Stavan Kirtan

Publisher: Meghraj Jain Pustak Bhandar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034159/1

Page #1

સ્તવન કીર્તન
设
(7
>> $31)
દ
* શાìતાન શાહ
HIDS

Page #2

।। कोबातीर्थमंडन श्री महावीरस्वामिने नमः ।। ।। अनंतलब्धिनिधान श्री गौतमस्वामिने नमः ।।
।। गणधर भगवंत श्री सुधर्मास्वामिने नमः ।। । योगनिष्ठ आचार्य श्रीमद् बुद्धिसागरसूरीश्वरेभ्यो नमः ।। ।। चारित्रचूडामणि आचार्य श्रीमद् कैलाससागरसूरीश्वरेभ्यो नमः ।।
आचार्य श्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर (जैन व प्राच्यविद्या शोधसंस्थान एवं ग्रंथालय)
पुनितप्रेरणा व आशीर्वाद राष्ट्रसंत श्रुतोद्धारक आचार्यदेव श्रीमत् पद्मसागरसूरीश्वरजी म. सा.
जैन मुद्रित ग्रंथ स्केनिंग प्रकल्प
ग्रंथांक : १३५०
न
आराधना
श्री महावीर
कन्द्र की
कोबा.
अमृतं
तु
विद्या
श्री महावीर जैन आराधना केन्द्र
शहर शाखा
आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर कोबा, गांधीनगर-श्री महावीर जैन आराधना केन्द्र आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर कोबा, गांधीनगर-३८२००७ (गुजरात) (079)23276252,23276204 फेक्स : 23276249
Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org
आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर शहर शाखा आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर त्रण बंगला, टोलकनगर हॉटल हेरीटेज़ की गली में पालडी, अहमदाबाद - ३८०००७ (079) 26582355

Page #3

Acharya Shri Kailassaqarsuri Gyanmandir
ફાડાં
મામ પરિક્રમો
अज्ञाना
કઠ
છે
'
|
|
1201001 ફટાણાં સંયારીઓ ધાબા
થી મળી
'पटमं नाणंनओदयात्र नहि ज्ञानेन सदृशं पदि
કાપીરાટ
થાયનાસાપડી, *? ધ્ધિચક્રના પટાઈ, આ ઈ માળા, ચૌદ વિના,
Ulti-l-Sc૩
5)
છે
રાપિ.રાધ્ધ કેર, છે એના ચાંદીના વરખે,
ની
Y/
0
- રોડ નું તેજે, - ગુલાબજળ સા રે 51 જુ
નિ યૌન નક શીઆ જ/
છે . ભરતકામના બીવી.

Page #4

તા.
ज्ञानन नश्यते
मोद
વા શ્રી ષિનાગન. पवित्रमिह विद्यते
ACHARYA SRI KAILASSAGARSURI GYANMANDIR SR MAHAVIR JAIN ARADHANA KENDRA Koth, Gandhinagar-382 009 Phana 079)24276252, 23276204-06
albiku
कार
MAAL
૪ ૨૦૬૧૭ May 25-7-6
સ્થાપના
MMMMMMMMMMMM મન ૧૯૦૫ જૈન પુસ્તક બુકસેલર્સ એન્ડ પરિાર્સ ગોડીજીનીચાણ-કોકાસ્ટ્રીટ- મુંબઇ,ર.
ભંડાર
મેઘરાજ
તવા
પર્યુષણ લાર્દિક ના સુભિન કાર્યો તથા કુમકુમ
પત્રિકાઓ deode
ના સ
ગ્રંથોનું
શુધ્ધ તેમજ કલામય છપાઈ મ માટે અમને મળો.
(
મોટા
Hiddles લગની વસ્તુઓ માટે મારો
હું સા

Page #5

સું દર અને સર્વોત્તમ
સાધન સામગ્રી જેવી કે.... * સુગંધીદાર અગરબત્તી = વાસક્ષેપ * દશાંગી ધૂપ
= કેશર ( ૪ વાળાકૃચી
( જ કટાસણા - ચરવળા
| સંથારીયાં * સાપડી
* સાપડી સોના ચાંદીના વરખ, પરવાળાં, કેરબા અક્કલબેર
સ્ફટિકની માળાઓ, મારપીંછી, - ઉપકરણો, પુ જણીઓ
તેમજ રેડીયમ અ ને પ્લાસ્ટીકની માળાઓ, ઠવણીઓ, સાપડા વગેરે લગ્ન સરા અને દિપોત્સવી કાડો,
સુશોભિત કેલેન્ડરો – વગેરે માટે
મેધરાજ જૈન પુસ્તક ભંડાર
ગાડીજી ચાલ, કીકા સ્ટ્રીટ. મુંબઇ-૨
|| -

Page #6

સ્તવન – કીર્તન
સાથે
ક થા ગી તા
શ્રાવિકા સુલસા
ગ જ સુ ૩ મા ળ
ક્ષ મા ૫ ના
લિ ભ
સ્થૂ
ઈ લા શ્રી કુ મા ર
પ ૧ મ
શાંતિલાલ શાહ
સંઘરાજ જૈન પુસ્તક ભંડાર ભુકીવર્સ એન્ડ પબ્લીશર્સ ઇ.
ઢાઢ રૂપિયા

Page #7

પત્ર વ્યવહાર : શાંતિલાલ શાહ જય અંબે નિવાસ મંછુભા ઈ રે ! મ લા ડ – ૫ વે મુંબઈ - ૬૪
: મુદ્રક : રામદાસ ઈ. પટેલ ર જ ની પ્રિન્ટરી ૧૪૯,પ્રિન્સેસ સ્ટ્રીટ
મુંબઈ – ૨
સર્વ હક્ક કર્તાને સ્વાધીન
આ પુસ્તકમાંની કોઇપણ કૃતિનો કાઈપણ ઉપગ કરતાં પહેલાં કતની પરવાનગી જરૂરી છે.
પ્રથમ આવૃત્તિ : સં. ૨૦૨૨
: પ્રકાશક અને વિક્રેતા : શ્રી મેઘરાજ જૈન પુસ્તક ભંડાર
કુંવરજી હીરજી છેડા
અણુશી મેઘજી બુકસેલર ગેડીની ચાલ, કીક સ્ટ્રીટ, મુંબઈ ૨

Page #8

વૈધવ્યમાં વિમળતા લાવીને, ધમના ઉંડા અભ્યાસ કરી, જીવનસંગ્રામ સામે ઝઝૂમી જીવનમાં મધુરતા પ્રગટાવી અને અસંખ્ય નરનારીઓમાં પ્રેરણા પ્રગટાવી ખાસ કરીને કચ્છી સમાજમાં એ વિદૂષી નારી પૂ, માતુશ્રી રાણબાઈને
-

Page #9

છેલું પ્રકાશન નેમ-રાજુલ, જૈન કથા ગીતે, સ્તવન માધુરી, ભક્તિ ગીતા, મહાવીર-દર્શન, સ્તવનિકા અને આ છેલ્લું રતવન-કીર્તન એમ સંગીતના સાત સૂરોની જેમ સાત પુતકા, પ્રભુકૃપાથી પ્રસિદ્ધ થઈ શક્યાં. ,
આ બધી રચનાઓ વીસ–બાવીસ વરસના ગાળામાં થઈ. હવે નવું રચવાની શક્યતા નથી તેથી આને છેલ્લું પ્રકાશન કર્યું.
સમાજે મને અને મારાં ગીતને અપૂર્વ આવકાર તથા પ્રોત્સાહન આપ્યાં – તે બદલ આભારી છું.
એક અકસેસ રહી જાય છે. ભક્તિ સંગીતના પ્રસંગો વધવા છતાં સંગીતકારો વધારી શકાયાં નથી. અલબત્ત – તાલીમબદ્ધ કલાકારોની હું વાત કરું છું.
આશા છે કે સમાજનું લક્ષ એ તરફ જશે.
આમાં કથાઓમાં સુલતા, ગજસુકુમાળ ને ક્ષમાપનાની રચના નવી છે. “જૈન કથાગીતા” ની બીજી આવૃત્તિની હવે શક્યતા નથી તેથી એમાંના ઈલાચીકુમાર તથા રીલિભદ્રને આમાં સમાવ્યા છે. લિભદમાં આગળ – પાછળના પ્રસંગે નવેસરથી રહ્યાં છે.
રહનેમિ અને રાજુલનો પ્રસંગ બહુ જાણીતા ન હોવાથી વાર્તાપે એને વિસ્તારથી મુક્યો છે. પાછળનાં ગીતો “જેન કથા ગીતા' માંથી છે.
વિશેષતા તરીકે અને ગાનાર તથા વાંચનારને સુગમ થાય તે માટે કથાગીતોની આગળ તથા વચમાં વચમાં સંકલન તથા વિવેચન ગદ્યરૂપે મૂક્યાં છે.
આ સાથે જ “સ્તવનિકા” પ્રસિદ્ધ થાય છે. મહાવીર જયંતિ: ૨૦૨૨
શાંતિલાલ શાહ

Page #10

અનુક્રમ
પાનું ૧ સાધના ... ૫ ૧૦ સંકેત ... ... ૧૭ ૨ પાપ ને પ્રાયશ્ચિત . ૭ ૧૧ કાળજું કારૂં ... ૩ યાચના ... .. 2 ૧૨ પાણી–વલેણું ૪ રાગમાંથી ત્યાગ .. ૯ ૧૩ કામના ૫ દંભ .. .. ૧૧ ૧૪ સાચી પ્રીત ... ૨૨ ૬ દીવડે ધરે
૧૫ તારણહાર છ રંગીલી ઋતુ
૧૬ સુણ ૮ ઝંખના ..... .. ૧૫ ૧૭ દ્વિધા ... ૯ પુજારણ...
- ૧૮ શાંતિ કરે
કથા ગીતા
સુલસા ગજસુકુમાળ ... ૪૩ ક્ષમાપના ... ૪૬ સ્વલિભદ્ર ઈલાચીકુમાર ... રહનેમિ

Page #11

સાધના
જીવનમાં ઉતારૂં
પ્રભુ આપજે.
તારા પ્રેમના સદેશેા મારા એવી શક્તિ મને તું તારા અગણિત ગુણને હું રાત દી' સભા એવી ભક્તિ મને તું પ્રભુ
આપજે.
માત્રથી
મૈત્રી હાળે પ્રાણી કાઇની સાથે ન મીડાં વેણુ સરે મુજ મુખથી
લડવું
કાને કહેવું ન કડવું
માહ-મમતાને મારૂ અને સમતાને ધારૂ–એવી.
તારું ધ્યાન ચૂકાયે નહિ એવા જ્ઞાનની અભિલાષા આવે મને અભિમાન એવા માનની નહિ આશા
તારા ગાનમાં થઈને ગુલતાન હું લલકારૂ
એવી
શક્તિ
મને
તું પ્રભુ
આપજે.
[ ૫ ]

Page #12

જીવન અને સંવાદી એવી સંગીતની હો સાધના ગીત ગીતે પ્રીત વહેતી એવી હા આરાધના
તારા સ્નેહની સરિતાને હું જગમાં પ્રસારું એવી યુક્તિ મને તું પ્રભુ આપજે.
સત્ય – અહિંસા – પ્રેમ – કરૂણ એ છે જગશાંતિ યુદ્ધથી ત્રાસેલી દુનિયામાં સરજાવા નવ – ક્રાંતિ.

Page #13

પાપ અને પ્રાયશ્ચિત
પાપ અને પ્રાયશ્ચિતના છે કુવે અજન્મ રાજ કરું છું પાપ ને હું રાજ પાપ કરતા પાછું ન જોવું ખણે અનેરી
ક
ધને મે તે જીવનમાંથી ધનપ્રાપ્તિમાં નડે ન વું એવી રીતે
એવા
જાણે
ના સર કે
પરભવના
પરમેશ્વરના ર ના લાગે જીવતર આખું એને નવું ખ્યાલ નથી રગરાગની પાછળ આવે છે. વારા રવાના
નરભવના
જુદા સગર્ભા યા
કદી ય
ચકરાવે ?
પસ્તાવા !
છાવે !
[ 9 ]
પાડી દીધે કરી દીધા! ના મરવાને !
કાયા
પા
કાદવમાં ખડીને માયામાં ડૂબકી મારીને પાહે રાવા ખબર નથી કે એક દિવસ ભવસાગરમાં ફ્ળવાના.
ધાવા એસું
મેસું
નાટકિયા જેવું છે હે પ્રભુ, આખું મન મારું પેપટની માક ઉચ્ચા નામ પ્રભુ હું તારું જન્મ – મરણના ફેરા મા મ કરી તળવાના !

Page #14

યાચના
પ્રભુ પારસનાથનું નામ છે જીવન પાવનકારી એ તા થાક્યાના વિશ્રામ છે વન પાવનકારી,
મેાટા છે. એનેા મહિમા ગમાં વ્યાપે શાંતિ તનમાં મનમાં એ તા. હારેલાની હામ છે જીવન પાવનકારી,
એના સ્પ મહીં છે
લેહુ થઇ જાયે પૂરણ કામ રે
સેાનું – રૂપું – હીરા પ્રેમની
પણ પારસ થઇ
*
જાદુ
નતું
જીવન પાવનકારી.
ન
ભિક્ષા
[ ૮ ]
તારા
તારે ચરણે મુક્તિધામ છે જીવન પાવનકારી.
માંગુ
માંગુ

Page #15

રાગમાંથી ત્યાગ
રાગના પંથને છોડીને તેમજ
ત્યાગના પંથે સીધાવ્યા વરણાગી ઠાઠમાઠ અળગાં કરીને
વીતરાગી વેશને સજાવ્યા.
પશુના પોકારે સુણી આર્તનાદે, હૈયામાં દર્દ ઉભરાયું નિરખીને હિંસા પ્રગટી અહિંસા, જીવનનું વહેણ બદલાયું મેનને આરે ઉભેલાં પ્રાણુઓને
કરુણ લાવી ઉગાર્યા.
સઘળાં ને જીવવું ગમે છે, છે ન કોઈ મરવાને સુખેથી રૂવ જીવવા દેજો, જીવન સકળ કરવાને વેર ને ઝેરની વાતે વિસારી,
પ્રેમના પાઠ પઢાવ્યા.
[૯]

Page #16

સાચી રે પ્રીતનું સુણાવ્યું ગીત,
રાજુલને સંકેત કીધે મુક્તિના રાહમાં લીધી છે સાથમાં,
હાવો અનેરો લીધો; આદર્શ દંપતિ નેમ-રાજુલના
પ્રેમનાં ગીત ગવાયે.
ચંડકૌશિના ઝેર ઉતાય, ઉગારી ચંદનબાલા ગૌતમનો પણ ગર્વ ઉતા વેણ કહી મરમાળા!
| [ ૧૦ ]

Page #17

દંભ
અમે કરીએ એવાં કામ લાજ આવે રે લેતાં તારું નામ !
અમૃત દીધું પણ નહિ પીધું, કરના ભરીએ જામ!
ભાવ વિનાની કરીએ ભક્તિ છૂપાવીએ તન મનની શક્તિ કાય – લેશમાં, રાગદ્રશમાં વીતે આવું તમામ !
સત – સમાગમથી દૂર રહીએ આગમવાણી કદી ના સુણીએ મનને ઘડે, તન આ દોડે એને નથી લગામ !
ધનને ખાતર ધમ વેચીએ કુટિલ કર્મથી કીર્તિ લહીએ તનના ઉજળાં, મનના મેલાં છેટો ડોળ દમામ ! !
[૧૧]

Page #18

માયાનગરના ભવસાગરમાં
દીવડા ધરા
દીવડે, ધરા રે પ્રભુ, દીવડે મનનાં તિમિર
તનનાં
રગરાગમાં
ભમતાં દુઃખડાં
ભમતાં વે ६२
જાણી તેશને મારગ વચ્ચે અબડ વહેતી પ્રેમ –નદીના
કાયા
આ રંગાણી પીધાં ખારા પાણી
ક
{ ૧૨ ]
ધરે
હરા.
મૈં તેર વર્ષા કાંટ પડ્યાં હારા કાંડા
દેખાશ પ્રભુ હ ખરા.
સ્વારથની આ દુનિયા માંહે આશા એક તમારી ના હું હારી
વનના
સ’ગ્રામૈ ને ઊઁચ ભક્તિ ભાવ ભા દીવડા ધરા રે પ્રભુ, દીવડા ધરા.

