Book Title: Praman Mimansama Pratyakshani Charcha
Author(s): Jitendra Jetly
Publisher: Jitendra Jetly
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249682/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANamImAMsAmAM pratyakSanI carcA jitendra jeTalI bhAratIya darzanomAM judA judA prakAranI ekavAkyatA jovAmAM AvatI hovA chatAM je mukhya bAbatomAM parasparano matabheda che emAM pramANonI saMkhyA tathA je pramANo svIkAravAmAM AvyAM che enAM lakSaNomAM paraspara bhinnatA jovAmAM Ave che. A daSTie jaina darzananuM pratyakSanuM lakSaNa bhinna hoya e paNa svAbhAvika che. Ama chatAM dArzanika bhinnatAmAM potAnA ja darzananA anya pUrvAcAryonA lakSaNa karatAM pAchaLanA AcAryAM je aneka vAdavivAdone aMte te te padArthanuM lakSaNa Ape che emAM paNa bhinnatA jovAmAM Ave che. A daSTie ja ApaNe ' pramANamImAMsA 'mAM hemacaMdrAcArye Apela pratyakSanuM lakSaNa joI e. pratyakSa ane parokSa e pramANe pramANanA be prakAra gaNAvI AcArya hemacaMdra emanI 'pramANamImAMsA 'mAM pratyakSanuM lakSaNa A pramANe jaNAve che : 1virATH pratyakSam // pratyakSanA A lakSaNane samajAvatAM AcArya kahe che ke vizada arthAta spaSTa evo samyag arthano nirNaya e pratyakSa jJAnanuM--pramANanuM lakSaNa che. A satramAM samyag--sAco evo arthano nirNaya e pramANasAmAnyanuM ja lakSaNu re sakhyArthanirNaya: pramALam emAMthI anuvRtta karavAmAM AvyuM che. A rIte pratyakSanuM cAlu lakSaNa vizarH samvArthanirNayaH pratyakSam evuM thayuM gaNAya. jaina darzananI daSTie hemacaMdrAcAryanuM A lakSaNa banne prakAranA pratyakSane lAgu paDe che. arthAta eka pratyakSa jene sAMvyAvahArika pratyakSa ke je prANImAtrane rojanA anubhavamAM thAya che e pratyakSa; khIjuM pratyakSa e mukhya pratyakSa kiMvA kaivala-pratyakSa jemAM svarUpano--AtmAnA potAnA rUpano spaSTa AvirbhAva thAya che tathA je mAtra kevalajJAnIne thAya che. A banne prakAranA pratyakSamAM vaizaghra eTale ke spaSTatA eka prakAre sarakhI ja rahe che. vastuta: mukhya pratyakSanI spaSTatA e cokkasa rIte mukhya spaSTatA paNa che. 1. juo pramANamImAMsA, a0 1, A0 1, sa0 13, saMpAdaka paM. sukhalAlajI saghaLI, siMdhI jaina graMthamAlA, 2 jao ejana sU0 1, 1, 2, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANumImAMsAmAM pratyakSanI carcA: 15 A spaSTatA eTale zuM e AcArya A pramANe samajAve che. . pramANAntarAnapekSedantayA pratibhAso vA vaizadyam / anya arthAta pratyakSathI itara parokSa anumAna, zabda vagere pramANonI jemAM jarA paNa apekSA na hoya; eTale te padArthanuM jJAna prApta karavAmAM je svAtaMtrya-anya pramANanI madadanI nirapekSatA e ja pratyakSanuM vaizadha che. A ja lakSaNane spaSTa karavA ane barAbara samajavA bIje paNa vika95 mUke che. "gyA pratimAno vA" A (vastu) che evo pratibhAsa arthAta koIpaNa padArtha vize jema AMkhathI koI padArthane joIne A "padArtha" Avo che