Book Title: Suvas 1941 01 Pustak 03 Ank 08
Author(s): Suvas Karyalay
Publisher: Suvas Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034634/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyamA-cAM " suvAsa ' dara aMgrejI mahinAnI pAMcamI tArIkhe pragaTa thAya che. [ anivAya kAraNe A aMka eka aThavADiyuM meDA thayA che. ] game te mahinAthI ' suvAsa 'nAM grAhaka khanI zakAya che. suvAsakAryAlaya, rAvapurlR vaDAdarA * ' suvAsa 'mA uddeza prajAnI sArvatrika unnatimAM dareka rIte madadakartA banavAnA che. te uddezane anukULa thaI paDe evA vividha prakAranA lekhAte temAM sthAna apAze. abhyAsa pUrNanI sAthe!sAtha joDaNIzuddha, saraLa, maulika te rasika lekhAne prathama pasaMdagI maLaze, ' suvAsa 'mAM pragaTa thatA dareka lekhanA lekhakane, jo puraskAra svIkAravAno temanI icchA haze teA, pAnA dITha ADa AnAthI eka rUpiyA sudhI puraskAra apAze. AvA puraskAra meLavavA mATe lekhake ' suvAsa 'nA ' lekhaka maMDaLa 'mAM joDAvuM joie. e maMDaLamAM teDAvAthI lekhaDhDhA, bheTa, pustaka-prakAzana, salAhakAra maMDaLa 'mAM pratinidhitva vagere aneka lAbhA meLavI zake che. ' maMDaLa 'mAM joDAvA mATe ' suvAsa ' para eka sarvAMgasuMdara lekhaja meAka lAvavA rahe che. dareka lekhakane temanA pragaTa thatA lekhanI pAMca nakala ne ' suvAsa 'nA cAlu aMka meAkalAya che. keTalIka vyaktie ane saMsthAone suvAsa ' khUba ja rucyuM che. paNa Arthika agavaDatAnA kAraNe te dhaNA ja echA lavAjame tenI mAgaNI kare che. A mAgaNIne paheAMcI vaLavuM amAre mATe muzkela heAya che. A bAbata zrImaMta sAhitya-premIoe vicAravA jevI che. tevA sajjane e prakAranA jeTalA grAhakAne mATe grAhaka dITha akreka rUpiyA ApavAne taiyAra thaze, eTalA grAhakA pAsethI ame paNa lavAjamamAM akeka rUpiyA eche laIzuM. pariNAme evA se'kaDe! utsuka grAhakAne savA rUpiyAmAM 'suvAsa ' maLI raheze. " suvAsa 'nA pracAramAM madada karI zake tevA sAhityapremI mitrAmAMthI jee eka grAhaka meLavI Ape temane suMdara-suzeAbhita pokeTa-DAyarI; e grAhaka meLavI Ape temane 'AMkha ane cazmA ' ( kAcuM pUThuM)nuM pustaka; traNa grAhaka meLavI Ape temane teja pustaka ( pAkuM pUThuM ); cAra grAhaka meLavI ApanArane DAyarI te pustaka baMne; pAMca grAhaka meLavI ApanArane vinA lavAjame ' suvAsa " meAkalAya che; ane te uparAMta vizeSa grAhaka! meLavI lAvanArane bhinna bhinna prakAre puraskAra apAya che. sAhityanA pracArakAne A prakAranA lAbha bIje pazu kadAca maLI zakatA haze, paNa suvAsa 'mAM eTalI vizeSa sagavaDatA che ke temAM tevA mitra-pracArA para lavAjama udharAvavAnI ke bIjA kAI prakAranI javAbadArI nathI. te phakta nAma sUcave ane ame prayAsa karIe. te prayAsamAM jeTalI saphaLatA maLe tene yaza ane lAbha nAma sUcavanArane phALe nAMdhAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat . www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvAsa'ne namUnAne eka patra lakhI jaNAvanArane vinA mUlya mokalavAmAM Ave che. paNa te patra maLyA pachI pragaTa thAya te aMka mokalAze. namUnAnA aMkanI taratamAM jarUra heya temaNe traNa AnAnI TikiTa bIDavI. jemAM uttare jarUrI hoya evA dareka prakAranA patravyavahAramAM, ke lekho asvIkArya nIvaDe te pAchI meLavavAne, jarUrI TikiTa bIDavI joIe. ane pitAnA patra para ke bukapesTa para, pisTala niyama pramANenI, pUratI TikiTa caDavI joIe. kAryAlayane lagatA patravyavahAramAM taMtrI ke saMcAlakanuM nAma na lakhavuM. kemake tema thavAthI temanI gerahAjarImAM te patranI vyavasthA vilaMbajanaka thaI paDe che. prAcIna bhAratavarSa" ke "Ancient India nA grAhakene prathama varSe ardhA lavAjama [ lavAjama rU. 1-8-0 + 0-4-0 pisTeja=1-12-0] ane tyAra pachI bIjA eka varSane mATe paNa lavAjame [2-8-0] suvAsa' maLI zakaze. suvAsanA keTalAka grAhakanAM trIjA varSanAM lavAjama, ATha mahinA vItavA chatAM, hajI sudhI nathI maLyAM. te grAhakone AgrahabharI vinaMti che ke A aMka maLatAM tarata ja lavAjama mokalI Apo. - have pachI cAlu na rahevuM hoya te hajI paNa rUA. 2-4-0 kalAvI ApI nA lakho. suvAsa nuM lavAjama bharavA mATe amadAvAda-muMbaInA ejanTonAM nAmaziSTa sAhityabhaMDAra, prInsesa sTrITa, muMbaI ena. ema. tripAThI, , , " ena. ema. Thakkara, , mahAdeva rAmacandra jAguSTa, traNa daravAjA, amadAvAda gurjara grantharatna kAryAlaya, gAMdhI roDa, zrI nAgaradAsa prAgajIbhAI, dozIvADAnI paLane nAke, ,, zeTha mohanalAla sAbhAI, bukaselarsa, sajakeTa joIe che - - "prAcIna bhAratavarSa' 'Ancient India' ane "suvAsa phelA vadhAravAne pracAra jeo pitAnA pradezamAM rahIne ke musApharImAM te kAma karI zake; athavA kamIzana ane pagAranA gheraNe cAlu kenvAsara tarIke kAI zake. zarata ane lAyakAta sAthe nIcenA zaranAme tarata jaNA- zazikAna enDa kuM-rAvapurA, vaDedarA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chellAM pacIsa varSathI hiMdI kuTuMbane saMrakSaNa ApanArI vesTarna InDIyA vImA kaMpanInI hAusIMga skImanI janA piolIsI-heranA hita mATe navuM sAhasa ejansI mATe kalaka2 lakhe yA maLe vaDodarA rAjyanA cIpha ejanTasa nyu kAThI roDa, vaDodarA. mesarsa ezle glAsa varkasanA, ehara sIvaranA, temaja prabhAkara kAcAmAlanA ane odha sopa varkasanA sela ejanTasa. A bekArInA jamAnAmAM udyoga e pArasamaNi che. eka vakhate paddhatipUrvaka zivaNakAma (TelarIMga)ne kApakAma (kaTIMga) zIkhI le; ane ghera beThAM tame bI. e. ane ema. e. karatAM paNa vadhu kamAI zakaze. e zikSaNa meLavavA mATenI ekaja Adarza saMsthA- jyAM laMDana DIplomA korsa paNa zIkhavAya che. ne phI paNa jyAM taddana maphasara che moDarna Telara enDa kaTara InsTITayuTa | [ proprAyaTara-e. DI suratI DI. ema. (laMDana)]. The. humAyuna menzana, keDI pAse, vaDedarA. naM-cAMdI game che te darekane, paNa hamaNAM jarA bhAva nathI paNAne. paraMtu eka mArga che- game te dhAtu upara senAnuM, cAMdInuM, trAMbAnuM ke nIkalanuM hAIkalAsa gIleTa karAvI levuM. ilekaTrIkasITIthI evuM suMdara gIleTIMga karanAra- moDarna IlekaTro-skeTIMga varkasa pra. vI. ema. talegAMvakara dAMDiyA bajAra, bAbAjIpurA, vaDedara, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strI upayogI pustako 0-8 0-3 0 6 0-6 0-5 | 0-4 | o 4 0 | o - mAMdagAra o 4 0 o & o pha o + 0 | 0 | 0 o o sIzakti graMthamALA 1 vaMdhyA 0-4] 36 mAtRprema 0-4 2 kAkI. 37 pArasI lagnagIte 0- 3 kAyadAmAM strInuM sthAna 0-35 38 saMtatiniyamana 4 aganA (vArtA) 0-3 [ 39 vahemI pati 5 gRhavyavasthAnI vAta 40 Arogya ane sukha 6 khAMpaNa (lekagIta) ! 41 sAmAjika vAto 7 balidAna (preraka gIta) 42 ramUjI vAto 0-4 8 bhavATavI 43 bhalI bhAbhI 9 mA (vArtA) 44 pati prabhu che 10 jayAnA patro (seTImaya lagna) 44 mAMdagI ane mAvajata 11 patinI pasaMdagI 46 vAtanuM vatesara 12 lIlInI AtmakathA 47 ghareNAMna zekha 13 pheI 48 pArasI satIo 14 pArasI vAnIo | 29 ekAdazI 15 vidhavA (vArtA) 0-5 50 rANakadevI 16 kene paraNuM (vArtA) 1-4 51 zivAjInI bA 17 sughaDatA ane suMdaratA 0-8 para sAsunI zikhAmaNuM 18 hAsyane kuvAro 53 kAyamanuM ajJAna 19 bhUtanA bhaDakA (vArtA) 54 nAma vagaranI navalakathA 20 viSavRkSa (vArtA) 55 nArI abhiSeka 21 hAsyakalApa (ramUjI) pa6 mAsika dharma 22 devI caudharANI 57 navA sAthiyo 23 vIra rajhA (koLu gulAba) 58-59 vIra tArA (be bhAga) 24 hAsya jharaNuM (ramUjI) 60 goramAnAM gIte 25 "jarA cAha mUkajo" 1-07 61 meDama DamIDA 26 garabAvaLI (rASTrIya) 0-4 | 62 sAmAjika vAto 27 jIvanapalaTo (vArtA) 0-4 63 guNIyala gRhiNI 28 sukhI ghara (bodhaka) | 64 strI svAtaMtrya 29 bharata gUMthaNa 0-10 65 dakSiNI rAMdhaNakaLA 30 coryAsInuM cakkara 0-5 31 rajhIyA begama 66 satI jasamAM 32 gRha viveka 67 saMsAradarzana 33 sukhInA patro | AnaMdamaTha 34 sTavanuM zAstra 0-3 | 69 bALavidhavA 0-2 35 zrI hRdaya 0-3 | 70 sAcAM sahedara strI zakti graMthamALAne Akho seTa Ajeja vasAve. kula 70 pustako bihAra paDayAM che. te rUA. 3ramAM maLe che. pustako chUTAM paNa maLI zakaze. nara jAdu. lakhaH sazakita, keLApITha, surata o R o >> o 3 s. 2-4 1-8 che 0-12 che che 6 ) 1 1 1 1-8 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BARODA STATE CONTRACTOR Modern Photo Zinco sva. BLOCK MAKERS Raopura, Baroda. bALaka kaI paNa patra sAthe joDAyeluM nathI bALaka mAsika bALake mATe ja pragaTa thAya che. sAdI ne sIdhI bhASA hoI AjanA prauDhazikSaNanA jamAnAmAM akSarajJAnanI zarUAta karanArAone temAMthI kaMI kaMI maLI raheze. chatAM lavAjama varasanA phakta rUpiyA be tamArI saMsthA ke gharamAM bALaka avazya hevuM joIe, varasathI kemake nirdoSa bAluDAM bALaka vAMcavA ghaNAM Atura hoya che ? navA varasathI ghaNe pheraphAra thayo che. thAya bArIka kAryAlaya, rAvapurA-vaDodarA rIte pragaTa AMkhanA dAktara bahu tyAre cazamAno naMbara kADhI Apaze. paNa pachI tame zuM karazo? (1) pebala, phalInTa, krAuna krIsTala kkasa, bla, smoka, enTaTIna, kalephIla, phayujhala, aMbara, paMkaTAla, ure, ubrAla, kkajhAITa, vikasa, ye phAyadAkAraka? (2) evila, rAunDa, 36, 40, 4ra penTasa (lega, nIyara) kulabu, okaTeganala, hejhArganalamAM kayo pasaMda karavA yogya? (3) phalaeNTa, perIskaMpaka, rIka, sIlInDara, pherIla, phesIlInDara, bAikalsa, plITa, muna, karvaDa (apara ke loara) sImenTeDa, krIpTaka, hupho, eTecameMTa ImAM kayo sagavaDavALo? A badhuM jANavuM hoya ane came kharIdatAM chetarAvavAnI bIkamAMthI bacI javuM hoya te A kha ane ca mA nuM pustaka je ame trIsa varSanA anubhava uparathI bahAra pADayuM che te turata maMgAvI le. muMbaI sarakAranA keLavaNI khAtAe lAIbrerI, prAthamika keLavaNI, InAma vigere mATe paNa maMjUra karyuM che. pAkuM pUThuM, 40 citro, 140 pRo chatAM kiMmata mAtra 0-10-0. zazikAnta enDa ku. : rAvapurA : vaDedarA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ == preraka, suMdara, rasIlI, kaLAmaya navalakathA -navalikAonI abhinava graMthamALA kathAparI graMthamALA beraMgI chApaNI, uttama kAgaLA, majabUta bAMdhaNI, te zebhAmaya uThAvavALAM pustakA bahAra paDI gayAM che. 1 kathAparI ( nalikAo ) 2-8-0 taiyAra che 2 kathAmaNa 3 kathAkalagI 2-4-7 4 kucAkalApa 5 kathAmadhu ,, "3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat "" 9-6-3 2080 ', 23 "" 2-8-0 chapAya che te pachI kathAprasAda; kathAkuMja; kathAvilAsa kathAMjali; kathAvali; kathAgAra thAparI (graMthamALA) kAryAlaya AmalIrAna, surata -- A ceApaDIo maLavAnAM ThekANAM :amadAvAdaH gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhImArge vaDAdarA : pustakAlaya sa.sa. maMDaLa li0, rAvapurA muMbAI ena. esa. tripAThInI kuAM, kAlabAdevI ena. DI. mahetAnI kuAM, ,, www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arogya, vyAyAma ane taMdurastI viSayaka saMpUrNa ane sacitra mAhitI satata 22 varSathI ApatuM mAsika vyAyAma vArSika lavAjama - hiMdamAM che. 2-8-0 paradeza ziliMga-pa. zarIra taMdurastI sivAya badhuM nakAmuM che. zarIrane taMdurasta, nirogI ane sazakta kevI rIte banAvavuM ane Arogya prApta karyA pachI te kevI rIte TakAvI rAkhavuM, te vyAyAma vAMcavAthI paNa jANI zakAze. ApanA gharamAM, ApanI lAyabrerImAM ke ApanI vyAyAmazALAmAM tene belA; te Apane yogya ane sAcI salAha Apaze. varSanA rU. 2-8-0nA badalAmAM, varSa Akhare dAkataranAM bIla mATe, kharcAtI moTI rakamane te bacAva karaze. game te mAsathI tenA grAhaka thai zakAya che. lakhe - vyavasthApakaH vyAyAma kAryAlaya, mujubudArane vADe, rAvapurA, vaDodarA. 'ma hI gu ja rA ta" siMdhamAM vasatA traNa lAkha jeTalA gujarAtIonuM suprasiddha mukhapatra (sAptAhika) * jemAM sAhitya, rAjakAraNa, arthazAstra, zarIra keLavaNI, bALajagata, strI saMsAra-vigere jIvanane lagatA dareka viSayonI suMdara chaNAvaTa thAya che. * jANItA sAhityakAra zrI. DuMgarazI dharamazI saMpaTa dara aThavADiye yuddha paristhIti AbehUba rIte varNave che. * "janmabhUmi " ane "bahurUpI' zabdaracanA hariphAionA ceTa ukelo ane dalIla eka niSNAta taraphathI niyamita prasiddha thAya che. >> 'mahAgujarAta ' buddhivardhaka bhUla hariphAI vagara dAkhala phIe suMdara InAma meLavI Ape che. * enA dIpotsavI ane bIjA khAsa aMkoe gujarAtI patrakAritvane samRddha karyuM che. * vaDodarA rAjyanAM tamAma pustakAlayo mATe maMjura thayeluM che. vArSika lavAjama hiMdamAM rUA. 4 - videza zi. 6 * siMdhamAM jAhera khabara mATe ajeTha sAdhana che namUnAnI nakala temaja bhAvatAla mATe Ajeja lakheH ejanTA na hoya tevA sthaLonA nyujhapepara ejanTo dvataM ja patravyavahAra kara. menejaraH siMdha nyujhapeparsa lImITeDa, kempaLela TrITa-kaoNMcI. ' - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka abhiprAya suvAse " pitAnI ucca 8i: sAcavI rAkhI che. tenA amale kharekhara ciMtanazIla ane kAvyatattvathI bharelA hoya che. - ramaNalAla vasaMtalAla desAI lekha ekaMdare sArA ...... abhyAsapUrvaka lakhAyelA che. -aradezara rAmajI khabaradAra icchIe chIe ke zikSita gujarAta suvAsa " jevA prayAsane AvakAre, piSe ane saMpUrNa suvikAsanI taka Ape. " - mAnasI gujarAtane eka sAruM mAsika maLyuM hovAne saMtoSa thAya che. -janmabhUmi - e viziSTa prakAranuM sthAna sAhitya-jagatamAM meLavaze evI AzA baMdhAya che. yuvaka A navo phAla anya sAmayike jema khAlI najara karI pheMkI devA jevuM nathI. "yathA nAmA tathA guNAnI jema khAsa vAMcavA jevuM che. . lekhanI zailI uttama kalApUrvaka navI che. khAsa mahatvatA bhASAzuddhi ane joDaNIne ApelI che. - khetIvADI vijJAna ' "suvAsa'nuM dhoraNa Ama vadhu vyApaka banatuM jAya che te joI AnaMda thAya che. tene saMcAlakone dhanyavAda che. .... A paddhatino badhAM sAmayikevALA svIkAra kare to?-atyAre kacarAnI TopalImAM nAkhavA jevuM sAhitya prasiddha thAya che, te na ja thavA pAme. -gujarAtI temAM pIrasAyelI vividha jAtanI vAnagIo sAhityapremIone sAre khorAka pUro pADe che. -kSatriya mitra sAmagrI saMtoSaprada che. -pustakAlaya vidvatAbharelA lekha, vicAraNIya sAhityasAmagrIthI A mAsika vaDodarAnA baMdha paDelA sAhitya' mAsikanI beTa pUraze evI AzA baMdhAya che. -bALaka jIvana, kalA, sAhitya vagere vize paranA lekhethI bharapUra che. -sayAjI vijaya suvAsa" enA nAma pramANe suvAsita che. - taMtrI- dezI rAjya suvAsa'nA keTalAka agralekhamAM jaLavAyela rasa, tatvajJAna ane kavitAtmaka gadyane saMga TAgora sivAya kayAMya nathI anubhavyo. -ba, ma. parIkha suvAsa'nA keTalAka viSayanI bhASA eTalI te hRdayaMgama che, ke gujarAtI bhASAnA keIpaNa sAhityarasikane aneka vakhata vAMcyA chatAM pharIvAra tenA vAMcananI tRSA ja lAgI rahe. - mitrapriya amAruM AkhuM kuTuMba "suvAsa" khUba vAMce che. amAre tyAM gujarAtanAM ghaNuM patra Ave che, paNa temAM ziSTa sAhitya ne "suvAsa' ja Ape che.' -ki. eliyA jozI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvA - C ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAMjanazalAkayA / netramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave namaH // * w w w wwww w w w w w w w w w w w w w * w w w w w w w w w w ja nma pustaka 3 juM ] jAnyuArI : 1941 [ aMka 8 saMskRtimAM tenuM sthAna ramaNalAla va. desAI [3] keTabika bhAvanAthI AgaLa pagaluM bharatAM ApaNe gotrabhAvanA upara AvIe chIe. gotrane artha kauTuMbika bhAvanAne vistAra eTaluM ja kahIe te cAlI zake. dhIme dhIme gotramAM pitAmAtAnA AkhA kuLa ane temanI zAkhAono samAveza thaI jAya che. mAnavajAtanI saMsthAone abhyAsa karatAM ApaNe cokhkho krama jaIe chIe ke jema jema gotranI spaSTatA thatI jAya tema tema hiMsAnI sImA paNa maryAdita thatI jAya. jema kuTuMbIne haNAya nahi tema sagotrInI hiMsA paNa gunha gaNAvA lAgyo. jema kuTuMbane vaDIla kuTuMba upara niyaMtraNa rAkhatA tema aneka kuTuMbanA banelA eka vizALa kuTuMba sarakhA gotrane vaDIla sagotrIo upara niyaMtraNa rAkhato banI gayo. maryAdita kuTuMbanI bhAvanAmAM mAnavI, strI, pati ane bALaka sivAya sarvanI hiMsA karavA mATe svataMtra hatA. gatrano vikAsa thatAM e svataMtratA maryAdita thaI potAnA bALakanA bALaka, tenA bALaka, bhAInAM kuTuMba ane temano vistAra vagere ekaja vaMzanI judI judI zAkhAo ahiMsAnA vartuLamAM AvI. kauTuMbika lAgaNIo, Ama vistRta banIne AkhA gotra upara patharAI gaI ane kuTuMbamaryAdita ahisA gotra sarakhI meTI maryAdA upara phelAI gaI. ahiMsAnA apavAda kuTuMbamAM ke gotramAM nathI ke na hatA ema vidhAna karavAnI jarUra nathI. mahatvane prazna eja ke hiMsAnA prasaMge kuTuMba ane gotra mATe mAtra apavAda ja nahi paraMtu gunhA tarIke gaNavA lAgyA. hiMsAnI pAtratA Ama getranI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 suvAsa: jAnyuArI 1941 bahAra jaIne beThI ane svarakSaNa arthe sAmAjika ane rAjakIya vikAsa sAdhatI mAnavajAte ahiMsAno goLa vadhArI kuTuMba ane rASTrane temAM samAvI lIdhAM. milaktanI vaheMcaNI tathA vyavasthA, paraspara vartananA niyama ane aMgata tathA sAmAjika javAbadArInI bhAvanA jAgRta thaI ane e niyamo tathA bhAvanAnA bhaMgano prasaMga vyaktigata nahi, paraMtu sAmAjika prasaMga banI gaye. mAnavI jAte potAne ja nyAyAdhIza banatA aTakI gaye. Ama samAjane vikAsa ahiMsAne ja vadhArato jAya che. hiMsA gotra bahAra te cAlI gaI. gotramAM samAtI vyaktioe potAne mATe ahiMsA svIkArI lIdhI. paraMtu eka gotra ane bIjA gotra vaccenA svArthagharSaNa prasaMge hiMsA ja prathama darzanIya IlAja tarIke AgaLa thAya che. jamIna mATe, milkata mATe, eka gAtra bIjA gotranI sAme hiMsAne upayoga mAnya rAkhe che ane aMte vividha ge paraspara laDI, jhaghaDI thAke che; laDatAM ToLAMmAMthI mitra ToLAM banAve che, ane yuddhanI nirarthakatA ke lAbhanI alpatA samajatAM evI nizcita bhUmikA upara Ave che ke jyAM temane samajAya che ke gotra ke gotranA svArtha mATe hiMsA kAmanI nathI, jarUranI paNa nathI. A satya temane dhIme dhIme samajAya ane maitrI-saMbaMdha vadhe tema tema judAM judAM rAtre ekabIjAnI sAthe bhaLI jAya che ane vividha gAtro bhegAM thatAM ApaNe mAnava vikAsanI -Clan agara tribe-jAti viziSTatAnI bhUmikAe pahoMcIe chIe. jAtanuM baMdhAraNa ghaDAtAM ahiMsAnuM vartuLa nAnakaDA gAthI AgaLa vadhe che ane gotrasamUhanA pariNAma sarakhI AkhIye jAtane te potAnI maryAdAmAM samAvI de che. Ama je ahiMsA kuTuMbamAM maryAdita hatI, je ahiMsA vistRta banI gotramAM maryAdita thatI hatI te have AkhI jAtane pitAne Azraya laI le che. jAtamAM bhaLavAne prathama niyama ja e racAya che ke svajAtinI hiMsA dUSita che. eTaluM ja nahi te gunho paNa che. samagra jAtinuM rakSaNa e sarvanI karaja kharI ane tene mATe anya duzmana jAta sAme sazastra AkramaNa karI zakAya; paraMtu jAtanI aMdara koIne paNa haNavo e akSamya aparAdha tarIke lekhAya che. Ama ekalavAyo manuSya svarakSaNa arthe kuTuMba race che, ekalavAyuM kuTuMba svarakSaNa arthe gotra race che. ane ekalapaNAmAM nibaLatA anubhavatAM gAtra hiMsA choDI anya gotromAM bhaLI jaI eka AkhI rAta UbhI kare che. kauTuMbika ahiMsA Ama phelAtI AkhI jAta upara vistAra pAmI. rakSaNanI bhAvanA hiMsA mAge che ke ahiMsA e ATalA mAnavavikAsa uparathI paNa sahaja samajAI jAya che. eka mAnavI pitAnuM rakSaNa karI zake enA karatAM te kuTuMbavyavasthita bane te vadhAre sArI rIte pitAnuM rakSaNa karI zake che, pitAnuM ja mAtra nahi paraMtu kuTuMbI gaNAtI sarva vyaktionuM. eka kuTuMba ekaluM rahI pitAnuM