Book Title: Samyaktattva ka Amudh Drushti Ang Ek Mahattvapurna Parikshan Siddhant Author(s): Darbarilal Kothiya Publisher: Z_Darbarilal_Kothiya_Abhinandan_Granth_012020.pdf Catalog link: https://jainqq.org/explore/212161/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaktvakA amUdRSTi aGga eka mahattvapUrNa parIkSaNa - siddhAnta yoM to sabhI darzanoM evaM matoM meM apane-apane siddhAnta evaM Adarza haiN| para jaina darzanake Adarza evaM siddhAnta kisI vyakti yA samAja vizeSako lakSya meM rakhakara sthApita nahIM hue| ve hara vyakti, hara samAja hara samaya aura hara kSetrake lie udita hue haiN| unakA mukhya uddezya vyakti aura samAjakA utthAna tathA kalyANa karanA hai | ataeva jainadharmake pravartakoM evaM sthApakoMne jahA~ Atma-vikAsa tathA Atma-kalyANapara bala diyA hai vahA~ binA kisI caukAbAjIke dUsaroMke, cAhe ve unake anuyAyI hoM yA na hoM, utthAna tathA kalyANakA bhI dhyeya rakhA / jaina darzana jainadharmake isI dhyeyakI pUrtike lie unake dvArA AviSkRta huA / dharma aura darzanameM yahI maulika antara hai ki dharma zraddhAmUlaka hai aura darzana vicAramUlaka / jaba taka darzana dvArA dharmako poSaNa nahIM milatA taba taka vaha dharma korA andhAnukaraNa samajhA jAtA haiM / ataH Avazyaka hai ki dharmasaMsthApaka dharmako darzana dvArA prANavAn banAyeM / jJAta hotA hai ki isI dRSTiko sAmane rakhakara lokakI gatAnugatikatA evaM andhAnukaraNako rokane tathA ucita evaM satya mArgakA anusaraNa karaneke lie jaina manISiyoM tathA santoMne dharmake upadezake sAtha darzanakA bhI nirUpaNa kiyA hai aura usake siddhAntoMkI sthApanA kI hai / Aja hama isa choTe-se lekhameM jaina darzana ke mahatvapUrNa parIkSaNa- siddhAMta ke sambandha meM vicAra kareMge / parIkSaNa - siddhAMta : eka vaijJAnika tarIkA yaha jaina darzanakA sabase adhika mahattvapUrNa aura pramukha siddhAnta hai / isake dvArA batAyA gayA hai ki kisI bAta ko Thoka-bajAkara - parIkSA karake grahaNa kro| use isalie grahaNa mata karo ki vaha amukakI kahI hai| aura use isalie mata chor3o ki amukakI kahI huI nahIM hai / parIkSAko kasauTI para use kasa lo aura usakI satyatA-asatyatAko parakha lo / yadi parakha dvArA vaha satya jAna par3e, satya sAbita ho to use svIkAra karo aura yadi satya pramANita na ho to use svIkAra mata karo, usase tATasthya (upekSA na rAga aura na dveSa ) rakho / jIvana bahuta hI alpa hai aura isa alpa jIvanameM aneka karttavya vidheya haiM / usake sAtha khilavAr3a nahIM honA caahie| eka paisekI hA~DI kharIdI jAtI hai to vaha bhI Thoka-bajAkara lI jAtI hai / to dharma ( grahaNa) meM bhI hAMr3IkI nItiko kyoM nahIM apanAnA cAhie ? use bhI parIkSA karake grahaNa karanA cAhie / ataH jIvana vikAsake mArgako cunaneke lie parIkSaNa - siddhAMta nitAMta Avazyaka hai aura use sadaiva upayoga meM lAnA cAhie / eka bAra laukika kAryoMmeM usakI upekSA kara bhI dI jAya, yadyapi vahA~ bhI usakI upekSA karanese bhayaMkara alAbha aura hAniyA~ uThAnI par3atI haiM, para dharmake viSayameM usakI upekSA nahIM honI cAhie | eka bArakI bAta hai / kAzImeM paMcakozIkI yAtrA azvina kArtikameM Arambha ho jAtI hai