evo je anubhava thAya che te anubhava e pratyakSa anubhava che. A prakArano anubhava te jJAna sAMvyAvahArika-pratyakSamAM te te indriyathI athavA to Indriya eTale ke manathI thAya che. jyAre mukhya-pratyakSamAM kiMvA kevaLa pratyakSamAM AvuM pratyakSa yA Avo anubhava koIpaNa indriya ke mana vagere indriyanI apekSA rAkhyA vinA thAya che. e paNa ApaNA rojiMdA pratyakSa jJAnanI jema balake je kAMIka vadhAre hoI pratyakSanuM vaizadya eTale ke spaSTatA emAM paNa che ja. Ama hemacaMdra ApelA ane samajAvelA pratyakSanA A lakSaNamAM pUrvAcAryoe Apela bIjA prakAranA lakSaNano saMkSepamAM chatAM saMpUrNa khyAla AvI jAya che. pote karela A lakSaNanI carcAmAM emaNe anya bhAratIya darzanonA pratyakSalakSaNanI paNa TUMkI chatAM saMpUrNa carcA karI che. A rIte potAnuM lakSaNa TUMkuM hovA chatAM nirdoSa che ema paNa emaNe saphaLa rIte siddha karI batAvyuM che. A carcAmAM emaNe sau pahelAM nyAya-vaizeSikane abhISTa evA nyAyasUtrakAre karela lakSaNane tapAsyuM che ene ApaNe paNa vicArIe. 4indriyArthasannikarSotpannaM jJAnamavyapadezyamavyabhicAri vyavasAyAtmakaM pratyakSam / indriya ane artha-vastunA saMbaMdhathI utpanna thaela, zabdathI avyavahArya, avyabhicAri evuM je nizcayAtmaka jJAna e pratyakSa evo artha "nyAyasUtranA lakSaNo thAya. hemacaMdrAcArya A sthaLe dArzanika matabhedane kAraNe indriya ane arthano Avo saMbaMdha kiMvA satrika yogyatAthI atirikta hoI na zake ema jaNAvI taiyAkiko je rIte Indriya ane arthano sannikarSa mAne che enI saMbhavitatAnuM khaMDana kare ke A darzanamAM doSa Ape e prAcIna paraMparA anusAra sahaja che. paraMtu A sthaLe AcAryanI sUkSmadarzitA bIjA ja prakAranI che. emaNe A sthaLe nyAya-paraMparAmAM ja anya AcAyoe A sUtranA arthamAM pheraphAra karI A lakSaNa ja khoTI rIte ghaTAvavAno prayatna karyo che e pratye emaNe je spaSTa aMgulinirdeza karyo che emAM emanI sUmadarzitA rahelI che. uparanA sUtrane bhASyakAra vAsyAyana A pramANe samajAve cheH Indriya ane enA saMbaMdhathI utpanna thatuM je jJAna e pratyakSa. A jJAna indriya ane arthathI A rIte utpanna thAya che: AtmAno mana sAthe saMbaMdha thAya che; mananI Indriya sAthe ane indriyano artha sAthe. Ama traNeya prakAranA saMbaMdhathI utpanna thayela jJAnane pratyakSa kahevAmAM Ave che. sAthe sAthe A jJAna anubhavAtmaka hoI "avyapadezya" che; eTale ke zabdathI eno vyavahAra thato nathI. zabda ke arthano saMbaMdha jANanArane ke na jANanArane uparanA traNa prakAranA saMbaMdhathI je jJAna utpanna thAya che e pratyakSa che. koI ene "rUpane jANe che ke "rasane jANe che" ema samajAvavA jAya to e zAbdajJAna thAya che. pratyakSa to aMdara anubhavAtmaka ke anuvyavasAyAtmaka je jJAna che e ja jJAna che. A vizeSaNa jJAnanA anya prakAro saMbhavita na thAya e mATe che. A uparAMta e avyabhicAri arthAta avisaMvAdi abhramAtmaka hovuM joIe. jema ke dUrathI pANI jevuM joIne mRgajaLamAM pANInuM jJAna e bhramAtmaka jJAna che, eTale e Indriya ane emanA 3 juo ejana - 1. 