Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvajJatA zrI jinendra varNI. niHsandeha samIcIna zraddhAna, samIcIna viveka tathA samIcIna AcaraNa kA paramparAgata tritva hI ekamAtra kalyANa kA hetu hai, isake atirikta anya saba kucha vRthA hai, parantu dekhanA to yaha hai ki kyA vAstava meM hamArA zraddhAna, viveka tathA AcaraNa 'samIcIna' vizeSaNa ko dhAraNa karane ke yogya hai| kyA kisI vyakti vizeSa se prabhAvita hokara usakI bAtoM para zraddhA kara lenA samIcIna hai athavA anya dharmoM kA tiraskAra karane vAlI vividha sAmpradAyika zraddhAoM kI bhAMti hI yaha koI sAmpradAyika zraddhA hai| kyA zAstrajJAna samIcIna jJAna hai athavA vizvavidyAlayoM se bar3I-bar3I upAdhi prApta kara lene vAle snAtakoM ke jJAna kI bhAMti hI vaha koI zabda-saMgraha hai| kyA 'zarIra judA, AtmA judA' isa mantra kI mAlA japanA samIcIna viveka hai athavA kevala zabda-vinyAsa hai| kyA zAstrAnusAra kriyAyeM karanA yA vrata Adi dhAraNa kara lenA samIcIna AcaraNa hai athavA lajjA, bhaya, gaurava ke kAraNa dhAraNa kiyA gayA korA ladAva hai| zAstroM kA ullekha hai ki samIcIna tritva ko dhAraNa karane vAle vyaktiyoM kI saMkhyA prAyaH atyalpa huA karatI hai, taba kyA skUla, kAleja kI bhAMti zAstroM kA abhyAsa karake tathA karAke athavA vratAdi dhAraNa karake tathA karAke inakI saMkhyA meM vRddhi karanA samIcIna hai athavA zabdADambara tathA bAhyADambara ke kAraNa utpanna huI bhrAnti hai| kyA isa prakAra ke mAnavIya prayAsoM ke dvArA svAbhAvika-vidhAna bAdhita kiyA jA sakatA hai / ye tathA anya bhI aneka prazna haiM jo ki paga Age rakhane se pahale kisI bhI kalyANAkAMkSI mumukSu ke hRdaya meM udita huA karate haiN| parantu inakA uttara vaha kahAM se tathA kisase prApta kareM, kyoMki sabhI to dharma para dRr3ha AsthA rakhate haiM, sabhI zAstrajJa haiM, sabhI deha sathA AtmA ko pRthak samajhate tathA kahate haiM aura sabhI zAstrAnukUla AcaraNa kA yathAzakti pAlana kara rahe haiN| yaha eka pahelI hai / kisakI sAmarthya hai ki isako bUjha ske| kyA isako bUjhane vAlA bhI usI zreNI meM na ginA jAyegA, jisameM ki 'maiM vandhyA kA putra hUM' aisA kahane vAlA / taba kyA AdhyAtmika kSetra meM tathA sAdhanA ke kSetra meM jo itanA bar3A vikAsa Aja cAroM ora dikhAI de rahA hai, vaha saba vRthA hai athavA mithyA hai| isa bAta kA uttara dene kA bhI sarvajJa ke atirikta aura kisako adhikAra hai| gutthI para gutthI car3hI jAtI hai, ulajhana para ulajhana par3I jAtI hai| satpuruSArtha ko vRthA batAnA iSTa nahIM hai, kevala yaha batAnA iSTa hai ki samIcInatA satya hai aura satya ko satya hI par3ha sakatA hai, tatvajJa hI tatvajJa ko pahacAna sakatA hai / parantu jo tatvajJa hogA vaha dUsaroM ko satyatA yA asatyatA kA pramANa-patra dene kA ahaMkAra karegA hI kyoN| dUsaroM ko choTA-bar3A dekhane vAlI viSama dRSTi hai to tatvajJatA nahIM aura tatvajJatA hai to viSama dRSTi nhiiN| yaha eka vicitra pahelI hai| tathApi itanA to nizcita rUpa se kahA hI jA sakatA hai ki tattvajJatA kA sambandha zabda se nahIM jIvana se hai| isakA yaha artha nahIM ki zabda athavA zAstrajJatA sarvathA vyartha hai / niHsandeha zabda isa mArga