Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ paumacariyaM ke hindI anuvAda meM katipaya truTiyA~ ( pUrvArdhamAtra ) vizvanAtha pAThaka prAdhyApaka zrI zAntilAla ma0 vorA ne prAcIna jaina rAmAyaNa paumacariyaM kA hindI anuvAda prastuta kara sAhitya kI zlAghya sevA kI hai| prAkRta grantha pariSad se mUla prAkRta-pATha ke sAtha prakAzita ukta anuvAda meM aneka sthaloM para kucha truTiyA~ raha gaI haiM / ataH una truTiyoM kA mArjana Avazyaka hai / prastuta nibandha meM truTigrasta sthaloM ke vivecana ke sAtha-sAtha saMgata artha-saMghaTana kA bhI prayAsa kiyA gayA hai / AzA hai sudhIjana mere sujhAvoM kA samucita mUlyAMkana kareMge / sarvaprathama hama rAkSasavaMzAdhikAra zIrSaka prakaraNa kI nimnalikhita gAthA para vicAra karate haiM AvattaviyaDamehA ukkaDaphuDaduggahA mahAbhAgA / tavaNAyavaliyarayaNA kayA ya ravirakkhasasuehiM // / 5 / 248 ukta saMskaraNa meM isakA anuvAda isa prakAra diyA gayA hai- " Avarta vikaTa nAmaka megha se yukta vistIrNa vizada evaM zatruoM ke dvArA durgraha tathA kinAroM se TakarAne vAlI pAnI kI laharoM meM baha kara Aye ratnoM se vyApta dvIpoM meM ravirAkSasa ke putroM ne bhI sanniveza basAye / " isa anuvAda ko tArakAMkita kara nIce yaha pAdaTippaNI dI gaI hai --- "mUla meM 'tavaNAyavaliyaraya 'pATha hai / isa pada kA artha bahuta khIMca-tAna karane para bhI barAbara nahIM baiThatA / raviSeNa ne mUla meM jo bhI pATha rahA ho usakA anuvAda 'taTatoyAvalIratna dvIpA : ' kiyA hai aura vaha sandarbha ke anurUpa bhI pratIta hotA hai / ataH usI kA anuvAda yahA~ diyA gayA hai|' isa TippaNI ke anusAra anuvAdaka ne mUlapATha ko hI upekSita kara diyA hai / unhoMne kevala raviSeNa ke anuvAda kA anuvAda dekara saMntoSa kara liyA hai / ataH isa gAthA ke khoye hue vAstavika artha para samyak vicAra Avazyaka hai / hindI anuvAdaka ne AvattaviyaDamehA' kA artha 'AvartavikaTa nAmaka megha se yukta' kiyA hai / aba prazna yaha hai ki yadi 'AvattaviyaDameha' kA artha 'Avarta vikaTa nAmaka megha' hai to anuvAdaka ko usI para ruka jAnA cAhiye thA / 'AvartavikaTa nAmaka megha se yukta' yaha artha kahA~ se A gayA / devadatta kahane para devadatta se yukta artha vyavahAra meM kahIM nahIM AtA hai / sAtha hI sAtha yadi 'Avarta vikaTa' saMjJA yA vizeSya hai taba to prastuta padya meM sandarbha labhya sanniveza pada kA abhAva hone ke kAraNa anya pada usI ke vizeSaNa ho jAyeMge / ataH ukta artha avizvasanIya hai / 'AvattaviyaDamehA' kA sIdhA sA artha isa prakAra hai - ' AsamantAd vRttA utpannAH vikaTAH sundarAH meghAH ghanAH yeSu' arthAt jinameM cAroM ora sundara megha utpanna hote rahate the yA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanAtha pAThaka ma~DarAte rahate the| 'ukkaiphuDaduggahA' kI vyAkhyA isa prakAra hogI-utkaTaiH prabalairarthAd balavadbhiH zatrubhiH sphuTatayA durgrahAH spaSTadurjeyAH arthAt prabala zatruoM ke dvArA kaThinAI se jItane yogya / 'tavaNAyavaliyarayaNA' isa pada meM 'liya' zabda ke artha para vicAra kara lenA Avazyaka pratIta hotA hai| isa zabda kA prayoga gAthAsaptazatI kI nimnalikhita gAthA meM upalabdha hotA hai-- thoraMsuehiM ruNNaM savattivaggeNa pupphviaae| bhuasiharaM paiNo pechi UNa siralagga tuppaliaM // 528 // TIkAkAra gaGgAdhara