Page #19

રંગીલી હતુ
તુ હતી રંગીલી ! અભિસારે નીસરેલી જાણે કોઇ મસ્ત છબીલી :
પાશ્વ કુમાર ને પ્રભાવતીની જાડી હતી રસીલી ફરવા નીચાં વન ઉપવનમાં કેવી વસંત ખીલી ?
રંગ બે રંગી ફૂલડાં હું કે
કું જ નિકુંજ કાલ ટહુંક ઋતુની રણુ નર્તન કરતી વેણ બજે સૂરીલી.
રંગભવનમાં જોવા આવ્યાં ચિત્ર કલાનું પ્રદર્શન નેમકુમાર ને રાજુલ કરા દિવ્ય—પ્રેમનું દર્શન પાશ્વની આંખે વાગ– વિરાગના રંગ રહી છે ઝીલી !
તુ હતી રંગીલી !
જનમ જનમની ચૂત ભાવના એકાએક પ્રકાશી પાર્શ્વ કુમારને આતમ થાતો સંયમને અભિલાષી આ જઇને પ્રભાવતી તે પડી ગઈ છોભીલી !
તુ હતી રંગીલી !
[ ૧૭ ]

Page #20

નવો ભાવ ને નવો રંગ લઈ જ્યારે પાછા વળીયાં પ્રભાવતીની આંખડિયેથી દડ દડ આંસુ પડીયા વસંતની રંગીલી તું જાણે બની ડંખીલી ! !
ઋતુ હતી રંગીલી ?
ધર્મપત્નીને સમજાવી ને માતપિતાને મનાવ્યા નવજીવનની દીક્ષા લેવા
પાશ્વકુમાર સીધાવ્યા ભવમુક્તિના પંખેરૂને વાટ મળી ગઈ શીળી !
| ઋતુ હતી રંગીલી !
આ પત્થર દિલને પાસ કરજે
પ ર સ ના થ.
ચા
૨ા
[૧૪]

Page #21

ઝંખના
મારા મનમંદિરમાં પધારો પ્રભુ વિનતડી અવધારો.
સૂના સુના છે આંગણ મારા નિશદિન ઝંખે પગલાં તારા, હદય-સિંહાસન પર બેસીને
આશીર્વાદ
ઉતારો.
જીવનવીણાના તારે તારે તુજ શુભ નામ તણા ઝંકારે રોમ રોમમાં ગાજી ઉઠે
એવું ગીત ગજાવો.
મંગલકારી વીરની વાણી અમૃતની રસધાર ઝિલી શકે નહિ અંતર જેનું એળે ગયે અવતાર ;
[૧૫]

Page #22

સારે ગમ ૫ પપ મ મગ ગમરે
ગીત
પૂજારણ
રૂમ ફરતી આવી, પૂજારણ દ્વાર પ્રભુને આવી, પુજારણું,
લઇ પૂજનના થાળ, ગુધાને માળ પુષ્પની લાવી.
મફ
હું... ઝનક ઝનક એના ઝાંઝર મેલે કરે મધુર કાર મ મારું પગના નૈપુરના રણકાર સન્મુખ નન કરતી હૈયું હરખાવી.
પ્રભુને
ગીતમાં
અંગ અંગ ઉછર`ગ ભરીને
ગાય મધુરાં ગીત મૃદગે - ૨ગ ઉમગે રેલાવે
સગીત
અગ
ૐ ગ સા
પ્રાંત રૂમઝૂમ કરતી
સા રે ગ મ પ્
ભરીને પ્રભુને આવી.
[ ૧૬ ]
૫૫.
બિરદાવી,

Page #23

આંગણે આવેલા વર પાછા વળી જાય રાજુલની આંખે આંસુડા વહી અય.
એમજ
સકેત
કડ ભરી ન્યાનું કાળજું કપાય સ્નડભાસાણલાંએ એનાં સરી ય.
તેમ
ગગનને માંડવ વાતી ને ગાજતી જંગ મેઘરાજાની આવે રે સવારી નગીનાની જનમાં
નાચતાં ને ગાતાં કષ્ટ આવે નરનારી શરણાઇ સંભળાય ઉભરાય.
ગ અને
ઢોલ - નગારાં
અગ
ગ
ત્યાં તા અચાનક આંધી ચઢી આવી ને
આભ થયું ધનઘેર સૌ ચે કારમા મચાવ્યો રે શાર !
પિંજરે પૂરાયાં પશુ - પંખી
વીજળી તૂટી ને જાણે કાળમાં ચીરાય ડેાંશીલા જાડિયાના હાશ ઊડી જાય !
[ ૧૭ ]

Page #24

નિર્દોષ
પ્રાણીઓની
હિંસા નિહાળી નેમજીને 'તર અનુકપા નગી પશુઓને છાડીને પાછાં રે વળિયા
આશા ભરી એક અમળાને ત્યાગી વરણાગી વર વીતરાગી થઇને નય વીલે માટે જાન હવે થાય રે વિદાય !
નર દેહના
મેટાં ર માનવીના
સત
સયમને
પાવન પગલાં
પત્થરમાં પણ પ્રાણ પ્રેમથી અધિકા
આતમ – પ્રેમનેા
પથ
સ્વામીના હવે
૫'થે
સતી
*
[ ૧૮ ]
પ્રગટાવે
બતાવે
સમય
ચાધ્યા જાય !

Page #25

કાળજું કેરું રહી જાય
તારાં ગીત ગાતાં ગાતાં આયખું વહી જાય તે ચે આ કાળજું કારૂં રહી જાય ! ભક્તિના તાનમાં શક્તિ ખરચાય તે થે ના ભાવથી હૈયું ભિંજાય !
વાતવાતમાં વાયાં વરસોનાં વહાણાં ગાજી ગાજીને ગાયાં તારાં ગાણુ ખેંચી ખેંચી ને હવે કંઠ આ સુકાય તે યે ના ભાવથી હૈયું ભિજાય !
રૂમઝુમ રુમઝુમ આ દેહને નચાવ્યા સુતલે આમ તે ન જાયે ! મુક્તિનું નામ સુણી મન મલકાય કાંતુ આ કાળજું કેવું રહી જાય !
સાચે મારગ ન સમજાય સ્વામી, જીવનમાં ક્યાંક તે રહી ગઈ ખામી ! કાળની ઘડીમાં હવે રેતી સરી જાય ! તે આ કાળજુ કરૂં રહી જાય!
[૧૯]

Page #26

પાણી – વલાણુ
અવા લાગ્યા છે અમને આ થી લાગે ના હૈયામાં તારી ઊંચે આભમાં ઊડે છે પહેા પાપને પતંગ !
નણીને માખણુને
કાચના શણગારા માંગ કાચી આ આંખે કે માટીમાં એવાં ર`ગરાગમાં સહુ ડૂબ્યાં અંગ
મીંચીને
દુનિયાના સંગ ભક્તિના રંગ !
મેલીએ જૂઠી
મલે
લાવીએ
કવા જામ્યા છે. ઝેર ભર્યા જીવતરના
[ ૨૦ ]
*
સુખ અમને
લાગે છે
સંસારી તારું જ
નામ લેવું લાગે તારા ભજનમાં વારે વારે પડતા રે
કાયા
માયા
અંગ !
વાણી
પાણી !
જંગ
પ્યારું અકા'
લોંગ !!

Page #27

કામની
ગીતના
સૂરે
હું ગાઉ તારું ગીત સૂરે મારું ઉર બને પુલક્તિ.
ના જાણું હું સૂરની સરગમ
તે પણ આલાયું હું હરદમ રાગ નહિ, વૈરાગ નહિ પણ ભાવભર્યું સંગીત.
મનની વીણું મધુર બજાવું
જીવનના સહુ સાજ સજાવું ગાઈ ગાઈને માંગી રહ્યો છું કેવળ તારી પ્રીત
દુખિયાને તું દીલાસે ડૂબતાં તું સહારે શ્રદ્ધા ભરી છે હૈયે આખર તું તારનાર,
[ ૨૧ ]

Page #28

સાચી પ્રીત
સાચી રે રાજુલ તારી પ્રીત તે તે સુણાવ્યું જગને પ્રીત કરૂં ગીત.
માંડવે આવીને પાછાં વળ્યાં રે તારા મનમદિરના ભર્યાં રે સંસારમાં ઘડીભર લાગ્યું કે તું તા થઇ ગઇ અનાથ! આવ્યાં પશુડાં થયાં ? ભયભીત.
ઘડી હુલાં આંગણાં ગાજતાં ઉમંગે ને ઘડીકમાં થયા સાવ નાં
શમણું આવીને ત્રણે ઊંડી રે ગયું ને
જાણે અધુરૂ'
નીકળ્યાં આંસુડાં ઉન્હોં ! રહ્યું જીવનગીત.
કાચી માટીનું તા
ઘડતર ન્હોતું તું તેા અની
નગી ઉચો તારા આતમ ક્ષણમાં તે
ગાયું
નાથ
[ ૨૨ ]
ખડભાગી
સંસાર દીધેા રે ત્યાગી
સયમનું
સ'ગીત.

Page #29

તારણહાર
ભગવાનની દયાને ભરપૂર છે ખજાનો ખૂટે નહિકદાપી તુજ પ્રીતને ખાને.
લેનાર હૈય એને આપે હજાર આપે ખાલી ન જાય કાઈ દાતાર છે માનો.
એની નજરમાં કાઈ ઊચુ નથી કે નીચું સૌ ચે છે એક સરખાં મેરો ને કાઈ ના.
દેખી શકાય તુજને દષ્ટિ નથી અમારી ઘટધટમાંહી બિરાજે આવીને છાનોમાનો :
દુખિયાને તું દિલાસે ડૂબતનો તું સહારે શ્રદ્ધા ભરી છે હૈયે આખર તું તારવાના !
સંકટ આવે ત્યારે આવતું સાચું
આતમજ્ઞાન !
[૨૩]

Page #30

સુણજે નેમકુમાર
એ દીનબંધુ, કરુણાસિંધુ, સુણજો તેમ માર, પાલવ પાથરી ચરણે તમારે વિનવે રાજુલનાર એની આંખે આંસુધાર.
આંગણે આવીને પાછા ન વળશો સુણી પશુને પોકાર મારા જીવનના આધાર.
કાળજે મારે કાડ હતાં ને ઉરમાં હતી કંઇ આશા સળગી ગઈ રે સપનાની દુનિયા અંગ અંગ વ્યાપી નિરાશા એ રે કૃપાળુ, દીન દયાળ, સુણ રે ને મકુમાર સંગીતના મુર ઊડી ગયાં ને તૂટી ગયાં સૌ તારે મારી સૂની પડી રે સિતાર :
રેતા કકળતાં મુંગા પશુની પીડા ભલે ને પિછાણું કીંતુ આ કડિલી કન્યાની વેદના કેમ નહિ વંચાણી?
[ ૨૪]

Page #31

સંકટ ત્રાતા, જીવનદાતા સુણજે નેમ કુમાર જાશે મા, જીવન નૈયાને છોડીને મઝધાર હવે શો છે શેર અંધકાર.
સાંભળી લે નેમ નગીના
જાએ ભલે મને ત્યાગી કાયાની પાછળ, છાયાની માફક
આ વીશ હું અનુરાગી
ભવભવના સ્વામી, અંતરજામી, ગુણ રે મફમાર સાર વિનાને સંસાર છોડી આવીશ હું ગિરનાર મારો એક જ છે નિરધાર !
[૨૫]

Page #32

દ્વિધા
શું
रे ગાઈ
ને
નાણું ના તુજને
ત‰ા વહીને
વળી છે. આતમને સાધી
તનના
તાર
વ્ હી
રણકાર
કયું સાજ લાવું ને સર શે
શું
મ
મનનું
જીવનનું ગીત મનમાં
શક ના
સૂરની
શું રે આલાપું ને શું ફે
મુંઝાક ને
રે
ખાઉં!
રૂ રિઝાયું !
એવી
મૃગ માસ એતાલ
ચઢયું
{ ૨૬ ]
આંસું
મળે ના
રે
ના
મિલાવું ?
ઉપાધી
સમાધી
વિલાપું ?
મેલે
ચકડાળે
વહાવું !

Page #33

શાંતિ કરો
શાંતિ કરો, અશાંતિ હરે દીનબંધુ શાંતિનાથ, શાંતિ
કરે.
વિર ને કેરના વાદળનાં દળ ઘેરાયાં છે માથે રાગ ને હેવને ઘેર દાવાનળ ફૂકાયાં છે સાથે
જેતિ ધશે, તિમિર હરે.
સુખની શોધમાં દોટ મૂકીને માનવી દુઃખમાં દાઝ માનવતા ભૂલી દાનવતાથી લેશ નહિ એ લાજે !
ક્રાંતિ કરે, ભ્રાંતિ હરા.
પાપ ને પુણ્યના ભેદ ભૂલાયાં, નથી પ્રભુની ભીતિ નામ ને દામ કમાવવા માટે નડે નહિ કઈ નીતિ !
વિનતિ ધરો, ના વિસરે શાંતિ કરે, અશાંતિ હરે.
| [ ૨૭ ]

Page #34

સુલસા
સુલસા આમ તેા એક સામાન્ય વર્ગની - મધ્યમ વર્ગની સ્ત્રી હતી. બહુ ભણેલી પણ નાંહે હાય. પણ એને ધર્મ પ્રત્યે અપૂર્વ શ્રદ્ધા હતી. એનું એક સદ્ભાગ્ય હતું – પ્ર મહાવીરના હ્રદયમાં એણે પેાતાનું સ્થાન જમાવ્યું હતું. પતિનામ નાગકુમાર. શ્રેણિક મહારાજાને એ માનીતા સાથી.
મોટું
Gr
ઝળહળતી
સુલસા શીલવતી સન્નારી
મહારાજા શ્રેણિકના સાથી નાગ ચિકની નારી.
ભાગ્યવાન
સત્ય - ધર્મની એ અનુરાગી વીરના શાસનમાં બડભાગી
શ્રદ્ધાની ચૈતિ એણે કરમાં ધારી.
નહીં વિદુષી નહી ધનવાન નિર્દેળ મનની નહી
ભમાન પ્રભુવીરે
એવી એક એક દી'
ભાવના ભરથાર, એના
ભાવભીનેત
ભાર
સભારી.
નામ
નાગકુમાર.
દેહ છે જુદા, એક છે આતમ એવેા એવા એમને પ્યાર.
[ ૨૮ )

Page #35

શ્રેણિકને ર૩માં
વિશ્વાસુ
સારી
પ કુશળતાથી ભાવભીના ભરથાર,
-
હેત ને પ્રીતમાં પૂરા છતાં પણ ઉષ્ણેા હતેા સંસાર નામનું હૈયું ઝાં ખેાળાના ખૂંદનાર એથી મુને તા સંસાર.
નિશદિન
સાચા
રક્ષણહાર
ને ઉતાર પાર.
લગ્ન થયાને ઘણું સમય થયે પણ સુલસાને કાંઇ સંતાન ન થયું. કર્મોમાં માનનારી સુલસા તે સમભાવથી રહી શકતી. પણ એના પતિને બાળકની ઘણી ખના રહેતી, ઔ,જા બાળકાને ને એને કેટલીક વાર મનમાં એછું આવી જતું. તા કાક વાર અને વિધાતા પ્રત્યે ગુસ્સે આવી જતેા અને માલી તા
વિધાતા ?
વી ક્રૂર
ના કળે એ ત્યાં એક પછી એક હારબંધ હતો માગે અને એક ના નેણુ રડ્ છલકાતાં. ઘેર ઘેર આ હસતાં રમતાં નાના માળ મઝાનાં આળ વિનાના ઘર લાગે છે જાણે ખાલી
ખાના
શેર માટી દેવામાં તુજને
કવી
કુર
☆
{ ૨૯ ]
શેની ખેાટ વિધાતા ? વિધાતા ?