meM sabase bar3A sAdhaka hai parantu sabase bar3A bAdhaka bhI yahI hai| sAdhaka to yaha kisI-kisI ko hI hotA hai, prAyaH sabako bAdhaka hI hotA dekhA jAtA hai| bhrAnti utpanna kara denA isakI sabase bar3I bAdhA hai kyoMki kauna zAstrajJa apanI dRSTi ko asamIcIna mAnatA hai| jaba usakI sabhI bAteM satya hotI haiM, usakI sabhI vyAkhyAyeM satya hotI haiM, usakI sabhI carcAyeM satya hotI haiM aura usakA adhyayana tathA adhyApana bhI satya hotA hai taba vaha apane ko asamIcIna kaise mAna sakatA hai / use yaha bhI patA lagane nahIM pAtA ki jo kucha vyAkhyAyeM yA carcAyeM athavA adhyayana-adhyApana vaha kara rahA hai vaha svayaM apane jIvana ko par3hakara kara rahA hai yA zAstroM ko dekhakara athavA zAstra meM par3hI gaI bAtoM ko saMskAravaza kara rahA hai / zAstroM meM 11 aMga ke pAThI dravyaliMgI ko mithyAdRSTi kahA gayA hai| sabhI zAstrajJa prAyaH zAstrajJatA kI gauNatA darzAne ke lie isakA udAharaNa dete haiM parantu kauna aisA hai jo apane ko bhI usI zreNI kA samajhatA ho / yahI zabda kI sabase bar3I bhrAnti hai| zAstroM meM zAstrAdhyayana ko svAdhyAya kahA hai| isakA kyA tAtparya hai isakA vicAra karane vAle koI birale hI hoM to hoM kyoMki svAdhyAya kA sIdhA-sIdhA artha Self reading yA apane jIvana kA adhyayana karanA hai zabda par3hanA nahIM / zabda usameM nimitta avazya hotA hai, kyoMki zabda vAcaka hai aura usakA vAcya adhyetA ke apane jIvana meM par3hA jAne yogya hai / jo adhyetA vAcaka para se vAcya kA adhyayana karane meM 48 AcArya zrI dezabhUSaNa jI mahArAja abhinandana grantha
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ saphala ho jAtA hai usake liye hI zAstrAdhyayana svAdhyAya kahA jA sakatA hai / anya sabhI ke liye to vaha zAstrAdhyayana hI hai, svAdhyAya nhiiN| svAdhyAya ko hI parama tapa kahA gayA hai zAstrAdhyayana ko nahIM, kyoMki svAdhyAya se jisa prakAra karmoM ke zatakhaNDa hote dekhe jAte haiM usa prakAra zAstrAdhyayana se nahIM dekhe jAte / sva-adhyayana se nirapekSa zAstrAdhyayana to adhyetA meM jJAnAbhimAna utpanna karake karmoM kI vRddhi kA hI hetu hotA hai, hAni kA nhiiN| isI prakAra AcaraNa ke kSetra meM bhI samajhA jA sakatA hai| AcaraNa zabda jIvana kI sahaja gati kA dyotaka hai| cAritraM khalu dhammo, yaha sUtra cAritra ko dharma athavA svabhAva ghoSita karatA hai, kyoMki dharma kA pAramArthika artha vastu kA svabhAva kiyA gayA hai, bAhya kA kriyAkANDa nhiiN| vaha jIvana ko samatA svabhAva ko hastagata karAne meM nimitta avazya ho sakatA hai| parantu jisa prakAra zAstrAdhyayana para se koI viralA hI svAdhyayana karane meM saphala hotA hai aura paramArthataH usI ke prati use nimitta kahA jA sakatA hai sabake prati nahIM, usI prakAra bAhya kriyA-kalApa para se bhI koI viralA hI samatA svabhAva kI prApti meM saphala hotA hai, aura paramArthataH usI ke prati use nimitta kahA jA sakatA hai, sabake prati nhiiN| nimitta kaho yA sAdhana eka hI bAta hai aura prAptavya kaho yA sAdhya eka hI bAta hai| sAdhana ko zAstrIya bhASA meM vyavahAra kahA jAtA hai aura sAdhya ko nizcaya / isIliye vyavahAra ko sarvatra nizcaya kA sAdhana kahA gayA hai| jisa