rakSaNa karI zake tenA karatAM te gotramAM goThavAI jaIne pitAnuM vyaktigata tema ja anya kuTuMbIonuM vadhAre sAruM rakSaNa karavAnI zakti prApta kare che. eka gotra bIjA gotranI sAthe hiMsAhArA jeTaluM rakSaNa meLavI zake tenA karatAM ahiMsAno svIkAra karI gomAMthI jAta upajAvI vadhAre saphaLa rakSaNa sAdhI zake che. sUkSma dRSTie A Akho krama eka ja vastu sUcave che ke mAnavI ahiMsAne jema jema vistAra jAya che tema tema te vadhAre sAruM rakSaNa meLavatA jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA-saMskRtimAM tenuM sthAna 339 A ahiMsAne vikAsakrama mAnavajAtanI sAcI samRddhimAM che zo vadhAre kare che te paNa ApaNe sahaja joI laIe. kuTuMba mANasane rasavRtti, premazaurya, ane vAtsalya Ape che. gotrabhAvanA pUjyabhAva, vyavasthA, AjJAdhArakapaNuM ane saMskAra paraMparA-tradition Ape che. sAthe sAthe kuTuMbe ApelA guNa pite kAyama rAkhe che teTaluM ja nahi paraMtu temane vistRta kare che. gotramAMthI jAtamAM saMkaLAtAM mAnavajAta sthiratAne pAme che; rAjya, kAyadA, zAsanataMtra vagere meLave che; kalA ane tattvajJAna prApta kare che ane eka vyavasthita mahAna mAnava mUha tarIke raheNIkaraNInI uccatA ane bhAvanA jAgrata karI rakSaNa arthe mAtra baLa nahi paraMtu saMskAra ane sabhyatAno bahu ja upayoga karavAnI pAtratA meLavI le che. e pAtratA mAMthI ja mAnavaprajAe vikAsanI mahA phalaMga bharelI che. je mAnavI ekale heta, mAtra kasuMbI hota, phakta gotramAM ja goThavAI rahyo hota to te na siddha karI zakata. jAtamAMthI vikAsa pAmate mAnavI prajAkakSAe AvI pahoMce che. kuTuMba, gotra e baMnemAM je eka lehInI mAnyatA hatI te mAnyatA AkhI jAtamAM phelAya che tyAre ApaNo vikAsakrama ApaNane virapUjA, pUrvaja pUjA, prakRtipUjA jevAM ekatAnAM to, bhASA ane bhUmi tema ja jAti-abhimAna arpe che. ane AkhI jAtane eka kuTuMba tarIke gaNavAnA pATha ApaNane zIkhave che. kudaratane saMbaMdha, janma, mRtyu, pUrvajonAM saMsmaraNo e saghaLuM eka vyApaka tattvajJAnamAM goThavAI jAya che, ane eka jAtadharma pALI prajAnAM svarUpa dhAraNa kare che. prajAnI kakSAe pahoMcatAM ApaNane prApta thayele dharma ApaNI jAtane, ApaNI bhUmine ane ApaNuM bhrAtRbhAvane khUba vistRta svarUpa Ape che ane vyApaka rakSaNanI bhAvanA AkhI prajA upara pharI vaLe che. eka ja jAtimAM rahetA pratyeka manuSyane bhAlA ane talavAranI aNIthI pitapotAne nyAya cUkavavAnI chUTa maLI hota to samAjanuM baMdhAraNa racAyuM ja na hota. hiMsakavRttine dAbI pitAnI jAtamAM gaNAtI pratyeka vyakti pratye mAnavIe baMdhubhAvanA vikasAvI na heta te vividha jAtionA saMgaThThanamAMthI prajAbhAvanA khIlavavI azakya banata. yugayugathI hiMsAno niSphaLa akhataro karato manuSya jANe ajANe ahiMsAnI kiMmata samajato ja jAya che, ahiMsAmAM potAnA svArthane oLakhato jAya che. svArtha khAtara paNa hiMsAnI vadhAre ane vadhAre sAMkaDI maryAdAo bAMdhI ahiMsAne laMbAvavAmAM te potAnuM rakSaNa sacoTa rIte joI zake che. hiMsAne aLagI karatAM te aneka mAnasika samRddhi pAmato jAya che e paNa te bhUlI zake ema nathI. Ama vyaktitvanA madhya biMduthI dhIme dhIme cAre pAsa phelAtI ahiMsAe prathama kuTuMba, pachI gotra, temAMthI jAta ane tethI AgaLa vadhatAM prajAnA samUhane pitAnI maryAdAmAM svarakSaNanA siddhAMta upara ja lAvI mUkyA che. ahiMsAnA vijaya sarvadA zAnta, saumya ane chatAM bhAre asarakAraka hoya che. hiMsAnA vijayanI mAphaka temAM rudhiranI ratAza nathI. mRtyune ArtanAda nathI ane nazAbAja je uddhata asthAyI AnaMda nathI. Dhola vagaDAvIne, DhaDhero pITAvIne, dhajAo pharakAvIne ke jayanAdo lAvIne ahiMsA pitAne vijaya jAhera karatI nathI. potAnA vijayacihna tarIke ahiMsA vagara bole kuTuMba sarakhI saMsthA khIlave che, kAITa ke buddha sarakhA mAnavade ApaNuM vacamAM upajAve che; rAmAyaNa sarakhAM kAvya keInI ka95nAmAM udhADe che, vINuM sarakhuM vAjiMtra jagata AgaLa dhare che, gItA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u4 - suvAsa : jAnyuArI 1941 sarakhuM gaMbhIra tatvajJAna keInI pAse gavarAve che agara IlerA ke ajantAnI vachATamAMthI addabhuta mAnavamUrtio kotarAvI Ape che. A badhAM vijayacihno UbhAM karIne paNa ahiMsA ema kahetI nathI ke teNe ja A saghaLuM karyuM. Ane artha bhAgye ja koI ema kare ke eka jAta bIjI jAta sAthe ane eka prajA bIjI prajA sAthe hiMsArahita bhAva rAkhI rahelI che. rAjyasattA, dharmasattA vagerene nAme jagatane zaramAvanArA aneka khUnakhAra jhaghaDAo thayA che. rAjyadharma ane prajAne nAme manuSya pitAnA pAzava svabhAvanuM khUba pradarzana karAvyuM che. chatAM eTaluM te cakkasapaNe samajI laIe ke rakSaNa arthe mAnavIe ahiMsAne Azraya laI kuTuMba meLavyuM, gotra meLavyuM, jAta meLavI ane prajA meLavI. jema kuTuMbane eka mANasa hiMsA dvArA pitAnI unnatine avakAza joI zakatA nathI, tema eka prajAmAM goThavAI gayele mAnavasamUha paNa parasparanI hiMsAhArA pAtAnI unnatinI zakyatAmAM mAnatA nathI. kuTuMbI banavuM hoya te hiMsA choDa kuTuMbarakSaNa maLe. e ja pramANe samagra prajAnuM rakSaNa joItuM hoya te prajAnI vyaktie vyakti pUratI hiMsA avazya varva karavI joIe. aMdara aMdara hiMsA karanAra kuTuMbI ke prajAjana kuTuMba ke prajAnuM rakSaNa pAmato nathI. tene prajAnuM rakSaNa joItuM hoya te eka ja zarta ke teNe potAnA prajAsamUha paratvenI hiMsA vanya karavI. AthamatA sUryane- mahendrakumAra desAI [candra! jarA jatAM jatAM te bApu! bha--e DhALa] sUrya! asta thAtAM pahelAM te ghaDI thobha. kSitija-kera huM sajAvuM raMga sonale maDhAvuM asta thAtAM pahelAM te ghaDI thobha. puSpa pAMkhaDInI mALa gUMthI rAkhI, mIThI haiyAnI hetagranthI bAMdhI; mArI pUjAnI veLa nA vItAvuM, vadhAvuM huM, sUryadeva !- rUparaMga madhurAM nA lasI rahyAM, rasa-gaMdhanAM UMDANa nA bhale rahyAM . mAtra yAcuM, pUjanamAMhI sthApuM A artha huM, sUryadeva! samagane samaya A vahI jaze, mArA mananI murAda sau rahI jaze, khIlyuM jIvana je svArpaNane sArUM, te vArUM huM, sUryadeva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtima saMgIta paMkaja " nAvika, ApaNe kayAM jaie chIe ?" 'deva, ApaNe pAtAla dviSapuMjo tarapha jai rahyA chIe.' prema, tyAM javAthI zuM lAbha thaze?' daiva, lAbha ke hAnine vicAra huM karI zakatA nathI. huM te phakta samrATanI AjJAnuM pAlana karUM chuM.' * samrATane pAtAla dvipakuMjo tarapha mane mokalavAnuM zuM kAraNa maLyuM? deva, e badhI vigata pAtApapuMjamAM rahetA ApaNe tyAMnA senrI dharmacaMdra Apaze.' tUtaka para UbhA rahI vAtA karatA nAvike ekAeka dUrathI eka nAkAAta AvatuM joyuM. te camakIne melyA, ' karNadeva, tame jarA UbhA raheA, huM mArUM dUradarzaka yaMtra laI AvuM.' nAvika nIce gayA ane karNadeva cUpacApa tUtaka para pharavA lAgyA. karNadeva uyinItA vAsI hatA ane eka samartha gAyaka ane vAjiMtrakAra hatA. tenA saMgItamAM hradaya hatuM ane vyathA hatI. e saMgIta sAMbhaLavA mATe pazupakSI paNa ekatAna thatAM. prakRti paNa zAMtapaNe enA saMgItane sAMbhaLatI. lAkavAyakA tA ene aneka divya guNAthI vibhUSita karatI hatI. krAi kahetuM ke e saMgItanA dhvanithI rAjaprAsAdane bhUmi para pADI zakatA hatA tyAre krAi kahetuM ke teAkAne caDhelA durdAta mahAsAgara paNa enuM saMgIta sAMbhaLI zAMta thai jatA. eNe peAtAnI kaLA pratiSThAnanA darabAramAM rajU kIdhI. sarve enI kaLA para mugdha thaI gayA. ekAeka eka divase karNadevane samrATa taraphathI AjJA maLI ke, 'teNe azoka nAvikanI naukAmAM prayANa karavuM.' samrATanI AjJAne mAna ApI te naikAmAM kheDe, kaNu deve tUtaka para UbhA rahI te AvatA nAkApAtane dhArIne jovAnI ceSTA kIdhI. thADIvAre azAka paNa nIcethI dUradarzaka yaMtra laine AvyA. 'deva, ApaNe dhaNA khATA phasAyA chIe. A aa mUra rAkSaseAnuM nAkApAta che, ' zuM kahe che? ' dvA deva, e ja mUrrA samudramAM bhagavAna kRSNanA samayathI utpAta kare che. te samaye bhagavAna kRSNe emanA bhAre sahAra kIdhA hatA, paraMtu e punaH duSTatA karavA lAgyA che.' ' paNa have zuM thaze?' * dhruva, zAka kSatriya che, saMgrAmathI bhIteA nathI. juo huM mArA mANasAne tUtaka para bhegA karUM chuM. ' azeke raNazIMgaDuM kADhI vagADayuM, sarve nAvikA ane naikAnA rakSakA tUtaka para ekaThA thaI gayA. azAka khelyA, * bhAi, Aje ApaNA naukApAta para AkramaNa karavA : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 - suvAsa: jAnyuArI 1941 mUro AvI rahyA che. ApaNe pratiSThAnanI kIrtine kalaMka lAgavA devuM nathI. bhArata nuM prathama mUrone cetAvI de ke A naukA pratiSThAnanA samrATa sAtavAhananI che." - bharate namana karI eka zara pitAnA dhanuSya para caDhAvIne mAryuM. e zaramAM pratiSThAnanuM rAjacinha hatuM. sAmI naukAmAMthI bIjuM zara AvyuM. azake te upADI joyuM ane bolyA, "A naikApita ApaNI avagaNanA karI yuddha mAge che. bharata, AkramaNa zarU karo ane batAvo ke haju paNa pratiSThAnanA vAsIo pitAnA nairavanI rakSA karI zake che." sAmasAmAM zo chUTavA lAgyAM. paraMtu sAmI naukApatanI pAchaLa bIjI sahAyaka naikAta AvI pahoMcatAM azokanI dhIraja khUTI. ekAeka eka AgneyAstra pratiSThAnanI naikAmAM Aga lagADI. puSkaLa dhAMdhala thavA lAgI ane jotajotAmAM sAmenI naikAnA yoddhAoe AvI azoka ane tenA anya sAthIone baMdI banAvyA. deva, Aje baMdI avasthAmAM mAre kabUla karavuM paDe che ke samrATanI IcchA prathama pAtAla ane pachI pArasadezamAM tamArI kaLAne paricaya karAvavAnI hatI." paraMtu mane spaSTa kahyuM kema nahIM ? nA, emAM eka kAraNa hatuM. samrATanI IcchA e vAta gupta rAkhavAnI hatI, ane pAtAlamAM pahoMcyA pachI tyAMnA samartha gAyaka jayadrathanI sAme tamane spardhAmAM utAravAnA hatA.' 'zuM jayadratha eka mahAna saMgItajJa che?' "hA, enI kIrti sarvatra gavAya che. e sAgaranA taraMgane paNa potAnA saMgItathI mAhI zake che, ane mahAsAgaranA jaLacarone maMtramugdha karI zake che." kaMIka cUpa rahyA pachI karNadeva bole, "hA, mArI paNa IcchA tenI sAme spardhA karavAnI thAya che; paraMtu have te ApaNe badhA baMdI chIe.' eka praharIe AvI baMdIgRha ughADayuM ane bolyo, "baMdIo je pratiSThAnathI tamArA chaTakArAne mATe eka lakSa mudrA eka mAsamAM nahIM Avaze to tamAre jaLasamAdhi levI paDaze. tame pratikAna patra lakhI Ape te tyAM pahoMcADavAmAM Avaze.' sarve cUpa rahyA. azoka kaMIka vicAra karI bolyA, 'vAru, huM patra lakhI ApuM chuM." * "azoka, pratiSThAnathI mudrA AvI lAgatI nathI ane have traNa divasa zeSa rahyA che.' hA deva, ApaNe zubha muhUrtamAM nIkaLyA na hatA. deva, tame kaMI na karI zake ?" hA, karI zake ema chuM; paraMtu emAM mArI eka IcchA apUrNa rahI jaze." kaI IcchA ?' jayadrathane parAsta karavAnI.' ApaNI svataMtratA meLavavAmAM kadAca mAruM mRtyu thAya ema paNa saMbhavita che." azaka eka ajJAta bhayathI kaMpI UThyo. thoDIvAre bolyo, "deva, e banaze nahIM. tamArA vagara e svataMtratA amane pAcana thaze nahIM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtima saMgIta 3 ekAeka dvAra khUlyuM ane praharI bolyo, "pratiSThAnathI Aje paNa mudrA AvI nathI ane have parama divase amArA navamedha yajJanI pUrNAhuti thaze." samasta rAtrimAM baMdIgRhamAM gaDamathala thaI rahI hatI. karNadeva eka prabaLa ThaMdha anubhavI rahyo hato. ekAeka te bolyo, "azaka!" deva, zuM kahe che?" 'jo huM te upAya ajamAvuM chuM. mAruM mRtyu kadAca thaze, te mArA mRtadehane paNa sAcavIne pAtALa laI jajo, ane jayadrathane dekhADIne kahejo ke karNadevanuM zarIra A che ane AtmA anaMtanuM saMgIta sAMbhaLavA tanmaya banyA che.' deva zuM mRtyu avazyabhAvi che?' hA, kAraNa ke huM A nizAcaronI pAse vINA vagADavAnI rajA mAgavAne chuM. huM je saMgIta saMbhaLAvIza temAM e badhA matta thaI jaze. tame sarve paNa tema ja thaze. emanI e mUchane lAbha laIne mAre emane niHzastra karavA che. juo e saMgItanA gAvA pachI vIsa ghaTikA pachI mane mUcha Avaze. e ja mUcha kadAca mRtyumAM paNa pheravAI jAya.' deva ene kaMI pratikAra nathI ?' hA, jo e mUchita avasthA traNane sATha ghaTikA rahe te kaI saMgIta mArAmAM cetanA punaH ANI zake che.' | sarve cUpa rahyA. karNadeva bolyo, "azoka, jo A mAruM aMtima saMgIta thAya te basa vidAya lauM chuM.' baMdIjano sarve kakaLI UThayA. paraMtu upAya hate nahIM. sarve AMsubharI daSTie karNadevane joI rahyA. sAgaradasyaonA adhipati, Aje tame mArA kedI che ane have tamArI Ahuti ApavAnI che" azoka bolyo. bhale, tame amane samudramAM nAMkhI de, paraMtu je divya saMgIta amArA karNapaTa para saMbhaLAyuM che tene mATe te tamane dhanyavAda Apa ghaTe che. karNadevanI mUcha paNa kadAca mRtyumAM pheravAI jAya evI vAta jyAre meM sAMbhaLI tyAre mAruM paNa mane mUMjhAI gayuM che." "astu, paraMtu ene upAya ame karI rahyA chIe. joie kadAca jayadratha e kAryamAM saphaLa thAya.' , "zuM kahe che? tame pAtALa sudhI kyAMthI pahoMcI zakaze ?" hA, tyAM pahoMcatAM eka saptAha thaI jaze. joIe kema thAya che.' kaMIka vicArI dasyupati bolyo, 'vArU, karNadevane khAtara huM tamane eka zIdhra pahoMcavAno rasto batAvuM chuM. tame pAtALa pahoMcyA pachI amane samudramAM padharAvajo.' azokane lAgyuM ke dasyupati satya kahI rahyo hato. te bolyo, "vArU, tamArI sahAyatA je aNamela thaI jaze te ame tamane mukti ApazuM.' pAtALanA baMdare pratiSThAnanI naikAo AvI e vAtane phelAtAM kaMI vAra lAgI nahIM, ane e nakAne dasyuoe luMTI hatI e vAta paNa jAhera thaI gaI. e ja naikAmAM pratiSThAnane prasiddha saMgIta mUrthita paNe che, jANa ghaNune Azcarya thayuM. azoka tAbaDa jyadayane ghera Avyo ane bolyA, deva, karNadevanuM nAma tame sAMbhaLyuM haze ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 suvAsa jAnyuArI 1941 hA, zuM te AvyA che ?' "hA AvyA che, paraMtu mUrNita avasthAmAM." kema! zuM thayuM ?" aze ke sarva vigata kahI ane bolyo, "deva, karNadevanuM jIvana bacAvavA mATe dasRpati paNa maraNiye banI samudranA taraMgo sAthe laDe che. amane AzA che ke emanI mUcha tame dUra karI zakaze." - jayadratha thaMDI vAra cUpa rahI bolyo, "paraMtu e kArya paNa mahAna ane gaMbhIra che. emAM mArA jIvane paNa jokhama che.' azoka cUpa Ubho rahyo. tenI AMkhamAM AMsu bharAI AvyAM ane be, tyAre karNadevanI mUcha mRtyumAM pheravAI jaze ?" jayadratha cUpa hato. deva, saMgItathI maMtramugdha thatA sarvene sAMbhaLyA che, paNa muchita prANIne sacetana thatAM nathI sAMbhaLyAM. e saMgItanI AzAe ame pAtALa jIvanA jokhame paNa AvyA chIe, ane Aje Ama nirAza thavuM paDaze enI AzA na hatI." zuM karuM, huM lAcAra chuM.' zuM tame bhayathI lAcAra che ke IrSAthI lAcAra che?" "tamArA pUchavAne hetu zuM che?" je tame tamArA jIvane jokhama dhArIne bhaya pAmo cho te karNadeva tamArA karatAM vadhAre caDiyAtA che, jemaNe pitAne deha anya manuSyonA rakSaNa mATe arpaNa karI dIdhe, ane karNadeva punarjIvita thaI tamane spardhAmAM harAvaze e IrSAthI tame je e kArya nahIM karatA che te paNa temAM karNadeva tamArA karatAM caDiyAtA che e vAta puravAra thaI jAya che." jayadrathanA manamAM prabaLa viTaMbaNAo utpanna thaI. thoDIvAre te bolyo, "cAlo, huM AvuM chuM." jayadrathanuM saMgIta cAlu thayuM. sarve cUpa beThA. prakRti paNa tenA saMgItane sAMbhaLavA jANe ekatAna thaI hoya tema zAMta thaI gaI. jayadrathanI AMgaLIo vINAnA tAranI sAthe zrotAonI hRdayataMtrInA tAre paNa halAvatI hatI. thoDIvAre karNadevanA zarIramAM halanacalana thavA lAgyuM ane jayadrathanuM saMgIta vadhAre marmasparzI ane dhImuM thavA lAgyuM. ekAeka karNadeva beThe thaI gaye paNa saMgIta baMdha paDI gayuM. sarvee deDIne joyuM te jayadrathanuM zarIra nijIva thaI gayuM hatuM ane enA mukhamAMthI raktanI dhArA vahetI hatI. karNadeve UThIne jayadrathanA zaba pAse AvI tenI caraNaraja lIdhI ane bolyo, "mAruM aMtima saMgIta paNa AvA satkAmAM thAo e ja prabhu pAse prArthanA che.' thoDIvAra te jayadrathanA mukha tarapha jaI rahyo ane pAchA vaLI azokane kahyuM, "azaka, spardhAmAM jyadrathadeva mane harAvI anaMtane raste jaI cUkyA che. hAya, e parAjayane huM kema sahana karI zakIza !" mahAna saMgItAnI AkhomAMthI AMsu nIkaLI mRta saMgItAnA rAmAM mizrita thaI pAtAlabhUminI pRthvInuM siMcana karatAM hatAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvAmitra, zrI harSa, bhUvaDa, yazavarmA, Ama, bheja, govindacandra ne jayacandra samA pRthvIpatio ane vizAkhadatta, bANa, mayUra, divAkara, bhavabhUti, vAkapatirAja, siddhasArasvata, rAjazekhara ne harSa samA sAhityasvAmIethI alaMkRta baneluM- AryAvartanuM eka samayanuM pATanagara kanoja cImanalAla saMghavI kuzanA pATavIkumAra kuzanAbha nRpatie mahadaya nAme eka bhavya nagara vasAveluM. te nagaranA manahara udyAnamAM eka samaye te nRpatinI svarUpavatI kanyAo krIDA karatI hatI. te prasaMge temanA sandarya para mehI paDela pavanadeve temanA samakSa lagnanI mAgaNI mUkI. paNa tejasvI rAjakanyAoe te mAgaNIne tucchakArI kADhI. pavana khIjAyo. teNe tarataja pitAnI alaukika zaktinA prabhAvathI te kanyAone kubaDI banAvI dIdhI. tyArathI te nagara kanyA-kunja athavA kAnyakunjanA nAme oLakhAyuM. samaya jatAM kAnyakubdhanuM TUMkuM rUpa kanoja thaI gayuM. kuza ane kuzanAbhanI smRtimAM te nagara zika, kuzasthala ke kuzInagaranA nAme paNa oLakhAya che. kalyANanA pratIka tarIke te kalyANakaTaka kahevAtuM. mahAbhAratanA samayamAM te nagaramAM gAdhI nAme parama pavitra ne prajApAlaka rAjA rAjya karato hato. tenA saMsmaraNamAM te nagarane gAdhIpura nAma apAyeluM. gAdhI rAjA iMdranA upanAmathI oLakhAtuM. tene vizvAmitra nAme putra ne satyavatI nAme putrI hatI. satyavatInA rUpa para mahelA bhUgu aurva RSinA putra rIsikAe tenA hAthanI mAgaNI karatAM gAdhI te nakArI na zakyo. pariNAme satyavatI RSikulamAM cAlI gaI. tyAM teNe jamadagni nAme putrane janma Apyo. te jagadagninA tejasvI putra parazurAme kSatriyone saMhAra karIne brAhmaNa-kSatriya lehInA saMmizraNanuM darzana karAvyuM. kane janA siMhAsane gAdhI pachI vizvAmitra virAjyA. temanAmAM zakti, saMskAra ne tejanuM apratima ekIkaraNa thayeluM hatuM. temaNe pRthvI para sAkSAta svarga utAryuM. paNa eka samaye vasiSTha RSinI gAya nadinInuM haraNa karavA jatAM jyAre temane brahmateja AgaLa pAchA paDavuM paDayuM tyAre siMhAsana temane akAruM thaI paDayuM. temaNe brahmarSi banavAno nizcaya karyo ne apUrva AtmasAmarthyathI temaNe te nizcaya pAra pADaze. te pachI kAjanA itihAsa para kaMika timirapaTa patharAya che. bhagavAna buddha svargamAMthI pAchA pharatAM kane jamAM UtarelA eTalI ja prAcIna samayanI noMdha maLe che. tema chatAM vyAkaraNa, keza ke sAhityane lagatA anya prAcIna granthamAM, eka yA bIje prakAre, kAnyakunjanI smRti te jaLavAI ja rahI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 suvAsa : jAnyuArI 1941 vikramanI chaThThI sadInA madhyabhAgamAM tyAM, moTe bhAge marya rAjavaMzamAMthI ja UtarI AvelA, maukharI rAjavaMzane harivarmana rAjA rAjya karatuM hatuM. tenA samayamAM kAje bhAratIya jIvana-ghaDataramAM suMdara phALo noMdhAvelo. tenI pachI anukrame Adityavarmana, IzAnavarmana, sarvavarmana ne avantIvarmane te pradeza para zAsana calAvyuM. "mudrArAkSasa" ne prakhyAta kartA vizAkhadatta avaMtIvartananA Azraye rahelo. avaMtIvartananI pachI sahavarmana kAjanA siMhAsane Avyo. tenAM