aura loga isa yAtrAko paidala calakara karate haiM / yAtrI gaMgAjIke ghAToMke kinAre-kinAre jAte haiM / aura sabhI syAdvAda mahAvidyAlaya ke jaina ghATa ( prabhughATa ) se nikalate haiM / eka dina hama logoMko kyA sUjhA ki jaina ghATapara jAkara eka kinAre do-tIna patthara rakha die aura unapara phUla DAlakara pAnI chir3aka diyaa| jaba hama loga vahA~se cupa-cApa cale Aye aura vidmAlayake ghATapara Akara khar3e ho gaye, to thor3I hI derameM hama dekhate haiM ki * 148 - Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vahA~ phuloM, mAlAoM, khIloM aura paisoMkA Dhera laga gayA hai| kisIne yaha nahIM vicAra kiyA ki yahA~ kevala patthara par3e haiM, kisI devatAkI mUrti nahIM haiM to phira phUla Adi kyoM car3hAye jAyeM ? isIko gatAnugatikatA athavA andhAnukaraNa kahate haiM / jaina-darzana kahatA hai ki aisI gatAnugatikatAse koI lAbha nahIM hotA, pratyuta vaha ajJAnako bar3hAtI hai / ataH dharmake sambandhameM parIkSA-siddhAnta Avazyaka hI nahIM, anivArya bhI hai / jainadharmameM jahA~ samyaktvake ATha aMgoMkA varNana kiyA gayA hai vahA~ unameM eka 'amUDhadRSTi' aGga bhI batalAyA gayA hai / yaha 'amUr3hadRSTi' aMga parIkSA-siddhAMtako chor3akara dUsarI cIja nahIM hai| satyake khojIkI dRSTi nizcaya hI amUDhA (mUr3hA-andhI nahIM-vivekayukta) honA caahie| usake binA vaha satyakI khoja sahI sahI nahIM kara sktaa| jaina darzanake isa amUDhadaSTi banAma parIkSaNa-siddhAMtake AdhArapara jaina cintakoMne yahA~ taka ghoSaNA kI hai ki deva (Apta) ko bhI usakI parIkSA karake apanA upAsya mAno / A0 haribhadra sUrine likhA hai pakSapAto na me vIre na dveSaH kapilAdiSu / yuktimadvacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH / / 'mahAvIrameM merA anurAga nahIM hai aura kapilAdikoMmeM dveSa nahIM hai / kintu jisakI bAta yuktipUrNa hai vaha grAhya hai|' svAmI samantabhadrAcArya ne 'AptamImAMsA' nAmakA eka mahatvapUrNa grantha hI isI viSayapara likhA hai, jisameM unhoMne bhagavAna mahAvIrakI parIkSA kI hai aura parIkSAke uparAnta unheM unameM paramAtmAke yogya guNoMko pAkara 'Apta' svIkAra kiyA hai / sAtha hI unake vacanoM (tattvopadezoM-syAdvAda) kI bhI parIkSA kI hai| AcArya vidyAnanda Adi uttarakAlIna jaina tarkalekhakoMne bhI 'AptaparIkSA' jaise parIkSA-granthoMkA nirmANa karake parIkSaNa-siddhAntako uddIpita kiyA hai| vastutaH satyakA grahaNa zraddhAse nahIM, parIkSAse hotA hai| usake binA anya upAya nahIM hai / jisa parIkSA-siddhAMtako jaina vicArakoMne hajAroM varSa pUrva janma diyA usIko Aja samUcI duniyA svIkAra karane lagI hai| itanA hI nahIM, apanI bAtakI prAmANikatAke lie use sarvocca kasauTI mAnA jAne lagA hai aura usakI AvazyakatA mAnI jAtI hai| vaha vijJAna (Science) ke nAmase sabakI jihvAoMpara hai / isa vijJAnake bala para jahA~ bhautika prayoga satya siddha kiye jA rahe haiM vahA~ prAyaH sabhI mata vAle apane siddhAMta bhI siddha karaneko udyata haiN| jaina dharmakA 'amUDhadRSTi' siddhAnta aisA siddhAnta hai ki hama na dhokhA khA sakate haiM aura na avivekI evaM andhazraddhAla bana sakate haiN| ataH isa siddhAntakA pAlana pratyekake lie sukhada hai| -149 -