prakAra sAdhya yA nizcaya kI prApti sAdhana yA vyavahAra ke binA honI sambhava nahIM hai, usI prakAra nizcaya yA sAdhya kI prApti se nirapekSa rahatA huA vyavahAra sAdhana kahalAne ke liye samartha nahIM hai / yahI sAdhana tathA sAdhya kI athavA vyavahAra tathA nizcaya kI maitrI hai| svAdhyAya ke nAma para zAstrAdhyayana karane vAle hoM yA cAritra ke nAma para bAhya kriyAkalApa karane vAle, donoM isa nyAya kI dRSTi meM samAna haiN| donoM hI eka nAva ke pathika haiM / inameM se kisI bhI eka ko choTA yA bar3A nahIM kahA jA sakatA, kyoMki svAdhyAya se nirapekSa zAstrAdhyayana jisa prakAra jJAnAbhimAna jAgRta karake karmoM meM vRddhi karatA hai usI prakAra samatA se nirapekSa bAhya kriyA-kalApa bhI cAritrAbhimAna yA tapAbhimAna jAgRta karake karmoM meM vRddhi hI karatA hai / "ye donoM karma ke isa vega se apanI rakSA kisa prakAra kareM" isa prazna kA uttara denA bahuta kaThina hai kyoMki jaba taka ve svayaM apanI asamIcInatA ko nahIM pahacAna jAte taba taka isase chuTakArA sambhava nahIM / vizvAsa kisI dUsare ke kahane se nahIM svayaM apane mana ke kahane se hotA hai| tatvajJa kI dRSTi kucha vicitra hI hotI hai jisakA paricaya ina donoM ko hI nahIM hai| vaha hI samIcInatA ke rahasya ko ThIka-ThIka jAnatA hai, vaha hI zAstrAdhyayana kA prayoga sva-adhyayana ke liye aura bAhya kriyA-kalApa kA prayoga samatA kI prApti tathA vRddhi ke liye karatA hai, pAkara kara sakatA hai| usake DhaMga nirAle haiM jise pahacAnanA sAdhAraNa dRSTi kI pahuMca se bAhara hai| apane bhItara-bAhara, dAyeM-bAyeM, UparanIce, Age-pIche sarvatra hI vaha eka tathA akhaNDa tAttvika vidhAna ke darzana karatA hai, jo sahaja tathA svAbhAvika hone ke kAraNa prAkRtika hai, kRtaka nhiiN| use na yahAM kucha maiM dokhatA hai na merA, na tU na terA, na manuSya na tiryaJca, na strI na puruSa, na baccA na bUr3hA, na brAhmaNa na zUdra, na jaina na ajaina, na hindU na muslima, na dharma na adharma / use na yahAM kucha janma dIkhatA hai na mRtyu, na ihaloka na paraloka, na iSTa na aniSTa, na manojJa na amanojJa, na anukUla na pratikUla, na sva na pr| ye sakala dvandva manuSya ke mana meM upajI vikalpakRta upAdhi haiM jinakA tAtvika vidhAna meM koI sthAna nahIM / jahAM-jahAM kevala tatva hI tatva meM vartana karate pratIta ho rahe haiM vahAM ina dvandvoM ko avakAza kahAM? sabhI prakAra ke sambandha yA rizte-nAte, manuSyakRta haiM, prAkRtika yA tAtvika nhiiN| taba kauna pitA aura kauna putra, kauna bhAI aura kauna bahina, kauna pati aura kauna patnI, kauna mitra aura kauna zatru, kauna svAmI aura kauna sevaka / ina saba laukika sambandhoM kI to bAta nahIM yahAM to sAdhya-sAdhaka, vAcya-vAcaka, upAsya-upAsaka, bhagavAn-bhakta Adi ke usa dvaita ko bhI kahIM avakAza nahIM hai jisakA ullekha tAtvika vidhAna samajhAne ke liye adhyAtmazAstroM meM prAya: kiyA jAtA hai| itanA hI kyoM yahAM to guru-ziSya kA vaha bheda bhI vilaya ko prApta ho jAtA hai jo ki sAdhaka dazA meM mumukSa kA mUla AdhAra hai aura jisakA Azraya liye binA tIna kAla meM bhI kalyANa nhiiN| parantu are re! yaha kyA? tatvajJa ke mukha se isa prakAra kI vyavahAra