ne 'lia' kA artha isa prakAra diyA hai--"tuppaM varNaghataM tena liptaM tuppliaN|" 'prAkRtasarvasva' aura 'pAiasaddamahaNNava' bhI isa artha kA samarthana karate haiM / ataH 'tavaNAyavaliyarayaNA' kI saMskRta chAyA 'tapanAtapaliptaratnAH' hogA, isakI vyAkhyA isa prakAra hogI _ 'tapanasya sUryasya Atapena liptAni vyAptAni anuraJjitAni vA ratnAni yeSu' arthAt jinameM sUrya ke prakAza se ratna anuraMjita hote rahate the yA camakate rahate the| isa sampUrNa gAthA kA anuvAda yaha honA cAhiye ravirAkSasa ke putroM ne bhI aise sanniveza basAye jina meM cAroM ora sundara megha utpanna hote rahate the (yA chAye rahate the) jo prabala zatruoM ke dvArA spaSTatayA durgrAhya the aura jina meM sUrya kI kiraNoM se ratna camakate rahate the| _ 'yadi tavaNAyavaliyarayaNAM--isa pATha ko azuddha mAneM aura isake sthAna para 'tavaNIyavaliyarayaNA'--yaha pATha svIkAra kareM to vyAkhyA isa prakAra karanI par3egI 'tapanIyeSu suvarNeSu valitAni khacitAni ratnAni yeSu / arthAt jina meM suvarNoM ke bhItara ratna jar3e the| 'dazamukhapurI praveza' nAmaka uddeza meM yaha gAthA draSTavya hai aha rakkhasANa sennaM cakkAvattaM va bhAmiyaM sahasA / jakkhabhaDesu samatthaM diLaM ciya dahamuheNa raNe / / 8 / 99 isakA anuvAda isa prakAra kiyA gayA hai "isake anantara sahasA apane sainya ko cakra kI bhA~ti ghumAkara dazamukha use raNa bhUmi meM yakSa subhaToM ke samakSa le aayaa|' yaha artha ThIka nahIM hai kyoMki mUla pATha meM dekhanA' (diThTha) kriyA prayukta hai 'le AnA' nhiiN| prasaMgAnusAra isameM yakSoM ke dvArA rAkSasavAhinI ke pIr3ita ho jAne kA varNana hai / ataH isa gAthA kA upayukta artha yaha ho sakatA hai anvaya-aha dahamuhabhaDeNa raNe jakkhabhaDesu samatthaM ciya rakkhasANa sennaM, cakkAvattaM va sahasA bhAmiyaM dittuN| yahA~ 'jakkhabhaDesu' meM vidyamAna saptamI, tRtIyA ke artha meM prayukta hai dvitIyAtRtIyayoH saptamI-haimazabdAnuzAsana 8 / 2 / 135 - aba sampUrNa gAthA kA artha isa prakAra kiyA jA sakatA hai
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ paumacariyaM ke hindI anuvAda meM katipaya truTiyA~ 'isake pazcAt yuddha meM vIra dazamukha (rAvaNa) ne yakSabhaToM ke dvArA cakra kI bhA~ti ghumAyI gaI sampUrNa rAkSasoM kI senA ko dekhaa| rAvaNa yajJa karate huye maruta se pUchatA hai-'tumane kauna-sA kArya Arambha kiyA hai ? nAnA prakAra ke pazu kisa liye ba~dhe haiM ? ye sabhI bAhmaNa yahA~ kisaliye Aye haiM ? isake anantara yaha gAthA AtI hai saMvattaeNa bhaNio vippeNa kiM na yANase jannaM / maruya narindeNa kayaM paraloyatthe mahAdhamma // 11 / 71 isakA anuvAda isa prakAra kiyA gayA hai "yajJa kA saMcAlana karane vAle brAhmaNa ne kahA ki kyA tuma nahIM jAnate ki maruta rAjA ne paraloka ke liye mahAn dharmapradAyI aisA yaha yajJa zurU kiyA hai|" yahA~ 'saMvattaa' kA artha 'yajJa kA saMcAlana karane vAlA' nahIM hai| maruta-yajJadhvaMsa kA prakaraNa vAlmIki-kata rAmAyaNa meM bhI hai| uttarakANDa ke aTThArahaveM sarga ke anusAra maruta kA ukta yajJa bRhaspati ke bhAI saMvarta ne karAyA thaa| isa purANa-prasiddha ghaTanA kA varNana rAmAyaNa meM isa prakAra hai saMvarto nAma brahmarSiH sAkSAd bhrAtA bRhaspateH / yAjayAmAsa dharmajJaH sarvadeva gaNairva taH / vA0 rA0 u0 kA0 1803 