Sthambhan Parshwanath Mahatmya

Book Title: Sthambhan Parshwanath Mahatmya
Author(s): Vishvamangal Prakashan Mandir
Publisher: Vishvamangal Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022966/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY

Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________

શ્રી સ્થ ભન પાર્શ્વનાથ
માહાત્મ્ય યતિહઅણુ સ્તંાત્ર સા]
*
સ્વ. ભીખાભાઇ અવેરાના શ્રેયાર્થે તેમના સુપુત્રાની આર્થિક
સહાયતાથી.
પ્રશ
વિશ્વમ શૈલ માયન મંદિર

Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________

SUND WWW HIDDIND UPSTUM SUNDAY UNIDAD WYDAWN UDAW IDEMANDU MONS
Danidad 1 III) = R>[][] |||||||
ૐ હી અહૈં શ્રી સ્થંભનપાર્શ્વનાથાય નમઃ શ્રી સ્થભનપાર્શ્વનાથ માહાત્મ્ય અને
શ્રી જયતિહુઅણુસ્તે ત્રસા
[શ્રી નવસ્મરણુ, સ્નાત્રપૂજા આદિ સ’ગ્રહ] ખ‘ભાતનિવાસી સ્વ. શાહ ભીખાભાઇ અવેરચંદ નાં તેમના સુપુત્રાની આર્થિક સહાયથી
પુણ્યશ્રેયાર્થે
.
-: પ્રકાશક ઃ
શ્રીવિશ્વમ ગલ પ્રકાશન મદિર
01 | 80 (H>CHED • >>  <100 > 1111

Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________

: પ્રકાશક :
માનદમ ત્રી ઃ
મણિલાલ સરૂપચ
શાહ રતિલાલ અમૃતલાલ વકીલ શાહ જયતિલાલ મણિલાલ પાટણ [ઉ. ગુ. ]
આસા સુદિ ૧૫ વિ. ૨૦૨૮ : તા. ૨૨-૧૦-૭૨
મુદ્રક :
શ્રી બહાદુરસિંહજી પ્રી, પ્રેસ પાલીતાણા
ટાઇટલ, પ્રસ્તાવના મુદ્રકઃ શ્રી ભરત પ્રિન્ટરી-પાલીતાણા

Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________

પ્રગટપ્રભાવી દેવાધિદેવ શ્રી સ્થભન પાર્શ્વનાથ ભગવત

Page #5
--------------------------------------------------------------------------


Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________

નિ વેદ ન
વર્તમાન અવસર્પિણીકાલમાં ચોવીશ શ્રી તીર્થકર ભગવંતેમાં પુરુષાદાનીય ભગવાન શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામીને મહિમા અદ્દભુત છે, તેમને પ્રભાવ લોકોત્તર છે. તેમના મહાપ્રભાવશાળી ૧૦૮ નામો ને તે નામોથી સુપ્રસિહ ૧૦૮ તીર્થો છે, તેમાં શ્રી સ્થાન પાર્શ્વનાથ ભગવંત મહામહિમાશાળી ને અતિ અદ્દભુત પ્રભાવવતા છે. - ભગવાન શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથના મહિને માને વિસ્તારનું શ્રી જયતિહઅણુ સ્તોત્ર જેને શાસનમાં અતિ પ્રસિદ્ધ છે. એના રચયિતા નવાંગીવૃત્તિકાર આચાર્ય ભગવંત શ્રી અભયદેવસૂરિ મહારાજે આ તેત્રથી સ્તવના કરી, ને તેના પ્રભાવે શેઢી નદીના કિનારેથી શ્રી

Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________

રથંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુજી પ્રગટ થયેલ ને તેઓના રોગોનું પણ તે મહાપ્રભાવશાળી પ્રભુબિબના સ્નાત્રજળથી શમન થયેલ. આજે તે પ્રગટ પ્રભાવી અપ્રતીમ મહામહિમાવંતા શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ ભગવંત, ખંભાત શહેરમાં જૈનેની વસતિના મધ્યભાગમાં ખારવાડામાં ભવ્ય શિખરબંધી જિનાલયમાં બિરાજમાન છે. સંખ્યાબંધ જિનમદિર, વિશાળ પૌષધશાળાઓ ને સમૃદ્ધ જ્ઞાનભં ડાથી સુશોભિત ખંભાત શહેર ખરેખર તીર્થરૂપ છે, તેમાં શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ ભગવ તનું ભવ્ય ગગનચુંબી જિનાલય એ તીર્થની શોભા છે, તે શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ ભગવંત સ્થભનપુર–ખંભાત શહેરના તીર્થ. પતિ છે.

Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________

૫
પ્રસ્તુત પુસ્તિકામાં શ્રી સ્થ”ભન પાર્શ્વનાથ ભગવંતનુ સ્તંત્ર શ્રી જયતિહુઅણુ સ્તેાત્ર મૂળ, ભાવાનુવાદ અર્થ તેમ જ તે મૂળ તેાત્ર જે સ્વાધ્યાયના ખપી આત્માઓને ઉપયાગી બની શકે તે માટે મૂકેલ છે. ને ત્યાર ખાદ શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ ભગવતના પ્રાચીન તથા અર્વાચીન ઇતિહાસ ને પરિચય ને તેના મહિમા રજુ કરેલ છે. તદુપરાંત નવસ્મરણુ સ્નાત્રપૂજા અને ઉપયાગી ચૈત્યવદન, સ્તવના અને સ્તુતિઓ ને પચ્ચક્′′ ખાણ આદિ પ્રસિદ્ધ કરેલ છે.
આ રીતે ઉપયેાગી સગ્રહ પ્રસિદ્ધ કરવામાં ખભાત નિવાસી શાહ ભીખાભાઇ ઝવેરચંદ સાડીવાલાની ભાવના અને શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ ભગવંત પ્રત્યેની તેમની

Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________

ભક્તિ કારણભૂત છે. પહેલાં આ પ્રકારની પુસ્તિકા પ્રસિદ્ધ થયેલી, તેની નકલે હાલ પ્રાપ્ય નહિ હોવાથી આવા પ્રકારનું સાહિત્ય પ્રસિદ્ધ થાય તે માટે તેમની ઉત્કટ ભાવના હતી, ને તે ભાવના તેમણે વિ. સં. ૨૦૨૫ની સાલમાં ખંભાત શ્રી તપગચ્છ અમર જૈન શાળા ખાતે ચાતુર્મા સાથે બિરાજમાન પૂજ્ય પાદ પરમ શાસનપ્રભાવક વ્યાખ્યાનવાચપતિ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયરામચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજશ્રીના વિદ્વાન શિષ્યરત્ન પૂજ્યપાદ પ્રશાંતમૂર્તિ પન્યાસજી મહારાજશ્રી કનકવિજયજી ગણિવરશ્રીના શિષ્યરત્ન પૂ. મુનિરાજ શ્રી મહિમાવિજયજી મહારાજશ્રીની સમક્ષ વ્યક્ત કરી હતી.
બાદ તેમના સ્વર્ગવાસ પછી આજે તે

Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________

પુસ્તિકા શુદ્ધિ-વૃદ્ધિ દ્વારા તૈયાર થઈને અમારી સંસ્થા દ્વારા સ્વ. ધર્મપ્રેમી ભાઈશ્રી ભીખાભાઈ ઝવેરચંદભાઈના પુણ્ય શ્રેયાર્થે તેમના સુપુત્રની આર્થિક સહાયથી પ્રગટ થઈ રહી છે. પુસ્તિકાનું સાહિત્ય પૂર્વ પ્રકાશિત થયેલી આ વિષયની પુસ્તિકાઓમાંથી સશેધિત-સંવર્ધિત કરીને અત્રે પ્રસિદ્ધ થઈ રહેલા છે. તે માટે તે તે પ્રકાશક, સંપાદક વ.ને અમે અત્રે વિનમ્રભાવે સૌજન્યપૂર્વક આભાર વ્યક્ત કરીએ છીએ. તેમ જ પ્રસ્તુત પુસ્તિકાના મુફોનું સંશોધન પં. શ્રી કપૂરચંદભાઈ વયાએ કરેલ છે તે માટે અમે તેમને આભાર માનીએ છીએ.
' શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રત્યેની ભક્તિ, ( શ્રદ્ધા ધરાવનાર સ્વ. ધર્મપ્રેમી શાહ ભીખા

Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________

ભાઇ અવેરચંદ સાડીવાલાની પ્રેરણા પણ આ પ્રકાશનમાં અમને સહાયભૂત બની છે, માટે તેમને પણ અમે યાદ કરીએ છીએ ને તેમણે ને તેમના સુપુત્રાએ પેાતાની સુકૃતની સ'પત્તિના આ રીતે જે સદુપયેાગ કરીને લાભ લીધા છે, તે માટે અમે તેમની શુભ ભાવનાની વારંવાર અનુમાદના કરીએ છીએ.
પ્રાંતેઃ પ્રસ્તુત પુસ્તિકાના વિષયાનું અવગાહન કરી, તેના સ્વાધ્યાય-મનન તથા પરિશીલન દ્વારા સર્વ કાઇ પ્રભુભક્તિ ભાવિત ભવ્યાત્માએ જૈનશાસન પ્રત્યેની દૃઢ શ્રદ્ધાને જીવનમાં જીવી શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ ભગવંત પ્રત્યેની અનન્ય શ્રદ્ધા તથા ભક્તિના મળે અપાર · સસારસાગરના પારને પામી અન‘ત–અખ`ડ–અવ્યાખાધ મુક્તિસુખને પ્રાપ્ત

Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________

કરો એ જ એક શુભભાવના. '
તા. રર-૧૦-૭૨ આસો સુ. ૧૫ રવિવાર વિ. સં. ૨૦૨૮ : વીર સં. ૨૪૯૮ :
નિવેદકઃ શ્રી વિશ્વમંગલ પ્રકાશન મંદિર

Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________

સ્વ. ધર્મનિષ્ઠ—શાહ ભીખાભાઇ ઝવેરચંદની
જીવન સુવાસ
ગુજરાતમાં પ્રાચીન તીર્થધામ તરીકે સુપ્રસિદ્ધ શ્રી સ્થંભનપુર એટલે ખંભાત શહેર ગૌરવશાલી ને એતિહાસિક નગર તરીકે પ્રાચીનકાળમાં સુપ્રસિદ્ધ હતું. ગુજરાત મહાગુજરાતનું બ દર ખંભાત તે કાલે ચોરાશી બંદરને વાવટે ગણાતું હતું, તે ખંભાત શહેરમાં ખારવાડે એ જૈનોની વિશાલ વસતિથી સમૃદ્ધ લત્તો ગણાય છે, તીર્થાધિપતિ ભગવાન શ્રી @ મન પાર્શ્વનાથનાં ભવ્ય તીર્થ૩૫ જિનાલયથી શેભિત આ ખારવાડામાં શ્રી તપગચ્છ અમર જેન શાળા, જેને જ્ઞાન

Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________

શાહ ભીખાભાઈ ઝવેરચંદ-ખંભાત
જન્મઃ વિ. સં. ૧૯૪૩ ફા. સુદ ૧૫ સ્વર્ગવાસઃ વિ. સં. ૨૦૨૮ ફા વદ ૧૨

Page #15
--------------------------------------------------------------------------


Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧
ભંડાર આદિ ધર્મસ્થાને ખરેખર સર્વ કોઈ ધર્માત્માઓને માટે ધર્મની આરાધના માટે આલંબનરૂપ છે.
આ ખારવાડામાં જૈનશાળાની બાજુમાં ધર્મનિષ્ઠ સ્વભાઈ ભીખાભાઈ ઝવેરચંદ રહે છે. તેમને જન્મ વશાશ્રીમાળી જ્ઞાતીય ઝવેરચંદભાઈને ત્યાં વિ. સં. ૧૯૪૩ ના ફાગણ સુ. ૧૫ ના થયેલ, તેઓ છ વર્ષના હતા ત્યારે તેમના પિતાશ્રી ઝવેરચંદભાઈ સ્વર્ગસ્થ થયા, તેઓ તેમના પિતાના મોસાળ બોરસદમાં રહ્યા અને ત્યાં ન્હાનપણથી તેઓ શ્રી, શામળા પાર્શ્વનાથના દેરાસરજીમાં દરરોજ પૂજા કરતા હતા. ન્હાનપણથી તેમને ધાર્મિકભાવના તથા ધર્મના સંસ્કાર હતા. ત્યાર | બાદ ૧૫ વર્ષની વયે તેઓ ખંભાત આવ્યા,

Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________

તેમનું પ્રથમ લગ્ન તેમના વડિલોએ ૧૫ વર્ષની વયે કરેલ તેમને તેમના પહેલા પત્નીથી એક પુત્રી મતીબેન હતા, તે સંઘવી ત્રિભોવનદાસને ત્યાં પરણાવેલ, તેમના જમાઈ ત્રિભોવનદાસે વિ. સં. ૧૯૮૫ માં શ્રી સિદ્ધ ગિરિને છરી પાળા સંઘ કાઢેલ. તેમાં તેઓ ગયેલ.
ભાઈ ભીખાભાઈને પ્રથમથી જ શ્રી Ú. ભન પાર્શ્વનાથ ભગવંત પ્રત્યે ભક્તિ હતી, તેઓ દરરોજ સ્થંભન પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પૂજા કરતા અને દરરોજ પૂજા, સ્નાત્ર આદિ ત્યાં ભણાવતા હતા. તેમનું બીજું લગ્ન ૧૯૬૭ ની સાલમાં શ્રી મણિબહેનની સાથે થયેલ, શરૂઆતમાં તેઓ આણુંદ ગામમાં ઇનમાં નેકરીયે હતા, પણ ત્યાં દેરા

Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩
સર નહિ હોવાથી પૂજા આદિ વિના દિવસ જાય તે તેમને નહિ રૂચતા તેઓ ખંભાતમાં શેઠ મોરારદાસને ત્યાં એક મહિનાના ૨૫) રૂ. ના પગારે નોકરી રહ્યા હતા.
તેમને એક બેન નામે પરસનબેન હતા, તેમના બનેવી સાકળચંદ તથા બેન વિ. સં. ૧૯૭૩માં સ્વર્ગસ્થ થતાં, પોતાના બેનના પુત્ર ભાણેજ ફકીરચંદની વયે તે વખતે ૧૫ વર્ષની હતી ને ત્રણ ભાણેજે હતી, તે ચારેયને ભીખાભાઈએ પિતાને ત્યાં લાવીને ઉછેરીને મોટા કરેલ.
ભાઈ ભીખાભાઈએ પિતાના જીવનમાં - ઘણી ચડતી-પડતી જોઈ છે ને પુણ્યદયથી
તેમ જ ધર્મ પ્રભાવે મુશ્કેલીઓમાંથી તેઓ પિતાને માર્ગ કાઢીને સુખી બન્યા છે. જેમાં

Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪
ધમ પ્રત્યેની ભાવના મુખ્ય હતી. વિ. સ. ૧૯૮૫માં માણેકલાલ કુબેરદાસના ભાગમાં તેમણે દુકાન કરી ને પેાતાના ભાણેજ ફકીરચંદને તેમણે તે દુકાનમાં રાખ્યા. ત્યારબાદ ભીખાભાઈ, પાતે શેઠ માતીલાલ કસલચંદ સાડીવાલાની દુકાનમાં જોડાયા.
ત્યારખાદ પોતાના ભાણેજક્કીરચંદ ભાઈને તેમણે મુંબઈ માકલ્યા ને ત્યાં ધીરે ધીરે પુણ્યાર્દથી આગળ વધતાં આજે કીરચાંદભાઈ સારી સ્થિતિમાં છે, તેમની ધર્મભાવના સારી છે, તેમણે અઠ્ઠાઇ તપ કરેલ છે, વધુ માનતપના પાયા નાંખ્યા છે. પેાતાના પિતાશ્રીના નામથી ખંભાત આય ખિલ ખાતામાં તેમણે રૂા. ૨૫૦૦) આપેલ છે. જૈનશાળાના સાધારણુ ખાતામાં ૧૫૦૦)

Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫
રૂા. આપેલ છે ને તેમણે પોતાના પુત્ર કીર્તિ કુમારના લગ્નમાં અલીંગ-ખ ંભાત ખાતે ભુ. શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામીજીના જિનાલયનાં અઠ્ઠાઈ મહાત્સવપૂર્વક શાંતિસ્નાત્ર ભણાવેલ. ભાઈ ફકીરચંદભાઇએ વિ. સ. ૨૦૨૪ ની સાલમાં ખંભાત ખાતે શ્રી જૈનશાળામાં પૂર્વ પાઇ પરમશાનપ્રભાવક વ્યાખ્યાનવાચસ્પતિ ગચ્છાધિપતિ આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયરામચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજશ્રીની શુભનિશ્રામાં ૧૧ છેાડનુ ઉજમફ્યુ' તથા શ્રી સિદ્ધચક્રપૂજન કરાવેલ. તેમના ધમ પાની વિમલાબેન પણ ધમ ભાવનાવાળા છે, તેમણે પણ નવ ઉપવાસ, એક અટ્ઠાઈ, ઉપધાનતપ, વર્ષીતપ, છમાસી, ચારમાસી આદિ તપશ્ચર્યાં કરેલી છે.

Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________

તેમના વર્ષીતપના પારણા પ્રસંગે ફકીરેભાઈએ પિતાના કુટુંબના સ્નેહી-સ્વજનેને શ્રી શત્રુંજય તીર્થની યાત્રા કરાવીને સુકૃતની સંપત્તિ ખર્ચીને સારો લાભ લીધેલ. તેમના સુપુત્રે અઠ્ઠાઈની તપશ્ચર્યા કરી હતી.
&ીરચંદભાઈની ભાવના સારી છે, ને તેઓ પિતાના મામા તેમજ ઉપકારી વડિલ તરીકે ભીખાભાઈનું માન સારૂં સાચવતા હતા, ને દરેક રીતે શુભ કાર્યોમાં તેમને વડિલ તરીકે તેમનું બહુમાન જાળવતા હતા. તેમને પણ ભગવાન શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રત્યે ભક્તિ તથા શ્રદ્ધા સારી છે.
વિ. સં. ૨૦૦૦ ની સાલમાં ભીખાભાઈ કાર્તિક મહિનાથી મોતીલાલ કસલચંદની

Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭
દુકાનમાંથી છૂટા થયા ને મુંબઇ ખાતે તેમના માટા પુત્ર કેસરીચંદના નામથી વિ. સં. ૨૦૦૦ માં માગશર સુદિ ૧૩ થી કેશરીચઢ ભીખાભાઇના નામથી કાપડની દુકાન શરૂ કરી. જે આજે ધમના પ્રભાવે ને પુણ્યાઇથી સારી રીતે ચાલે છે. ભીખાભાઈને આલ્યકાળથી ધર્માનુષ્ઠાને પ્રત્યે ને ધાર્મિક તા, તપ આદિ પ્રત્યે પૂર્ણ શ્રદ્ધા ને આઇરભાવ હતા. જેથી તેમના પરિવારમાં પણ એ ધમ ભાવનાનું ખીજ ફાલ્યુ' ને ફુલ્યુ' રહ્યું છે.
તેમના ત્રણ પુત્રામાં મેટા પુત્ર કેસરીચંદ્રભાઇએ ઉપધાન તપની આરાધના કરીને માળ પહેરી છે, તેમ જ પાંત્રીશુ· કર્યું છે ને દર પર્યુષણમાં મુંબઈથી ખંભાત આવીને
૨

Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________

તેઓ જેનશાળામાં અઠ્ઠાઈ તપ કરીને ચોસઠ પ્રહરના–આઠ દિવસના પૌષધ કરે છે. તેઓ મુંબઈ ખાતે દુકાન સંભાળે છે. બીજા પુત્ર ભાઈ પુંડરીકલાલે પણ ઉપધાનતપ કરેલ છે ને અઠ્ઠાઈ કરેલ છે, તેઓ પણ મુંબઈ ખાતે રહીને કેસરીચંદભાઈની સાથે દુકાનને વહિવટ સંભાળે છે ને ત્રીજા પુત્ર પરશોતમદાસ પણ ધર્મભાવનાવાળા છે, તેઓ ખંભાત ખાતે પિતાના પિતા તથા માતુશ્રીની સેવામાં રહેતા હતા, બાદ છેલ્લા એક વર્ષથી તેઓ મુંબઈ રહેવા આવેલ. સ્વ. ભીખાભાઈને થંભન પાર્શ્વનાથ ભગવત પ્રત્યે પૂર્ણ શ્રદ્ધા હતી. તેઓ દરરોજ સ્થભન પાર્શ્વનાથ ભગવંતની પૂજા-અષ્ટપ્રકારી કરતા, ને દરરોજ સ્નાત્રપૂજા તેઓ ભણાવતા હતા.

Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૯
ભાગ્યશાળી સ્વ. ભીખાભાઈના ઘરમાં ધર્મભાવનાનું વાતાવરણ સુંદર કેટિનું છે, ભીખાભાઈ જૈનશાળામાં બિરાજમાન પૂ. પાદ આચાર્યાદિ મુનિ ભગવંતના શ્રીમુખેથી નિરંતર ધર્મશ્રવણ કરતા, ને તેઓની શુભ નિશ્રામાં ધર્માનુષ્ઠાને પણ સારી રીતે કરતા. તેમના ત્રણે ય સુપુત્રના ઘરમાં તેમની ત્રણે ય પુત્રવધૂઓમાં પણ ધાર્મિક ભાવના સારી છે. ભાઈ કેસરીચંદભાઈના ધર્મપત્ની સી. લલિતાબેને ઉપધાનતપ, અઠ્ઠાઈ આદિ કરેલ છે. ભાઈ પુંડરીકલાલના ધર્મપત્ની સૌ. પ્રભાવતીબેને ઉપધાનતપ, અઠ્ઠાઈ આદિ કરેલ છે. ભાઈ પરશોત્તમદાસના ધર્મપત્ની અ.સૌ. સ્વ. ધર્મપત્ની લીલાવતીબેને ઉપધાનતપ, વર્ષીતપ, અઠ્ઠાઈતપ, જ્ઞાનપંચમી ઈ તપ

Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨ ૦
અને આરાધના ચાર વર્ષના પરિણીત જીવનમાં કરી હતી, બાદ તેઓ સ્વર્ગસ્થ થયેલ તેમના બીજા ધર્મપત્ની સૌ. પુષ્પાબેને ઉપધાનતપ કરેલ છે.
એકંદરે ધર્માનુરાગી સ્વ. ભાઈ ભીખાભાઈની ધર્મભાવના તથા ધાર્મિકતાના સંસ્કાર તેમના સમગ્ર કુટુંબ પર સુંદર રીતે પડેલ છે. તેઓ જીવનમાં ઠેઠ સુધી અતિશય વૃદ્ધાવસ્થામાં પણ જુવાનને પણ શરમાવે તે રીતે ૮૪-૮૫ વર્ષની અવસ્થામાં પણ પૂજા, પ્રતિક્રમણ, પૌષધ, વ્યાખ્યાનશ્રવણ આદિ ધર્મ પ્રવૃત્તિઓમાં એટલા જ ઉત્સાહ સાથે ભાગ લેતા હતા. છે, તેઓ બીજી વ્યાપારિક આદિ પ્રવૃત્તિઓમાંથી છેલ્લા કેટલાએ વર્ષોથી લગભગ નિવૃત્ત થયા હતા. ને છેલલા

Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________

વર્ષોમાં તેઓ સેવાભાવે પ્રભુજીના ચક્ષુટીકા આદિનું કાર્ય કારીગર પાસે કાળજીપૂર્વક જાતદેખરેખથી કરાવતા હતા. ભારતભરના જિનાલયોમાં જ્યાં જ્યાંથી પ્રભુજીના ચક્ષુટીકા આદિ માટે શ્રીસંઘ તરફથી કામ આવે તે પિતે જાતે કારીગરને પાસે રાખીને પિતાને ત્યાં કેવલ પ્રભુભક્તિ માટે પિતે કરાવી આપતા હતા. છે, ને કઈ ગામમાં શ્રાવકની પરિસ્થિતિ ન હય, કે બીજી રીતે પહોંચી વળે તેમ ન હોય તે પિતાના ખર્ચે ચક્ષુ ટીકા આદિ સફટિક આદિના કરાવીને મોકલતા હતા. આ બાબતમાં પૂરતી કાળજી રાખીને તેઓ ભક્તિથી તે કાર્ય કરતા હતા.
( ૨ ) ધર્મપ્રેમી ભીખાભાઇ ઝવેરચંદ તથા

Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________

તેમના ધર્મપત્ની સૌ. મણિબેને સાથે કરેલી તપશ્ચર્યા તથા યાત્રાદિ આરાધનાની નોંધ આ પ્રમાણે છે.
(૧) જ્ઞાનપંચમી, પિષદશમીની આરાકરેલ હતી. (૨) ઉપધાનતપ, પાંત્રીશું તથા અાવીશું કહ્યું હતું. (૩) વર્ધમાન તપની આયંબિલની ઓળી કરી હતી. ને નવપદછની ઓળી પણ કરેલ હતી. (૪) શ્રી સિદ્ધગિરિજી તીર્થમાં ૯ નવાણું કર્યું હતું, ને પૂ૦ પાદ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયરામચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજશ્રીની શુભ નિશ્રામાં તેમણે ચોમાસું કર્યું હતું (૫) એક વર્ષ સુધી તીર્થાધિરાજ શ્રી સિદ્ધગિરિજીની દર પૂર્ણિમાએ તેમણે યાત્રા કરી હતી. (૬)

Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૩
૪૫ આગમના એકાસણાના તપ કર્યાં હતા. (૭) તેમણે ૧૨ વ્રત ઉચ્ચર્યાં હતા. ને ચેાથુ વ્રત ગ્રહણ કર્યું હતું. (૮) શ્રી સિદ્ધગિરિજી તીથની છરી પાળતા સંધ્ર સાથે તેમણે યાત્રા કરી હતી. (૯) ને ટ્રેનમાં સંઘ સાથે એક વખત શ્રી સમેતશિખરજી તીર્થની યાતે યાત્રા કરી હતી, ને એક વખત કુટુંબને લઈ જઈને શ્રી શિખરજીની યાત્રા કરી હતી. (૧૦) શ્રી ગિરનારજી. તીર્થની યાત્રા, તારંગાજી, કચ્છ-ભદ્રેશ્વરજી-પંચતીર્થી, રાજસ્થાન-મારવાડની પચતીર્થી ન્હાની-માટી, ઘણી વખતે શ્રી શંખેશ્વરજી, કુપ્પાકજી, કેશરીયાજી, આબુજી, માંડવગઢ, જેસલમેર, મક્ષીજી, ભેાપાવર આદિ તીર્થોની યાત્રાએ તેમણે કરી હતી. (૧૧) દર વર્ષે તેઓએ શ્રી સિદ્ધ

Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________

ગિરિજી તથા શ્રી શંખેશ્વરજી તીર્થની યાત્રાએ કરી હતી.
( ૩) - સ્વ. ભીખાભાઈએ પિતાની સુકૃતના સંપત્તિનો ઘણે સારે લાભ લીધું હતું જેની ટુંક નેધ આ પ્રમાણે છે.
(૧) શ્રી સ્થભન પાર્શ્વનાથજીના દેરાસરજીમાં શ્રી સિદ્ધગિરિજી તથા શ્રી આબુજી તીર્થના પટ કરાવ્યા (૨) ૨૦૨૪ની સાલમાં પ છોડનું ઉજમણું, શાંતિસ્નાત્ર સહિત અઠ્ઠાઈ મહોત્સર્વક ખંભાત જેનશાળામાં કરાવેલ (૩) શ્રી કદંબગિરિ તીર્થમાં પોતાના સ્વજનના શ્રેયાર્થે પાંચ પ્રતિમાજી ભરાવ્યા, (૪) આણંદમાં જૈન દેરાસર પાસે એક રૂમ

Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________

. ૧ હજાર ખર્ચી પિતાના સ્વ. પુત્ર મણીલાલના સ્મરણાર્થે કરાવેલ,(૫) ખંભાત ખાતે આયંબિલ ખાતામાં રૂ. ૨૫૦૦) આપ્યા, (૬) જૈનશાળા-ખંભાત ખાતે રૂ. ૧૦૦૦) નિભાવ ખાતે આપ્યા, (૭) માણેકચોકખંભાત ખાતે શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ ભગવંતના દેરાસરમાં પરિકર ભરાવેલ, (૮) વિ. સં. ૨૦૨૪ માં ખંભાતથી રાળજનો સંઘ કાઢેલ. *
આ રીતે સ્વ. ધર્મનિષ્ઠ ભીખાભાઈએ પિતાના જીવનમાં તપ, યાત્રા તેમ જ પિતાની સુકૃતની સંપત્તિને લાભ લઈ શ્રાવક કુળનાં જન્મને સાર્થક કરી, જીવનને સફલ બનાવી, આત્મકલ્યાણ માટે યથાશક્તિ આરાધના કરી છે.

Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________

२६
( ૪ )
( ધર્મનિષ્ઠ સ્વ॰ ભીખાભાઇના ધર્મ પત્ની ધષ્ઠિ મણીબેને કરેલ વિશેષ તપની નાંધ.
૧ બેમાસી તપશ્ચર્યાં, ૧ ત્રણમાસી તપશ્ચર્યા, ૧ ચારમાસી, ૧ . છમાસી, ૧૬ ઉપવાસ એક વખત. તે દિવસે ઘેરથી વાજતે ગાજતે વરઘેાડા કાઢેલ, (૨) ચંદનબાળાના અટ્ટમ, તેર કાઠીયાના ૧૩ અર્જુમા, અષ્ટ કમ સૂદનતપ, (૩) વીશસ્થાનકની ઓળી ઉપવા સથી પૂર્ણ કરી. (૪) દરમહિને આઠમ, અગીયારસ તથા ચૌદશના તપ આદિ તા તેમણે કરેલ છે.
આ રીતે સ્વ॰ ભીખાભાઈ ઝવેરચદના સમગ્ર કુટુંબમાં ધાર્મિક વાતાવરણુ તથા

Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૭
ધર્માનુષ્ઠાન, વ્રત, તપ ઈત્યાદિ વિશેષ પ્રમાણમાં છે. તેની ટુંકી નેધ અમે અહિં સર્વ કોઈ ગુણાનુરાગી આત્માઓને અનુમોદનાનું નિમિત્ત મળે તે માટે રજુ કરેલ છે.
આ રીતે છેલ્લી ક્ષણ સુધી ધર્મભાવના ને ધર્માનુષ્ઠાને તથા ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓમાં પતાની આરાધના કરતાં. ધર્માનુરાગી ને ધમ. ભાવિત સ્વ. ભીખાભાઈ વિ. સં. ૨૦૨૮ ની સાલમાં ફાગણ વદિ ૧૨ ના દિવસે સર્વ કુટુંબની હાજરીમાં તઘન સ્વસ્થપણે શાંતિ સમાધિપૂર્વક ખંભાત મુકામે સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે. તેની વય ૮૫ વર્ષની હતી. છેલ્લી ક્ષણ સુધી તેમનું શરીર પૂર્વની પુણ્યાઈથી તદન સ્વસ્થ હતું. આંખ, કાન, દાંત બધી

Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________

२८
ઇંદ્રિયા તેમજ શરીર તંદુરસ્ત ને શક્તિશાલી
હતું.
તેમના સ્વર્ગવાસ નિમિત્તે તેમના સુપુત્રાએ તથા ભાઇ કીરચંદભાઈએ તેમની પાછળ સારા ધર્મકાર્યો કર્યાં હતા. તેમના સુપુત્રાએ પ્ર. વૈ, વ. ૧૧ થી ખ'ભાતમાં શ્રી અષ્ટોત્તરી શાંતિસ્નાત્ર સહિત અાફ્રિકા મહેૉત્સવ ઠાઠથી ભણાવેલ ને ખભાતમાં વિશાલ પાયાપર સાધર્મિક વાત્સલ્ય કરેલ. મહાત્સવના માટે દિવસ દરમ્યાન દરાજ શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથના દેરાસરજીમાં પૂજા, ભાવના અને સભ્ય આંગીએ તેમના તરફથી થતી હતી. આમ પુણ્યશાલી પિતાના પગલે પગલે તેમના સુપુત્રા ભાઈ કેસરીચંદભાઈ, ભાઈ પુ`ડરિકભાઈ તથા ભાઇ પરશેાતમદાસ

Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૯
તેમજ તેમના ભાણેજ ને તેમના પ્રત્યે પિતા જેટલું અહુમાન ધરાવનાર ભાઇ ફકીરચંદ ભાઈએ મહાત્સવને દીપાવવામાં પેાતાના સારા ફાળા આપેલ હતા.
ધર્માત્મા સ્વ॰ ભીખાભાઈ ઝવેરચંદનાં જીવનમાં ધમ ભાવના, દેવગુરુની ભક્તિ, વ્રત, તપ નિયમ આદિ પ્રત્યેના અખંડ ભાવ, ઇત્યાદિ સગુણા તથા દાન, શીલ, તેમજ તપ આફ્રિ આરાધના તન, મન તેમજ ધનથી જીવનની અંતિમ ક્ષણ સુધી તેમણે જે આ ચરી હતી, તે અનુમાદનીય હતી. પ્રભુજીની પ્રતિમાજી માટે ચક્ષુ-ટીકા આદિ કરાવવાના ભક્તિપૂર્વકના તન, મન તથા અવસરાચિત ધન દ્વારા નિઃસ્વાર્થભાવે જે ઉત્સાહ ઉચ્છ્વાસ

Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________

૩૦.
ને રસ તેમને હવે તે ખરેખર અનુકરણીય
હતા.
- તેમના સુપુત્ર તથા તેમના પરિવારમાં પિતાના મહાપુણ્યશાલી પિતા ને શિરછત્રના આ બધા અનુકરણીય ગુણે વિકાસને પામે ને તેમના આ વારસાને દિનપ્રતિદિન વધુ ને વધુ તેઓ જીવનમાં પ્રાપ્ત કરી અનંત ઉપકારી પરમતારક શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતના ધર્મની આરાધના કરી જીવનને સફલ બનાવો એજ એક શુભ ભાવના. તા. ૧૧-૧૦-૭૨ નિવેદક -
માનદ્ મંત્રીઓ, શ્રી વિશ્વમંગલ પ્રકાશન મંદિર
પાટણ (ઉ. ગુજરાત)

Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________

૩૧.
ભેટ મળશે નીચેના સરનામે મંગાવે. - આ શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ માહાસ્ય પુસ્તિકા તથા ભ. શ્રી થંભન પાર્શ્વનાથના ફાટા જે પૂ. સાધુ-સાધ્વી મહારાજને તથા ખપી જિજ્ઞાસુ શ્રાવકભાઈઓને જોઈતા હોય તેઓએ નીચેના સરનામે જણાવવું. જ્યાં સુધી સિલકમાં હશે ત્યાં સુધી મોકલાશે. આ પુસ્તિકા સ્વ. શાહ ભીખાભાઈ ઝવેરચંદના પુણ્ય સ્મરણાર્થે તથા શ્રેયાર્થે તેમના સુપુત્રો તરફથી ભેટ મલે છે.
-: સરનામું :(૧) શાહ ભીખાભાઈ ઝવેરચંદ
ઠે. ખારવાડે, જેનશાળાની પાસે, મું. ખંભાત (વા. આણંદ) (ગુ.)

Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________

૩૨
આ સીરનામે પણ ભેટ મળશે. (૨) શાહ જીવાલાલ માણેકલાલ
ઠે. ખારવાડા, ખંભાત (વા. આણુંદ) (શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ ભગવતના જિનાલયના વહિવટ કરનાર.)
E

Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧
વિષ યા નુ * મ વિષય
પૃષ્ઠ
૧ શ્રી જયંતિહુઅણુ સ્તંત્ર ભાવાનુવાદ ૧-૩૮
૩૪-૫૪
૨ શ્રી જયતિહુઅણુ સ્તેાત્ર મૂલ ૩ તીર્થના ઇતિહાસ અને પરિચય - ૫૫-૩
૪ શ્રી નવસ્મરણા
૯૪-૧૪૪
૫ સ્નાત્રપૂજા વિધિ સહિત
૧૪૫-૧૮૮
- સવારનાં પચ્ચક્ખાણા
૧૮૯-૧૯૪
૭ સાંજનાં પચ્ચક્ખાણેા
૧૯૪–૧૯૬
૮ શ્રી ચૈત્યવક્રૂન-સ્તવનાદિ સમ્રહ ૧૯૭-૨૧૬

Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨
નમસ્કાર-મહામંત્ર નમે અરિહંતાણું, નમે સિહાણું, નમે આયરિયાણું, નમે ઉવજઝાયાણું, નમો લોએ સવસાહૂણ. એસો પંચ નમુક્કારે, સવાપાવપણાસણે; મંગલાણં ચ સર્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ.
પંચિંદિએ સૂત્ર પંચિંદિઅસંવરણે,
તહ નવવિહબંભરશુત્તિધરે; ચઉવિકસાયમુક્કો,
ઈઅ અરસ-ગુહિં સંજુૉ. ૧ પંચમહવયજુત્ત,
પંચવિહાયારપાલણ-સમ; પંચસમિએ તિગુત્ત,
છત્તીસગુણે ગુરુ મઝ. ૨

Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________

શ્રી સ્થંભનાશ્વનાથાય નમઃ
શ્રી જયતિહુઅણુ સ્તંત્ર
અવસર: સ્તત્રકર્તા આચાર્ય મહારાજ શ્રીઅભયદેવસૂરીશ્વરજી મહારાજ શ્રી સ્થભનતીર્થાધિપતિ પાર્શ્વ જિનેશ્વર ભગવાનની સ્તુતિ કરતાં પ્રથમ ગાથામાં પાર્શ્વનાથ સ્ત્રામીનાં ૬ વિશેષણરૂપ દ દ્વાર દર્શાવે છે,
જય તિહુઅણુવરકપ્રુફ્ખ, જય ! જિષ્ણુધન્નતરિ, જય તિહુઅણુકલ્રાણુકાસ, દુરિક્કરિકેસરિ; તિહુઅણુજણઅવિલઘિઆણુ, ભુવગુત્તયસામિથ્ય, કુણસુ સુહાઈ જિજ્ઞેસપાસ. થ‘ભણુયપુમિ. ૧

Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________

ભાવાય –ત્રણ ભુવનમાં શ્રેષ્ઠ કલ્પવૃક્ષ સમાન અર્થાત્ ત્રણે જગતના પ્રાણિમાત્રના શ્રેષ્ઠ કલ્પવૃક્ષની જેમ સર્વે મનેરથ પૂરણ કરનાર એવા હૈ પાર્શ્વનાથ ભગવન્! તમા જયવતા વર્તો. જેમ વેદ્યોમાં ધન્વતરિ ઉત્તમ વૈદ્ય છે, તેમ આપ પણ સામાન્ય કૈવલી પ્રમુખ જનામાં ઉત્તમ છે, તેથી બાહ્ય અભ્યન્તર રાગોને નાશ કરનાર હેાવાથી હું ધન્વંતરિ સમાન જિનેશ્વર ! તમે જયવતા વર્તી તથા ત્રણ જગતમાં રહેલા કલ્યાણાના ખજાનારૂપ એટલે ત્રણે જગતના સર્વ જીવાને કલ્યાણ કરવામાં તમે ડાર સમાન એવા હું જિનેશ! આપ જય વ'તા વર્તા, તથા પાપ એટલે ઉપદ્રા રૂપ હાથીઓના નાશ કરવામાં સિંહ સમાન છે, તથા ત્રણ જગતમાં કાઈ પણુ તમારી આજ્ઞાને

Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________

ઉલ્લંઘી ન શકે એવા આપ છો, અર્થાત્ દેવ મનુષ્ય પ્રમુખ સર્વે જેની આજ્ઞા મસ્તકે ચઢાવે છે એવા આપે છે. તથા ત્રીશ અતિશય યુક્ત હોવાથી ત્રણે જગતના આ૫ અધિપતિ છો. એવા સ્તંભનપુર (ખંભાત)માં રહેલા હે જિનેશ્વર પાર્શ્વનાથ ! અમારાં મનવાંછિત સુને કરે એટલે અમને સર્વ પ્રકારે સુખી કરો. ૧ તઈ સમરત લહેંતિ, ઝત્તિ વરપુત્તકલરઈ, ધષ્ણ સુવર્ણહિરણ્યપુણ જણ ભુજઈ જઈ પિફબઈ મુફખ અસંખસુફખ! તુહ પાસપસાઈણ, ઈસ તિહુઅણવરકપૂરુફખ સુફખઈ કુણ
મહ જિણ ૨ ભાવાર્થ-હે જિનેશ્વર ! તમને સમરણ કર. નાર મનુષ્ય ઉત્તમ પુત્ર-સ્ત્રી વગેરે પરિવારને

Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________

જલદી પામે છે, વળી ધાન્ય, સુવર્ણ અને આભરણે વગેરેથી સંપૂર્ણ એવા રાજયને ભોગવે છે, હે પાર્શ્વનાથ ભગવદ્ ! તમારા પ્રસાદથી જ અગણિત સુખ એટલે અનત સુખવાળા મોક્ષને દેખે છે, અર્થાત્ તમારી મહેરબાનીથી આલેક અને પરલોક સંબંધિ નાશવંત સુખ પામે છે એટલું જ નહી પરંતુ જેને નાશ નથી એવું મેક્ષ સુખ પણ પામે છે, માટે ત્રણ ભુવનમાં શ્રેષ્ઠ કપવૃક્ષ સમાન હે વીતરાગદેવ! મને સુખ કરે. અર્થાત વાંછિત સુખ આપે છે જે એ જરજજજર-પરિજુણકણ નર સુષિ, ચબુફખીણ ખએણ, ખુષણનરસલિયસૃવિણ તુહ જિણ સરણરસાયણ લહે હંતિ પુણકણ, જ્યવંતરિ પાસ, મહવિતુહ ગહર ભવ. ૩

Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________

ભાવાર્થ-ડે જિનેશ્વર ! જેઓ તાવના રોગ વડે જીર્ણ થયેલા છે, ગળતા કઢના રેગ વડે જેમના કાન સડી ગયેલા છે, હોઠ જેઓના ગળી ગયા છે, ચક્ષુ જેઓની ક્ષીણ થયેલી છે, તેમજ ક્ષય રેગવડે જેઓ દુર્બલ થયેલા અને ફૂલ રેગ વડે દુઃખી થયેલા એવા જે મનુષ્ય છે તેઓ હે જિનેશ્વર! તમારા સ્મરણરૂપ રસાયણથી જલદી ફરીથી નવા પુરૂષ જેવા થાય છે. અર્થાત્ સર્વ રોગ રહિત નવજુવાન જેવા થાય છે. માટે જગતમાં જીવમાત્રના સંસારરૂપ રોગને હરવામાં ધનવંતરિ વેવ સમાન હે પાર્શ્વનાથ પ્રભુ! મારા સર્વ રોગોને હરનારા તમે થાઓ. ૩ છે
વિજા જોઈયમંતવંત સિદ્ધિ અપરિણ,

Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________

ભુવડ॰ય અટ્રેવિ¢સિદ્ધિ સિહ તુઃ નામિણ, તુહ નામિણ અપવિત્તએવિ જણ હેાઇપવિત્તએ, તં તિહુઅણુકટ્ટાણુકાસ તુડ પાસનિરુત્તઉ. ૪
ભાવાર્થ-ડે જિનેશ્વર ! તમારા નામથી એટલે તમારું સ્મરણ કરવાથી વિદ્યા, જ્યેાતિષ, મત્ર, તત્ર એટલે કામણુ વશીકરણ વગેરે સિદ્ધિ તેમજ જગતને આશ્ચય કરનારી એવી અણિમા આદિ આઠ પ્રકારની સિદ્ધિએ પ્રયત્ન વગર સિદ્ધ થાય છે. વળી તમારા નામ માત્રનાં સ્મરણથી અપવિત્ર મનુષ્ય પણ પવિત્ર થાય છે, તેથી હું પાશ્વ જિનેન્દ્ર ! તમે ત્રિભુવનકલ્યાણુકેશ કહેવાશે છે, એટલે

Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________

ત્રણે જગતમાં રહેલા કલ્યાણાના ભંડાર સમાન કહેવાગે છે.. | જ
ખુપઉત્તઈમ'તત તજ તાઇ વિસુત્ત, ચરથિરગરલગહુગ્મગ્ગ વિષ્ણુ વિ ગ’જઇ; ક્રુત્થિયસત્ય અણુત્યઘત્ય નિત્યારઇ ય કરિ, દુરિયઈ હરઉ સ પાસદેઉ દુરિયરકેસરિ. ૫
ભાવાય –જે ભગવાન ક્ષુદ્ર પુરૂષાવડેકરાચેલા મન્ત્ર તત્ર અને યત્રાને નિષ્ફલ કરે છે, અર્થાત્ પેાતાના ભક્ત ઉપર શત્રુએ મારણુ, માહન, ઉચ્ચાટન અને વશીકરણ કરવાને કરેલા મન્ત્ર, તંત્ર અને યંત્રના પ્રયાગાને નિષ્કુલ કરે છે, તેમજ સર્પાદિકનું જંગમ ઝેર અને સામલ પ્રમુખ સ્થાવર ઝેર તથા ગ્રહદોષ અને ભયંકર, તરવારવાળા શત્રુ સમુદાયના પશુ પરાભવ કરે છે. વળી જે અનાથી

Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________

શરત થયેલ દુઃખી પ્રાણીઓના સમુદાયને દયા કરીને તારે છે, અર્થાત સુખી કરે છે. તે પાપરૂપ હાથીએાને પરાભવ કરવામાં સિંહ સમાન હે પાર્ષદેવ ! મારા (મનુષ્યના) પાપને દૂર કરે. ૫છે તુહ આણ થઈ, ભીમ દમ્પધુરસુરવરરફ ખસજખણિંદવિદ ચરાનલજલહર, જલલચારિ૨ઉદખુદ્દપડુ – જેઈણિ જોઈએ; ઈય તિહુઅણુ અવિલંધિઆણ જય પાસ
- સુસામિય. ૬ ભાવાર્થ-હે પ્રભે ! મહાભયંકર અને અભિમાને કરીને ઉદ્ધત થયેલા એવા મોટા દેવ, રાક્ષસ, યક્ષ અને સર્પરાજના સમુદાયને તેમજ ચાર અગ્નિ અને મેવને તથા મગર. મરછ પ્રમુખ જલચર અને અમે સિંહ

Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________

વ્યાઘ્ર પ્રમુખ સ્થલચર જીવાને તથા ભય કર અને હિંસક એવા પશુઓને, તથા જોગણીઓ અને જોગીઆને તમારી આજ્ઞા થંભાવી દે છે, અર્થાત્ તમારી આજ્ઞાનું પાલન કરનાર ઉપર ક્રૂર દેવાદિકનું કાંઇપણ સામર્થ્ય ચાલતું નથી, એજ કારણથી ત્રણે ભુવનમાં અલધિત આજ્ઞાવાળા હું શ્રેષ્ઠ સ્વામી પાર્શ્વનાથ ! આપ જયવતા વર્તી ।। ૬ ।
ܘ
પસ્થિઅઅર્થે અણુત્યતત્ય લત્તિખ્તરનિર, શમ'ચ'ચિય ચારુકાય કિન્નરનરસુરવર, જસુસેનહિ કમકમલજીયલ પાલિયકલિમલુ, સૌ ભુવણત્તય સામિ, પાસ મહે મ ્ ઉભયુ. ૭
ભાવાય અનેક પ્રકારના પદાર્થોની પ્રાથના કરનારા, અનર્થીથી ત્રાસ પામેલા, ભક્તિના ભારથી નમ્ર બનેલા અને ઊમાંચયુક્ત સુંદર

Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________

શરીરવાળા એવા કિન્નરે, મનુષ્ય અને ઉત્તમ દેવે પણ કલિકાલના મલેને જેણે નાશ કર્યો છે એવા જે પ્રભુના બને ચરણ-કમલને સેવે છે, તે ત્રણ ભુવનના ૨વામી શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ મારા શત્રુઓના બલિને નાશ કરે, અર્થાત્ બાહ્યાભ્યન્તર શત્રુઓના બલને ચૂર છે ૭ જય જેઈલમણકમલભસલ! ભયપંજરકુંજર, તિહુઅણજણઆણંદચંદ! ભુવણરયદિણયર; જય મઈમેઈણિ વારિવાહ જય જહુ પિયામહ, થંભણયટ્રિયપાસ નાહ નાહરણ કુણ મહ. ૮
ભાવાર્થ-ગિ પુરૂષના મનરૂપ કમલમાં ભ્રમરની પેઠે નિવાસ કરી રહેલા એવા હે પ્રભુ ! આપ જયવંતા વર્તે, સાત પ્રકારના ભય

Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧
રૂપ પાંજરાને તેડવામાં આપ હરતી સમાન છે, ત્રણ જગતના પ્રાણીએને આનંદ આપ વામાં આપ ચન્દ્ર સમાન છે, ત્રણે ભુવનમાં અજ્ઞાન રૂપ અંધકાર દૂર કરવામાં આપ સૂર્ય સમાન છે। અને ચાર પ્રકારની બુદ્ધિરૂપ પૃથ્વીને સિચન કરવામાં મેઘસમાન ટ્ઠા, એવા હું જિનેન્દ્ર ! આપ જય પામે, જગ તના સર્વ પ્રાણીઓનુ' પાલન કરવામાં તમે પિતામહે સમાન એવા ખભાત નગરમાં વિરા જમાન હું શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામી ! મને સનાથ કા અર્થાત્ મારા સ્વામી થાએ. ૫ ૮ !! મહુવિùવન્તુ અવન્તુ, સુન્તુ વન્નિઉ છપન્નિહિ, સુખ઼ધમ્મકામથકામ નર નિયનિયસિિહ; જ' આયહિ બહુરિસણુત્થ બહુનામસિદ્ધઉં, સા જોયમણુકમલભસલ સુહું પાસ ૫૧૪ઉ ૯.

Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________

ભાવાર્થ-જે દર્શનશાસ્ત્રોના જ્ઞાતાઓએ તિપિતાના શાસ્ત્રોમાં કોઈએ વિવિધ વર્ણન વાળા-અનેક રૂપધારી, કોઈએ અવર્ણ– નિરાકાર અને કોઈએ શુન્ય તરીકે જેને વર્ણ વેલા છે, તથા મેક્ષ, ધર્મ, કામ અને અર્થની ઈચ્છાવાળા જુદા જુદા દર્શનશાસ્ત્રોમાં વિષ્ણુ મહેશ અને બુદ્ધ પ્રમુખ અનેક નામથી પ્રસિદ્ધ એવા જે પ્રભુનું છે તે દર્શનવાળાએ ધ્યાન ધરે છે, તે યોગીઓના મનરૂપી કમલમાં ભ્રમર સમાન પાર્શ્વનાથ સ્વામી અમારાં સુખની વૃદ્ધિ કરો, અર્થાત્ અને સુખ આપે. લે ભયવિષ્ણલ-રણઝણિરદસણ થરહરિયસરીય, તરલિયનયણ વિસણણસુન્ન ગગરગિર કરુણય; તઈ સહસતિ સદંત, હુતિ નર નાસિયગુરુદર, મહવિક્ટવિ સઝસઈ, પાસ ભથપંજરકુંજર૧૦

Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩
ભાવાથ - હું ભગવન્ ! ભયે કરીને આકુળ વ્યાકુલ થયેલા, ત્રાસને લીધે હચમચી ગયેલા દાંતવાળા, થરથર ક'પતા શરીરવાળા, ભયથી ચંચળ નેત્રાવાળા, અતિશય ખેદવાળા, ભયના માર્યો લાકડા જેવા અચેતન-મૂચ્છિત થયેલા, ગદ્ગદ્ વાણીવાળા અને દયા કરવાને રેગ્ય એવા મનુષ્યા પણ તમરૂ' સ્મરણ કરતા છતાં જલદી નાશ પામ્યા છે માટી ભય જેમના એવા થાય છે, અર્થાત્ તમારા સ્મરણ માત્રથી સર્વ પ્રકારના ભયેાથી તેઓ મુક્ત થાય છે, માટે ભયરૂપ પાંજરાને તેાડવામાં હસ્તી સમાન હૈ પાર્શ્વનાથ ! મારા ભચાને નાશ કરા, ૫ ૧૦ ॥
થઇ પાસિ વિયસંતનિત્ત પત્તતપવિત્તિય, માહપવાહપવૃદ્રઢ દુહૃદાહ સુપુલ;

Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧
મન્નઈ. મન્નુ સઉન્તુપુત્તુ અપ્પાણ' સુરનર, ઇય તિહુઅણુઆણુદચંદ ! જય પાસજિજ્ઞેસર. ૧૧
ભાવાથ-ડે જિનેન્દ્ર ! આપ સ્વામીને જોઈને પેાતાનાં વિકસિત થયેલાં મૈત્રી પત્રના ખૂણાથી પ્રવતેલા આંસુના પૂરવડે વહુન થઈ ગયા છે-નાશ પામ્યા છે ચિરકાલ સચિત દુઃખરૂપી દાહ જેમના એવા અને એથી સારી પેઠે શમાંચિત થયેલા દેવા અને મનુષ્ય પેાતાના આત્માને માનનીય, ભાગ્યવ'ત અને પવિત્ર માને છે, માટે ત્રણ જગતને આન આપવામાં ચન્દ્રસમાન હૈ પાશ્વ જિનેશ્વર ! તમે જયવતા વતા. ૫ ૧૧ ।
તુહ કલ્રાણુમહેસુ ઘટટ કારવપિટ્ટિય, ટ્વિરમદ્ય મહાબત્તિ સુરવર ગલિય;

Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________

હલુલિય પવત્તયંતિ ભુવણે વિ મહુસવ, દય તિહુઅણઆણંદચંદ જય પાસ સુહુમ્ભવ. ૧૨
ભાવાર્થહે ભગવાન! તમારા કલ્યાણકના મહોત્સવમાં સુઘાષાઘંટાના નાદથી પ્રેરિત થયેલા અને ઉતાવળ કરવાથી ચલાયમાન પુની માલાવાળા, અતિશય ભક્તિવાળા અને તેથી જ રોમાંચિત બનેલા એવા ચોસઠ ઈદ્રો ઉતાવળા થયા છતાં પિતાના સર્વ વિષથસુખેને ત્યાગ કરીને આ લોકમાં પણ જન્માદિ કલ્યાણક મહોત્સવને પ્રવર્તાવે છે, માટે ભુવનને આનંદ આપવામાં ચન્દ્ર સમાન અને સુખની પ્રાણસમાન હે પાશ્વ જિનેશ્વર ! તમે જયવંતા વ. | ૧૨ છે નિમલકેવલકિરણનિયર વિહુરિયતમપયર, દીય સહેલાયસ્થસન્થ વિથરિયપહાભર

Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________

- ૧૬ કલિકલુસિયજયધૂયાયલોયણહ અગેયર, તિમિરઇનિરુ હર પાસનાહ ભુવણરયદિgયર.૧૩
ભાવાર્થ-નિમલ કેવલજ્ઞાનરૂપ કિરણના સમૂહથી અજ્ઞાનરૂપી અંધકારને નાશ કરવાવાળા, જગતના પ્રાણીઓને સત્યતત્વ સવરૂપ સકલ પદાર્થોના સમુદાયને દેખાડનારા, વિસ્તાર પામે છે કાન્તિને સમૂહ જેમને એવા, વળી કલિકલમાં કલુષિત-પાપી મનુષ્યરૂપી ઘુવડ લેકના નેત્રને અગોચર અને તેથી જ ત્રણે ભુવનમાં સૂર્ય સમાન એવા હે પાર્શ્વનાથ પ્રભુ! નિશ્ચયે મારા અજ્ઞાનરૂપી અંધકારને હશે. તે ૧૩ છે
તુહ સમરણજલવરિસસિત્ત માણવમઈમેઈણિ, અવરાવરસુહુમાયૂહ કંદલદલહિણિક

Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________

જાયઈ ફલભરભરિયહરિય-દુહદાહ અવમ, ઇય મઈમેઈણિરિવાહદિસ પાસ મઈ મમ. ૧૪
ભાવાર્થ-હે ભગવાન ! તમારાં સ્મરણ રૂપ જલના વરસાદથી સિંચાયેલી મનુષ્યની બુદ્ધિ રૂપ પૃથ્વી નવા નવા સૂમ પદાર્થોના જ્ઞાનરૂપ અંકુરા તથા પાંદડા વડે શમિત થાય છે, વળી ફલેના ભારથી ભરેલી, તેમજ દુઃખરૂપ દાહને હરનારી અને અનુપમ થાય છે, અર્થાત્ મનુ
ની બુદ્ધિરૂપ પૃથ્વી તમારા મરણ જલવડે સિંચાવાથી તે પૃથ્વીમાં જીવાજીવાદિ જ્ઞાનરૂપ અંકુરા અને પત્ર ઉત્પન્ન થાય છે, અને તે લતાને દેશવિરતિ સર્વવિરતિ પ્રમુખ ફલો લાગે છે, તેથી દુઃખમાત્રને હરનારી તે અનુપમ થાય છે, માટે બુદ્ધિરૂપ પૃથ્વીને

Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૮ મેઘસમાન હે પાર્શ્વનાથ પ્રભે! મને બુદ્ધિ આપો. ૧૪ ક્ય અવિકલ કલ્લાવલિ ઉલૂરિય હવણ, દાવિય સગપવગમગ દુગ્ગઈગમવારણું
યજંતુહ જણએણ, તુલ્લ જે જણિય હિયાવહુ, જમ્મુ ધમ્મુ સે જયઉ પાસ જયજતુપિયામહુ.૧૫
ભાવાર્થ-સુંદર કલ્યાણની વેલને–શ્રેણિને કરનાર, દુઃખરૂપી વનને વિનાશ કરનાર, વર્ગ અને મોક્ષમાર્ગને દેખાડનાર, દુર્ગતિનાં ગમનને અટકાવનાર, તેથી જગતના પ્રાણિમાત્રના પિતાતુલ્ય. તથા જેમણે હિતકારી એ રમણીય ધર્મ ઉત્પન્ન કર્યો–પ્રરૂપે તે જગતના પ્રાણીઓના પિતામહ સમાન શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામી જયવંતા વતે છે ૧૫ છે

Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________

-ભુવણારનિવાસદરિયપરદરિસણુદેવ,
ઈણિ પૂથણ ખિત્તલાલ ખુદસુરપસુવય; તુહ સુન સુવું અવિસં હુલું ચિહિ.
તિહુઅણવણસીહ, પાસ પાવાઈ પણુસહિ ૧૬
ભાવાર્થ–સંસારરૂપી જંગલમાં વસનારા અને અભિમાની એવા ભિન્ન ભિન્ન મતના દેવતાઓ, જેગણુઓ, દુષ્ટ વ્યંતરીઓ. ક્ષેત્રપાલે અને શુદ્ર અસુરરૂપ પશુઓનાં સમુદાયે તમારાથી ત્રાસ પામીને ભાગી ગયા અને અદ્રશ્ય થયા છતાં સારી રીતે ભયના માર્યા સાવધાનીપૂર્વક રહે છે. એ કારણથી ત્રણ જગતરૂપ વનમાં સિંહસમાન હે પાર્શ્વનાથ જિનેન્દ્ર! મારા પાપાને નાશ કર-ફર કરે છે ૧૬ !

Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________

ફણિકણફારકુરંત રણકરરંજિયનહયલ, ફલિgીકંદલાલતમાલનિપલસામલ; કમઠાસુરઉવસગવગ્રસંગઅગજિય. જય પરચફખ જિણેસ પાસ થંભણયપુરક્રિય. ૧૭
ભાવાર્થ – દુષ્ટ કમઠાસુર - વડે કરાયેલા મહાભયંકર ઉપસર્ગોને સમભાવથી સહન કરતા પ્રભુ પાસે ભક્તિવશથી આવેલા ધરણેન્દ્રની ફણાઓમાં અતિશય દેદીપ્યમાન રત્નના કિરણે વડે રંગાયેલા આકાશમાં પ્રિયંગુલતાના નવા અંકુરા અને પાંદડાં જેવા, તમાલવૃક્ષના પાંદડા જેવા, તેમજ નીલકમલ જેવા શ્યામ વર્ણવાળા અને કમઠ નામના અસુરથી કરાયેલા ઉપસર્ગોના સમુદાયથી પરાભવ નહિ પામેલા, તથા મને પ્રત્યક્ષ થયેલા એવા

Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૧
સ્ત'ભનપુરમાં રહેલા હે પાર્શ્વજિનેશ ! આપ જયવતા વર્તો ( આ ગાથામાં પ્રત્યક્ષપદ મૂકેલ છે, તેના એવા ભાવ છે કે, સેલ ગાથાએ વડે સેાલ નમસ્કાર કર્યો પછી સત્તરમી સ્તુતિ વખતે પ્રભુનું અિ મ જે જમીનમાં હતું તે સાક્ષાત્ પ્રત્યક્ષ થયેલ એમ વૃદ્ધ પુરૂષા કહે છે )
૧ ૧૭ ૫
મહુ મણુ તરલુ પમાણુ, તૈય વાયા વિ વિસ’ફુલ, નેય તણુરવિ અવિયસહાવુ અલવ્હિલ થત્રુ; તુહુ માહુપુ પમાણુ, દેત્ર કારુણ્પવિત્ત, ઈય મઈ મા અવહીરિ, પાસ પાલિહિ વિલવત. ૧૮
ભાવાથ –હે ભગવાન! મારું મન ચપલ
C
છે, માટે પ્રસન્ન કરવામાં પ્રમાણ નથી, વળી

Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________

-વાણું પણ અવ્યવસ્થિત-ચલ-વિચલ હેવાથી પ્રમાણ નથી જ અને શરીર પણ અવિયન, સ્વભાવ વાળું-ઉદ્ધત અને આલસે કરી પરવશ હેવાથી પ્રમાણ નથી. પરંતુ હે દેવ ! કરૂણા વડે પવિત્ર-ક્ત તમારૂં માહાત્મ્ય જ પ્રમાણ છે, એ માટે હે કૃપાલુ ભગવદ્ પાર્શ્વનાથ! મારે તિરસ્કાર ન કરે, દુઃખ વડે વિલાપ કરતા મને પાળો-રાગાદિ શત્રુઓથી મારું રક્ષણ કરો. કિક કપિઉનેય કલુણ કિંકિ વ ન જપિઉં, કિ વન ચિટિ9 કિટહુ, દેવ દયમવલંબિઉ કાટુન કિયનિષ્કલ, લલિ અહેહિ દુહન્નિહિ, તહવિ ન પત્ત તાણ, કિંપિ પઈ પહું.
પરિચત્તિહિ. ૧૯
ભાવાર્થ – જિનેન્દ્ર! આપ જેવા સમર્થ

Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૩
પ્રભુ વડે ત્યજાયેલા એટલે આપનું સ્મરણ નહિ કરનારા અને તેથી જ દુઃખેાથી પીડાયેલા અમે મનમાં શું શું ચિંતવ્યું નથી ? કરૂણા ઉપજાવે. એવાં શું શું ટ્વીન વચને મેલ્યા નથી ? અને કાયાથી દુઃખકારી એવું શુ શુ' આચ રઝુ કર્યું" નથી ? હે દેવ ! ૨'કપણાને લઇને કયા પુરૂષની નકામી ખુશામત કરી નથી? અર્થાત્ સર્વ કર્યું', તાપણ્ હે સ્વામિન્ ! કાંઈ પશુ રક્ષણ પ્રાપ્ત કર્યું' નહીં, એટલે મન વચન. કાયાથી રૂદ્ર પ્રમુખ અન્ય દેવાની આરાધના કરી પણ તમારી કૃપા વિના તે કાંઈપણ કલ્યાણ કરવાને સમર્થ નથી અને આપ સમ છે. માટેતમારી જ પ્રાર્થના સલ થાએ।.૧૯ના
તુઠ્ઠું સામિ તુહુ માય અપ્પુ તુહુ મિત્ત પિય’કરુ,

Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________

તુહુ ગઈ તુહે મઈ વહુ જિ, તાણ તહુ
ગુરુ ખેમંક. હઉં દુહભરભારિ, વરાઉ રાઉ નિભગાહ, લીણ તુહ કમકમલ સરણુ જિણ પાલહિ
ચંગહ. ૨૦ ભાવાર્થ-હે પ્રભે! સર્વ એશ્વર્યસંપન્ન તમે મારા સ્વામી છો, તમે માતપિતા છે, તમે પ્રિયકારી મિત્ર છે, તમે ગતિ છે--મારા અનન્ય શરણ છે, તમે મતિ છે, હિતાહિતને જણાવનારી નિર્મલ બુદ્ધિ તમારી કૃપાથી જ પ્રાપ્ત થાય છે, તમે જ રક્ષણરૂપ છે-રક્ષણ કરનારા છે, તમે કલ્યાણકારી ગુરુ છે, અને હું ચારે બાજુ દુઃખના સમૂહથી દબાયેલો ગરીબ અને ઉત્કૃષ્ટ ભાગ્યહીન પુરૂષોને રાજા છું, તે પણ હવે તે તમારા

Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૫
ચરણ કમળરૂપ શરણમાં લીન થયો છું, માટે હે કૃપાળુ વીતરાગદેવ! મારું રક્ષણ કરો. ૨૦ પઈ કિવિય નીય, લેય કિવિ પાવિયસુહસાય, કિવિ મઈમંત મહંત, કેવિ કિવિ સાહિત્ય
સિવાય; કિ વિ ગજિય રિકવર્ગી, કે વિ
જસધવલિયભૂલ, મઈ અવહીરહિ કેણ, પાસ સરણાગવચ્છલ. ૨૧
ભાવાર્થ હે ભગવાન આપ સ્વામીએ કેટલાક લોકોને નીરોગી ક્ય છે, કેટલાએકને સેંકડે સુખ પ્રાપ્ત કરાવ્યા છે, કેટલાએકને બુદ્ધિશાળી બનાવ્યા છે, કેટલાએકને મેટા ઋહિમંત કર્યા છે, કેટલાકને એક્ષપર્ટ સધાવ્યું છે, વળી કેટલાએકને તેમના શત્રુ

Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________

એના સમૂહ જીતાવ્યા છે, અને કેટલાએકને ચશ વડે પૃથ્વીને ઉજવલ કરનારા કરી દીધા છે, તે શરણે આવેલાને વત્સલ એવા હે પાર્શ્વનાથ ! શા માટે મારે તિરસ્કાર કરે છે ? અર્થાત્ શરણે આવેલાને આપ પ્રિય કરનારા અને સર્વ મને રથ પૂરણ કરનારા છે તે મારે તિરસ્કાર શા માટે કરે છે? ૨૧ પગ્રુવારનિરીહ, નાહ! નિષ્પન્નપણું, -તુહ જિશુપાસ! પરોવયારકરણિક્કપરાયણ; સસુમિત્તસમચિતવિત્તિ, નવનિંદયસમમણ, મા અવહીરિઅજુગઉવિ મઈ પાસ નિરંજણ ૨૨
ભાવાર્થ- અન્ય ઉપર કરેલા ઉપકારના અદલાની પૃહા નહિં રાખનારા, કને ક્ષય કરવાથી સિદ્ધ પ્રોજનવાળા, પરોપકાર કર

Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૭
વામાં એકતાન, શત્રુ અને મિત્ર તરફ સમાન ચિત્તવૃત્તિવાળા, તેમજ નમસ્કાર કરનાર ભક્તો ઉપર અને નિંદા કરનાર શત્રુઓ ઉપર સમભાવ વાળા, એવા હે જિનેશ્વર પાર્શ્વનાથ સ્વામી ! આપ અગ્ય એવા પણ મારો તિરસ્કાર ન કરો, હે નિરંજન પ્ર ! મારી તરફ કૃપાનજર કરે. ૨૨ હઉ બહુવિહદહતત્તગતુ. તુ દુહનાસણપર ! હઉ સુયણહકાિકકઠાણું તુહે નિરુકરુણુયરુ, હઉ જિણ પાસ અસામિસાલ તુહુ
- તિહુઅણુસામિય, જ અવહીરહિ મ ઝખત, ઈય પાસ
ન સેહિય. ૨૩ ભાવાર્થ-હે ભગવાન્ હું અનેક પ્રકારના દુખથી સંતપ્ત ગાત્રવાળે અર્થાત દુખેથી

Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૮
હું ભરેલ છું. અને તમે દુઓનો નાશ કરવામાં તત્પર છે, તેમજ હું સજજનેની કરૂણાનું અદ્વિતીય પાત્ર છું અને તમે ખરે. -ખર દયાની ખાણ છે-કરૂણાના ભંડાર છે, વળી હુ હે જિનેશ્વર પાર્શ્વનાથ ! સ્વામી રહિત-અનાથ છું અને તમે ત્રણે ભુવનના સ્વામી છે, છતાં તમારી પાસે વિલાપ કરતા મારી જે અવગણના કરી છે એ હે પાર્શ્વજિનેન્દ્ર ! તમને નથી ભતું, અર્થાત - તમારે મારી ઉપર કૃપાદ્રષ્ટિ કરવી જોઈએ. ૨૩ જુગાજુગ્નવિભાગ, નાહ નહુ જેહિ તુહ સમ, -ભુવણુયાર હાવભાવ, કરુણરસ સત્તમ સમવિસમઇકિં ઘણુનિયઈ ભુવિ દાહ સમંતક, ઈય દુહિબંધવ ! પાસનાહ! મઈ પાલા
- કુણુતઉ છે ૨૪ છે

Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________

ભાવાર્થ-જગતની ઉપર ઉપકાર કરવામાં સ્વાભાવિક જ પરિણામવાલા અને કરૂણારસથી શ્રેષ્ઠ એવા હે સ્વામિન્ ! તમારા સરખા વીત. રાગ દશાને પામેલા સપુરૂષે યોગ્ય-અયોગ્યના વિભાગને નથી જ જેતા, એટલે જ આ જીવ ઉપકાર કરવાને એગ્ય છે અને આ જીવ અગ્ય છે એમ સપુરૂષે કદાપિ વિચાર કરતા નથી, કારણકે પૃથ્વી ઉપર દાહ-તાપને શાંત કરતે મેઘ શું કઈ વખત સરખા કે ઉંચાનીચા પ્રદેશને જુવે છે ?, અર્થાત્ સર્વ જગ્યાએ એક જ સરખે વરસે છે, એમ આપ પણ દુઃખી ઉપર દયા કરતા સારા-નરસાને વિચાર કરતા નથી, એ કારણથી દુઃખીયોના બાંધવ હે પાશ્વ જિનેશ્વર ! આપની સ્તુતિ કરતા એવા મને પાળા-મારું રક્ષણ કરો. ૨૪ છે '

Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________

૩૦
નય દ્રીહ દીયુંમુવિ, અન્તુવિ કિવિ જીગ્ગય, જ જોઈવિ ઉન્નયારકરહિ ઉવયારસમુજય; ટ્વીહ દીણુ નિહીણુ, જેણ તઈ નાહિણ ચત્તઉ, તે જીગઉ અહમેવપાસ પાહિ માઁ ચંગ, ૨૫
ભાવાથ –ર્કપ્રાણીઓની ચેાગ્યતા દીનતાને મૂકીને બીજી કાંઇપણ ડાતી નથી, જે દ્દીનતાને જોઈને ઉપકાર કરવા સદા ઉદ્યત થયેલા સત્પુરૂષ ઉપકાર કરે છે, હું સ રકપુરૂષો કરતાં વધારે ટ્વીન છું અને સત્ત્વહીન છું, જે કારણથી આપ જેવા સમર્થ સ્વામી વડે ત્યજાચેલા છું, તેથી ઉપકાર કરવાને ચાગ્ય હું જ છુ' માટે હે પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ! મને સારી રીતે પાલન કરો, કૃપા કરી મારૂં રક્ષણ કરા, ૨૫ અહુ અન્તુવિ જીગ્ગય વિસેષુ કિવિ મન્નહિ દીગૃહ, જ પાસિવિ ઉવયારુકરહિ તુહુ નાહ સમગ્ગહું;

Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________

સુશ્ચિય કિલ ક@ાણ, જેણજિણ તુચ્છ પસીયહ, કિ અબ્રિણ તે ચેવ, દેવ મામઈ અવહીરહ. ૨૬
ભાવાર્થ-હે જિનેન્દ્ર ! હજુ આ૫ અન્યદીન પુરૂષોની મારા કરતાં બીજી પણ કાંઈ રોગ્યતા વિશેષ શું માને છે? જેને જોઈને હે નાથ ! તે સમગ્ર ઉપર ઉપકાર કરો છો, હે વીતરાગ દેવ! જે વડે તમે પ્રસન્ન થાઓ તે જ ગ્યતા વિશેષ ખરેખર કલ્યાણકારી છે, બીજા વડે મારે શું પ્રયોજન છે. તેથી તે જ ચોગ્યતા વિશેષ જ મારામાં કરે, હે પાશ્વ દેવ! મારે તિરસ્કાર મા કરો. ૨૭ છે
તુહ પથણ ન હુ હેઈ, વિહલ જિણ જાણ
કિં પુષ, હ8 ખિય નિ ચત્તચત દુહુ ઉરસુથમણુક

Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________

૩૨
તે મન્નઉનિમિસણ, એઉ એક વિ જઈ લmઈ, ચર્ચા જ ભુખિયવસે કિ ઉબરુ પથ્થઈ. ૨૭ - ભાવાર્થ-હે ભગવાન! તમોને કરેલી પ્રાર્થના નિષ્ફલ ન જ થાય; તે હું જાણું છું પણ શું કરું ? હું દુખી છું ખરેખર સવહીન છું, અનેક દુખેથી ઘેરાયેલ હેવાથી રેગી પુરૂષની જેમ કેઈપણ વસ્તુ ઉપર રુચિ થતી નથી, તેમજ મેક્ષરૂપ ફલને માટે અત્યંત ઉસુક મનવાળે છું તે જ કારણથી હું માનું છું કે નિમેષ માત્રમાં-આંખના પલકારા જેટલા. થોડા સમયમાં આ અનુપમ વતુ-સમ્યગુજ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર, મેળવાય તે ઘણું સારું. પણ સાચું છે કે, ભૂખના વશથી શું ઉંબરે પાકે અર્થાત્ ઉંબરા નીચે બેઠેલો માણસ બહુજ ભૂખ લાગવાથી વિચારે કે આ ઉંબરાના ફલે

Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________

હમણાં પાકી જાય તે સારૂં, પણ શું તે ફલો પાકે? તેમ ઉતાવળા થવાથી કાંઈ જલદી મારા કમરૂપી રેગો શું નાશ પામે! એમ હું જાણું છું છતાં પણ અત્યંત દુઃખી થયેલે હું અધીરતાને લઈને વારંવાર મોક્ષરૂપ ફલ માણું છું, પણ ભાવસ્થિતિ પરિપાક થતાં જ આપ અવશ્ય મેક્ષફળ આપશે જ છે ર૭ તિહાણ સમિય પાસનાહ, મઈ અપુ પયાસિક, કિજજઉ જ નિવસરિસુ ન મુણ ઉ બહુ જપિઉ; અનુ ન જિણ જગિ તુહ, સમો વિ દખિનુ દયાસઉ, જઈ અવગન્નસિ તુહ જિ, અહહ કહ હસુ હયાસ ઉ ૨૮
ભાવાર્થ–હે ત્રણે ભુવનના સવામી પાશ્વ

Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________

38
નાથ! મેં આપની પાસે મારો આત્મા પ્રકાશિત કર્યો-મારૂં જેવું દુખિત સ્વરૂપ હતું તે અને મારા મનને જે જે વાંછિત હતું તે સર્વ હદય ખેલીને નિવેદન કર્યું, જેથી હવે હું વધારે બેસવાનું જાણતું નથી, તે કારણથી હવે આ આપના સ્વભાવને ઉચિત કરે, એટલે આપના દયાળુ સ્વભાવને ગ્ય જે ઘટતું હોય તે કરો, “મારા નિવેદન પ્રમાણે મનવાંછિત કાર્ય નહિ કરે તે પણ હું અન્ય દેવની તે પ્રાર્થના કરવાને જ નથી, તે નિશ્ચિત છે! હે જિનેશ્વર ! આ જગતમાં દાક્ષિણ્ય-ઉદારતા અને દયાના આશ્રય-ભંડાર તમારા તુય કઈ પણ બીજો નથી, તે અધિક તે કયાંથી જ હોય ? જેથી આપને મૂકીને બીજાની પ્રાર્થના કરૂં? છતાં જે તમે જ મારી અવગણના

Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________

૩૫
કરશે!
તે અરે ૨! હતાશ થયેલા મારૂ શું થશે ? માટે હે કૃપાલુ પ્રભા ! કૃપા કરી જરૂર મારા કાર્યો સિદ્ધ કરશે. ॥ ૨૮ ॥
જઈ તુત્યુ વિષ્ણુ કિવિ, પેય પાઇશુ વેલવિય; તુ વિ જાણુૐ જિષ્ણુ પાસ, તુર્મ્ડિ હુઉં અંગીક૨િ; ઈય મહ ઈચ્છિૐ જ ત,
હાઇ સા તુતુ એહાત્રણ, રખ તહુ નિયકિત્તિ, પાય જીજ્જઈ અવહીરણુ !! ૨૯૫
ભાવાથ-ડે જિનેન્દ્ર પાર્શ્વનાથ ! જો કે મને કોઇ પાર્શ્વયક્ષાદિકે અથવા કાઇ યંતરદેવે તમારા સ્વરૂપે દર્શન આપીને ઠગ્યેા– મે' આજે સાક્ષાત્ પ્રભુજીને જોયા એમ

Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________

ઠગાયે, તે પણ હું તમારા વડે અંગીકાર કરાયો છું, અર્થાત્ તમે જ મારો સ્વીકાર કર્યો એમ હું જાણું છું, એ કારણથી હે પ્રભે! હવે જે મારા વાંછિત કાર્યો સિદ્ધ નહિ થાય તે તે તમારી જ અપભ્રાજના-લઘુતા છે, તેથી પિતાની કીર્તિનું રક્ષણ કરતા એવા તમારે મારી અવહીલના કરવી એગ્ય નથી, અથવા મેં તે સાક્ષાત આપનાં દર્શન કર્યા, છતાં પણ જે મારા માથે પૂર્ણ નહિ થાય તે તેમાં આપની લઘુતા છે, પણ હજી સુધી કોઈ વખત આપની લઘુતા થઈ નથી અને થવાની નથી માટે હે પ્રભો ! જરૂર મારા મને પૂર્ણ કરશે. તે ૨૯ એહ મહરિય જત, દેવ ઈહુ હવણ મહુસ, જ અણલિય ગુણ ગહs,

Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________

તુમ્હ મુણિજણ અણિદ્ધિ3; એમ પસીય સુપાસ-નાહ થંભણુયપુરક્રિય, ઈય મુણિવરુ સિરિઅભયદેઉ વિશ્વવઈ અર્ણિદિય ૩૦
ભાવાર્થ-હે દેવ! આ જ મારી યાત્રા છે, અને આ જ મારે સ્નાત્ર મહોત્સવ છે, કે જે મુનિજનને અનિષિદ્ધ-સ્તવન કીર્તન થઈ શકે એવું આપને સત્ય ગુણોનું ગ્રહણરૂપ સ્તવન કર્યું, એટલે રાજાદિકના ગુણે વર્ણવવા તે તે મુનિજનને નિષિદ્ધ છે, કેમકે જે ગુણે તેએામાં ન હોય તેવા ગુણનું પણ કીર્તન કરવું પડે છે, પણ આપના યથાર્થ ગુણેનું ગાન સુનિ. જને પણ કરે છે, એ માટે સ્તંભનપુરમાં રહેલા છે શ્રી પાર્શ્વનાથ જિનેન્દ્ર! આપ મારી ઉપર પ્રસન્ન થાઓ, એ પ્રમાણે નવાંગી ટીકા

Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________

૩૮
કાર મુનિવર આચાય શ્રી અભયદેવસૂરિજી યથાર્થરૂપે શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથને પ્રાર્થના કરે છે.
।। જયતિહુઅણુથાત્તા
જય તિહુઅણુવરકપ્રુફખ, જય જિષ્ણુન્નતરિ, જય તિહુઅણુકટ્ટાણુકાસ, દુરિરિકેસરિ; તિહુઅણુજ અવિલ'ધિઆણુ, ભુષણત્તયસામિઅ, કુણસુ સુહાઇ જિજ્ઞેસ, પાસ થ’ભયપુર ।। ૧ ।। તઇ સમરત લહુતિ, અત્તિ વરપુત્તકāત્તઈ,

Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________

૩૨
ધણુસુવર્ણાહિ!-- પુણ્, જણ ભુજઈ ૨૪૪; પિલ્મઇ મુક્ષ્મ અસ‘ખસુક્ષ્મ, તુહ પાસ પસાઈ, ઈઅ તિહુઅણુવરકú
ખ, સુક્ષ્મઈ કુન્નુ મહુ જિષ્ણુ ।। ૨ ।। જરજજરપરિભ્રુણ્ણ – કર્ણી, નઠુંસક;િ ચક્ક્ખીશુખ એણુ, ખુણ્ણ નર સ@િય સૂલિ; તુહુ જિષ્ણુ સરરસાયગ્રેજી લહુ હુંતિ પુ જયન્નતરિ પાસ,
સુત્ર,
મહવ તુહુ રાગહરી ભવ ।। ૩ ।। વિજ્જા જોઈસમ તતત સિદ્ધિ અપત્તિણ,

Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________

Yo ભુવણભુય અવિહસિદ્ધિ સિઝહિ તુહ નામિણ) તુહ નામિણુ અપવિત્તએવિ જણ હેઈ પવિત્તઓ, તે તિહુઅકલ્લાણકોસ તુહ પાસ નિરુત્તઉ ન ૪ | ખુદ્દપઉત્તઈ મંતતંત જંતાઈ વિસુઈ, ચરથિરગરલગગખગ રિફવષ્ણુ વિ ગંજઈ; દુWિયસત્ય અણુઘથ નિWારઈ દય કરિ, કુરિયઈ હર9 સ પાસદેઉ દુરિયકકરિકેસરિ છે ૫ છે

Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________

તુહ આણા થઈ,
લીમ-દપુર-સુરવરરફખસજખણિંદ
વિદ-ચોરાનલજલહર, જલથલચારિરઉદ્દ
ખુ-પસુ-ઈણિ-જેઈય, ઈય તિહુઅણુ-અવિલંધિ
આણજ્ય પાસ સુસામિય ૬. પસ્થિઅઅત્થ-અણસ્થ
તસ્થ ભક્તિમ્ભનિર્ભર, રામંચચિય-ચારુ
કાય કિન્નરનરસુરવર; જસુ સેવહિ કમકમલ
જુયલ પખાલિયકલિમલ,

Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨
સેા જીવણુત્તયસામિ, પાસ મહ મ રહમતુ છ.
જય જોઈય-મણકમલભસલ ભયપ જરકુ’જર,
તિહુઅણુજણુઅણુ – ચંદ ભુવણુત્તયદિય જય મઇમેઇણિ વારિ–
વાહ જય જંતુ પિયામહ,
થંભણયટ્રિયપાસ
નાહ નાહ્ત્તણુ કુરુ મહે ૮.
બહુવિહ્ વન્તુ અવન્તુ, સુન્તુ વન્નિ છપ્પન્નિહિ,
મુર્ખધમ્મકામથ
કામ નર નિયનિયસસ્થિહિ; જ ઝાયહિ મહુરિસ

Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________

૪૩
મ્રુત્ય મહુનામપસિદ્ધઉં, સા જોઇયમણુકમલ
ભગ્નલ સુહે પાસ વર્ષઉ ૯.
ભયવિમ્ભલરણઅણુિ
દસણુ થરહરિયસરીય,
તરલિયનયણુ વિસણુસુન્ન ગગ્ગરગિર કરુય;
તઈ સહુત્તિ સરત, હુ'તિ નર નાસિયગુરુદર,
મહુ વિજ્ઞ.વ સજ્જીસઇ,
પાસ ભયપંજરકુ ́જર ૧૦,
પઇ પાસિ વિયસ તનિત્ત પત્ત તપવિત્તિય,
મહપવાહપ‰
રૂઢ દુહદાહ સુપુલય;

Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________

૪૪
મન્નઈ મનુ સ—િ
પુનું અપાણે સુરનર, ઈય તિહુઅણઆણંદ
ચંદ જય પાકિણેસર ૧૧, તુહ કાણુમહેસુ
ઘંટ-ટંકારવપિલિય, વલ્લિરમલ્લુ મહત્વ
ત્તિ સુરવર ગજુલિય; હલુપ્પલિય પવત્ત
યંતિ ભુવણે વિ મહૂસવ, ઈય તિહુઅણઆણંદ
ચંદ જય પાસ સુકુંભવ ૧૨. નિમ્મલકેવલકિરણ
નિયર વિહરિયતમપહયર, દસિય સયલયસ્થ–

Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________

૪૫
સત્ય વિરિયપહાલર; કલિકલુસિયજયલેાયલેયડુ અગેાયર, તિમિરઈ નિરુ હર પાસ–
નાહ ભુવણુત્તયદિણયર ૧૩,
તુહુ સમરણજલવરિસસિત્ત માણવમઇમેઇજુિં,
અવરાવરસુÌમત્થ
મેહ કદલદલશૈથુિ;
જાયઈ લસરિય
હરિયદુહદાહ અણ્ણાવમ,
ઈય મઇમેઇણિવારિ
વાહ દિસ પાસ માઁ મમ ૧૪.
ક્રય અવિકલ કલ્રાણુવલ્લિ ઉલ્લેયિ દુહવણું,

Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________

૪૬
વરિય સગપર
મગ દુગઈગમવારણું જયજતુહ જણએણ, - તુલ્લ જે જણિય હિયાવહુ, ૨— ધમ્મુ સે જયઉ–
પાસ જયજંતુપિયામાહુ ૧૫. ભુવણરનિવાસ
દરિય પરદરિસણદેવય, ઈણિ પૂષણ ખિત
વાલ ખુદસુરપસુવય, તુહ ઉત્તસુનઃ,
સુટ અવિસ હુ ચિહિ, ઈય તિહુઅણવણસીહ,
પાર પાવાઈ પણાસહિ ૧૬.

Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________

ફણિફણ ફાકુરંત
૨૫ણકર રંજિયનહયલ, ફલિકંદલદ્દલ
તમાલ-નિઉ૫લ-સામલ; કમઠાસુર ઉવસગ
વગ-સંસગઅગજિય; જય પચ્ચકખ જિણેસ,
પાસ થંભણયપુરક્રિય. ૧૭.
મહ મણું તરલ પમાણુ,
નેય વાયા વિ વિહુલુ, નેય તાણુવિ અવિણય
સહાવુ આલયવિહલચલ તુહ માહપુ પમાણુ,
દેવ કારુણપવિત્તઉ.

Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________

૪૮ ઈ મઈ મા અવહરિ, ( પાય પાલિહિ વિલવંત ૧૮. કિકિ કપિઉ નેય
કલુણ કિકિ વ ન જપિઉં, કિં વન ચિરિક કિટહુ. - દેવ દીચયમવલંખિલે; કાસુન યિ નિષ્ફન્ન,
લલ્લિ અહેહિ દુહન્નિહિ, તકવિ ન પત્તઉ તાણુ
કિપિ પઈ પહુપરિચનિહિ ૧૯. તુહુ સામિ તુહુ માય
બપુ તુહુ મિત્ત પ્રિયંકર, તુહુ ગઈ તુહુ મઈતુહુ જિ
તાણુ તુહુ ગુરુ ખેમકરુ હઉ દુહભરભારિઉં,

Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________

વરાઉ રાઉ નિષ્ણગ્રહ, લીણુઉ તુહ કમકમલ
સરણ જિણ પાહિ ચંગહ ૨૦. પઈ કિવિ કય નીરોય
લેય કિવિ પાવિયસુહસય, કિવિ મઈમંત મહંત,
કેવિ કિવિ સાહિત્ય સિવપય; કિવિ ગંજિયા રિહવાગ્ય,
કેવિ જસધવલિયભૂલ, મઈ અવહીરહિ કેણ,
પાસ સરણાગવચ્છલ ૨૧. પગ્રુવયાનિરીહ,
નાહ નિષ્પન્ન એયણ, તુહ જિણ પાસ પરોવ
યાર કરણિક્કપરાયણ

Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________

५०
સસુમિત્તસમચિત્ત
વિત્તિ, નિયનિંદયસમમણ, મા અવહીરિ અજુગ
ઉવિ આઈ પાસ નિરંજણ ૨૨હંઉ બહુવિહદુહતત્ત
ગg, તુહ દુહનારાણપરુ, હઉ સુયણહ કરુણિક્ક
ઠાણુ તુહુ નિરુ કરુણાય, હક જિણ પાસ અસામિ
સાલ તુહુ તિહુઅણસામિય, જ અવહીરહિ મઈ ઝખત,
ઈવે પાસ ન સહિય ૨૩, જુગાજુગ વિભાગ,
નાહ નહુ જયહિ તુહ સમ, ભુવણરયાસહાવ

Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________

૫૧
ભાવ કરુણરસ સત્તામ; સમવિસમઈ કિ ઘણુ,
નિયઈ ભુવિ દાહ સમંતઉ, ઈય દુડિબંધવ પાસના
મઈ પાલ થુણંતઉ ૨૪. નય દીલુહ દીયું,
મુવિ, અનુવિ કિવિ ગય, જ જોઈવિ ઉવયા,
આ કરહિ ઉવારસમુજય; દીગૃહ દીણુ નિહીશું,
જેણ તઈ નહિણ ચત્તલ, તે જુગઉ અહમેવ,
પાસ પાલહિ મઈ ચંગઉ ૨૫. અહ અનુવિ જુગ્ગય વિ
સેસુ કિવિ મહિ દીણહ,

Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________

પર
જ પાસિવિયારુ, કરહિ તુત્યું નાહ સમગ્ગહે;
સુશ્ર્ચિય કિલ કહ્યાણુ, જેણુ જિષ્ણુ તુમ્હેં પસીયહ,
કિ અન્નિણુ ત ચેવ,
ધ્રુવ મા મઇ અવહીરહ ૨૬
તુહ પત્થણ ન હું હાઇ, વિહલુ જિષ્ણુ જાણુ કિં પુણ,
હઉ દુખિય નિરુ સત્તચત્ત દુક્કડ઼ે સુયમણું;
ત' મન્નઉ નિમિસેણુ,
એક એક વિ જઈ લગ્ભઈ,
સચ્ચં જ પ્ર્િયવ–
સેશુ કિ ઉખરુ પથ્થઇ. ૨૭.

Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________

૫૩
તિહુઅણુ સામિય પાસનાહ મઈ અપ્પુ પયા×િઉ,
કિજ્જઉ જ નિયવ
સરિસ ન મુહુઉ બહુ જ પિ;
અન્તુ ન જિષ્ણુ જગ્નિ તુષ,
શ્વમે વિદૃકિન્તુ દયાસઉં,
જઈ અવગન્નસ તુહુ જિ,
અહહુ કહુ હાસુ હુયાસઉ ૨૮.
જઈ તુહ વિષ્ણુ કિવિ, પેય પાઇણુ વેલવિયઉ,
તુ વિજાણુઉ જિષ્ણુ પાસ, તુર્હિ હ* અગીકરિક;
ય મહે ઇચ્છિઉ જ ન, હાઇ સા તુતુ આહાવણુ,

Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________

૫૪
રકમંતહ નિકિત્તિ,
ણેય જુજઈ અવહીરણ ૨૯. એહ મહાશ્યિ જા,
દેવ ઈહુ ન્હાવણમહુસહ, જે અણુલિય ગુણ ગહણ,
તુમ્હ મુણિજણ અણિસિહ9; એમ પસીય સુપાસનાહ
થંભણયપુરક્રિય, ઈય મુણિવરુ સિરિઅભય
દેહ વિવઈ અણિદિય ૩૦. શ્રી સ્થભન પાનાથને ઈતિહાસને
તીથનું માહામ્ય કલ્યાણ કેલિકમલાકમલાયમાન, પ્રોદામધામમહિમામહિમાનિધાનમ;
જાત્યમગર્ભમણિમેચકકાન્તિદેહ, કીસ્તમ્ભનાધિપતિપાWજિન ખુવેહમ. ૧

Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________

ડિસ
મંદ મંદ લહેરીએ રાત૯ સમીર વાઈ રહ્યો હતે. સમુદ્રના મોજા ઉછળી રહ્યા હતા, ચંદ્રમાને પ્રકાશ ખીલી રહ્યો હતો, સમગ્ર સૈન્ય શાંતિની ગોદમાં આરામ લેતું પડયું હતું, સમુદ્રકિનારે નાખેલી છાવણ નગરનું ભાન કરાવી રહી હતી, તે સમયે અયોધ્યાપતિ દશરથ રાજાના પરાક્રમી રાજકુમાર રામચંદ્રજી અને લક્ષમણજી પિતાની છાવણમાંથી બહાર નીકળી સમુદ્ર પાર ઉતર વાની મંત્રણા ચલાવી રહ્યા હતા. એ વિશ્વવિજયી વીર હતા, જગત એમની શક્તિથી અજાણ નહે તે છતાં પણ સમુદ્રથી ઘેરાયલી લંકા નગરીમાં જઈ સીતાજીને રાવણના પંઝામાંથી મુક્ત કરવાનું કાર્ય કઠીન હતું. એ કઠીને

Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________

કાર્યની સિદ્ધિને માટે આજે એ અહીં છાવણી નાંખીને રહ્યા હતા. - વીસમા તીર્થંકર મુનિસુવ્રત સ્વામીના શાસનમાં એટલે આજથી લગભગ છ લાખ વર્ષ ઉપર અયોધ્યાની ગાદી ઉપર સૂર્યવંશી દશરથ રાજા રાજ્ય કરતું હતું. તેને કૌશલ્યા, સુમિત્રા, સુપ્રભા અને કેકેયી નામની ચાર રાણીઓ હતી. અનુક્રમે કૌશલ્યાએ રામચંદ્રજીને, સુમિત્રાએ લક્ષમણજીને, કેકેયીએ ભરતને અને સુપ્રભાએ શત્રુઘ નામના પુત્રને જન્મ આપે, કેમે કરી સૌ યૌવનવયને પામ્યા. તે સમયે રામચંદ્રજી અને લક્ષમણજીએ પોતાના પરાક્રમથી સ્વેચ્છના ત્રાસમાંથી મિથિલાપતિ જનકરાજાનું રક્ષણ કર્યું હતું. રામચંદ્રજીએ તે પછી સ્વયંવર મંડપમાં સર્વ રાજાએ જે ધનુષ્ય ન ચઢાવી શકયા

Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________

પ૭
તે વજાવત’ નામનું ધનુષ્ય ચઢાવી જનકરાજાની પુત્રી સીતાજીને તેઓ પરણ્યા. અને લક્ષ્મણજી પણ અર્થવાવર્ત નામનું ધનુષ્ય ચઢાવીને વિદ્યાધર રાજાની અઢાર કન્યાઓ પરણ્યા.
હવે દશરથ રાજા રામને અધ્યાની ગાદી ઉપર બેસાડવા તૈયાર થયા, તે વખતે કેકેયી રાણીએ દશરથ રાજા પાસેથી પૂવે આપેલું વચન માગ્યું. રાજા તે વચન આપવા તૈયાર થયા એટલે કેકેયીએ વચનના આધારે ભારતને ગાદી આપવાની માગણી કરી. દશરથ રાજાએ આ વાત રામચંદ્રજીને જણાવી, જેથી ભારત અયોધ્યાની ગાદી પર બેસે ત્યારે રામચંદ્રજી, લક્ષમણ અને સીતા અધ્યા છેડી વનમાં ચાલી નીકળ્યા. તે પછી અયોધ્યાની ગાદી ઉપર ભરતને રાજ્યાભિષેક થ અને દશરથ રાજાએ મોટા પરિવાર સહિત દીક્ષા લીધી.

Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________

૫૮
રામચંદ્રજી,લક્ષમણ અને સીતાજી પ્રવાસ કરતા કરતા દંડકારણ્યમાં આવીને રહ્યા. ત્યાં એક દિવસ લક્ષમણજી વનમાં ફળફૂલની પ્રાપ્તિને માટે ફરતા હતા, એટલામાં સૂર્યહાસ અત્રે એમના જેવામાં આવ્યું, એટલે એ ખગની પરીક્ષા માટે એમણે વંશજાલ કાપી નાખી, વાંસના છેદનની સાથે રાવણની બેન સૂર્પણખાના પુત્ર શબુકને સંહાર થઈ ગયે, શબુક અહીં તપ પૂર્વક સૂયહાસ ખડૂગની સાધના કરતે હતે. શબુકના સંહારથી છ છે. ડાયેલી ને રામ તથા લક્ષમણજીએ પિતાનું અપમાન કર્યું તેથી રાવણની બેને પિતાના રાક્ષસપતિ ખરને લડવા મેકલ્ય, તેને પણ ત્યાં સંહાર થઈ ગયે, સૂર્પણખા પિતાના પુત્ર અને પતિનું વેર વાળવાને બહાને પિતાના

Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૯
ભાઈ રાવણને સીતાનું હરણ કરવા સમજાવવા લાગી, રાવણને પણું વિધાતાએ ભૂલવ્યા, એક વખત પરસ્ત્રીને માતા સમાન માનતા રાવજી આજે સીતાને ઉપાડી લ’કામાં લઇ ગયા. રામચંદ્રજી અને લક્ષ્મણજીએ સીતાજીની શોધ કરાવી એમને રાવણુની દુષ્ટતાની ખબર પડી ગઇ, આથી તેઓ વિશાળ સૈન્ય સહિત છાવણી નાખીને પડયા છે, અને સમુદ્રકિનારે મ`ત્રણા ચલાવી રહ્યા છે.
વાતા કરતા કરતા અને ભાઈઓ દેવવિમાન સમા જિનમ'દિર પાસે આવી પહોંચ્યા. નિર્જન પ્રદેશમાં મંદિરની રચના અનુપમ હતી. બન્ને માંધવા મદિરમાં દાખલ થઈ પાર્શ્વનાથ ભગવંતની નીલમની અદ્ભુત પ્રતિમાનાં દર્શન કરી પાવન થયા, આવા નિજન

Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________

સ્થાનમાં ભગવાનની હંમેશાં પૂજા કરાતી. અપૂર્વ પ્રતિમાને નિરખીને રામચંદ્રજીના હૃદયમાં કુદરતી વિચાર કર્યો; ખરેખર જે પ્રતિમાની દેવે પણ પૂજા કરે છે, એમાં કંઈપણ માહા
ભ્ય હોવું જોઈએ. માટે આ પ્રભુનું આરાધન કરવું એગ્ય છે, કેમકે સાધક જે સમર્થ હોય અને ભગવંત પણ પ્રાભાવિક હોય તે અ૫ વખતમાં ઈષ્ટ કાર્યની સિદ્ધિ થાય છે.” એમ વિચાર કરીને રામચંદ્રજીએ લક્ષમણજીને કહ્યું કે,
હે બંધુ! વિશ્વમાં જાગતી ત સમા અને અનંત શક્તિવાન આ પ્રભુનું આપણે શરણ અંગીકાર કરીએ. એમનાજ ધ્યાનથી ભવસમુદ્રની જેમ આપણે આ સમુદ્રનું ઉલ્લંઘન કરી શકીશ.” વડીલ બંધુના વિચારોમાં લક્ષ્મણજીએ પણ હર્ષપૂર્વક સંમતિ આપી. આમ

Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________

}૧
નિશ્ચય કરી બન્ને બધુએ છાવણીમાં આવ્યા, અને સુગ્રીવ, ભામંડળ, જા ખુવાન, હનુમાન આદિ વિદ્યાધર નાયકાને ખેલાવી પેાતાના વિચાર જણાવ્યા, સૌએ એ કાર્ય માં અનુમતિ આપી.
શમચ દ્રજી અને લક્ષ્મણુજી સૈન્યની વ્યવસ્થા કરી, ધ્યાનને ચેાગ્ય વસ્રા પહેરી જિનભવનમાં આવી પહેાંચ્યા. અને બંધુએ એકાગ્ર ચિત્ત પ્રભુમાં લીન બની અભિગ્રહુ ધારણ કરીને ધ્યાન ધરવા લાગ્યા, ને પ્રાથના કરી ‘હું વિશ્વવત્સલ તરણ તારણ પાર્શ્વ પ્રભુ ! તમારા પ્રભાવથી સમુક્રૂનાં નીર થ’ભી જાય કે જેથી અમે લંકામાં · જય સીતાજીને છોડાવી લાવીએ.’ પાર્શ્વનાથજીની પ્રતિમાજી સમક્ષ રામચંદ્રજી અને લક્ષ્મ શુને ધ્યાન ધરતા ધરતાં સાત માસ નવ દિવસ વહી ગયા. દશમા દિવસના મગલમય પ્રભા

Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________

તમાં પાતાળપતિ નાગરાજ પ્રસન્ન થયા, મદિરમાં દિવ્ય જન્મ્યાતિ પ્રગટ થઈ. ધનધનાટ સાથે નાગરાજ એ ચેતિપુજમાંથી પ્રગટ થઈને કહેવા લાગ્યા.
‘હે વીર પુરૂષા ! હું આ પ્રભુના અધિષ્ઠાયક પાતાળવાસી ધરણેન્દ્ર દેવ છુ.. આ ચમત્કારી પ્રભુપ્રતિમાના પ્રભાવે તમારૂ` કા` સિદ્ધ થયું છે, આ પ્રભુપ્રતિમાને સ્વ-પરના કલ્યાણ માટે ગંઈ ચાવીસીમાં સાલમા જિનેશ્વર નેમિનાથ. ભગવાનના શાસનમાં આષાઢી નામના ધર્મ વીર શ્રાવકે ભરાવી છે, તે પછી સૌધમ પતિએ અને વરુણદેવે આ પ્રતિમાને પૂજી છે, હાલમાં
આ સ્થાને મન્દિર બધાવી પાતાળવાસી દેવા . સહિત હું એ પ્રભુની પૂજા કરૂ છું'. માટે તમારૂ' ધ્યાન પૂર્ણ કરા,’ એમ કહી નાગરાજ અદૃશ્ય થઈ ગયા.

Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________

૩
આ માજી રામચંદ્રજી ને લક્ષ્મણુજી ધ્યાન મુક્ત થઈ પ્રભુને નમન કરી મંદિર બહાર નીકળ્યા. ત્યાં તેમને સમુદ્રના જલ સ્તબ્યાની રધામણી મળી, આથી હું પૂર્વક સૌની સાથે પૂજન કરી પાર્શ્વપ્રભુનુ` સ્તંભન પાર્શ્વનાથ નામ સ્થાપન કરી છાવણીમાં આવ્યા અને સમુદ્ર ઉપર પાળ બાંધવાનું કાર્ય શરૂ થયું. અનુક્રમે તે કામ પૂરૂ થયું. એટલે ામચંદ્રજી અને લક્ષ્મણજી પેાતાના વિશાળ સૈન્ય સહિત સમુદ્રનુ' ઉદ્ભ'ધન કરી લકાની નજીક છાવણી નાખીને રહ્યા. રામચંદ્રજીએ દૂત માકલી રાવણ સીતાને સાંપવાનું કહેવરાવ્યું; રાવળે એ વાત હસી કાઢી.
હવે યુદ્ધની નાખતા વાગવા લાગી અને સૈન્યના વીરા ખાંડાના ખેલ ખેલવા તૈયાર થયા.

Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________

ચમત્કારી વિદ્યાઓના બળે ભયંકર યુદ્ધ જામ્યું, અનેક મહારથીઓ રણમાં રોળાયા. છેવટે લક્ષમણજીના હાથે લંકાપતિ પ્રતિવાસુદેવ રાવણ મૃત્યુ પામી ચેથી નરકે ગયા. અ ભવ પછી તેઓ મહાવિદેહમાં તીર્થકર થશે.
રાવણના મૃત્યુ પછી લડાઈ બંધ પડી. રામચંદ્રજી અને લક્ષ્મણજી સૌની સાથે લંકામાં આવ્યા, અને સીતાજીને હર્ષ પૂર્વક મળ્યા તે પછી સૌ રાવણના મંદિરમાં ગયા. અને ત્યાં શાન્તિનાથ પ્રભુના ચૈત્યમાં આવીને સૌએ ભાવપૂર્વક પ્રભુની પૂજા કરી. તે પછી લંકાની, ગાદી ઉપર બિભીષણનો રાજ્યાભિષેક થયો. હવે અમુક વખત સુધી લંકામાં રહીને રામચંદ્રજી, લમણજી અને સીતાજી સૈન્ય સહિત હુંકાથી રવાના થઈ સમુદ્રપાર ઉતરી સ્તંભના

Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________

૬૫
પાર્શ્વનાથના મંદિર પાસે છાવણી નાખીને રહ્યા, અને ત્યાં ખુશલીમાં મહેસાવપૂર્વક અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ ઉજવવામાં આવ્યા સૌએ તેટલા દિવસ ત્યાં પ્રભુભક્તિમાં પસાર કર્યા, ત્યાંથી રામચંદ્રજી સૌની સાથે અધ્યામાં આવ્યા.
ત્યાં તેમનાં ભાવભીનાં સ્વાગત થયાં. સૌએ હર્ષનાં આંસુ સાર્યા. તે પછી લક્ષ્મણજી અને રામચંદ્રજીને વાસુદેવ અને બળદેવ તરીકે અભિષેક થયે, અને ભરત મહારાજા દીક્ષા અંગીકાર કરી અક્ષયપદને પામ્યા. અંતે રાજ્યસુખને ભેગવી રામચંદ્રજી દીક્ષા લઈને સિદ્ધગિરિ ઉપર ત્રણ કે ડ મુનિની સાથે અક્ષયપદને પામ્યા. સીતાજી પણ દીક્ષા લઈ બારમા દેવલોકમાં અચ્યતેન્દ્ર થયા, અને જ્યારે રાવહુને જીવ તીર્થકર થશે ત્યારે સીતાજીને જીવે તેમનાજ ગણધર થઈ મોલે જશે.

Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________

$}
( ૨ )
સમયના વહેણની સાથે કંઇક મહારથી ઉદય પામ્યા, અને કઈક અસ્ત પામ્યા. આજથી સત્યાથી હેાર વર્ષ ઉપર જ્યારે આવીશમા તીથ કર નેમિનાથ ભગવાન મહીતલ ઉપર વિચરી જૈનધર્મના ઉપદેશ આપી રહ્યા હતા, તે સમયે નવમા વાસુદેવ કૃષ્ણની ખેલમાલા હતી. એકદા કૃષ્ણ મહારાજ પાતાના રાજ્યના ગામાની મુલાકાત લેતાં લેતાં સમુદ્રકિનારે છાવણી નાખીને રહ્યા હતા. ત્યાં તેમને એક સુંદર મદિર જોવામાં આવ્યુ. એટલે તે વિવેકપૂર્વક એ મદિરમાં પેઠા, અને પાર્શ્વનાથ ભગવાનની અલૌકિક નીલમની પ્રતિમાનાં દર્શન કરી કૃતાય થયા, તેમજ સમુદ્રકિનારાનુ નિર્જન સ્થાન, અનેાહર મન્દિર અને અલૌકિ

Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________

૭
પ્રતિમાનુ' હમેશ પૂજન થતુ. જોઈને વાસુદેવ મંત્રમુગ્ધ બન્યા, એમને એ રહસ્ય જાણવાની અખના જાગી, આથી તેઓ મદિરના ગુપ્ત ભાગમાં છુપાઇને રહ્યા. ત્યાં તે પાતાળવાસી નાગકુમાર નિકાયના દેવાએ આવીને પ્રભુ પ્રતિમાની આગળ નાટ્યાર`ભ શરૂ કર્યો, આથી વાસુદેવના મન ઉપર પાર્શ્વ પ્રભુના માહાત્મ્યની સચેાટ અસર થઈ. તેથી પાતે દેવતાઓની સમક્ષ આવીને પ્રભુના માહાત્મ્ય વિષે પૂછવા લાગ્યા, ત્યારે એક દેવતાએ આષાઢી શ્રાવ કથી માંડીને રામચંદ્રજી સુધીનુ અને તે પછી પણ પાતાળપતિ નાગરાજથી પૂજાતી અલૌકિક પ્રતિમાનું વર્ણન કહી સંભળાવ્યુ.
પ્રતિમાજીનુ' ચમત્કારી વધુ ન સાંભળી કુષ્ણ વાસુદેવનાં રામરાજી વિકવર થયાં. અને

Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________

એ પ્રતિમાજીને પિતાની પાટનગરી દ્વારિકામાં લઈ જવા માટે એમણે માગણી કરી. દેવે કહ્યું “હે ભરતાર્ધપતિ ! અમે તે ફક્ત જિનેશ્વર દેવેની ભક્તિ પૂજા કરી શકીયે છીએ. વ્રત નિયમ અમારાથી થતાં નથી માટે અમોને તીર્થકર દેવોની સેવા સંસારસમુદ્ર તરવાને નાવ સમાન છે, આથી અમને તે આ પાશ્વપ્રભુની પ્રતિમા પ્રાણથી પણ અધિક છે છતાં પણ અમારા સ્વામી નાગરાજની ઈચ્છા હશે તે તમને ખુશીથી આપીશુ આમ કહી એક દેવ પાતળલેકમાં પિતાના સ્વામી પાસે ગયે, અને બધી બીના જણાવી. આજ્ઞા લઈને પાછા આવી પહોંચ્યા. દેવે કહ્યું “હે રાજન્ ! અમારા સ્વામીએ આ સ્થંભન પાશ્વનાથની અલૌકિક પ્રતિમા તમને આપવાની આજ્ઞા આપી છે,

Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________

}¢
માટે તમે ખુશીથી દ્રકિામાં લઇ જાએ, એમ કહી દેવા અલેપ થઇ ગયા. કૃષ્ણ વાસુ દૈવ પશુ હર્ષિત હૃદયે શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિમાને ત્યાંથી દ્વારિકામાં લઇ આવ્યા, દ્વારિકામાં એ પ્રભુને પેાતાના મહેલની નજીક માણેક અને સુવર્ણ જડિત મદિરમાં બિરાજ માન કર્યાં, ત્યારથી સમગ્ર યાદવકુળ સહિત વાસુદેવ અને બળદેવ શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પૂજા સેવા કરતા કરતા સમય પસાર
કરવા લાગ્યાં.
>
સમય સમયનું કામ કર્યા કરે છે, વિધિના લેખ માનવી મિથ્યા કરી શકતા નથી, કમરાજના જાલીમ પ`ઝમાંથી એ છટકી શકતુ નથી, આજે યાદવકુળના ૯ યુવાન રાજકુ વા મદિરા પીને મસ્ત બન્યા હતા, શાંખકુમાર

Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________

७०
પણ એમાં હતા, સૌ ભાનભૂલા બની કાદંબરી ગુફા પાસે જ ગલમાં તપ તપતા દ્વૈપાયન ઋષિને ગાળે દેવા લાગ્યા, અને માર મારવા લાગ્યા. છેવટે ઋષિની કથના કરી સૌ પાતાને સ્થાને ગયા. કુમારેાની વિટ*બણાથી ઋષિને ક્રોધ ચડયા, આથી એણે કૃષ્ણ વાસુદેવ અને ખળદેવ વિના સમગ્ર યાદવેા સહિત દ્વારિકાના નાશનુ' નિયાણું ખાંધ્યું. આ વાતની જાણ થતાં વાસુદેવને અત્યંત ખેદ થયા, ભગવાન શ્રી નેમિનાથ સ્વામિએ ભાખેલી આગાહી એમને યાદ આવી, છતાં પણ વાસુદેવ અને બળદેવે ઋષિની પાસે આવીને ક્ષમા માંગી પણ ઋષિને ક્રોધ શાંત થયે નહી, અંતે તે મૃત્યુ પામી અગ્નિકુમાર નિકાયના દેવ થયા.
દ્વારિકાના નાશની વાત જગજાહેર થઈ ગઇ. સમગ્ર યાદવા શાકથી ઘેરાઈ ગયા તે

Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________

સમયે ભગવાન શ્રી નેમિનાથ સ્વામી રેવતગિરિ નજીક સમવસર્યા. વાસુદેવ સહિત સમગ્ર યાદવકુળ વંદન કરવા ગયું. અને ભગવાનની દેશના સાંભળી શાંબ વગેરે રાજકુમાર અને રૂકમણી આદિ રાણીઓએ દીક્ષા લીધી, તે પછી ભગવાન ત્યાંથી વિહાર કરી ગયા.
ત્યારબાદ ભાવિ વિનની શાંતિને માટે વાસુદેવે આયંબીલનું તપ કરવાની ઘેષણ કરાવી. આથી સૌ તપ-જપમાં ઉદ્યમાન થયા. આમ અગીયાર વરસનાં હાણાં વહી ગયાં અને બારમું વસ્ત્ર બેઠું. ભાવિ મિથ્યા થનારૂ નહતું, એટલે કે તપ-જપ છોડી મોજશેખમાં પડી ગયા, એટલે પેલા પાયન દવે દ્વારિકાના નાશની તૈયારી કરી, તે વખતે પાર્શ્વનાથના અધિષ્ઠાયક દેવે શ્રી સ્થંભન પાશ્વ

Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________

૭૨
નાથ પ્રભુની પ્રતિમાને સમુદ્રમાં પધરાવવાને માટે એક ભક્ત જનને સ્વસમાં પ્રેરણા કરી, આથી તેણે સ્થ ́ભન પાર્શ્વનાથની પ્રતિમાને સમુદ્રમાં પધરાવ્યાં. તે પછી સમગ્ર યાદવા સહિત સુવર્ણમય દ્વારિકાના અગ્નિથી નાશ થયા. રૂદન કરતા કરતા વાસુદેવ અને બળદેવ પાંડવાની રાજધાની મથુરા તરફ્ રવાના થયા, રસ્તામાં વાસુદેવને તરસ લાગી, આથી વાસુ દેવને વૃક્ષની નીચે મૂકી બળદેવ પાણી લેવા ગયા. આ બાજુ વાસુદેવ જરાકુમારના ઝેરીલા ખાણુથી ઘાયલ થઇ મૃત્યુ પામી ત્રીજી નરક્રમાં ઉત્પન્ન થયા. ત્યારખાદ કૃષ્ણ વાસુદે વના જીવ આજ ભરતક્ષેત્રમાં અમમ નામના બારમા તીર્થંકર થશે.
માનવી જો તા ખરા ! ક્રમ રાજની સત્તા કેટલી જાલીમ છે, એ ઘડીકમાં હસાવે છે,

Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________

૭૩
અને ઘડીકમાં રડાવે છે. એક વખત એ વાસુદેવ ત્રણ ખંડના અધિપતિ હતા, ભગવાન નેમનાથ સ્વામીના ભક્ત હતા, જેની વિરહાકથી શત્રુઓ કંપતા. જેની સાહેબીને પાર નહોતે, તે મહાન દાતા કૃષ્ણ વાસુદેવ આજે જંગલમાં એકલા અટુલા પા વિના તલસતા એક હજાર વર્ષનું આયુષ્ય ભોગવી મૃત્યુ શય્યા પર સૂતા. આખરે ભગવાન શ્રી નેમિનાથ સ્વામીએ ભાખેલી દ્વારિકાના દાહની અને કૃષ્ણ વાસુદેવના મૃત્યુની આગાહી ખરી નીવડી.
આ બાજુ બળદેવ પાણી લઈને આવ્યા, અને વાસુદેવને મૃત્યુ પામેલા જાણી રૂદન કરવા લાગ્યા. ત્યાંથી તેમનું શબ લઈને ફરવા લાગ્યા. તે વખતે તેમને સિદ્ધાર્થ સારથિ જે મૃત્યુ પામી દેવ થયે હવે તેણે તેમને સંસા

Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________

**
રની અસારતા સમજાવી, આથી બળદેવે વાસુદેવના શબને અગ્નિસંસ્કાર કરીને દીક્ષા અંગીકાર કરી. તે પછી તુગિકાના શિખર ઉપર જઈ તપ તપવા લાગ્યા. અંતે મૃત્યુ પામી પાંચમા દેવલોકમાં દેવ થયા. એમની સાથે એમને માસખમણને પારણે દાન આપનાર રથકાર અને એની અનુમોદના કરનાર મૃગલે પણ પાંચમા દેવલોકમાં દેવ થયા.
કાંતિપુરીને એક સાર્થવાહ હતે, ધન એનું નામ હતું, સુખ સાહેબીમાં ઉછરેલા નવયુવાન હત, દેશ પરદેશને એ વેપારી હતા, સમુદ્ર માગે મુસાફરી કરી રહ્યો હતે, સાથે ક્ષિતી કરિયાણાથી ભરેલા વહાણેને જંગી કાફલો હતે, આમ મુસાફરી કરતાં સમુદ્રના ઉંડા

Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________

૭૫
નીરમાં એનાં વહાણે થંભી ગયાં. અકસ્માત આવી પડેલ વિનામાંથી બચવાને કંઈ ઉપાય દેખાય નહી, આથી ધનપતિ સાર્થવાહ સમુદ્રમાં પડી પિતાના પ્રાણની આહુતિ આપવા તૈયાર થયે, ત્યાં તે એણે દેવવાણી સાંભળી. દેવે કહ્યું, “અરે ધનપતિ! તું ગભરાઈશ નહી આ બધો પ્રભાવ અહીં સમુદ્રમાં રહેલા થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુની ફણાવાલી નીલમની પ્રતિમાને છે, એમ કહી તે દેવે પ્રતિમાને લગતી આષાઢી શ્રાવકથી માંડીને કણવાસુદેવ સુધીની બીના જણાવી દીધી, ને કહ્યું માટે તે સાથે વાહ ! આ પ્રતિમાને અહીંથી કાઢીને તારી નગરીમાં પધરાવજે અને એની સાથે બીજી પણ બે પ્રભુની પ્રતિમા કાઢીને જુદે જુદે સ્થાને પધરાવજે એમ કહી દેવ અદશ્ય થઈ ગયો.

Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________

આથી સૌ ખુશી થયા અને સમુદ્રમાંથી ત્રણ પ્રતિમાજી બહાર કાઢી. (ચતુર્વિશતિ પ્રબંધમાં સ્તંભન પાર્શ્વનાથની એક પ્રતિમા અને ધનપતિને બદલે સાગરશેઠનું નામ છે) સૌ હર્ષ પૂર્વક પ્રભુદર્શન કરી પાવન થયા. ત્યારબાદ સાર્થવાહ સૌની સાથે કાંતિપુરીમાં આવી પહોંચ્યો, અને કાંતિપુરીમાં મનહર મંદિર બંધાવી તંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુને પધરાવ્યા, બાકીના એક પાશ્વપ્રભુ નીચા ઓર, ડામાં અને બીજી નેમનાથની પ્રતિમા શ્રીપત્તનમાં પધરાવ્યા. ત્યારબાદ થંભન પા. પ્રભુની લાંબા વખત સુધી સેવા કરી અને સમાધિપૂર્વક સાર્થવાહ મૃત્યુ પામ્યા.
કાંતિપુરીમાં પૂજાતા તંભન પાર્શ્વનાથને બે હજાર વર્ષ થયાં. ત્યારે નાગાર્જુન નામના

Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________

ચોગીએ પ્રતિમાજીનું હરણ કર્યું. એ ગી વિક્રમની પહેલી સદીમાં પૂ આચાર્ય મ. શ્રી પાદલિપ્તસૂરિજીના શિષ્ય હતા ગુરુકૃપાથી આકાશગામિની વિદ્યા જાણતા હતા, અનેક પ્રકારની રસસિદ્ધિઓ સાધવાની તમન્ના હતી, આથી જ તે પ્રતિમાજનું હરણ કરી કેટીવેલ રસની તેમણે સિદ્ધિ કરી તે પછી નાગાર્જુને થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિમાને સેકી નદીના કિનારે ખાખરાના વૃક્ષની નીચે જમીનમાં ભંડારી દીધી, ત્યાં પણ તે પ્રતિમા યક્ષેથી પૂજાતી હતી.
લીલીછમ વનરાજીઓ, જળભર્યા સરોવર, અજય કિલ્લાઓ, મનહર હવેલીઓ, બહાદુર માનવીએ અને ગગનચુંબી દેવાલથી શેતા

Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________

૭૮
માલવ દેશ પૃથ્વીના ગૌરવ સમો હતે. એ માલવભૂમિ સિદ્ધસેન દિવાકર જેવા પ્રભાવ શાળી સૂરીશ્વર, ભર્તુહરી જેવા યોગીશ્વરે, સંવત પ્રવર્તક વિક્રમ જેવા દાનેશ્વરી રાજવીએ, મુંજાજ અને ભેજ જેવા વિદ્યાવિલાસી ન. પતિઓ, કાળીદાસ અને ઉત્પાળ જેવા કવી. શ્વરની જન્મભૂમિ છે. આ ગૌરવશાળી ભૂમિમાં ભોજરાજની પાટનગરી ધારાનગરીમાં નવાં ગીટીકાકાર શ્રીમાન અભયદેવસૂરિને જન્મ થયું હતું તેમનું નામ અભયકુમાર હતું. તેમના પિતાનું નામ મહિધર શેઠ અને માતાનું નામ ધનદેવી હતું, પુત્રનાં લક્ષણ પાર
થી એ ઉક્તિને જાણે સત્ય કરી બતાવતા ન હોય તેમ અક્ષયકુમાર બાલ્યકાળથી જ પ્રતિભાશાળી અને સંસ્કારસંપન્ન હતા.

Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________

s
- એકદા ચાંદ્રકુળના આચાર્ય મહારાજ શ્રીમાન વર્ધમાનસૂરીશ્વરજીના શિષ્ય પૂ. આ. મ. શ્રીમાન જિનેશ્વરસૂરિજી વિહાર કરતાં ધારા નગરીમાં પધાર્યા. સમર્થ સૂરિજીનું આગમન સાંભળી સમગ્ર જનસમુદાય સૂરિજીના ઉપદેશામૃતનું પાન કરવા તૈયાર થયો. આ વખતે મહિધર શેઠની સાથે અભયકુમાર પણ આવ્યો હતો. સૂરિરાજની વૈરાગ્યમય દેશનાની સુંદર છાપ અભયકુમાર ઉપર પડી અને કુમાર અભયને સંસા૨ કડે ઝેર જેવો લાગવા માંડયો. આથી તે મુમુક્ષુ બનવાની તૈયારી કરવા લાગ્યા. કુમાર અભય સંયમ ગ્રહણ કરવાના છે એ વાત જાણી માતા પિતાએ એમને સંયમની દુષ્કરતા સમજાવી, કેટલાકએ સાંસારિક ક્ષણિક સુખની લાલચે બતાવી

Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________

(°
છતાં પણ કુમાર એકના બે ન થયા અને માતપિતાની આજ્ઞા મેળવી સયમ ગ્રહણ કરી તે પૂ. આ. મ. શ્રી જિનેશ્વરસૂરિના શિષ્ય થયા. તેમનું નામ અભયદેવમુનિ રાખવામાં આવ્યું. સંયમી બન્યા પછી તેએ ગુરુ મહારાજની શીતળ છાયામાં રહી જ્ઞાન અને ક્રિયા દ્વારા સુ'યમની ઉન્નતિ સાધવા લાગ્યા. વિદ્યાની આરાધનાના પ્રતાપે તેએ ટુક વયમાં પ્રખર વક્તા : ( ધર્મોપદેશક ) થયા.
પાર
પ્રખર વક્તા અભયદેવ મુનિને સેાલ વરસની ખાળવયે જૈન જૈનેતર દર્શનના ગામી થયેલા જાણી પૂ. આ. મ. શ્રી જિનેશ્વરસૂરિજીએ વિક્રમ સવત ૧૦૮૮ માં સૂરિપદથી અલંકૃત કર્યા. પૂ. આ. મ. શ્રીમાન્ અભયદેવસૂરિજી પણ સૂરિપદની મહત્તા સમજતા હતા

Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________

અને તેથી તેઓ હંમેશાં શાસનસેવા કરવામાં કટીબદ્ધ રહેતા હતા.
એકદા રાત્રિના સમયે શાસનદેવીએ આવીને તેમને કહ્યું, “હે સૂરિજી!હાલમાં અગિઆર અંગ મજુદ છે, બારમું દષ્ટિવાદ વિછિન્ન થયું છે. એ અગીઆર અંગોની ટીકા પૂર્વ બનાવેલી હતી, પણ હાલમાં દુષ્કાળ આદિના કારણે પૂ. શ્રી શીલાંકાચાર્ય સૂરિરાજે બનાવેલી આચારાંગ અને સૂયગડાંગ સૂત્રની ટીકા સિવાય બાકીનાનવ અંગેની ટીકાઓનાશ પામી છે. માટે તમે નવે અંગાની ટીકાઓ બના! શાસનદેવીની વાણું સાંભળીને સૂરિજી બોલ્યા
હે દેવી! અલ્પબુદ્ધિવાળે હું આવું ગહન કાર્ય શી રીતે કરી શકું!” ત્યારે દેવીએ કહ્યું કે, “તમેને સમર્થ જાણું છું કહેવા આવી છું

Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________

માટે તમે આરંભ કરે.' સૂરિજીએ પણ ઉત્સાહ પૂર્વક ટીકાઓ બનાવવી શરૂ કરી, સાથે સાથે મંગળને માટે આયંબિલને તપ પણ શરૂ કર્યો, આવી રીતે અનુક્રમે સૂરિજીએ નવે. અંગની ઔપપાતિક અને નિરયાવલી નામના બે ઉપગની તેમજ ચૌદસે શુમાલીશ ગ્રન્થના. પ્રણેતા શ્રીમાન હરિભદ્રસૂરીશ્વરજીના પંચાશકછ પર તેમજ બીજા અનેક બ્રો પર વિક્રમ સંવત ૧૧૨૦ થી ૧૧૨૮ સુધીમાં ટીકાઓ બનાવી. • આ રીતે શાસનદેવીની પ્રેરણાથી પૂ. સૂરિદેવે ટીકાઓ તે બનાવી પણ એમના શરીરમાં ભયંકર કુષ્ઠ રોગ ઉત્પન્ન થયે, રોગથી ઘેરાયેલા પૂ. સૂરિજીને જોઈને કેટલાકે તેમની નિંદા કરવા લાગ્યા. સૂરિજી તે રેગની પીડાને

Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________

.૮૩
અને લોકોની નિંદાને શાંતિથી સહન કરતા હતા, પણ એ બધું જાણે ધરણેન્દ્રદેવથી સહન ન થયું હોય તેમ રાત્રીના સમયે આવીને તેમણે પૂ. આચાર્યશ્રીને આ પ્રમાણે કહ્યું,
થંભનપુર ગામની પાસે સેઢી નદી છે. એ નદીના કિનારે ખાખરાનું વૃક્ષ છે, એ વૃક્ષની નીચે થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિમાજી છે તે ઘણાં પ્રાચીન છે! એમ કહીને “આષાઢી શ્રાવકથી માંડીને નાગાર્જુન સુધીની બધી હકીકત ધરણે જણાવી દીધી ને કહ્યું કેનાગાર્જુનને જમીનમાં ભંડારેલા અને ૨સના થંભનથી ફરી થંભન પાર્શ્વનાથ તરીકે પ્રસિદ્ધ થયેલા એ પ્રતિભાવાળી ભૂમી ઉપર હાલ, દરરોજ ગાય દૂધ મૂકે છે, માટે ત્યાં જઈને એ પ્રતિમાજીને પ્રગટ કરી શાસનપ્રભાવના કરે,

Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________

૮૪
એ પ્રભુના ન્હવણજલથી તમારા કુષ્ટરોગ પણ દૂર થશે, આમ કહીને ધરણેન્દ્ર અદૃશ્ય થયા. પ્રભાતના સમયે સૂરજી ધરણેન્દ્રદેવે કહેલે શ્રી સ્થભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુના બધા વૃતાંત્ત શ્રી સધને જણાવ્યેા અને સૂરિજી વિહાર કરી સઘ સહિત પ્રતિમાવાલા સ્થાને આવ્યા. ત્યાં અત્રીશ લેાકપ્રમાણ ‘જય તિહુઅણુ’ તેાત્રની તેઓશ્રીએ રચના કરી, અને Ôાત્ર વડે સ્તુતિ કરી શ્રી સ'ધ સમક્ષ ભૂમિમાં રહેલા સ્થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિમાજીને પ્રગટ કરી (કયાંક પ્રતિમાજી પ્રગટ કર્યા પછી ટીકાઓ જ્ગ્યાના ઉલ્લેખ છે) શ્રી સ ́ધ અને સૂરિજી પ્રભુપ્રતિમાના દર્શન કરી કૃતાર્થ થયા. ત્યાર પછી હ પૂર્વક શ્રી સ ́ધે સ્નાત્ર મહેાત્સવ કરી પ્રભુનાં હૅવજલને આચાર્યશ્રીના શરીર

Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________

છાંટયું, આથી સૂરિજીને રેગ નષ્ટ થયેજયતિહુઅણુ ઑત્રની છેલ્લી બે ગાથા ધરણેન્દ્ર દેવના કહેવાથી સૂરિજીએ ગેપવી દીધી. આવી રીતે જૈનશાસનની પ્રભાવના થઈ જેથી જે લોકો સૂરિજીની અને જૈનશાસનની નિંદા કરતા હતા તે લેકે ગુણગાન કરવા લાગ્યા, શ્રી સંઘ પણ ચમકારી શ્રી રથભન પાશ્વપ્રભુની ભક્તિભર્યા ભાવે સેવા કરવામાં અને. જૈનશાસનની પ્રભાવના કરવામાં તત્પર બન્યો. શ્રી સૂરિજીના આવા પ્રભાવથી ગુજરાતને રાજા ભીમદેવ પણ સૂરિજીને પરમ ભક્ત બન્યું હતું. ત્યારપછી શ્રી સંઘે સેઢીના. કિનારે થંભનપુરમાં નવીન મંદિર બંધાવીને સૂરિજીના પુનિત હસ્તે શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ. પ્રભુના નિલમના બિબની પ્રતિષ્ઠા કરાવી.

Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________

આ પ્રમાણે નવાંગીટીકાકાર શ્રીમાન ૫. અભયદેવસૂરીશ્વરજી મહારાજે શાસનદેવીની પ્રેરણાથી ટીકાઓ બનાવી અને ધરણેન્દ્રદેવની પ્રેરણાથી એ સ્થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિ માજીને પ્રગટ કરી રોગ રહિત થયા. તે પછી તેઓ શાસનની અનેક રીતે પ્રભાવના કરી વિ. સં૦ ૧૧૩પ (કયાંક વિ. સં. ૧૧૩૯) માં તેઓશ્રીએ ગુજરાતમાં આવેલ કપડવંજ ગામમાં વર્ગોહણ કર્યું.
તે પછી જ્યારે અલાઉદ્દીન ખીલજીએ -ગુજરાત પર ચઢાઈ કરી ત્યારે શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુનું બિંબ વિ. સં. ૧૩૬૮ માં સ્તંભતીર્થ (ખંભાત) માં આવ્યું અને ત્યારથી ખંભાતને શ્રી સંઘ ખારવાડાના મંદિરમાં પ્રતિષ્ઠાપૂર્વક બિરાજમાન કરી સ્થંભન પાળ્યું.

Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________

નાથ પ્રભુની સેવા કરવા લાગ્યો. ત્યારબાદ વિ. સં. ૧૯૫૨ માં તારાપુરના સેનીએ પ્રભુજીના નીલમના બિંબનું હરણ કર્યું, તે જાણ થતાં શ્રી સંઘ શેકથી ઘેરાઈ ગયે, તે અવસરે આવી પડેલા વિદનના નિવારણ માટે ધર્મચુસ્ત શેઠ અમરચંદભાઈ પ્રેમચંદભાઈ તેમજ ઘણું ભાઈઓએ વિવિધ તપને આરંભ કર્યો, તેમના સુપુત્ર અને પ્રપાત્ર ધર્મવીર શેઠ પિપટભાઈ તથા શેઠ પુરૂષોતમભાઈ વગેરે ધર્મપ્રેમી ભાઈઓના સતત પ્રયાસથી સનીને પકડવામાં આવ્યું, અને તેણે નારેશ્વર તળાવ પાસેથી પ્રતિમાજી કાઢીને શ્રી સંઘને અર્પણ કર્યા. આથી સહુ દર્શન કરી હર્ષિત થયા અને વિ. સં. ૧૫૫ માં પૂજ્યપાદ તપાગચ્છાધિરાજ આચાર્યદેવ શ્રીમાન્ વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી

Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________

મહારાજ સાહેબના પુનિત હસ્ત પ્રતિષ્ઠા કરાવી કૃતાર્થ થયા.
સમયના વહેણની સાથે શ્રી સ્થંભન પાર્થ નાથનું ખારવાડાનું મંદિર જીર્ણ થયું. ખંભાતમાં શ્રી સંઘે એજ સ્થાને ત્રણ શિખરનું નવીન વિશાળ મંદિર બંધાવવું શરૂ કર્યું. લાખના ખર્ચે ભવ્ય મંદિર તૈયાર થયું. હવે એક બાજુ મંદિર તૈયાર થયું. પ્રભુજીને ત્યારબાદ શ્રી સુરત નિવાસી અવસ્થ શેઠ બાલાભાઈ ભગવાનદાસ ઝવેરીનાં ધર્મપત્ની ધન કેરબહેને દશહજારની બેલીએ
શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુને મૂળનાયક તરીકે બિરાજમાન કરવાનો આદેશ લીધો. અને નવીન દેરાસરમાં ભાવભીના મહોત્સવપૂર્વક વિ. સં. ૧૯૮૪ ના ફાગણ સુદી ૩ ના

Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________

શ્રીમદ્
માંગલિક દિવસે પૂ॰ પા॰ આ. મ. વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજશ્રીનાં પુનિત હસ્તે પ્રાચીન શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુના નીલમના બિષની મૂળનાયકજી તરીકે પ્રતિષ્ઠા કરાવી અને જમણી અને ડાબી બાજુએ માર પાર્શ્વનાથ અને આદિનાથ પ્રભુના બિંબની પ્રતિષ્ઠા કરાવી, વળી એ માંગલિક પ્રસંગે સૂરીશ્વરજીએ કેટલાક નવીન પ્રભુબિંબેાની અંજનશલાકા કરી હતી.
આ પ્રતિષ્ઠા વખતે ખ'ભ્રતાની સારીયે જૈન જનતા પ્રતિષ્ઠા મહાત્સવ ઉજવી કૃતાર્થ બની હતી, તેમજ શેઠ અમરચંદ્ર પ્રેમચંદના સુપુત્રાએ તથા એ મદિના વહીવટ કરતા શા. છગનલાલ પાનાચંદ તથા તેમના સુપુત્રાએ સુંદર સેવા બજાવી હતી.

Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________

ખભાત પ્રાચીન તીર્થ ધામ છે. એ નગરનાં 'ખાવટી-૨થ ભતી વગેરે અનેક નામ છે. એ નગરની જાહેાજલાલીની નાખતા દેશેદેશમાં વાગતી હતી. એ નગરના આંગણે જૈનશાસ નની ઉન્નતિના માટે પ્રાભાવિક સૂરિપુ'ગવેાનાં, જૈનધર્મી રાજવીઓનાં અને મત્રીઓનાં અનેક વાર આગમન થયેલાં હતાં, અહિં પણ એ આગમનને લગતી અને ખભાતના ગૌરવને વધારનારી એક ઘટના ચતુર્વિ’શતિ પ્રમ'ધના આધારે મૂકું છું.
વિક્રમ સવત આસોના સકામાં એક -વખત શ્રી બપ્પભટ્ટસૂરિાજે આમરાજાની પાસે શ્રી રૈવતગિરિ તીર્થાધિરાજ શ્રી નેમિ નાથ ભગવાનનું માહાત્મ્ય કહ્યું.
સૂરિજીના સુખથી તીર્થં પતિને અને તીર્થના મહિમા સાંભળી આમરાજ હર્ષિત

Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________

થયા. અને પૈવતિગિરિ તીર્થાધિરાજ શ્રી નેમિનાથ ભગવાનને નમસ્કાર કરીને ભજન લેવાની પ્રતિજ્ઞા કરી. આવી દુષ્કર પ્રતિજ્ઞા જાણી સૌ આશ્ચર્ય પામ્યા. ત્યારબાદ બપભટ્ટસૂરીશ્વર જીની સાથે મોટા રસાલા સહિત શ્રી રૈવતગિરિ તીર્થ તરફ પ્રયાણ કર્યું. ક્રમે કરીને તેઓ ધંભનતીર્થ (ખંભાત) નગરમાં આવ્યા. ત્યાં આમરાજા પ્રાણત સમય પસાર કરવા લાગ્યા, છતાં પણ તેમણે જોજન કર્યું નહિં, તેથી સૂરિજીએ મંત્રશક્તિથી અંબિકાદેવીને બોલાવીને કહ્યું, હે દેવી! આમરાજા ભેજન કરે તેવું તમે કંઈ કરે, આથી દેવી તીર્થપર જઈને શ્રી નેમિનાથ પ્રભુની એક પ્રતિમા લઈ આમરાજાની પાસે આવીને કહેવા લાગી, “હે રાજન હું અંબિકાદેવી છું, તારી ટેકથી

Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________

- પ્રસન્ન થયેલી છું અને તારી પ્રતિજ્ઞા પૂર્ણ કરવાને માટે શ્રી રૈવતગિરિ તીર્થ પરથી શ્રી નેમિનાથ ભગવાનની પ્રતિમાજી લાવી છું, અને આ પ્રતિમાજીને નમસ્કાર કરવાથી તીર્થ પર બિરાજમાન મૂળનાયક શ્રી નેમિનાથ પ્રભુની પ્રતિમાને નમસ્કાર કરવાની તારી પ્રતિજ્ઞા પૂર્ણ થશે, માટે તું આ પ્રતિમાજીનાં દર્શન પૂજન કરીને પારણું કર.' સૂરિજીએ પણ એ વાતનું સમર્થન કર્યું એટલે આમરાજાએ ભક્તિભય ભાવે નેમિનાથ પ્રભુની પ્રતિમાની દ્રવ્યથી અને ભાવથી પૂજા સેવા કરીને જોજન કર્યું. તે પછી સૂરિજીની સાથે પ્રયાણ કરી શ્રી સિદ્ધગિરિ પર આદિનાથ પ્રભુનાં અને રેવતગિરિ પર શ્રી નેમિનાથ પ્રભુનાં દર્શન પૂજન કરી કૃતાર્થ થયા. હવે દેવીએ લાવેલા પ્રતિમાજી

Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________

૩
ખંભાતમાં રહ્યા. હાલમાં એ શ્યામ રંગની શ્રી નેમિનાથ પ્રભુની દિવ્ય પ્રતિમા જીરાળા પાડાના માટા મંદિરના ભોંયરામાં છે એમ વૃદ્ધ પુછ્યા કહે છે.
આવી રીતે કુમારપાળ નરેશ પ્રતિબાધક કલિકાળ સર્વજ્ઞ હેમચ'દ્રસૂરીશ્વરજી જેવા તેમજ અકબર ખાદશાહ પ્રતિાધક હીરસૂરીશ્વરજી જેવા સમર્થ સૂરિપુંગવાના ચરણ કમલથી પાવન થયેલું ખ'ભાત, શ્રી સ્થંભન પાર્શ્વનાથ પ્રભુજીની પ્રતિષ્ઠા, પછી પુનઃ ગૌરવશાળી તીર્થ ધામ બન્યું. ખંભાતમાં જૈનોની કુલ વસ્તી લગભગ બે હજારની છે. એ પ્રજામાં ધાર્મિક સકારા સારા છે.
આ શહેરમાં લગભગ ૫૫ જિનમદિરા, અનેક જ્ઞાનભડારા અને અનેક ઉપાશ્રયે આદિ સમૃદ્ધ છે. જે ખ'ભાતની શાભારૂપ છે.

Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________

શ્રી નવકારમંત્ર [ પ્રથમ સ્મરણ છે
- નમે અરિહંતાણું ૧. નમો સિદ્ધાણં ૨નમે આયરિયાણું ૩. નમે ઉવજઝાયાણું ૪. નમો લેએ સવસાહૂણું ૫. એ પંચનામુ ફાર ૬ સવ્વપાવપણાસણે ૭. મંગલાણં ચા સસિં ૮ પઢમં હવઈ મંગલ. ૯. . શ્રી ઉવસગ્ગહર સ્તવન
( દ્વિતીય સ્મરણ ] ઉવસગહરં પાસ, પાસે વંદામિ સ્મઘણ-મુક્ક, વિસહર-વિસ-નિવાસં, મંગલકહાણ-આવાસ. ૧. વિહર-કુલિંગમ, કઠે થાઈ જે સયા માણુઓ, તસ્ય શહ-રોગમારી, દુજરા જતિ ઉવસામં. ૨ ચિહ્ન

Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________

ફરે મંતે, તુઝ પણામે વિ બહુફલો હોઈ, નરતિરિએ સુ વિ જીવા, પાવંતિ ન દુફખદગણ્યું. ૩. તુહ સમ્મત્તે લદ્ધ, ચિંતામણિકપુપાયવમહિએ, પાવંતિ અવિશ્લેણું, જીવા અયરામ ઠાણું. ૪. ઈએ સંયુઓ મહાય, -ભત્તિબ્બર-નિર્ભરેણ હિયએણ, તા દેવ દિજાજ એહિં, ભવે ભવે પાસ જિણચંદ. ૫ શ્રી સંતિકર સ્તવન
[ તૃતીય સ્મરણ ] સંતિક સંતિજિ, જગસરણું જયસિરિઇ દાયાર,સમરામિ ભર–પાલગ-નિવાગરૂડ-કય-સેવ. ૧. ચ નમો વિપેસહિ. પત્તાણું સંતિસામિ-પાયાણુ, ગૌસ્વાહા મતેણું, સુવાસિવ-દુરિઅ-હરણાણું. ૨. ૩૪ સંતિ–

Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________

નમુક્કાર, ખેલેસહિમાઈ-લદ્ધિપતાણું, સે હીં નમે સાસહિ-પત્તાણું ચ દેઈ સિરિ. ૩. વાણી તિહુઅણ-સામિણિ, સિવિદેવિ જફ ખરાય ગણિપિડગા, ગહ-દિલિપાલ-સુરિ, ચયાવિ રફખંતુ જિણભત્તે. ૪. રફ ખંતુ મમ
હિણી, પન્નરી વજજસિંખલા ય સયા, વજ. ચફકેસરિ, નરદત્તા કાલી મહાકાલી. ૫. ગેરી તહ ગંધારી, મહજાલા માણવી આ વઈરૂટ્ટા, અછુત્તા માણસિઆ, મહમાણસિયાઉદેવીઓ૬. જફખા ગોમુહ મહજખ, તિમુહ જફએસ તુંબરૂ કુસુમે, માતંગ વિજય અજિયા, બ. મણુએ સુરકુમારે. ૭ છમ્મુહ પાલ કિન્નર, શરૂલે ગંધવ તહય જફિખદે, કુબેર વરૂણે ભિલડી, ગામ પાસ-માયંગા. ૮. દેવીએ ચફકેસરિ, અજિયા રિઆરિ કાલી મહાકાલી,

Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________

અચુઅ સંતા જાલા, સુતાયાસેય-સિરિ વરાછા ૯. ચંડા વિજયંકસિ પન્નઈતિ નિવાણિ અચુઆ ધરણ, વઈરુટ્ટ છત્ત ગંધારિ, અંબપઉમાવઈ સિદ્ધા. ૧૦. ઈઅ તિથ–રફખણરયા, અનેવિ સુરાસુરી ય ચકહાવિ, વંતર ઈણિ૫મુહા, કુર્ણત રફખં સયા અë. ૧૧. એવું સુદિઠિસુરગણુ, સહિએ સંઘમ્સ સંતિજિણચંદે, મક્કવિ કરેઉ રફખ, મુણિસુંદરસૂરિશુઅ-મહિમા. ૧૨.ઈઅ સંતિનાહ સમ્મદિ
ડી-રફM સરઈ તિકાલ જે સવવરહિએ, સ લહઈ સુહસંપકૅ પરમ. ૧૩. તવ
છગયણ-ણિયર,-જુગવર-સિરિસેમસુંદર : ગુરણું, સુપસાયલદ્ધ-ગણહર, વિજાઢિી . ભણઈ સી. ૧૪.

Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________

વિજયપહુરસ્તોત્ર
(ચતુર્થ સ્મરણ) તિજય-પહત્ત-પથાય,-અ-મહાપાઠિહેર જુત્તાણું; સમયફિખર-ઠિઆણં, સરેમિ ચક્ક જિણિદાણું. ૧. પણવીસા ય અસીમા, પનરમ પન્નાસ જિણવરસમૂહે નાસે સયલદુરિ, ભવિઆણું ભત્તિ-જુનાણું. ૨. વીસા પણુયાલા વિય, તીસા પાત્તરી જિણવરિદા; ગહ-ભૂ-રફખ-સાઈણિ, રુવામં પણ સંતુ. ૩. સત્તરિ પણતીસા વિય, સદ્દી પચેવ જિગણે એસે, વાહિ-જલ-જલણ-હરિ-કરિચારારિ–મહાભયં હરઉ. ૪. પણપન્ના ય દસેવ થ, પન્ન તહય ચેવ ચાલીસા રફખંતુ સરીર, દેવાસુર-પણુમિઆ સિતા. પ હા

Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________

હુંહઃ સરસ્સઃ, હરહુ ત ય ચેવ સરસ્ય; આલિહિય-નામ-ગર્ભ, ચ કિર સવભ. ૬. 8 રહિણું પન્નતિ, વજજસિંખલા તહય વજઅંકુસિઆ; ચકકેસરી નરદત્તા, કાલી મહાકાલી તહગારી. ૭. ગંધારિ મહ.
જાલા, માણવી વઈરુટ તહેય અછુત્તા; માણસિ મહમણસિઆ, વિજજાદેવીએ રફખંતુ. ૮. પંચદસ-કશ્મભૂમિટુ, ઉષ્પન્ન સત્તરિ જિણાણ સયં વિવિહરયણાઈ–વન્નો–વસેહિ હર દુરિઆઈ ૯. ચઉતીસઅઇસય–જુઆ,અ-મહાપાડિહેરકયસેહા તિસ્થય ગયહા, ઝાએ અવા પણું. ૧૦. છ વરણયસંખવિંદદુમ, – મરગયઘણહિં વિગય મેહં; સત્તસિય જિષ્ઠાણું ચવામર–પૂઈ વદે સ્વાહા. ૧૧. » ભવસુવઈ–વાવંતર, જે ઈસવાસી વિમા

Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________

ણવાસી અ જે કેવિ દુરઠદેવા, તે સર્વે ઉવસમંતુ મમ સ્વાહા. ૧૨. ચંદણકપૂરણું, ફલએ લિહિઊણ ખાલિએ પીએફ એગતરાઈ -ગહ-ભૂઅ-સાઈણિમુર્ગ પાસેઈ. ૧૩. ઈઅ સત્તરિસર્ય જંત, સમ્મ મંત દુવારિ પડિલિહિ; દરિઆરિ વિજયવંત, નિબ્બત નિશ્ચ-મચ્ચે, ૧૪,
k
,

Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________

ન
શ્રી નમિઊણુ સ્તાત્ર
( પંચમ સ્મરણ )
મિજી પણયસુરગણુ, ચુડામણિકિરણર’જિમ' મુાિ, ચલણુ-અલ મહાલય,પણાસણ સથવ ́ વુચ્છ, ૧. સડિય-કરચક્ષુ-નહ-મુહ,-નિમુડ્ડ-નાસા વિવજ્ઞલાયન્ના; કુર્દૂ-મહારોગાનલ, – કુલિંગ-નિદ્ધ-સ॰૧ ગા. ૨. તે તુષ ચલણુારાહણ,-સલિલ જલિ–સેય– કુઢિય–છાયા, વણુ-વ-દાગિરિપાયવ,વ પત્તા પુણા ચ્છિ. ૩. દુવાય-ખુશિય. જલનિહિ,-ઉબ્લડ-કલ્લાલ ભીષણાાવે; સુભ’તક્ષય-વિસ’હુલ-નિજ્જામય-મુ-વાવારે. ૪. અવિદલિઅ-જાણવત્તા, ખણ્ણુ પાવ`તિ ઇચ્છિમ્ ફૂલ, પાસજિષ્ણુ--ચલણુ-જુઅલ', નિચ્ચ' ચિઅ

Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૦૨
નતિ નરા. ૫. ખરંપવષ્ણુય-વસુદેવજાલાલિમિલિય-સયલક્રુમગહેશે; ૐ'તમુહ મયવહુ,—ભીસજીવ-ભીસ'મિવશે. ૬. જગગુરૂણે કમજુઅલ', નિાવિઅ-સયલ તિહુઅણુાભામ, જે સંભરતિ મણુ, ન કુક્ષુ જલા ભય. તેસિ. ૭. વિલસત– ભાગભીન્નણ, કુરિઆરુણુ-નયણ તરલ-જીહાલ; ઉગ્ગલુંગ નવ જલય,“સત્યહ' ભીસાયાર ૮. મન્ત'તિ કીડારિસ', ક્રૂર-પ‹િ‰ઢ-વિસમવિસ-વેગા; તુહ નામખર-ફુડ-સિદ્ધ,-મંતગુરુઆ નરા લેાએ. ૯. અડવીસુ ભિાત,પુલિંદ-સદુલ-સદ્-ભીમાસુ; ભવિષ્ઠુર-વુન્નકાયર,-ઉલ્લુરિય-પહિય-સત્થાસુ. ૧૦. અવિદ્યુત્તવિહવ-સારા, તુહ નાહુ પામમત્ત-વાવારો; નવગય વિગ્યા સિગ્ન, પત્તા હિય-ઇચ્છિય

Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૦૩
ઠાણું. ૧૧.૫જજલિઆનલ-નયણું, ફર-વિયારિઅ-મુહં મહાકાય; નહ-કુલિસ- ઘાય વિમ લિઅ,–ગઈદ-કુંભસ્થલા , ૧૨. પણયઅસંભમ-પસ્થિવ-નહમણ-માણિક-પડિઅપડિમસ્ય; તુ વયણ પહરણ ધરા, સીહં કુપિ ન ગણુંતિ. ૧૩. સચિધવલ-દંતમુસલ, દાહકરુલ્લાલ-ડુ-છાહે;મહુપિંગ નયણજુઅલ,
સલિલ-નવ-જલહરારાવ. ૧૪. ભીમં મહાગઈદં, અભ્યાસસંપિ તે ન વિ ગણુંતિ, જે તુમ્હ ચલણ-જુઅલ, મુણિવઈતુંગ સમલ્લી ૧૫. સમરશ્મિ તિકખખગ્રા, જિલ્લાથ–પવિ. હઉધુય–કબંધે, કુંત-વિણિભિન્ન-કરિકલહ, મુક્કસિક્કારપઉમિ. ૧૬. નિજિજઅદપુદ્ધરરિલ, નરિદનિવહા ભડા જસં ધવલં; પાવંતિ પાવ–પસમિણ, પાસરિણ! તુહમ્પભા

Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૦૪
વેણુ ૧૭. રોગ-જલ-જલઘુ-વિસ્રહર, ચારારિમર્જીંદગય-રણભયાઇ, પાસજિષ્ણુ-નામ-સ'કિત્તભેશુ પસમતિ વાઇ. ૧૮. એવ' મહાભયહર, પામ્ર-જિદિસ સ’થવ–મુખાર;ભવિયજણાણું - દેવર', કઠ્ઠાણુ પર પર નિહાળુ . ૧૯. રાયસય જખરફખસ કુસુમિણુ દુÆઉલ્લુ-રિક્ખ પીડાસુ; સઞાસુ દાસુ પથે, ઉવસગ્ગ તહય રયણીયુ. ૨૦. જો પઢઇ જો આ નસુષુઇ, તાણુ કર્કશા ય માણુતુ ગસ્ત્ર;પાસેા પાવ' પસમે, સયલ ભુવઙ્ગચિય-ચલણા ૨૧. ઉવસગ્ગ‘તે કમઠાણુરશ્મિ, આણાઓ જો ન સંચલિએ, સુરનર-કિન્નરજીવઇહિં, સ'શુઓ જયઉ પાસજા. ૨૨. એસ મજ્જયારે, અટ્ઠારસ-અસ્ખહિ ને મતા; જો જાણુઇ સા ઝાયઈ, પરમ-પ્રયત્ન કુંડ' પાસ, ૨૩. પાસહુ સમરણુ જો કુણુઇ,

Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૦૫
સતુટ્ટ હિય એણુ, અત્તરસય વાહિ–ભય, નાસઈ તસ ક્રૂરજી. ૨૪
8
શ્રી અજિતશાંતિ સ્તવન
[ ષષ્ઠ સ્મરણ ] અજિઅ‘જિગ્મ-સન્વય', સ`તિ ચ પાતસવગયપાવ, જયગુરૂ સ`તિગુણુકરે, ઢાવિ જિષ્ણુવરે પણિવયામિ. ૧. ગાહા,
વવગય-મ ગુલભાવે, તે હ. વિલતવનિમ્મલસહાવે, નિરુવમ-મહુપભાવે, થેાસામિ સુસિમ્ભાવે ર. ગાહા.
સવ્વપાવપ્પ
સવ′ક્ષ્મપણ તીક્ષ્ણ, સ'તી!'; સયા અજિઅસ'તીણ', નમે અજિઅસતીષુ'. ૩. સિલેાગા.

Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૦૬
અઅિજિણ! સુહ૫વત્તણું, તe પુરિસુત્તમ! નામકિત્તણું; તહય ધિઈમઈપવાણું, તવ ય જિષ્ણુત્તમયંતિ! કિન્તણું. ૪. માગહિઆ.
કિરિ-વિહિ–સંચિ—કમ્યુકિલેસવિમુફખયર, અજિએ નિશિએ ચ ગુણહિ. મહામુણિ-સિડિગયું; અઅિસ ય સંતિમહામુણિણે વિ. સંતિકર, સયયં મમ નિવુઈ–કારણય ચ નમંaણયું. પઆલિંગણયું.
પુરિસાઈ જઈ દુખવારણ, જયવિમગહ સુફખકારણું, અજિએ સંતિ ચ ભાવએ, અભયકર સરણું પર્વજજહા. ૬. માહિઆ.
અરઈ-રઈ-તિમિર-વિરહિએ –સુવરયજરમર, સુર-અસુર-ગરુલ-ભુયગવાઈ-પર્યાય,

Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૦૭
-પણિવઈયં અજિઅમહમવિ અ સુનયનનિઉમભયકરં, સરણમુવસરિએ ભવિદિવિજ-મહિએ સમયમુવણમે. ૭. સંગર્યા.
તં ચ જિગુત્તમ-મુત્તમ-નિત્તમ-સત્તધર, અજજવમદવ–ખંતિ–વિમુત્તિ-સમાહિનિહિં; સંતિકર પણમામિ દમુત્તમ-તિસ્થય, સંતિસુણી મમ સંતિસમાવિવરે દિસજે. ૮સેવાય.
સાવWિ-પુવ્યપસ્થિવ ચ, વરહથિ-મસ્થય પસત્ય-વિચૈિન્નસંથિયં; થિર-સરિચ્છવચ્છ, મયગલ-લીલાયમાણ–વરગંધહસ્થિ–પથાણ -- પસ્થિયં-થવારિહં હથિ-હત્વબાહું પંતકશુગરુઅગ-નિરુવહય-પિંજરું પવર-લકપણેવચિઅસમ- ચારુ-રૂવં સુઈસુહમણાભિરામ

Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૦૮ પરમરમણિ જજ વરદેવહિતિનાથ-મહુયરસુહગિર. ૯વેએ.
અજિએ જિઆરિગણું, જિ અસવભર્યા મહરિઉં; પણમામિ અહં પય, પાર્વ પસમેઉ મે ભયનં. ૧૦. રાસાલુદ્ધએ. | કુરુજણવય-હWિણુઉરનરીસ પઢમં તએ મહાચક્કટ્ટિએ મહ...ભા. જે આવત્તરિ પુરવર-સહસવર-નગર-નિગમજણવયવઈ બત્તીસારાયવહસ્સાયાયમાગે; ચઉદયવરરયણ - નવ-મહાનિહિ – ચઉસઠિસહસ-પવરજીવણ સુંદરવઇ, ચુલસી-હયગય-રહ-સસરસસામી છન્નઈ-ગામડેડિ– સામી આસી જે ભારહેમિ ભયનં. ૧૧. વેડૂઓ.
તંસતિ સંતિકર, સંતિર્ણ સવભયા; સંતિ થણામિ જિર્ણ, સંતિ વિહેલ મે. ૧૨. રાસાદિઅયું.

Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૦૯ ઈફમાગ ! વિદેહનરી સર ! નરવસહા ! મુશિવસહા! નવસારય-સસિસકલાણુણ-વિગયતમા વિહુઅરયા; અજિઉત્તમ-તેઅ-ગુહિં મહામુણિ-અમિઅબલા વિહલકુલા, પણમામિ તે ભવ-ભય-મૂરણ જગસરણા મમ સરણું.. ૧૩. ચિત્તલેહા.
દેવ-દાણ-વિંદચંદ-સૂર-વંદ-હઠ-તુટ્ટજિક-પરમ,-લ૯-રૂવ ધંત-રુપૂ–પટ્ટ-સેસુદ્ધ-નિ-ધવલ,દંતપંતિ સંતિ-સત્તિ-કિરિ. મુનિ-જુત્તિ-ગુતિષવર, દિરતેઅ વદ ધેય સવાઅ-ભાવિઅપ્પભાવ છેઅ પઈ મે
માહિ. ૧૪. નારાયએ. . વિમલસસિ-કલાઈઅસમં, વિતિમિરસૂર-કરાઈઅ-તે તિઅસ-વઈ-ગણાઈ–

Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧૦
અ-રવ, ધણિધરપ્પવરાઈઅ-સારે. ૧૫. કુસુમલયા.
સત્ત આ સયા અજિએ, સારી આ અલે અજિએ તવ સંજમે આ અજિ, એસ કૃણામિ જિનું અજિ. ૧૬. ભુઅગપરિગિઅં.
સમગુણહિં પાવઈનાં નવ-સરય-સસી, તેઅગુહિં પાવઈ ન ત નવસરયરવી, રૂવગુણહિં પાવન તે તિઅસગણવઈ, સાર
હિં પવઈ ન ત ધરણિધરવઈ. ૧૭. ખિજિજઅયું.
તિર્થીવર-વત્તય તમરય-રહિય, ધી જણ–યુઅગ્નિએચુઅકલિ-કલુસં; અંતિસુહ૫વયં તિગરણ-૫એ, સંતમહં મહાગુણ સરણમુવણમે. ૧૮ લલિઅય .

Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧૧
વિષ્ણુએણય-સિરરઈ-અંજલિ-રિસિગણસંધુએ થિમિઅં વિબુહાહિવ–ધણવઈ–નરવઈ-યુઅ-મહિ-અગ્નિઅં બહુસેઅઈડ્ઝયસરય-દિવાયર-સમઅિ -સપભે તવસા, ગાયઆણંગણ-વિમરણ સમુઈએ ચારણવંદિ સિરસા. ૧૯. કિસલયમાલા.
અસુર-ગરુલ–પરિવંદિઅં, કિન્નરગ-નમંત્રિઅં; દેવકડિસય-સંથુએ, સમણુસંધ-પરિવદિયું. ૨૦. સુમુહં.
અભયં, અણહં, અરયં, અરુય, અજિ, અજિ અં, પયઓ પણમે. ૨૧. વિજજુવિલસિ.
આગયા વરવિભાણ-દિવકણગ-૨હ-તુર પહકરસહિં હુલિસમાંભારણ-બુચિ

Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧ર
-લુલિય–ચલ–કુડલંગ–તિરીડ-સેહંતમઉલિમાલ ૨૧, વેઢએ. ' જ સુસંધા સાસુરસંઘા, વેરવિઉત્તા. ભક્તિસુજુત્તા, આયરભૂસિઅ-સંભમપિંડિઅસુટહુસુવિહિઅ-સવબલવા, ઉત્તમ-કંચરયણ–પરૂઅિ -ભાસુર-ભૂસણ-ભાસુરિઅંગા, ગાય-સમાણય-શનિ-વસાગય-પંજલિપેસિય-- સીસ-પણામા. ૨૩. રયણમાલા.
વદિઊ ઊણ તે જિર્ણ, તિગુથમેવા ૫ પુણે પાહિણં, પણમિણિ ય જિર્ણ સુશ. સુશ, પમુઈઆ સભવાઈ તે ગયા. ૨૪ ખિતયું.
તે મહામુણિમહંપિ પંજલી, રાગદેસભય-મહરિજયં; દેવ-દાણવ-નદિવર્સિ, રતિમુત્તમ-મહાતવ નમે, ૨૫. ખિય..

Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________

118
અંબરંતર-વિઆરણિઆહિ, લલિઅહંસવહુ-ગામિણિઆહિં, પણ થિણ-સાહિણિઆહિ, સકલ-કમલદલ-લે અણિઆહિ. ૨૬. દીવયં.
પીણ–નિરંતર–થણભર–વિણમિય– ગાયલઆહિ, મણિકંચણ-પસિઢિલ – મેહલસહિઅ-સેણિતડાહિં, વરખિખિણિ-નેહરસતિલય-વલય-વિભૂસણિઆહિ,રઇકર-ચરિમહર-સુંદર-સણિઆહિં ૨૭. ચિત્તફખરા.
દેવસુંદરીહિં પાયવદિઆહિ, વંદિઆ ય જસ્ટ તે સુવિકમા કમા; અપૂણે નિડાલએહિં મંડાણપૂગારએહિ કેહિ કેહિ વિ, અવંગ-તિલય-પત્તલેહ-નામ એહિં ચિહિં સંગથંગયહિં, ભસિન્નિવિટ-વંદણાગાહિ હુતિ તે વંદિઆ પુણે પુણે. ૨૮, નારાયએ.

Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧૪
તમહં જિણચંદ, અજિએ જિઅમેહ, ધુય સવકિલેસ, પયએ પણમામિ. ૨૯. નંદિઅયું.
યુઅવંદિઅયસ્સા, રિસિગણદેવગણે હિં, તે દેવહુહિં, પયએ પણમિઅસ્સા, જસ્ટ જગુત્તમસાણસ્મા, સિવસાગય-પિઠિઅયહિં દેવવરચ્છરસા-બહુઆહિ,સુરવર-રઈ -ગુ-પંડિઅયા હિં, ૩૦. ભાસુરયં.
વંસસ-તંતિતાલ-મેલિએ, તિઉફખરાભિરામ-સમીસએ એ અ, સુઇસમાણ અસુદ્ધ-સજજ ગી અપાયજાલઘંટિઆહિ, વલયમેહલા-કલાવ-નેહરાભિરામ-સમીસએ કરો અદેવ નષ્ક્રિઆહિહાવભાવવિભ્રમપગારએહિં, નચિણિ અંગહારએહિં, વંદિઆ ય જસ્મતે સુવિફકમા કમા, તયં તિલેય-સબસત્ત

Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧૫
-
સ`તિકાય, પસ‘ત-સન-પાવદાસમેસ હું નમામિ સતિમુત્તમ' જિષ્ણુ′ ૩૧. નારાયએ. છત્ત- ચામર-પડાગ-જીવ-જવ– મ`ડિઆ, અયવરમગર-તુય-સિવિચ્છ – સુલ’છણા,દીવસમુદ્–મ'દિર–દિસાગય-સાહિયા, વસહ-સીહ-રહે-ચ-વર'કિયા ૩૨. લલિઅય. સહાવલટ્ટા સમપ્પટ્ટા અદાસડ્ડટ્રા ગુણેહિં જિદ્ના; પસાયસિટ્રા, તવેજી પુઢ્ઢા, સિરીહિં ઈટ્રા રિસીહિં ટ્રૂા. ૩૩. વાણુવાસિ.
સર્થિઅ
તે તવેણુ અ-સવ્વપાવયા, સવ્વલાઅહિંઅમૂલ-પાવ્યા; સથુઆ અજિઅ-સતિપાયયા, હું'તુ મૈં સિવસુહાણુ દાયયા ૩૪. અપરાંતિકા.
એવં તવ-અલ—વિલ, યુઅ' મએ અજિઅ–સ્ર તિ–જિષ્ણુ-ન્નુઅલ', વવગય-કમ૨૫-મલ', ગર્ટીંગય' સાસય` વિઉલ', ૩૫. ગાહા.

Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧૬
તે બહુગુણપસાય મુખસુહેણ પરમેણ અવિસાયં, નાસેઉ મે વિસાયં, કુણ9 અ પરિસાવિ અ પસાર્ય. ૩૬. ગાહા.
તે મેએ આ નદિ, પાવેલ આ નંદિ. સેણમભિનંદિ, પરિસાવિ આ સુહ-નંદિ, મમ ય દિસઉ સંજમે નદિ, ૩૭. ગાહા. - પક્ષિઓએ ચાઉમાસિએ, સંવચ્છરિએ અવસ્ય ભણિી સેઅ સહિ, ઉવસગ-નિવારણે એસ. ૩૮.
જે પઢઈ જે આ નિસુણઈ, ઉભાઓ કાલપિ અજિઅસંતિ-થયં, ન હું હુતિ તસ્યા ગા, પુરવુપન્નાવિ નાસંતિ. ૩૯.
જઈ ઈચ્છહ પરમપર્યા, અહેવા કિતિ સુવિત્થર્ડ ભુવણે; તે તેલકુદરણે, જિણવયણે આયરે કુલ ૪૦..

Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧૭ શ્રી ભક્તામર સ્તોત્ર
[ સપ્તમ સ્મરણ] ભક્તામર- પ્રણત-મૌલિ–મણિ-પ્રભાણામુદ્યોતક દલિત-પાપ-ત-વિતાનમ ; સમ્યક પ્રણમ્ય જિનપાદ–યુગે યુગાદા–વાલંબન ભવજલે પતતાં જનાનામ ૧. યઃ સંસ્તુતઃ સકલ–વાલ્મય-તત્ત્વબેધા–દુભૂત-બુદ્ધિપટુભિ સુર–લકનાથે, તે વૈજગત્રિતયચિત્ત-હરેરુદારે, બે કિલામપિ તે પ્રથમ જિનેન્દ્રમ્ ૨. બુદ્ધયા વિનાડપિ વિબુધાચિતપાદપીઠ !, તેનું સમુદતમતિ-વિગત–ત્રહમ, બાલ વિહાય જલ–સંસ્થિત-મિબિંબ, -મન્યઃ ક ઈચઋતિ જનઃ સહસા ગ્રહીતુમ ૩. વફd ગુણનું ગુણે સમુદ્ર ! શશાંક-કાંતાન,

Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧૮
કસ્તે ક્ષમઃ સુરગુરુ-પ્રતિમાઽપિ બુદ્ધયા; કલ્પાંતકાલ-પવનાદ્વૈત-નક્રચક્ર', કે વા તરીતુમાઁમ'બુનિધિ ભુજાભ્યામ્ . ૪. સેાડ ુ' તથાપિ તવ ભક્તિવશાન્મુનીશ !, ઋતુ" સ્તવ` વિગતશક્તિરપિ પ્રવૃત્ત; પ્રીત્યાત્મવીય-મવિચાય મૃગે મૃગેન્દ્ર, નાન્યેતિ કિ નિજશિશે: પરિપાલનાથમ ? ૫. અલ્પશ્રુત' શ્રુતવતાં પરિહાસધામ, ત્વદ્ભક્તિથૈવ મુખરીકુરુતે ખલાન્મામ્ ; યાકિલઃ કિલ મધો મધુર વિરીતિ, તચ્ચારુ-ચૂતકલિકા-નિકરૈક-હેતુઃ. ૬. વત્સ‘સ્તવેન ભવસ‘તતિ-સન્નિષદ્ધ', પાપ' ક્ષણાક્ષ્યમુપૈતિ શરી રભાજામ ; આક્રાંતલેાક-મલિ-નીલ-મશેષમાશુ, સૂર્યાં’શુ-ભિન્નમિત્ર શારમધકારમ્ . ૭. મત્સ્યેતિ નાથ ! તવ સુ"સ્તવન. મયેદ,-મારભ્યતે તનુ-ધિયાપિ તવ પ્રભાવાત્; ચૈત

Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧૯ હરિષ્યતિ સતાં નલિની-દલેષ, મુક્તાફલઘુતિ–મુપતિ નનબિંદુ. ૮. આરતાં તવ સ્તવન-મસ્ત-સમસ્તદોષ, વત્સકથાપિ જગતાં દુરિતાનિ હન્તિ; હરે સહસ્ત્રકિરણ કુરુતે પ્રશૈવ, પાકશેષ જલજાનિ વિકાસભાજિ. ૯. નાયભુત ભુવન-ભૂષણ-ભૂતનાથ! ભૂતગુણેલું વિ ભવંતામમિટુવન્તાતુલ્યા ભવતિ ભવતે નનુ તેને કિવા, ભૂત્યાશ્રિત ય ઈહ નાત્મસમ કરેતિ. ૧૦. દષ્ટ્રવા ભવન્ત-મનિ. મેષ-વિલેકનીયં, નાન્યત્ર તેષમુપયાતિ જનસ્થ ચક્ષુ પીત્યા પયઃ શશિકર-ઘતિદુગ્ધસિંધે, ક્ષાર જલં જલનિધેશિતું ક ઈહેતુ? ૧૧. હૈ શાંતરાગચિભિઃ પરમાણુમિરત્વ, નિર્મા. પિતસ્ત્રિભુવનેકલલામભૂત ; તાવંત એવ ખલ
Aણવઃ પૃથિવ્યાં, યત્તે સમાનમપરં નહિ

Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨૦ રૂપમસ્તિ. ૧૨. વર્ગ ફવ તે સુર-નરોગનેત્રહારિ, નિઃશેષ-નિતિ-જગત્રિત પમાનમ; બિબ કલંક-મલિન ફી નિશાકરસ્ય, યકાસરે ભવતિ પાંડુ-પલાશક૫મ. ૧૩. સંપૂર્ણ-મંડલ-શશાંક-કલાકલાપ-શુભ્રા ગુણાસિભુવન તવ લંઘયક્તિ; યે સંશ્રિતાજિગદીશ્વર ! નાથમેક, કતાન્નિવારયતિ સંચરતે યથેષ્ટમ. ૧૪. ચિત્ર કિમત્ર યદિ તે વિદશાંગનાભિ,-નાં મનાગપિ મને ન વિકારમાર્ગમ, કલ્પાંતકાલ-મરુતા ચલિતાચલન, કિ મંદાદ્રિ-શિખર ચલિત કદાચિત. ૧૫. નિવર્સિ-૨૫વજિત-તૈલપૂર, કૃર્ત જગત્રયમિદં પ્રકટીકરષિ, ગમે ન જાતુ મરુતાં ચલિતાચલાનાં દીપેડપરત્વમસિ નાથ! જગપ્રકાશ. ૧૬. નાસ્ત કદાચિદુપયાસિન રાહુ

Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨૧
ગમ્ય, સ્પષ્ટીકરાષિ સહસા યુગપજજચંતિ; નાંધરોદર-નિરુદ્ધ-મહાપ્રભાવ, સૂર્યાતિશાયિમહિમાસિ મુનીંદ્રા લેકે. ૧૭. નિત્યોદય દલિતાહ-મહાંધકા૨, ગમ્ય ન રાહુવદનસ્ય ન વારિદાનામ; વિભ્રાજવે તવ મુખાજમનહ૫કાંતિ, વિદ્યોતયજગદપૂર્વ–શશાંક– બિમ્બ. ૧૮. કિં શર્વરીષ શશિનાદ્ધિ વિવ
સ્વતા વાયુમભૂખેદુદલિતેષ તમસુ નાથ; નિષ્પન્ન-શાલિવન-શાલિનિ જીવલેકે, કાર્ય કિય જજલધરે-જેલભાર–નઃ ૧૯. જ્ઞાન યથા વયિ વિભાતિ કૃતાવકાશ, નિર્વ તથા હરિહદિષ નાયકેષ; તેજ સ્ફરન્મણિષ યાતિ યથા મહત્ત, નૈવ તુ કાચ-કલે કિરણકુલેપિ. ૨૦ મચે વરં હરિહરાદય એવ છદ, ચેષ હદયં ત્વયિ તેવમેતિક કિ વીક્ષિતેન ભવતા

Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________

ભુવિ ચેન નન્ય, કશ્ચિન્મને હરતિ નાથ! ભવાંતરેડપિ. ૨૧. સ્ત્રીણાં શતાનિ શતશે જનયન્તિ પુત્રાન, નાન્યા સુતં ત્વદુપમ જનની પ્રસૂતા; સર્વી દિશે દઘતિ ભાનિ સહસરશ્મિ, પ્રાચેવ દિનયતિ કુરદંશુજાલમ ૨૨. સ્વામમનન્તિ મુનઃ પરમં પુમાંસ-માદિત્યવર્ણ– મમલં તમસઃ પરસ્તાત; –ામેવ સમ્યગુપલભ્ય જયંતિ મૃત્યુ, નાન્યઃ શિવઃ શિવપદસ્ય મુનીન્દ્ર! પંથાઃ ૨૩. ત્યામવ્યય વિભુમર્સિત્યમસંખ્યમાર્થા, બ્રહ્માણ-મીશ્વરમનંત-મનંગકતુમ; ગીશ્વર વિદિતન-મનેકમેક, જ્ઞાનસ્વરૂપમમાં પ્રવદંતિ સંત ૨૪. બુદ્ધત્વમેવ વિબુધાચિત-બુદ્ધિ-બેધાત, વં શંકરસિ ભુવનત્રયશંકરસ્વાત્ ધાતાસિ ધીર! શિવમાગવિધ-વિધાનાત્, વ્યક્તિ ત્વમેવ ભગવન્!

Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________

ર૩
પુરુષાત્તમાઽસ. ૨૫. તુલ્ય નમસ્ત્રિભુવનાતિહરાય નાથ !, તુલ્ય નમઃ ક્ષિતિતલા-મલ-ભૂષ ાય; તુલ્ય' નમસ્ત્રિજગતઃ પરમેશ્વરાય, તુલ્ય નમે। જિન ! ભવાદધિ શાષણાય. ૨૬, કે વિસ્મમયેત્ર ? યદિ નામ ગુણરશેષે –ત્વ' સ`શ્રિત નિરવકાશતયા મુનીશ !; દેખૈરુપાત્તવિવિધાશ્રય-જાત-ગă, સ્વપ્નાંતરેઽપિન કદાચિદ્રપીક્ષિતાઽસિ. ૨૭. ઉચ્ચ-શાકતરુ-શ્રિતમુન્મયૂખ-માભાતિ રૂપ-મમલ ભવતા નિતાન્તમ્; સ્પષ્ટોલ્રસકિરણ-મસ્ત-તમા-વિતાન, બિમ્બ' વેવિ પચેાધર-પાશ્વવત્તિ ૨૯. સિંહાસને મણિ-મયૂખ-શિખા-વિચિત્રે, વિભ્રાજતે તવ વપુઃ કનકાવદાતમ્, ખિમ' વિયઢિલસદ - શુલતા-વિતાન, તુંગેાયાદ્રિ-શિરસીવ સહસ્રમે: ૨૯. કુંદાવદાત-ચલચામર-ચારુશેાભ,

Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨૪
વિશ્વાજતે તવ વપુ-કલધૌત-કાન્તમ; ઉદ્ય
છશાંક-શુચિનિઝર-વારિધાર, મુચ્ચસ્તટે સુરગિરિવ શાતૌમ. ૩૦. છત્રય તવા વિભાતિ શશાંક-કાંત-સુર સ્થિત સ્થગિતભાનુ-કર-પ્રતાપમ; મુક્તાફલ-પ્રકર-જાલવિવૃદ્ધશોભં, પ્રખ્યાપત્રિ-જગતઃ પરમેશ્વરત્વમ. ૩૧. ઉન્નિદ્રહેમ-નવપંકજ-પુજકાંતિપલસન્નખમયૂખ–શિખાભિરામ, પાદ પદાનિ તવ યત્ર જિનેંદ્ર! પત્ત, પદ્માનિ તત્ર વિબુધાઃ પરિકલ્પયંતિ ૩૨. ઈલ્થ યથા તવ વિભૂતિભૂજિતેંદ્ર! ધર્મોપદેશન–વિધ ન તથા પરસ્પ યાદફ પ્રભા દિનકૃત પ્રહતાંધકારા, તાદકુ કુતે ગ્રહ-ગણમ્ય વિકાશિનેડપિ? ૩૩, તન્મદાવિલ-વિલોલ-કલમૂલમત્ત-ભ્રમભ્રમરનાદ-વિવૃદ્ધકેપ, ઐરાવતા

Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨૫
ભભિમુત-માપતન્ત, દેવા ભયં ભવતિ ને ભવદાશ્રિતાનામ. ૩૪. ભિનેભ-કુંભગલદુજજવલ – શેણિતાક્ત, - મુક્તાફલપ્રકરભૂષિત-ભૂમિભાગ, બદ્ધક્રમઃ ક્રમગત હરિ. ણાધિપેડપિ, નાક્રામતિ ક્રમયુગા-ચલ-સંશ્રિત તે. ૩૫. કલ્પાંતકાલ–પવનેત-વહુનિકળ્યું, દાવાનલ જવલિતમુજજવલ-મુકુલિંગમ;વિશ્વ જિઘસુમિવ સંમુખમાપતખ્ત, ત્વન્નામ-કીર્તનજલ શમયત્યશેષમ. ૩૬. રફતૈક્ષણ સમદકોકિલકંઠનીલં, દૈદ્ધાંણિન-મુલ્ફણમાપતત્તમ ; આક્રામતિ ક્રમયુગેન નિરસ્તશંક,હત્વનામ-નાગદમની હદિ યસ્ય પુસઃ ૩૭. વગડુરંગ - ગજ-ગજિત ભીમનાદ – માજ બલ બલવતામપિ ભૂપતીનામ; ઉદિવાકરમયૂખ-શિખાપવિદ્ધ, ત્વત્કીનારમ-ઈવાશુ

Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨૬
શિદામુપૈતિ. ૩૮, કુતાગ્ન-ભિન્ન-ગજ શાણિતવારિવાહ -વેગાવતાર–તરણાતુરયેાધભીમે; યુદ્ધે જય‘વિજિત-દુ ય જેયપક્ષા,-વત્પાદપ’કજવનાઋયિણેા લભતે ૩૯. અભેનિધૌ ક્ષુભિતભીષણ-નક્રચર્ચા,-પાડીનપીઠ-ભયદાલ્ખણુ-વાડવાગ્નૌ; ર’ગત્તર'ગ-શિખરસ્થિત-યાનપાત્રાસ્રાસ' વિહાય ભવતઃ સ્મરણાદ્ તિ. ૪૦, ઉદ્ભૂત-ભીષણ – જલાદર-ભારભ્રષ્ના, શાચ્યાં દશામુપગતાશ્રુત—જીવિતાશા, ત્વષાદ– કજ-રજો--ઽમૃત-દિગ્ધ-દેહા, મોં ભવતિ મકરધ્વજ-તુલ્યાઃ ૪૧. આપાદક –મુરુ શ'ખલ-વેષ્ટિતાઙ્ગા, ગાઢ· ગૃહન્નિગઢ-કાટિનિધૃષ્ટજ ઘા:; ત્વજ્ઞામ-મંત્ર-મનિશ' મનુજાઃ સ્મ'તઃ, સદ્યા સ્વયં વિગત-ખ'ધશયા ભત્ર'ત્તિ. ૪ર. મત્તદ્વિપેદ્ર——મૃગરાજ—દવાનલાહિ,–
-

Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨૭
સગ્રામ-વારિધિ-મહાદર-ખંધનાર્થમ; તસ્યાશુ નાશમુપયાતિ ભય' ભિચૈત્ર, યસ્તાવક... સ્તવ મિમ મતિમાનીત. ૪૩. Ôાત્રજ તવ જિનેદ્ર ! ગુણૈનિષદ્ધાં, ભક્ત્યા મયા રુચિરવણું - વિચિત્રપુષ્પામ્; ધત્ત જના ય હુ ક‘ઢગતામજસ', ત' માનતુંગમવશા સમુપૈતિ લક્ષ્મીઃ ૪૪.
શ્રી કલ્યાણમંદિર સ્તાત્ર
[અષ્ટમ સ્મરણ ] ( વસન્તતિલકા વૃત્ત) કલ્યાણમંદિર-મુન્નાર-મવદ્યલેદિ,-ભીતાભયપ્રદ–મનિંદિત-મઘ્રિપદ્મમ્ ; સંસારસાગરનિમજ્જજ્જશેષજ તુ, “ પેાતાયમાન—મલિનમ્ય જિનેશ્વરસ્ય. ૧. યસ્ય સ્વય' સુરગુરુ-ગરિમાં

Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨૮
બુરાશે:, રાત્રે સુવિસ્તૃત-મતિને વિભુવિધાતુમ તીર્થેશ્વરસ્ય કમઠ-સ્મય-ધૂમકેતે,-ત. સ્થાહમેષ કિલ સંતવન કરિષ્ય. ૨. સામાન્યતેડપિ તવ વર્ણયિતું સ્વરૂપ,મસ્માદશા કથમધીશ ! ભવંયધીશા? ધૃષ્ટદપિ કૌશિકશિશુર્યદિ વ દિવાળે, રૂષ પ્રરૂપતિ કિ કિલ ઘર્મરમે: ૩. મેહક્ષયાદનુભવજ્ઞપિ નાથ? મત્ય, નૂ ગુણાનું ગથિતું ન તવ ક્ષમત, કલ્પાંત-વાંત-પેયસ પ્રકટેડપિ યસ્માનીયેત કેન જલધેનુ રત્નરાશિ ૪. અભ્યધગરિમ તવ નાથ ! જડાશયેપિ , કતું સ્તવું લસદસંખ-ગુણાકરસ્ય; બાલેડપિ કિં ન નિજબહુયુગ વિતત્ય, વિસ્તીર્ણતાં કથતિ સધિયાંબુરાશે. ૫. યે ગિનામપિ ન થાંતિ ગુણા સ્તવેશ., વફ, કર્થ ભવતિ તેષ માવકાશ

Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨૯
જાતા દેવમસમીક્ષિતકારિતૈય, જલ્પતિ વા નિજગિરા નનુ પક્ષિણેશપિ ૬. આસ્તામચિંત્યમહિમા જિન! સંતવતે, નામાપિ પતિ ભવતે ભવતે જગંતિ, તીવ્રતાપહત-પાંચજનાન્નિદાઘ, પ્રણાતિ પદ્ધસરસ સરસેડનિ. લેડપિ. ૭. હર્તિનિ ત્વયિ વિ ! શિથિલી. ભવાત, જે તે ક્ષણેન નિબિડા અપિ કર્મબંધા સદ્યો ભુજંગમમયા ઈવ મધ્યભાગ - અભ્યાગતે વનશિખડિનિ ચંદનસ્ય. ૮. મુર્યંત એવા મનુજઃ સહસા જિનેન્દ્ર !, રૌઢેરુપદ્રવશતૈરવયિ વીક્ષિતેડપિ, ગોવામિનિ ફૅરિતતેજસિ દષ્ટમાગે, ચોરરિવાશુ પશવા પ્રપલાય. મનેઃ ૯. – તારકે જિન ! કથં ભવિનાં ત એવ, વાસુદ્ધહતિ હૃદયેન યદુરંત યદ્વા દતિતરતિ યજજલમેષનૂન -અન્તર્ગતમ્ય મરુતઃ

Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩૦
સ કિલાનુમાવઃ ૧૦. સ્મિન્ હર-પ્રભૂતકપિ હત-પ્રમાવાસ, સેડપિ ત્વયા રતિપતિઃ પિતઃ ક્ષણેન, વિધ્યપિતા હતભુજઃ પયસાડથ ચન, પતન કિ તદપિ દુધર-વાડવેન ૧૧. સવામિનનઃપગરિમાણમપિ અપનાવાં જન્તવઃ કથમ હદયે દવાના જન્મદધિ લઘુ તરત્યતિલાઘવેન, ચિત્યો ન હંત મહતાં યદિ વા પ્રભાવઃ ૧૨. કેધયા યદિ વિશે ! પ્રથમ નિરસ્ત, વતાસ્તદા બત કર્થ કિલ કર્મચૌરા,
પ્લષત્યમુત્ર યદિ વા શિશિરાપિ લોકે, નીલ. દ્રમાણિ વિપિનાનિ ન કિ હિમાની ૧૩. ત્યાં યે ગિને જિન! સદા પરમાત્મરૂપ –મવેષયંતિ હદયાબુજ-કેશ-દેશે; પૂતય નિમલરૂચેર્યદિ વા કિમન્ય-દક્ષસ્ય સંભવિ પદ્ય નતુ કર્થિકાયા૧૪. ધ્યાનજિજનેશ! ભાવતે ભવિનઃ

Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩૧
ક્ષણેન, દેહં વિહાય પરમાત્મ-દશાં વ્રજંતિ; તીવ્રાનલા-દુપલભાવ–મપાસ્ય લેકે, ચામીકરત્વમચિરાદિ ધાતુભેદાઃ ૧૫. અંતઃ સદૈવ જિન ! યસ્ય વિભાવ્યસે ત્વ, ભવ્ય કર્થ તદપિ નાશયસે શરીરમ; એતસ્વરૂપમથ મધ્યવિવતિને હિ, યદ્વિગ્રહે પ્રશમયંતિ મહાનુભાવાર ૧૬. આત્મા મનીષિભિરયં વદભેદબુદ્ધયા,
ધ્યાતે નિંદ્ર! ભવતીહ ભવપ્રભાવ પાનીયમમૃત-મિત્યચિંત્યમાનં, કિનામને વિષવિકાર-મપાકતિ. ૧૭. વામેવ વિત-તમસં પરવાદિનેડપિ, સૂન વિભે ! હરિહરાદિધિયા પ્રપન્ના, કિ કાચકામલિનિરીશ! સિતે કપિ શ, ગુહ્યતે વિવિધ-વર્ણ-વિપર્યણ. ૧૮. ધર્મોપદેશ-સમયે વિધાનુભાવા-દાસ્તાં જ ભાવતિ તે તરુરષ્કશેક અસ્પૃદગતે દિનપતૌ

Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩૨
સમહીરુહાડપિ, કિં વા વિધમુપયાતિ ન જીવલાકઃ ૧૯ ચિત્ર વિભા ! કથમવાન્મુખ–વૃંતમેવ, વિશ્વક્ પતત્યવિલાસુર-પુષ્પ-વૃષ્ટિ, વડ્ગાચરે સુમનમાં યદિ વા મુનીશ !, ગચ્છીત નૂનમધ એવ હિ બંધનાનિ. ૨૦, સ્થાને ગંભીરહૃદયેાદધિ-સંભવાયા:, પીયૂષતાં તવ ગિરઃ સમુદીરયંતિ, પીત્વા યતઃ પરમ-સ`મદ-સ`ગભાજો, ભવ્યા જતિ તરસાપ્યજશમરત્વમ્ . ૨૧. સ્વામિન્ ! સુદ્ર–મવનમ્ય સમુપતા, મન્ય વતિ શુચયઃ સુર-ચામા; ચેઽસ્મૈ નતિ વિદ્યતે મુનિપુંગવાય, તે નૂન-મૂળતયઃ ખલુ શુદ્ધભાવાઃ ૨૨. શ્યામ... ગભીરગિરમુજવલ–હેમરત્ન – સિંહાસન – સ્થમિહ ભવ્ય-શિખ‘ડિનર્સ્વામ્ ; આલેાકય તિ રક્ષસેન નઇ'તમુચ્ચું,–શ્ર્ચાત્રીકરાદ્રિ–શિરસીવ નવાંછુવા
G

Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩૩
હમ. ૨૩. ઉદ્દગા છતા તવ શિતિસ્થતિમંડલેન, લુછદ૨છવિરશોકતરુબભૂવ; સાન્નિધ્યકપિ યદિ વા તવ વીતરાગ ! નીરાગતાં વ્રજતિ કે ન સચેતનેડપિ. ૨૪. જે ભે પ્રમાદમધુય ભજવમેન,-માગત્ય નિવૃતિપુરી પ્રતિ સાર્થવાહમ; એકત્રિવેદયતિ દેવ! જગત્રયાય, મજો નદન્નભિનભઃ સુરદુંદુભિસ્તે. ૨૫. ઉદ્યોહિતેષુ ભાવતા ભુવનેષુ નાથ! તારાન્વિતે વિધુ. રયં વિહતાધિકાર; મુક્તા-કલાપ-કલિતછુ. વસિતાતપત્ર,વ્યાપાત્રિધા ધૃતતનુÉવભુપેતઃ ૨૬. વેન પ્રપૂરિત-જગત્રય-પિડિતન, કાંતિપ્રતાપ-યશસામિવ સંચયેન, માણિક્ય-હેમરજત-પ્રવિનિર્મિતન, સાલ-ત્રણ ભગવન્નમિતે વિભાસિ. ૨૭. દિવ્યસજે જિન ! નમત્રિદશાધિપાના, મૂત્રુજ્ય રત્નચિતાનપિ મૌલિબંધાન

Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩૪
પાઢૌ શ્રયતિ ભવતે યદિ વા પરત્ર, વત્સ ગમે સુમનસા ન રમત એવ. ૨૮. ૨' નાથ ! જન્મજલધે-વિપામુખાષિ, યત્તા યસ્યસુમતે નિજ-પૃષ્ઠ-લગ્નાન્; યુક્ત હિ પાર્થિવનિપસ્ય સતસ્તવૈવ, ચિત્ર' વિભા ! યદગ્નિ ક વિપાક-શૂન્ય: ૨૯. વિશ્વેશ્વરાઽપિ જનપાલક ! દુગ તત્ત્વ, કિં વાક્ષરપ્રકૃતિપ્ય-લિપિવમીશ; અજ્ઞાનવત્યપિ સદૈવ કથ'ચિદેવ, જ્ઞાન' યિ સ્ફુરતિ વિશ્વ-વિકાશ-હેતુઃ ૩૦. પ્રાગ્નારA'ભત-નભાંસિ જાગ્નિ રાષા,-દ્રુત્થાપિતાનિ કઠેન શઠેન યાનિ; છાયાપિ તસ્તવ ન નાથ ! હતા હતાશે,ગ્રસ્તત્ત્વમીભિયમેવ પર' દુરાત્મા, ૩૧ ય-ગજનિત-ઘનૌઘ-મન્ન-ભીમ, ભ્રશ્યત્તડિન્મુસલ-માંસલ-ઘોર-ધારમ્ ; ત્યેન મુક્તમથ દુસ્તર-વારિ ધે, તેનૈવ તસ્ય

Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩૫ જિનીદુસ્તરવારિકૃત્યમ. ૩૨. ધ્વસ્ત કેશવિકૃતા-કૃતિ-મર્ય-મુંડ, પ્રાલંબભૂદ્દ ભયદવફત્ર-વિનિર્મદગ્નિ, પ્રેતવ્રજઃ પ્રતિભાવંતમપીરિતે ય, સેકસ્યાભવભ્રતિભવ ભવદુઃખ-હેતુ. ૩૩. ધન્યાત એવ ભુવનાધિપ! યે ત્રિસંધ્ય, મારાધયંતિવિધિવદ્વિધુતાન્યકૃત્યા, ભકલ્લસત્પલક-પક્ષમલ-દેહ-દેશા, પાદદ્વયં તવ વિશે ! ભુવિ જન્મ-ભાજ. ૩૪. અમિ#પાર-ભવ-વારિ-નિધી મુનીશ !, મન્થ ન મે શ્રવણ ચરતાં ગડસિફ આકર્ષિતે તુ તવ ગોત્ર-પવિત્ર-મંત્ર, કિવા વિદ્વિષધરી સવિર્ધા સમેતિ. ૩૫. જન્માક્તરેડપિ તવ પાદયુગ ન દેવ!, મન્ય મયા મહિતમીહિત-દાન-દક્ષમ; તેને જન્મનિ મુનીશ! પરાભવાનાં, જાતે નિકેતનમહું મથિતાશયાનામ. ૩૬. નૂનં ન

Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩૬
મોહ તિમિરા-વૃતીનેન, પૂર્વ વિશે ! સકૃદપિ પ્રવિલેકિડસિ; મર્યાવિધ વિધુરયંતિ હિમામનાથ, પ્રઘટ્યબંધગતય: કમિન્યચૈતે ૩૭. આકર્ષિતેડપિ મહિતિદપિ નિરીક્ષિતેડપિ, સૂનું ન ચતસિ મયા વિધુતસિ ભક્ત્યા જાતેડસ્મિ તેના જનબાંધવ! દુઃખપાત્ર, યસ્માત ક્રિયાઃ પ્રતિફલતિ ન ભાવશૂન્યા . ૩૮. વં નાથ! દુખિજન-વત્સલ! હે શરણ્ય! કારુણ્ય-પુણ્યવસતે ! વશિનાં વરેણ્યા; ભયા નતે મયિ મહેશ! દયાં વિધાય, દુખાકુરદ્દલન-તત્પરતાં વિધેહિ. ૩૯. નિઃસંખ્ય-સાર-શરણું શરણું શરણ્યમાસાદ્ય સાદિત-રિપુ પ્રથિતાદાતમ; ત્વત્પાદપંકજમપિ પ્રણિધાન-વંધે, વડસિમ ૨૬ ભુવનપાવન ! હા હિતેષસ્મિ. ૪૦. દેવેંદ્રવંદ!

Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩૭
વિદિતા-ખિલ-વસ્તુસા૨ી, સંસારતારક! વિભે! ભુવનાધિનાથ ; ત્રાયવ દેવ! કરુણાહુદ! માં પુનહિ, સદંતમદ્ય ભયદ-વ્યસનાંરાશે. ૪૧. યદ્યક્તિ નાથ ! ભવદંધ્રિ-સરોરુહાણ, ભક્તિઃ ફલ કિમપિ સંતતિ-સંચિતાયા; તમે ત્વદેકશરણસ્ય શરણ્ય ! ભૂયા, સ્વામી ત્વમેવ ભુવનેશત્ર ભવાંતરેડપિ. ૪૨. ઇલ્થ સમાહિત-ધિયો વિધિવજિજને દ્ર!, સાંદ્રોદ્વસત્પલક-કંચુકિતાંગભાગા બિંબ-નિર્મલમુખાબુજ-બદ્ધ-લક્ષા,ચે સંસ્તવ તવ વિશે ! રચયંતિ ભવ્યા. ૪૩. જનનયનકુમુદચંદ્ર! પ્રભાહવરાટ સ્વર્ગ–સંપદે ભુકૃત્વા; તે વિગલિત-મલ-નિચયા, અચિરામેશં પ્રપદ્યતે.૪૪.

Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩૮ શ્રી બૃહચ્છાતિ સ્તોત્રમ્
[ નરમ રાખ ] ભે ભે ભવ્યા! શણુત વચન પ્રસ્તુત સવ મેત, યાત્રામાં ત્રિભુવન-ગુર-રાહતા ભક્તિભાજ, તેવાં શાંતિર્ભવતુ ભવતામહેંદાદિપ્રભાવા-દારશ્ય-શી-તિ-મતિ-કરી ફલેશવિધ્વંસહેતુક. ૧.
ભો ભે ભવ્યલકા! ઈહ હિ ભર્તાવતવિદેહ-સંભવાનાં સમરત-તીર્થંકૃતાં જન્મન્યાસન-પ્રકંપાનત-મવિધિના વિજ્ઞાય, સૌધર્માધિપતિ સુઘોષાઘટાચાલનાનંતર ચકલસુરાસુરે સહ સમાગત્ય સવિનય-મહભટ્ટારકે ગૃહીતા ગત્વા કનકાદિ-શૃંગે, વિહિતજન્માભિષેક શાંતિમુર્ઘષયતિ, યથા તતેડું

Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૩૯
કૃતાનુકારમિતિ કૃત્વા મહાજના ચૈન ગતઃસ પથાઃ, ઇતિ ભવ્યજનૈઃ સહ સમેત્ય, સ્નાત્રપીઠે સ્નાત્ર' વિધાય શાંતિમુદ્દેાષયામિ, તપૂજાયાત્રા-સ્નાત્રાદિ–મહાત્સવા-નતરમિતિ કૃત્વા કણું” દવા નિશમ્યતાં નિશમ્યતાં સ્વાહા. ૨.
ૐ પુણ્યાહ' પુણ્યાહ પ્રીયતાં પ્રીયતાં, ભગવ’તાડન્તઃ સર્વજ્ઞા: સદર્શિન—અિલેકનાથા–અિલેાકમહિતા-બ્રિલેાકપૂજ્યા–ગ્નિલેાકેશ્વરા-સિલેાકેાદ્યોતકરા, ૩.
ૐ ઋષભ-મજિત-સ’ભવ-અભિનંદનસુમતિ–પદ્મપ્રભ- સુપાર્શ્વ—ચંદ્રપ્રભ – સુવિધિશીતલ-શ્રેયાંસ-વાસુપૂજ્ય-વિમલ અન`ત-ધર્મ - શાંતિ-કુથ-અર-મäિ મુનિસુવ્રત-નમિ - નેમિપાશ્વ -૧ માનાંતા જિનાઃ શાંતાઃ શાંતિકરા
ભવન્તુ સ્વાહા. ૪.

Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪૦
મુના મુનિપ્રવ૨ા પુ—વિજયદુર્ભિક્ષ-કાંતારેશ્યુ દુગ માગે પુ રક્ષતુ વા નિત્યં
સ્વાહા. ૫.
ૐ હ્રી શ્રી ધૃતિ- મતિ – કીતિ – કાંતિ– બુદ્ધિ – લક્ષ્મી—મેધા—વિદ્યાસાધન—પ્રવેશનિવેશનેષુ સુગૃહીત-નામાના જયરંતુ તે જિને દ્વા. ૬.
ૐ શહિણી-પ્રજ્ઞપ્તિ-વશ’ખલા-વાંકુશી-અપ્રતિચક્રા- પુરુષદત્તા – કાલી-મહાકાલીગૌરી-ગાંધારી-સર્વામ્રા–મહાજ્વાલા – માનવી– વૈરેટ્યા-અમ્બુતા-માનસી-મહામાનસી ષોડશ વિદ્યાદેવ્યેા રક્ષતુ વે। નિત્યં સ્વાહા. ૭.
ૐ આચાÜપાધ્યાય-પ્રકૃતિ-ચાતુ શું સ્ય શ્રીશ્રમણુસ ઘસ્ય શાંતિભવતુ તુષ્ટિ વસ્તુ

Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪૧
પુષ્ટિ વતુ. ૮. ૐ ગ્રહાશ્ચંદ્ર-સૂર્યો...ગારક-બુધ-બૃહસ્પતિ
-
શુક્ર-શનૈશ્ચર-રાહુ-કેતુ-સહિતાઃ સલેાકપાલાક સામયમ-વરુણુ-કુબેર—વાસવાદિત્ય – સ્કંદવિનાયકાપેતા થૈ ચાન્ચેડપિ ગ્રામ-નગર-ક્ષેત્રદેવતાદયસ્ત સ્રવે પ્રીય'તાં પ્રીય તામ્ ,અક્ષીણકાશ-કાષ્ઠાગારા નરપતયશ્ચ ભવંતુ સ્વાહા. ૯.
ૐ પુત્ર-મિત્ર-ભ્રાતૃ-કલત્ર-સુહૃત્-સ્વજનસબ'ધિ-ખ વગ –સહિતાઃ નિત્ય ચામેાદપ્રમેાટ્ટ–કારિણ: અસ્મિશ્ચ ભૂમ'ડલાયતનનિવાસિસાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકાણાં રાગેાયમ્રગ – વ્યાધિ—દુઃખ—દુર્ભિક્ષ – ઢૌમનસ્યાપશમનાય
B
શાંતિ વતુ. ૧૦.
તુષ્ટિ-પુષ્ટિ-ઋદ્ધિ-વૃદ્ધિ-માંગલ્યાાવા, સદા પ્રાદુભૂતાનિ પાપાનિ શામ્ય તુ

Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪૨
દુરિતાનિ, શત્રવ: પરામુખા ભવંતુ સ્વાહા. ૧૧.
શ્રીમતે શાંતિનાથાય, નમઃ શાંતિવિધાયિને, ગેલેક્યસ્યાડમરાધીશ-મુકુટાચિતા. ૧.
શાંતિઃ શાંતિકર શ્રીમાન, શાંતિ દિશતુ ગુરુ શાંતિદેવ સદા તેષાં, ચેષાં શાંતિગૃહે ગૃહે. ૨. ઉભૃષ્ટ-શિષ્ટ-દુષ્ટગ્રહ-ગતિ-દુસવપ્ન-દુનિમિત્તાદિ; સંપાદિતહિત-સં૫,-બ્રામગ્રહણું જયતિ શાંતે ૩. શ્રી-સંઘ-જગજજનપદ, રાજાધિપ-રાજસન્નિ
શાનામ; ગોષિક-પુરસુખાણાં, વ્યાહરણવ્યહચ્છાતિમ. ૪.
શી-શ્રમણ-સંઘસ્ય શાંતિભવતુ, શ્રીજનપદાન શાંતિભવતુ, શ્રી રાજાધિપાનાં

Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪૩
શાંતિભવતુ, શ્રી-રાજસન્નિશાનાં શાંતિભવતુ, શ્રી–ગેબ્રિકાનાં શાંતિભવતુ. શ્રી–પૌરમુ વ્યાણ શાંતિભવતુ, શ્રી–પરિજનસ્ય શાંતિવતુ, શ્રીબ્રહ્મલેકસ્ય શાંતિભવતુ સ્વાહા 80 સ્વાહા » શ્રી–પાર્શ્વનાથાય સ્વાહા.
એષા શાંતિઃ પ્રતિષ્ઠા-યાત્રા-સ્નાત્રાઘવસાનેષુ શાંતિકલાં ગૃહીત્વા કુંકુમચંદન-કપૂરગરુ–ધૂપવાસ-કુસુમાંજલિ સમેતા, સ્નાત્ર-ચતુણ્ડિકાયાં શ્રી- સંઘ-સમેતઃ શુચિ– શુચિવપુઃ પુષ્પ-વસ્ત્ર-ચંદના-ભરણાલંકૃતઃ પુપમાલા કંઠે કુવા શાંતિમુહુર્ઘષયિત્વા શાંતિપાનીય મસ્તકે દાતમિતિ.
નુત્યંતિ નાં મણિ–પુષ્ય–વર્ષ, સુજંતિ ગાયંતિ ચ મંગલાનિ, તેત્રાણિ શેત્રાણિ પઠતિ મંત્રાનું, કલ્યાણભાજે હિ

Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪૪ જિનાભિષેકે, ૧.
શિવમરતુ સજગતા, પરહિત-નિરતા ભવંતુ ભૂતગણા દેષા પ્રયાંતુ નાશ, સર્વત્ર સુખીભવતુ લેકા ૨.
અહં થિયર-માયા, સિવાદેવી તુમ્હ નયર-નિવાસિની, અહ સિવ તુહ સિવું, અસિવયમ સિવ ભવતુ સ્વાહા. ૩ - ઉપસર્ગો ક્ષય યાન્તિ, છિદ્યન્ત વિનવલ્લય, મન પ્રસન્નતામેતિ, પૂજ્યમાને
જિનેશ્વરે. ૪.
સર્વમંગલ-માંગલ્ય, સર્વ–કલ્યાણકારણે, પ્રધાન સર્વધર્માણાં, જૈન જયતિ શાસનમ. પ.

Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪૫
શ્રી સ્નાત્ર પૂજા અને વિધિ.
સ્નાત્ર-વિધિ ૧. પ્રથમ ત્રણ ગઢને બદલે સુંદર ત્રણ આજેઠ મૂકી તે ઉપર સિંહાસન મૂકવું.
૨. પછી નીચેના બાજઠ ઉપર વચમાં કેસરને સાથી કરી ઉપર ચેખા પુરીને શ્રીફળ મૂકવું.
૩. પછી તેજ બાજોઠ ઉપર કેશરના સાથીયા આગળ બીજા ચાર સાથીયા કરી તે ઉપર ચાર કળશ પંચામૃત ભરી દરેક કળશને નાડાછડી બાંધીને મૂકવા. - ૪. સિંહાસનના મધ્ય ભાગમાં કેશરનો સાથી કરી, ચેખા પુરી રૂપાનાણું મૂકી

Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪૬
ત્રણ નવકાર ગણી તેના ઉપર ધાતુના પ્રતિમાજી પધરાવા.
૫. વળી પ્રતિમાજીની આગળ બીજે સાથીએ કરી તેના ઉપર સિદ્ધચક્રજી પધરાવવા.
૬. પ્રતિમાજીની જમણી બાજુએ પ્રતિ માજીની નાસિકા સુધી ઉંચે ઘને દી મૂકવે.
૭. પછી સ્નાત્રીયાઓએ હાથે નાડાછડી બાંધી હાથમાં પંચામૃત ભરેલો કળશ લઈ ત્રણ નવકાર ગણી પ્રભુજીને તેમજ સિદ્ધચક્રજીને પખાળ કર.
૮. પછી વાળા કુંચી કરી પાણીને પખાળ કરી ત્રણ અંગતુકણા કરી કેસર વડે પૂજા કરવી.
૯ પછી હાથ ધુપી પિતાના જમણા હાથની હથેળીમાં કેસરને ચાંલે કરે.

Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪૭
૧૦. પછી કુસુમાંજલિને થાળ લઈ નાત્રીયાઓએ ઉભા રહેવું. પંડિત શ્રી વીરવિજયજી કૃત
સ્નાત્ર પૂજા
[ પ્રથમ કળશ લઈ ઉભા રહેવું ]
[ કાવ્યં-કુતવિલંબિતવૃતમ!. સરસશાન્તિસુધારસસાગર,
શુચિતરે ગુણરત્નમહાગરમ ભાવિકપંકજબેધદિવાકર,
પ્રતિદિન પ્રણમામિ જિનેશ્વરમ. ૧
(દોહા ) કુસુમાભરણ ઉતારીને, પડિમા ધરિય વિવેક; મજાજનપીઠે થાપીને, કરીયે જળ અભિષેક. ૨

Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪૮
[અહી' ષખાલ કરવા] (કુસુમાંજલિની થાળી લઈ ઉભા રહેવું) [ગાથા આર્યાં, ગીતિ ] જિણજન્મસમયે મેરુસિહરે, રયણ–કયકલસેહિ; દેવાસુરહં વિઓ, તે ધન્ના જેહિં ટ્રિોસિ. ૨
(પ્રભુના જમણે 'ગુડે કુસુમાંજલિ મૂકવી.) ( કુસુમાંજલિ-ઢાળ )
નિમળ જળકલશે ન્હેવરાવે, વસ્ત્ર અમૂ લક અંગ ધરાવે. કુસુમાંજલિ મેલા આદિ જિષ્ણુદા. સિદ્ધ સ્વરૂપી અંગ પખાલી, આતમ નિમાઁળ હુઈ સુકુમાલી. ૩૦ ૪
( ગાથા આર્વાંગીતિ–ઢાળ ) મચકુંદ પમાલઈ, કમલાઈ પુષ્પ ચવ

Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪૯
ઠ્ઠાઈ, જગનાહખ્તવણસમયે, દેવા કુસુમાંજલિ દિંતિ. ૫ નમેષ-સિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય-સર્વસાધુન્ય..
(કુસુમાંજલિ-ઢાળ) રયણ સિંહાસન જિન થાપીજે, કુસુમાં જલિ પ્રભુ ચરણે દિ; કુસુમાંજલિ મેલે શાન્તિ જિર્ણદા. ૬
(રેહા) જિણ તિહું કાલય સિદ્ધની, પઢિમા ગુણ ભંડાર, તસુ ચરણે કુસુમાંજલિ, ભવિક દુરિત હરનાર. ૭ નમેષ-સિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય-સર્વસાધુભ્ય
(કુસુમાંજલિ-ઢાળ) કૃમ્ભાગરૂ વર ધૂપ ધરી, સુગંધકર કુસુમાંજલિ દિજે, કુસુમાંજલિ મેલે નેમિ જિર્ણોદા. ૮

Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫૦
(ગાથા-આર્યા-ગીતિ) જસ પરિમલબલદહદિસિ, મહેકરઝંકાર સદસંગીયા, જિણચલણ વરિ મુક્કા, સુરનર કુસુમાંજલિ સિદ્ધા. ૯ નહ-સિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય-સર્વસાધુભ્ય:
(કુસુમાંજલિ-ઢાંળ) પાસ જિણેસર જગ જયકારી જલ થલ કુલ ઉદક કર ધારી, કુસુમાંજલિ મેલે પાર્થ જિમુંદા. ૧૦
(દોહા). મૂકે કુસુમાંજલિ સુરા, વરચરણ સુકુમાલ તે કુસુમાંજલિ ભવિકનાં, પાપ હરે ત્રણ કાળ. ૧૧ નમેહતા
(કસુમાંજલિ-ઢાળ) વિવિધ કુસુમ વર જાતિ ગહેવી, જિન

Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫૧
ચરણે પણમત વેવી; કુસુમાંજલિ મેલેા વીર જિષ્ણુ દા. ૧૨
( વસ્તુ-છ ) ન્હવણકાળે ન્હવણકાળે, દેવદ્વાણુવ સમુચ્ચિય; કુસુમાંજલિ તહિ સંવિય, પસર ત દિસિ પરિમલ સુગંધિય; જિષ્ણુપયકમલે નિવડે, વિહર જસ નામ મતે, અનંત ચઉવીસ જિન, વાસવ મલીય અસેસ; સા સુમાંજલિ સહકરે!, ચવિહુ સઘ વિસેસ. કુસુમાંજલ મેલે ચઉવીસ જિષ્ણુદા. ૧૩
તમેાડ ુ સિદ્ધાચાર્ટીંપાધ્યાય-સર્વ સાધુઃ. ( કુસુમાંજલિ-ઢાળ )
અનંત ચઉવીસી જિનજી હાર્; વમાન ચવીસી સંભારૂ, કુસુમાંજલિ મેલે ચાવીસ જિષ્ણુદા. ૧૪

Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫૨
(ઢાહા ) મહાવિદેહે સ`પ્રતિ, વિહરમાન જિન વીશ; ભક્તિ ભરે તે પૂજિયા, કરા સ ધ સુજગીશ. ૧૫ નમાડહ સિદ્ધાચા.પાધ્યાય-સવ સાધુભ્યઃ.
( કુસુમાંજલિ-ઢાળ )
અપ૭રમ લિ ગીત ઉચ્ચારા, શ્રી શુભવીવિજય જયકારા; કુસુમાંજલિ મેલેા સર્વ જિ’દા. ૧૬
( ઇતિ શ્રી કુસુમાંજલય: )
• 99
પછી સ્નાત્રીયા ત્રણ ખમાસમણુ દેઈ જગ ચિંતામણિનું ચત્યવંદન કહી “ નમ્રુત્યુ!” કહી જયવીથરાય પર્યંત કહે. પછી હાથ પી મુખકેશ ખાંધી કળશ લેઇ ઉભા રહીને કળશ કહે. તે આ મુજબ—

Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫૩
સયલ જિણેસર પાય નમી, કયાણક વિધિ તાસ; વર્ણવતાં સુણતાં થકાં, સંઘની પગે આસ. ૧
(ઢાળ) સમકિત ગુણઠાણે પરિણમ્યા, વળી વ્રતધર સંયમ સુખ રમ્યા; વીશસ્થાનક વિધિએ તપ કરી, એસી ભાવદયા દીલમાં ધરી. ૧ જે હવે મુજ શક્તિ ઈસી, સવિ જીવ કરૂં શાસનરસી, શુચિરસ ઢલતે તિહાં બાંધતાં, તીર્થકર નામ નિકાચતા. ૨ સરાગથી સંયમ આચરી, વચમાં એક દેવને ભવ કરી, ચ્યવી પારક્ષેત્રે અવતરે, મધ્યખંડે પણ રાજવીકુલે. ૩ પટરાણું કુખે ગુણનિલો, જેમ માનસરવર હંસલો; સુખશય્યાએ રજનીશેષ, ઉતરતાં ચઉદ સુપન દેખે. ૪
(ઢાળ સ્વનિની ) પહેલે ગજવર દીઠ, બીજે ઋષભ પઈડ્રોક

Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫૪
ત્રીજે કેશરી સિંહ, ચેાથે લક્ષ્મી અખિહ. ૧ પાંચમે ફુલની માળા, છઠ્ઠે ચંદ્ર વિશાળા, શિવ રાતા ધ્વજ હેાટા, પૂરણ કળશ નહીં ૉટા. ૨ દશમે પદ્મ સાવર, અગિયારમે રત્નાકર; ભવનવિમાન રત્નગજી, અગ્નિશિખા ધૂમવઈ. ૩ સ્વપ્ન લહી જઇ રાયને ભાસે, રાજા અથ પ્રકાશે; પુત્ર તીર્થંકર ત્રિભુવન નમશે, સકલ મનારથ ળશે. ૪
( વસ્તુ-છદ્ર )
અવધ નાણે અવિધ નાણે, ઉપના જિનરાજ; જગત જસ પરમાણુઆ, વિસ્તર્યાં વિશ્વજંતુ સુખકાર; મિથ્યાત્વ તારા નિ`લા, ધર્મઉદય પરભાતસુંદર, માતા પણ આનદિયા, જાગતી ધર્મ વિધાન, જાતિ જગતિલક સમે,, હાથે પુત્ર પ્રધાન. ૧

Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫૫
(દહા) શુભલગ્ન જિન જનમિયા, નારકીમાં સુખ ત; સુખ પામ્યા ત્રિભુવન જના હૃઓ જગત ઉદ્યોત.૧.
(ઢાળ કડખાની-દેશી). સાંભળે કળશ જિન, મહત્સવને હાં; છપ્પન કુમારી દિશિ, વિદિશિ આવે તિહાં, માય સત નમીય, આનંદ અધિક ધરે; અષ્ટક સંવત્ત–વાયુથી કચરો હરે. ૧ વૃષ્ટિ ગધેદક, અષ્ટ કુમરી કરે; અષ્ટ કલશા ભરી, અષ્ટ દર્પણ ધરે; અષ્ટ ચામર ધરે, અષ્ટ પંખા લહી, ચાર રક્ષા કરી, ચાર દીપક ગ્રહી. ૨ ઘર કરી કેળના, માય સુત લાવતી; કરણ શુચિકર્મ જળ-કલશે ન્હવરાવતી કુસુમ પૂજી, અલંકાર પહેરાવતી, રાખડી બાંધી જઈશયન પધરાવતી. ૩ નમીય કહે માયા તુજ, બાળ

Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫૬ લીલાવતી; મેરુ રવિ ચંદ્ર લગે, જીવજે જગપતિ, સ્વામી ગુણ ગાવતી, નિજ ઘર જાવતી; તેણે સમે ઇદ્ર સિંહાસન કંપતી.
(ઢાળ-એકવીશાની દેશી) જિન જમ્યા, જિણ વેળા જનની ઘરે; 'તિણ વેળાજી, ઇદ્રસિંહાસન, થરહે દાહિણેત્તર, જેતા જિન જનમે યદા, દિશિનાયક, સેહમ ઈશાન બિહું તદા. ૧
(ટક છંદ) - તદા ચિતે ઈંદ્ર મનમાં, કેણ અવસર એ અને; જિનજન્મ અવધિનાણે જાણ, હર્ષ આનંદ ઉપન્યો. ૧ સુષ આજે ઘંટનાદે, ઘષણ સુરમેં કરે, સવિ દેવી દેવા જન્મ મહત્સવે, આવજે સુરગિરિવરે. ૨
(અહીં ઘંટ વગાડ.).

Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫૭
(ઢાળ-પૂર્વની ) એમ સાંભળીજી, સુરવર કેડિ આવી. મળે, જન્મ મહોત્સવ, કરવા મેરૂ ઉપર ચલે; સહમપતિજી, બહુ પરિવારે આવીયા માય જિનનેજી, વાંદી પ્રભુને વધાવીયા. ૩ (પ્રભુને ચેખાથી વધાવવા.)
(ત્રાટક) વધાવી લે હે રત્નકુક્ષી-ધારિણું તુજ સુતતણે; હું શક સોહમ નામે કરશું, જન્મ. મહત્સવ અતિ ઘણે; એમ કહી જિન પ્રતિ. બિંબ સ્થાપી, પંચ રૂપે પ્રભુ રહી; દેવ દેવી. ના હર્ષ સાથે, સુરગિરિ આવ્યા વહી. ૪
(ઢાળ-પૂર્વની) મેરૂ ઉપરછ, પાંડકવનમેં ચિહું દિશે, શિલા ઉપરછ, સિંહાસન મન ઉદ્ય તિહાં

Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫૮
બેસીજી, શકે જિનળે ધર્યા, હરિ ત્રેસઠછ, બીજા તિહાં આવી મળ્યા. ૫
(2ટક) મળ્યા સઇ સુરપતિ તિહાં, કરે કળશ અડ જાતિના માગધાદિ જળ તીર્થ ઔષધિ, ધૂપ વળી બહુ ભાતિના; અશ્રુતપતિએ હુકમ કને, સાંભળો દેવા સવે; ખીરજલધિ ગંગાનિર લાવે, ઝટિતિ જિન મહેત્યવે. ૬
(ઢાળ-વિવાહલાની દેશી)
સુર સાંભળીને સંચરીયા, માગધ વરદામે - ચલીયા, પદ્મદ્રહ ગંગા આવે, નિર્મળ જળ કળશા ભરાવે. ૧ તીરથ જળ ઔષધિ લેતા, વળી ખીરસમુદ્ર જાતા; જળકળશા બહુલ ભરાવે, ફલ ચંગેરી થાળ લાવે. ૨ સિંહાસન, ચામર - ધારી, ધૂપધાણું રેકેબી સારી; સિદ્ધાંતે ભાખ્યાં

Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫૯
જેહ, ઉપકરણ મિલાવે તેહ. ૩ તે દેવા સુર{ગરિ આવે, પ્રભુ દેખી આનંદ પાવે; કળશાક્રિક સહુ તિહાં ઢાવે, ભક્તે પ્રભુના ગુણ ગાવે. ૪
(ઢાળ-રાગ ધનાશ્રી )
આતમભક્તિ મળ્યા ઈ દેવા, કેતા મિત્તનુજાઇ; નારી પ્રેર્યાં વળી નિજ કુલવટ, ધર્મી ધમ સખા; જોઈસ વ્યંતર ભવનપતિના, વૈમાનિક સુર આવે; અચ્યુતપતિ હુકમે ધરી કળશા, અરિશ્તાને નવરાવે. આ૦ ૧ અડજાતિ કળશા પ્રત્યેકે, આઠ આઠ સહસ પ્રમાણે ; -ચઉસડે સહસ્ર હુઆ અભિષેકે, અઢીસે ગુણા કરી જાણેા; સાઠ લાખ ઉપર એક કેાડિ, કળશાના અધિકાર, ખાસ ઇંદ્રતણા તિહાં ખાસð, લેકપાલના ચાર, આ૦ ૨ ચંદ્રની પ`ક્તિ છાસઠ છાસઠ, વિસેણી નàાકા; ગુરુસ્થાનક

Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૬૦
સુર કે એક જ, સામાનિકનો એકે સેહમપતિ ઈશાનપતિની, ઈંદ્રાણીના સેલ; અસુ રની દશ ઇદ્રાણી નાગની, બારકરે કલેલ. આ૦ ૩ તિષ વ્યંતર ઇદ્રની ચઉચલ, પર્વદા ત્રણને એકે કટકપતિ અંગરક્ષક કેરે, એક એક સુવિવેકે; પરચુરણ સુરને એક છેલ્લે, એ અઢીસે અભિષેકે ઈશાન ઇંદ્ર કહે મુજ આપ, પ્રભુને ક્ષણ અતિરેકે. આ ૪. તવ તસ ખેાળે ઠવી અરિહાને, સોહમપતિ મનરેગે, વૃષભરૂપ કરી શૃંગ જળ ભરી, હવણ કરે પ્રભુ અંગે; પુષ્પાદિક પૂછને છાંટે, કરી કેસર રંગ રળે; મંગળદી આરતી કરતાં, સુરવર જય જય બોલે, આ૦ ૫. લેરી ભુગલ તાલ બજાવત, વળિયા જિન કર ધારી જનની ઘર માતાને સોંપી, એણિપરે વચન

Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૬૧
ઉચ્ચારી; પુત્ર તુમારી સ્વામી હમારા, અમ સેવક આધાર; પંચધાવ ર‘ભાદિક થાપી, પ્રભુ ખેલાવશુહાર. આ૦ ૬ ખત્રીશ કાર્ડિ કનક મણિ માણિક, વસ્રની વૃષ્ટિ કાવે; પૂરણ હર્ષ કરેવા કારણ, દ્વીપ ન ́ટ્ઠીસર જાવે; કરીય અટ્રાઈ ઉત્સવ દેવા, નિજ નિજ કલ્પ સધાવે; દ્વીક્ષા કેવળને અભિલાષે, નિત નિત જિન ગુણ ગાવે. આ ૭ તપગચ્છ ઈસર સિંહસૂરીસર, કેરા શિષ્ય વડેરા; સત્યવિજય પંન્યાસતણે પદ, કપૂરવિજય ગ'ભીરા, ખીમાવિજય તસ સુજવિજયના, શ્રી શુભવિજય સવાયા; પડિંત વીરવિજય શિષ્યે જિન, જન્મ મહાત્સવ ગાયા. આ ૮. ઉત્કૃષ્ટા એકસે ને સિત્તેર, સ‘પ્રતિ વિચરે વીશ; અતીત અનાગત કાળે અનતા, તીથ"કર જગદીશ; સાધારણ એ કળશ જે

Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨
ગા, શ્રી શુભ વર સવાઈ મંગળલીલા સુખભર પાવે, ઘર ઘર હર્ષ વધાઈ. આ લાઈતિ
અહીં કળશાભિષેક કરે, પછી દુધ, દહીં, ઘત, જળ અને શકરાએ પંચામૃતને પખાલ કરીને પછી પૂજા કરી કુલ ચઢાવવાં. પછી લૂણ ઉતારી આરતી ઉતારવી. પછી પ્રતિમાજીને આડો પડદે રાખી સનાત્રીઆએએ પિતાના નવ અંગે કંકુના ચાંલ્લા કરવા, પછી પડદે કાઢી નાંખી મંગલ દી ઉતારે.

Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૬૩
શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિ કૃત— શ્રી શાન્તિજિન કળશ ( કાવ્ય ) શ્રેયઃશ્રીજયમ ગલાભ્યુદયતા-વલ્લીપ્રરાહામુર્દા, ઢારિત્રઙ્ગમ-કાનનકદલને મત્તોન્ધુરઃ સિન્ધુરઃ; વિશ્વે સંસ્કૃતસત્પ્રભાવમહિમા સૌભાગ્યભાગ્યેાદયઃ, સ શ્રી શાંતિજિનેશ્વરા ડભિમતદે, જીયાત્ સુવર્ણ વિ. ૧
( ગદ્ય પાર્ટ )
અહે। ભવ્યાઃ ! શુશ્રુતતાવત્ સકલમગલકમલાકેલીકલનલસકમલલીલારસાલમ્પિતચિત્તવૃત્તયઃ ! વિહિત-શ્રીજિનેન્દ્રભક્તિ-પ્રવૃત્તયઃ ! સામ્પ્રત' શ્રીમચ્છાન્તિજિન-જન્માશિએકકલા ગીયતે–

Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૪
(ઢાળ-રાગ વસ’ત, આરામમઢરભાવ-એ દેશી) શ્રી શાંતિ જિનવર સયલ સુખકર કલશ ભણીએ તામ્ર, જીમ ભવિક જનને સર્વ સ`પત્તિ મહુલ લીલવિલાસ, કુરૂનામે જનપદ તિલક સમેાવડ હથિણાઉર સાર, જિણિ નયરિ ક'ચણ રણુ ઘણુંકણુ સુગુરુજણુ આધાર. ૧ તિહાં રાય રાજે બહુ દિવાજે વિશ્વસેન નારદ, નિજ પ્રકૃતિ સામહ તેજી તપનહુ માનું ચંદ દિણું; તસ્ર પયખાણી નૃપ પટરાણી નામે ચિશ નાર, સુખ સેજ સુતાં ચૌદ પેખે સુપન સાર ઉદાર. ૨. શ્રી શાંતિકરણ જિન શાંતિ જિતેશ્વર દેવ, જે ચે!ગ ક્ષેમ કર જગહિતકર નિતસેવ; વિશ્વસેન નરેસર વ'શમહેાધિ ચંદ, મૃગલખન કંચનવાને સમ સુખકંદ. ૩ જે ૫'ચમ ચક્રી સેલસમા જિનરાય, જસ નામે સઘળાં

Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫
સ્મૃતિ ઉપદ્રવ જાય; આવી ઉપન્ના અચિરાદેવી કુખે, નિજ મુખ ઉતરતાં ચૌદહ સુહણાં દેખે. ૪. ( દુહા ) ભાવારથ જેહવા હુસ્સે, દ્રવ્ય ભાવથી જેહ; જિનગુણ દાખુ દેશથી, મતિમ દ્યે કહું તેહ. (ઢાળ-તેહીજ સામેરી તથા નટ્ટગાઈરે.)
ઉન્નત સિત ગજવર ચવધ ધર્મ કહે'ત, માનું મેાહ મહાગઢ, તસ શિર ટ્વટ ટ્વિયંત; ઐરાવણુ પતિ-તતિ સેવિત ચગતિઅંત, તિણ તે પ્રથમ ગજ સુપને શુભ ચઉત. ૧. સયમસાર વહેવા ધારી વૃષભ કહાવે, ભરતે ભવિ ક્ષેત્રે એધિ ખીજ વર વાવે; જસ ઉન્નત કકુન્નુ ઉન્નત ગેાત્ર ને વંશ, સિત અમૃત મગલ મુખ, ખીજે વૃષભ અવતસ. ૨. પરતીર્થિક શ્વાપદ પીડિત ભવિવન રાખે, એકલ

Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________

મહૃદદ્ધર સિંહ પરાક્રમ દાખે, પરિસહ ગજ ભેદી નહિ અસહાય અબીહ, એહ એ હેયે આવી ઇમ કહે સિંહ. ૩. દેઈ વાર્ષિક દાને જિનપદ લચ્છી લહેશે, તુજ ચાપલદૂષણ એને સંગે મિટાયે; જડકંટક સંગિ નિજકજ ડિ વાસ, કરે લક્ષમી એથે સુપને અર્થ વિલાસ. ૪. ત્રિભુવન શિર ધરશે જસ આણા સુરધામ, નિજ જસભર સુરક્ષિત જગત હે ઉદ્દામ;
એ પંચમ સુહણે છઠે શશધર દેખે, નિકલંક હું થાઉં તુજ સુત સંગ વિશે. ૫. કુવલયે મુદ દેયે શમચંદ્રાપયુક્ત, હવે સપ્તમે દિનકર મિથ્યાતિમિરવિમુક્ત ભવિકમલ વિકાસે માગુ કહે પુષ્પદંત, તુમ સુતપરિ અમચે નિત્ય ઉદય પર્ણત. ૬. કુલવજ તુમ નંદન ધર્મધ્વજે સેહંત, સવિ

Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૬૭
ત્રિભુવન માંડે એહી જ એક મહત; ઈમ અર્જુમ સુણે વિશ્વને ભાવ જણાવે; હવે નવમે કુંભા સુપને એમ કહાવે. ૭. જ્ઞાન, દન, ચારિત્ર ધર્મ મહાપ્રાસાદ, તસ શિખરે વશે આતમ નહિ વિખવાદ, દશમે પદ્મ સરાવર સુકૃતકજપદ ઠાવે, એ પાવન કરશે જ્ઞાનાંજલિ મૉંગલ ભાવે. ૮. તુજ સુતગુણુ રયણે ગભીરા સુગુરુ મહેઠા; થયા જાણી સેવે ખીર સમુદ્ર જ મીઠે, તેહ ભણી મુજનીરૂ હૈ।જ્યેા તનુપરિભાગ, એકાદશ સુહથે માનુ એ વિનતિ ચેાગ. ૯. વળી ભવન વિમાનાધિપ ચઉ દેવનિકાય, સેવિત એ હાસ્ય પાસે સુર સમુદૃાય; મારમે એ જાણા તેરમે યણના રાશિ, ધન કંચન દેઈ કરશે ત્રિગડે વાસિ. ૧૦, જ્ઞાનાદિક ગુણમણિ દેશે વિને

Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૬૮
એહ, વરવરિકાષી પૂરવપરિ ગુણગેહ; નિજકર્મ ઇંધણને દયાનાનલક્યું વાલી, નિજ આતમ નિર્મલ કંચનપરિ અજુવાલી. ૧૧. નિધૂમ અગ્નિસમ વિસેવન કરિ શુદ્ધ ચૌદ. સમે સુહણે અકર્મક્ષયે સિદ્ધ ચૌદરાજની ઉપર કરશે જે અહિઠાણ, તે ભણિ સંપૂરણ ચૌદ સુપનમંડાણ. ૧૨. ગુણલક્ષણ લક્ષિત અતિસુંદર આકાર, જિન માતા ચૌદે દેખે સુપન ઉદાર; પણ ચક્રિમાતા કાંઈક તેજે હીણ, દેખે દેઈ પદધર દેઈવાર ગુણપીણ. ૧૩. કુલદીપતિ શંભે કુદ્ધાર કુલમેર, કુલ સુરતરૂપાદપ જેહને નહિ ભવફેર, કુલ મંડણદીપક જીપક દુસમન કેડિ, ત્રિભુવન જસ ભગતિ નમશે પદ કરજોડિ. ૧૪. વળી હેડી ન એહની કરતા ભુવન મઝાર, લોકોત્તર ચરિત

Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૬૯
જ્ઞાનવિમળ ગુણ
ધન્ય હશે અવતાર; વળી જેહના કહેતાં પાર; ન લહે મુખ કહેતાં જો સુરગુરુ અવતાર. ૧૫.
( ઢાળ )
સવ્વટ્ સિદ્ધ વિમાનથી તવ ચવીય ઉઅરે ઉપન્ન, બહુભદ્ ભવકસિણ સત્તમિ દિવસ ગુણસપન્ન, તવ રાગ સેાગ વિચાગ વિટ્ટર મારી શ્રૃતિ શમત, વરસયલ મ’ગલ કેલિકમલા ઘરઘરે વિલસત. ૧. વરચયેાગે જિત્કૃતેરસ વદદિને થયા જમ્મ; તા મજરયણી દિશિ કુમરી કરે સુઇકમ્મ; તવ ચલિય આસણુ મુણિય સવિર્હરિ ઘંટનાદે મેલિ, સુરવિંદસચ્ચે મેરૂમચ્ચે રચ્ચે મજનકૈલિ. ૨. (ઢાળ-નાભિરાયા ઘર નજ્જૈન જનમીયા એ દેશી) વિશ્વસેન નૃપ ઘરિ, નંન જનમી એ; તિહુયણુ ભવિયણ, પ્રેમશું પ્રભુમિયા એ.

Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭૦
(ત્રાટક) પ્રણમિયા ચઉસઠી ઇંદ, લેઈ હવે મે ગિરિદ, સુર-નદિપનીર સમીર, તિહાં ક્ષીરજલનિધિ નીર. ૧. સિંહાસણે સુરરાજ, જિહાં મલ્યા દેવ સમાજ; સવિ ઔષધિની જાત, તિહાં સરસ કમલ વિખ્યાત. ૨.
(તાલ) વિખ્યાત વિવિધ પરિકર્મના એક તિહાં હરષભર સુરભિ વરદામના એ.
(ત્રાટક) વરદામ માગધ નામ, જેહ તીર્થ ઉત્તમ ઠામ તિહાં તણી માટી સર્વ, કર હે સર્વ સુપર્વ ૩. બાવના ચંદન સાર, અભિયાગી સુર અધિકાર; મનરી અધિક આનંદ, અવકતા જિનચંદ. ૪.

Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭૧
( તાલુ) શ્રી જિનચંદને સુરપતિ વિ હૅવરાવતાએ; નિજ નિજ જન્મ સુકૃતાર્થ ભાવતાએ. (ત્રાટક)
ભાવતા જનમ પ્રમાણુ, અભિષેક *લેશ મ'ડાણ; સાઠ લાખને એક કાર્ડિ, શત ઢાય ને પચાસ જોડિ. ૫. આઠ જાતિના તે હાય, ચઉ સ િસહસા જોય; પ્રણિપરિ ભક્તિ ઉદાર, કરે પૂજા વિવિધ પ્રકાર. ૬.
( તાલ)
વિવિધ પ્રકારના કરીય શિણગારએ; ભરિય જલ વિમલના વિપુલ ભૃંગારએ. (ત્રાટક )
ભૃગાર થાલ ચ'ગેરી, સુપ્રતિષ્ઠ પ્રમુખ સુભેરી; સવિ કલસપરિમ`ડાણ, તે વિવિધ વસ્તુ પ્રમાણુ. ૭. આરતિ મગલદ્વીપ, જિનરાજને

Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭૨
સમીપ, ભગવતી ચૂર્ણિ માંહિ, અધિકાર એહ ઉછહિ. ૮
(તાલ) અધિક ઉછાહિસ્ય હરષ ભરી જલ ભજતાઓ; - નવ નવ ભાતિશ્ય ભક્તિભર કીજતાએ.
- (ત્રક) | કિજતા નાટિક રંગ, ગાજતા ગુહિર મૃદંગ, કિડકિડતિ કડતાલ, ચઉતાલ તાલ કંસાલ. ૯ શંખ પણવ ભુગલ ભેરી, ઝલ્લરી વિષ્ણુ નફેરી; એક કરે હયહયકાર, એક કરે ગજ-ગુલકાર. ૧૦
(તાલ ) ગુલકાર ગરજના રવ કરે એ પાય દુર દુર દુર સુર ઘરે એ.

Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૧૭૩
(ત્રાટક) સુર ઉરે અતિ બહુમાન તિહાં કરે નવનવતાન, વિવિધ જાતિ છંદ, જિનભક્તિ સુરતરુ કંદ. ૧૧. વલી કરે મંગલ આઠ, એ જબુપન્નત્તિ પાઠ; થય થઈ મંગલ એમ, મન. ધરી અતિ બહુ પ્રેમ. ૧૨.
(તાલ) પ્રેમ સુષણા પુન્યની સુર સહુ એક સમકિતપોષણા, શિષ્ટસંતેષણ ઈમ બહુએ..
( ત્રુટક ) બહુ પ્રેમસ્ય સુખ એમ, ઘેર આવીયા નિધિ જેમ; બત્તિસ કેડિ સુવન્ન, કરિ વૃષ્ટિ ૩ણ નિધન્ન. ૧૩ જિન જનની પાસે મેહલિ, કરે અાઇની કેલિ, નંદિસરે જિનગેહ, કરે મહેર છવ સને. ૧૪

Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭૪
(ઢાળ). હવે રાય મહેચ્છવ કરે રસભર હુ -જબ પરભાત, સુર પૂજિ આ સુત નયણે નિરખી હરખીએ તવ તાત; વર ધવલ મંગલ ગીત ગાને સધવ ગાવે રાસ, બહુ દાને માને સુખીયા કીધા સકલ પૂગી આસ. ૧. ચંચવરણ કુસુમ વાસિત ભૂમિકા સંલિત્ત, વર અગર ચંદન ધુપ ધુપણ છાંટ્યાં કુંકુમ લિર, શિર મુગટ મંડલ કાને કુંડલ હૈયે નવસર હાર, ઈમ સયલ ભૂષણ ભૂષિતાંબર જગતજન પરિવાર. ૨. જિન જન્મકલ્યાણક મહેચ્છ, હું ચૌદ ભુવન ઉદ્યોત, નારકી થાવર પ્રમુખ સુખીયા, સકલ મંગલ હેત; દુઃખ દુરિત ઇતિ શમંત, સઘળે જિનરાજ જન્મ પ્રતાપ, તિણ હેતે શાંતિકુમાર, ઇવીએ નામ ઈતિ આલાપ. ૩.

Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭૫
ઈમ શાંતિજિનને કલશ ભણતાં એ મંગલ માલ, કલ્યાણ કમલાકેલિ કરતાં લહિએ લીલવિલાસ; જિન નાત્ર કરીએ સહેજે કરીએ ભવસમુદ્ર અપાર, શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂદિ જજે, શ્રી શાંતિજિન જયકાર. ૪ ઇતિ.
(પખાળ કરતી વખતની ઢાળ)
મેરુશિખર હવાલે હે સુરપતિ. એ ટેક. જન્મકાળ જિનવરજીક જાણી, પંચરૂપ કરી ભાવે. સુરઇ ૧. રતન પ્રમુખ અડજાતિના કળશા, ઔષવિ ચુરણ મીલાવે; ખીર સમુદ્ર તીર્થોદક આણું, સ્નાત્ર કરી ગુણ ગાવે. સુર૦ ૨. એણપરે શ્રી જિનપ્રતિમાકે, ન્હવણ કરી ગુણ ગાવે. સુરપતિ. ૩.

Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭૬
શ્રી વીરવિજયજી કૃત અષ્ટપ્રકારી પૂજાના દુહા
જલ-પૂજાના દુહા જલપૂજા જુગતે કરી, મેલ અનાદિ વિનાશ; જલપૂજા કુલ મુજ હજો, માર્ગેા એમ પ્રભુ પાસ. ૧ ૐ હીં શ્રી પરમપુરુષાય પરમેશ્વરાય જન્મજરામૃત્યુનિવારણાય શ્રીમતે જિને દ્રાય જલ' યજામહે સ્વાહા, (૧)
ચંદન-પૂજાને દહે। શીતલ ગુણ જેહમાં રહ્યો,
શીતલ પ્રભુ મુખ રંગ;
આત્મ શીતલ કરવા ભણી,
પૂજો અરિહા અંગ. (૨) પુષ્પ-પૂજાના દુહા
સુરભિ અખડ કુસુમ ગ્રહી, પૂજો ગતસ`તાપ; સુમજ તુ ભવ્યજ રે, કરિયે સમકિત છાપ. (૩)

Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭૭
ધૂપ-પૂજાના દુહા
ધ્યાનઘટા પ્રગટાવિયે, વામનયન જિન ધૂપ; મિચ્છત્ત દુર્ગધ દૂર ટળે,પ્રગટે આત્મસ્વરૂપ.(૪)
દીપક-પૂજાના દુહા
દ્રવ્ય દ્વીપ સુવિવેકથી, કરતાં દુ:ખ હાય ફ્રાંક; ભાવ પ્રદીપ પ્રગટ હુવે, ભાસિત લેાકાલેાક.(૫) અક્ષત-પૂજાના દુહે
શુદ્ધ અખંડ અક્ષત ગ્રહી, ન'દાવત્ત વિશાલ; પૂરી પ્રભુ સન્મુખ રહેા, ટાળા સકલ જ જાલ,(૬) નૈવેદ્ય-પૂજાના દુહા
અણ્ણાહારી પદ મેં કર્યો, વિગ્ગહ ગઈય અન ત; દૂર કરી તે દ્વીજિયે, અણુાહારી શિવ સ ંત. (૭)
ફૂલ-પૂજાના દુહે!
ઈન્દ્રાદિક પૂજા ભણી, ફૂલ લાવે ધરી રાગ; પુરૂષોત્તમ પૂછ કરી, માર્ગે શિવલ ત્યાગ. (૮)

Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭૮
લૂણ ઉતારણ
ગાથા લૂણ ઉતારે જિનવર અંગે,
નિર્મળ જળધારા મનરંગે. લૂટ ૧ જેમ જેમ તડ તડ લૂણ જ ફૂટે,
તેમ તેમ અશુભ કર્મબંધ તુટે. લૂ ૨
(એ ગાથા કહી લૂણ અગ્નિમાં નાંખવું. પછી બીજુ લુગુ લઈ નીચે પ્રમાણે બોલવું.) નયન સલૂણાં શ્રી જિનજીના,
અનુપમ રૂપ દયારય ભીનાં. ૧ ૩ રૂપ સલૂણું જિનજીનું દિસે,
લાક્યું લૂણ તે જળમાં પેસે. ૧૦ ૪ ત્રણ પ્રદક્ષિણા દેઈ જળધારા,
જલણ ખેપવીયે લૂણ ઉદારા. ૧૦ ૫

Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭૯
જે જિન ઉપર દ્રુમણેા પ્રાણી,
તે એમ થાજો લૂવુ જ્યું પાણી. ૦૬ (એમ કહીને લૂણને જળની વાડકીમાં નાખવું પછી હાથમાં ધુપ લઇને) અગર કુન્નાગર્ કુદરૢ સુગધે,
ધૂપ કરીજે વિવિધ પ્રખધે. લૂણ (એ ગાથા કહીને અગ્નિ ઉપર ધુપ પ્રક્ષેપવા) આરતી
જય જય આરતી આદિ જિષ્ણુ દ્વા; નાભિરાયા મદેવીકા નંદા. પહેલી આરતી પૂજા કીજે; નરભવ પામીને લહાવા લીજે.
દુસરી આરતી દીનયાળા; ધુળેવા મંડપમાં જગ અનુવાળા.
જય૦ ૧
જય૦ ૨
જય૦ ૩

Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૮૦
જય૦ ૪
તીસરી આરતી ત્રિભુવન દેવા સુરનર ઈ કરે તેરી સેવા, ચેથી આરતી ચઉગતિ ચુરે મનવાંછિત ફળ શિવસુખ પૂરે. પંચમી આરતી પુણ્ય ઉપાય મૂલચંદ રિષભ ગુણ ગાયે. .
જય૦ ૫
જય૦ ૬
મંગળ દીવે દીરે દી મંગલિક દવે, આરતી ઉતારીને બહુ ચિરંજીવે. દી. ૧ સેહામણું ઘર પર્વ દીવાળી અંબર ખેલે અમારા બાળી. દી. ૨ દીપાળ ભણે એણે કુલ અજવાળી; ભાવે ભગતે વિઘન નિવારી. દા ૩

Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૮૧
દીપાળ ભણે એણે એ કલિકાલે, આરતી ઉતારી રાજા કુમારપાલે. જય૦ ૪ અમ ઘર મંગલિક તુમ ઘર મંગલિક મંગલિક ચતુવિધ-સંઘને હેજે. દવે. ૫
મંગળીક દવે ઉતાર્યા પછી નીચે કળશ એલ.
" (રાગ–ધનાશ્રી) ગાયે ગાયે રે જિન ભવી ભાવ ધરીને ગાય; સમકિત શુદ્ધ કરીને સહેજે,
શિવસુખ સંપદ પાયે રે. જિ. સ્નાત્ર મહત્સવ વિધિ એમ કરતાં,
કુમતિ મિથ્યાત્વ ગુમાયે,

Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૮૨
ભાવ સહિત જે જિનવર પૂજે,
તમ્ર હાથે જિનપદ પાચા રે. જિ
શ્રેણિક કૃષ્ણ સત્યકી વિદ્યાધર,
ક્રાણિક નરપતિ રાયા;
ઈત્યાદિક જિનપૂજા પસામે,
તીથકર પદ પાયા હૈ. જિ
જેણે નરભવ શ્રાવક કુળ પામી,
જિનવર ગુણ નવી ગાયા;
જેણે જિનરાજની સેવા ન ક્રીધી,
સેા જનની કાં નાચે. ૨. જિ ત્રણ ભુવન મનવાંછિત પૂરણ,
સુરતરુ સમવડ આપે;
મિથ્યા વિષ ચુરણ પ્રભુ યાતા, સમકિત સુયશ સવાયા ૨. જિ૦

Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૮૩ (એ પ્રમાણે કહીને પછી શાન્તિ કળશ કરે. તે હવણના જળ વડે એક કળશમાંથી અખંડ ધારાયે કુંડીમાં એક નવકાર તથા મોટી શાન્તિ બોલતાં કર.)
|
છે.
અથ બ્રહશાંતિ ભે ભે ભવ્યાશત વચન પ્રસ્તુત સર્વમેત; યે યાત્રામાં ત્રિભુવન ગુરાઈતા ભક્તિભાજ, તેષાં શાંતિભવતુ ભવતામહેંદાદિપ્રભાવા-દારોગ્યશ્રીધૃતિમતિકરી ફલેશવિવું સહેતુ . ૧. ભે ભે ભલકા! ઈહ હિ ભરત રાવતવિદેહસંભવાનાં સમસ્તતીર્થકતાં જન્મભ્યાસનપ્રકંપાનેતરમવધિના વિજ્ઞાય, સૌધર્માધિપતિઃ સુષાઘંટાચાલનાનંતર, સકલસુરાસુરેદ્ર સહ સમાગટ્ય, સવિનયમ

Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૮૪
ભટ્ટારક' ગૃહીત્વા, ગત્વા કનકાદ્રિશ્`ગે, વિદ્ધિતજન્માભિષેક: શાંતિમુūાષયતિ યથા તતાહ’ કૃતાનુકારમિતિ કૃત્વા, મહાજના ચેન ગતઃ સ્ર પૃથા: ઇતિ ભવ્યજન: સહુ સમય, સ્નાત્રપીઠે સ્નાત્ર' વિધાય, શાંતિમુદ્દેાષયામિ, તપૂજાયાત્રાનાત્રાદિમહેત્સવાન તરમિતિ કૃત્વા,કણું ધ્રુવા નિશમ્યતાં નિશમ્યતાં સ્વાહા, ૐ પુણ્યાહ.. પુણ્યાહ પ્રીય’તાં પ્રીયતાં ભગવતઽહુ "તઃ સજ્ઞાઃ સ દર્શિન-બ્રિલે કનાથાઅિલેાકમહિતાબ્રિલેાકપૂજ્યા – અલેાકેશ્વરાગ્નિલેાકેાદ્યોતકરાઃ. ૐ ૠષભ-અજિત-સભવ –અભિન'દન–સુમતિપદ્મપ્રભ-સુપાર્શ્વ -ચન્દ્રપ્રભ- સુવિધિ – શીતલ– શ્રેયાંસ-વાસુપૂજ્ય-વિમલ-અન‘ત-ધર્મ શાંતિકુંથુ-અર-મલ્લિ-મુનિસુવ્રત નમિ-નેમિ-પાશ્વ - વમાનાંતા જિના: શાંતાઃ શાંતિકરા ભવતુ

Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૮૫
સ્વાહા. મુનયા મુનિપ્રવરા રિપુવિજયદુ ભિક્ષકાંતારેશ્યુ દુગ માગે રક્ષતુ વા નિત્ય
સ્વાહા. ૐ હ્રીં શ્રીં ધૃતિ-મતિ-કીર્ત્તિ-કાંતિબુદ્ધિ-લક્ષ્મી-મેધા-વિદ્યાસાધન -પ્રવેન્શનવેશ
SM
નૈષુ સુગૃહીતનામાના જયરંતુ તે જિને'દ્રા, રાહિણી-પ્રજ્ઞપ્તિ-વજા ખલા-વાંકુશી-અપ્રતિચક્રા-પુરુષદત્તા કાલી મહાકાલી-ગૌરી-ગાંધારીસર્વોગ્રામહાજ્વાલા-માનવી–વૈરાટ્યા-અશ્રુમા
a
માનસી–મહામાનસી-મેાડશ વિદ્યાદેવ્યેા રક્ષતુ વા નિત્યં સ્વાહા. ૐ આચાર્ચીપાધ્યાયપ્રસૃતિ ચાતુ ણુ શ્ય, શ્રીશ્રમણસ ઘસ્ય શાંતિભ વતુ તુ ભવતુ પુષ્ટિભ વતુ, બૃહસ્પતિ—શુક્ર-શનૈશ્ચર-રાહુ- કેતુ - સહિતાઃ સલેાકપાલાઃ સામન્યમ-વરૂણ-કુબેર-વાસવાદત્ય-કદ-વિનાયકાપેતા ચે ચાન્સેપિ ગ્રામ
ગ્રહાશ્ચંદ્ર-સૂર્યા`ગારક બુધ

Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________

નગરક્ષેત્રદેવતાદયતે સર્વે પ્રીયંત પ્રીયંત અક્ષણકાશકોષાગારા નરપતયશ્ચ ભવંતુ સ્વાહા. છે. પુત્ર-મિત્ર-ભ્રાતૃ-કલત્ર-સુહતુ-વજનસંબંધિ-બંધુવર્ગ સહિતા નિત્યં ચામોદપ્રમે દકારિણઃ અરિશ્ચ ભૂમંડલાયતન-નિવાસિ–સાધુ-સાવી-શ્રાવક-શ્રાવિકાણું રેગપસર્ગ - વ્યાધિ-દુઃખ દુર્મિક્ષ દૌમનોપશમનાય શાંતિ વતુ. છે તુષ્ટિ-પુષ્ટિ-ઋદ્ધિ-વૃદ્ધિ માંગલ્યો-- સવાર, સદા પ્રાદુર્ભૂતાનિ પાપાનિ શામૅતુ દુરિતાનિ શત્રવા પરાક્ષુખા ભવંતુ સ્વાહા. - શ્રીમતે શાંતિનાથાય નમઃ શાંતિવિધાયિને; લયસ્યામરાધીશ-મુકુટાત્મચિતાંઘયે. ૧. શાંતિઃ શાંતિકર શ્રીમાન, શાંતિ દિશતુ મે ગુરુ શાંતિદેવ સદા તેષાં, ચેષાં શાંતિ ગૃહે. ૨. ઉત્કૃષ્ટરિષ્ટ-દુષ્ટગ્રહગતિ-સ્વપ્ન

Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૮૭
દુનિમિત્તાદિ, સંપાદિત હિતસંપન્નામ ગ્રહણ જયતિ શાંતઃ ૩. શ્રીસંઘ-જગજજનપદ-રાજાધિપ-રાજસન્નિવેશાનામ ગોષ્ટિકપુરમુષ્યાણાં, વ્યાકરણવ્યહરેછાંતિમ . ૪. શ્રીશ્રમણસંધસ્ય શાંતિભવતુ; શ્રીજનપદાનાં શાંતિભવતુ; શ્રી રાજધિ પાનાં શાંતિભવતુ શ્રીરાજસન્નિવેશનાં શાંતિર્ભવતુ; શ્રી ગોષ્ઠિકાનાં શાંતિભવતુ; શ્રી પી. ૨મુખ્યાણ શાંતિભવતુ; શ્રી રજનમ્ય શાંતિર્ભવતુ; શ્રી બ્રહ્મકમ્ય શાંતિભવતુ. ૩ સ્વાહા છે સ્વાહા છે. શ્રી પાર્શ્વનાથાય સ્વાહા. એષા શાંતિઃ પ્રતિષ્ઠાયાત્રાસ્નાત્રાઘવસાનેષ. શાંતિકલશ ગૃહીત્યા, કુંકુમ-ચંદન-કર્પરાગરૂ–ધુપ-વાસકુસુમાંજલિ-સમેતઃ સ્નાત્રચતુષ્કિકામાં શ્રી સંઘસમેતઃ શુચિશુચિવપુઃ પુષ્પવસ્ત્રચંદનાભરણલંકૃતઃ પુષ્પમાલાં કઠે કૃત્વા, શાંતિમુદ્દષ

Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૮૮
યિત્વા, શાંતિપાનીય મતકે દાતવ્યમિતિ. નૃત્યંતિ નિત્યં મણિપુષ્પવર્ષ, સૃજતિ ગાયંતિ ચ મંગલાનિ; તેત્રાણિ ગત્રાણિ પઠન્તિ મંત્રાન, કલ્યાણભાજે હિ જિનાભિષેકે. ૧. શિવમસ્તુ સર્વજગત , પરહિતનિતા ભવંતુ ભૂતગણ; દેષાઃ પ્રયાં, નાશં, સર્વત્ર સુખી ભવતુ લક. ૨ અહં તિસ્થયરમાયા, સિવા. દેવી તુણ્ડ નયરનિવાસિની; અહ સિવં તુહ સિવ, અસિવસમં સિવં ભવતુ સ્વાહા. ૩. ઉપસર્ગી ક્ષય યાંતિ, છિદ્યતે વિઘવ@યા; મનઃ પ્રસન્નતામતિ, પૂજ્યમાને જિનેશ્વરે. ૪. સર્વમંગલમાંગલ્ય, સર્વકલ્યાણકારણમ, પ્રધાનં સર્વધર્માણ, જૈન જયતિ શાસનમ. પ.

Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૮૯
સવારનાં પચ્ચકખાણું ૧ નમુક્કારસહિઅં મુકિસહિઅંનું
ઉગ્ગએ સૂરે, નમુક્કારસહિઅં, મુટ્રિયહિઅં, પચ્ચકખાઈ, ચઉવિલંપિ આહારં– અસણં, પાણું, ખાઈમં, સાઇમં, અન્નત્થણા-- ભેગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિ-વત્તિયાગારેણું સિરે.
૨ પિરિસી સાહપેરિસીનું ઉગએ સૂરે, નમુક્કારસહિઅં, પિરિસિ, સાપરિસિં, મુટિહિ પચ્ચકખાઈ, ઉષ્ણએ સૂરે, ચઉરિવહંપિ આહાર–અસણં, પાણું, ખાઇમં, સાઇમં, અન્નત્થણાભેગેણં, સહસાગારેણં, પછન્નકાલેણું, દિસાહેણું, સાસુવયણેણું મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિત્તિચાગાર સિંચે.

Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૯૦
૩ પુરિમદ્ભ-અવહૂનું સૂરે ઉગ્ગએ પુરિમઠું અવ મુઠ્ઠિયહિએ પચ્ચકખાઈ, ચઉરિવહં પિ આહાર-અસણં, પાણું, ખાઈમ, સાઇમં, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પછન્નકલેણું, દિસામેeણું, સાહવયણેણં, મહત્તરાગારેણું સવ્વસમાહિત્તિયાગારેણું વોસિરે.
૪ એકાસણા–એઆસણુનું ઉગ્ગએ સૂરે નમુક્કારસહિએ પરિસિં, મુટ્રિસહિ પચફખાઈ, ઉગએ સૂરે ચ9શ્વિહં પિ આહાર-અસણં, પાણું, ખાઇમં, સાઇમં, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પચ્છન્નકાલેણું, દિસામાહેણું, સાહુવયણેણં,
૧ સાપરિસિ, પુરિમુઢ વગેરે પચ્ચખાણ હોય તો તે પણ બાલવા.

Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૯૧
મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણં, વિગઇએ પચ્ચક્ખાઈ, અન્નત્થણાભાગેણં, સહસાગારેણં, લેવાલેવેણુ', ગિહત્થસ'સટ્કણું, ઉફિખત્તવિવેગેણુ', પહુચ્ચમકિખએણ', પારિટ્ટાવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણુ', સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણં, એગાસણ બિયાસણ પચ્ચ કૃખાઇ,તિવિહં પિ આહાર-અસણું, ખાઇમ, સાઇમ', અન્નત્થણાભાગેણં, સહસાગારેણુ', સાગારિયાગારેણુ, આણંટણુપસારેણુ, ગુરુઅભુઠ્ઠાણેણં, પારિટ્ઠાવણિયાગારેણ, મહત્તરાગારેણ', સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણં, પાસ્ય લેવેણ વા, અલેવેણ વા, અરદેણ વા, મહુ. લેવેણ વા, સન્થેિણ વા, અસિન્થેણ વા વાસિર.
૫ આયંબિલનુ પચ્ચક્ખાણુ ઉગ્ગએ સૂરે, નમુક્કારસહિઅં, પેાિિસ,

Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________

સાઢપરિસિં, મુઉિસહિઅં પચ્ચકખાઈ, ઉગ્ગએ. સૂરે ચવિહં પિ આહાર–અસણં, પાછું, ખાઈમ, સાઈમ, અન્નત્થણાભેગેણં, સહસા-- ગારેણં, પછઘકાલેણું, દિસાહેણં, સહુવયણેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણ આયંબિલ પરફખાઈ, અન્નત્થણા
ગેણં, સહસાગારેણં, લેવાલેવેણું, ગિહત્યસંસઠેણં, ઉખિત્તવિવેગેણં, પારિશ્નાવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણું સવસમાહિત્તિયાગારેણં, એગાસણું પચ્ચકખાઈ તિવિહ પિ આહાર-અસણં, ખાઈ, સાઇમં, અન્નત્યણાગેણં, સહસાગારેણં, સાગારિયાગારેણં, આઉટણપસારેણં, ગુરુઅભુઠ્ઠાણેણં, પારિઠ્ઠા
* એકાસણુ કરવું હોય તે એગાસણું બેલડું અને એઆસણું કરવું હોય તે બિયાસણ બાલવું.

Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૯૩
વણિયાગારેણુ, મહત્તરાગારેણુ સવ્વસમાહિ વત્તિયાગારેણું પાછુસ લેવેણ વા, અલેવેણ વા, દેણુ વા, મહુàવેણ વા, સસિન્થેણુ વા, અસિન્થેણ વા વેસિરે.
કૃ તિવિહાર ઉપવાસનુ
સૂરે ઉગ્ગએ, અભત્તરૢ પચ્ચક્ખાઈ, તિવિહં` પિ આહાર-અસણું, ખાઈમ', સાઇમ', અન્નત્થણાભાગેણં, સહસાગારેણં, પાાિવણિયાગારેણં, મહંત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણુ', પાહાર પારિસિ, સાઢપેાિિર્સ, મુર્રિસહિ. પચ્ચક્ખાઇ, અન્નત્થણાભોગેણું, સહસાગારેણ, પચ્છન્નકાલેણું, દિસામે હેણ, સાહેવયણેણુ, મહત્તરાગારેણુ'. સવસમાહિવ
૧ અત્રે દ્રુલત્ત અક્રમ ભત્ત જેટલા ઉપવાસનું પચ્ચખ્ખાણુ હોય તેટલા માલવા.

Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૯૪
ત્તિયાગારેણં, પાણશ્ય લેવેણ વા, અલેવેણ વા, અચ્છેણ વા, બહુલેવેણ વા, સસિગ્યે વા, અસિથેણ વા સિરે.
૭ ચઉવિહાર ઉપવાસનું સૂરે ઉગ્ગએ અદ્ભુત્ત પચ્ચકખાઈ, ચઉ. વિહં પિ આહાર-અસણં, પાણું, ખાઇમં, સાઈમ, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પારિદ્રાવણિયાગાયેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિત્તિયાગારેણં વોસિરે.
સાંજનાં પચ્ચખાણુ ૧ પાણહારનું પચ્ચકખાણ પાણહાર દિવસચરિમં પચ્ચખાઈ
* બેસણું એકાસણ,નિવિ, આયંબિલ, તિવિહારો ઉપવાસ કે છઠ્ઠ કરેલ હોય તે પાણહારનું પરિચખાણ કરવું.

Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૫
અન્નત્થણાભોગેણુ સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિત્તિયાગારેણું સિરે.
૨ ચઉવિહારનું પચ્ચખાણ દિવસચરિમં પચ્ચકખાઈ, ચઉવિહં પિ આહારં–અસણં, પાણું, ખાઇમં, સાઇમં, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણં, સિરે.
૩ તિવિહારનું પચ્ચખાણુ દિવસચરિમં પચ્ચક્ખાઈ તિવિહં પિ આહાર, અસણું, ખાઇમં, સાઈમ, અન્નત્થ@ાગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિત્તિયાગારેણું વસિરે.
૪ દુવિહારનું પચ્ચક્ખાણુ દિવસચરિમં પચ્ચક્ખાઈ, દુવિહં પિ

Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________

tet
આહાર-અસણુ, ખાઇમ', અન્નત્થણાભાગે, સહસાગારેણુ, મહત્તગગારેણ, સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણુ' વાસિરે..
જે ચૌદ નિયમ ધારે તેને— ૫ દેસાવગાસિકનું પચ્ચકૢખાણુ દૈસાવગાસિય ઉવભેગ’રિસેાગ' પચ્ચ કૃખાઇ, અન્નત્થણાભાગેણં, સહસાગારેણુ, મહુ ત્તરાગારેણુ',સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણ વાસિર.

Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૭
ચૈત્યવંદન–સ્તવનાદિ સંગ્રહ
૧ શ્રી સીમંધર જિન ચિત્યવંદન શ્રી સીમંધર વીતરાગ, ત્રિભુવન ઉપગારી; શ્રી શ્રેયાંસ પિતા કુળે, બહુ શોભા તુમારી. ૧ ધન્ય ધન્ય માતા સત્યકી, જેણે જા જયકારી; વૃષભ લંછને બિરાજમાન, વંદે નર નારી. ૨ ધનુષ પાંચસે દેહડીએ, સેહીએ સેવન વાન; કીર્તિવિજય ઉવજ્ઞાથને, વિનય ધરે તુમ ધ્યાન ૩
૨ શ્રી શત્રુંજયનું ચૈત્યવંદન શ્રી શત્રુંજય સિદ્ધક્ષેત્ર, દીઠે દુર્ગતિ વારે; ભાવ ધરીને જે ચડે, તેને ભવપાર ઉતારે. ૧ અનંત સિદ્ધનો એહ ઠામ, સકલ તીર્થને રાય; પૂર્વ નવાણું ઋષભદેવ, જયાં ડવિયા પ્રભુ પાય. ૨

Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૨૯૮
સુરજકુંડ સેહામણા, કવડ જક્ષ અભિરામ; નાભિરાયા કુલ મણ્ણા, જિનવર કરૂ પ્રણામ. ૩
અન’ત ચેાવીશી જિન નમું, સિદ્ધ અન'તી ક્રેડ જ્યાં મુનિવર મુગતે ગયા, વટ્ટુ એ કર જોડ, ૧ એ ફાડી કેવળધરા, વિહરમાન જિન વીશ; સહસ કૈાટી યુગલ નમું, સાધુ નમું નિશદેિશ, ૨ જે ચારિત્રે નિર્મળા, તે પચાનન સિંહ; વિષય કષાયને ગ‘જીયા, તે પ્રભુનું નિશદૅિન. ૩ ૩ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુનું ચૈત્યવ‘દન આશ પૂરે પ્રભુ પાસજી, ત્રેાડે ભવ પાસ; વામા માતા જનમીયા, અહિ લ‘છન જાસ. ૧ અશ્વસેન સુત સુખકરું, નવ હાથની કાયા; કાશી દેશ વારાણસી, પુણ્યે પ્રભુ આયા. ૨ એકસ વનું આઉભું એ, પાળી પાર્શ્વ કુમાર; પદ્મ કહે મુગતે ગયા, નમતાં સુખ નિરધાર. ૩

Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________

૧૯૨
શ્રી મહાવીર જિન ચૈત્યવંદન સિદ્ધારથ સુત વન્દ્વીએ, ત્રિશલાના જાયા; ક્ષત્રિયકુંડમાં અવતર્યો, સુર નરપતિ ગાયા. ૧ મૃગપતિ લ‘છન પાઉલે, સાત હાથની કાય; અહેાંતેર વર્ષનું આઉખુ, વીર જિનેશ્વર રાય. ૨ ખીમાવિજય જિનરાજના એ,
ઉત્તમ ગુણ અવક્રાંત; સાત મેાલથી વધુ બ્યા, પદ્મવિજય વિખ્યાત. ૩ ૫ પરમાત્માનું ચૈત્યવ’દન
તુજ મૂર્તિને નિરખવા, મુજ નયણાં તરસે; તુમ ગુણુગણુને ખેલવા, રસના મુજ હરખે. ૧ કાયા અતિ આનંદ્ર મુજ, તુમ યુગ પદ સે; તા સેવક તાર્યાં વિના, કહેા કિમ હવે સરશે ? ૨ એમ જાણીને સાહિબા એ, નેક નજરે મેહે જોય; જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ નજરથી, તે શું જેહ નવિ હાય.૩

Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૦૦
સ્તવના
૧ શ્રી સીમધર જિન સ્તવન સુણા ચંદાજી સીમ ધર પરમાતમ પાસે જાશે. મુજ વિનતડી, પ્રેમ ધરીને
એણીપેરે તુમ સભળાવો;
જે ત્રણ ભુવનના નાયક છે, •
જસ ચેાસઠ ઈંદ્ર પાયક છે. નાણુ દરિસણ જેહને ખાયક છે. સુણા૦ ૧ જેની કચનવરણી ક્રાયા છે,
જસ ધારી લઉંછન પાયા છે; પુરિંગિણી નગરીના રાયા છે. સુણા ૨
આર પદામાંહી બિરાજે છે,
જસ ચાત્રીસ અતિશય છાજે છે; ગુણુ પાંત્રીસ વાણીએ ગાજે છે. સુણા ૩

Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૦૧
ભાવનને તે પરિખાડે છે,
તુમ અધિક શીતલ ગુણુ સાહે છે. રૂપ દેખી વિજન માહે છે. પ્રુષ્ણેા ૪ તુમ સેવા કરવા સિયે। છું,
પણ ભરતમાં દૂર વિસા છું; મહા માહરાય કર કૃક્રિયા છુ, સુણેા ૫ પણ સાહિમ ચિત્તમાં ધરિયા છે,
તુમ આણા ખડગ કર ગ્રહિયા છે. પણ કાંઈક મુજથી ડરિયા છે. સુણૢા ૬ જિન ઉત્તમ પૂઠ હવે પૂરા,
કહે પદ્મવિજય થાઉં શૂરા; તા વાધે મુજ મન અતિ નૂરા. સુણા છ ( ૨ )
શ્રી ૨ સિદ્ધાચળ લેટવા,
મુજ મન અધિક ઉમાહા;

Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૦૨
ઋષભદેવ પૂજા કરી,
લીજે ભવ તણા લાહા. શ્રી ૨૦ ૧
મણિમય મૂરતિ શ્રી ઋષભની, નીપાઇ અભિરામ;
સવન કરાવ્યા કનકનાં,
રાખ્યાં ભરતે નામ. થી ૨૦ ૨
તેમ વિના ત્રેવીશ પ્રભુ, આવ્યા સિદ્ધક્ષેત્ર જાણી;
શત્રુંજય સમા તીથ નહિ,
માલ્યા સીમધર વાણી. શ્રી ૨૦ ૩
પૂર્વ નવાણુ' સમેાસર્યાં, સ્વામી શ્રી ઋષભ જિă;
શમ પાંડવ મુગતે ગયા.
પામ્યા. પરમાનદ, શ્રી ૨૦ ૪

Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૦૩
પૂરવ પુણ્ય પસાયથી, પુડરિકગિરિ પાંચા;
ક્રાંતિવિજય હરખે કરી,
શ્રી સિદ્ધાચળ ગાયા. શ્રી ૨૦ પ ૩ શ્રી શખેશ્વર પાર્શ્વનાથનું સ્તવન
અંતરજામી સુણ અલવેસર,
મહિમા ત્રિજગ તમારા રે
સાંભળીને આવ્યે હું તીરે,
જન્મ મરણુ દુઃખ વારા, સેવક અરજ કરે છે રાજ,
અમને શિવસુખ આપે.
સહુકાના મનવાંછિત પૂરા,
ચિંતા સહુની ચૂરા ૨;
એહવું બિરૂદ છે રાજ તમારૂ,
ક્રમ રાખા છે. દૂર. સે૦ ૨

Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૦૪
સેવકને વલવલતે દેખી,
મનમાં મહેર ન ધરશે રે; કરુણ સાગર કેમ કહેવાશે,
જે ઉપગાર ન કરશો. સે. ૩ લટપટનું હવે કામ નહીં છે,
પ્રત્યક્ષ દરિશન દીજે રે, ધૂમાડે ધીજું નહીં સાહિબ,
પેટ પડ્યાં પતી જે. સે૪ શ્રી શંખેશ્વર મંડણ સાહિબ,
વિનતડી અવધારે છે, કહે જિનહર્ષ મયા કરી મુજને,
ભવસાગરથી તા. સેટ ૫
( ૪ ). સિદ્ધારથના રે નંદન વિનવું,
વિનતડી અવધાર;

Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૦૫
ભવમંડપમાં રે નાટક નાચી,
હવે મુજ દાન દેવરાવ.
હવે મુજ પાર ઉતાર. સિદ્ધારા ૧ ત્રણ રતન મુજ આપો તાત છે,
જેમ નાવે રે સંતાપ; દાન દેયંતાં હે પ્રભુ કેસર કીસી,
આ પદવી રે આપ. સિદ્ધા૨ ચરણ અંગુઠે રે મેરૂ કંપાવી,
સુરનાં મેડ્યાં રે માન; અષ્ટ કર્મના ૨ ઝઘડા જીતવાં,
દીધાં વરસી રે દાન. સિદ્ધા. ૩ શાસનનાયક શિવસુખદાયક
ત્રિશલા કુખે રતન; સિહાશ્યને વંશ ઢપાવીયે,
પ્રભુજી તમે ધન્ય ધન્ય. સિદ્ધા. ૪

Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૦૬
વાચકશેખર કીર્તિવિજય ગુરુ,
પામી તાસ પસાય; ધર્મતણું રે એ જિન ચાવીશમાં,
કીતિવિજય ગુણ ગાય. સિદ્ધા૫ શ્રી સ્વૈભણુ પાર્શ્વનાથનું સ્તવન પરમ પ્રભુ શ્રી થંભણ પાઉં,
વંદુ ભાવ ધરીને આજે; વંદુ ભાવ ધરીને આજે, અવિચલ શિવસુખ લેવા કાજે. પરમ પ્રભુ૧ પ્રગટ પ્રભાવી પરમ દયાળુ,
તુજ દર્શનથી હરખું; કૃપાદ્રષ્ટિ કિંકર પર કરજે,
જેમ શિવનયરી નીરખું. પરમ પ્રભુત્ર ૨ સૌધર્મેન્દ્ર શ્રી ધરણેન્દ્ર,
વલી વરુણ શુભ ભાવે

Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________

પૂજ્યા રામે કૃષણે પ્રભુગુણ,
નિભંગી મન નાવે. પરમ પ્રભુ ૩ પારસમણીના પરીચયથી જેમ.
- લોઢું બને છે તેનું; એવી રીતે આપ સુસંગે,
કાર્ય ન સીઝે કોનું. પરમ પ્રભ૦ ૪ દષ્ટિમાર્ગથી નાગાર્જુનને,
જેમ દીધી રસસિદ્ધિ તેવી રીતે આપ અમને,
નિજ આતમની રિદ્ધિ. પરમ પ્રભુ ૫ શુદ્ધ હૃદયની અરજ સુણીને,
અમ અંતરમાં આવે નેમિસુરિને અમૃત બોલે,
લહું માનવ ભવ કહાવે. પરમ પ્રભુ ૬

Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૦૮
શ્રી થંભતીર્થ મંડન શ્રી સ્થંભન
પાશ્વનાથ સ્તવન નમું પા પ્રભુ પ્યારા,
સ્થંભ તીરથના આધાર;
શ્રી સ્થભનછ સુખકારા, નમું : ગત ચાવીશી નેમિશાસન,
આષાઢીએ ભરાવ્યાં, સૌધર્મપતિ વરુણ દેવ,
પૂજ્યાં વર્ષ અપાશ. નમું૦ ૨ નાગરાજ પાતાલપતિથી,
ઉદધિ તીર પૂજાયા, રામ લક્ષમણે સેતુ બાંધવા,
ધ્યાન અખંડિત થાશે. નમું ૩ સાત માસ નવ દિન થયા જ્યાં,
વાગર નીર થંભાળ્યા:

Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________

થંભન પાર્શ્વજી નામ દઈને,
રાવણ રિપુ સંહારા. નમું ૪ દ્વારામતી માં કૃષ્ણ સેવ્યાં,
વર્ષ પ્રભુ બહુ રાયા; કાંતિ નગરી પાવન કીધી,
ભવ ભય ભંજનહારા. નમું૫ રસસિદ્ધિ થઈ પાશ્વ પ્રભાવે,
નાગાર્જુન હરખાયા; ભંડ રી પ્રતિમા પ્રભુજીની,
સેઢી નદી કિનારા. નમું૬ જયતિહુઅણુથી પ્રગટાવ્યા,
અભયદેવ સૂરિરાયા; થંભનપુરમાં સ્થાપિત કીધાં,
રોગ સકળ નીવાર. નમું ૦ ૭ ૧૧

Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૧૦
સંવત તેરસે અડસઠમાંહી, સ્તંભતીર્થ પ્રભુ આવ્યા;
દર્શનથી દુઃખડા દૂર કીધાં,
મહિમા અપર પારા, નમુ૦ ૮
એગણીશસાચેરાશીમાં થઇ, ફાગણ સુદ ત્રીજીયા જ્યાં;
ક્રીથી પ્રતિષ્ઠા નેમિસૂરિએ,
ઘર ઘર હર્ષ અપારા, નમુ॰ ૯
નેમિસૂરિ વિજ્ઞાન પસાયે,
કસ્તૂર ગુરુ વરાયા;
ગુણ ગાયા શ્રી પાર્શ્વ પ્રભુના,
યશેાભદ્ર અણુગાશ, નમું ૧૦

Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૧૧
સ્તુતિઓ ૧ શ્રી કલ્લાણુકંદ (સ્તુતિ) સૂત્ર દ્વાણ-કંદ પઢમં જિણિ,
સંતિ તઓ નેમિજિર્ણ મુણિ; પાસે પયાસ સુગુણિકઠાણું,
ભાઈ વંદે સિરિ-વદ્ધમાણું. ૧ અપાર-સંસાર-સ મુદ્દપારં,
પત્તા સિવ રિંતુ સુઈકકયારે; સર્વે જિર્ષિદા સુરવિંદવંદા,
ક@ાણવલ્લીણ વિસાલમંદા. ૨ નિવાણમાગે વજાણકj,
પણસિયાસેસ-કુવાઈ-દખ્ખું; મયં જિણાણું ચરણું બુહાણું,
નમામિ નિચ્ચે તિજગપહાણું. ૩

Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૧૨
કુહિંદુગફખીરતુ મારવન્ના,
સરોજહથા કમલે નિસન્ના વાએસિરી પુWય-વષ્ણ-હત્યા,
સુહાય સા અખ્ત સયા પસંસ્થા. ૪ ૨ શ્રી શત્રુંજય તીર્થની સ્તુતિ શત્રુજ્ય મંડણ ઝષભ જિર્ણોદ દયાળ, મરૂદેવાનંદન વંદન કરૂં ત્રણ કાલ; એ તીરથ જાણી પૂરવ નવાણું વાર, આદીશ્વર આવ્યા જાણી લાભ અપાર. ૧
૩ શ્રી પાર્શ્વનાથ જિનેન્દ્ર સ્તુતિ પાસ જિર્ણદા વામાનંદા, જબ ગરબે ફળી, સુપનાં દેખે અર્થ વિશેષે, કહે મઘવા મળી; જિનવર જાયા સુર હુલાયા, હુવા રમણી પ્રિયે, નેમિ રાજી ચિર વિરાજ, વિલેકિતવ્રતલિયે.૧

Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૧૩
૪ શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથની સ્તુતિ શ ખેશ્વર પાસજી પૂજીએ,
નરભવને લાહે લીજીએ, મનવાંછિત પૂરણ સુરતરુ,
જય વામસુત અલવેરુ. ૧ દેય રાતા જિનવર અતિ ભલા,
દેય ધોળા જિનવર ગુણ નીલા; દય નીલા દેય શામળ કહા,
સેળે જિન કંચન વર્ણ લહ્યા. ૨ આગમ તે જિનવર ભાખિયે,
ગણધર તે હઈડે રાખીયે; તેહને રસ જેણે ચાખીયે,
હું તે શિવસુખ સાખી. ૩ ધદ્ર રાય પદ્માવતી,
પ્રભુ પાશ્વ તણા ગુણ ગાવતી;

Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૧૪
સહુ સઘના સ'કટ ચૂરતી,
નયવિમળનાં વાંતિ પૂરતી. ૪
૫ શ્રી સીમંધર જિન સ્તુતિ શ્રી સીમંધર જિનવર, સુખકર સાહિમ દેવ, અદ્ભુિત સકલની, ભાવ કરી કરૂ' સેવ; સકલાગમ પારગ, ગણધર ભાષિત વાણી, જયવંતી આણા, જ્ઞાનવિમલ ગુણુખાણી, ૧
•

Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૧૫
સમરો મંત્ર ભલે નવકાર સમરે મંત્ર ભલો નવકાર,
એ છે ચૌદ પૂરવને સાર એના મહિમાને નહિ પાર,
એને અર્થ અનત અપાર. સ. ૧ સુખમાં સમરે દુઃખમાં સમારે,
સમરે દિવસ ને રાત; જીવતાં સમર મરતાં સમ,
સમર સૌ સંગાથ. સ. ૨ જોગી સમરે લેગી સમારે,
સમરે રાજા રંક દે સમરે દાનવ સમરે,
સમરે સો નિઃશંક. સ. ૩ અડસઠ અક્ષર એના જાણે,
અડસઠ તીરથ સાર;

Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________

૨૧૬ આઠ સંપદાથી પ્રમાણે,
અડ સિદ્ધિ દાતાર. સ૪ નવપદ એના નવનિધિ આપે,
ભવભવનાં દુઃખ કાપે, ચંદ્ર વચનથી હૃદયે થાપે,
પરમાતમપદ આપે. સ. ૫
wmnunn
કે સંપૂર્ણ
inunni

Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220