lagna thANezvarapati prabhAkaravardhananI kuMvarI rAjayazrI vere thayAM. varganenA A zAsanakALa daramiyAna mALavAnA gupta rAjavaMzIoe kaneja para kAbU meLavavA mathAmaNa karelI, paraMtu temAM temane pAchA paDavuM paDeluM. have grahavargane lagnasaMbaMdhathI thANezvara sAthe maitrI sAMdhatAM gamone mATe kAja eka bhayasthAna thaI paDayuM. pariNAme mALavAnA devagupta kanejanI virUddhamAM gaDa (baMgALa)pati zazAMka sAthe karAra karyo. te saMvata 662 mAM prabhAkaravardhananuM mRtyu thatAM pazcimethI devagupta ne pUrvethI zazAMke ekasAthe kanIja para AkramaNa karI eka bhayaMkara yuddhamAM pravamanane haNI nAMkhyo ne tenI rANI rAjyazrIne keda karI. ' prabhAkaravardhanane rAjyavardhana ne harSavardhana nAme be kumAra hatA. prabhAkaravardhananA mRtyu prasaMge yuvarAja rAjyavardhana sarahadI dUNe sAthe yuddhamAM saMkaLAyele hatA. thANezvara pAchA pharatAM tene pitAnuM mRtyunA samAcAra maLyA. zokamagna rAjyavardhane harSane rAjya sepI saMnyAsI banavAnI bhAvanA darzAvI. paraMtu eTalAmAM grahavarmanane vadhanA ne rAjyathI keda thayAnA samAcAra AvyA. te rAjyavardhana tarataja saMnyastane bAjue mUkI, harSane rAjya soMpI, senApati bhaMDIne sAthe laI, daza hajAra ghoDesvAra sAthe devagupta sAme dhasI gu. teNe mALavasainyano ghANa kADhI nAkhyo. paNa zazAMke tene potAnA taMbumAM heta ne tyAM kapaTathI tenuM khUna karAvI nAMkhyuM. pachI senApati bhaMDInuM dhyAna bIje deravAne teNe rAjyazrIne kedamAMthI choDI tene viMdhyAcaLa bAju ravAnA karI dIdhI. rAjayavardhananA khUne thANezvara-kaneja ne gaDa vacce bhayaMkara zatrutAnAM bIja vAvyAM. thANezvaramAM e samAcAra pahoMcatAM kamakamATI prasarI gaI. tarataja haze rAjadaMDa hAthamAM lIdhe ne te kaneja para paMjo jamAvI beThelA zazAMkanI sAme dhasI gayo. zazAMkanA vadhatA baLathI prAjotISa (AsAma)nA rAjA bhAskaravartanane bhaya pedA thayo hato. pariNAme zazAMka sAme dhasatA harSa pratye teNe mitratAne hAtha laMbAvyo ne harSa te tarataja svIkArI lIdho. harSa jhaDapathI kuca karIne thoDA ja divasamAM mALavasainya para kAbU jamAvI beThelA baMDIne AvI maLe. bhaDIe tene rAjya zrI ciMdhyAcaLanA jaMgalomAM havAnA ne tenI zodha niSphaLa nIvaDyAnA samAcAra ApyA. harSa pitAnA sainyane gaMgAkinAre pheravI bahenanI zodhamAM viMdhyAcaLa cAlyo. te jaMgalamAM vasatA divAkaramitra nAme eka brAha bhikSukanI madathI teNe cittA para caDavAne tatpara banelo bahenane zodhI kADhI. bahene te prasaMge bhikSaNa banavAne Agraha karatAM haze kahyuM, "hajI ApaNe rAjadharma bajAvavAnA che, pachI sAthe ja saMnyasta svIkArIzuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kane je urka bahenane laI harSavardhama sinyane AvI maLe. sainyamAM harSa phesaze. sarvee kanoje pare dhasAra karyo. paraMtuM zazAMka to bhAskaravamana pAchaLathI gUDa hillAvaze. e bhaye kanoja cheDI cAlyo gayo hato, pariNAme harSe, koI paNa prakArano sAmanAM vinA bahena sAthe, kamajamAM vijaya praveza karyo. A prasaMge kanojano ke svAmI nahote. kAjamAM maMtrImaMDaLe harSane gAdI ravIkAravA vinaMtI karI. harSe prathama te AnAkAnI karI paNa pachI bahena ane prajAnA AgrahathI te kabUla thayo. teNe te viSayamAM te yuganA nAmAMkita badhisatva avalokitezvaranI salAha pUchI. avalokitezvare tene siMhAsana para paga na mUkavAnI ne kanejinA mahArAjAne ilakAba na dhAraNa karavAnI zikhAmaNa sAthe gAdI svIkAravA anumati ApI. harSe te zikhAmaNa mAthe caDAvI ne "zilAditya'nA upanAma sAthe teNe kanAjane rAjada svIkAryo. te pachI thANezvara ane kanojanA rAjyane joDI daI paTinagara tarIke teNe kanAjane ja pasaMdagI ApI. bolapaNathI keTalAka bauddha bhikSukenA saMsargamAM rahevAthI tene baddha dharma pratye enuM rAga hato. kAzmIranA eka bauddha tIrthamAM buddha bhagavAnano eka dAMta jaLavAI rahyo che tevAM samAcAra maLatAM te kAzmIranI yAtrAe cAlyo. paNa te dAMta uThAvI jaze evA bhaye kAzmIranA saMghe dAMta saMtADI dIdho ane havane jAtrAnI anumatI ApavA paNa na kahIM. harSe roSe bharAIne lazkarI AkramaNanI yojanA ghaDI ane kAzmIrapatie tenAthI gabharAIne te dAMta harSane bheTa che. harSa te kane jela laI gayo. tenA samayamAM nAmAMkita cInI yAtrI hyuenasaMga bhAratavarSanI musApharIe Avelo. te AsAmati bhAskaravamananA darabAramAM raheto hato. harSe tene teDuM mokalAvyuM. uttaramAM, musAphara para mohI paDelA bhAskaravAmane kahAvyuM ke, "kaho te mAruM mAthuM mokalAvuM paNa yAtrika te ahIM ja raheze." harSe uttara mokalAvyuM, "sAruM, tyAre tamAruM mAthuM mokalAvI Ape.mAthuM mokalavAnI to bhAskaravamananI taiyArI hatI ja nahi. eTale badalAmAM teNe hyuenasaMgane ja harSanA darabAramAM mokalAvI Ape. kAzmIra ane AsAma para A rIte ADakatarI prabhutA jamAvI harSa mALavA, siMdha, vallabhI, gAMDa nepALa, prayAga, ahIchatrA, kasAbI, zrAvastI, ayodhyA, vArANasI, caMpA, kaNasuvarNa, orissA vagere pradeza prati najara doDAvI ne eka pachI eka te dareka pradezane te potAnA sIdhA ke ADakatarA kAbU nIce lAvyo. ne e rIte uttara bhAratavarSanA samrATa (sakA~ttarApathapati) banI teNe pitAne saMvatsara pravartAvyo. te saMvatsaranAM pramANa nepALanA itihAsamAM sArA pramANamAM maLI Ave che. saMvata 688mAM harSe dakSiNa bhArata para vijaya meLavavAne potAnA sainyane e dizAe de. paNe cAlukyavaMzI pulakezI bIjAnA hAthe hAra khAIne tene pAchA pharavuM paDayuM. te pachI teNe sAmrAjya vistAravAnI lAlasAne tajI dIdhI, ane pitAnI badhI zakti jamAvela sAmrAjyane vadhAre sudaDhu banAvavA pAchaLa vAparavA mAMDI. kalA ane sAhityanA viSayamAM harSanuM sthAna vikrama ane bhAjanI lagolaga che. teNe hyuenasaMgane bAdazAhI mAna sAthe pitAnA darabAramAM Azraya Apela. kAdaMbarIne ja vikhyAta kartA bANa tene rAjakavi ane mitra hatA. bANane teNe ApelI mada ekaMdara" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 suvAsa : jAnyuArI 1941 saravALo eka abaja senAmahora jeTalo thAya che. kavivara mayura ne mAtaMga kavi divAkara paNa tenA Azrita hatA. jayasena nAmanA vidvAnane teNe orissAnAM eMzI gAmanI cAlu upaja ApavAnI irachA darzAvelI paNa te vidvAne saMpatti karatAM tyAgane vadhu pasaMdagI ApatAM harSa tene ziSya samo thaI rahyo. nAlaMdA vidyApIThane teNe lAkhkhanuM dAna ApeluM. kalAkAronuM paNa te eTaluM ja sanmAna karato. ne kalA-sAhityano te kevaLa pUjArI ke AzrayadAtA ja nahato. te pote paNa mahAkavi hatA. teNe racelAM traNa nATake-ratnAvalI, priyadarzikA ne nAgAnaMda-nuM saMskRta sAhityamAM amara sthAna che. pravAsI hyuenasaMga ne kavivara bANe harSanuM, tenA sAmrAjyanuM ne tenI prajAnuM yathocita varNana lakhyuM che. te jotAM jaNAya che ke harSa eka Adarza samrATa hatA. tenI rAjyavyavasthA kunehabharI ne prajAhitavardhaka hatI. jemAsAnA cAra mahinA varSane te bAkI badhuM samaya sAmrAjyamAM karavAmAM vitAvato. te samaye te duSTone daMDavAmAM, nirdoSane egya saMrakSaNa ApavAmAM, prajAnAM duHkhadarda dUra karI temanAM sukha-saubhAgya vadhAravAmAM temaja rAjyavyavasthA para jhINI najara rAkhavAmAM ahoniza pravRtta rahetA. sAmrAjyanI prajA ekaMdare sukhI, samRddha, sazakta ne nItimAna hatI. corIne prasaMga javalleja banate. dharma, kalA ane saMskAranAM vaheNo kadI sUkAtAM nahi. harSanA samayamAM kAje kevaLa uttarApathanA ja nahi, akhila bhAratavarSanA pATanagara samI kIrti saMpAdana karI hatI. samRddhi, saMskAra, bhavyatA ne manaharatAmAM te IndrapurI sAthe spardhA karatuM. zreNIo, maMtrIo, senApatio ke kavivaranAM vizALa bhavananI jema maMdiranI gaNatarI paNa tyAM hajArathI thatI. vidyApITha, vihAro ne vidvAnonI tripuTI triveNI saMgama samI zobhatI. dhArmika pravRttiomAM harSane ghaNo ja rasa hato. tenA netRtva nIce pAMca pAMca varSanA aMtare prayAgamAM eka bhavya dhArmika utsava UjavAte. te utsava 75 divasa sudhI cAlane. ne bhAratabharanA saMte, kavio, rAjavIo ne lAkho prajAjano te utsavamAM bhAga letAM. utsavane chelle divase harSa rAjatijorInI badhI ja bacata ne pitAnAM vastrAlaMkAra paNa dAnamAM daI de ne rAjayazrI bahena pAsethI ekAda phATayAtUTayA vastranI bhIkha mAgI laI te rAjarSi banate ne prabhue bakSelI pharaja tarIke pharIthI te rAjakAjamAM parovAte. kanojamAM paNa teNe e ja eka bhavya utsava Ujavele. te utsava prasaMge traNa hajAra bauddha bhikSuke, traNa hajAra jena munivare ne brAhmaNa saMnyAsIo ne nAlaMdA vidyApIThanA * * kahevAya che ke, mayuranI putrI bANa vere paraNAvelI hatI. eka samaye rAtre premakalahamAM te rIte bharANI ane paroDha thavA chatAM rIsa cAlu rAkhI te bANanI prArthanA pratye bedarakAra rahI. bANa tene "subra" kahIne page paDavA jatAM teNe tene lAta mArI. nIcethI pasAra thatA mayUre A kalaha sAMbhaLe ne te bolI UTha, "tene subhra nahi. caMDI kahevI joIe." bANupatnI sAvadha banI ne putrInI premakrIDA avakanAra pitA para koSe bharAI teNe tenA para UMcethI pAnanI picakArI chAMTI. mayUranA aMgeaMga para koDha phATI nIkaLyo. bIje ja divase mayUre sUryanI abhuta prazaMsAthI bhareluM "sUryazataka racI e koDha dUra karyo. te prasaMge mayuranI kIrti vadhI gayelI joI bANe pitAnA hAthapaga kapAvI nAMkhI, caMDIdevInI adabhUta prazaMsAthI bhareluM "caMDIzataka' racI e hAthapaga pAchA meLavyA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 349 eka hajAra vidvAnonI pariSada maLelI. A utsavanA varaghoDAmAM alaMkRta hAthIo para ne mane hara mAM zobhatI hajAro suvarNanI pratimAo, judA judA rAjAonA seMkaDo hAthIo, maMtrIo ne senApationA traNaso hAthI, hajAro azvo ne lAkho naranArIo pRthvInA kaMTha samA kajanI AsapAsa muktAhAra jevAM jaNAtAM. e varaghoDAmAM bhavya rAjahastI para beThele harSa metI ane sonAmahora uchALatA. kalA, sAhitya ne dharmanI pAchaLa ATale anurAga chatAM lazkarI baLane harSe jarA paNa kAcuM na paDavA dodheluM. zAMtinA samaye paNa tenI pAse sATha hajAra lagabhaganuM hastIdaLa, eka lAkha gheDesvAro ne pAMca lAkha lagabhaganuM pAyadaLa taiyAra rahetuM. rAjyavyavasthAmAM paNa te eTalI ja prabhutA dAkhavatA. maMtrImaMDaLa ne karmacArIonA teNe pADelA varga ne te ghoraNe cAlatI suMdara vyavasthA AjanI rAjasattAone paNa preraka nIvaDe evI che. paraMtu vRddhAvasthAmAM harSa kaMIka vizeSa zAMtipriya banavA lAgyo. te rAjakartAnI e zAMti karmacArIone uttejaka nIvaDI. pariNAme vi. saM. 703mAM te mRtyu pAmatAM dezamAM baLo phATI nIkaLyo ne arjuna nAme eka lazkarI maMtrI samrATa banI beThe. cInanA zahenazAhe harSanI sAthe maitrI sAdhavAne eka elacI mokalelo. harSanA mRtyu prasaMge te elacI mArgamAM ja ha. tenI pAse keTaluMka sainya hatuM. te sainya je kanejanI hadamAM praveze to bIjA hakadAronI sAthe maLI potAne nukazAna pahoMcADaze ema mAnI arjune mArgamAM ja te sainyanI katala karAvI nAMkhI. paNa elacI e katalamAMthI bacIne bhAgI chUTayo, ane evA svarUpamAM cIna pAchA pharavuM zaramajanaka mAnI te nepALa ne tibeTanI madada meLavI kaja para caDI Avyo. ane arjunane harAvI, tene keda karI te tene cInanA zahenazAhanI hajUramAM laI gayA. te pachI harSanuM sAmrAjya pAnAMnA mahelanI jema tUTI paDayuM. gauDanA sAmaMta Adityasene pitAne svataMtra rAjavI tarIke jAhera karyo. AsAma pati bhAskaravamane karNasuvarNa ne tenI AsapAsanA pradeza jItI lIdhe. ne bIjA pradeze paNa te te pradezanI samIpanA rAjavIoe jhaDapathI jItI laI potAnA mulakamAM bheLavI dIdhA. dakSiNanA cAlukyoe paNa te lUMTamAM pitAne bhAga paDAvyo. te pachI kane je cAlukyavaMzanA Azraye pitAnuM mahattva vikasAvyuM. AThamI sadInA madhyabhAgamAM kAjanA siMhAsane Avele bhUvaDa (bhUdeva) eka tejasvI rAjavI nIvaDaze. teNe pacAsara para vijaya meLavyo; ne dhIme dhIme kanojane mahArAjya tarIkenI kIrti teNe pAchI apAvI. teNe potAnI putrIne paherAmaNImAM gujarAta ApeluM te jotAM te vizALa mahArAjyane svAmI hovA saMbhava che. eka samaye eka svarUpavatI ramaNa sabaMdhamAM teNe kuvicAra sevyo. paNa ramaNIe tene yuktithI sanmArge vALya. bhUvaDane pazcAtApa thayo. teNe rAjagAdI tajI dIdhI ne saMnyAsI banI te jaMgalamAM cAlyA gayA. te pachI marya-maikharIoe kane januM siMhAsana pAchuM meLavyuM. AThamI sadInA aMtabhAgamAM maurya thazevarmAe potAnA pUrvajoe gumAvelI kIrti pAchI meLavI. kane janA rAjyane vyavasthita karI teNe AsapAsanAM nAnAM nAnAM rAjyone jItI lIdhAM. te pachI teNe gauDa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 suvAsa: jAnyuArI 1941 para AkramaNa karyuM ne temAM gauDapati marAyo. A saMgrAmamAM gauDanA rAjakavi vApatirAjane keda karI te tene kane ja lAvyo. vAkapatirAje yazovarmAe karela zaiDapatinA vadha-prasaMgane anulakSo gauDavo" nAme eka rasapUrNa kAvya lakhyuM, ne yazovarmAe tethI khuza thaI tene mukta karI kiMmatI bheTe bakSI. 'uttamarAmacaritra' nAme amara nATaka lakhI yazasvI banelA mahAkavi bhavabhUtine paNa yazavarmAe sanmAnapUrvaka pitAnA darabAramAM rAkhele. ne A rIte yazovarmAe kanAjane tenI kIrti, lakSmI ne saMskArasaritAo pAchI apAvI. yazovarmAne be mukhya rANIo hatI. temAMnI suyA nAme eka rANIne garbha rahetAM bIjI vAMjhaNue TheSathI prerAI thazeva pAse, ke keyInI jema pUrvanA keIka vacamanI yAda devarAvI, suyazAne dezavaTe mekalavAnI mAgaNI mUkI. yazovarmAne te mAgaNI kabUlavI paDI. pariNAme garbhavatI rAjarANuM suyazA jaMgalanI bhikhAraNuM banI. tyAM teNe AmravRkSanI chAyAmAM Ama nAme eka rAjakumArane janma Apyo. bappabhaTTasUri nAmanA eka jainAcArye suyazAne rAmasaNamAM bhaginIbhAve Azraya ApatAM te putranI sAthe sukhathI rahevA lAgI ne rAjakumArane paNa nAnapaNathI ja abhyAsanI sagavaDatA maLI. samaya jatAM devalI rANI maraNa pAmI. ne yazovarmAe tarataja suyazAne tenA kumAra sAthe kane ja teDAvI. paNa tejasvI Amane pitAnI mAtA pratyenuM pitAnuM vartana aghaTita jaNAyuM. te aMge pitAputra vacce saMdharSaNa jAmatAM Amane dezavaTa maLe. Ama pharI pitAnA mitra ne guru bappabhaTTasUri pAse cAlyo gayo. bappabhaTTasUrie tene rAjakartAne yogya zikSaNa AyuM. A arasAmAM yazovarmA kAzmIra sAme yuddhamAM utaratAM te kAzmIra pati lalitAdityane hAthe mAryo gayo. maMtrIoe tarataja Amane kane ja teDI tene rAjatilaka karyuM. gAdIe besatAM ja Ame pitAnAM adhUrAM kAmone jhaDapathI pUrAM karavAnI pravRtti AdarI. teNe sainyamAM tvarAe vadhAro karyo ne pitAnI sainyazakti dazalAkha pAyadaLa, be lAkha azva daLa, hajAro hAthI ne cAdaso ratha jeTalI hade pahoMcADI, teNe zrIharSanI lazkarI zaktine paNa jhAMkhI pADI. te pachI pitAe ghaDelA mahArAjyanI hada vistArIne teNe tene sAmrAjya banAvyuM. bappabhaTTasUri pratyenA gADha snehabhAvanA kAraNe teNe temane kanojamAM ja rokI rAkhelA, paraMtu eka samaye AmanA snehamAM kSati jaNAtAM sUri tvarita vihAra karI gauDanI rAjadhAnI lakSaNAvatI tarapha cAlyA gayA. kavivara vAkapatirAja paNa yazovarmAe tene mukta karyA pachI navA Dapati dharmapAlanI rAjasabhAmAM pAchA phare. ne dharmapAle tene, yazovarmAne khuza karavAne teNe "gauDavahe lakhyuM che te jANavA chatAM vArSika eka lAkha suvarNamudrAnI Avakane grAsa bAMdhI Apela. - kanojamAM bappabhaTTasUrinA virahathI Ama becena bane. eka prasaMge teNe eka maNidhara nAga joyo ane te nAganA mastakethI teNe hiMmatapUrvaka maNi utArI lIdho. te prasaMgane anulakSI teNe ardhaka banAvyo ane bAkIne ardha banAvanAra mATe eka lAkha suvarNa mudrAnuM inAma jAhera karyuM. eka cAlAka jugArI te ardhaleka sAthe lakSaNavitI paheo ne tyAM bappabhaTTasUrinA prasaMgamAM AvatAM te te lekane uttarArdha meLavI zakyo. tarata ja kane ja pAchA pharI teNe te aMge inAma meLavyuM, ne Ame tene pAsethI bappabhada Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kane japA sarinI hakIkata jANI. uparokta prasaMgane anulakSo bappabhaTTasUrie Amane "nAgAvaloka'nuM binda ApyuM. tyArathI tene vaMza paNa nAgAvalekanA nAme oLakhAvA lAgyo. Ame bapabhadasarine teDavAne maMtrIo mokalyA. paraMtu bapabhaTTasUrine satkAratI vakhate dharmapAle temanA pAsethI eka vacana meLaveluM ke Ama jAte teDavA Ave te sivAya teo kaja pAchA nahi phare. aMte te vacana jALavavAne Ama jAte ja gupta veze lakSaNAvatI gayo, tyAMnI rAjasabhAmAM teNe gUDhArthamAM pitAnI oLakha ApI bappabhaTTasUrine kanoja taraphathI AmaMtraNa ApyuM, ne te nagaramAM pitAnuM vyaktitva sUcavatAM keTalAka sAdhano mUkI te tvarAe pAcho pharI gaye. bIje divase bappabhaTTasUrie vidAya mAgI ne dhamapAlane na chUTake te ApavI paDI. kanojamAM Ame bappabhaTTasUrinI aneka viSayamAM gupta rIte parIkSAo karelI. temanA cAritranI AMkaNI mATe teNe temanA AvAsamAM svarUpavatI gaNikAo mokalAvelI. paNa dareka parIkSAmAM bappabhaTTasUri suvarNanI jema nirmaLa nIvaDatAM Ama temane ananya ziSya banI rahyo. keTaleka prasaMge bappabhaTTasUri AmanA gUDha praznonA paNa eTalI jhaDapathI uttara ApI detA ke Ame temane "siddhasArasvatInuM biruda ApyuM. temaNe tArAgaNa Adi bAvana prabaMdho racelA che. AmanA pitAe geDa para vijaya meLavela hoI geDapati dharmapAla vera levA talapI rahyo hato, paNa lazkarI baLamAM to te Amane pahoMcI zake e saMbhavita nahatuM, eTale teNe eka yukti laDAvI. tenI sabhAmAM sarasvatInuM varadAna pAmele varSanakuMjara nAme eka vidvAna hatuM. tenI madadathI Amane harAvavAno nizcaya karI teNe kahAvyuM ke, 'lazkarI yuddhamAM lAkhane nAza thavA saMbhava che. ene aTakAvavAne huM mArA taraphathI eka vidvAna rajU karUM chuM, tame tamArA taraphathI eka rajU karo. te baMne vAda kare. temAM je hAre te pakSe hAra kabUlavI." Ama A AvhAnane avagaNe to tenI ane tenI sabhAnI kIrtine kalaMka lAge. eTale teNe dharmapAlanuM kaheNa tarataja svIkArI lIdhuM, ne potAnA taraphathI bappabhaTTasUrine rajU karyA. divasa sudhI baMne vidvAne vacce vAda cAlyo ane aMtamAM bappabhaTTasUrie vardhanakuMjarane sakhata hAra ApI. dharmapALane e hAra kabUlavI paDI. - eka prasaMge Ame eka svarUpavatI nadI para mohAMdha banI tene rAjamaMdiramAM tarI. rAjAne A kumArgathI vALavAne bappabhaTTasUrie rAjadharmanI pavitratA sUcavatA keTalAka asarakAraka ke racI te rAjamaMdiranI bhIti para lakhAvyA. rAjAnI AMkhe tarata ja khUlI gaI. teNe manathI paNa ciMtavela pApanA prAyazcita mATe baLI maravAne nizcaya karyo. te prasaMge bapabhaTTasUrie kahyuM, "tuM je zarIrathI pApa karI cUkaya heta te tenA prAyazcita peTe tAre zarIra hamavuM paData. paNa tAruM pApa haju manamAM ja maryAdita che. manane pavitra banAvI e pApa joI nAMkha"--ne te pachI Ama rAjarSi samAna banI rahyo. eka citrakAre AmanuM eka suMdara citra derI te tenI samakSa rajU karyuM. Ama tenI kharI kiMmata AMkI na zakyo; paraMtu bappabhaTTasUri kalAkAranI pratibhAne tarata pArakhI gayA. temaNe kalAkArane suMdara inAma apAvyuM. te ja kalAkAre bhagavAna mahAvIranAM paNa cAra adabhuta citro dorelAM. temAMthI eka kanojamAM, bIjuM mathurAmAM, trIjuM sattArakapuramAM ne cothe pATaNamAM mUkavAmAM AvyuM.