yajJavidhvaMsaka rAvaNa se yuddha karane ke liye samudyata maruta ko saMvarta ne manA kara diyA thA raNAya niryayau kraddhaH saMvoM mArgamAvaNot / so'bravIt snehasaMyuktaM marutaM taM mahAnRSiH / / 18 / 15 mahAbhArata ke 'Azvamedhika parva' meM bhI saMvarta ke dvArA maruta kA yajJa sampanna karAye jAne kA savistAra varNana hai| ataH prastuta gAthA meM prayukta 'saMvattaa' zabda vAlmIki kRta rAmAyaNa ke isI prasaMga se sambaddha bRhaspati ke bhAI saMvarta kA vAcaka hai| 'saMvaTTaeNa bhaNio vippeNa' kA artha hogA-saMvartaka nAmaka brAhmaNa ke dvArA kahA gyaa| 'manoramA pariNayana prakaraNa' meM kahA gayA hai ki jaba rAvaNa ne apanI putrI manoramA ke vivAha kA vicAra kiyA taba mantriyoM ne mathurA ke rAjA harivAhana ke putra madhukumAra ko kanyA dene kA prastAva rkhaa| isI bIca saMyogavaza harivAhana apane putra ke sAtha rAvaNa-sabhA meM A pahu~cA / rAvaNa madhukumAra ko dekhakara santuSTa ho gyaa| isake pazcAt Ane vAlI yaha gAthA dekhiye harivAhaNassa maMtI bhaNai tao iya pahu nisAmehi / eyassa sUlarayaNaM dinnaM asureNa tuTeNaM // 12 // 6 isa gAthA kA anuvAda isa prakAra diyA gayA hai-"taba harivAhana ko mantriyoM ne isa prakAra kahA-he prabho ! Apa suneM / tuSTa asura rAvaNa ne isa madhukumAra ko eka zUla-ratna diyA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanAtha pAThaka hai|" yahA~ asura kA artha rAvaNa kiyA gayA hai aura kahA gayA hai ki asura arthAt rAvaNa ne madhukumAra ko zUla-ratna diyA thaa| punaH madhukumAra-pUrvabhava prakaraNa ke prArambha meM AnevAlI gAthA isa prakAra hai eyantarammi pucchai gaNanAhaM seNio kypnnaamo| dinnaM tisUlarayaNaM keNa nimitteNa asureNaM / / 12 / 9 isake anuvAda meM bhI asura zabda kA artha rAvaNa diyA gayA hai, anuvAda draSTavya hai "isake pazcAt zreNika ne praNAma karake gaNanAtha gautama se pUchA ki asura rAvaNa ne trizUla-ratna kyoM diyA thaa|" aba vicAraNIya yaha hai ki kyA vAstava meM rAvaNa ne madhukumAra ko trizUla diyA thA ? isa prazna kA uttara 'madhukumAra pUrvabhava' prakaraNa kI nimnalikhita kathA meM vidyamAna hai 'prabhava aura sumitra do mitra the| sumitra kI patnI ko dekhakara prabhava mohita ho gyaa| yaha bAta jAnane para sumitra ne apanI patnI vanamAlA ko prabhava ke ghara bheja diyaa| isa ghaTanA se prabhAvita hokara prabhava ne use lauTA diyA tathA glAnivaza kRpANa se apanA zira kATane kA prayatna kiyA, parantu usI samaya vahIM chipe sumitra ne hAtha pakar3a liyaa| samajhA-bujhAkara upazAnta kiyaa| kAlAntara meM sumitra ne pravrajyA-grahaNa kara liyA aura vaha mara kara IzAnakalpavAsI deva huaa| vahA~ se cyuta hokara harivAhana-putra madhukumAra ke rUpa meM utpanna huaa| udhara mithyAtva-mohita-mati prabhava marakara bhavapravAha meM bahatA huA anta meM bhavanapati camara ke rUpa meM utpanna huaa| camara ne avadhijJAna se apane pUrvabhava ke mitra sumitra ko madhukumAra ke zarIra meM pahacAna liyA aura pUrvopakAra ke badale use trizUlaratna pradAna kiyaa| isakA varNana usI prakaraNa meM isa prakAra AyA hai-- kAUNa samaNedhamma saNiyANaM tattha ceva kaalgo| jAo bhavaNAhivaI camara kumAro mahiDDhIo // 12 // 33 avahivisaeNa mittaM nAUNa purAkayaM ca uvayAraM / mahurAyassa ya gantu tisUlarayaNaM paNAmei / / 12 / 34 