Page #36

વિધિની કુરતા પ્રત્યે રોષ ઠાલવતા પતિને સુલાસા પ્રમાણે આશ્વાસન આપતી :
રાખીએ ના રેણ, સ્વામી,
રાખીએ ના રેષ દોષ હોય તો આપણું એ કમેને દોષ.
ભાગ્યમાં હોય તે પામીએ સંતાન શું કરે વિધાતા ને શું કરે ભગવાન ! ને સમજુએ રાખ સંતોષ.
શાણા
પુત્ર વિના હું ખરે કમભાગી વિનવું છું સ્વામી, તમ પાય લાગી
બીજી મારે હૈયે છે
પરણે
હાંશ !
સંતાનની આશા રાખતા પતિને બીજી પત્ની કરવ અલસા સમજાવતી. સુલસા જેવી પ્રેમાળ અને ઉદાર પત્ની ઉપ શક્ય લાવીને એની જિંદગી દુખમાં મૂકવાનું એનું મન ન થત
એક દિવસ પરિવર્તનકારી આવ્યો.
ગોચરિએ આવીને ઉભો આંગણે અણુગાર કર જોડીને તુલસા કરતી એમનો સત્કાર ભિક્ષા દઈને વળી પૂછતી “બીજે છે કંઈ ખપ ?” લક્ષપાકનું તેલ મળે તો એને છે બહુ ખપ !”
[ ૩૦ ]

Page #37

હોંશે હોંશે લક્ષપાક લેવાને સુલસા દેડી ઉતાવળે લઈ આવતાં રે બરણી દીધી ફોડી ! દિલમાં દુઃખ લગાડ્યા વિના બીજ લેવા જાતી લઇને આવે ત્યાં તો તે પળમાં લપસી જતી ! મેધુ તેલ ઢળી ગયું તે ચે ધીરજ ના ખટી ત્રીજી બરણી લાવી તે પણ અકસ્માતથી છૂટી !! હવે રહ્યું ના તેથી એની આંખે આંસુ આવ્યાં કવી હું કમભાગી, મારા કામે આડે આવ્યાં ?'
કહે છે કે દેવાની સભામાં ઇદે સુસા શ્રાવિકાની શ્રદ્ધાના વખાણ કર્યા. બે દેવેને એની પરિક્ષા કરવાનું મન થયું. સાધુના વેશમાં સુલસાને દ્વારે ભિક્ષા લેવા આવ્યા. સુલસાએ ભાવપૂર્વક ગોચરી વહેરાવી. કંઈ બીજી ચીજ વસ્તુને ખપ હોય તે જણાવવા કહ્યું. સાધુઓએ લક્ષપાકનામના તેલની જરૂરીયાત બતાવી. શરીરે માલીસ માટે વપરાતા ઔષધની ત્રણ બરણી સલસાએ તૈયાર કરી હતી. એક પછી એક એમ ત્રણે બરણીઓ ફટી ગઈ. મુનિવરોને તેલ આપી ન શકયું તેથી એની આંખે આંસુ આવ્યા. સુલસા રડી ને સાધુઓ હા ! ખુલાસો કર્યો
દેતાં મુનિ દિલાસે દેતાં દિલાસે ને કરતાં ખુલાસે
[ ૩૧ |

Page #38

'
તારી શ્રદ્ધા
પારખવાને દેતાં મુનિ
માંડ્યો અમે તમાશા ! દિલાસા.
ભક્તિની ભાવના જોઇ તારી પ્રસન્ન થઈને જાતાં લે આ બત્રીસ ગેાળી જેથ બની જશે તું માતા મુનિના વેશમાં દેવ અમે તે દેવસેફમાં વાસે
દવેએ કરેલી પરિક્ષામાં સુલસા ખરી ઉતરી. પ્રસન્ન થઈને એ અની જરૂર ણીને બત્રીસ ગાળીએ આપી. એક ગાળીથી એક પુત્ર થશે એમ પણ જણાવ્યું. અને અંતર્ધ્યાન થઇ ગયા !
સુલસા વિચારમાં પડી. સુલસા વિચાર કરતી
વાની આ લીલા નિહાળી દિલમાં અચરજ ધરતી ત્રીસ ખત્રીસ પુત્રા કરી માતા નથી રે થાવું ખત્રીસ લક્ષણાવતા એક જ પુત્ર ભલે ને પામું એમ વિચારી એક સાથ ખત્રીસે ગાળી ગળતી
એ ચાર નહી ને બત્રીસ ગાળીએ ક્રમ આપી હશે એ સુલસાને સમજાયું નહી. બત્રીસ લક્ષણવાળા એક જ પુત્ર હાય તા સારું' એમ સમજીને એકી સાથે બત્રીસે ગાળી ખાઇ ગઇ ! આ ભૂલ અને ખૂબ ભારે પડી ગઈ !
એકી સાથે છત્રીસ પુત્રાને એણે જન્મ આપ્યા !!
[ ૩૨ ]

Page #39

܀
પુત્રી
સનું સનું શું આજ બત્રીસે બાળકાના બધાયાં પારા ઘડી ઘડી માવડી લેતી એવારા
નવા
જીવનની
શરણાાં
વાગી.
ગા
આંગણું રહ્યું આ ગા પતિના દિલ રાજ.
બત્રીસ ખાળકોના જન્મથી સુલસાનું ધર અને વન
.
ભયું ભર્યું થઇ ગયું !
ભણી ગણીને થઇ ગયાં બત્રીસે જીવાન પરણાવી પૂરા કર્યા અંતરના અરમાન.
નાગકુમારે આ જુવાનને ભણતર સાથે યુદ્ધવિદ્યાની પણ સુંદર તાલિમ આપી. શ્રેણિક મહારાજાએ એ જાંદને બત્રીસે જીયાનાને પેાતાના અંગરક્ષક નીમીને માન આપ્યું.
આ ચાસ માણસાના પરિવારને કિલ્લેાલ કરતું મૂકીને આપણે જરા બીજી તરફ વળીએ.
નગરી વૈશાલી મહાભાગ્યશાળી રાજ ચેટક નામે માન પ્રજાનું પામે એ દીન દુખિયાને વિસામેા એ પ્રભુ મહાવીરનેા મામે એની સુષ્ટા કીધી પ્રેમની
[ ૩૩ )
ચેષ્ટા !

Page #40

માથું
શ્રેણિકમાં એનું મન માનીતી થાશે મહારાણી એક દી' શમણું સાનેરી એવું જોયું ! ચેલા એની નાની એન, એન વિના નહી અને ચેન
ર
બાપને
વિચાર માં
શ્રેણિકરાયનેા પુત્ર પ્રધાન અમાર મહાન
મી
કરવા
આવે નહિ
નહિ તા
કે દીક
ગા
નવા
ઇ
એમાં
જશે.
લગ્ન
મગન
વન
ગગન :
વૈશાલીથી રાજગૃહી ભાંય દીધું એણે માંથી મેટા સાફ્સનું છે કામ અભયકુમાર્ છે. જેનું નામ!
મહારાજા શ્રેણિકના અંતઃપુરમાં અનેક રાણીએ હતી. છતાં એનામાં એક નિ`ળતા હતી. કાઇ પણ રૂપસુંદરીની વાત સાંભળે તા એનું મન ચંચળ થઈ જતું. વૈશાલીના ચેટક રાજાની પુત્રી સુજેશાના રૂપગુણનું વર્ણન સાંભળી શ્રેણ લલચાયા. સીધું કહેણુ મેકહ્યું પણ ચેટક ઇન્કાર કર્યાં, વાત વટ પર ચઢી. પુત્ર અને મંત્રી અભયકુમારને માથે મુજેબ્રાને લાવવાનું કામ સેાંપાયું. અભયકુમાર યુક્તિથી એ કામ પાર પાડ્યું, સુઠ્ઠા શ્રેણિકને વરવાને તૈયાર થઇ ગઇ. ખાનગી રીતે એક મોટું ભેાંય તૈયાર કર્યું.
| ૩૪ ]

Page #41

નકકી કરેલા દિવસે શ્રેણિક મહારાજા રથ લઈને પહે ફાટતાં પહેલાં ભયરામાં દાખલ થઈને વૈશાલી આવી પહોંચ્યા. હેલી એક સવારે ચેટક મહેલને દ્વારે
શ્રેણિક રાજા થઈ વરરાજા
છાના માન બનીને શાણા. સુજેબ્રાને લેવા આવ્યા ભોંયરામાંહી રથને લાવ્યા.
સુલતાને પતિ સારથી થઈને
બત્રીસ પુત્ર સાથે લઈને જમદૂતને પડકારે એવા કરવાને રાજાની એવી આવ્યા એક સવારે ચેટક મહેલને દ્વારે.
નાની બેન ચેલ્લણએ પણ સાથે જ આવવાની હઠ લીધી. બંનેએ આખી રાત જાગીને મનપસંદ દાગીના જુદા કાઢીને નાનકડી પેટી તૈયાર કરી.
શ્રેણિકને વરવાને કાજે સુચેષ્ટા તૈયાર થઈ મગધની પટરાણી થાશે મનમાં એમ મલકાઈ રહી !
ચલ્લણ બોલી હૈયું ખાલી આવીશ હું તમ સાથે કાયાની પાછળ છાયાની માફક ૨ હી શ હું સંગાથે.
સંકેત પ્રમાણે શ્રેણિકને રથ યરામાં આવી પહોંચ્યા ચુપકીથી બંને બેને ભંયરામાં ઉતરી આવી.
[ ૩૫ ]

Page #42

બંને બેનો તૈયાર થઈ સાથે રથમાં બેસી ગઈ
ત્યાં તે સુજેષ્ટા પાછી ઉતરી દાગીના લેવાનું ભૂલી ! હમણું આવું, ઉભા રે'જે એમ કહીને ઘરમાં દેડી.
શ્રેણિક રાજા કરે વિચાર મેડું કરવામાં નહિ સાર ભેચરામાંહી છે અંધકાર ઓળખે ના મુખને અણસાર રથને દેડાવ્યા પુરપાટ ચલણના ઉરમાં ઉચાટ મોટી બેનની જતી વાટ ત્યાં તો ઉતર્યો અવળા ઘાટ !
બંને બહેનો રથમાં ચઢી ગઈ કે તરત જ સજેશને ઘરેણાની પેટી યાદ આવી. “હમણાં આવું છું' એમ કહી પાછી દોડી. અંધારામાં કોઈને ઓળખી શકાય એમ હતું જ નહી. શ્રેણિક સમજ્યા કે દાસી દાગીના લેવા ગઈ. દાગીના કે દાસીની રાહ જોવામાં મેટું જોખમ હતું. એટલે એમણે રથને દેડાવી દીધા ! પણ ...
જે આવી ઘરેણું લઈને ઊભી રહી ગઈ સ્તબ્ધ થઈને ! રથ ના દીડે ને રોઈ પડી કાળજે જાણે વીજ પડી ! ધ્રુસકે ધ્રુસકે રોઇ પડી !

Page #43

-
દાગીના લઈને પાછી ફરેલી સુટ્ટા ને ચાલી જતાં સ્તબ્ધ થઇ ગઇ. સધળી આશા અને મહેનત ાણે નિષ્ફળ ગઇ ! એને ચુસ્સા એની બહેન પ્રત્યે આવ્યા. મારી સાથે આવવામાં એનું આવું કાવતરૂં હશે !' એ મેટથી ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડી પડી ! અને
સાંભળી એના ફંદન પાકાર જાગી ગયાં રે નર ને નાર વૈશાલીનુ લશ્ક આ શ્રેણિકના રથ પાછળ ધાયું.
રથનું બહાદુરી થી
સુલસાના પુત્રા બત્રીસે ખક સરિખા ઊભા દીસે ઘેર ભય કર ♦e'l વિશે
કરતાં
રક્ષણ
લડતાં
શહીદ શરું ગયાં
ખી
ગયાં
સૌ
એ
એ
| ૩૭ ]
કરતાં
લડતાં
✩
રથ લ આવ્યો નાગ સલામત કાળે કીધી વી કરામત ? !
✩
વૈશાલીના લશ્કર સાથે વીરતાપૂર્વક લડતાં લડતાં સુલસાના કુદરતની કેવી લીલા ? એક સાથે
બત્રીસે પુત્રા હોમાઇ ગયાં ! આવ્યા ને એક સાથે ચાલ્યાં ગયાં !
સુલસાની વેદના થવી હશે ?
ત્રીસે !!
બત્રીસે !

Page #44

એક પાસ સુલતાના પુત્ર યુદ્ધમહીં હોમાયાં બીજી પાસે વિજય કેરાં ગીત પ્રજાએ ગાયાં ઉત્સવ કાજે ઘર ઘર આજે કીર્તિધ્વજ લહેરાયાં તુલસાને આંખે આંસુના તોરણિયા બંધાયાં !
રાજાએ ગાંધર્વ વિવાહ કરીને – ચેટક સજાનું નાક કાપીને
છાનું અપહરણ કરી આવ્યા એમાં પ્રજાએ મોટો ઉત્સવ માંડ્યો. પણ શ્રેણિક એક દિવસમાં ઉત્સવ આપી લીધે. એમને પણ સુલતાન બત્રીસ જવાનોના બલીદાનથી ખેદ થયા હતા. સુલતાને આશ્વાસન આપવા પણ જાતે આવ્યા. સુલતાએ કેવો જવાબ આપે હશે ? એણે કહ્યું: “મૃત્યુતિ માનવીને માથે ઉભેલું છે. કાણું વહેલું કે કોણ મેવું જશે એ કોણ જાણે છે ? પણ મને એક વાતનું સમાધાન છે કે મારા દિકરાએ પોતાના રાજા પ્રત્યે ફરજ બજાવતાં બજાવતા વીરનું મૃત્યુ પામ્યા છે !'
તુલસાની આવી ધીરજ અને જ્ઞાન જ શ્રેણિક એને વંદી રહ્યા ! સુલતાના ઘરની રિથતિ કેવી થઈ ગઈ !
કો વિધિનો ખેલ ? કાલ ઉછળતી જે ઘરમાંહી સુખની રેલમછેલ આજે એ ઘર લાગી રહ્યું છે. જાણે ભયાનક જેલ ! બત્રીસ પુત્ર ને પુત્ર વધુથી ગાજી રહેતા પરિવાર રંક – અનાથ આ વિધવાઓની આંખે અશ્રુની ધાર ! વાટ બળી રહી દીપક કરી ત્યારે ખૂટી ગયું તેલ ! !
કેવો વિધિનો ખેલ ?
[૩૮ ]

Page #45

ધીમે ધીમે દુ:ખને ભૂલવા વીર શાણી સુલસા અંતરમાં શ્રદ્ધાનું પત્તિને આશ્વાસન દેતી ને પાતે હીંમત ધરતી પૂજન-અર્ચન-વ્રત-નિયમથી વન ઉજ્જવળ કરતી.
અબડ
☆
હવે સુલસાએ પેાતાના મનને ધમાર્ગે વાળી લીધું. ત્યાં એક દિવસ એના વનને ધન્ય પ્રસ`ગ અન્ધે -
પ્રભુને રમરતી સિંચન કરતી
ચપાપુરીમાં પ્રભુ મહાવીર આવ્યા ને રેલાયા તેજના
નામે એક યાગી મળિયા
રાજગૃહી નગર
.
· પ્રવાસી, લઇ જાન રે રાજગૃહી રામના સાથીની નારી શ્રાવિકા સુલસા
ચંપાપુરીથી કહેતે મહાવીરસ્વામીએ માકલિયા ધમ લા ભ
પ્રવાસી, લઇ જબ્બે રૂ સદેશ’
✩
ભગવાન મહાવીર ચપાપુરીમાં પધાર્યા છે. એમની દેશના પૂરી થયા પછી અબડનામના એક યાગી સુખશાત પૂછવા આવે છે ભગવાનની સાથે પૂર્વ પરિચય છે.
બાર
સદેશ
ના
નામ
વાતમાંથી વાત નીકળતા આ અખંડ તૌયાત્રાયે નીકળ્યે છે અને પ્રથમ રાજગૃહી જઇ રહ્યો છે એમ જણાવે છે.
[ ૩૯ ]