* * musalamAnee pATaNane nAza karyo te pahelAM te citra tyAMnA moDhacaityamAM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara - suvAsa : janyuArI 1941 eka samaye sAraDanI yAtrAe nIkaLatAM Amane giranAramAM keTalAka rAjAe sAthe yuddhanA saMyogAmAM mukAvuM paDeluM. paNa te prasaMge paNa bappabhaTTasUrie vidvAneA vacce vAda gADhavI lazkarI yuddhane vAryuM, ane e vAdamAM pote jIta meLavI Amane jIta apAvI. rAjari dUrga jItavAmAM paNa khpabhaTTasUrie Amane naimittika sahAya karelI. AmanI pachI kaneAjanA siMhAsane tene putra duMduka AvyA. te kaMTI nAme eka vezyAnA meAhupAzamAM phasAi gayeA. vezyAe peAte ja bhaviSyamAM rAjamAtA banavAnI mahecchAthI daMdukanA kuMvara bhAjanA vadhanI yeAjanA dhaDI. paNa te yeAjanA amalamAM Ave te pahelAM ja bappabhaTTasUrie bAjane tenI mAtA sAthe tene meAzALa-pATalIputra meAkalAvI ApyA. vezyAnI deravaNIthI duMduke bhAjane kaneAjamAM pAcheA lAvavA mATe bappabhaTTasUrine Agraha karyAM. bappabhaTTasUrie eka bAjue potAnA samAja paratve rAjakApa ane bIjI bAjue bhAjane kaMTInA paMjAmAM dharavAnuM apakRtya-baMnemAMthI bacI javAne pATalIputranI bhAgALe ja rahI upavAsapUrvaka prANa tajyA. te pachI kanAjamAM kaMTInI sattA vizeSa jAmatAM bheje meAsALapakSanI madada sAthe kaneAja para AkramaNa karyuM te vezyAdhIna pitAneA vadha karI te kaneAjanA siMhAsane beThA. teNe ceDAMka varSa paNa kIrtibharyuM zAsana calAvyuM. tenA maraNa pachI anukrame vAyuddha, indrAyuddha te cakrAyuddhe thADA thoDA samaya kaneAjanuM rAjya bhogavyuM. paNa ujjainapati pratihAravaMzI nAgabhaTTa khIjAe cakrAyuddhanA hAthamAMthI neAjanuM siMhAsana jhUMTavI lIdhuM ne peAtAnI rAjagAdI teNe kaneAjamAM pheravI. te pachI gauDa, AMdhra, siMdhu, vidarbha, kalIMga, Anartta, mALavA, pUrvarajapUtAnA, vatsa ne nepALa jItI laI te cakravartI samrATanI jema bhAratavarSanuM zAsana calAvavA lAgyA. teNe tUrkAne harAvI Arya ekatA siddha karI. tenA samayamAM kaneAjanI jAheAjalAlImAM paNa sArA umerA thayA. nAgabhaTTanI pachI tene putra rAmabhadra kaneAjanA siMhAsane AvyA. te traNa varSa rAjya karI avasAna pAmyA. tenI pachI tene putra prabhAza gAdIe AvyeA. tene mihira, bheAja / adhirAjanA nAme paNa oLakhavAmAM Ave che. te goDamAM pAlavaMzanA hAthe hArI gayA. paNa tenA dakSiNanA vijayAe e hArane DhAMkI dIdhI. teNe saiArASTramAM paNa potAnI sattA jamAvelI. eka samaye tene, giranAranA DuMgarAmAM, haraNIenA TALAnI sAthe eka haraNImukhI ramaNI paNa bhame che evA samAcAra maLatAM teNe mATI senA mAkalI te ramaNIne kanAja teDAvI. te ramaNIe tenI samakSa potAnI sthiti, tenA kAraNabhUtapUrva janmanAM potAnAM mRtyA vagere varNavI tene dha`panthe vAgye. prabhAza pAtAnA putra mahendrapAlane gAdI soMpI sArASTranI jAtrAe cAhyo. mahendrapAla nirbhayarAjanA nAme paNa oLakhAtA. te pitAsame ja tejasvI nIvaDaye. karpUramaMjarI, bAlarAmAyaNu, bAlabhArata, kAvyamimAMsA, jIvanakAza, ravilAsa vage2e amara kRtiene kartA rAjazekhara tene rAjakiva hatA. mahendrapAla pachI tene putra bheAja gAdIe AvyA. paNa gheADA ja samayamAM tene uThADI mUkI tenA bhAi mahIpAle rAjagAdI kabaje karI. mahIpAlane kSItipAla, vinAyakapAla te haraMbapAlanA nAme paNa eLakhAvavAmAM Ave che. tene AMtaravigraha ane avyavasthAnA kAraNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : kanoja - 353 zarUAtamAM keTalIka hAra khamavI paDI, paNa pAchaLathI teNe kIrtikara vijaya meLavyA. vAliyaramAM teNe besumAra nANuM kharcIne bhavya jaLAzaya baMdhAvelAM. mahIpALanI pachI anukrame mahendrapAla bIje, mahIpALa bIjo, devapALa, vijayapALa ne rAjayapALa kanAjanI gAdIe AvyA. A samaya daramiyAna kane janI jAhojalAlI ghaTavA mAMDI. uparAuparI hArothI sAmrAjya chinnabhinna thaI gayuM. agyAramI sadInI madhyamAM muslIma sAmenA uttarahiMdanA saMyukta hiMdu sAmanAmAM hAra maLatAM kane jane vizeSa khamavuM paDayuM. ' saM. 1074mAM mahamUde kaneja para AkramaNa karyuM. te samaye paNa kanoja bhAratanA eka bhavya nagara tarIkenuM sthAna to bhagavatuM ja hatuM. muslIma lekhakee jaNAvyA pramANe mahamUdanI A svArInA prasaMge kane jamAM dazahajAra ramaNIya maMdira hatAM. rAjyapAla evA bhavya nagarane duzmane sAme bacAva karavAne badale bhayathI nAsI gayo. mahamUde nagara lUTayuM, bALyuM, maMdiro teDI nAMkhyAM, nirdoSa prajAjanonI katala calAvI. ne luTamAM maLelI aphATa saMpatti laI te pitAnA sainya sAthe pAcho gIjhanI cAlyo gayo. rAjyapAle yavana AkramaNakartA sAme batAvelI nAmardAIthI bIjA hiMdu rAjAo tenA para kodhe bharAyA. ne temaNe rAjyapAlanA yuddhamAM vadha karI tenA putra trilocanapAlane kanojanI gAdI soMpI. A samAcAra maLatAM mahamUda pharI hiMda para caDI Avyo ne trilecanapALa tema ja bIjA hiMdu rAjAone paNa teNe kuTilatApUrvaka harAvyA. trilocanapALa pachI anukrame yazapAla ane gopAla kanojanI gAdIe AvyA. gopAlanA hAthamAMthI kAzIpati candradeva gaDhavAle kanejanI gAdI khUTavI lIdhI. ne baMne rAjyone joDI daI teNe kAramAM pharI prANa pUryA. tenA putra madanapAle paNa te viSayamAM tenuM anukaraNa karyuM. madanapAlanA putra gevindacandra tUne sakhata hAra khavarAvI, geDa ane dazArNa para vijaya meLavyo ne kanojanI AsapAsane pradeza jItI lai kanejanI jAhojalAlIne teNe punarjIvana bakyuM. sAranAthanA lekhamAM tenI patnI kumAradevIe tene IzvaranA pratinidhi tarIke oLakhAvela che. govindacandra pachI tene putra vijayacandra athavA mAladeva kanojanA siMhAsane beThe. tene zAkaMbharIpati vigraharAja ne gUrjarapati kumArapALanA hAthe hAra khamavI paDelI, chatAM te eka vIra hate. yavanone te kaTTara virodhI hatA. amIra khuzarUne teNe sakhata hAra ApelI. vijayacandrano putra jayacandra. "pRthvIrAja rAso'nA vAcake tene bhAratanA kapUta tarIke pichAne che, paNa tenA jevA rAjavIe jagatamAM ghaNA ochA thayA che. A - te saM. 1226mAM kajanI gAdIe Avyo. teNe kanejanI prajAne prabaLa jIvana bakSya. kanojanI kIrtine teNe unnata banAvI. jagavikhyAta banaiSadha'* mahAkAvyanA kartA kavivara harSane A kavi harSa "kAvyaprakAza'nA jagavikhyAta kartA mammaTano bhatrIjo thato. teNe jyAre pote lakheluM naiSadha mahAkAvya mammaTane batAvyuM tyAre mammaTe kahyuM, "bhAI, "kAvyaprakAza taiyAra thaI gayA pUrve ja mane A batAvavuM hatuM ne. tenA sAtamA sargamAM meM kAvyanA denuM darzana karAvyuM che. tAruM kAvya mArA pAse hatA te doSonA dAkhalA TAMkavAne mATe mAre bIjAM kAvyo zeAdhavAM na paData." harSa A TIkAthI lajavAI gayo. teNe pitAnI e amara kRtine rAtre nadImAM pheMkI dIdhI. tenA keTalAka ziSyane enI khabara paDatAM temaNe nadImAMthI paNa te kAvyano ghaNokharo bhAga bacAvI lIdho-je Aje "naiSadha mahAkAvyanA 22 sarga tarIke maLI Ave che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A - suvAsa : jAnyuArI 1941 teNe peAtAnA rAjakavi tarIke sthApyA. kaneAjanI laDAyakazaktine teNe 200000 khANuAvalIe te parazudhArIe; 80000 akhtaradhArIe; 30000 uccakakSAnuM ADesvAra sainya; 300000 prayaLa ne hajArAnA hastAdaLanI hade paheAMcADI. yavanenA dhANu kADhI nAMkhI teNe nikhila- yavana-kSayakaranuM biruda meLavyuM. caMdelAone teNe sakhata hAra khavarAvI. kaneAjate teNe mahArAjya banAvyuM. te ` ane AmanI jema te bhAratIya sAmrAjya janmAvavAnA kADa sevavA lAgyA. paNa bhAratanA kamabhAgye e sUrya sAthe janmAvyA, jayacaMdrane kaneAjanuM sAmrAjya siddha karavuM hatuM; pRthvIrAja dilhInuM sAmrAjya sarjavA mAgatA hatA. pRthvIrAja na heAta tA jayacaMdra bhAratanA samrATa banata, jayacandra na heAta teA pRthvIrAjanuM svapna siddha thAta. paNa kamabhAgye baMne ekI samaye ane ekaja dezamAM janmyA. jayacandre devagaranA yAdavarAja para vijaya meLavavAne sainya ravAnA karyuM. paNa pRthvIrAje yAdavarAjanI madade potAnA mahAsAmaMta cAmuMDarAyane mokalatAM jayacandrane pAchuM karavuM paDayuM. pariNAme pRthvIrAja pratye te rASe bharAyeA. te e rASamAM ja zAhabuddonanA pRthvIrAja sAmenA AkramaNa prasaMge te taTastha rahyo. pRthvIrAja ane zAmuddIna parasparanI zaktine haNI nAMkhe te pachI te baMne para vijaya meLavI samrATa banavAnI te AzA sevavA lAgyA. paNa zAhabuddInanI kuTIlatAe te AzAne niSphaLa banAvI. te saM. 1250 mAM daza lAkha mANasA sAthe zAhabuddIna sAme yuddhamAM UtaravA chatAM te hAryAM ane marAyA. te pRthvIrAja te tenI sAthe ja hiMdu sAmrAjyanAM svapna pazu lagabhaga olavAI gayAM. jayacandrane harAvyA pachI zAmuddIne astInA killA para AkramaNa karyuM ne tyAM saikAothI saMdharAyelI kanAjanI aphATa saMpatti teNe kabaje karI. te pachI banArasa jItI te gIjhanI pAnA pharyAM. A prasaMge te bhAratamAMthI 1400 UTa bharIne kiMmatI khajAnA letA gayelA. kaneAjanI gAdIe jayacandra pachI tene khAlaputra harizcaMdra beThA. te zAhamuddInanA dilhInA sUbAne AdhIna hatA. peAtAnA sUme samrATa na thaI bese te mATe zAhabuddIne hiMdu rAjAone nAmanA TakAvelA paNu zAhamuddonanA khUna pachI kutubaddIne hiMdanA samrATanuM padma dhAraNa karyuM ne hiMdu rAjAene ThekANe muslIma sUbAe nImavA mAMDayA. te prasaMge mahArAya te sAmrAjya banelA kaneAje rAjya tarIkenuM paNa sthAna gumAvyuM. te muslIma sUbAone mahAlavAnuM kamrasthAna banI rahyuM. kAphila be Tahuke ( aMjanI) managamatI mamatAnI vADI makramaghatI phUlenI jhADI nimyuM tyAM rahevAnuM jANI kokila e Tahuke ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat kAntilAla huM. parIkha * www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senekAnuM jIvana ane kavana tribhuvana vI. hemANI mahAna pusanAM jIvanacaritro anekarIte bedhadAyI hoya che, tenAM zravaNa ane mananathI ApaNe paNa ApaNuM jIvana unnata karI zakIe chIe ane kALanI retI para ApaNI pAchaLa zubha pagalIo pADI jaIe chIe." -gale lyusiyasa eniyasa senekA speInamAM AvelA keba (hAlanA keDevA ) zaheramAM, payagambara Isu khristanI pahelAM traNa cAra varase jamyo hato. ghaNAkharA mahApuruSanI bAbatamAM banatuM AvyuM che te mujaba tenI paNa kharekharI janmatithi haju sudhI aprAsa ja che. tenA bApanuM nAma mArkasa eniyasa senekA hatuM ane te keDubAnI pAThazALAmAM alaMkArazAstra ( Rhetorics) ne adhyApaka hatA. tenI mAtAnuM nAma heviyA hatuM. taddana nAnI vaye e senekAne tenI mAsInI saMbhALa nIce roma mekalavAmAM AvyuM hatuM. tyArapachI theDA vakhatamAMja teno bApa paNa kuTuMba sahita tyAM rahevA gayo hato. remamAM tenuM nasIba evuM te jhaLakI UThayuM hatuM ke I. sa. 37 mAM tenA avasAna samaye, tenA kuTuMbane dareka prakAranAM pUratAM sAdhanone vArase te ApI zakyA hatA. lyusiyasanA zarIrano badho mULathI ja nabaLo hato, chatAM paNa zarUAtamAM tenA bApa pAsethI alaMkArazAstra zIkhI levA pAchaLa teNe mana parovyuM, paraMtu pAchaLathI tasvajJAnane teNe pitAnA abhyAsano viSaya banAvyo ane ghaNuM ja utsAhapUrvaka e phiskInI pAchaLa te maMDayA rahyo. vaLI e ja arasAmAM teNe " sTesijhama'* nI dIkSA lIdhI ane tenA siddhAMtanuM pAlana kaDaka rIte te karavA lAgyo. e navA siddhAMtane apanAvyA pachI tene punarjIvananA siddhAMta para atUTa zraddhA upajI eTale teNe mAMsAhArane varjya gaNyo; parantu e jamAnAmAM nirmasAhArI thavAmAM ghaNI muzkelIono sAmano karavo paDato. e yugamAM phakta khristIo ja vanaspatyAhArI hatA, tethI romana loke senekAne khristI mAnavA lAgyA. pariNAme tenA AkhA kuTuMbane dhArmika satAmaNI thavAnI bIke tenA bApe tene tenI A praNAlikA pheravI nAMkhavA mATe vInavyo, ane tyArathI pharIvAra senekAne mAMsane khorAka tarIke upayoga karavo paDyo. A badhuM chatAM khAnapAnamAM sAdAIne prathama sthAna * " Isijhama' (stoicism ) ne AdhakacAraka jhIna nAmane mahAna philasupha hato ane te sAIprasa vatanI hate. " Ika rUla' sthApI te pahelAM, judA judA vaktAonAM bhASaNe sAMbhaLavAmAM teNe tenA jIvananAM vIsa varaso gALyAM hatAM. ane te pote "jhIne dhI Ila" (Zeno the stoic) e nAmathI oLakhAtA hatA. tenA anuyAyIo "ToIkasa' (stoics) kahevAtA. e jhInenA avasAna pachI keTalAye varase bAda navI "sTeIka skUla" ne sthApanAra zipikaTeTasa thaI gayo che. A sTeIsijhamanA ghaNAkharA siddhAMta jaina, baiddha temaja khristI dharmane ka ja maLatA Ave che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pada suvAsa : jAnyuArI 1941 ApavAnuM te kadI paNa cUkayo nahoto. tenA khAnapAnanA vicAre saMbaMdhI teNe eka patramAM lakhyuM hatuM te samajavA jevuM cheH "mArA gurue mane pAithegorAsanA upadeza tarapha preryo ane je kAraNone laIne mAMsane varjya gaNyuM hatuM te saghaLuM teNe mane samajAvyuM. ene lagatI tenI badhI dalIlo mArA hRdayamAM soMsarI pesI gaI ane pariNAme meM mAMsAhArano tyAga karyo. eka varasanI Akhare mane nirmasAhArI bhojana ghaNuM ja AnaMdadAyaka thaI paDayuM hatuM. paraMtu e samaye pratyeka remana temaja khuda bAdazAhanA saMzayano viSaya A khristI dharma ja thaI paDa hatA ane tevA bIjA koI dharmamAM amuka manuSya zraddhA rAkhe che tenI sAbitI te mAMsatyAgarUpI vahemamAM ja samAyelI hatI. tethI pUrato vicAra karIne temaja mArA pitAnI ghaNI ja Atura IcchAne vaza thaine huM pharI vAra mAMsane khorAka tarIke upayoga karavA prerAyo hato.' e rIte tenA bApanI IcchAne mAna ApavA jatAM senekAne tenI AkhI jIvanapraNAlikA badalAvavI paDI, ane tyArathI teNe kAyadAnA abhyAsamAM mana parovavA prayAsa Adaryo. e kAryamAM teNe potAnI svataMtra temaja alaikika vastRtvazaktinA prabhAve eTalI badhI nAmanA tathA khyAti prApta karI ke te vakhatanA romana bAdazAha kAlIgulAe, vaktA tarIkenI senekAnI vadhatI jatI kIrtinI adekhAI AvavAthI temaja tenI vakIlAtanA kAryanI svataMtra buddhithI aMjAI javAthI, tenuM khUna karAvavAnI tadabIra vejI; parantu te vakhate zarIrano nabaLo bAMdhe tenI madade AvyA. kAraNa ke bAdazAhane tenI ekAdI mAzUke evuM samajAvyuM ke senekA eTalA badhA nabaLA bAMdhAne che ke thoDA vakhatamAM ja te ApoApa maraNazaraNu thaze. pariNAme bAdazAhe tene mArI naMkhAvavAnI vAta jatI karI, chatAM paNa saMjogo evA upasthita thayA hatA ke senekAne vakIlAta to sadatara baMdha ja karavI paDI ane pharI pAchA pelA tattvajJAnano Azare tene levo paDayo. AvA viSama anubhava pachI te e phIlsaphInA abhyAsa pAchaLa pharIthI tenA te ja svAbhAvika utsAha temaja AnaMdathI te maMDo rahyo. e rIte jagatane eka philzaphanI bheTa thaI. - tyAra pachI te bIjA remana bAdazAhanA rAjyaamala daramyAna pharIvAra e senekAnI jidagInA jokhamano prasaMga AvI lAgyo. te bAdazAhanuM nAma karloDiyasa hatuM. tenI rANI meselinA badacAlatI hatI ane tene e durguNane e to chaMda lAgyo hato ke gheraghera tenA e kharAba AcaraNanI vAta thatI hatI. e meselinAne juliyA nAmanI eka bhatrIjI hatI. e juliyA kahe teTaluM ja bAdazAha karate, tethI meselinAne tenI e bhatrIjInI ' harahaMmeza IrSA thatI. agAu tene eka vakhata to dezanikAla karAvavAmAM e phAvI hatI, paraMtu thoDA vakhatamAM ja bAdazAhe tene pharIvAra remamAM bolAvI lIdhI hatI. bIjI vakhata e juliyAne dezavaTe mokalavA mATe meselinAe evuM kAvatru racyuM hatuM ke juliyA tathA senekAne ADo vyavahAra hato evuM bAdazAhane samajAvavAmAM te phattehamaMda thaI. e bAbatamAM e sacoTa meLa maLI javA pAmyuM ke meselinAe juliyA tathA senekA ema banne mATe dezanikAlano hukama kaDhAvyo. tene pariNAme kesikAnA TApumAM teone dezanikAla tarIke ATha varasa sudhI rahevuM paDayuM. A vakhata daramyAna senekAe "AzvAsana" (On Conso'lation) zIrSaka be graMtha lakhyA hatA temane eka te tenI mA helviyAne saMbodhIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senekAnuM jIvana ane kavana 3pa7 lakhAyo hato. ane bIjo rAjAnA prItipAtra TharelA piliniyasane saMbodhyA hatA. temAM tenI zikSA mApha thAya evI AzAthI bAdazAhanAM ayogya vakhANuM paNa teNe karyA hatAM. e pustake parathI ja ApaNe jANI zakIe chIe ke varSo pahelAM jayAre teNe "dha ' (On Anger) nAmanuM pustaka lakhyuM hatuM tyAre senekA para hatA ane "AzvAsana lakhAyuM tyAre te vidhurAvasthAmAM hatA. e samaye saMtAnamAM tene eka putra tathA eka putrI hatAM ane kesikA javAne UpaDyo te pahelAM thoDA divase ja tene bIjo putra gujarI gayo hato. bIjI bAjue, I. sa. 49 mAM vizvAsaghAtanA gunhA mATe meselinAne phAMsIne mAMcaDe laTakAvavAmAM AvI ane bAdazAha pelI juliyAnI bahena egrepinAne paraNyo. tenI lAgavagathI senekAne pAchA bolAvavAmAM AvyA ane tene "kansala" nI padavI ApavAmAM AvI tathA rAjakamAra nIranA adhyApaka tarIke paNa tene nImavAmAM Avyo. I sa. 54 mAM bAdazAha kalaiMDiyasane jhera daIne egrepinAe mArI naMkhAvyo ane tethI aDhAra varasanI juvAna vayano nAno nIre bAdazAha thayo, ane senekA mukhya pradhAna banyo. rAjamAtA epinAne tenA dIkarA para sattA calAvavAne zekha hato eTale zarUAtamAM to te kahetI teTaluM ja nIra karatA. paratu nIre kaI ekaTa nAmanI strInA premamAM paDayAnI vAta bahAra AvI. epinAne tenI jANa thatAM teNe nIrone padabhraSTa karavAnuM ane briTAnikAsane gAdIe besADavAnuM kAvataruM racyuM. paraMtu briTAnikasanuM khUna thaI javAthI thoDA vakhata mATe mAdIkarA vacce samAdhAna thayuM ane e mitrAcArI cAreka varSa sudhI TakI rahI. A badhA vakhata daramyAna nIronA salAhakAronI sthiti ghaNI ja gUMcavaNabharelI thaI paDI hatI. temAM paNa senekA pAse puSkaLa dravya ekaThuM thayeluM hovAthI badhAnI zaMkAbharI najara tenA tarapha vaLI hatI; Ama hovAthI kayA pakSane Take Apa te viSe chevaTane nirNaya karavAnuM ja ene mATe bAkI rahyuM hatuM. e vakhate nIro koI pipiyA nAmanI strInA pApI premamAM paDe hatA. e pAyAne mahArANI padanI atyaMta AkAMkSA hatI, paraMtu epinA jIvatI hoya tyAMsudhI tema thavuM azakya hevAthI teNe nIne samajAvyuM ke epinA temanI bannenI viruddhamAM kAvatarAM karatI heIne tene dUra karavAnI jarUra che. nIe potAnA salAhakArene belAvIne temanI salAha pUchI, paNa kaI kaMI yukti sujhADI zakayuM nahi. tethI koI jallAda mAraphata e karapINa kRtya nIroe karAvyuM ane ema karavAmAM ayogya temaja pApa jevuM kaMI nathI evI matalabanA seneTa para lakhAyelA patrane lakhavAnuM mAna (!) ghaNuM karIne senekAne bhAge jAya che evuM kahevAya che. have senekAnA jIvananI dizA badalAI. tenI saghaLI sattA te paDI bhAgI hatI, paraMtu bAdazAha tenA tarapha pakSapAtI havAne DoLa karatA hatA ane tene nivRtti levAnI nA pADayA karatuM hatuM. te uparAMta vaLI gunhAnA viSaya rU5 thaI paDelI tenI latane moTo bhAga senekAe bAdazAhane ApavA mAMDe te paNa teNe svIkAryo nahi. e vakhatathI senekA jAhera kAmakAjamAM bahu ja ochuM mAthuM mArate; Akho divasa tenA makAnamAM ja bharAI raheto; ghaNuM ja theDA mitronI mulAkAta lete ane mAtra tattvajJAnanI pAchaLa ja maMDa rahelo mAluma paData. tene have be ja vAnAM jevAnAM bAkI rahyAM hatAM. eka apamAnAyela Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para suvAsa : jAnyumArI 1941 ghaDapaNa ane bIjAM apakIrtibharyuM mRtyu, senekAe lakhelAM sadhaLAM lakhANAmAM mATe bhAga A samaya daramyAna lakhAyale hatA ema saMzeAdhakAnuM mAnavuM che. A arasAmAM ja nIrAe rAmane AgathI banyuM ane tene pharIvAra samarAvavA mATe dravyanI jarUra paDI eTale teNe devaLA chUTayAM. Ate kAraNa tarIke AgaLa dharIne senekAe rAjInAmuM ApyuM, paNa te svIkAravAmAM AvyuM nahi. tethI te najIkanA gAmaDAmAM jatA rahyo ane e badhAMnA pariNAma rUpa bhogavavAnI sajAnI rAha jovA lAgyA. the|DA samayamAM ja evI gapa uDADavAmAM AvI ke pinI saradArI heThaLa racAyalAM kAvatrAMmAM senekAne paNa hAtha hatA. nIrAte te eTaluM ja joituM hatuM. e bAbatamAM senekAneA khulAse mAgavAno vidhi pUrI thaI na thaI tyAM te tene