1. 14. 4 juo nyAyasUtra a0 1. A0 1. sU0 4. caukhA saMskRta sirijha, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16H zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava grantha saMbaMdhathI utpanna thayela hovA chatAM pratyakSa jJAna nathI paNa eka bhrama che. vaLI e vyavasAyAtmaka eTale ke nizcayAtmaka paNa hovuM joIe. arthAta jo e saMzayasvarUpanuM hoya to indriya ane arthanA saMbaMdhathI utpanna thayela hovA chatAM e pratyakSa jJAna nathI, e saMzaya che. Ama gautamanA mate Indriya ane arthanA saMbaMdhathI utpanna thayela, avyapadezya, avyabhicAri tathA nizcayAtmaka je jJAna e pratyakSa jJAna che. - A prakAranA gautamanA lakSaNamAM yogIone thatuM je AtmAnuM divya pratyakSa jJAna che eno paNa samAveza ApoApa thaI jAya che kAraNa ke nyAya ane vaizeSikanA mate mana e paNa Indriya che. A pramANe sUtrakAra, bhAgyakAra tathA vAtikAra traNeyane mate sUtrano A ja artha abhipreta che. paraMtu udyotakaranA vAtika upara "tAtparyaTIkA" nAmanI TIkA lakhanAra vAcaspati mizra A sUtrano judo ja artha kare che. A sUtramAMnA "avyapadezya ' padano teo nirvikalpa artha kare che ane vyavasAyAtmaka padano savikalpaka artha kare che. Ama A sUtramAMthI teo nirvikalpa ane savikalpa Ama be prakAra pratyakSanA phalita kare che. Ama karavAnuM saMbhavita kAraNa e ja che ke prativAdI bauddha gautamanA A sUtrano artha potAne pakSe anukuLa ane pote je jAtanuM pratyakSa mAne che ene baMdhabesato kare che. " avyapadezya' padane AdhAre A artha karI, gautamanuM A lakSaNa barAbara che ema kahI nivikalpaka pratyakSa e ja sAcuM pratyakSa jJAna che ema jaNAve che. A kAraNe trilocana, vAcaspati mizra tathA e samayanA anya nyAyamatanA vaidika paMDitoe A sUtranA arthane pheravyo che. - AcArya hemacaMdra jaina dRSTie gautamanA matanuM khaMDana kare e svAbhAvika che, paraMtu emanI sUkama najara trilocana tathA vAcaspati mizra jevA niyAyikoe karela sUtranA viparIta artha tarapha paNa gaI che e emanI vizeSatA che. A sUtrano A rIte arthaviparyAsa karavAmAM Avyo che e vize sau pahelAM . spaSTa nirdeza emaNe ja karyo che. teo spaSTa jaNAve che ke : 'atra ca pUrvAcAryakRtavyAkhyAvaimukhyena saGkhyAvadbhistrilocanavAcaspatipramukhairayamarthaH samarthito yathA-indriyArthasannikarSotpannaM jJAnamavyabhicAri pratyakSamityeva pratyakSalakSaNam / 'yataH' zabdAdhyAhAreNa ca yattadornityAbhisambandhAduktavizeSaNaviziSTaM jJAnaM yato bhavati tat tathAvidhajJAnasAdhanaM jJAnarUpamajJAnarUpaM vA pratyakSaM pramANamiti / asya ca phalabhUtasya jJAnasya dvayI gatiravikalpakaM savikalpakaM c| tayorubhayorapi pramANarUpatvamamidhAtuM vibhAgavacanametad 'avyapadezyaM vyavasAyAtmakam' iti / A rIte vAcaspati mizra tathA e samayanA