Page #46

રાજસ્થતિનું નામ સાંભળી ભગવાનને સુલાસા થાદ આવે છે અને કહે છે, “ભાઈ, રાજગૃહી જતા હો તે ત્યાં શ્રાવિકા સુલસાને મારા ધર્મલાભ કહેશે.
રાજ વિના રાજા શ્રેણિક કે ચેલણ રાણી અથવા તો કંઇક આગેવાન ભક્તો કે સામંતો એમાંથી કોઈને ભગવાને યાદ કર્યા નડી ને એક સામાન્ય રથ હાંકનાર સારથીની પત્નીને યાદ કરી ! સુલતામાં એવું શું હશે? ભગવાનને તો કાઇનામ પ્રયે પક્ષપાત નથી. અલસાને બરાબર ઓળખવી જોઇએ આમ વિચારતો અબડ સુસાની પરીક્ષા કરે છે !
“પ્રભુ મહાવીર સરખા આજે સુલતાને સંભારે કરવી કાકી એની પહેલાં અંબડ એમ વિચારે !
અંબા કરે કસોટી કંચન તે કંચન રહેવાનું કરે મહેનત ખોટી ! જૈન મુનિને વેશ ધરીને આવ્યો સુલસા દ્વારે મુખપર ગંભીરતા રાખીને ધર્મલાભ પાકારે. જેન મુનિને કદી ન કલ્પ એવું એ તે માંગે સાચે સાધુ નથી ખરે” અલસાને શકા જાગે ! ચાલ્યો જા અહીંથી ધુતારા' કહીને કર્યા વિદાય ભે પડીને અંબડ ત્યાંથી પાછા ચાલ્યા જાય ! સુલતાની શ્રદ્ધા પારખવા કરતાં વિચાર કર !
અંબડ કરે કસોટી.
[૪૦]

Page #47

બ્રહ્માજીનું
૩૫
ધરીને મેડા
ઉદ્યાન
એ કઇ કઇ ભાળા લેાકા આવ્યાં ત્યાં દર્શન કર્યાને ! આવ્યું આખું ગામ ર્તીયા પણ એક ન સુલસા આવી કૃષ્ણની લીલા કરી એણે યુક્તિ બીજી અજમાવી ! ઝીણી આંખ કરીને અખંડ સુલસાને રહેશેાધી ! અબડ કરે કસેટી.
સૌમાં નિષ્ફળ જાતાં એતા પચ્ચીસમા તીથકર આવ્યા
તીર્થંકરનું ભક્તિભાવે તીથ કરને આખર આ અ`ધશ્રધાળું વ્હેતી કે
અખંડ
k
છેલ્લું શ ઉગામે
એવા ખેલ સાથે
આવે
>
[ ૪૧ ]
નામ સુણીને લેાક દુજારે અમરના ચરામાં શિર ઝુકાવે ! વેશ ધર્યાં પણ સુલસા ના દેખાય અ‘મડને પ્રભુની વાત હવે સમાઈ! સુલસા `કે અજ્ઞાની – ભાળી
કરે
કસેાટી,
સુલસા પાસે જઇને પ્રભુને સદેશે સંભળાવે પેાત કરી પરીક્ષા તેથી એની માફી માગે, પ્રભુએ પ્રેમ ભારી એવું સુલસાએ જાણ્યું ત્યારે એની આંખડીએ એનું પૂર વહાવ્યુ'! આ દંતં સુલસાને ચરણે અખંડ રહ્યો આળેટી ! અબડ કરે કસેટી.

Page #48

સુલસાને પીછાણવા માટે આ અડે જતાતના નાટકો કર્યા પણ એમાં એ નિષ્ફળ ગયા. આખરે એને ભાન થયું કે રાજગૃહીમાં માત્ર સુલસાને જ શા માટે આશીર્વાદ માકલ્યા હશે ! ભગવાને પેાતાને યાદ કરીને ધમ લાભ માલ્યા એમ સુલસાએ જ્યારે નણ્યું ત્યારે એના હૈયામાં પ્રભુ પ્રત્યે ભક્તિ ભાવનું પૂર આવ્યું અને ત્યાં એ પ્રભુને મનેમન વદી રહી.
ભાવિ ચે વીસીમાં
મુક્તિનગરનું
માતી
જીવનપથની નવલત ચાતિ મેધુ થાશે તી સુલસા શીલવતી સન્નારી.
કર
✩
આવતી ચોવીસીમાં આ સુલસાના વ પદરમાં તીર્થંકર તરીકે પ્રસિદ્ધ થશે.
[ ૪૨ ]
અવતારી !

Page #49

મુનિ ગજસુકુમાળ
ગજસુકુમાળ શ્રી કૃછાણુ મહારાજાના નાના ભાઈ થાય. નાનપણથી જ સંસાર પ્રત્યે ઉદાસીનતા. તેમાંયે ભગવાન નેમનાથના ત્યાગની ભારે અસર દીક્ષાની ઝંખના.
પણ માતાને તે પુત્રને પરણાવવાનો લ્હાવો લેવા હતા. ગજસુકુમાળને લગ્ન કરવા માટે માતાએ ઘણું ઘણું દલીલો કરી. ગજસુકમા આખરે એક શરત મૂકી. “તમારી ઈચ્છા છે તે હું લગ્ન કરીશ. પણ તે પછી હું તમારે કે કોઈને બંધાયેલા નહિ ! ગમે ત્યારે દીક્ષા લઈ લઉં.” માતાને એમ હશે કે સંસારને રંગ કેવો છે તે તે લગ્ન પછીથી જ એને ખબર પડશે. કદાચ દીક્ષાની વાત પણ નહિ કરે ! માતાએ શરત મંજુર રાખી.
ગજસુકુમાળે સ્પષ્ટતા કરી. “મારા નિર્ણયની વાત જણાવીને જ વિવાહ કરજે. આવનારીને અંધારામાં ન રાખશે !'
સેમિલ નામના બ્રાહ્મણની કન્યા સાથે એમના લગ્ન થયાપતિ ગમે ત્યારે સાધુ બની જશે એમ જાણવા છતાં.
પણ ... માતાની ઇચ્છા બર ન આવી. પુત્રને પરણાવીને લ્હાવે તે લીધે પણ ત્યાર પછીની એમની ધારણા ખોટી પડી ! ગજસુકુમાળને સંસારનો રંગ ન લાગે છે તે નજ લાગે!
[ ૪૩]

Page #50

એક દિવસ વિચરતાં વિચરતાં ભગવાન તેમના દ્વારિકા પધાર્યા. શ્રી કૃષ્ણ સાથે આવેલ ગજસુકુમાળે ભગવાનને વંદીને દીક્ષા લેવાની ઉછા બતાવી. માતાથી કે શ્રી કૃષ્ણથી કંઈ જ બોલાય એમ હતું નહિ.
દીક્ષા લીધી. અને ભગવાન નેમનાથની આજ્ઞા લઈને ઘેર મશાન જેવા એકાંત અને ભયાનક સ્થળમાં આ મસાધના કરવા લાગી ગયા.
એક દિવસ આવી રીતે થાન ધરતાં એ મને, એમના સસરા સમિલે ગયાં. આ બ્રાહ્મણને ગજરા માળ પર ખૂબ ગુસ્સો આવ્યા હતા, એની દીકરીને આપણે ભવ બગાવ્યો હતો ! ગજસુકુમાળને તાં જ વેરા અગ્નિ ભભૂકી ઉઠ્યો. ‘સારે લાગ મલ્યો છે, બેટમજીને બરાબર પાઠ આપે કે કોઈની કેડ ભરી કન્યાનો હાથ પકડીને પછી રઝળાવનારની કેવી હાલત થાય છે :
મુનિ ગજસુકુમાળને શિક્ષા દેવા માટે એણે શું કર્યું ?
સૂના 8 સ્થાનમાં, ઘર સ્મશાનમાં ધ્યાનમાં ઉભા રે મુનિ ગજસુકુમાળ. કૃષ્ણના બંધુ, કણાના સિંધુ ધ્યાનમાં ઉભા રે મુનિ ગજસુકુમાળ.
[૪૪]

Page #51

નાની કે વયમાં થયા પરણીને પળમાં પત્નીને લીધી રે દીક્ષા, સાચી રૂ નગી લીધા સસાર અસાર.
યમ લીધું
નેમને હાથે અવતર એવુ ઉવા કીધું પુત્રને જાતી, માતા રેતી તે ય ન થાળ્યા મુનિ ત્યાં લગાર
વરાગી
ત્યા
શિક્ષા
ધ્યાનમાં ભલા જમાહ્ને તૈયાં સસરાએ ત્યારે સાન ભાન એમાં ! ગુસ્સે કરીને, માથે મુનિને આંધી દીધી એણે માટીની પાળ.
પાળમાં પછીથી એણે નાખ્યાં અગારાં તેા ચે મુનિની આંખે સમતાની ધારા સળગતી સગડી, મુનિ માને પાઘડી ! સસરાના ચિંતવે છે મનથી ઉપકાર !
ધન્ય એ મુનિવર ગજસુકુમાળ શિવ
વળ ક્રેડિટ કાર્ટ વંદન
વર્યા
તત્કાળ
રાણીને પામ્યા, કન લાવ્યા
ગજસુકુમાળ !
[ ૪૫ )

Page #52

ક્ષમાપના
મહામ ગલકારી
પ
પયુ પણનું સંવત્સરીનુ ઝેરને
પાવનકારી
પ્રતિક્રમણ,
વેર
વિસારતી સમાપના,
મા વીરયા ભુષણના મહિમા, આ બધાંના સુમેળ આમાં સધાયા છે.
વિતભય નગરી કા રાજ ઉદ્દયન મહા પ્રતાપી ધર્મ શુા, કર્મ શ્રે เล่ જગમાં થાપી. ભક્ત હતા એ પ્રભુ મહાવીરને ન્યાય –નીતિથી ચાલે પ્રાણથી પ્યારી એની પ્રશ્નને પુત્ર સરિખી પાળે સત્ય – પ્રેમનું સ’ગીત રહેતા અંતમાં આલાપી. પ્રભાવશાળી ધર્મ પત્ની છે પ્રભાવતીને નામે માતા સમ સન્માન પ્રાનું આ મહારાણી પામે એક દિવસ કાઇ દેવે રાણીને સુવર્ણ – પ્રતિમા આપી.
く
દેવ દીધેલી, સાને મઢેલી,
આ
ઘર ઘરમાં મ્હેં કી
આ
પ્રભુની પ્રતિમા
રહ્યો છે મૂર્તિના મહિમા
રાજા રાણી રાજ પ્રભાતે પૂજન – અર્ચન કરતાં સ્નેહી સુવાસિત પ્રેમના પુષ્પા પ્રભુને ચરણે ધરતાં આ પતિના દિલડામાંહી શ્રદ્ધાની નથી સીમા !
☆
[ ૪૬ ]

Page #53

એક દી' કાળ અચાનક આવી હરી ગયા રાણીને છેલ્લી ઘડીએ પ્રભુમદિરથી ભાળ દીધી દાસીને.
વિતય નગરીના રાજા ઉડ્ડયનની ધર્મપત્ની પ્રભાવતીને કાઇએ પ્રભુની સુંદર સુવર્ણ પ્રતિમા ભેટ આપી હતી. રાજારાણી અત્યંત ભાવપૂર્વીક એનુ પુજન અર્ચન કરતાં,
ઘેડા સમયમાં મહારાણી મૃત્યુ પામી, નાનકડું પ્રભુમદિર એની વિશ્વાસુ દાસીને સેાંપાયું. દાસી હતી દેખાવમાં તે સાવ કદરૂપી પણ અત્યંત વિશ્વાસુ અને પ્રમાણિક, રાણીના એના પ્રત્યે ચારે હાથ. તેથી જ તા આ મંદિરની સેાંપણી એને કરી.
જતન
કાળી ને કદી દાસી કરતી મંદિર સાચા ભક્તિભાવે એ તેા નિશદિન કરતી પ્રભુનું સ્તવન કાજળ કરી અમાસ જેવું રૂપવિહાણું એનુ તન અંગ ભલે ને અણુગમતુ કિન્તુ એનુ ઉજ્વળ મન !
એક દિત્રસ દૂર દૂરથી રાજાને એક વેપારી મિત્ર મહેમાન મને આવ્યે. ઉદયન રાજાએ એની સારસભાળ માટે પેલી કાળી દાસીને મુકી. એની સેવાભક્તિબેને આ વેપારી પ્રસન્ન થયા અને ઘેાડી સુત્રણ ગુટિકાએ આ દાસીને ભેટ આપી. આ ગાળીઓમાં કાયા કલ્પ કરવાની અદ્ભુત શક્તિ હતી.
[ ૪૭ ]

Page #54

પૂજય ભાવથી આ કુજાએ અતિથિ સેવા કીધી પ્રસન્ન થઈને પ્રવાસીએ પણ સુવર્ણગુટિકા દીધી સુવર્ણ ગુટિકાના સેવનથી થઈ ગઈ કંચન કાયા દાસી કરી કિસ્મત ખૂલ્યાં રૂપ રંગ બદલાયાં !
તન પલટાતાં મન પલટાયું સાથે જીવન પણ પલટાયું ઉધડી રહી કે કુસુમ કળી
આ બેમાં ચમકી વીજળી વનમાં જાણે વસત આવી અંગ અંગ યૌવન છલકાયું ! કંઠમાં બેઠી કાયલડીને મધુર બની ગઈ વાણી એના રૂપની પાસે જાણે પાણી ભરે મહારાણું! મહારાજાને વરવા કરવા મન એનું લલચાયું!
ચિતરાવીને ચિત્ર મે કહ્યું એણે અવનિત દેશ પસંદ પડે તે પરણી જાજો” એમ કહ્યો સંદેશ!
સુવર્ણ બુટિકાએ આ દાસીનું સમગ્ર જીવન બદલી નાખ્યું. નવું રૂપ આવ્યું તે એની સાથે રૂપનું અભિમાન પણ આવ્યું. પિતાની કઈ મહારાણી કરતાં પણ વિશેષ સમજવા લાગી. ઉદયના રાજા તે પ્રૌઢાવસ્થામાં ધર્મધ્યાનમાં ઉતરી ગયા હતા. એટલે એણે અવતિ દેશના ચંડપ્રદ્યોત તરફ નજર દેડાવી. એણે સાંભળ્યું હતું કે આ ચંપ્રદ્યોત નિત નવાં નવાં સૌંદર્યનો
[૪૮]

Page #55

શેખીન છે. એક ચિત્રકાર પાસે પાતાનું અદ્ભુત ચિત્ર દોરાવીને મેાકલી આપ્યું. ચિત્ર જોતાં જ વિલાસી રાન્ન મેાહીત થયા. એને તે જાણે ઘેર મેડા ગગા આવી !
અવન્તિ પતિ રામ ચડપ્રદ્યોત શેત્રે પતંગિયું નિત નવી ચાત. નવાં નવાં શેખ નિર્ તર જાગે નવાં નવાં ભેગ નિરંતર માર્ગ ચિત્ર નિહાળી પ્રકાસ્યું ર્ પાત નિસર્યા એ તેા શણગારીને હાથી ઉદયનની દાસીને લીધી ઉપાડી પરવા નથી. ભલે આવે ને મેાત !
સ'કેત પ્રમાણે એક દિવસ હાથી પર ચઢીને ચ'પ્રદ્યોત આધ્યે. મહેલના પાછલા દરવાજેથી એણે દાસીને ઉપાડી લીધી. આ બધાં ભાગ્યના પ્રતાપ પેલું નાનકડું સુવર્ણ મદિર જ છે, એમ શ્રદ્ધાથી માની રહેલી આ દાસીએ મંદિરને પણ પેાતાની સાથે જ લીધું, ચડપ્રદ્યોતે ના પાડી છતાં.
હરખાતે ફ્રેંચે આ દાસી ચાલી નીકળી રાજા સાથે લીધું એણે પ્રાણથી પ્યારાં મંદિર પણ સંગાથે !
✩
[ ૪૯ ]