viruddha bAteM sunakara tU bhI samasta vyavahAra kA lopa karane lagA? yAda rakha, naSTa ho jAyegA, vyavahAra kI cakkI meM pisakara raha jaayegaa| jaba taka citta meM tanika sA bhI dvaita hai taba taka tatvadRSTi nahIM aura jaba taka tatva-dRSTi nahIM taba taka vyavahAra kI bhUmi kA atikrama sambhava nhiiN| pitA-putra, zatru-mitra, strI-puruSa, brAhmaNa-zUdra Adi ke laukika-dvata kA lopa karane se pahale hI bhagavAn-bhakta, guru-ziSya, dharma-adharma, sAdhya-sAdhaka Adi ke paramArthika dvaita kA lopa karane se kyA tU vyavahArAtIta ho jaayegaa| yahI to vaha bhrAnti hai jo ki zabdAdhyayana ke dvArA prAyaH utpanna huA karatI hai| rakSA kara, isa bhrAnti se apanI rakSA kara / mumukSu ke liye isase adhika vinAzakArI anya kucha nahIM hai| dRSTi meM tathA AcaraNa meM dvaita ke jIvita rahate kevala mukha se advaita ke rAga alApanA kisako kalyANakArI siddha ho sakatA hai| andara kucha aura bAhara kucha, isa prakAra kI vakra pravRtti ko zAstroM meM mAyAcArI kahA gayA hai, Atma-vaMcanA kahA gayA hai| kyA tU nahIM jAnatA jaina darzama mImAMsA 43
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ ki isa prakAra kI AtmavaMcanA se dUsaroM kA kucha bigAr3a ho yA na ho, terA to sarvanAza ho hI rahA hai| tatvajJa meM yaha bhrAntikAraka vakratA sambhava nhiiN| vaha bhItara tathA bAhara se samAna hotA hai| isI se vaha kevala dRSTi sampanna nahIM AcaraNa sampanna bhI hotA hai| isa prakAra kI dRSTi jAgRta ho jAne para viSama vyavahAra sambhava nahIM hai / lene-dene meM bolane cAlane meM, par3hanepar3hAne meM, karane-karAne meM usakA samasta vyavahAra svataH samatA ke raMga meM raMga jAtA hai| yahI hai dRSTi, viveka tathA AcaraNa kA pAramArthika tritva, jisake jAgRta ho jAne para bhItara tathA bAhara sarvatra jo kucha bhI dikhAI de rahA hai usameM kucha bhI vaicitrya raha nahIM jAtA hai| jagamaMca para hone vAlI yaha akhaNDa nATyalIlA anAdikAla se aise hI calatI rahI hai aura aise hI calatI rhegii| na ise koI balAne vAlA hai auna na bigAr3ane vAlA / ahaMkAra kI dRSTi ke dvArA ahaMkArakRta choTe-choTe vidhAna hI banate-banAte athavA bigar3ate-bigar3Ate dikhAI dete haiM parantu jisakI dRSTi isa kSudra ahaMkAra kA atikrama karake sakala vizva meM vyApa gaI hai, jo vyaSTi ko na dekhakara samaSTi ko dekhatI hai, eka-eka ko na dekhakara samagra ko yugapat dekhatI hai, isa akhila vizva ko tathA isakI vyavasthA ko eka tathA akhaNDa ikAI ke rUpa meM dekhatI hai, usake liye karttRtva ko kahAM avakAza hai / vizvavyApI isa ikAI meM ahaMkArakRta kSudra vyaSTiyeM na jAne kahAM vilIna hokara raha gaI haiN| na yahAM dezakRta vyavadhAna hai aura na kAlakRta / dezakAlAnavacchinna yaha samagra tathA isakA sakala vidhAna kevala prAkRtika tathA svAbhAvika hai jisameM hera-phera karane ke liye koI samartha nahIM / sarvajJa bhI jaba ise kevala dekha hI sakate haiM, isameM kucha kara nahIM sakate, taba asmad yuSmad kI to bAta hI kyA ? vAstava meM hera-phera karane kI buddhi ahaMkAra kI upaja hai| kSudra hote hue bhI vaha apane ko bar3A samajhatA hai aura samasta vizva ko apane anukUla pariNamana karA dene kI kalpanAyeM