trilocana jevA nyAyanA anya dhuraMdhara paMDitoe sUtrakAra, bhAgyakAra ke vArtikakAra traNeyane ISTa nahi evo artha kaI rIte karyo che e saMkSepamAM paNa spaSTa jaNAvyuM che. ApaNe bhAgyakAra vAtsyAyane je artha karyo che e joI gayA chIe. emAM avyapadezya' padano artha nivikalpaka nathI karyo. vArtikakAra udyotakara paNa Avo artha nathI letA. vastutaH pratyakSanA be prakAra-savikalpaka tathA nivikalpaka e kalpanA ja sUtrakAra pAse nahotI; nahi to jema anumAnanA traNa prakAra sUtrakAre gaNAvyA ema pratyakSanA paNa gaNAvI zakata. paraMtu jyAre udyotakara pachInA samaye bauddha tArkikoe gautamanA sUtramAMthI ja bauddha darzanane ISTa evA pratyakSanuM lakSaNa phalita karI batAvyuM tyAre eka upAya tarIke trilocana tathA vAcaspati mizra jevA neyAyikoe sUtranA arthane pheravyo. A pheraphAra upara eka prauDha dArzanika vidvAna tarIke AcArya hemacaMdranI najara paDI ane emaNe jaNAvyuM e rIte A pheraphAra ISTa nathI e vAta sAcI che. jaina mate indriya ane artha e pratyakSanI-sAMvyAvahArika pratyakSanI utpatti pratye karaNa hovA 5 juo "pramANamImAMsA' saMta paM. sukhalAlajI siMdhI jaina graMthamAlA' pR. 22 6 juo nyAyasUtra a0 1, A0 1, sU0 4. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANumImAMsAmAM pratyakSanI carcA : 17 chatAM jJapti pratye karaNa nathI. jJAna e ja pratyakSa jJAna thavAmAM paNa kAraNa che ema A sthaLe AcArya udAharaNothI rapaSTa samajAve che. sAthe sAthe emaNe bauddhonA mImAMsAkonA tathA sAMkhyonA judA judA AcAyoe karelA pratyakSanA lakSaNonuM khaMDana paNa potAnI AgavI rIte karyuM che. pratyakSa jJAnanA lakSaNanI A AkhIe carcAmAM jaina darzana anya bhAratIya darzano karatAM spaSTa rIte juduM paDe che. nyAya tathA vaizeSika jevA vaidika darzanoe pratyakSa jJAnamAM Indriya ane arthanA sannikarSane je eka kAraNarUpe jaNAvyuM che e vize jyAM sudhI jaina darzananA sAMvyAvahArika pratyakSanI vAta che tyAM sudhI AvA pratyakSa jJAnanI utpattinA eka kAraNarUpe Ano bahu vAMdho nathI. jo ke cAkSuSa pratyakSamAM utpattimAM paNa A sarSine kAraNarUpe svIkAravAmAM nathI Avato. paraMtu ATalAthI indriya ane arthanI sannikarSa e pramANa nathI banato. vaLI jyAM AtmasAkSAtkArano prazna che tyAM AtmA pote jJAna-svarUpa hoI enA potAnA AvirbhAvamAM Indriya ke mana bemAMthI koIpaNa kAraNa nathI. A pramANe jainadarzananI vizeSatA vaidika ke adika tathA bhAratIya darzanomAM ke Atma-sAkSAtkAranI bAbatamAM AtmA sivAya koIpaNa anya Indriya ke noIndriya mana vagerene kAraNa na mAnavAmAM rahelI che. A rIte jaina darzanamAM mukhya pratyakSa ke je kevaLa jJAnarUpa che ene utpanna thavAmAM AtmAne anya koIpaNa sAdhananI jarUra nathI. AvuM pratyakSa yaugika hoya to paNa mana, citta ke aMtaHkaraNa kevaLa jJAnanI utpattinI prakriyAmAM kAraNa nathI paNa A jJAna e jJAna-svarU5 AtmAno-potAnA-svarUpano AvirbhAva che. mATe