Page #56

ઉડ્ડયન રાજાએ જાણ્યું આ દેવ અને દાસીનું હરણ અંગે અંગે ક્રોધ ભભ્રક્યો સળગી ઉઠ્યાં તન ને મન કુંપટ કરીને લપટ રાજા ઝપટ કરી ગયા દાસી પ્રભુ મંદિરની સાથે એણે લૂટી આબરૂ ખાસી !
✩
પેાતાની પ્રિય પત્નીના મૃત્યુ પછી રાજા ઉદયન ધર્મધ્યાન તરફ વળવા લાગ્યા હતા. પણ જ્યારે ચડપ્રદ્યોતે એના દેવ અને દાસી બંનેનુ હરણું કર્યું. એ જાણ્યુ. ત્યારે એનેા આત્મા કકળી ઉઠ્યો. અને ભયંકર અપમાન લાગ્યું.
તપાસ કરતાં એને સમજાયુ કે આ કારસ્થાન પેલી દાસી જ હતું. એણે જ ચડપ્રદ્યોતને પેાતાને લઇ જવાનું આમત્રણ આપ્યું હતું. તેથી દૂનની સાથે સ ંદેશા મેકલ્યા કે દાસીને રહેવું ડૅાય તા ભલે રહું પણ મારું સુત્ર મંદિર પાછું મોકલી દે.
'ડપ્રદ્યોતે એની વાતને હસી કાઢી. એને એમ હશે ધનું પુંછ્યુ તે શું કરી નાખવાનું હતું ? ‘થાય તે કરી લે.’
આ
ચ' પ્રદ્યોતના આવા ઉદ્ધૃત જવાબથી ઉદયનને ઝાળ લાગી ગઇ. ફરી વાર દૂતને મેાકલ્યેા. જણાવ્યું કે હું અને યુને શેખ નથી. છતાં તારી એ જ રણમેદાનમાં આવી પહેાંચજે !'
શાંતિ ચાહું છું. ઇચ્છા હાય તે
ચડ અની ગયા અ'ધ વિલાસે સારાસાર વિવેક ન ભાસે શક્તિનું અભિમાન હતું ના દુનિયાનું ભાન હતું ઉડ્ડયનની શાંતિની વાર્તા ગણી લીધી ઉપહાસે !
[ ૫૦ ]

Page #57

યુદ્ધના શંખ ફૂંકાયા ! ગડ ગડ ગડ નોબત ગઈ રણભેરી નાદ સુણુયા.
કંકા – નિશાન વા ગ્યાં
બંકા જુવાન જ ગ્યાં શત્રુદળ સંહાર કાજ વિધવિધ હથિયારે સજાયાં. ઉભય દેશની સેના આવી ઊભી સજજ થઇને ધસમસતાં કંઇ વીર જવાને તીર કમાનો લઈને તરવરતાં ઉમટ્યાં રણહા મેત હાથમાં લઈને દસ્થ નિહાળી મહાકાળ પણ ઊભે સ્તબ્ધ થઈને ! વેર ઝેર હિંસાના વાદળ જાણે ગગન છવાયાં.
જામી રહી લડાઈ કેસરીસિંહ સમા રદ્ધા કરી રહ્યાં હરિફાઈ. ધર્મવીર આ ઉદયન રાજા યુદ્ધ કર્મમાં અરે ચક્યો ઝનૂને ચંડરાય પણ ઉતરે નહિ અધુરે ઉપર-નીચે – ચહે– પડે તો થાય ઘડીક સરસાઈ ! ત્યાં તો એક મજબુત પ્રહારે ચંડ ગયે પટકાઈ ઘેર પરાજય થયે વદન પર કાળી મેશ છવાઈ! કેદી બન્યો ઘમંડી બેડી હાથે પગે જડાઈ ચંડ લલાટે દાસીપતિની બદનામી અંકાઈ !
[૫૧]

Page #58

બંને પક્ષના હજારે થરા યુદ્ધના મેદાનમાં સાજ થઈને આવી ઉભા. અહીં ઉદયન રાજાને અહિંસા યાદ આવી ગઈ. ચંડ પ્રદ્યતને વળ્યું: “આપણે બંને જ લડી લઈએ તે કેમ ? શા માટે આ નિર્દોષ હજારે ને સંડાવવા ?”
પોતાના બળના અભિમાની ચંડને તે આ મનફાવતી વાત થઈ. તરત જ એણે સહર્ષ સ્વીકારી લીધી !
બંને ખુબ લડયાં. આખરે ગ્રેડ હાર્યો. એનું ગુમાન ઉતરી ગયું. હાથે પગે બેડી જડાઇ ગઈ. ગર્વથી ઊંચું રહેતું મસ્તક નમી પડ્યું. દાસીને પરણ્યો તેથી એના લલાટ પર “દાસીપતિ” એવું બદનામી સૂચક નામ લખવામાં આવ્યું. અને કદમાં પુરી દીધો.
હિંસાત્મક યુદ્ધ ટળી ગયું. ઉદયને પાછા વળવાની તૈયારી કરવા માંડી. ત્યાં તે...
ત્યાં તે લોક અવન્તિનું આવ્યું કર જોડીને, દીન બનીને સૌએ શીર નમાવ્યું
દેવ તણી તો થઈ છે પ્રતિષ્ઠા
લેકને હૈયે છે સાચી નિષ્ઠા ઉથાપશો મા, દેવ અહીંથી આપીશું છે માંગ્યું !
[ પર ]

Page #59

ગમે તેમ પણ ચંડ પ્રદ્યોત હતેા તા ભગવાન મહાવીરને અનુયાયી. દાસીએ મળેલી સુવણ પ્રતિમાને એણે ગામના મધ્ય ભાગમાં ભવ્ય દેરાસર બનાવી એમાં વિધિયુક્ત પ્રત્તિ! કરાવી હતી. લેાકાને પણ એમાં શ્રદ્દા એહી હતી. પેાતાને રાજા હાર્યા એમ જ્યારે પ્રાએ જાણ્યું ત્યારે એમને લાગ્યું કે આ લડાઈ હતી. તા આ પ્રતિમા માટે. હવે એ ઉદયન રા લઇ જ જશે. તેથી સૌ વિનતિ કરી રહ્યાં. એક તા રા હાર્યાં અને તેમાં બે ભગવાનનું ઉત્થાપન થાય તે તે કાણુ જાણે શું નું શું થઇ જાય એવી બીક એમના મનમાં પેઠી હતી.
સુણી વિનતિ અતિ પ્રજાની ઉદયન કરે વિચાર
:
પ્રભુ ભટ્ટે ના અર્પી બિરાજે, હવે નથી તકરાર !
ઉદયન રાજની ઉદારતાની અવિધ આવી ગઇ. પ્રભુને તે ત્યાં રહેવા દીધા પણ એમણે એ ગામને પણ ચપ્રદ્યોતના નાના પુત્રને રાજ્યાભિષેક કરાવીને સાંપી દીધું !
વિજયનાં ગીત ગાતી ગાતી સેના પાછી ફરી. રસ્તામાં જ પર્યુષણ પર્વના દિવસે આવ્યા. ધર્મિષ્ટ રાજાએ નિય કર્યાં. એક મોટા ગામમાં જ ડેરા તંબુ તાણ્યા. પર્યુષણના પવિત્ર દિવસમાં આઠે દિવસ સૌએ યથાશક્તિ ધર્મધ્યાન કરવું.
[ ૧૭ ]

Page #60

પુથનું પિષણ, પાપનું શેષણ
પર્વ પાવણ આવ્યા રે.
અંતર
ધન, વેર વિલોપન પર્વ પશુષણ આવ્યા રે.
ભક્તિ ભાવથી, શક્તિ પ્રમાણે સૌ કોઈ વ્રતને ધારે આતમ ધ્યાને લીન બનીને જીવનને અજવાળે, સંવત્સરીનું કરી પડિકમણું
એક બીજાને બનાવ્યાં રે !
ઉદયન કરે વિચાર પ્રતિક્રમણ કરતાંની સાથે ઉર કરે
પોકાર;
ચંડ ભલેને શત્રુ છતાં પણ ભક્ત પ્રભુ મહાવીરને શત્રુને પણ ક્ષમા આપવી
ધમ ખરે શુરવીરને મિચ્છામિ દુક્કડ દેવાને કરી દીધે નિરધાર!
[૫૪]

Page #61

•
ભાવપૂર્વક સૌએ સવત્સરી પ્રતિક્રમણ કર્યું. ખામેમિ સવ્વ વે' ને પાઠ સહુએ ઉચ્ચાÚ. એ શકે! જાણે ઉદયનના હૈયામાં કાતરાઇ ગયા. વેર મઝઝ’ ન કષ્ટ મારે કાઇની સાથે વેર ન હેાય. ત્યાં તેા આત્માએ પેાકાર કર્યો: ચ’ડપ્રદ્યોત મિત્ર કે શત્રુ ?' એણે ચંડરાજાને ખમાવવાના અને મુક્ત કરવાના નિશ્ચય કર્યા. મત્રીઓએ એવા નાલાયક રાજાને છેડી મુકવામાં રહેવા જોખમના ખ્યાલ આપ્યા. છતાં ઉદયન મક્કમ રહ્યાં અને તરતજ
દુશ્મન પાસે દાડી ઈને ઉભા રહ્યાં કર્ જેડી ખમી ખમાવી દીધી એડીએ
ભેટ્યાં અને તાડી !
{ ૫૫ ]
મુક્ત
અનેલા ચડ નયનમાં વહેતી
અશ્રુધાર
ધર્મવીર ઉદયન રાજાને ગાāા જય જયકાર !
ગાન્ધ્યા
જય
જયકાર !
4

Page #62

રલિભદ્ર
મગધના નંદરાજાના મહામંત્રી શકાલના પુત્ર તે રલિભદ્ર, નાનપણથી જ એને સંસાર પ્રત્યે ઉદાસીનતા. રાજકરણ તથા યુદ્ધની સંપૂર્ણ તાલિમ લીધા છતાં પણ હદયમાં તે વૈરાગ્યનો જ રંગ લાગેલે, એને માત્ર એક જ શોખ. સમય મળે ત્યારે વિણ લઈને બેસી જાય અને આત્માના તાર જોડે વીણાના સ્વરાને ઓતપ્રેત કરે.
આ છે રંગભરેલી કહાણું ભાત ભાતના રંગ ભરીને વિધાતાએ ઘડેલી પાને પાને રસ નીતરતી છે ઇતિહાસ મટેલી રાગ - વિરાંગના નાદે વહેતાં સ્નેહ – ગંગાના પાણી.
પહેલાં હતા વિરાગી પછી બન્યા અનુરાગી તેમાં પણ પરિવર્તન પામી થઈ જતા મહા ત્યાગી !
ધૂલિભદ્રનું વર્ણન કરતાં રહે અધુરી વાણી
આ છે રંગ ભરેલી કહાણુ.
[ ૫૬ ]

Page #63

અાવે
સ્થૂલિભદ્ર સફાર ડું કંઈ સરગમ સુણતાં ડૅલી રહેતાં કોં સ્થૂલિભદ્ર અાવે
રાજકાજમાં ચિત્ત ન નારીની છાયાયી આદર્શોમાં ઊંડી રહ્યું
મંત્રીપદનું આસન
આ દુનિયા પર આવી ચડ્યો કઇ
અન્ય
દેશના
વાસી
એનું હૈયું રહે ઉદાસી જેમ જળમાં મીન પિયાસી લાગે
ભાગે
કાઈ પંખીડ આકાશી.
વીણા
ઝીણા
કા હૈયા હીણા !
વીણા
મહામંત્રી શટાલ મુંઝાતા પુત્રના વર્તનથી અકળાતા દેવા હૃદય હતું અભિલાષી.
એક દિવસ જુદી જ ઘટના બની !
[ ૧૭ ]
✩
ભવિષ્યમાં થૂલિભદ્ર મંત્રીપદ સંભાળી લે તે પેાતાથી નિવૃત્તિ લઇ શકાય એવી મહામંત્રીની ઇચ્છા હતી. પુત્રની ઉદાસીનતાથી તેએ અકળાઇ જતા. સ્થૂલિભદ્રને સંસાર પ્રત્યે વાળવા – રસ લેતેા કરવા – પરણાવવાની પણ સૂચના કરી પણ લાચાર,

Page #64

કોઈ ઉત્સવનો દિવસ આવ્યો અને મોટો દરબાર ભરાયે. સંગીત – નૃત્યની મહેફીલ જામી પડી. રૂપકેશા નામની રાજગણિકા એમાં મુખ્ય હતી. રૂપરૂપના અંબાર સરખી આ રૂપાશા સંગીત શાસ્ત્ર તથા નૃત્યકલામાં તે સમયે ભારતવર્ષમાં પ્રસિદ્ધ હતી, એનું નૃત્ય - સંગીત જેવા – સાંભળવા દૂર દૂરના રાજામહારાજાએ ઉસુક થઈ જતાં.
આ રાજસભામાં મહામંત્રીની સાથે સ્થાલિભદ્ર આવ્યું. રૂપાશાની અદ્દભૂત કલા જોઇને મુગ્ધ થઈ ગયા. સભામાં કાઇએ સ્થલિભદ્રને પણ વીણા વગાડવા માટે આગ્રહ કર્યો. એને વીણુ વગાડવી પડી. પોતાને કલામાં સર્વોપરી માનતી રૂપાશા આ વીણાવાદન સાંભળીને મેંઠી પડી ગઈ. પિતાથી ચઢીયાતા પુરૂષને જોઈને એને ધૂલિભદ્ર પ્રત્યે આકર્ષણ થયું. બંનેનો પરિચય થયે અને --
વાગે રે, વાગે રે, વાગે રે
રુમઝુમ પાયલ વાગે રે સ્વર્ગીય સંગીત ગુંજી રહ્યું ત્યાં
મીઠા મધુરા રાગે રે.
ગંધર્વલકથી કાક અપસરા જ છે ઉતરી આવી વીજળીને વેગ ધરી
નયનમાં તેજ ભરી પૂન મેં રૂપ લઈ આ વી.
[૫૮]

Page #65

આ રૂપકોશા, જાદુ અનેખા સ્વમાની પ્રષ્ટિ સજાવી
દીધું દુનિયાનું ભાન ભૂલાવી. સ્પલિભદ્રના હૈયાના દ્વારે
જાણે ઉધડતાં લાગે રે
સમઝુમ પાયલ વાગે રે. રાજગણિકા કશા કે સાંભળ્યું અદ્દભૂત સંગીત સંગીતમાંથી સરજાતી કે જનમ જનમની પ્રીત રૂપ અનેખું, કંઠ અને, અભિનવ નર્તન રીત લિભદ્રની હાર થઈ ગઈ થઈ પ્રેમની છત !
રૂપાશાએ સ્કૂલિભદ્રને પિતાને ઘેર આવવાનું ભાવભર્યું આમંત્રણ આપ્યું. સ્થલિભદ્ર ના ન પાડી શક્યો. તે ગયો. અને ગમે તે ગા
રૂપાશાએ કામણ કીધાં તલવાર વિંઝણહારના હાથમાં તંબૂર સાંપી દીધાં!
શસ્ત્ર સજી સંગ્રામ જનારે નૃત્ય ને સંગીત સાથે બખ્તર બાંધનારે આજ નારીના પગમાં ઝાંઝર છે ! તન મન ને એણે હરી લીધાં ઉપાશાએ કામણ કીધાં
[૫૯]

Page #66

પ્રગટયું જીવનવીણાનું ગાન ભિન્ન ભિન્ન છે દેહ ઉભયના કીધું એક જ પ્રાણ
નવાં નવાં નર્તન સરજાતાં
નવાં નવાં ચિત્રામણ થાતાં પાયલના ઝંકારે ભલતાં આ દુનિયાનું ભાન. ધૂલિભદ્ર તો રહી ગયે અહીં કુટુંબકબીલે છોડી માનસરોવરમાં વિહરતી રાજહંસની જોડી મસ્ત બનીને રહ્યાં નિરંતર ગાન - તાન - ગુલતાન.
એક સાંજને સમે લિભદ્ર કાશાને ત્યાં ગયો. આખી રાત એમણે ખૂબ વાત કરી – ચર્ચા કરી. એક બીજામાં જાણે ખાવાવા લાગ્યા. પૂલિભદ્રના ઘેરથી તેડવા માટે માણસ આવ્યો. કાલે આવીશ” એમ કહી વિદાય કર્યો :
દિવસ અને રાત એમની કલા સાથના ચાલુ રહી. સંગીત - ના નવા નવા પ્રાગે રચાવા લાગ્યા. અને લમ વિનાનો એમનો સંસાર સોળે કળાએ ખીલવા લાગ્યા. પણ પિતાની હાલત કેવી થઈ !
ચિંતાતૂર બન્યા શકટાલ હાલ ભરેલા એક પિતાનો આજ એવા લાલ.
ધાર્યું તું શું ને શું રે થયું ?
પિંજરથી પંખી ઉડી રે ગયું! કાલે આવીશ” એમ કહે પણ એની પડે ન કાલ !
દિવસે ગણતાં મહિનાઓ વીત્યાં
મહિનાઓ નહિ પણ વરસે વીત્યાં પુત્રનું આવું અધ:પતન જોઈ બાપ બન્યા બેહાલ.
[ ૬૦]