dehAMtadaMDanI zikSA pharamAvavAmAM AvI ane te khabara tene pahAMcADavA mATe krutAne paNa ravAnA karavAmAM AvyA. peAtAne gherathI pAhe karatAM senekA, rAmathI thADeka dUra AvelA eka gAmaDAmAM thADA vakhata rekAyA hatA. tyAM tene A dUta maLyA. teNe e zikSAnI saghaLI vAta zAMtipUrvaka sAMbhaLI lIdhI ane e tenI sAthe ja te rAma pAchA pharyA tathA potAnuM saghaLuM kAmakAja ATopI levA mATe thoDA vakhatanI rAhata maLavA mATe mAgaNI karI. te vinaMtine paNa anAdara karavAmAM AvyeA. bAdazAhe te tene zikSAnuM pharamAna saMbhaLAvyuM ane je prakAranuM meAta jevuM heAya te pasaMda karavAnuM senekA para rAkhavAmAM AvyuM. senekAe peAtAnA hAthe peAtAnA zarIranI dareka nasa para cappu vaDe kApa mUkI temAMthI leAhI vahevarAvIne meAtane bheTA karavAnuM icchayuM. tenA mitrAne te chellI mulAkAta ApI rahyo ke tarataja teNe cappu vaDe potAnA hAthanI nasa khAlI nAMkhI. e ja vakhate tenI strI pAlinAe (kArsikAthI pAchA pharyA pachI tarataja senekA pharI vAra paraNyA hatA ) potAne mATe paNa patinA jevA ja meAtanI mAgaNI karIne peAtAnA zuddha prema pradarzita karyAM. tethI tenI nasa paNa khelavAmAM AvI, parantu ezuddha thaI javAthI tenI marajI viruddha tene bacAvI levAmAM AvI. bIjI bAjue senekAnuM zarIra te| alpAhAranA kaDaka pAlanathI temaja dhaDapaNanI asarathI ghaNuM ja naMkhAI gayuM hatuM tethI leAhI pUrepUruM vadhuM nahi A uparathI meAtane! turataja sAmane karavA mATe tenA paganI nase| paNa khAlI nAMkhavAmAM AvI. e aMtima sthitinA samaye paNa tenA mitrane apAyelo tenA chevaTanA saMdeza te vakhate te lakhI levAmAM AvyeA hateA, parantu atyAre te prApta thaI zakatA nathI. e rIte e mahAna vaimana I. sa. 65mAM mRtyu pAmyA. *** ahIM senekAnuM jIvanavRttAMta pUruM thAya che. tenAM upadezAtmaka lakhANanA sAra tAravavA jevA che. sukhI jIvana gALavAne manuSye kevuM vartana calAvavuM te teNe temAM saceSTa rIte darzAvI ApyuM che. teNe upadezelA tattvajJAnamAM avyavahArika jevuM te kazuMya nathI. te kaheto ke apAra jJAnavALA heAya te nahi paNa zuddha AcaraNavALA manuSya ja sukhI heAya che. sadgata maNilAla nabhubhAI dvivedIe senekAnA upadezane sAragarbha rajU karyAM che te paNa samajavA jevA che: 'e (senekA)nA lekhamAM tattvacarcA ke pAramArthika viSayA saMbaMdhe vivAdanA muddhivilAsA nathI. vyAvahArika jIvana gALyA chatAM vizuddha, saMtuSTa ane sukhIjIvana kema gALI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senekanuM jIvana ane kavana : 359 zakAya te ja enA lekhane pradhAna Azaya che. janasvabhAvamAM devI ane AsurI prakRtine je viraha sarvadA vidyamAna che tene vicAra karIne daivI prakRti AsurIne parAjaya zA prakAre sAdhI zake e samajAvavAne senekAne prayatna che......A jIvana eka zALA che, anubhava e te zALAnuM zikSaNa che, samatvanI aparokSa prApti e te zALAmAMthI prApta karavAnuM phaLa che. e zALAmAMthI virakta thaI nAsI javAmAM, tyAgamAM, anubhava ke anubhavanuM phaLa senekAe svIkAryuM nathI. anubhavane arthe je iMdranI apekSA che, daSTA ane dasya rUpa hiMda vinA je anubhava azakya che, dazyamAM virodhI & vinA-zIta-Atapa, prakAzatimira, sukha-dukha e kaMTha vinA-je anubhava azakya che, te prApta karavAne tyAga e mArga nathI. zrImaddabhagavaddagItAmAM jene samatvane nAme yoga ema kahI zrIkRSNa bhagavAne pitAnA priya ziSyane abhipravRttiparAyaNa karatAM paNa upadezya che te ja senekAne paNa sukhanA sAra rUpe priya che ane e samatva, dhanA anubhava mAtramAM phaLAbhisaMdhirahita rahevAthI siddha thAya che evuM tenuM paNa mAnavuM che. AvA ta-nizca senekAe pratyakSa rIte potAnA lekhamAM ghapi ApyA nathI, tathApi teNe je siddhavata vyAvahArika upadeza karyo che te AvA nizcayone AdhAre karyo che ema mAnI zakAya che.' - senekAnAM saghaLAM lakhANane sAra eTaleja che ke AtmA e te divya caitanya eTale zarIranI aMdara vasatA devane pravAha che ane zarIra te pazusRSTine mAtra eka bhAga che. tAtparya eTaluM ja ke zarIrane caitanyanA aMkuzamAM rAkhavAmAM ja e mahAna remananI sukha meLavavAnI paddhati samAyelI che. te kahe ke naitika jIvana e te divya temaja pArthiva evA be siddhAMtanuM kayuddha mAtra che. vaLI jiMdagInA dhyeya tarIke sukhane AgaLa karatI vakhate upabhogamAM ja tene rUMdhI na rAkhavAnI cetavaNI ApavAnuM paNa te cUkyo nathI. jIvanane te lazkaranA paDAva jevuM-jIvatA jAgatA sainikonA kAma jevuM gaNate. bIjI bAjue janasamAjanA sukhamAM ja vyaktionuM sukha samAyeluM che evuM teNe sarasa rIte batAvI ApyuM che ane sadhaLA mAnuSI saMbaMdhomAMthI manuSya manuSya vaccenI dastInI gAMThane teNe judI tAravI kADhI che. manuSyoe potAnA mitro mATe, pitAnAM mAtapitA mATe ane pitAnA dezane mATe jIvana nirvahavuM joIe ane e badhAMne mATe jIvananA ullAsane jatA karavA joIe evo Adeza ApatAM paNa e senekA acakAyo nathI. e badhA uparAMta gulAmo tarapha tenA zeTho mAyALu vartana calAvavA prerAya e daSTibiMdune khyAlamAM rAkhIne teNe sacoTa dalIlovALAM lakhANo lakhyAM che. te kahe ke "gulAmo paNa manuSyo che. namra mitro che, sahabhA che A saMsArarUpI raNamedAna para laDanArA sahoddhA jevA che. " senekAe ghaNuM lakhyuM che. tenAM pustakomAMnAM uttamottamanI yAdI A rahIH "1. "dha" (On Anger); 2. 2418184' (On consolation); 2. 1942? (On Provi * menejA kRta "sukhI jIvana" (On a Happy Life)nA rA. bhUpatarAya dayALajI buce karelA bhASAMtaranI prastAvanA (sane 1895nI AvRtti): pR. 4-5. sadgata ma. na. davedIe e prastAvanA tA. 16-~1895nA roja lakhI hatI. e lakhANa "sudana gaghAvali'mAM saMgrahAluM vahI javA pAra temAM senekAnA kavanane sAraga e sadagata sAkSare acchI rIte rajU karyo che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 suvAsa 9 jAnyuArI 1941 dence); x Full lort' (On Tranquility of Mind); 4. Ruleatatla' (On Elemency); 6. 'jIvananI kSaNabhaMguratA' (On the shortness of life); 7. sukhI jIvana" ( On a Happy Life); 8. "dayAbhAva" (On kindness; 9. 'lyusiliyasane 124 patro' (Epistles of Lucilius-124 in number); 10. "sRSTizAstrane lagatA pro ' (Questions on Natural History)nAM sAta pustake; A uparAMta keTalAMka karuNarasapradhAna nATake paNa teNe racyAM hatAM. enA lakhANanI zailI ja eTalI te jozIlI temaja sacoTa che ke khristI dharmaguruone e remana phIlasuphanAM lakhANane pramANa tarIke rajU karavAnI Teva paDI gaI che ane sAdhujIvana jIvavAne lagatA niyamonI tAravaNI e prAcIna ciMtakanAM lakhANamAMthI haju Aje paNa karavAmAM Ave che. e rIte e lakhANa tarapha janasamAjanuM AkarSaNa pUratuM mAlama paDayuM che, paraMtu suprasiddha AMgla-lekhaka mekelene A remana vicAraka mATe khAsa prakArano UMce mata nahato. " senekAnA jIvana para eka UDatI noMdha' rUpe teNe lakhyuM che ke, "The business of a philosopher [Senecca] was to declaim in praise of poverty with two millions sterling out at usury, to maditate epigrammatic conceits about the evils of luxury, in gardens which moved the envy of sovereigns, to rant about liberty, while fawning on the insolent and pampered freedmen-of a tyrant, to celebrate the divine beauty of virtue with the same pen which had just before written a defence of the murder of a mother by a son (vIsa vIsa lAkha pauDa pheravavA chatAM paNa garIbAInA guNa gAvA nIkaLavuM, bhalabhalA bAdazAhane paNa IrSyA Ave evA bagIcAomAM besIne mojazekhamAMthI nipajatAM aniSTo para sUtrAtmaka bhAvanAo vicAravI, kaI julmagAranA uddhata temaja hRSTapuSTa banelA mukta gulAma (freedmen) ne 'jI lakhe' karatAM karatAM sAthosAtha jaDabAMDa zabdo vAparIne svAtaMtrya para nirarthaka baDabaDATa kare, eka putre tenI mAtAnA karelA khUnano bacAva lakhanArI kalama dvArA ja sadaguNemAM rahelAM divya sAMdarya mATe rAcavuM-e badhAmAM ja e (senekA) philsanAM kAryanI samApti thatI] Ama hovA chatAM paNuM eTaluM te kahevuM ja joIe ke senekAnAM saghaLAM lakhANamAM darzAvAyelA vicAro pote, manuSyanA rojiMdA jIvananAM kAryomAM yojI zakAya evAM dRSTAMta rUpe che. manuSyanI sAmAjika temaja naitika pharajane bhAgye ja koI e bhAga haze ke je viSe teNe lakhyuM nahi hoya. bAIbalanA upadezane tenuM lakhANa maLatuM AvatuM hovAthI ghaNuo pahelAM te ene khristI hevAnuM paNa dhAratA hatA. * * senekAnAM saghaLAM lakhANamAM darzAvAyeluM ucca naitika jIvana ane tenA jIvana daramyAna teNe AcarelAM keTalAMka kRtyomAM tarI AvatuM tenuM saMdigdha vartana-TUMkamAM tenuM jIvana ane kavanaH A baMnee leDa mekolenI mAphaka keTalAMye magajene tulanAtmaka sarakhAmaNImAM garakAva karI dIdhAM che. enAM jIvana ane kavanamAM asaMgati to che ja, paraMtu zuddha naitika * Maccaulay's Essays : Page 393 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senekAnuM vana ane kavana 31 jIvananI AlocanA karavAno tathA vyAkhyAo ApavAnI zakti meM karavAthI kaMI te satyane AcaraNamAM utArI devAnuM sAmartha maLI jatuM nathI e paNa kharuM che. sAcI vAta to e che ke koI paNa manuSyanA jIvananI kiMmata teNe keTaluM siddha karyuM te uparathI nahi, paNa tene mAraze temaja Azayo kevA hatA ane pratikuLa saMjogone sAmane karIne paNa teNe keTalI hada sudhInI sAdhana sAdhI e uparathI aMkAvI joIe. A daSTibiMdune dhyAnamAM laIe to senekAe zuM zuM karyuM ane zuM zuM karavAnI tenI khAeza hatI e baMnenI vadhAre sArI tulanA thaI zake tema che. pachI bhale ApaNe tenAM lakhANane tenA pitIkA jIvananA niyamone badale tenA svAnubhavarUpe svIkArIe ke nahi e savAlane vaNacaryo ja rahevA daIe. hA, eTaluM to niHsaMdeha rIte spaSTa ja che ke senekA pAse lakhalUTa dravya hatuM ane chatAM paNa teNe garIbAInI chaDecoka prazaMsA ja karI che. paraMtu bIjI bAjue e paNa kharuM che ke e dalita teNe prAmANikapaNe prApta karI hatI tenI pUratI sAbitI enA ItihAsamAMthI ja maLI Ave che ane bAdazAhanIrane e badhI delata vinA saMkoce seMpI devAnI tenI taiyArI e ja tenI prAmANikatAnI sAcI nizAnI che. A sivAya, senekAnA jIvanane eka prasaMga atyanta aTapaTo temaja keyaDArUpa che ane te jIliyA sAthenA tenA saMbaMdhano che. paraMtu e bAbatamAM paNa AkSepa te tenA duzmanane pATha bhajavanArI pelI meselinA taraphathI Ave che tyAre tenA gunhA jeTalI ja tenI nirdoSatA hevAne saMbhava rahe che. ane nIree briTAnikasanuM khUna karAvyuM tethI kaMI ema sAbita thaI jatuM nathI ke tema thavA devAmAM senekAno kaMI hAtha hato. have tene khAnagI jIvana tarapha vaLIe. tenA lakhANa uparathI jaNAya che ke te svabhAve ghaNo ja namra hatuM ane bIjA paNa keTalAka sadaguNone vAsa tenA aMtaHkaraNamAM hate. mitro taraphano mugdha karI de te tene anurAga, viveka ane vizvAsapriyatA te khare ja prazaMsAne pAtra Thare che. tenAM lakhANomAM pitAnA baMdhu mATe karAyele mAyAbhare ullekha, putra tarIke tenI mAtAnAM pote karelAM vakhANa tenI premALa patnI pratyene tene apratIma mohaH e saghaLAM tenA hRdayamAM rahelA sadaguNanI sAkSI rUpe che. evuM kahevAya che ke sArIe duniyAnI daSTie vyavahAranuM rUpa dhAraNa karI rahelA keTalAka vilAsane virodha teNe jIvanabhara karyo hato. vaLI je maradAIthI temaja hiMmatathI te motane bheTayo hato tenI kiMmata te bhAgyeja koIthI ochI AMkI zakAze. kadAca keTalAkane mana te vIranuM mRtyu na paNa hoya, paraMtu manuSyatvane chAjatuM to te avazya hatuM ja; kadAca ati utkRSTa prakAranuM e bhale na hoya, paraMtu te pUratI rIte hRdayadrAvaka te hatuM ja, Aje samasta pRthvInA paTa upara, pitAne ja hAthe zarIranI ekaeka nasa para kApa mUkIne temAMthI lohI vahevarAvatAM vahevarAvatAM mRtyuno sAmano karI zake evAM keTalAM manuSya maLI Ave tenI gaNatrI te sau kaI karI zake tema che. enI raheNI-karaNImAM rahelI khAmIo tathA amuka siddhAMtonA AcaraNamAM tene maLelI niSphaLatA e banne vastuo jevA chatAM paNa tene nItiyukta sadAcAra, dayA ane kSamAnI teNe ciMtavelI anokhI bhAvanAo, mAnuSI pramAda tarapha sahAnubhUtipUrvakane tene vartAva, apratirodhanA siddhAMtanuM kaDaka pAlana, tenuM Adarza parINita jIvana, kharI mitratAnI tenI gaNanA vizvaprema rUpI tene jussaH e badhAM para jyAre ApaNe dRSTi phekIe chIe tyAre jagatabharanA DAhyA puruSo mAMhenA eka tarIke-re durAcAra mATe prasiddha thayelA yuganA niSpApa sAdhu mAMhenA eka tarIke tene mAnavAnuM ApaNane mana thaI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAja ane na narmadArakira ha vyAsa cAja eTale pArakAnI mUDInA upayoga badala ApavuM paDatuM vaLatara. vyAjane mUDInI kiMmata paNa kahI zakAya. prAcIna kALamAM vyAja paratvenuM dRSTibiMdu AjanA karatAM judA prakAranuM hatuM. vyAjane dharma ane nItinAM baMdhana sevavAM paDatAM. vyAja ane vyAjakhorAo pratye samAja ghaNAnI bhAvanA sevato. erIsToTala ane pleTa jevA tattvajJA vyAjane dhikkAratA ane muslima temaja isAI saMskRtiomAM vyAjane dharmathI tiraskRta gaNavAmAM AvatuM. Aje paNa siddhAMtanI daSTie A dharmomAM vyAjane sthAna nathI, chatAM arthapradhAna jagatamAM jIvatA mAnavIe dharma ane vyavahArane jIvananAM be judAM pAsAM gaNI vyAjane svIkAryuM che. vyAja para dhRNAnI je bhAvanA sevavAmAM AvatI te sahetuka hatI. te jamAnAmAM mUDIne upayoga mukhyatve upabhogane mATeja hato. ane upabhogAthe ApavAmAM AvatI eTale ke dhIravAmAM AvatI mUDI upara vyAjarUpI vaLatara levuM anicchanIya gaNAtuM. Aje mUDInI leNadeNanuM svarUpa taddana badalAI gayuM che. mUDIne upayoga mukhyatve karIne utpAdaka svarUpamAM ja karavAmAM Ave che, ane utpAdaka mUDInA vaLatararUpe vyAjane artha zAstramAM saMpUrNa sthAna prApta thayela che. jevI rIte jamInanA vaLatararUpe kirAyuM, majUrInA vaLatararUpe vetana tevI ja rIte mUDInA vaLatararUpe vyAja ane vyavasthAnA vaLatararUpe napho. ema utpAdananAM cAra aMgenA vaLatararUpe kirAyuM, vetana, vyAja ane napho arthazAstranA vahecaNa vibhAganAM cAra mukhya aMga banI rahela che. vyAjanI ghaTanAnA AvirbhAva aMge judA judA mata pracalita che. eka mata e che ke vyAja, mUDInI bacata karavAmAM ApavA paDatA bheganA badalArUpe che. A siddhAMta zAstrIya dRSTie barAbara nathI kAraNa ke temAM mAtra mUDInI pUratIne ja vicAra karavAmAM Avyo che, mUDInI mAMganI bAjuno ullekha temAM nathI. uparAMta mUDInI bacata karavAmAM sAdhAraNa rIte bhoga ApavA jevuM bahu ochuM hoya che. mUDInI bacata to mUDIdArone tyAM ja thAya che, jemane bhogano khyAla sarakho paNa nathI hote. mUDInI utpAdakatAne pariNAme vyAja zakya bane che, athavA te mUDInA upayoga badala karaja lenAra dhIranArane vyAja Ape che. mAtra mUDInI utpAdakatA vyAjano dara nakkI nathI karI zakatI. vyAjano dara mUDInI mAMga ane pUratInA pramANathI nakkI thAya che. pariNAme vyAjane mUDInI kiMmata tarIke, jevI rIte bajAramAM anya vastune bhAva mAMga ane pUratInA pramANuthI nakkI thAya che, tevI rIte samajI zakAya. paNa vyAja anya vastunA bajArabhAva athavA kiMmata karatAM kaMIka vizeSa che. mUDI mAtra padArtha nathI paNa jagatanA sarva padArtho para kAbU meLavanAra, prabhutva prApta karanAra jabarajasta zakti che. eTale vyAja mAtra mUDInI kiMmata karatAM vadhAre vyApaka che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAja ane naphe rUdavuM ghaNI vakhata vyAjanA daramAM taphAvata mAluma paDe che. anya padArthanI kiMmatamAM je ekadhArApaNuM bajAramAM jaNAya che te vyAjanI bAbatamAM nathI jaNAtuM kAraNa ke vyAjane dara mUDInA pratyeka rokANanA svarUpathI nakkI thAya che. je rokANamAM saMpUrNa saMgInatA ane saharatA, tevA rokANamAM vyAjano dara barAbara mUDInI kharekharI kiMmata pramANe haze. tenAthI UlaTuM je rokANamAM mAtra sAhasa ane anizcitatA vizeSa pramANamAM haze, tevA rokANane vyAja dara ghaNo UMco raheze. eTale paThANonA, zAhukAronA tathA dhIradhAra karanAra vyAjakherAonA vyAjanA dara hamezAM UMcA ja rahevAnA. zAkhanI paddhatine jema vikAsa thato gayo tema vyAja vadhAre vyApaka ane zAstrIya banatuM gayuM. jagatamAM jeTaluM Arthika vyavahAra rokaDa nANuthI thAya che, tenA karatAM aneka gaNo zAkhathI thAya che ane te ja pramANe jeTaluM mUDInI vyavasthAnuM pramANa che tenA karatAM anekagaNuM vyAjanI vyavasthAnuM pramANa moTuM che. vyAja mUDI karatAM vadhAre mahatvanuM banyuM che ane mUDI karatAM paNa agrasthAna Arthika jagatamAM bhogavatuM thayuM che. ApaNAmAM eka jUnI kahevata pracalita che ke " vyAjanA ghaDAne na pahoMcAya", ane tethIja vartamAna sarakAro vyAjanI ghaDadaDa upara kAbU mUke che. vyAjanA darane aMge ane vyAjanA pramANane aMge ghaNAMkharAM rASTromAM sarakArathI kAyadAo ghaDavAmAM AvyA che. jema prAcIna kALamAM vyAjane dharma ane nItinuM baMdhana hatuM tema AjanA jamAnAmAM vyAja kAyadAnuM baMdhana sevatuM thavA lAgyuM che. samAjavAdI vicAraNAmAM te vyAjane bilakula sthAna nathI. temanI dRSTie vyAja e mAtra mUDIdArathI thatuM majUrInuM ane zramajIvIonuM zoSaNa ja che. vAstavika rIte pratyeka padArthanI kimata ke upayogItA zramane pariNAme udabhave che, ane jyAre zramane vaLatararUpe pUrepUrUM ApavAmAM nathI AvatuM paNa mAtra thoDA TukaDAo pheMkI patAvI devAmAM Ave che tyAre mUDIdArane sAruM evuM vyAja prApta thAya che. amuka aMze vyAjanA daranI asara lokenI bacata karavAnI vRtti upara thAya che, paNa bacata mATe vyAjano dara bahu mahattvanuM nathI. mAnavInI saMgraha karavAnI Teva pAchaLa vyAjanA dara uparAMta ghaNI mahatvanI bAbata hoya che. prathama te saMgraha karavo e tene mULabhUta svabhAva che te vRddhAvasthAne vicAra kare che, te mAMdagIne pahoMcI vaLavAnA kharcane vicAra kare che, te pitAnI pAchaLa kuTuMbanA bharaNapoSaNanI ciMtA seve che, te potAnAM saMtAnonI keLavaNI mATe yojanAo ghaDatA hoya che, AvA badhA jIvananA aneka Avazyaka kharcAonA prasaMgane pahoMcI vaLavA te bacata kare che. chatAM mAnavInI saMgrahavRtti pAchaLa mukhya hetu te anya mAnavIo upara pitAnI saMpatti ane samRddhithI sarasAI bhogavavAne ja hoya che. game tema heya paNa mAnavI bacata kare che ane e bacata sahaja rIte vyAjane svAda cakhADe che. eTale vyAjanA daranI bacata upara jeTalI asara che, tenA karatAM bacatanI asara vyAjanA dara upara vizeSa che tema kahevuM vadhAre yogya che. utpAdananA cethA aMga vyavasthAnA vaLatararUpe je maLe che te napho utpAdananAM cAra aMge jamIna, mUDI, zrama ane vyavasthA vAstavika rIte be aMge ja che. te nIce pramANe barAbara samajI zakAze Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 - suvAsa : jAnyuArI 1941 utpAdana padArtha mAnavI mUDI naphe jamIna zrama vyavasthA (zArIrika) (mAnasika kAma) kirAyuM vyAja vetana jyAMsudhI jaththAbaMdha utpAdana zarU nahi thayela ane utpAdana arthe pArakI mUDIne upayoga khAsa thato nahato tyAMsudhI vyAja ane naphe be judAM aMge che tema samajavAmAM nahotuM AvatuM. vyAja ane naphA vacce taphAvata mAnavAmAM na Avate ane utpAdananA pariNAme je kaI maLatuM te mUDInA vyAja rUpeja gaNuM levAmAM AvatuM. paNa aDhAramI sadInA uttarArdhamAM ane ogaNIsamI sadImAM bhAgIdArI paddhati ane saMyukta mUDIthI utpAdananI prathA vikAsa pAmavA lAgI ane jema jema pArakI mUDathI utpAdana thavA lAgyuM tema tema vyAja ane naphe judAM thavA lAgyA, ane naphAne aMge khAsa vicAraNe thavA lAgI. napha e vyavasthAzaktinuM vaLatara che. utpAdananI