A ja mukhya pratyakSa che, ane e thatAM AtmA mukta thAya che. - sAMkhya tathA yogamAM tema ja nyAya vaiziSikanA mate paNa A prakAranA yaugika pratyakSarUpa tattvajJAnamAM citta yA mana nimitta che. eka prakAre bauddhonA matamAM paNa tattvajJAnamAM citta nimitta che. alabatta, emanA matamAM citta ke AtmA koI svataMtra kAvyo nathI. AtmA emanA manamAM jJAnasattatirUpa che. A jJAnasattatinuM baMdha thaI javuM eTale ke eno AtyaMtika uccheda e ja nirvANa olavAI javuM e mokSa che. Ama mULabhUta pharakamAM mokSa thatAM jJAnasattati paNa rahetI nathI. AtmA dravyarUpa na hoI A rIte AtmAno paNa uccheda thAya che. bauddhanA nirvANanI A ka95nAnI prabaLa asara nyAya-vaizeSikanA matanA mokSanI kalpanA upara paNa paDe che. nyAya-vaizeSika matamAM tattvajJAna pachI mokSa thatAM AtmA to rahe che paNa samavAya saMbaMdhathI rahenArA enA ekapaNa vizeSa guNa rahetA nathI. Ama mokSamAM vizeSa guNa vinAno AtmA rahe ke na rahe emAM bahu pharaka nathI. A paNa eka prakArano AtmAno uccheda ja che, phakta ene spaSTatA kahevAmAM nathI Avyo. jaina darzana A bAbatamAM spaSTa che. mokSa e Atma-sAkSAtkAra pachI ja thato hoI emAM jeno mokSa thAya che eno ja eka prakAre uccheda thAya e na mAnI zakAya evI bAbata che. tattvajJAnanA pradezamAM vedAntIo jagatane mAyA mAnavA chatAM paNa mokSamAM brahmasvarUpano AvirbhAva mAne che. emanA mate brahma sata cita tathA AnaMda svarUpa che. Ama jarAka UMDethI tapAsIe to jaNAze ke nyAya-vaizeSika tathA bauddha matamAM tattvajJAna thayA bAda jeno mokSa thAya che enuM astitva ja rahe che ke kema e zaMkA che; jyAre jaina matamAM ema nathI. enuM astitva rahe che ja. - pratyakSanA--sAMvyAvahArika pratyakSanA anya prabhedomAM paNa jaina darzananI dRSTi kAMIka vizeSa sUkSma che. ApaNe joI gayA ke nyAya-vaizeSiko be prakAranA pratyakSa mAne che : nirvikalpaka ane savikalpaka, paraMtu emAM paNa nyAya-vaizeSika matanI nivikalapaka pratyakSanI kalpanA pAchaLathI UbhI thayela che e paNa ApaNe 7 juo "pramANamImAMsA' pR0 23. 8 juo ejana pR. 23, 24. sutra graM0 2 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha tapAsI gayA chIe. jaina darzanamAM Ama nathI. emAM pahelethI ja pratyakSanI cAra avasthA je dhaNI sahaja che te ja jaNAvI che. A avasthAonI jANa jJAtAne mana dvArA indriyathI je jJAna utpanna thAya che emAM mananI gatinI atizIghratAne kAraNe thatI nathI, chatAM A avasthAo ati spaSTa che. avagraha, IhA, avAya tathA dhAraNA A cAre prakAro hemacaMdre spaSTa rIte pramANamImAMsAmAM samajAvyA che. ApaNe ene kramazaH joI e. pahelo prakAra samajAvatAM teo jaNAve che ke-- "akSArthayoge darzanAnantaramarthagrahaNamavagrahaH / eTale ke indriya ane arthano saMbaMdha thatAM je sau prathama vastunuM grahaNa thAya e avagraha che. A avagrahamAM vastunA vizeSonuM grahaNa thatuM nathI, paraMtu A kAMika che evA