Page #67

આ પકશાની સાથે રંગરાગ ખેલતાં બાર બાર વરસના રહાણા વહી ગયાં. વૈરાગી જીવ જાણે સંપૂર્ણ વિલાસી થઈ ગયો. ઘેર જવાયું જ નહિ. આ બાર વરમાં તો મગધની રંગભૂમિ પર અનેક ના ખેલાઈ રહ્યાં !
મહામંત્રી શકટાલની શક્તિને કારણે લડાઇઓ બંધ થઈ હતી. પણ એનાથી પરિણામ ઉલટું આવ્યું. રાજા અને પ્રજા કાવ્ય અને સંગીત રસમાં તળ થવા લાગી. નવા કાવ્યોને શોખીન નંદરાજા કવિઓને ઢગલેબંધ સેના મહોરો આપી દીધો. સ્વાભાવિક મહામંત્રીને ચિંતા થઈ. રાજયની ભલાઈની ચિંતામાં પડેલા મહામંત્રીને ઘણું બુરાઇઓનો સામનો કરે પડ્યો. કંઈક સાથે વેર બંધાયા. રાજા કાનને કાચ નીવડ્યોઆખર •••
શકટાલ મહામંત્રીને પોતાની જાતનું બલિદાન દેવું પડ્યું !
મરતી વખતે એક નાનકડો સંદેશો રઘુલિભદ્રને એકલા હતા. પિતાના અચાનક મૃત્યુના સમાચાર અને પ્રેમાળ પિતાએ મેકલેલ સંદેશે એનાથી સ્થૂલિભદ્રના હદયને જબરો આંચકા લાગે. હૃદયમંથન શરૂ થયું. સંદેશોમાં આવો ભાવ હતા.
કાજે કુળના ગૌરવ કાજે મેં દીધું બલિદાન સ્વભાવને સાચવવા સારૂ તજી દીધાં છે. પ્રાણ કહેજે હૈયે હોંશ હતી કે પુત્ર થશે જ મહાન કીધું ભાન ભૂલી રહ્યો, ગણિકામાં ગુલતાન ! ચેત હજી છે. સમય હાથમાં જે આવે કંઈ સાન બીજું તો હું શું કહું? ભલું કરે ભગવાન !
[૬૧]

Page #68

સંદેશામાં પિતાનું વાત્સલ્ય હતું – કરુણ હતી. એમાં રહેલી વેદનાએ સ્કૂલિભદ્રના આત્માને જાગૃત કર્યો. તે સાથે એવા સમાચાર આવ્યા કે એની સાતેય બહેને દીક્ષા લેવા જઈ રહી છે. અને તે સાથે જ પશ્ચાતાપે પીગળેલા હદયે ત્યાં જ સંચમને નિરધાર કરી દીધું ! વિલાસના ઘેન ઉતરી ગયાં.
સંદેશાએ સ્થૂલિભદ્રની આંખ ઉઘાડી ઘેન ભર્યા નયનોમાંથી નિંદ ઉરાડી. નિંદરમાં પટેલ આજે જાગી ઉઠ્યો પ્રાણ
જાગી ઉઠ્યો પ્રાણ હતા જેઆજ લગી અણજાણ. સાંભરી આવ્યું વહાલ પિતાનું સાંભર્યો એમને ત્યાગ સંસાર છોડીને સાત બહેનો લઈ રહી વેરાગ ! ઉજળા પંથે જાવું હતું તે આવી ગયે અંધકાર રેવું નહિ પળવાર અહીં એમ કરી દીધે નિરધાર !!
મહામંત્રીને વધ ભર્યા દરબારમાં એમના નાના પુત્ર પ્રિયકને હાથે જ થયું. ત્યારે જ રાજાની ને બીજાઓની આંખ ઉઘડી. સ્થૂલિભદ્રને મહામંત્રી બનાવવા માટે આમંત્રણ મોકલ્યું. હું એ પદને લાયક રહ્યો નથી' એમ કહી એણે ઇન્કાર કરી દીધે. એનું મન સાધુતામાં રંગાયું.
બાર બાર વરસ સુધી જેમણે પતિ- પત્ની તરીકે રહીને સંસાર માર્યો છે એવાઓને છુટા પડવાની ઘડી આવી પહોંચી છે. રૂપાશાની શી દશા થાય છે.
|| ૬૨ ]

Page #69

પરિવર્તન
પ્રિતમનું જોઇ
શા
અથર
પે
ગ'ભીર મુખ સ્વામીનું જોઇ જીવ જરી ના જપે.
☆
કરગરી
કાશાસુંદરી રહી આંખે આંસુ ભરી ભરી
<
બાર બાર વરસેાથી રહી જોગી થઈને જવું હતું તે નાય કરણી
આખર સાધુ થવું હતું તે ભર દરિયે છેડીને જાતાં
શું થઇને તમારી છાયા શીદ લગાડી માયા ? જરી.
કરે
હેજી વિચાર કરી કાશાસુંદરી રહી
'જળ પુશ થયાં સાચુ સુખ હતું ના ધન છે કારણ સહુ અંતરમાં એસીને કાય સ્થૂ લિ ભ દ્ર
સ્થૂલિભદ્રે કાશાને સમજાવવા માંડી.
સ્થૂ લિ ભ દ્ર
શીદ માંડ્યો આવે કાંઈ
ફરી
કરગરી.
[ ૬૩ ]
સ મ ન વે.
આપણાં કાઇ મને ખેલાવે. આજ લગી જે માણ્યું
જરી કે
દુ:ખનું
આજ હવે મેં જાણ્યું. નવા માર્ગ ખતલાવે' સમ જા વે.
સંસાર ? વિચાર !

Page #70

રાત પછી જેમ દિવસ આવે તડકા પાછળ છાંયા એમજ યોગ- વિગ તણી છે
આ સંસારની માયા, દૂર દૂરથી શાશ્વત સુખને કોઈ સંદેશ લાવે.'
સ્થ લિ ભદ્ર સ મ જ વે. આજ સુધી હે સખી, પરસ્પર કંઈ લીધું કંઈ દીધું ક્ષમા ચાહું છું કદી ય તુજને વેણ કહુ જે કીધું હસતે મુખડે વિદાય કે જે જે જે આંસુ નાવે !”
તાણુ સ્થલિભદ્ર તે થઈ ગયા તૈયાર એક પછી એક વસ્ત્ર ઉતાર્યા, દૂર કર્યા શણગાર મુઠ્ઠી વાળી જેરથી ખેંચી કાઢ્યાં વાળ ખમી ખમાવી જગતને ચાલ્યાં રે તત્કાળ !
કેવા કર્મને ખેલ રે ભાઇ, કેવાં કર્મના ખેલ રે ના સમજાયે હેલ રે ભાઈ, કેવા કર્મના ખેલ ? નાચ – ગાન ને રૂપની પાછળ રહ્યો હતો જે રાગી ભાગ તજીને, જગ લઈને આજ બળે રે ત્યાગી મુક્તિનગર જાવાને નીકળે કોઈ દી તોડીને જેલ
રે ભાઈ, કવાં કમના ખેલ !
[૬૪]

Page #71

લિભ સાધુ બની ગયા. ત્યાગનો રંગ ઘેરો બન્યો. જ્ઞાનોપાસના તિવ્ર બની. સાધના ઉકટ થઈ.
વરસાદના દિવસે આવ્યા. ચાતુર્માસનો સમય રૂપકોશાના રંગમહેલમાં રહીને ગાળવાને પોતાનો વિચાર ગુરુદેવને જણાવ્યું. ગુરુએ યોગ્યતા જાણી સંમતિ આપી.
ફરી એક વાર મુનિ લિભદ્ર રૂ૫કાશાના દ્વારે આવીને ધર્મલાભ” કહી રહ્યા. ચાતુર્માસ ત્યાં રહેવાની આજ્ઞા માગી. ઉપાશા તો એમને જોઈને ઘેલી બની ગઈ. ગુમાવેલો સાથી પાછો મળશે એવી આશા જાગી.
આ ચાતુર્માસ સંયમ કરી કસોટી કરવા આવ્યા કાણા પાસ નરનારીના રંગરાગના ચિત્રે હતાં ચોપાસ એવા મેહક સ્થાનમાં મુનિએ કર્યો નિવાસ.
સાધુને સંસારી કરવા વટરસ ભજન દીધાં પળમાં ચિત્ત ચળાવે એવાં અબ્રુત નૃત્યે કીધાં એમાં થઈ નિરાશ !
મુનિ ડગ્યાં નહી ધ્યાનથી કાશાની થઈ હાર ચરણે પાસે ઢળી પડી નયણે આંસુધાર !
[૬૫]

Page #72

રૂપાશાના અંત૨ કેરે દૂર કર્યો અંધકાર સાચી શ્રાવિકા બનાવી
કરી દીધો ઉદ્ધાર. સ્થલિભદ્ર -- કેશાએ દીધો જગને પ્રેમ – પ્રકાશ.
मंगलं भगवान वीरो मंगलं गौतम प्रभु મંજીરું શૂરિબદ્રીય जैन धर्मोऽस्तु मंगलम्
[ ૬૬ ]

Page #73

ઈલાચીકુમાર
શ્રીમંત માબાપને જુવાન પુત્ર એક દિવસ ના લેકાના ખેલ જોવા ગયો. આ નટ લોક સંગીત-નૃત્ય તથા અંગ કસરતના મનોરંજક બેલે કરે. એમાં મેટું આકર્ષણ હતું એક સુંદર નટકન્યાનું રૂપરૂપના અંબાર જેવી. કંઠમાં કોયલ જેવી આ યુવતી પગમાં ઝાંઝર બાંધી નૃત્ય કરે ત્યારે તે ભલભલા ડાલવા લાગે! મદારીની મોરલી સામે જેમ નાગ ડોલે એમ !
ગામના ચોકમાં આ ખેલ શરૂ થયે. એમાં આ નગરશેઠને પુત્ર ઈલાચીકુમાર પણ ભળ્યો હતો.
ખેલને આરંભ આ રીતે થયે: ઢોલક વાગે ઢોલકાં વાગે
ઢોલકાં વાગે
રે.
મક
ઝમક
છનક ધંધર લકાં
છૂમ વાગે વાગે
રે રે.
હે.. મીઠી મીઠી મોરલી વાગે
ઠમક ઠથક ઝાંઝર વાગે સુણી સુણી નાદ કંઈ લોક જાગે રે
હેલકાં વાગે રે
| [ ૬૭]

Page #74

આવે આવો લેક સહુ નાના મોટા ક સહુ ગામ કેરે ચેક સહુ જાદુના ખેલ જુઓ, ચાલાકીના ખેલ જુઓ ખેલ અલબેલ જુઓ, મોર અને ઢેલ જુઓ!
જુઓ
જુઓ ભાઈ,
કોણ ભૂલ માંગે રે ? ઢોલકાં વાગે રે.
ત્યાં તો જાણે કોયલ ટહૂકી ઉઠી મીઠાં મીઠાં ગીત કેણ ગાય રે ? આ નાચી નચાવી કોણ જાય રે ? આ મુખડું કાનું મલકાય રે ?
અંગ અંગ રંગ ભરી
આંખડી અનગ ભરી ઘંટડી રૂપેરી રણકાય રે.
જેનારા સૌ ભાન ભૂલે - અભિમાની માન મૂકે જાન કુરબાન કંઈ થાય રે મુખ કાનું મલકાય છે ?
આ
[૬૮]

Page #75

એલ - તમાશા નિરખવા આવ્યાં લેક અનેક નાના મોટા નાચતાં મૂકી માન – વિવેક! નમણી નટ કન્યા તણા નખરાં ને નહિ પાર મુગ્ધ થયે એક માનવી નામ ઈલાચીકુમાર !
નક લોકોએ એક પછી એક જાત જાતના ખેલે કરવા માંહ્યાં. પણ આ ઈલાચી તે માત્ર આ નટડીને જ નિરખ્યા કરે. ખેલ જોવામાં એનું લક્ષ ન હતું. નટડીનું નૃત્ય, મધુર ગીત અને અનુપમ સૌન્દર્ય જોવામાં જાણે ઈલાચીકુમાર ભાન ભૂલી ગયો ! આવી સ્ત્રી પત્ની તરીકે હોય તે?! આવો વિચાર આવતાં તો એ ઘર તરફ દોડ્યો ! માતાને પોતાના મનની વાત પણ કરી?
આ માડી, મેરી રે, મને ગમી ગઈ ગોરી!
પિલા નટની છરી
જાણે પ્રેમ – ચંકારી મારું ચિતડું લીધું ચેરી! મને ગમી ગઈ ગેરી.
દૂર દૂર કોઈ સુંદર દેશે જાય મને એ દેરી કામણગારી કોયલડીએ કાળજું લીધું કરી !
મને ગમી ગઈ ગોરી.
[ ૬૯ ]

Page #76

એક રસ્તા વચ્ચે ઉભીને નાચતી ને ચેનચાળા કરતી, નખરાં કરીને લેકને રાજી કરનારી – હલકી છોકરી સાથે પિતાને ખાનદાન પુત્ર લગ્ન કરવાની વાત કરે એ જાણીને માબાપને ખૂબ આઘાત લાગ્યા. એમણે સમજાવવા માંડયુંઃ
માતપિતા સમજાવે લાડકવાયા લાલને માતા લાલચ લાખ બતાવેઃ
કહે તે વીરા, તને એથી યે સારી
પરણાવી આપું સુંદર નારી” ઉત્તમ કુળમાં અંધ બનીને શીદ કલંક લગાડે ? લાખ – કરોડની આબરૂને વીરા, શીદને આગ લગાડે ?
માતપિતા સમજાવે.
મેહમાં અંધ થયેલ છવાચીને માતપિતાની આ વાત ગમી નહિ. નાટકન્યા સિવાય એને કંઈ દેખાતું જ નહિ. એટલે—
મેહમાં અંધ બનેલ ઈલાચી ના સમયે તલભાર રાત પડી અંધારી ત્યારે નીકળ્યો ઘરની બહાર અંધારે અંધારે ભમતે આવ્યો નટને દ્વાર વિચિત્ર વાત સાંભળી સહુ કરે વિચાર !
[ ૭૦ ]

Page #77

મધરાતે ચોરની જેમ છાનામાને ઈલાચીકુમાર ઘેરથી નીકળી પડ્યો. આવી પહોંચે નટ લેકે પાસે. એણે તો તરત જ એની ઈચ્છા બતાવી: નાલોકોને આશ્ચર્ય થયું અને શિખામણ દીધી:
એ સુણ વેપારી, મુરખ ભારી
બાળકને નહિ ખેલ છેરી અમારી, ભેળી બિચારી
એમ મળે નહિ રહેલ!
ગલીએ ગલીએ ઘુઘરા બાંધી
કરવા પડશે ખેલ ગાઈ બજાવી, લેક રિઝાવી
રેવું થશે મુશ્કેલ બાળકને નહિ ખેલ!
નારી મળતી હોય તો ગમે તેમ નાચવા એ તૈયાર હતા ! એણે આગ્રહ ચાલુ રાખ્યું. ત્યારે નદીના બાપે કહ્યું “ભાઈ, અમે અમારી દીકરીને બીજી કામમાં દઇએ નહિ. અમારી ભેળે આવીને અમારે આ ધંધો કરવાની તારી તૈયારી છે?” એમને એમ કે આવી શરત સાંભળીને આ શેઠીયાને દીકરે પાછા વળી જશે. પણ એણે તે કહી જ દીધું?
[૭૧]