yojanA ghaDanAra ane utpAdananuM sAhasa kheDanAra vyakti pitAnI buddhimattAthI utpAdananA aMgonuM jamIna-mUDI ane majurInuM evI rIte saMyojana kare che ke tene pariNAme sArAmAM sArI rIte utpAdana pariName ane jamIna, maDI tathA majArInA vaLatara rUpe kirAyuM, vyAja ane vetana ApatAM tene mATe naphAnA svarUpamAM sAruM evuM pramANa utpAdanamAMthI prApta thAya. naphAne paNa samAjavAdI vicAraNAmAM sthAna nathI. utpAdananAM anya aMgone pramANasara pUrepUruM vaLatara na ApavAne pariNAme ja naphe upasthita thAya che. utpAdananAM aMgone, utpAdananuM sAhasa kheDanAra pitAnAM zakti ane cAturyathI ochI kiMmate meLavI zake che ane tenA saphaLa saMyojanathI pitAne mATe jabaradasta naphe prApta kare che. nyAya ane samAnatAnA dhoraNe naphAne samAjamAM kAyadesara sthAna hoI na zake, kAraNa ke e mAtra buddhizALI mAnavIthI zramajIvIonI thatI zeSaNalIlA che chatAM vyavahAramAM naphAne kAyadesara sthAna che, ane jyAM sudhI jagata upara samAjavAdano sidhdhAMta saMpUrNa rIte sidhdha na thAya tyAMsudhI naphAnuM sthAna acaLa che. kudaratI rIte ja amuka vyaktiomAM evI pratibhA ane zakti vikaselAM hoya che ke te je kaI vastune hAtha upara le che tene saphaLa ane yazasvI banAve che. Adhunika jagatamAM AvA virala udyogapatio ane utpAdake mAluma paDe che. jema kavi ane senAnAyaka ghaDI zakAtA nathI paNa janmathI ja hoya che tema utpAdananuM sAhasa kheDanAra vyaktio ghaDI zakAtI nathI paNa janmathI ja e zakti temane prApta thayelI hoya che, jevI riIte kavitvazakti kavinI janmasiddha vastu che, netAgIrI netAnI janmasiddha vastu che tema nati prApta karavAnI zakti temanI janmasiddha vastu che. je te udAra haya, kemaLa hoya te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAja ane naphe 365 jagatamAM rokaphelara ane kArnegInI mAphaka dAnavIranuM biruda prApta karI zake che ane nahi te nakkara mUDIvAdI te jarUrI banI ja rahe che. naphAnuM AvuM svarUpa heine tene kirAyA sAthe sarakhAvavAmAM Ave che. jevI rIte kirAyuM jamInanI mULabhUta phaLadrupatAnuM pariNAma che temaja naphe mAnavInI asAdhAraNa zaktinuM pariNAma che. dareka jamInamAMthI kirAyuM prApta nathI thatuM tema pratyeka mAnavI-vyApArI ke utpAdakanapho prApta sthI karI zakato. kirAyuM, vyAja, vetana ane naphAnA saMbaMdhamAM eka vastu khAsa samajavA jevI ane dhyAnamAM rAkhavA jevI che, ane te e che ke kirAyuM ne naphe utpAdana kharcanAM aMga nathI jyAre vyAja ane vetana utpAdana kharcanA aMge che. pariNAme vastunI kiMmatanA nirNayamAM kirAyAnuM ane naphAnuM pramANa vicAravAmAM AvatuM nathI, balake vicArI zakAtuM nathI, jyAre vyAja ane vetananuM pramANa kimata nakkI karavAmAM mahattvano bhAga bhajave che. vyAja ane vetanane dara kiMmata nakkI kare che jyAre kirAyuM ane naphe kiMmatane pariNAme prApta thAya che. kirAyuM ane napho vizeSa che mATe kiMmata vizeSa che tema nahi, paNa kiMmata vizeSa che mATe kirAyuM ane naphe vizeSa mAluma paDe che, tema samajavAnuM. kirAyuM ane naphe baMne Akasmika lAbha che. vyAja ane vetana jeTalAM nizcita ane sthira che teTalAM ja kirAyuM ane naphe anizcita ane asthira che. aMdhArane ulecanAre [ ravibAbunA 'tArA svajana tane jAya chAMDI" e bhajana pramANe ]. tAre ne bhavuM chAje dIpaka enA prANane bUjhe uThane bhAI aMdhArA ulecavA kAje che. paga nIce nA bhomakA sUjhe bhAMgela enA manoratha pIDita pArAvAra jAge bhukko thaIne uDavA lAge nya je mAnavatA mAge tAre nA bhavuM chAje dharatI enI khuMdanArA je uThane bhAI aMdhArAM ulecavA kAje re. enI kAyAno thAMbhale thAje deDatA Age Age keDiyAnuM bhAIdIvela thAje, tAre nA bhavuM chAje tAre nA thobhavuM chAje uThane bhAI aMdhArAM ulecavA kAje re, uThane bhAI aMdhArA ulecavA kAje re. sureza gAMdhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNa prabhA amadAvAdamAM somacaMda zeThane tyAM jAgIradAro potAnI vipula samRddhi jame mUkI jatA. pariNAme keTalAka vepArIo IrSAthI baLavA lAgyA ne temaNe zeThane phasAvavAne nirNaya karyo. eka prasaMge zeThanI badhI ja mUDI vyApAra aMge paradeza gayelAM vahANomAM rokAI gayelI joI vepArIoe eka jAgIradArane pANI caDAvyuM. ne zeThane vaibhava khalAsa thaI javAnI taiyArImAM che kahI, jAgIradAranA hitavI tarIke temaNe tene tenA savA lAkha rUpiyA tarataja UMcakI levAnI salAha ApI. jAgIradAre zeTha pAse nANAM mAgyAM. zeTha vastusthiti tarataja pArakhI gayA. temaNe himata jALavI rAkhI pUchayuM: rokaDa nANuM joIe ke hUMDI?" "dUchI ja Apene." jAgIradArane nANu joItAM nahetAM. tene te zeThanI parIkSA ja karavI hatI. zeThe raDatAM raDatAM dhoLakAnA nAmAMkita vepArI savacaMdanA nAma para hUMDI lakhI nAMkhI. temane AzA hatI ke ekAda aThavADiyAmAM vahANo AvI pahoMcaze ane te jhaDapathI dhoLakA nANAM mekalAvI daI zakaze. paNa zeThanAM vahANone DhIla thaI. ne bIjI bAju jAgIradAra hUMDI laIne savacaMdanI peDhIe pahoMcyA. zeThe ajANu akSaranI hUMDI joI muni pAse jUnA cepaDA tapAsarAvyA. paNa semacaMda zeThanA nAme eka pAI paNa jame nahatI. savacaMde hUMDInuM bArIkAIthI nirIkSaNa karyuM. temaNe kAgaLa para lakhanAranAM AMsu pArakhyAM. ne eka duHkhamAM bhIDAyela vepArIne bacAvI levAne temaNe jamInadArane tarataja savAlAkha rUpiyA cUkavI ApyA. moDe moDe paNa semacaMdanAM vahANe akhUTa mUDI sAthe paradezathI AvI pahoMcyAM. te sAthe ja hUMDI svIkarAI gayAnA samAcAra paNa temane jAgIradAra mAraphata maLI cUkyA. somacaMda savacaMdanI udAratAthI aMjAI gayA. te nANAMnAM gADAM bharI dhoLakA pahoMcyA. temaNe savacaMda zeThane bamaNuM mUDI ApavA mAMDI. paNa savacaMde je vyApArika bhAvanAthI pote te nANAM ApelAM tene have, te mUDI pAchI laIne dhoI nAMkhavAnI cokakhI nA kahI. ne te mUDI "savA-soma" nA nAme zatruMjaya para madira baMdhAvavAmAM vaparANI. jagadeva paramAranI kIrti para mahelA talapati paramadadeve tene potAnI rAjasabhAmAM AmaM. jagadeva te AmaMtraNane svIkAra karI paramadadevane maLavAne gayA. te prasaMge dvArapALe jyAre kuMtalapatine tenA AvyAnA samAcAra ApyA tyAre rAjasabhAmAM eka svarUpavatI vArAMganA nama-nRtya karI rahI hatI. jagadevanuM nAma sAMbhaLatAM ja te aMga para vastra oDhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNu - 367 eka khUNAmAM chupAI gaI. jagadeva sabhAmAM prave. paramadeve tenuM bAdazAhI sanmAna karyuM. sanmAnavidhi pUro thatAM te vArAMganA prati joI belyo, "have nRtya zarU kare." "mahArAja" vArAMganA hasIne belI, "atyArasudhI te huM nagnasvarUpe nAcI, kemake strI strIonA ToLAmAM game tevuM vartana calAvI zake che. paNa have huM ema nahi karI zakuM, kemake sabhAmAM eka puruSa AvyA che." 4 paramadeve jagadevane pitAne senApati banAvyo. tenI paTarANIe tene potAne bhAI lakhyo. kaIka prasaMge zrImAla ne kuMtala vacce saMgrAma phATI nIkaLe. zrImAlapatie joyuM ke jagadevane samarakSetra para harAvavo asaMbhavita che. ne teNe eka kapaTa racyuM jagadeva prabhAtamAM devasevAmAM beso. te prasaMge te jagatane sAva vIsarI jato. te taka sAdhI tenA sainyane sApha karI nAMkhavAnI teNe yukti racI. bIjI prabhAte te ja pramANe kuMtalanA sainya para humale thatAM te ghAsanI jema kapAvA lAgyuM. samarabhUmine mahattvane bhAga zrImAlapatinA kabajAmAM cAlyo ga. paramardIdevane A samAcAra maLatAM te belyoH "khalAsa, have jagadeva hArI jaze." pAse UbhelI tenI paTarANIe A zabdo sAMbhaLatAM ja pitAnuM mukha pazcima bAjue pheravI dIdhuM. "kema, tyAM zuM jue che?paramardI deve khedapUrvaka pUchayuM. . "sUryodayanAM darzana karuM ." rANuM saheja smitapUrvaka belI. "gAMDI ! bhAinI hArathI gabharAI gaI lAge che. pazcimamAM te sUrya kadI Ugato haze?" " mAro bhAI hAraze e divasano sUrya pazcimamAM ja Ugaze. tame kahe che ke Aje te hAravAne che; eTale meM mAnyuM ke sUryodaya paNa Aje pazcimamAM ja haze." paramadadeva A vizvAsathI cakita banyA. ne namatA pahore tene samAcAra maLyA ke jagadeve prabhAtanA saMhAramAMthI bacelA 500 sainikonI madadathI zrImAlapati para vijaya meLavyo che. x madinAne vRddha rAjakavi eka prabhAte upavanamAM pharavAne nIkaLyo. raste tene eka svarUpavatI yuvatIe pUchyuM: mahAzaya, suMdara-galI kyAM AvI ?" kavirAja yuvatInA mukha para najara TheravI belyA, "devI, jyAM Apa jAo tyAM." Duvala corone saradAra hate. eka samaye tenA keTalAka sAthIdAroe ramaNIothI bharelI eka gADIne gherI lIdhI. te prasaMge eka ramaNa pitAnA saMtAnane cAMdInI jhArIthI dUdha pIvarAvatI hatI. coroe gADImAMnI bIjI mUlyavAna vastuonI sAthe e jhArI 5Nu jhUTavI lIdhI. bALaka raDavA lAgyuM. te kolAhala sAMbhaLI dara- ubhela Duvala gADI samIpa AvI pahoMce. paristhiti tarata ja samajI jaI. jhArI jhUMTavI lenAra sAme baMdUkanI naLI tAkatAM bolyA: "tArI mAe tane dUdha pIvarAvyuM lAgatuM nathI. eTale ja bALakanI jhArI para moha thaI Avyo haze. paNa have e tarata pAchI soMpI de. Aje te javA dauM chuM. bIjI vakhata Ama banyuM te tArI chAtI vIMdhI nAMkhIza." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhuvAsa : jAnyuArI 1941 cArlsa pahelAne mAtanI sajA pharamAvanAra nyAyAdhIzAmAM pITarsa nAme eka khristI dharmaguru paNa hatA. eka samaye e mahAzaya jaMgalamAMthI pasAra thatA hatA, tyAre kepTana hIMDa nAmanA lUTArUe temanI gADI samIpa AvI temane kAthaLI dharI devAnI AjJA pharamAvI. pITarse cArI e kevuM bhayaMkara pApa che te aMge bAibalanAM vacane saMbhaLAvyAM. uttaramAM hIMDe hasIne kahyuM, " e pApa game tevuM heAya te paNa rAjAnA khUna jevuM te nathI ja e huM jANuM chuM . '' aMte bhayaMkara dhamakIthI pITasane kAcaLI sAMpI devI paDI. te pachI te cAlavA mAMDayA tyAre hIMDe hasIne kahyuM, " have huM bAIbalanuM eka vAkya TAMku chuM te Apa sAMbhaLatA jAe." C "zuM? " bAibalamAM kahyuM ke, 'kAI tArA Dagale mAge te tuM tene tArA kATa paNa utArI Apaje. 'ApanA kiMmatI keATanI mAre khAsa jarUra che. te mane soMpI daI Apa khAibalanuM e vAkya sArthaka banAveA. "" .00 .. pITane dharmapremane khAtara teA nahi paNa chAtI sAme dharAyalI baMdUkanI naLIne khAtara e vAkayane sArthaka banAvavuM paDayuM. x X X kaeNpTana hIMDanA dhara-alabatta gheADAka samayane mATe bhADe rAkhelA-pAsethI eka dAktara samIpa pahoMcyA te khelyuA, pasAra thatA hatA. temanuM khIzuM tara jaNAtAM hIMDa temanI mahAzaya, uparanA khaMDamAM mArI patnI bimAra che. tene phrI maLaze. " 66 jotA jAe. Apane pUratI dAktara dAdara caDI khaMDamAM pravezyA bimAra strInA khATalA mATe Amatema kAMkAM mAravA lAgyA. hIMDe tarata ja pAchaLathI bAraNuM baMdha karI, dAktara samIpa khAlI kAthaLI dharatAM kahyuM, dAktara, mArI A patnI hamaNAM khAlI peTe bimAra rahe che. tenI davA tamArA khIzAmAM che. phI tarIke tamane tamArI jiMdagI jo joItI hAya tA te davA ApI mArI patnIne tarata sAjI banAve." dAktarane A prakAranA dardInA anubhava nahotA. tema chatAM davA te temane ApavI ja paDI. X 66 X X jarmana vidyApIThamAM abhyAsa karatA eka hiMdI vidyArthInA khaMDamAM gIjha nAme eka nAmacIna uThAugIre dhADa pADI. paNa sAmAnanuM pATakuM bAMdhI te jyAM bahAra nIkaLavA gaye tyAM bAraNAmAM teNe te ja vidyArthIne adababaMdha UbhelA joyA. ceAre vidyArthI sAme peAtAnI rIvAlvara tAkI paNa vidyArthInI AMkhamAMthI nIkaLatAM teja-kiraNAthI aMjAI jatAM tenA hAthamAMthI rIvAlvara paDI gai. cAra tharathara dhrujavA lAgyA. vidyArthIe tene pAsenI khurazImAM besavAnI sUcanA karI. ceAra DadhAine tyAM besI gayA. vidyArthIe tarata ja peAlIsane kheAlAvI ceArane temane hastaka karyAM. cArane vidyArthInA prabhAva karatAM polIsanI jaMjIrA ochI AkarI lAgI. X X eka yahUdIe nAmAMkita kAvyAdhipati rAscAilDane leTarInI eka TikiTa kharIdavA "vinaMti karI. rAccAIlDe kahyuMH paNa mane paisAnI tyAM kheATa che?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat X www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNu * 369 nAmadAra, teA pachI Apane leTarInI TikiTanA daza TikiTa lIdhI te khIjeja divase te TikiTa para traNa lAkha InAmana! samAcAra sAMbhaLI zamcAIlDe yahUdIne pUchyuM, " tamane zuM ApuM? dRza hajAra DaoNlara rAkaDA ke jiMdagI sudhI vArSika cAra hajAra DAlara? '' "kAkaDA daza hajAra je Ape !' yahUdIe kaMika dilagIrIpUrvaka kahyuM, " vArSika cAra hajArane lAbha te AkarSaka che. paNa tamArA jevAnA nazIbanI sAthe te huM. cha mahinA paNa nahi jIvI zakuM. .. "" yahUdIe mIThAzathI kahyuM, ziliMganI paNa zI kiMmata che?" rAccAIlDa dayAthI prerAIne DAlaranuM inAma jAhera thayuM. tr X X X rAjavI josepha kedakhAnAnI mulAkAte gayeA. te dareka kedIne teNe temanI phariyAda te muzkelIe pUchI. kedIoe eka avAje kahyuM: '" ame nirdoSa chIe. " paNa eka kedIe rAjAnA paga para hAtha mUkI kahyuM, .. mahArAja, eka bhUla thaI gaI che. paNa jo mAphI maLaze te| jiMdagImAM karI evI bIjI bhUla thavA nahi pAme. ' rAjAe hasIne jelarane kahyuM, jelara, A kedI deASita che. ahIM rahIne te bicArA badhA nirdoSone paNa doSa zIkhavaze. mATe ene enA ghera ja mokalAvI de, ' X X X parAdhIna iTalImAMthI dezapAra thane dakSiNa amerikAmAM vasatA gerIkhADIe eka prasaMge potAnA keTalAka sainikAnI madadathI meAnTIvIDiyana sarakArane bacAvI lIdhI. meAnTIvIDiyana sarakAre badalAmAM jyAre gerIbaDIne saradArapada te sainikAne jamIna-jAgIre| dhAmavA mAMDI tyAre pratyeke tevA sanmAnane savinaya asvIkAra karatAM kahyuM, " ame ahIM jamIna-jAgIrA ke sukha-salAmatI zASavA nathI AvyA. amArA dezanI svataMtratAnA ame kevaLa pUjArI chIe." X .. X X senApati gerIbADI ne mahAmaMtrI kAranI sahAyathI rAjA vIkaTara imenyuale IMTalIne tenA duzmaneAnA paMjAmAMthI svataMtra banAvyuM. antamAM jyAre kApUra mAtane bichAne paDaye tyAre teneA hAtha peAtAnA hAthamAM lai te para cuMbana karatAM sajaLa nayaNe rAjA melyAH " ITalInA hitane mATe bahetara che ke kAvarane badale huM ma. " " X X X paMjAbanA hatyAkAMDa pachI kalakattAmAM maLelI eka virATa sabhAmAM gAMdhIjIe kahyuM, 'huM svarAjya karatAM rAmarAjyane vizeSa pakSapAtI chuM. jo paMjAbanA hatyAkAMDa te khilAkRtanA anyAyanuM prAyazcita karI briTiza sarakAra te e muddA para hiMdI prajAne saMtAye teA tenA sAme mAre kazuM ja kahevAnuM nahi rahe. ' "" da nA, jI " pramukhasthAne virAjelA mahAna hiMdu naravIra lAlA lajapatarAya tarataja vacce kheAlI UThayA, " mAre tA svarAjyane khAtara svarAjya joIe che. paradezIo bhale devanA dIkarA hAya, bhalene temanI sAme kAIne kazI phariyAda na heAya paNa mAre te hiMdumAM hiMdI-rAjya joIe che. tenA bhAge rAmarAjya nathI joituM." 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArIjIvananI mahattvAkAMkSA ' 1 candrika' pragatinI sAdhanAmAM strI ane puruSa ekamekanA sahakAradvArA amUlya phALe| ApI zake che. samAjanI janasaMkhyAmAM lagabhaga a jeTalA nArIdehane samAveza thate hAi sAmAjika pragatinI paripUrNatA arthe nArIjIvananA vyaktitvane vikAsa Avazyaka che. bhUtakAlIna samAjamAM puruSanA jeTalA ja hakka ane adhikAra strIe bhAgavatI. AthI strI-puruSanI bhinnatA sAmAjika jIvanamAM agavaDanA kAraNa rUpa na banatI, paNa vakhatanA vaheNa sAthe paristhiti pheravAi ane strInuM sthAna puruSanA karatAM UtaratuM gaNAvA lAgyuM. nArIjIvananI mahattAnI paDatInAM kAraNe prANIzAstraviSayaka ke agatyanAM nahi paNa aitihAsika ane Akasmika gaNI zakAya. asalI jAtienI aMdara aMdaranI laDAionA pratApe yeddAonI laDAyaka zaktine samAjanA mukhya sadguNu rUpe AgaLa dharavAmAM AvatI. svAbhAvika mAtRpremanA amIvarSaNane ceAgya dhaDatara dharAvanAra strI bALakanI mAvajatane mukhya kartavya mAnatI ane puruSanI sarakhAmaNImAM nabaLA bAMdhA dharAvatI hAi yuddhakSetramAM AgaLa paphtA bhAga laI zakatI nahi. pariNAme, te samayamAM strIone agatyahIna mAnavAmAM AvatI. vadhArAmAM samaravijayI varga, virUddha varganA pustrenA saMhAra karI temanI strIone upADI javAmAM gaurava mAnatA. jItanA InAma tarIke gaNAtI e strInA teo manaphAvata upayega matA.kAM meM teeAne uSabheAga arthe snAnAmAM geAMdhatA agara te| gulAma tarIke vecI dai dravyApArjana karatA. A paristhitie nArIjIvanane adha:patananI parAkASThAe paheAMcADayuM. yuddhamAM vijaya meLavI upADI lavAtI ke kharIda karIne meLavAtI hAvAne lIdhe nArInA dehanI kiMzata puruSavargane mana bilakula na rahI. pariNAme, peAtAnA varganI strIe tarapha paNa halakI najare jovAnuM zarU thayuM. A dheAraNe ja racAyelA kAnUne ane rItarasameAne pratApe strIone pharajiyAta halakuM jIvana jIvavAnI pharaja paDI. puruSajIvana srIjIvana karatAM caDiyAtuM che, e mAnyatAne daDha banAvatI saMkhyAbaMdha lIlA atyAre paNa meAbUda che. mukhya dalola e che, ke vadhu zArIrika baLa dharAvatA heAvAnA aNe puruSa sAmAjika jIvanamAM nabaLA bAMdhAnA strI-zarIra upara sAmrAjya bhAgave che. garbhadhAraNa ane stanapAnanI javAbadArI dharAvatI nArInuM zArIrika baMdhAraNa puruSanA adhAraNathI nirALuM che. eTale strI puruSanA jeTalI baLavAna na haya e svAbhAvika che. paNa game tevA saMkaTamaya saMjogAne dhIrajathI sahana karavAmAM ane rAgInI mAvajata karavAmAM je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat x 'suvAsa ' nA agAunA aMkamAM pragaTa thayela 'patnI ane sa Mtati', 'svarganI saphare ', * cUMthAtI mAtAo ', ' hITalara ane nArI' vagere lekhAmAM strInA sanAtana naisargika svarUpane mahattva avAthala. A lekhamAM te svarUpane avagaNI ane puruSa-sameAvaDI banavA mathatI nArI rajU thAya che. nI www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArIjIvananI mahattvAkAMkSA ... have " ajaba caitanya vanitA dharAve che, e nArIjIvananI kudaratI bakSIsanA prabhAve te pratAnuM aneAkhuM gaiArava sAcavI zake che. vaLI naitika ane aiddhika saMsthA tarIke sthApita thayela samAjamAM mAtra zArIrika baLanA AdhAre thayelI sarakhAmaNI ucita na ja manAya e dekhItuM che. bIjI rIte, AdhyAtmika siddhAntanA dheAraNu anusAra puruSanI sarasAi sAbita karavAnA prayatna thAya che. laDAyakavRtti ane prayatna-mamatA jevA guNA strI karatAM puSamAM vadhu pramANamAM vikasita thatA jaNAya che. jyAre mAtRprema ane AtmasaMyama jevA saddaguNa nArIdehamAM vikase che. A tAvata jAtibhedanA kAraNe DhAi prANIzAstraviSayaka vibhAmane vakhata che eTale e taphAvatanA pratApe eka jAtinI bIjI ti uparanI sarasAi sAbita karavA mathana karavuM munAba nathI. uparAMta, strIomAM kAryAraMbhazakti ke zeSakheLaviSaya* zaktine abhAva che ema kahevAmAM Ave che. paNa, vanaspati tema prANIuchera, vaNavAnuM ane kuMbhArakAma jevA kAryanI zarUAta karanAra strIe hatI, e yAda karIe chIe tyAre nArIjIvananI mahattA gaiAravahIna mAnatAM aTakavAnI pharaja paDe che. bhUtakAlIna itihAsanA siddhAntAnusAra pramadAnI kiMmata najIvI hAi te sadaiva tAbedArI uThAvavA sarajAi che, e mAnyatA paNa bhUlabharelo che. eka vakhata ema manAtuM ke sAmAjika vivaraNa arthe sAmAnya culAmA ane khetI-upayAgI gulAma nAkarenI AvazyakatA anivAryuM che. atyAre e mAnyatA bhramamUlaka TharI cUkI che eTale mAtra bhUtakAlIna mAnyatAne AdhAre racAyelI gulAmeAnI AvazyakatA jema baMdha thAya che, tema bhUtakAlIna saMnnemA adazya thatAM nitAnI vyAjakhI mahattAnAM mUlyAMkana karavAmAM pAchIpAnI karavI e sAmAjika pragati upara prahAra karavA samAna che. nArIjIvanane