AkAranI pratIti thAya che. AmAM kAMIka che eTalI pratIti spaSTa thatI hoI A nirvikalpaka jJAna nathI, kAraNa ke vastunuM grahaNayathArtha grahaNa to AmAM spaSTapaNe thAya ja. A pramANe ' avagraha ' thayA khAda pratyakSanI khIjI avasthA te IhA che. Ane samajAvatAM teo jaNAve che ke-- : 1deg avagRhItavizeSAkAGkSaNamIhA / avagRhIta eTale ke jenuM sAmAnya grahaNa thayuM hoya evA koI arthanI padArthanI vizeSa AkAMkSA thAya tathA e AkAMkSA thatAM manamAM A amuka prakArano padArtha che evA nirNaya tarapha laI jatI mAnasika ceSTA yA prakriyA ene IhA kahevAmAM Ave che. ahIM avagraha ane IhAnI vacce koIkavAra anya viSyamAM paNa pramAtAne saMzaya thato hoya che paNa A saMzaya mananI atyanta zIghra gatine kAraNe jaNAto nathI. A ihA ane Uha vacce pharaka che. e banneno bheda hemacaMdra A pramANe samajAve che : 11 trikAla gocaraH sAdhyasAdhanayorvyAptigrahaNapaTurUpo yamAzritya ' vyAptigrahaNakAle yogIva sampadyate pramAtA ' iti nyAyavido vadanti / IhA tu vArtamAnikArthaviSayA pratyakSaprabheda ityapaunaruktyam / arthAta Uha e gaNeya kALano sparza kare che, sAdhya tathA sAdhananI vyAptigrahaNamAM paTu evo hoI ene AdhAre vyAptigrahaNanA samaye (jenI vyApti grahaNa thAya e vastu vize) pramAtA thoDIvAra yogInI jema (sarvanA) thaI jAya che ema nyAyavidonuM kahevuM che. arthAta vyAptijJAna dvArA ekavAra e vyAptinI asara heThaLa AvatI badhI vastuonuM sAmAnyajJAna pramAtAne Uha dvArA thAya che. jyAre ahIM hA to phakta vartamAnakALamAM jenuM pratyakSa thaI rahyuM che enuM ja grahaNa karatI hoI e pratyakSano bheda che. Ama Uha ane hiA vacce mULabhUta pharakanI AcArya sUkSmakSikA dvArA spaSTatA kare che. IhA e pratyakSajJAnarUpa mAnasika ceSTA che tathA e nizcayAtmaka pratyakSajJAna tarapha dorI jAya che. IMDA pachI turata ja je nirNaya thAya che tene avAya kahe che. avAyane samajAvatAM AcArya hemacaMdra jaNAve che ke-- 12 IhitavizeSanirNayo'vAyaH / IMhAe je vastunA vizeSane jANavAnI ceSTA karI che eno nizcayAtmaka nirNaya thaI javo e avAya che. A avAya e pratyakSa jJAnanuM nizcayAtmaka svarUpa hoI e antima avasthA che. avAya thayA bAda enI dhAraNA thAya che; eTale ke eno saMskAra AtmAmAM paDe che ane khIjIvAra e saMskArane baLe smRti thaI zake che. mATe ja AcArya dhAraNAnuM svarUpa samajAvatAM jaNAve che ke-- 9 juo ejana sU. 1. 1. 26 10 juo ejana sU0 1. 1. 27 11 juo pra, mImAMsA sU. 1. 1. 27 uparanuM bhASya pR0 21. 