kiyA karatA hai| apane ko badalane ke bajAya dUsare ko badala denA yahI usakA sakala puruSArtha hai| aura yaha puruSArtha hI sakala prapaMca kA AdhAra hai| jaba taka ahaMkAra kA leza bhI jIvita hai vyakti isa vizvavyApI sahaja tAtvika vidhAna ko kaise dekha tathA samajha sakatA hai| yahI kAraNa haiM ki tAtvika vidhAna ko zAstroM meM par3hakara tathA samajhakara bhI vaha apane usa jJAna kA prayoga dUsaroM kI dRSTi ko badala dene ke prati hI karatA hai, apanI dRSTi ko badala dene ke liye nahIM / - yadi eka kSaNa ke liye bhI kadAcit vaha dekha pAye ki vastu svabhAva ke AdhIna hone ke kAraNa vizva kA jaTila vidhAna sahaja tathA svAbhAvika hai aura isalie akRtrima, to isameM hastakSepa karane kI athavA badala dene kI isakI kalpanA ko kahIM avakAza na raha jaaye| yadi eka kSaNa ke liye bhI kadAcit vaha dekha le ki isa sakala vidhAna kA zAsaka tathA samrAT karma hai jo mAnavIya vidhAna kI bhAMti kisI kI siphAriza kI pratIkSA nahIM karatA, to isameM hastakSepa karane kI athavA badala dene kI usakI kalpanA ko kahIM avakAza na raha jAye / yadi eka kSaNa ke lie bhI kadAcit vaha dekha le ki utthAna-patana, vRddhi hrAsa, janma-maraNa, sRSTi-pralaya, sukha-duHkha, dharma-adharma Adi dvandvoM kA yaha cakra anAdi kAla se yoM hI calA A rahA hai aura ananta kAla taka yoM hI calatA rhegaa| kAla kI nitya tathA nirbAdha isa mahAgati ko kiMcitmAtra bhI bAdhita karanA to dUra ise bAdhita karane kA vicAra karane vAlA bhI isake jabar3e kA cabInA banakara raha jAtA hai, to isameM hastakSepa karane kI athavA badala dene kI usakI kalpanA ko kahIM avakAza na raha jaaye| yadi eka kSaNa ko bhI kadAcit vaha yaha vizvAsa kara le ki vizva kI yaha akhaNDa tathA nirbAdha vyavasthA vaisI hI niyata tathA TaMkotkIrNa hai jaisI ki sarvajJadeva ne dekhI hai to isameM hastakSepa karane kI athavA badala dene kI usakI kalpanA ko kahIM avakAza na raha jaaye| tatvajJa hI ThIka jAnatA hai ki vizva kI vyavasthA meM svabhAvavAda kI athavA karmavAda kI athavA kAlavAda kI athavA niyativAda kI carcA karane vAle svayaM jagat ke isa vidhAna ke antargata haiM, anyathA dUsaroM ko badala dene kI unakI yaha pravRtti avazya virAma para jAtI / sarvatra tAtvika vidhAna ke darzana karane vAle meM kartRtva buddhi kA satva sambhava nahIM aura kartRtva buddhi ke sadbhAva meM tAtvika vidhAna ke darzana sambhava nhiiN| zAstra isa bAta kI spaSTa ghoSaNA kara rahA hai ki jo kartA hai vaha jJAtA nahIM aura jo jJAtA hai vaha kartA nahIM - "koI eka akelA vyakti sAre vizva ko badala sake yaha niHsandeha asambhava hai parantu apanI sAmarthya ke anusAra vaha apane sImita kSetra meM to parivartana kara hI sakatA hai anyathA puruSArtha niSphala ho jAyegA' aisI carcA karane vAle puruSArthavAdI nahIM jAnate ki unakI yaha AvAja vAstava meM satpuruSArtha kI hai yA ki usakI Ar3a lekara ahaMkAra kI garjanA hai, anya kucha nahIM / jaba taka yaha ahaMkAra jIvita hai taba taka usake samasta vizvAsa, viveka tathA AcaraNa samIcInatA ko sparza karane ke liye samartha nahIM haiM / isa tathya ko yadi vaha apane jIvana meM pratyakSa kara le to usakI kartRtva