Book Title: Prakrit Prayogoni Pagdandi par
Author(s): H C Bhayani
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229673/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRta prayogonI pagadaMDI para 1. ardhamAgadhImAM prApta prAcIna zabdaprayogo 'anusaMdhAna- 6' mAM amA. 0mINa pratyayavALAM prAcIna rUpo viSe dhyAna khecyuM hatuM (pR. 76-78 ) / ke. Ara. caMdrAe khetantra / kheyanna (saM. kSetrajJa) vagerenI prAcInatA viSe lakhyuM che / ahIM tevA ja bIjA thoDAka prAcIna prayogo noM dhuM huM / ha. bhAyANI ( 1 ) 'uu - baddha', 'uDubaddha' piMni 24, oni. 296, 349, 660, onibhA 123, 175mAM uubaddha ane oni. 27mAM uDu-baddha 'varSAkAla sivAyano ATha mAsano, ziyALA tathA unALAno samaya' evA arthamAM vaparAyA che / jema ke 'gacchamma esa kappo vAsAvAse taheva uu baddhe / ' (onibhA. 123) - perisanA DaoN. nalinI balabIre A prayoganI vicAraNA karatAM pAli sAhityamA paNa utukAla zabdano AvAja arthamAM prayoga thayo hovAnuM batAyuM che (eka aMgata patramAM ) / uu-baddha ke uDu - baddha nuM saMskRta pUrva rUpa to Rtubaddha che. eno uparyukta artha kaI rIte niSpanna thayo te vicAraNIya che / Rtuno 'varSARtu' evo rUDha artha thayo hoya (jema arabI-phArasI mausama 'Rtu' parathI aMgrejImAM Monsoon 'varSARtu') / paNa pAli prayogano khulAso AdhI maLatA nathI / paraMtu Avo viziSTa zabdaprayoga samAnapaNe jaina ardhamAgadhI AgamonI bhASAmAM tathA bauddha pAli AgamonI bhASAmAM maLe che e hakIkata sUcaka le / (2) 'purisAdANIe' 'samavAyAGga', 'kalpasUtra' tathA 'uttarAdhyayana' mAM (chaThThA adhyayananA upasaMhAranA cUrNi ane zAntyAcAryanI TIkAmAM ApelA pAThAMtara anusAra) tIrthaMkara pArzvanuM 'purisAdANIe' evaM eka lAkSaNika vizeSaNa maLe che. jaina paraMparAmAM 'puruSAdAnIya' eTale ke 'upAdeya puruSa', 'Apta puruSa' (pAsama.) evo artha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [100] karAyo che / = have pAlimA 'purizAjAnIya', 'purizAjaJJa' evA prayoga maLe che / (juo Adelheid Metteno lekha : When Did the Buddha Live ? e pustakamAM saMpA. Heinz Bechert, 1995, pR. 183). saM. 'AjAneya' 'kulIna' (saM. 'AjAba' = 'janma'), 'AjAni' = 'uttama kuLamAM janma', 'AjAneyya' = kulIna', pachIthI 'kulIna ghoDo', 'jAtya azva' ( amarakoza 18, 44; abhidhAnacintAmaNi, 1234) vagere jANItA che / eTale 'AdANIe' e 'AjANee' nuM paraMparAmAM barAbara na sacavAyeluM, vikRta rUpAMtara che. tethI mULa artha paNa bhUlAI gayo ane 'AdAnIya'nuM pachI saMdarbhamAM baMdha bese tema anukULa arthaghaTana karAyuM / 'jugupsA' > 'duguMchA' vagere tAlavya vyaMjanano daMtya banyAnAM udAharaNa maLe che (pizela, $225). AmAMthI e phalita thAya che ke ardhamAgadhI AgamonI bhASAmAM maLatA kaMTalAka zabdaprayogonA mULa svarUpa ane artha mATe pAli bhASAmAthI mArgadarzana maLe che, ane e hakIkata e prayogonI prAcInatA sUcave che| vaLI 'purisAdANIya' nA arthanI paNa pratItikara spaSTatA thAya che / (3) 'tAI' 'uttarajjhAya' mAM tathA 'sUyagaDa' suttamAM tAi zabdano prayoga maLe che ane paraMparAmAM teno 'trAtA, upakArI, muni' evo artha samajhavAmAM Avyo che / gusTAva yethe temanA eka saMzodhana-lekhamAM tAi zabdanA prayoganA Agamika sAhityamAthI badhA saMdarbhoM ApI, pAli sAhitya tathA anya bhASAonA bauddha sAhityamAthI tAdi, tAI e zabdonA prayogonA saMdarbhoM TAMkIne batAvyuM che ke pAli tAdinuM mULa saM. tAdRz che, ane je saMdarbhomAM bauddha tema ja jaina sAhityamAM tAdi, tAi vagere parAyA che, tyAM temano artha paNa 'tenA jevA, tenA jevA uttama, pavitra mahApuruSa' evo ja thAya che| tAinA mULa rUpa tarIke tAdi, saM. tAdRz bhulAI jatAM tAino saMbaMdha trA- dhAtu sAthai joDI devAmAM Avyo / Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10l] A udAharaNa paNa ardhamAgadhImAM prAcIna prayogo jaLavAyA hovAnuM ane mULanI zabdarUpa ane arthane lagatI paraMparA keTalIka bAbatamAM lupta thaI hovArnu sUcave cha / (Gustav Roth : "'A Saint Like That' and 'A Saviour' in Prakrit, Pali, Sanskrit and Tibetan Literature', zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa jayaMtI graMtha, bhAga 1, 1968, pR. 31-46; Indian Studies 1986, pR. 91-10 upara punaH prkaashit)| 2. prAkRta 'uDukkiya' __'dasakAliya' (athavA 'dasaveyAliya') sUtranI agastyasiMha kRta cUrNimA lUSakahetunA udAharaNamAM, kAkaDIbhArelA gADAmAMnI badhI kAkaDI pote khAya to gADAno dhaNI tene nagaraddhAramAthI nIsarI na zake evaDo lADu Ape evI zarata karIne eka dhUrta dareka kAkaDI para potAnA dAMta besADe che ane jyAre nyAyAdhikArI dhUrtanA pakSamAM cukAdo Ape che, tyAre gADAno dhaNI bIjA eka dhUrtanI zIkhavaNIthI eka nAno lADu nagaradvAranI vacce mUkIne tene 'bahAra nokaLa, nIkaLa' ema kahetAM, e na halato lADu pahelA dhUrtane zarata pramANe ApI de che - evI kathA cha / temAM 'savva-tausANi daMtehiM uDukkiyANi' evo prayoga cha / 'dezI zabdakoza' mAM 'dAMtoM se kATa kara dAgI karanA' e pramANe artha to barAbara karyo che, paraMtu uDukkiyane dezya gaNyo che ane teno saMbaMdha kannaDa uDi 'kATanA, TukaDe karanA' sAthe hovArnu kahyu che / . hakIkate mULa pATha saheja bhraSTa cha / uDDakkiya evaM zabdarUpa joIe / prA. Dakka = saM. daSTa / Dakka e mukkanI jema sAdRzyamUlka rUpa cha / ud upasarga sAthe joDAIne uDDukka 'karaDavU' / tenA parathI bhUtakRdaMta uDDukkiya / (saMdarbha : dasakAliyasutta, saMpA. muni puNyavijaya. prAkRta graMtha pariSada, graMthAMka 17. 1973. dezI zabdakoza. saMpA. muni dullaharAja, 1988)