Page #78

પુ પર વિચાર કરીને આવ્યો છું તમ દ્વાર નારી કાજે નાચીશ ઘરઘર એક જ છે નિરાધાર !
આ દેખાવડો અને ચપળ જુવાન પોતાની મંડળી માં ભળે તો લાભ થાય એવું કંઈક વિચારીને એમણે ઈલાચીકુમારને હા પાડી.
નવાં નવાં કંઈ ખેલ કરીને
નવાં નવાં કંઇ વેશ ધરીને નટવર મસ્ત થઈને નાચે ઈલાચીકુમાર.
ઉચી ઉચી દોરી ઉપર
આશા કરી દોરી ઉપર નટવર મસ્ત થઇને નાચે ઈલાચીકુમાર. દેલક લઈને ઢમ ઢમ કરતી મીઠાં ગીતો ગાતી પ્રેમ ભરેલે પ્રિયતમ દેખી ઘેલી ઘેલી થાતી
ધીમે ધીમે ઈલાચીકુમારે પોતાની કળા ખિલવવા માંડી. રેજ નવાં નવાં ખેલે એણે રચવા માંડ્યાં. નટીને પણ આ નટરાજ પ્રત્યે આકર્ષણ થયું. બંને વચ્ચે પ્રેમની દોર શું થાવા લાગી. પોતાના કામની લેકે ખૂબ પ્રશંસા કરે છે એમ જ્યારે ઈલાચીએ જાણ્યું ત્યારે એક દિવસ એણે હિંમત કરીને દરખાસ્ત મૂકીઃ
કંઇક વખત વીતી ચૂક્યો કહે ઇલાચીકુમાર પરણાવો ઝટ પ્રેમદા વાર કરે ન લગાર.
[૭૨]

Page #79

લાચીએ માન્યું હતું કે એમની શરત પુરી થઇ છે હવે બંનેના લગ્ન થવા જોઈએ. ત્યારે સામે જવાબ મળે?
“નારી એમ મળે નહિ જમાડશે અમ ન્યાત ધનના જે ઢગલા કરે પછી જ લગ્નની વાત !
એ લોકોની માટી નાત જમાડવાની અને તે સિવાય પણ મેટી રકમ એ. એમ મફતમાં કન્યા ન મળે ! તેથી કહ્યું :
કાદ સજદરબારે જાઓ ખૂબ ખેલ કરીને રિઝાવે. અઢળક લઈ વરદાન પછીથી વરરાજા થઈ આવે !
આ નવી શરત સાંભળીને શરૂઆતમાં તે લાચીને ખૂબ ગુસ્સો આવી ગયો. પણ ગુસ્સો કરીને કંઈ બોલી જાય તે હાથમાં આવેલી બાજી સરી જાય. પાગલ પ્રેમી હિંમત રાખી
બીજે ગામ રાજરાણી જેવા આવ્યાં
આવ્યું તમામ. એણે એક મોટું ગામ પસંદ કર્યું. રાજાની પાસે જઈને પોતાની કળા બતાવવાની અરજ કરી. રાજાએ કબૂલ કર્યું. એક વિશાળ મેદાનમાં ખેલ કરવાની તૈયારીઓ કરવા માંડી,
[ ૭૩ ]

Page #80

રાજ રાણી અને તમામ નગરજનો આ ખેલ જેવા ઉસુક થઇ રહ્યાં. ઈલાચીકુમાર અને આ નદી પણ આજે ખૂબ રંગમાં હતાં. એમના મનની આશા ફળવાની ઘડી આવી પહોંચી હતી! રાજની આજ્ઞા થઈ અને ખેલ શરૂ થયે.
ઢમક ઢમક ઢમ ઢોલક વાગ્યાં ઝનક ઝનક ઝન ઝાંઝર વાગ્યો ઉડે ઉડે નટરાજ આજ તે ભાગ્ય અમારાં જાગ્યા !
નટીએ ટેલક પર દાંડી પીટી, પગના ઝાંઝર રણકાર કર્યો અને ગીત લલકાર્યું બે બાજુ બે વાંસ રેપોને વચ્ચે દોરી બાંધી છે. એ દેરી પર ચઢીને ઈલાચીકુમાર જાત જાતના ખેલ કરવા લાગ્યા. જવનું જોખમ થાય એવા અદ્ભુત ખેલ હતાં. કેટલીક ક્ષણે એ લોકોને લાગ્યું આ હમણાં જ નીચે પડશે – પણ – ત્યાં તે ખૂબીથી દલાચી સમતોલપણું જાળવી દેતો. લોક વાહ વાહ , ધન્ય ... ધન્ય કરતા રહ્યાં.
તાતા થઈ છેદ કરતો ચઢિયે દેરી પર ઉમંગે દાન તણું આશાની હશે ખેલે ખૂબ તરંગે ઘડીક જુએ રાજાની સામે, ઘડીક પ્રિયાની સામે પણ રાજા તે તાકી તાકી જુએ છોકરી સામે ! જાત જાતના ખેલ બતાવી ઉતરી આવી ઉભે જોનારાએ રાજી રાજી થા! વધાવી લીધે
[ ૭૪]

Page #81

ઇનામની આશાએ ઈલાચીકુમાર સુંદર ખેલ કરીને રાજાની પાસે જઈને સલામ કરીને ઉભે. એને એમ હશે કે રાજા તરત જ કંઠમાં પહેરેલે હીરાનો હાર ઇનામમાં આપી દેશે! પણ અર્લીને ખેલ જુદો હતો !
રાજાનું ધ્યાન ખેલમાં નહિ પણ નટીમાં હતું. એનું વિલાસી, મન આ રૂ૫ દેખીને ચંચળ બની ગયું. પિતાની પાસે બેઠેલી રાણી પણ આ નટીના સૌન્દર્ય પાસે ઝાંખી લાગી. એની દાનત બગડી.
દાન તણું આશાએ નીચા નમે કરે સલામ પણ રાજા તે બે ભાઈ, મેં નહિ નિરખું કામ ! રાજકાજમાં ધ્યાન ગયું” એમ કહ્યું જુઠું બહાનું ફરી વાર જે ખેલે ભાઈ પછી આપશું લહાણું
ઈલાચીએ રાજાની વાત સાચી માનીઃ “મોટા માણસને હજાર ઉપાધી હોય” એમ સમજીને એ તે ફરીથી ખેલ કરવા તૈયાર થયે.
એ ખેલ કરે ફરી વાર હવશે થઈ અંધ ઈલાચી ના સમયે તલભાર કે રાજાની દાનત બગડી” પામી શકે ન પાર ! નિરાશ થઈને ખેલ કરંતા ચૂકી જાય પળવાર તે આ નટડીને હું પામું' રાજ કરે વિચાર !
એ ખેલ કરે ફરી વાર.
[ ૭પ)

Page #82

બીજી, ત્રીજી વાર પછી એમ ચઢિયે ચેકથીવાર જુદાં જુદાં બલાનાને કારણે ચઢતો પાંચમી વાર !
રાજા અને ઈલાચીના મનમાં કેવાં તરંગે ઉઠતાં હતાં !
ઉપરથી જે પડે, પડીને મરે તે કન્યા મળે,” એમ રાજાની ઇચ્છા
જલ્દી રાજા રિકે, દાન જે દિવે “તો કન્યા મળે.” એમ આ નાની ઈછા !
ખંત ધરીને બેલ બનાવવા ચઢિયે પાંચમી વાર ખેલ કરંતા દૂર ચેકમાં દષ્ટિ પડી પળવાર વિસ્મય પામી. લોક પૂછે છે: “યં કેમ કુમાર ?' રાજારાણી નટકન્યા પણ ખુબ કરે વિચાર!
ત્યાં તે એકાએક રંગમાં ભંગ પડ્યો. દલાચીકુમાર બેલ કરતા થંભી ગયા. કોઈ ગહન વિચારમાં ડૂબી ગયેલ હોય એમ સામેના ચેકમાં જોઈ જ રહ્યો. લોકોના આશ્ચર્ય પાર ન રહ્યો. રાજારાણી સ્તબ્ધ થઈ ગયાં. થંભી ગયેલા પ્રિતમને વિચારમાંથી જાગૃત કરવા નટીએ ટેલિકને જોરથી વગાડવા માંડ્યું. પણ..... - પાંચમી વાર ખેલ કરતાં ઉચે દોરી પરથી છલાચીએ સામેના ચેકમાં એવું દશ્ય જોયું કે એ સ્થિર થઇ ગયો. એણે શું જોયું ?
( ૭૬ ]

Page #83

એણે દીઠા એક મુનિરાજ ત્યાગ તેજથી જુવાન કાયા ઝળહળ ઝળહળ થાય ધર્મલાભ કહી ભિક્ષા કાજે ઉભા આંગણુમાંય માદક લઈને આવી સુંદરી રૂપરૂપનો અંબાર ભાવ થકી એ ભેજન દેતી હૈયે હરખ અપાર. કર જોડીને આગ્રહ કરતી, સ્વીકારે મુનિરાજ ધન્ય થયે જન્મારો મારો ધન્ય દિવસ છે આજ” વિધવિધ વસ્તુ વહારાવે પણ મુનિ કરે ઈન્કાર નીયા નયણે મુનિવર બેધ્યા: “વધુ ખપે ન લગાર.”
ઈલાચીકુમારે સામેના ચોકમાં જોયા – એક તપસ્વી સંત અને એક રૂપસુંદરી. બંને યુવાન. સામસામાં ઉભેલાં. છતાં મુનિની નજર નીચે નમેલી. સ્ત્રી અનેક જાતની વાનગી વહેરાવવા માટે આગ્રહ કરતી જાય. મુનિ ઇન્કાર કર્યા કરે. ખપ પુરતી એકાદ વસ્તુ લઇને મુનિ વિશેષ માટે ના પાડે છે. સ્ત્રીનો આગ્રહ વધતા જાય છે. “ન માંગે દેડિતું આવે !' આ દસે ઈલાચીની પ્રેમઘેલછા ઉડાડી દીધી ! શીલ અને સૌદર્યના સંગમને એણે મનથી વંદના કરી ! હૈયામાં મંથન અનુભવ્યું પોતાની જાત સાથે તુલના કરવા માંડી.
થોડીક જ ક્ષણમાં એને કેટકેટલાં વિચાર આવ્યો ? પ્રેક્ષકોના ધબકતાં હૈયાં જાણે પળભર થંભી ગયાં ! એની વિચારધારા ચાલી રહી
[ ૭૩ ]

Page #84

હવે ઈલાચી કરે વિચાર? ક્યાં પામર હું ભોગવિલાસી ને ક્યાં આ મુનિરાજ ? વિષયરંગમાં અંધ બનીને મૂકી કુળની લાજ. હવે
આગ્રહ કરતી રૂપસુંદરી મુનિ કરે ઈન્કાર દષ્ટિ ઉંચી કરી જુએ ના કેવી સંયમધાર ?! ભીખના ટુકડા માંગુ તે પણ દેતા નથી ભૂપાળ રૂ૫ની પાછળ રહ્યો ભટકતો લાગી ભીષણ કાળ.
ધન્ય ધન્ય આ જીવતર મુનિનું ધન્ય જીવન આ નાર છે જે મુજ સરખાં કામીને લાખ લાખ ધિક્કાર !
પશ્ચાતાપની પાવક જવાળા ઈલાચીના આત્માને સ્પર્શી ગઈ. વિષયી મન વિશુદ્ધ બન્યું અને ત્યાં તો મોટો ચમત્કાર થઈ ગયો!
પશ્ચાતાપ થકી ઈલાચી ભૂલી ગયે સૌ ભાન એજ ક્ષણે ને એજ સ્થળે ત્યાં ઉપર્યું કેવળજ્ઞાન !
ઉપવું કેવળજ્ઞાન !
[ ૭૮]

Page #85

ધ્યાનમાં રે જે !
(રહનેમિ અને રાજુલ
કાઉસગ ધ્યાને મુનિ રહનેમિ નામે રહ્યા છે. ગુફામાં શુભ પરિણામ રે દેવરિયા મુનિવર, ધ્યાનમાં રે'જે ! '
ધ્યાનમાં રે'જે !' જાણે જૈન દર્શનને તમામ સાર બે શબ્દમાં આવી વસ્યા છે ! પતનની ઊંડી ખીણમાં ગબડતા દિયરને ભેજાઈ સાવધ કરે છે. “ધ્યાનમાં રે'જે !'
વાત એમ બની.
પશુઓનું આદ સાંભળીને પરણવા આવેલા જેમકુમાર તારણેથી જ પાછા વળી ગયા. જીવનની દિશા જ બદલાઈ ગઈ.
સંસાર ત્યાગીને એમણે સંયમની તૈયારી કરવા માંડી.
નેમકમારના લઘુબંધુ રહનેમિને વિચાર આવ્યા ? મેટાભાઈ ખરેખર પરણ્યા હોત ... અને રાજુલ પરણીને અહીં આવી હોત ...... પણ તે કેટલા દિવસ સુધી ? ભાઈ તે મૂળથી જ વૈરાગી ! એમને સંસાર કેટલે ચાલત? રાજુલને શું સુખ મળત ? ભાઈ તે દીક્ષા જ લેવાના હતા !
વિચારધારા આગળ વધી. ત્યારે હું જ એની સાથે કે પ્રાચીન સઝઝાય
| [ ૭૯ ]

Page #86

લગ્ન કરું તેા ? જોડી પણ ખરી જામે ! અને આખા આર્યાવર્તામાં આ રાજુલ જેવી રમણી મળવી ફૂલભ છે.
પણ રાજુલ મારી સાથે પરણશે ખરી ? પેાતાની અંદરથી જ જાણે કાઇ મેલ્યું: સ્ત્રી જાત ઘેાડી કુંવારી રહેવાની છે? પ્રયત્ન તા કરવા જોઇએ. રહનેમિએ નિર્ણય કર્યાં.
વાર તહેવારે રહનેમિ તરફથી રાજુલને ભેટ સેગા મળવા લાગી. જીનેા સંબંધ એ લાકા જાળવી રાખવા માંગે છે એમ સમજી નિર્દોષ ભાવે એ સ્વીકાર કરતી.
રામને કંઇક આશા બંધાઇ. રાજુલને રૂબરૂ મળવા અને જાતે જ વાત કરવા આવી પહોંચ્યા.
શરૂઆતમાં તે વડીલ મધુએ ભરેલા પગલાથી રાજુલને થયેલા દુ:ખ બદલ આશ્વાસન આપવા માંડ્યું. પાત્તાની વાત રજુ કરતાં કંઇક ક્ષેાભ થવા લાગ્યા. હૈયું ધડકવા લાગ્યું. પણ હિંમત કરીને એમણે કહી જ દીધું :
*
તમારા વિચાર હાય તા હું તમારી સાથે ' વાક્ય અધુરૂ રહી ગયું. આગળ ખેલવા શબ્દો ન નીકળ્યાં !
444
રાજુલ સમજી ગઈ, ચમી ગ! સ્વપ્ન પણ આવી વાતની એને કલ્પના નહાતી. અત્યાર સુધી નીચુ મે ઢાળીને સાંભળી રહેલી રાજુલ વિરમય પામતી ક્ષણભર રહનૈમિને નિરખી રહી.
એની આંખનું તેજ રહનેમિથી જીરવાયું નહિ ! પોતાના
[ ૮૦ ]

Page #87

હવાઈ કિલ્લાને તોડી પાડનારી એ વેધક દષ્ટિ હતી !
તરત જ રાજુલ સ્વસ્થ થઈ ગઈ. ચમકી ઉઠેલા મનને સ્થિર કરી દીધું. દઢતાપૂર્વક બોલીઃ હું તે નેમનાથને મનથી વરી ચૂકી છું. તમે મારા ભાઈ સમાન છો!”
અત્યંત શાંતિપૂર્વક બોલાયેલા આ શબદ રહનેમિના હૈયામાં ભાલાની જેમ ભેંકાયાં ! થોથવાતી જીભે વાતને વાળી લેવાનો પ્રયત્ન કરવા માંડ્યો. “તમે માઠું લગાડતા નહિ, હે ? આ તો મને સહજ વિચાર આવ્યો તે તમને કહ્યો.”
હું માઠું લગાડતી નથી. તમારી લાગણી હું સમજી શકું છું.” આગળ વાત કરવાની જગા જ ન રહી. રહનેમિ પાછા ફર્યા! તે ય કહે છે ને કે આશા અમર છે !
નેમનાથ સાધુ બન્યા. એમને પગલે પગલે “ગર ગઢ ગિરનાર ” પાવન થયે, ધન્ય થયે.
ભવભવની પ્રીતના ગીત ગાતી રાજુલ પણ આવી પહોંચી. એણે દીક્ષા લીધી. આત્મ-પ્રેમની જ્યોત ઝગમગી ઉઠી. દિવ્યસ્નેહની બંસીના મધુર બોલ દિશાઓમાં ગુંજી રહ્યાં. દાંપત્ય દીપી રહ્યું !
રાજુલને કદાચ વિચાર બદલાય અને પિતાની સાથે પરણવાની તૈયારી બતાવે એ આશાએ રાહ જોઈ રહેલા રહનેમિએ જ્યારે સાંભળ્યું કે રાજુલે દીક્ષા લઈ લીધી ત્યારે
[ ૮૧]