12 juo ejan slR0 1, 1, 28 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANamImAMsAmAM pratyakSanI carcA: 19 tirdhAnar T. jenAthI smRti thaI zake eTale ke smRtinuM kAraNa che evo pratyakSa jJAnano je saMskAra e dhAraNA che. A saMskAra e nyAya-vaizeSikanA mate jJAnathI atirikta hoI bhAvanA kahevAya che paNa jaina mate A dhAraNArUpa saMskAra e AtmAno dharma hoI tathA AtmA jJAnarUpa-caitanyarUpa hoIe paNa jJAnarUpa ja che. A sthaLe pUrvAcAryonA lakSaNanI samIkSA paNa hemacaMdra suMdara rIte kare che. pUrvAcAryonA mata pramANe dhAraNAnuM lakSaNa avivu vAra doryuM (vizeSa0 0 180) ema che. vizeSAvazyakanI A gAthA anusAra avismRti-jJAnanI avismRti-AtmAmAMthI cuta na thavuM e ja dhAraNA che. to pachI AcArya saMskRtinuM kAraNa dhAraNa che, evuM zA AdhAre kahe che ema zaMkA thatA teo eno suMdara khulAso kare che ane samajAve che ke 15astyavicyutirnAma dhAraNA, kintu sA'vAya evAntarbhUteti na pRthaguktA / avAya eva hi dIrghadIrgho'vicyutirdhAraNetyucyate iti / smRtihetutvAdvA'vicyutirdhAraNayaiva sgRhiitaa| nahyavAyamAtrAdavicyutirahitAta smRtirbhavati; gacchattuNasparzaprAyANAmavAyAnAM parizIlanavikalAnAM smRtijanakatvAdarzanAt / tasmAt smRtihetU avicyutisaMskArAvanena snggRhiitaavitydossH| avizruti e dhAraNA che e vAta sAcI paraMtu A prakAranI avimyuti avAyanI aMdara ja aMtarbhata thayelI che. vastutaH khUba ja lAMbA samaya sudhI sthita avAya ja avizrutirUpa hoI dhAraNamAM pariName che. athavA to avizruti-nizcayanuM cuta na thavuM e smRtinuM kAraNa hoI dhAraNAthI saMgRhIta thaI jAya che. kevaLa avAya eTale ke arthano nirNaya avizrutirahita hoya-arthAta e sthira na hoya to e samRtinuM kAraNa banato nathI; jema ke raste jatAM pagataLe ghAsa ke AvI vastuono nirNaya enA sparzathI thAya che paNa e vize enA cittamAM koI parizIlana thatuM na hovAthI e jJAna nizcayasvarUpa avAya hovA chatAM e avismRti na hovAne kAraNe smRti utpanna karatuM nathI. mATe ahIM Apela dhAraNanA lakSaNathI jJAnanI avismRti ane saMskAra je smRtinA kharekharA kAraNa che e banneno saMgraha thaI jAya che mATe dhAraNanuM AvuM lakSaNa karyuM che. A prakAranA AcArye karela lakSaNathI ApaNe emanI sUkSmakSikA tathA saMkSepamAM paNa potAno muddo spaSTa rIte samajavavAnI AgavI rIte joI zakIe chIe. phakta pratyakSa jJAnanA lakSaNanI carcAmAM AcArya hemacaMdra anya darzanoe karela lakSaNanI carcA muddAsara kare che eTaluM ja nahi, paNa jyAM anya darzanakAro pote karela lakSaNano ke potAnA AcAryoe karela lakSaNanA arthano vi5ryAsa kare che tyAM paNa teo cokkasa rIte nukatecInI kare che. A uparAMta potAnuM lakSaNa pUrvAcAyoM karatAM juduM paDatuM hovA chatAM zA kAraNe siddhAntathI virodha nathI te, tathA potAnA matanA siddhAntono je aMza pUrvAcAryonA lakSaNamAM rahI jato hoya ene paNa AvarI le che. A rIte zakya eTalI nirdoSatA sAthe koIpaNa bAbatane saMkSepamAM kahevAno emano prayAsa hoya che, e A carcAthI spaSTa jaNAI Ave che. pramANamImAMsAmAM ahIM tathA anyatra paNa AcArya hemacaMdra khoTo ADaMbarI zabdavistAra karyo nathI paraMtu eka gaMbhIra tArkikanI adAthI emaNe jene darzananA siddhAntonuM ane emAM paNa vizeSa pramANabhAganuM suMdara nirUpaNa karyuM che e emanI vizeSatA che. ti rAmT. 13 juo ejana sU0 1. 1. 29 14 juo ejana pR. 22 15 ) = =