Azcarya to yaha hai ki usI prakaraNa meM zUla-prApti kI pUrI kathA kA spaSTa ullekha hone para bhI anuvAdaka ne camara ke dvArA madhukumAra ko zUla diye jAne kI ghaTanA para dhyAna nahIM diyA aura rAvaNa dvArA trizUla diye jAne kI kalpanA kara lI / ho sakatA hai, unhoMne asura ko rAkSasa kA paryAya samajhane kI bhUla kI ho / vastutaH donoM bhinna-bhinna jAtiyA~ haiN| vedoM meM asura zabda deva-vAcaka hai / amarakoza meM asuroM aura rAkSasoM ko pRthak-pRthak zreNiyoM meM sthAna diyA gayA hai| pAiyasaddamahaNNava meM asura kA artha bhavanapati deva likhA hai| paumacariyaM meM camara ke liye bhavanapati aura asura donoM zabdoM ke prayoga milate haiM kyoMki asura zabda deva vAcakahai / kavirAja svayaMbhUvadeva ne apabhraMza mahAkAvya paumacariyaM meM camara ko amara (deva) kahA hai 1. anuvAdaka ne yahA~ 'samaNa' kA artha zrAvaka kiyA hai|
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 paumacariyaM ke hindI anuvAda meM katipaya truTiyA~ jasu camareM amareM diNNu varu / sUlAuha sayalAuhapavaru yahA~ bhI camara ke dvArA madhukumAra ko trizUla pradAna karane kA varNana hai| ataH 'asura rAvaNa ne madhukumAra ko zUla ratna diyA thaa|' anuvAdaka kA yaha kathana bhrAmaka hai / isake atirikta harivAhaNassa maMtI bhaNai, isakA artha bhI ThIka nahIM hai kyoMki isa meM rAvaNa ke maMtriyoM dvArA harivAhana ko koI bAta nahIM batAyI gayI hai balki harivAhana kA hI mantrI rAvaNa ko apane rAjakumAra kI yogyatA se paricita karA rahA hai| isa prakAra uddhRta gAthA kA pUrA anuvAda azuddha hai, ataH isakA saMzodhana honA cAhiye / vajrakarNa upAkhyAna meM likhA hai ki rAma aura lakSmaNa kramazaH bhramaNa karate huye eka tApasAzrama meM pahu~ce / Azrama kA varNana isa prakAra hai nANAsaMgahiyaphalaM akiTTadhaNNeNa ruddhapahamaggaM / umbaraphaNasavaDANaM samihAsaMghAyakayapuMjaM / / 33 / 2 ___ isakA anuvAda yoM hai-"vaha Azrama nAnAvidha phaloM se paripUrNa thaa| udumbara, panasa aura bar3a ke pattoM ke na haTAye jAne se usake rAste ruka gaye the aura usameM ikaTTI kI huI samidhoM kA Dhera lagA thA / " isa anuvAda meM 'akiTThadhaNNeNaruddhapahamaggaM' ko ucita rUpa se nahIM samajhAyA gayA hai| usakA artha yaha karanA cAhiye- akRSTena dhAnyena ruddhapathamArgam / sampUrNa gAthA kA zuddha artha yaha hai usa Azrama meM nAnA prakAra ke phaloM kA saMgraha thA, vahA~ kA mArga binA jote-boye ugane vAle dhAnyoM se avaruddha thA aura vahA~ gUlara, kaTahala tathA baragada kI samidhAoM kA Dhera lagA thaa| tRSAkula rAma ke liye lakSmaNa akele jala lene jAte haiN| kalyANamAla nAmaka rAjakumAra unheM apane ghara le jAtA hai aura unakA vRttAnta pUchatA hai / lakSmaNa kahate haiM so bhaNai vippautto mahabhAyA ciTThae vrujjaanne| jAva na tassa udaM taM, vaccAmi tao kahisse haM // 347 isakA artha yoM kiyA gayA hai- "usane kahA-mere bhAI mujha se viyukta hokara uttama udyAna meM Thahare huye haiM / yAvat unake pAsa pAnI nahIM hai, ataH maiM vaha lekara jAtA huuN| bAda meM maiM khuuNgaa|" isa artha meM 'jAtA hU~' ke pahale 'vaha lekara' bAhara se jor3anA par3atA hai| ataH ise yoM samajheM - 'jAva' avyaya avadhAraNa yA nizcaya ke artha meM prayukta hai ( pAiyasaddamahaNNava ) / 'udaM taM' ko eka sAtha udaMtaM par3hiye / aba udaMtaM kI vyAkhyA isa prakAra kIjiye-ut+ antam = udantam / ut kA artha samuccaya hai aura anta kA artha hai aba nikaTa / aba uttarArdha kA artha isa prakAra kIjiye usane kahA-mere bhAI viyukta hokara uttama udyAna meM Thahare haiM aura maiM nizcaya hI unake pAsa jAtA huuN| usake pazcAt khuuNgaa| aisA artha karane para pUrvArdha meM sthita 'vippautta' zabba