Page #88

એ હતાશ થઈ ગયા. જાણે બારેબાર વહાણ ડૂબી ગયાં !
કેટલીક વખત માણસને લાગેલે તિવ્ર આઘાત એનું જીવન પરિવર્તન કરી નાખે છે. કાં પતન કાં ઉથાન.
રાજુલના જવાથી લાગેલા આઘાતે વૈરાગ્યની વાટ લીધી. સંસાર પ્રત્યે રહનેમિને અણગમો આવી ગયે. એ પણ ઉપડ્યા. ભગવાન નેમનાથને ચરણે બેસીને ત્યાગી બની ગયા.
મનને સ્થિર અને શાંત કરવા – આત્મ-ધ્યાન ધરવા એમણે એકાંત, નિર્જન અને અંધારી ગુફા પસંદ કરી. દયાનમાં લીન બની ગયા.
વરસાદના દિવસે હતાં. સવારે આકાશ કંઈ વછ હશે, વરસાદ બંધ થઈ ગયા હશે એટલે સાવી રાજુલ ભગવાન નેમનાથના દર્શને ગયા. પાછા ફરતાં તે ઝંઝાવાત શરૂ થયે. ક્યાંકથી કાળકાળાં વાદળા દેડી આવ્યાં. ઘેર અંધકાર છવાઈ ગયે. ભીષણ ગર્જના અને ગડગડાટ શરૂ થયાં. વીજળી સનસન કડાકા કરતી ઝબકી પડી. અને ત્યાં તો ધમધમાટ કરતે વરસાદ તૂટી પડ્યો ! જાણે બારે મેઘ ત્રાટક્યાં. રાજુલને કયાંયે આશ્રયનું સ્થાન દેખાયું નહિ. આમથી તેમ દેડવા લાગ્યા.
મેઘરાજાએ તાંડવ – નૃત્ય માંડ્યું હતું. દૂર દૂર પહાડની ટેકરીઓ દેખાઈ. ત્યાં કદાચ ઉભા રહેવાનું સ્થાન મળશે એ આશાએ રાજુલા ત્યાં પહોંચી ગયો.
( ૮૨ ]

Page #89

હા, એ ગુફા હતી. રાજુલને કંઇક શાતા વળી. અંદર પ્રવેશ્યા. અંધારું ઘોર !
વરસાદથી નીતરી રહેલાં ઉપરના વસ્ત્રોને નવીને જરા ખુલ્લા કર્યા. ત્યાં તે જાણે આભ ફાટી પડ્યું હોય એવી ભયંકર ગર્જના થઈ. વીજળીના ઝલકારો થયો. અને તે સાથે જ “કાણુ, રાજુલ ?” એ એક માનવીને અવાજ સંભળા. નિર્જન કપેલા સ્થળમાં માણસની હાજરી જાણુને રાજુલને ખુબ સંકોચ થયે. શરમ લાગી. ઉતાવળે ઉતાવળે વાને પાછા શરીરે વિંટાળી દીધાં.
ત્યાં તો ફરીથી એજ અવાજ ! રાજુલે અવાજને ઓળખે. કોણ, રહનેમિ ?'
જવાબ મળ્યોઃ “હા, હું છું !'
અકસ્માત આમ બની ગયું. જે ગુફામાં રહેનેમિ ધ્યાન ધરતાં હતાં તે જ ગુફામાં અજાણતાં રાજુલ આશ્રય માટે આવી ચડ્યાં.
વીજળીના ઝબકારાના ક્ષણભરના પ્રકાશમાં તો રહનેમિએ રાજુલને ઓળખી લીધાં. રાજુલ અહિં આવ્યા એ એમને ખૂબ ગમ્યું. મન ચંચળ થઈ ગયું. ધ્યાન પડતું મૂકીને હસતાં હસતાં એ રાજુલની પડખે આવીને ઉભા રહ્યા !
અહિં કાઈ રહેતું હશે એની મને ખબર નહિ.' એમ કહીને રાજુલે ઝડપથી ચાલવા માંડ્યું. પણ રહનેમિ એમના માર્ગમાં
[ ૮૭ ]

Page #90

આવી ઉભા ! રસ્તા ાકી રહ્યા.
"
ક્યાં જશે ? મહાર તા ધોધમાર વરસાદ ચાલુ જ છે. મેસેને, થેડીવાર આપણે જરા વાતા કરીએ.' રામના વાણી – વનરાજુલને સારા ન લાગ્યાં. વિશેષ રોકાવામાં જોખમ જેવું લાગ્યું. એમણે ફરીથી પગ ઉપાઢ્યાં.
અહાર વરસાદનું તાકાન હતું અને ગુફામાં રહનેમિનું હૈયું તાકાને ચડ્યુ હતું ! આગળ વધતા જતા રહેમિના શબ્દો સભળાયાં : મને લાગે છે કે આપણા આજના મિલનમાં કુદરતને! કાંઇક સત હશે. રાજુલ તમને જોઉં છું ને મારું મન અસ્થિર બની જાય છે. તમને યાદ હાય તા એક વખત મૈં તમને મારી સાથે લગ્ન કરવાની વાત કરી હતી. આજે પણ તમને અહિં જોઇને તમને મેળવવા મારું દિલ ઉછાળા મારી રહ્યું છે. તમે તા અનુભવી રહ્યા હશે। કે આ સાધુ જીવન કવું શુષ્ક અને કર છે! ચાલેને, ફરીથી સંસારી અની જઇએ ! આમ તેા ધ્યાન ધરવા અંધારી ગુફામાં બેઠો છું પણ પળે પળ તમારી જ મૂર્તિ પ્રત્યક્ષ થતી જોઉં છું. હું તમને ભુલી શકતા જ નથી. હૃદય એકદમ વ્યાકુળ થઇ જાય છે. એટલે... .......
વાક્ય પુરૂ કરે તે પહેલાં તે વીજળીના ચમકારા જેવી રાજુલની ગર્જના થઇ રહનેમિ, હેશમાં આવા ! તમે શું મેલી રહ્યા છે. તેનું તમને જરા યે ભાન છે? આ વેશ કર્યેા છે અને સામે કાણું ઉભું છે એના વિવેક તેા રાખે ! સાધુ બન્યા
[ ૮૪ ]
<

Page #91

પણ સંસાર ભૂલાય નહિ ? વેશ બદલ્યા પણ વૃત્તિ ના બદલાઈ ? શરમ છે તમને !”
રહનેમિએ તો કંઈક અનુકુળ જવાબની આશા રાખેલી. પણ આ તે શરીર પર કોઈ ધગધગતા લેઢાના સળીયાના ડામ દઈ રહ્યું હોય એમ રાજુલના શદે શબ્દ વેદના થવા લાગી. રહનેમિ સ્તબ્ધ થઈ ગયા, થિર થઈ ગયા !
રાજુલનો રોષ ભર્યો અવાજ કંઈક ધીમે થયે. માતા પિતાના નાદાન બાળકને વહાલથી સમજાવે એમ વાણીમાં કારુથ ઉભરાયું. શબ્દોમાં રોષને બદલે ભાવ આવ્યો. મેટા ભાઇની મહત્તા અને નાના ભાઇની લઘુતાને ભેદ રાજુલે સંભળાવવા માંડ્યો. આ નશ્વર દેહના પ્રેમ કરતાં આત્માને પ્રેમ કેવો ઉત્કૃષ્ટ છે એનું દૃષ્ટાંત બતાવ્યું. મનુષ્ય ભવની મહત્તા અને સંયમની શ્રેષતાનો ખ્યાલ આવે.
ક્ષણભરના સુખ માટે શીદને ડૂબાડતાં મુક્તિનું વહાણ માનવ દેહ ફરી નહિ આવે કંઈક કરી લેજે કલ્યાણ.
રે'જે મુનિવર સાવધાન !”
રાજુલને પ્રત્યેક શબ્દ રહનેમિના હૈયામાં સોંસર ઉતરવા લાગ્યો. મનનું તોફાન શમવા લાગ્યું. તિવ્ર પશ્ચાતાપ જાગ્યો.
[૮૫]

Page #92

આંખમાંથી આંસુની ધારા વહેવા લાગી, તરત જ રનૈમિ રાજુલને ચરણે પડ્યાઃ તમે મારી માતા તુલ્ય છે. મને માફ કરે!'
પશ્ચાતાપના અગ્નિમાં જનીને રહનેમિના આત્મા ચન જૈવેધ વિશુદ્ધ બની ગયા, રાજુલે ઉભા કર્યા. બહાર પણ વરસાદનું ફાન શાંત થયું હતું.
દિયર ને ભાઇ આવ્યા ભગવાન નેમનાથની પાસે. રહનેમિએ પાપના એકરાર કર્યાં ને પ્રાયશ્ચિત માંગ્યુ.
પછી તેા મુનિ રહનેમિએ આત્મ-વિકાસનેા પ્રચર્ડ પુરૂષાથ આર્યા. જોતજોતમાં કૈવલ્ય પદને પામી ગયા !
આજેય જાણે વાસનામામાં મેલાં સંસારીઓને રાજુલ સભળાવી રહી છે...... ધ્યાનમાં રૂા !
☆
[ ૮૬ ]

Page #93

રહનેમિ ને રાજુલા
રે'જે મુનિવર સાવધાન ! આટઆટલું ધ્યાન ધર્યું પણ આવ્યું નહિ આતમનું જ્ઞાન ? રૂપસુંદરી દેખીને શીદને ભૂલે છે સંયમનું ભાન ? રંગરાગની વાત કરતાં લાજ શરમ નહિ આવે ? ધર્મધ્યાન છોડીને શીદને નીચ કમ મન લાવે ? ક્ષણભરના સુખ માટે શીદને બાડતાં મુક્તિનું વહાણું? માનવ દેહ ફરી નહિ આવે કંઈક કરી લેજો કલ્યાણ
રે'જો મુનિવર સાવધાન !
તીર સરિખાં વાગિયાં રાજુલ કેરાં વેણ આંસુ ધારે નીતર્યા રહનેમિના નેણ, ભાભીને ચરણે પડી રહનેમિ રેતાં “મિચ્છામિ દુક્કડ ' બેલીને પાપ બધાયે દેતાં!
દિયર ને ભેજાઈ જાય છે નેમનાથની પાસે આયણ માંગે છે પાપનું રહનેમિ પ્રભુ પાસે ધર્મ સ્થાપના કરી હદયમાં ફરી ધરે છે ધ્યાન કર્મ ખપાવી દીધાં બધાં યે પામ્યાં કેવળજ્ઞાન !
[ ૮૭ ]

Page #94

મંત્રસાર- પોસ્ટેજ
★
27
શ્રી માણિભદ્રના છંદ (૨) પદ્માવતીનેા છંદ
મહાકાળીના છંદ ચક્રેશ્વરી દેવીની સ્તુતિ
મહાલક્ષ્મી અષ્ટક
મહાજ્વાલા અષ્ટક
શ્રી નવકાર મંત્ર સંગ્રહ ફળદાયક વિધિ સહિત
રક્ષામ ત્ર (૧-૨-૩-૪) શુભાશુભ જાણવાને મત્ર વિદ્યા પ્રાપ્તિ મત્ર
23
97
39
39
વાદજય મંત્ર
પરદેશ લાભ મત્ર
વશીકરણ મંત્ર કાસિદ્ધિ મંત્ર
દ્રવ્યપ્રાપ્તિ સત્ર
સસિદ્ધિ મંત્ર પુત્ર સ’પદા પ્રાપ્તિ સ્ત્ર
કિંમત રૂા. ૩-૫૦ ન.૧. ૦-૯૫ ન.પૈ. અલગ
(૧-૨-૩)
દ્રવ્ય પ્રાપ્તિના સાદા ઉપાય શ્રી માણિભદ્રજીના મંત્રા નાકોડા ભૈરવ શ્તાત્ર અને
પ્રાર્થના
ભૈરવાષ્ટક મત્રગર્ભિત પદ્માવતી સ્તાત્ર
લક્ષ્મીપ્રાપ્તિ મત્ર-૨ સકા સિદ્ધિ મત્ર-૧
વ્યાપારલાભ સત્ર-૧ વસ્તુ વિક્રય મંત્ર-૧ રોગ નિવારણ મત્ર–ર શત્રુભય ને ફ્લેશ નારીક
મત્ર-૧
સભય નિવારણ મંત્ર ચારભય નિવારણ મંત્ર કેદમુક્ત થવાના મંત્ર-૩ આકાશગમન મંત્ર-૧ ભૂતપ્રેતનિગ્રહ કરણ મંત્ર શ્રી માણિભદ્ર પ્રત્યક્ષ કરવાના
મંત્ર
ગ્રહશાંતિ માટે ઉપયેાગી
યંત્રા ાપ વિગેરે
ગ્રહમુદ્રિકા યંત્ર માનું મહત્વ
મંત્ર સાધના વિધિ ભૂમિ શુદ્ધિ કરવાના મત્ર સ્નાન કરતાં જપવાના મત્ર વસ્ત્ર પહેરતાં જપવાના મંત્ર શ્રી ઘટાકણ મહામત્ર અને
તેની સાધનાના વિધિ લક્ષ્મી પ્રાપ્તિ માટે યત્રા-૧-૨

Page #95

કાર્ડી ક0A(R
उधकार
કા કુમકુમ પત્રિકાઓ SAN
315
જટામણાં સંયારીમાં
ધાબળી. પર ગમળું
- ACHARYA SRIKAILASSAGARSURIGYANMANDIR
SRI MAHAVIR JAIN ARADHANA KENDRA
Koba, Gandhinagar-382 009. Phone : (079) 23276252 23279204-C0
पटमंनगणन
नहि ज्ञानेन सदृश
કાપીર
થાપનાજી સાપડી,
કામ શિધ્ધચક્રના પ્રટાઈ, માળા ચૌદ સ્વMા, ,
છે. આ ભરતકામ
થી અગરબત્તવિામાપ, દરા\\ધુપ,રાદ્ધ કેરીર ન સોનીયાદીના વરખ ,
સીખેડ નું તેલ, - ગુલાબજળ સીપડા, ૪
- તેિ યૌનો નફ શશી

Page #96

अनज्ञान
'ના .
NY IN પર્યાપા હવે
લwદક નાસશોખિનો
કાર્ડો તથા
- કુમકુમ . MM MM MA Bવિકાશll ?
હાં
| C
બની ને
થાનું 2ધુ તેજ કલામય છપાઈ કામ
માટે | અમને મળો.
#
- શ્રી નાગમ. एचित्रमिह विद्यते
શિરાજ જેને પુસ્તક છે"] ભાવના હું,
બુકસેલર્સ એન્ડ પબ્લિશ PMલગતી વસ્તુઓ માટે ) S 5ીજાનમાલ-કોકાસ્ટીટ-મુંબઈ ૨ | અમારા

Page #97
અ જોડ પ્રકાશન તમે કદી ક૯પી પણ નહી હોય તેવી બિન-હરીફ સર્વાગ સંપૂર્ણ આંખે ઉડીને વળગે અને સાથે સાથે ધાર્મિક ભાવનાને સતેજ કરતી-કલાત્મક અલૌકિક અનાનુપવી દેવાધિદેવ દર્શન ચાવિશી - અને અ ના ન પૂ વ કિં. રૂા. 1-25 જેમાં પ્રગટ કરવામાં આવેલ છે - ચિત્ર’ જેવાં કે - ચાવીશ તીથ કરે. ચહેશ્વરીદવી, પદ્માવતીરવી, સરસ્વતીરવી, મહાલક્ષ્મીઢવી, ઘંટાકણ-નવગ્રહ સહિત માણિભદ્રજી, નાકોડા ભૈરવજી, ઋષિમંડલયંત્ર સિ દ્ધ ચ ક્રે છે, લ ફમી યંત્ર, સિદ્ધ ચ 4 યંત્ર, શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ, શત્રુંજય મૂલનાયક વૃષભદેવ - 4912 - Serving JinShasan શ્રી મેઘરજ જૈન ૨૧૯-એ, કીકા સ્ટ્રીટ - ગાડી gyanmandir@kobatirth.org For Private and Personal Use Only