ghasavAmAM rokAI. te caMdana ghasavAthI hAthamAM paherelAM kaMkaNano samudAya pratyeka rANI kane khaLabhaLATa karavA maMDI paDyo. mithilezanA aMgamAM eka dAhanvaranI asahya vedanA to hatI ane bIjI A kaMkaNanA kolAhalathI utpanna thaI. khaLabhaLATa khamI zakyA nahIM, eTale teNe rANIone AjJA karI ke tame caMdana na ghaso; kAM khaLabhaLATa karo cho ? mArAthI e khaLabhaLATa sahana thaI zakato nathI. eka mahAvyAdhithI huM grahAyo chuM ane A bIjo vyAdhitulya kolAhala thAya che, te asahya che. saghaLI rANIoe ekaiMkuM kaMkaNa maMgaLa dAkhala rAkhI kaMkaNa samudAyano tyAga karyo, eTale thato khaLabhaLATa zAMta thayo. namirAje rANIone kahyuM: "tame zuM caMdana ghasavuM baMdha karyuM ?" rANIoe jaNAvyuM ke "nA. mAtra kolAhala zAMta thavA mATe ekekuM kaMkaNa rAkhI, bIjAM kaMkaNa parityAgI ame caMdana Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghasIe chIe. kaMkaNano samUha have ame hAthamAM rAkhyo nathI, tethI khaLabhaLATa thato nathI." rANIonAM ATalAM vacano sAMbhaLyAM tyAM to namirAjane romeroma ekatva siddha thayuM; vyApI gayuM ane mamatva TaLI gayuM. "khare ! jhAjhAM maLe jhAjhI upAdhi jaNAya che. have jo, A eka kaMkaNathI lezamAtra paNa khaLabhaLATa thato nathI; kaMkaNanA samUha vaDe karIne mAthuM pheravI nAkhe evo khaLabhaLATa thato hato. aho cetana ! tuM mAna ke ekatvamAM ja tArI siddhi che. vadhAre maLavAthI vadhAre upAdhi che. saMsAramAM anaMta AtmAnA saMbaMdhamAM tAre upAdhi bhogavavAnuM zuM avazaya che ? teno tyAga kara ane ekatvamAM praveza karI jo ! A eka kaMkaNa have khaLabhaLATa vinA kevI uttama zAMtimAM rame che ? aneka hatAM tyAre te kevI azAMti bhogavatuM hatuM ?tevI ja rIte tuM paNa kaMkaNarUpa cho. te kaMkaNanI peThe tuM jyAM sudhI snehI kuTuMbIrUpI kaMkaNasamudAyamAM paDyo rahIza tyAM sudhI bhavarUpI khaLabhaLATa sevana karavA paDaze; ane jo A kaMkaNanI vartamAna sthitinI peThe ekatvane ArAdhIza to siddhagatirUpI mahA pavitra zAMti pAmIza." ema vairAgyanA pravezamAM ne pravezamAM te namirAja pUrvajAtinI smRti pAmyA. pravrajyA dhAraNa karavA nizcaya karI teo zayana karI gayA. prabhAte mAMgalyarUpa vAjiMtrano dhvani prakaryo, dAhajvarathI mukta thayA. ekatvane paripUrNa sevanAra te zrImAna namirAja RSine abhivaMdana ho ! (zArdUlavikrIDita) rANI sarva maLI sucaMdana ghasI, ne carcavAmAM hatI, bUjhayo tyAM kakaLATa kaMkaNataNo, zrotI nami bhUpati; saMvAde paNa iMdrathI draDha rahyo, ekatva sAcuM karyuM, evA e mithilezanuM carita A, saMpUrNa atre thayuM. vizeSArtha: rANIono samudAya caMdana ghasIne vilepana karavAmAM rokAyo hato; tatsamayamAM kaMkaNanA khaLabhaLATane sAMbhaLIne namirAja bUjhayo. iMdranI sAthe saMvAdamAM paNa acaLa rahyo; ane ekatvane siddha karyuM. evA e muktisAdhaka mahAvairAgInuM caritra "bhAvanAbodha graMthe tRtIya citre pUrNatA pAmyuM.