binakiMmatI TharAvatI bhUtakAlIna rItarasame atyAre astitva nathI dharAvatI. sAmAjika prarpata mATe mAtra laDAyakavRtti ja mahattva dharAve e paristhiti nirmULa thai che. uparAMta vijJAna ane vedAMtanI jhaDDapI pragatinA A samayamAM sAmAjika lakSyabiMdu navIna Adarza ane navanavIna dhyeya dhAraNa karI AgekUca karavAmAM gaurava lekhe che. navA yuganI nArI A navIna deAlanenA raMgathI raMgAi, pravartaka khaLaprabhAve jAgRta strIzaktinI jvalanta pratibhA jagata samakSa rajU karavA kamara kase che. chellAM dhrujAreka varSathI nArIjIvanane gaiAravahIna lekhatAM kAlpanika aa paiArANika sthAnakAnA prabhAve, auvananI sAcI mahattAnA sAmAnya janatAne sahaja paNa khyAla nathI. AthI pramadAnI prabaLa zaktinAM satya darzana jagata samakSa rajU karavAnI prathama nemathI vartamAna strI-zakti pragatipaLye kUcakadama kare che. prANIzAstraviSayaka tAvatane pratApe nISajatA zArIrika ane AdhyAtmika taphAvatane dUra karI zakAya tema nathI, eTale kudaratI rIte arSAyela guNAte keLavI tene sArAmAM sArA upayAga karavA tatpara rahevuM, e vartamAna nArInuM jIvanadhyeya bane che. varSojUnA kAnUne ane te aMgenI rItarasamAnA kAraNe jIvananI saMkucitatA dhaDAI che. uparAMta, varSAthI cAlI AvatI sAmAjika karaDI najaranA pratApe UMDuM jaDatva yunitAjIvanamAM AApAyuM che. e jaDatva ne saMkucitatAnA AvaraNane bhedI, AtmajAgRti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7i72 - suvAsa jAnyuArI 1941 sAdhI, nArIjIvanane anurUpa capaLatAthI camakavAnI bhAvanA strIzaktinI pravRttinI dvitIya nema rUpa gaNAvI zakAya. che. vartamAna strIzaktinI jhaDapI pragati tRtIya uddeza paNa dharAve che. aNajANu yeyaprApti arthe sadA sarvadA mathana karavuM e samAjanI gauravapUrNa mahattA che. A mathananA pratApe kaI paNa vastu sarvakALa eka ja sthitimAM TakI rahe, e saMbhavita nathI. eka samaye meLavelA haka ke adhikAra TakAvI rAkhavA mATe pUratI sAvadhAnI dAkhavavAmAM na Ave to e hakka tema adhikArane vakhatanAM vaheNa dUra dUra tANI jAya che. astitva ane hakumatanI rakSA arthenA manamAM jAti ke adhikArabhedanI paravA vinA, eka varga bIjA vargane mahAta kare, e paristhiti UbhI che. A saMjogomAM mAtra potAnA rakSaNahAra tarIke pitA, putra ke pati svarUpe puruSanuM astitva che, e eka ja kAraNe nArI nirbhayatAthI vicaravAnuM pasanda kare te pragatinA pantha Agekadama bharavAnuM azakya bane eTale samAjamAM pitAnA hakka ane adhikAra kAyama rAkhavA pUrNa taiyArIthI mathana karavA jAgrata strIzakti je sabhera AgaLa dhape che. - nArIjIvananI pragatipreraka hIlacAla amuka dezane ke amuka prajAne ja avalaMbita nathI. vizvanA pratyeka sthaLe A pravRtti eka ke bIjA svarUpe dazyamAna thAya che. judA judA dezanI pragatinI nirALI kakSAnA dheraNe e prakRtinuM nirALuM svarUpa daSTigocara thAya che. suzikSita hindu bALA potAnI pasaMdagInA patine varamALA AropI snehalagnanI himAyatI banavAnuM pasanda kare, phenca nArI cUMTaNImAM mata ApavAne pitAne haka pratipAdana karavA mathana kare ke amerikana pramadA rAjyavyavasthAmAM pitAne phALe Avazyaka che evo dAvo jorazorathI rajU kare eTale e pragatikAraka pravRttio ekabIjAthI vibhinna che ema mAnavuM munAsIba nathI. e badhI ya pravRtti eka ja vastu darzAve che, ke nArI have pitAnA hakkonA pratipAdana arthe avirata prayatno karavA sadA sarvadA taiyAra che. uparAMta, strIonI pravRtti samAjanA ekAda vibhAgane anusaMgI che ema paNa nathI. sAmAjika, rAjakIya ane Arthika kSetramAM praveza karI jIvananI pratyeka jarUriyAta pratye lakSya deravA pramadA prabaLa mahatvAkAMkSA dharAve che. - strIonI hIlacAlanI agatyanI pravRtti rAjakIya kSetramAM najare paDe che. e pravRtinAM mukhya AdhArabhUta tatve be che. paurAdhikArI ane matAdhikArItva. gulAmInAM baMdhanamAM jakaDAyelI strInuM vyaktitva rAjakIya kSetramAMthI adazya thayeluM. vyakti tarIkenuM kaMI mahattva vanitAne mATe na hatuM. tema kaI paNa prakAranI milakata sampAdana karavA, kabaje rAkhavA ke vyavasthA karavA tene haka na hatA. putrI tarIke pitAne ane patnI tarIke patine svAdhIna. rahI chavana gujAravAnI tene pharaja paDatI. Aje e paristhiti nathI. dhImedhIme paNa makkama rIte vartamAna nArI pravRtti saMpUrNa paurAdhikArItvanI prApti tarapha vaLe che. trIjIvananI. hilacAlano mukhya hetu strIne puruSanI samovaDI banAvI rAjyavyavasthAmAM puruSanA jeTalA ja hakka ane javAbadArI prApta karavAno che. strIomAM samAjavyavasthAnI javAbadArI dhAraNa karavA jeTalI zakti haju nathI AvI, evI eka mAnyatA che. kudaratI rIte nabaLo bAMdhe dharAvatI nArI javAbadAra vyavasthAzakti na dharAvI zake ema mAnavAmAM Ave che. prathamanA samayamAM jyAre bahAranA rAjyone satata. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArIjIvananI mahatvAkAMkSA - 373 sAmano karavA ane AMtarika vyavasthAnA bakheDA dUra karavA prabaLa zarIranI AvazyaktA anivArya hatI tyAre e dalIla AvakAradAyaka hatI. atyAre Atarika vyavasthAnA bakheDA dUra thayA che ane bAhya AkramaNamAM paNa mAtra lazkarane mekhare kUca karavAnI zakti vinA AgaLa paDato bhAga levAnI zakti vartamAna vanitA dharAve che. sAmAnya janatAnI pragati ane sagavaDatAnI vRddhi tema udyoga, keLavaNI ane sukhAkArI jevI samasta prajAnI abhivRddhi arthenI yojanAo vartamAna rAjyavyavasthAmAM agatyanuM sthAna dharAve che. A yojanAnA samarthana arthe puruSanA jeTalI ja mahattA strInI che e nirvivAda che. audyogika kSetramAM dravyanuM saMpAdanakArya, mAlikI, upabhoga ane vyavasthA mATe puruSanA jeTalI ja take meLavavAnI mAgaNuM strIo rajU kare che. jUnA vakhatathI ja strIo dravyopArjanamAM yathAzakti madadagAra thatI. have gulAmImAMthI mukti meLavI, zaherI tarIkenA hakka sampAdana karatI strIo mATe audyogika aDacaNo dUra thaI che. chatAM hajI Aghogika kSetramAM strIone praveza karavA mATe anukULa take maryAdita che. strIone mATe khullA thayelA udyogo pramANamAM ghaNA ochA che. ane puruSonI sarakhAmaNImAM temane maLatA pagAranuM dhoraNa nIcuM rAkhavAmAM AvyuM che jyAM sudhI strI, Arthika rIte pati, pitA ke putra upara AdhAra rAkhI jIvana gujAre che tyAM sudhI A paristhitinI tenA sAmAjika jIvana upara thatI asaranI prabaLatA tenI unnatine bAdhaka nathI nIvaDatI, paNa sAmAjika pragatinI sAdhanAnI saphaLatA sAthe saMpUrNa paurAdhikArItvanI prApti ane te aMgenA hakko temaja javAbadArI saMkaLAtAM tene svatantra jIvana gujAravAnI AvazyakatA UbhI thaze. te vakhate puruSanA karatAM vadhu ujjavaLa nahi, te puruSanA jeTalI saraLatAthI jIvananuM dhoraNa nIbhAvavAnI acUka pharaja paDaze. A paristhitine pahoMcI vaLavA audyogika kSetramAM ghUmavAnI puruSanA jeTalI ja take pitAne maLe tema sakhta kAma mATe sarakhA pagAranuM dhoraNa svIkArAya e strIjIvananI hilacAlanI khAsa mAgaNI che. - dharma, keLavaNI ane gRhajIvananA keyaDA ukelavAnA prayatno strI jIvanaviSayaka pravRttinA aMgabhUta bane che. nabaLA bAMdhe, kamaLa lAgaNInuM prAbalya ane santAnonA hitanI mahAmUlI kALajInA pratApe strIonI dhArmika zraddhAnAM mULa UMDA UtarelAM che; dharmakArca, sAmAjika rItarasamo ane jAhera matanA prabhAve khoTI mAnyatAo ane vahema strI jIvanamAM umerAyAM. buddhiyuganA Agamana sAthe dhArmika mAnyatAomAM mahattvanA pheraphAra thayA che. eTale ghArmika bAbatomAM sthApita siddhAto, mAnyatAo ane vahemanA paMjAmAMthI, strIvarga mukta thAya e dhoraNasara nArIjIvananI pragativiSayaka pravRtti kUcakadama kare che. vijJAna, vedAnta, kaLA ane sAhityabharI saMskRti samAjanI ujavaLatAnA pratIkarUpa che. mAtA, bahena ane patnI tarIke samAjamAM vasatA strIsamUhane saMskRtithI anabhinna rAkhIne ardhA samAjanI mAnavatAne avarodhavAnI bhayaMkara bhUla AdaravAmAM AvelI. atyAre e avarodhakArI ta dUra thayAM che ane saMpUrNa padAdhikArItvanI javAbadArI uThAvavA taiyAra thayela strIzakti mATe keLavaNInAM dvAra khulo mukAyo che. , nArIjIvananI eka mahattvanI pravRtti kauTumbika jIvanane lagatI che. kauTumbika janA lagnanuM eka svarUpa che. phakta Indriyajanya vAsanAnA saMtoSArthe nahi, paNa vibhinna jAtinAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 - suvAsa : jAnyuArI 141 meLApathI te madhurataya ane proDha lAgaNInA prabhAve anya preSanAM amIvarSaNathI saMskRtinI anupUrti sadhAya. e sAdhanAnI saphaLatA ane lagnanI AvazyakatA AvakAradAyaka manAya che. lagnasaMsthAnuM e bhUlAI gayeluM gaurava punaH sthApita karI, strI potAnI saMpUrNa pasaMdagI anusAra lagna karI, kauTumbika jIvananI pharajo ane javAbadArIo ApameLe anubhavavA svataMtra bane e hetu strInaviSayaka hIlacAlamAM prAdhAnya bhogave che. nArInI pragatipreraka hilacAlane chello chatAM ati agatyane uddeza mAtRtvane lagato che. samAjanA bhAvi nArika tarIke nirmANa thayela santAna tarapha, kudaratI rIte, mAtRprema DhaLe che. e premanA amIvaNanA pratApe mAtA pitAnA jIvanane dhanya mAnI geravavaMtI bane che. jUnA samayanI paristhitine anusarI te samaye mAtRtva pharajiyAta hatuM. eTaluM ja nahi, mAtRtva dhAraNa karavAnI AnAkAnI karavAno strIne bilakula hakka na hato. samAjanI atyAranI pragati, avanavIna Adarzo ane sarvottama saMskRtinA samayamAM nArInA upara pharajiyAta mAtRtva lAdavAmAM Ave e ThIka nathI. eTale vartamAna nArI mayiAta mAtRtvanI mAgaNI kare che. A rIte, puruSa ane strI vacce sAmAjika, Arthika ane rAjakIya taphAvata dUra karavA uparAMta nArI potAnA paga upara UbhI rahI navIna takane apanAvavA taiyAra thAya, e hetuthI vartamAna strIjIvananI pragativiSayaka pravRtti pitAnuM kArya dhapAve che. e javalaMta jAgRtinI anokhI pragatimAM Avazyaka mUlyAMkana AMkavAmAM Ave te nArIjIvananI hattvAkAMkSAnI abhivRddhi nIpaje, AtmavizvAsa vadhe ane samAjanA mAnanIya temaja javAbadAra sabhAsada tarIkenuM sthAna strIne prApta thatAM samasta samAjanI pragati preraka pravRttimAM AvakAradAyaka umero thAya. nAvikane : tArA pathanA chene dUra kinAza pathika dvare jA ! zramitane hiya na deza-sImADA dUra sudUre jA! dIpaka nAvane jAya je bUjhI, prANanI tArI ta saM kerI; a aMge cetana bharI, - Aza kinAre jA ! jasI jAya dUranAM pANI gherAM, chellI tArI nAvaDI khAye pherA prabhulAla zukala dhasamase kadI pUranAM pANI, pAruSanA pathe jA ! pralayanA jyAre vAya ke, re! tArI heplInA zaDha tUTe, cheluM halesuMye hAthathI chUTe, heDI choDate nA ! kadI tArI AzA DUbI jAye, o re ! tArI sAdhanA aphaLa thAye, nA tArI nAvaDI nAnI, zraddhA ghATe ja ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DekaTaranuM daphatara kiralAla AliyA ezI DokaTara sAheba dayAzakarabhAI davAkhAnAmAM beThA che. savArano vakhata che, eka pachI eka dardIo davA levA Ave che. temAM eka ati karkazA strI DokaTara pAse jAya che ne pitAnI dukhatI chaba viSe phariyAda kare che. te karkazA strI: sAheba ! zvAsa-dama-jabha... kaTara sAheba: hA, hA. have phakta dama sivAya tamane bIje kaze vadhe che ja nahIM; phakta tamAre raDAnA kAmamAMthI paravArI jIbhane khUba tarasTI na detAM savAra, bapora ne sAMje ArAmajo khUba jarUra che. karkazA strI: paNa dAktara sAheba! A mArI jIbha... - DekTara sAheba: hA bAI! tamArI jIbhane bolavAnuM baMdha thaI jAya evI davA hamaNAM ApuM chuM, pachI kAMI vAMdho che? [ pelI strI bolavAnuM baMdha thaI jAya evI davA laI gaI ke tarataja eka bIjI strI ke je TheTha gAmaDAmAMthI pitAne dhaNI mATe davA levA AvI hatI, te DekaTara sAheba samIpa AvI ] DekaTara sAheba? kema! tamAre zuM che? strIH mAre ghera khATalAmAM bimAra paDayA che. koI davA de to sAruM. DokaTara sAheba [priskripzana lakhI ApyA pachI sUcanA Ape che-sUtAM pahelAM tamAre tamArA dhaNIne A davAnA pAMca camacI bharIne dare sAMje ApavA. davA halAvIne pAvI. strI: paNa, sAheba... chekaTara sAheba? kema kAMI harakata che? ghUmaTo kholIne je heya te jaNAvo. strIH tame hamaNuM kahyuM te mArAthI nahIM banI zake ! DekiTara sAheba evuM te zuM che? sApha zabdomAM jaNAve. strI: je mArA dhaNIne halAvIne pachI davA pAuM te tene svabhAva e kodhI che ke mane TIpI nAkhe. bIjuM tame hamaNuM davAnA pAMca camacA bharIne davA ApavAnuM kahyuM, paNa ame evAM garIba mANaso chIe ke amArI pAse phakta beja camacA che, tenuM zuM karavuM? [DokTara sAhebe te strIne eka camacAmAM pAMca vAra davA levAnuM tathA dhaNIne halabalAvIne nahIM paNa davAne halAvIne davA devAnuM samajAvI vidAya karI. tyAM davAkhAnAne kampAunDara rAmaprasAda ripiTa laIne De. sAheba samIpa hAjara thayo. riporTa vAMcIne sAhebane Azcarya thayuM DokaTara sAheba : Aje vaLI keTalA daradI gujarI gayA? rAmaprasAda! rAmaprasAda : sAheba! traNa daradIo gujarI gayAne ripeTa Aje Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 suvAsa 8 jAnyuArI 1941 DokTara sAheba ? paNa ahIMthI te meM cAra daradIo mATe davA lakhI ApI hatIne! rAmaprasAda : hA, sAheba. chello ekaja daradI davA levAnI nA pADato hatuM tethI te bacI zako, ane bAkInA bIjA badhA davAkhAnAnA vorDamAM rAmazaraNa pAmyA.. [De. sAheba A sAMbhaLIne cUpa thaI gayA, ane davAkhAnAnA vorDamAM vijhiTa mATe UpaDI gayA. eka daradI ke je bahuja khaTapaTIo hatA tene ghera javAnI chUTa ApavA DokaTara tenA bichAnA AgaLa jaI pahoMcyA.] '; DokaTara sAheba : tamane have ghera javAnI chUTa che. have tamAre ghera saMpUrNa ArAma . dardI : paNa dAktara sAheba! huM tema karI zake tevI sthitimAM nathI. DokaTara sAheba ? kema zA mATe nahi ? zo vAMdhe che? have te tamArI tabiyata bahu majhAnI che. | dardI : meM mArA gharanuM tamAma pharnicara gaI kAleja mAre ghera javAnuM hovAthI raMgArA pAse raMgAvI nAkhyuM che, eTale pharnicarano kalara tA hovAthI tAjA raMgelA pharnicara upara huM saMpUrNa ArAma laI zakuM nahi, mATe raMga sukAtAM sudhI te mane ahIM rahevAnI chUTa maLavI joIe. [. sAhebe te dadane be divasa sudhI vadhu rahevAnI chUTa ApI, ane oparezana rUma bhaNI pagalAM pADayAM. gaLAmAM darda thatuM hovAthI alArakhA nAmane eka kArIgara tyAM AvyuM hatuM, tene DokaTara sAhebe oparezana rUmamAM prathama savAla karyo.] DekaTara sAheba : elA alArakhA ! tuM A oparezana rUmamAM pahelIjavAra Avyo che ke agAu AvI gayo che? alArakhA : nahIM sAheba ! huM A helamAM naLa-bahAranA pAIpa tathA ilekaTrIkaphITIMga tathA riperIMga karavA mATe to avAranavAra AvI gayo chuM, paNa mArA gaLAnuM oparezana karAvavA te Aje pahelIjavAra Avyo chuM. [ bIjA eka zrImaMta gaLAnA dardInuM gaLuM sApha karyA pachI sAheba phI mATe ugharANuM karavA lAgyA.] DokaTara sAheba : maherabAna sAheba! amArI daza rUpiyA phI ophIsamAM cUkavI ! gRhastha : gaLuM sApha karavAnA daza rUpiyA ! adhadhadha! eTalA badhA !! DokaTara sAheba : sAheba ! mAravADI na bano ! kema kAMI vadhAre paDatuM lAge che? gRhasya : cokkasa vaLI ? DokTara sAheba : kevI rIte ? gRhastha : haju gaI divALInA zubha prasaMge meM mAruM AkhuM kALuM paDI gayeluM rasoDuM phakta eka ja rUpiyAmAM sApha karAvyuM hatuM, ane tame gaLuM sApha karavAnA daza rUpiyA kema [ gaLuM ane rasoDuM sApha karavuM e baMne eka nathI e sUtra samajAvI sAheba jarA . ArAma levA gayA, tyAM temane eka jUne amaladAra mitra Avyo. mitrane AvakAra ApI De. sAheba vAtoe vaLagyA.] DAkaTarano mitra : Do. sAheba meM sAMbhaLyuM che ke mRtyu sAme koI paNa davA che ja nahI. te zuM sAcuM che ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DokaTaranuM daphatara - 377 DAkaTara sAheba : hA, barAbara che. e sUtrane ApanA magajamAMthI nAbUda karavA mATe tamAre mAre tyAMthI roja niyamita davA levI paDaze ane mAre tamane dararoja davA devI paDaze. [ pelA amaladArane potAnA davAkhAnAnA kAyamanA grAhaka banAvIne pachI De. sAheba jamavA gayA. nA putra manu hAIskUlamAMthI jamavA ghera Avyo. ] manuM : papA ! hamaNAM amArA navA mAstara AvyA che teNe Aje mane mArA akSara joyA pachI kahyuM ke tuM bahuja kharAba daskata lakhe che. sudhAravA prayatna na kare ? DokaTara sAheba : A hisAbe tAro navo mAstara ghaNuM ja kharAba nIvaDe ! hAM....pachI te zuM kahyuM ? manuM ? meM kahyuM ke daskata sudhAravA ke bagADavA e viSe te huM jANatA nathI. te paNa mArA bApA mane roja eka kalAka garabaDiyA daskata lakhavA Ape che. tyAre mAstare kahyuM, tArA bApA zuM kare che? zuM korTamAM arajI lakhe che? meM kahyuM, mArA bApA sarakArI davAkhAnAmAM cIpha meDIkala ophIsara che ne huM temanA davAkhAnAmAM purasadanA vakhatane kaMpAunDara chuM. DokaTara sAheba : zAbAza ! teM e duttAne ThIka banAvyo ! [epiranAM sAheba jarA ADe paDakhe thayA, tyAM koI mANasa vijhITa mATe bolAvavA AvatAM sAheba dardInA AvAsa tarapha moTara haMkArI gayA. ] DokaTara sAheba : mUchamAM paDelA tamArA patine prathama tAva kayAre Avyo ? dardInI strI : jyAre temaNe temanuM pUrepUruM bila cUkavI ApyuM tyAra pachI. DokaTara sAheba : are ! evaDuM kevaDuM moTuM bila hatuM ke bhAI sAhebane A 105 DIgrI sakhta tAva caDe? dardInI strI sAheba ! lagabhaga 500 rUpiyA temaNe eka bIjA DokaTarane bila peTe cUkavyA, tyAra pachI. DekaTara sAheba : eha ! tyAre AMhI mAruM kAma nathI. [ vijhITa adhUrI mUkIne sAheba davAkhAne AvyA. vepArI mAnasa dharAvate eka mANasa sAheba sAthe vAta karavA lAgyo. ] mANasa : sAheba ! meM sAMbhaLyuM che ke tame tamArI khAnagI prekaTIsamAM tamArI pAse khUba dardI lAvanArane saMkaDe trIsa TakA kamIzana Ape che. to te vAta zuM sAcI che ? DokaTara sAheba : hA, vAta ThIka che, paNa dadI kyAM che ? mANasa : sAheba ! huM sakhta kabajiyAtano dardI chuM. huM mArI meLe ja dardI ane ejanTa chuM. mane recanI davA Apo, tathA tamArI zarata mujaba kamIzana paNa Ape. ( [ sAheba AthI jarA jhaMkhavANuM paDI gayA, tyAM vaLI eka ArAma pAmele dAda Avyo. tene joIne-] DokaTara sAheba: have tamane ArAma che. tamAre davA levAnI jarUra nathI. mAruM bila cUkate karI Ape te sAruM. dardI: vAha! sAheba! tame koI jabarA mANasa lAge che ! ArAma izvara kare che. ane tenI bhAre zI tamAre levI che? huM te ArAma karyA badala Izvarane ja paisA ApIza. DokaTara sAhebaH sAruM. ArAmanA paisA Izvarane Apaje, paNa meM lakhelA prikrIpazananA ane davAnA paisA te mane ja Apaje. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 suvAsa jAnyuArI 1941 [sAMje . sAheba kAlejanI hosTela tarapha pharavA nIkaLyA. temanA eka mitrano putra hosTelamAM rahetA hatA tenI khabara aMtara ghaNA vakhata thayAM lIdhI na hovAthI hosTela bhaNI AvyA. ] DeAkaTara sAheba : kAM ! kema che mukula ? hamaNAM te tame dekhAtA ja nathI ! mukula : hamaNAM hamaNuM mane jarA gamagIna jevuM lAge che. peTa taDatIma che. kahe ke meleriyA phIvara che. DokaTara sAheba : ararara ! tyAre te tamAre roja savAranA pahoramAM garama pANIne pyAlo pI joie ke jethI TAI phoDa Adi tAva tamArA balavAna zarIramAM pravezI zake nahIM. mukala : je ke e bAbata viSe to huM sArI rIte jANuM chuM. paN lAcArI sAthe kahevuM paDe che ke amArI hosTelamAM garama pANInA pyAlAne 'phI' agara 'hA' kahe che. reja roja ame to e ja laIe chIe. [hA lIdhA pachI De. sAheba ghara tarapha vaLatAM rastAmAM navA mitra karuNAzaMkarabhAIne acAnaka bheTa thaye ] karuNazaMkara : kAM sAheba kema che ? kAMI ghaNe dahADe dazana thayAM ! tamArA pelA dardI sAthe tame pachI phatehamaMda nIvaDayA ke niSphaLa ? DokaTara sAheba H tenA saMbaMdhamAM te huM ghaNo ja nazIbadAra nIvaDe chuM. karuNAzaMkara : are ! evuM te zuM che ? sAheba ! vAta te karo ! DokaTara sAheba teNe tenuM bila pitAnA mRtyu pahelAM ja mane ceka dvArA cUkavI ApyuM hatuM. muMbaImAM Do. thayelA potAnA putrane maLavA De. dayAzaMkarabhAI muMbaI bhaNI relagADImAM paDayA. TreInamAM temane temanA eka jUnA dardI TrAvelIMga ejanTane bheTe thayo. tene sIgAreTa phUMkato joIne] DokaTara sAheba : meM tamane eka mAsa agAu kahyuM hatuM ke je paMdara divasanI aMdara tame sIgAreTa phUMkavI baMdha nahi karo te pachI tamAruM mRtyu TI. bI. dvArA nIpajaze. paNa huM jouM chuM ke tamArA meDhAmAM to hamaNAM paNa sIgAreTa saLagI rahI che. meM e kahyA pachI tame keTalI sIgAreTa phUMkI ? TrAvelIMga ejanTa : tame beTA che te sAbita karyuM tyAMsudhI. [ Akhare che. sAheba muMbaI pahoMcyA. pitAnA tAjetaramAM DokaTara thayelA moTA putrane prekaTIsa viSe pUchaparacha karavA lAgyA. ]. DokaTara sAheba kema tamArI prekaTIsa hamaNAM kema cAle che ? keTalA dardIo che? putra : papA ! hamaNAM ghaNA vakhate mArA davAkhAne mAtra eka ja dardI Avyo che. DokaTara sAheba : arere ! tyAre A hisAbe tArI prekaTIsa barAbara cAlatI lAgatI nathI ! putra : paNa, te dardIe mane ghaNuM ja suMdara taka ApI che ! DekaTara sAheba : are evI te zuM moTI taka ApI che ke tuM ATale badhe khuzakhuza thaI gayuM che? putra : juo, sAMbhaLo ! pRthakkaraNa karatAM mane jaNAyuM ke te dardIne judI judI jAtanAM cauda dardo hatAM, eTale ke dardI coda dardathI bharelA hatA. eTale hAla mArI pAse coda dao che. samajyA 55 ! [ pa lamaNe hAtha mUke che.] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTAM phUla tAjetaramAM jagavikhyAta lekhaka mI. eca. jI. velsano "Ta opha heme sepiyansa" (Fate of Homo sapiens) nAme eka vicArasabhara grantha prakaTa thayo che. temAM temaNe jagatanAM pragatimUlaka ne rodhaka baLAnuM suMdara darzana karAvyuM che. te granthamAM hiMda saMbaMdhI temaNe darzAvelA vicAre camakAvanArA cheH kaI vArasAgata hInatAnA kAraNe nahi. paraMtu Adhunika racanAtmaka vicAradarzananI samUhagata dhAraNamAM temanI gUMcavAyelI mAnasika maryAdA ane pakSavAdanA pariNAme teo (hiMdIo) kaI paNa mAnavasiddhionI prAptimAM kevaLa TekArUpa ane UtaratA darajajAno bhAga bhajavavA nimAyA lAge che. vartamAna samaye temanI kaI paNa sAMskRtika pravRttimAM evI zuddha maulikatA nathI je alpAze paNa jagatanI punarvyavasthAmAM sahAyaka thaI paDe..hiMdamAM saMkhyAbaMdha dhanike che. udyogapatio che. samRddhasaMpanna rAjAo che paNa jagatamAM Adhunika bhAratavAsInI prAptithI dUra evuM bhavya ane muktidAyaka jJAna vikasI rahyuM che te teo samajI zake evA maMgaLa prabhAtane udaya hajI bAkI che. nakalI lokazAhInA svarUpamAM ghaDAyelA kevaLa kRtrima rASTravAdamAM kendrita thayelI ane asahakArathI nabhAvAtI anizcita mahecachAovyApAra-hakka ane mI. gAMdhInA upavAsa e game te sacavanA hoya paNa te mAnavanagara pratinuM Agamana te nathI... rAkane AMgaNe gAMdhIbanA upavAsa e rAjakatAnA sadaguNa pratyenI aghATata vinaMtI che. je vakhate te bhUkhe mara, ane marIne narakamAM paDa' evA uttara ApanAra zAsaka pratye AcAramAM mUkAze ke tenI kimata keDInI paNa nahi rahe. vartamAna hiMdamAM kammara bAMdhIne bhinna bhinna pAghaDIo paherIne ke gAMdhIpI oDhIne AmathI tema deDatI vyaktionAM banelAM kUDIbaMdha evAM maMDaLo haze ke je dInatAdarzaka pakSonI vyAsapITha para ane pariNAme vinAzAnI ja khAImAM deDadeDa karI rahyAM haze... "A prajAne je sarakArI zakAya te AkhA jagatane saMskArI zakAya.' vartamAna gujarAtI navalakathAkAra, chellI sadIne yuropIya navalakathAkArone anusarI, pitAnI navalakathAomAM nItiniyamo sAthe ceDAM, pavitra ke vIra pUrvajonA cAritranI manapasaMda chaNAvaTa, nAstikatA, lagna pratyenI taraMgI bhAvanA vagere viSayone sparzavAmAM mahattA mAnI rahyA che. yuropamAM pravartatI evI sthiti sAme cetavaNI tarIke "hibarTa jarnala" mAM eka lekha lakhatAM eDavarDa lITalaTana kahe che. A phezanane jo rokavAmAM nahi Ave te mRtyu pachInA narakavAsanI uDAvI mUkavAmAM AvelI mAnyatAne badale A janmamAM ne A lekamAM ja narakanI sthApanA thaI jaze.' e vistRta lekhane sArAnuvAda jAnyuArI mAsanA 'zikSaNa ane sAhityamAM pragaTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388suvAsa: jAnyuArI 1941 thayuM che. yuropIya vArtAkAranA ziSya banelA gujarAtI vArtAlekhakoe paNa e cetavaNI dhyAnamAM levI ghaTe che. X muMbaI IlAkAnI keLavaNI saMbaMdhamAM bahAra paDele chelle sarakArI ahevAla pragati jaNAve che. temAM jaNAvyA pramANe 1939-40nA varSamAM ilAkAmAM keLavaNInI kula saMsthAo 22322 thI vadhIne 25915nI hade pahoMcI che; vidyArthIonI saMkhyA 178207rathI vadhIne 1998693 nI hade pahoMcI che; ane keLavaNIne kula kharca 38617251 thI vadhIne 43809934nI hade pahoMcyo che. hiMdamAM Aje 1010 lagabhaga sInemA-thiyeTaro che, 200 phIlma utpAdaka kaMpanIo che. A udyogamAMthI madhyastha, prAMtika ne sthAnika sattAone vArSika 121 lAkhanI sIdhI Avaka thAya che. chellA varSathI A udyoge sTArane ne digadarzakane lAkhonA pagAra ApI holIvuDanI harIphAI AdarI che. amerikA yuddha-sAmagrI peTe briTiza sAmrAjyanI AvatA pAMca varSanI nAnI upaja lakhAvI levA Icche che. 1979mAM jagatanI 34953 maNa jeTalI sonAnI pedAzamAM briTiza sAmrAjyane phALo 19925 maNa jeTaluM hata; ane e pedAza dinapratidina vadhI rahI che te jotAM have pachInAM pAMca varSamAM briTiza sAmrAjya saheje eka lAkha maNa senuM pedA karI zakaze. X X jagatanI judI judI prajAo beMkamAM nIce pramANe mAthAdITha jame dharAve che amerikA - 1317 ziliMga jarmanI - 212 ziliMga IglAMDa - 1164 ,, hiMda - 10 ,, svIjharlenDa - 217 , phAMsanA vijaya pachI jamane tyAMthI je kalA-sAmagrI lUTI gayA temAM evI be vastu ono samAveza thAya che ke jagate jenI kiMmata karoDonI AMkI che. temAMnI pahelI vastu te markyurInI addabhuta pratimA, ne bIjI liyonArDo da. vInsInuM "manA lIsA' nAme citra. 1911nA sapTembaramAM je pitAnI patnI marI gaI na hota te rAse mekaDonalDa te varSamAM kalakattAmAM bharAyelI hiMdI mahAsabhAne pramukha banyA heta. nyuyorkamAM khovAI gayelAM mANasanI zodha mATe eka khAtuM kholavAmAM AvyuM che. 1940mAM khovAI gayelA pationI zedha mATe 70 000 strIoe te khAtAnI mulAkAta lIdhelI. paNa evAI gayelI patnIonI zodha mATe 15 purUe ja tyAM padhAravAnI maherabAnI karelI.. X hiMdI kApaDa-udyogamAM kAyala 450000 kAmadAremAM 150000 strIo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA-putrI kAntilAla viSNurAma trivedI [ kathaka--nRtyakAra ] buDApesTanI 'rAyala haMgeriyana phAIna ArTa ekeDemI' nI eka vidyArthinI citra AravAmAM tallIna che. ekreDemI baMdha thavAnA samaya thayA che. tamAma vidyArthIoe peAtAnuM kAma ATApI lIdhuM che. mAtra A ekaja vidyArthinI bAkI rahI che. ene nathI bhAna samayanuM ke nathI AsapAsa UbhelAM vidyArthIonuM. sAme rAkhelA kenvAsa para pIMchI cAle che. kaMdathI haMgeriyana leAkagIta gavAtuM jAya che. ekaja dhUnamAM e masta che: citrAlekhanamAM ja te tallIna che. ekeDemInAM adhiSThAtrI AvyAM. te deArAtuM citra nihALI rahyAM, mUge moDhe kevaLa tAkIja rahyAM. jema jema samaya vItatA gayA tema tema kenvAsa para prANa pUrAtA gayA. jotajotAmAM kalAka vItyA. te citra pUruM thayuM. "1 mIsa IlIjhA ! mIsa brunara ! ' dhIme hIne adhiSThAtrI elAM, eha ! vahAlAM devI ! " pAchuM pharIne jotAM ja vidyArthinI camakI UThI. (6 ekaDemI baMdha thayAMne be kalAka thai gayA. tamArA UDavAnI rAhe meM A eraDA baMdha karAvyA nathI. "-adhiSThAtrIe mIsa ilIjhAbetha narane UbhAM thavAnuM sUcavatAM kahyuM. guru-ziSyA nIce cANyAM. mIsa IlIjha! '" adhiSThAtrIe zarUAta karI, ** ** k tArA para izvaranA AzirvAda UtarA, tArI kalAnI prazaMsA jagatanI cAre dizAmAM paheAMcI vaLeA. ' bAlapaNunA AMgaNethI UtaratI citra--pUjAriNIe adhiSThAtrI sAme AbhAranuM AchuM smita karyuM. * e prasaMga para pAMca vasaMta vItI gaI. haMgarInA pATanagara buDApesTamAM vasatI eka citrakAriNIe nizcaya karyo ke, 'jIvanane ajavALavuM. citrakalAnI sevA arthe jagatabharanA dezonI yAtrA karavI. jagata-bhramaNa karI pUrva-pazcimanI kalAnA saMgama sAdhavA.' te citrakAriNI te mIsa IlIjhAbeya brunaranI mAtA mIsIsa sAsa brunara. teNe potAnI citra-pUjAriNI putrIne khelAvIne pUchyuM: (6 beTI ! pRthvI--paryaTanArthe kAre UpaDIzuM?'' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ma " AvatA mahinAnI pahelI tArokhe, mAtA putrInA avAjamAM nizcaya ane AnaMdanA raNakAra hatA. taDAmAra taiyArIo cAlI. sagAMsaMbaMdhI ne bAlapaNanAM mitrA e joi hasIne eTalI UThyAM: 'mAyAmUDI te| mUDImAM samAya teTalI che, ne jagatabhramaNanI AzA seve che! gAMDI teA nathI thaIne! tArI sthitine te khyAla kara. pRthvI-paryaTana kaI ramatanI vAta nathI. '' mIsIsa branare badhAMne vinayathI uttara dIdhAH "mArI citrakalA mArI kAmadhenU che, e mULaze tA pRthvInI tA zuM AkAzanIye yAtrA karIne pAchI karIza. ' ,, www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9173 = 1 ja '' - 1 1 -rche , * kalA-sAhitya-vijJAna- amuka agraNe vyaktionA jelanivAse janmAvelA rAjakIya saMyogonA kAraNe gujarAtI sAhitya pariSadanuM saMmelana acokkasa muddata mATe mulatavI rahyuM che: [ nakalI lokazAhInAM AmraphaLa evAM ja hoya. ] 'zivAjI-caritra'nA lekhaka zrI vAmana mukAdama sAbaramatI jelamAM pratApa-caritra" lakhI rahyA che: [ sAMskRtika bhraSTatA karatAM saMgrAmane e vIre vadhu pavitra lele. ] sara rAdhAkRSNanA pramukhapade UjavAyalA banArasa hiMdu vidyApIThanA trevIsamA padavIdAna samAraMbhamAM gAyakavADa nareza zrImaMta pratApasiMharAvane "DAkaTara oNpha lejha'nI mAnada padavI pANI che. dilhI vidyApIThe sara jagadIzaprasAdane ApavA dhArelI "DokaTara oNpha lIjha nI padavIne, hiMdI rAjakIya maDAgAMThane kAraNe, savinaya asvIkAra thayuM che. pUnAnI akhila hiMda muslIma keLavaNI pariSadamAM muMbaInA nA. gavarnara muslIma saMskRtinI prazaMsA kare che: [ dArUbaMdhIne uttejana ApavAne teo nAmadAre potAnA mahelamAM dArUnI paNa baMdhI karelI. ] e ja nagaramAM maLelI akhila hiMda hidI sAhitya pariSadamAM hiMdustAnI bhASAmAM udu e jamAvelA prabhutva sAme pokAra uThAvavAmAM Ave che. vaDodarAmAM raaitihAsika saMzAdhana badarAna, amadAvAdamAM gujarAta kalA-pradarzana, bhAvanagaramAM gujarAta sAhitI pradAna lAka pradazana muMbaimAM prAntaka vidyArthI pariSada, mANejA (vaDodarAmAM vaDodarA mahAla pustakAlaya pariSada, dilhImAM AMkaDA pariSada ane hAthazALa udyoga pariSada, kalakattAmAM akhila hiMda tabIbI pariSada ne baMgALI sAhitya pari. Sada ne judAM judAM nagaromAM gItA-jayaMtI ane rAyacurAna vanapravezotsava ujavANAM ane have pachI vaDodarAmAM 'dayArAma vApuSpAMjali" samAraMbha, amadAvAdamAM vyAyAma saMmelana ne ne citrakalAne jIvanadhyeya mAnanAra mAtA-putrI deze deza pharI vaLe che; bhArata taraphathI kavivara ravIndranAtha ThAkura temane zAMtiniketana AmaMtre che. 1913-14 nAM varSo teo kavivaranAM atithi tarIke vItAve che. pharI teo paryaTane nIkaLe che. uttara-AphrikA ne osTreliyA sivAya jagatabharanA khUNekhUNA khUMdI vaLe che. teo jagavikhyAta vyaktionAM mahemAna bane che. kalAne vikasAve che. jagatabharanAM kalA-maMdiranAM darzana kare che. ne 1930-35 sudhI bhAratavarSamAM rahI teo bhAratIya citra-kalAnA addabhuta grantha pragaTa kare che. citrakalA temane hajAronI ja nahi, balake lAkhonI dalita raLI Ape che. Aje teo vaDodarA-narezanA AmaMtraNathI vaDodarAmAM pUrAyalI prAcIna-arvAcIna saMskRtine kenvAsa para AlekhavAne vaDodarAnAM atithi banela che. - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA-taNakhA - 383 pustakAlaya saMmelana ane kalakattAmAM vijJAna ane udyoga viSayaka saMzodhana pariSada maLavAnAM che: [ eTalA suMdara utsa, dabadabA ne vANIvihAra chatAM kahevAya che ke hiMda pachAta che.] 'janmabhUmi'mAMthI zAmaLadAsa gAMdhInI vidAya pachI taMtrIkhatAnA bIjA cha sabhyanAM rAjInAmAM, zAmaLadAse zarU kareluM vaMde mAtaram ' nAme navuM dainika patra; amRtalAla zeTha ane zAmaLadAsa gAMdhI vaccenI takarAre pakaDeluM gaMbhIra svarUpa [ sAruM che ke e takarArane ahiMsAnI maryAdA jALavavAnI che. ] vizvabhAratIne apAtI vArSika 250 0 nI madada baMgALAnI sarakAre baMdha karI che. [ nA. hakkanI sahakAranItine e suMdara namUne che. ] akhila hiMda reDiyonA vaDA mathaka tarIke dilhImAM 93 0 0 00 nA kharce baMdhAnAruM navuM broDakAsTIMga sTezana; karAMcImAM cAra lAkhanA kharce reDiyo sTezana sthapAze. chellA mahinAmAM janmele krIkeTa-zAhI pavana bhAratavarSamAM to hajI pUrabahAramAM che. deza-bhAratabharamAM satyAgrahane vadhate juvALa. zrI kanaiyAlAla munazI, zrImatI lIlAvatI munazI, haMsA mahetA, bhulAbhAI desAI, maMgaLadAsa pakavAsA, maheraalI, jamanAlAla bajAja, maulAnA abulakalAma AjhAda vagerenI dharapakaDa, sojinI devInI dharapakaDa ane tabiyatanA kAraNe temane temaja subhAbAbuno chUTakAro. paMjAbanA mahAsabhAvAdI netA saradAra saMpUrNa siMha zistane khAtara ahiMsA pALe che ane mahAsabhAnA ziratAja maulAnA AjhAda kahe che ke, jarUra paDatAM pote hAthamAM zastra levAne paNa taiyAra che: [ caLa jagatamAM ahiMsAnuM svarUpa paNa acaLa zI rIte rahI zake ?] baMgALAnA mahAsabhAvAdI cauda dhArAsabhyae mahAsabhAnI madhyastha sattAnI virUddha jaI, pitAnA agraNI tarIke zarata bojhane cUMTI kADhatAM, subhASa boe temane abhinaMdana ApyAM che ane mahAsabhAnA pramukhe temane mahAsabhAnA dhArAmabhAkIya pakSamAMthI rUkhasada ApI che. zrI, mAnavendra roye hoddA svIkArIne pAkIstAnane vyAjabI TheravIne ane yuddhamAM briTanane binazaratI madada karIne phesIjhamano nAza karavAnI pratijJA sAthe uddAma lekazAhI prajApakSanI sthApanA karI che. [ guru karatAM celI DAhyA. elIna phesIjhamanuM tAMDavanRtya zAMtithI joI rahela che, jyAre yuropanA phesIjhamane mATe mI. rAya hiMdamAM navuM tAMDavanRtya khele che. ] amadAvAdamAM gujarAta sahakArI pariSa; nigALAmAM jaina zvetAMbara kenpharansa; daragaDhamAM padghavirodhI pariSada, rAjakoTamAM dazanAmI atIta bAvAonI pariSada karAMcImAM bRhad mahArASTra pariSa; koImbaturamAM pAkIstAna pariSada, beMgalaramAM akhila hiMda mahilA pariSada, lakhanaumAM akhila hiMda khrista nI pariSada; madurAmAM hiMdu mahAsabhAnuM adhivezana, dakSiNa hiMda Arya pariSada ne akhila hiMda yuvaka pariSada paTanAmAM akhila hiMda sthAnika svarAjya pariSada ane kalakattAmAM esiyeTeDa cembarsa opha komarsanuM adhivezana ne akhila hiMda vinita mahAmaMDaLanI pariSada: [ A pariSadamAM jeTalA zabdanA sAthiyA pUrANA haze athavA te zabdagaLA vavAyA haze ane relavene jeTalA rUpiyAnI Avaka thaI haze eTalI saMkhyAmAM ane eTalI kimatanA te A mahinAmAM yuropamAM beba paNa nahi varSo hoya; chatAM hidane zukravAra nathI vaLatA. ] amadAvAdanI myunIsipala cUMTaNImAM para mAMthI 51 beThake kabaje karI mahAsabhA pakSe javalaMta vijaya pharakAvyo che. kAyade Ajhama jhINuM sAheba siMdhanI mulAkAte ane sighana pradhAnamaMDaLanA keTalAka pradhAnoe svIkAreluM muslIma lIganuM prabhutva. nA. vAisaroya kAThiyAvADanI mulAkAte. kAThiyAvADanuM sArvabhaumatva nA. gAyakavADane soMpAvAne saMbhava. jUnA rUpiyAmAM 13 cAMdI rahetI te ghaTADIne havethI navA rUpiyAmAM aDadhIja cAMdI rAkhavAmAM Avaze. DiseMbaranA trIjA aThavADiyAmAM muMbaIe daDha kareDanA senAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 - suvAsa : jAnyuArI 1941 amerikana paje vidAya ApI. 1942 thI hiMdI sarakAra bI. bI. enDa sI. AI. ane AsAma-baMgALA relavene vahIvaTa potAne hastaka leze. sIlonanI sTeTa kAunsIlamAM sIlenanuM nAma pheravIne te "laMkA' rAkhavAnI darakhAsta mukANI che. muMbaImAM osTreliyana sainike e navesarathI calAvelI guMDAgIrI. potAnI patnI zaNagAra ane tenA prItama banelA dhAbI sAme amadAvAdanA eka jaina vaNike kesa mAMDatAM zaNagAra-dhebI joDIe e vaNikane methIpAka jamAvyo cheH vIsamI sadInA e zaNagAra che. ] eka hajAra ITAliyana kedIone rAmagaDhamAM rAkhavAne prabaMdha thayo che. pUnAmAM lAgelI bhayaMkara Aga. koTAnA mahAvazrI, prajAbaMdhu' patranA sthApaka ThAkoralAla pramodarAya ThAkara, kRSNakAna mAlaviyA, vizvanAtha prabhurAma vaidya ne lIMbaDI-narezanAM zekajanaka avasAna. paradeza-hiMdI vajIra karnala emarI "IDiyA pharTa' e viSaya para eka suMdara pravacana phelAve che. briTiza pArlAmenTanA keTalAka sabhyoe hiMdane anulakSIne eka nivedana bahAra pADI temAM hiMdane saMpUrNa svataMtratA ApavAnI briTiza prajAnI IchAnAM pratibiMba pAtharyA che; briTiza mahilAoe paNa hiMdI maDAgAMThanA ukela mATe caLavaLa upADI che: [ AkAzamAMthI baeNba varSatA hoya te prasaMge paNa hiMdane haiyethI navasAravuM e jevItevI kRpA che?] cIna-jApAna vigrahamAM ekaMdare aDhAra lAkha cInAono nAza thavA chatAM mArzala cAMga kAI zeka pAse hajI trIza lAkhanuM salAmata sainya che; jApAne paNa e vigrahamAM soLa lAkha sainike yajJa karyo che. navA varSanA maMgalAcaraNamAM nA. zahenazAha, mI. cacala, pramukha ujhaTa ane hara hITalaranAM uttejaka bhASaNa. 1940 mAM jarmanIe 410 vimAne, IMglAMDe 85ra vimAno ne ITalIe 416 vimAne gumAvyAM briTananuM yuddhaviSayaka sarerAza dainika kharca 10 lAkha pAuDanI hade pahoMcyuM che. briTana amerikAmAMthI traNa abaja DolaranI navI zastrasAmagrI meLavavAnI dhAraNA rAkhe che. briTiza paradezamaMtrI helIphekasa amerikAmAM elacIpade ne navA briTiza paradezamaMtrI tarIke mI. enthanI eDana. ATalAMTikanAM navAM naukAmathakamAM amerikAe AdarelI jhaDapI sajAvaTa. navA zastrasaraMjAma mATe abajo DolaranI jogavAI AyarlIDa para ajANyAM jarmana vimAnone bebamAro. holenDanA prAntone jarmanIe bakSelo AjhAdI. pene tAjIranA AMtararASTriya vahIvaTane phagAvI daI te pradeza pitAnA vahIvaTa nIce lIdhe che. IMglAMDane jarmanI para ne jarmanIne IglAMDa para bhayaMkara bebamAro. IMglAMDanI aitihAhAsika ImAratone ne jarmana kArakhAnAMone bhayaMkara nukazAna. laMDana paranA humalAmAM jarmanIe vAparavA mAMDelA navA AgiyA baba. grIsa sAthenA yuddhamAM ITalInI zaramajanaka pIchehaTha. mArzala beliyonuM rAjInAmuM ane ITalImAM vadhI paDele AMtara-kalaha. Aphrikana yuddhamAM paNa iTalInI pIchehaTha, borDiyana moracA para IMglAMDe iTalI sAme meLavelo jvalaMta vijaya. hajAro iTAliyana sainike keda thAya che. bhUmadhyanA yuddhamAM jarmanIe iTalIne ApavA mAMDelI vimAnI madada, kAMsanI vAMcI sarakAra ane jarmanI vacce vadhato asaMtoSa. jarmana pakSakAra phreMca pradhAna lAvAla baratarapha, kada ane jamIna daramyAnagIrIthI chUTakAre. phreMca saramukhatyAra mArzala pitAnI makkama valaNa, jarmana dabANa vizeSa bane te potAnA pradhAno sAthe AphrikA nAsI javAnI temanI taiyArI. pesIphIkamAM ajANyA jarmana jahAje vartAvela kera. kALA samudramAM bhayaMkara tephAna. DAnyuba kAMThe ane pachI yuro5bharamAM patharAI vaLelo barapha. lArDa ledhiyananuM acAnaka avasAna. Dayuka opha beDaphanA avasAnathI briTiza tijorIne maraNakara peTe trIsa lAkha pAunDa maLaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com