buddhi vizrAnta ho jAya, ahaMkAra vilaya ho jAye, jJAtAdRSTA- buddhi jAgRta ho jAye / usa avasthA meM vaha jagat kI bhAMti tamAzA na banakara isakA tamAzAI bana jAye, dRzya na rahakara dRSTA bana jAya, jJa eya na rahakara jJAtA bana jAye, rAgI na rahakara vItarAga bana jAye aura vahI hogA usakA samIcIna puruSArtha jisameM zraddhA, viveka tathA AcaraNa kAtritva eka rasa hokara apane tritva ko bhI kho detA hai / usa avasthA meM vaha svayaM kucha na karake taTastha tathA sAkSI kI bhAMti jagat prasiddha puruSArtha kI nATya lIlA ko dekhA kare aura ise dhanyavAda diyA kare kyoMki yadi yaha na ho to jagat hI na ho / AcArya ratna zrI dezabhUSaNa jI mahArAja abhinandana grantha 50
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaSTi se samaSTi aura samaSTi se vyaSTi bhinna nahIM hai| tRNamAtra meM bhI heraphera karane kA vikalpa vikalpa hai| tRNa meM vaha paramArthataH kucha kara sakatA hai yA nahIM yaha bAta to anubhava hI batA sakatA hai, parantu itanA to spaSTa hai hI ki karane-dharane ke vikalpa se usakI jo pAramArthika hAni hone vAlI hai usase vaha kisI prakAra bhI baca nahIM sktaa| isa prakAra tatvajJatA kA avasAna akartRtva meM akartRtva kA jJAtAdRSTA-bhAva meM, jJAtA-dRSTA kA vItarAgatA meM aura vItarAgatA kA avasAna samatA meM hotA hai| yahI samIcIna AcaraNa hai jise prApta kara lene para anya kucha bhI prAptavya nahIM raha jAtA, jIvana kI mahAyAtrA samApta ho jAtI hai| usa avasthA meM na kahIM vyavahAra kA padacihna dikhAI detA hai aura na nizcaya kA, na sAdhana kA aura na sAdhya kA / yahI paramAnanda hai, yahI paramAnanda hai| kalpa vastu ke dravya kI apekSA vibhAga vastu ke vastu kI apekSA vibhAga 1. sattA sat 2. jIva, ajIva jIvabhAva-ajIvabhAva / vidhi-niSedha / mUrta-amUrta / asti kAya-anastikAya 3. bhavya, abhavya, anubhaya dravya, guNa, paryAya 4. (jIva) saMsArI, asaMsArI; (ajIva) pudgala, | baddha, mukta, bandhakAraNa, mokSakAraNa apudgala 5. (jIva) bhavya, abhavya, anubhaya; (ajIva) mUrta, audayika, aupazamika, kSAyika, kSAyopazamika, pAriNAmika amUrta 6. jIva, pudgala, dharma, adharma, kAla, AkAza dravyavat 7. jIva, ajIva, Asrava, bandha saMvara, nirjarA, mokSa | baddha, mukta, pudgala, dharma, adharma, kAla, AkAza 8. jIvAsrava, ajIvAsrava, jIvasaMvara, ajIvasaMvara, bhavya saMsArI, abhavya maMsArI, mukta jIva, pudgala, dharma, jIvanirjarA, ajIvanirjarA, jIvamokSa, ajIvamokSa 6. jIva, ajIva, puNya, pApa, Asrava, saMvara, nirjarA, | dravyavat bandha, mokSa | 10. (jIva) ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, | dravyavat paMcendriya; (ajIba) pudgala, dharma, adharma, AkAza, kAla 11. (jIva) pRthivI, apa, teja, vAyu, vanaspati, trasa; dravyavat (ajIva) pudgala, dharma, adharma, AkAza, kAla 12. (jIva) pRthivI, apa, teja, vAyu, vanaspati, saMjJI, asaMjJI; (ajIva) pudgala, dharma, adharma, AkAza, kAla 13. (jIva) bhavya, abhavya, anubhaya; (pudgala) bAdara bAdara, bAdara, bAdarasUkSma sUkSmabAdara, sUkSma-sUkSma; (amUrta ajIva) dharma, adharma, AkAza. kAla (zrI jinendravarNI kRta jainendra siddhAnta koza, bhAga 3 se uddhRta) jaina darzana mImAMsA