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 vizvanAtha pAThaka uttarArdha meM sthita 'vaccAmi' kriyA kA hetu-vAcaka ho jAyegA kyoMki lakSmaNa ke jAte hI virahI aura akele rAma ko DhAr3hasa mila jaayegaa| 'viyogI rAma ke pAsa jala lekara jAtA hU~' kI apekSA 'pyAse rAma ke pAsa jala lekara jAtA hU~' yaha kahanA adhika sArthaka hai kyoMki pUrvokta anuvAda meM jalAnayana ko hI prAdhAnya diyA gayA hai| mandodarI sItA ko rAvaNa se prema karane kI salAha detI huI kahatI hai-. je rAmalakkhaNA vi hu tujjha hie niyayameva ujjuttaa| tehiM vi kiM kIrai vijjAparamesare ruTe / / 46 / 40 isakA artha dekhiye-"jina rAma aura lakSmaNa ne tumhAre hRdaya meM sthAna prApta kiyA hai ve bhI vidyAdhareza rAvaNa ke ruSTa hone para kyA kareMge?'' 'rAma aura lakSmaNa ne tumhAre hRdaya meM sthAna prApta kiyA hai' yaha ukti nitAnta asaMgata hai kyoMki sItA ke hRdaya meM kevala rAma ne sthAna prApta kiyA thA, lakSmaNa ne nhiiN| yahA~ hia kA artha hita hai aura ujjutta(udyukta)kA saMlagna (ut+yukta) / ataH gAthA kA artha isa prakAra honA cAhiye-tumhAre hita (kalyANa) meM nizcaya hI saMlagna jo rAma aura lakSmaNa haiM unake dvArA bhI vidyAparamezvara rAvaNa ke ruSTa hone para kyA kiyA jA sakatA hai| sItA ke viyoga meM vyathita rAvaNa kI vikSiptAvasthA ke varNana ke turanta bAda hI yaha gAthA AtI hai acchau tAva dahamuho maMtIhiM samaM vihIsaNo maMtaM / kAUNa samADhatto bhAisiNehaujjaya maIo // 46385 isakA yaha anuvAda hai-"rAvaNa ko rahane do-yaha socakara bhrAtRsneha se udyata buddhi vAlA vibhISaNa mantriyoM se parAmarza karane lgaa|" parantu yaha vibhISaNa ke socane kA prasaMga nahIM hai / vastutaH yahA~ racanAkAra vimala sUri 'acchau tAva dahamuho (AstAM tAvad dazamukhaH) kaha kara prakaraNAntara kI avatAraNA kara rahe haiN| kharadUSaNa kA vadha ho jAne ke pazcAt saMbhinna nAmaka rAkSasa-maMtrI kI ukti kA udAharaNa prastuta hai suhakammapahAveNaM virAhio lakkhaNassa saMgAme / sigdhaM ca samaNupatto vahamANo bandhavasiNehaM // 46188 caliyA ya ime savve kaiddhayA pvnnputtmaaiiyaa| kAhinti pakkhavAyaM tANaM suggIvasannihiyA // 46 / 89 hindI anuvAda --"zubhakarma ke udaya se lakSmaNa ke saMgrAma meM bandhujana ke sneha ko dhAraNa karane vAlA virAdhita zIghra hI vahA~ A pahu~cA hai| sugrIva ke pAsa rahane vAle hanumAna Adi ye saba caMcala kapidhvaja usakA pakSapAta karate haiN|" - saMbhinna kI ukti meM zubhakarma ke sAtha koI sambandhavAcaka zabda na hone ke kAraNa yaha artha nikalatA hai ki rAkSasoM ke hI zubha karmodaya se virAdhita lakSmaNa ke saMgrAma meM
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ paumacariyaM ke hindI anuvAda meM katipaya truTiyA~ 49 A pahu~cA hai / isa anuvAda ko par3hane para aisA nahIM lagatA ki kharadUSaNa kA vadha ho cukA hai kyoMki 'A pahu~cA hai' yaha ullekha sUcita karatA hai ki abhI virAdhita lakSmaNa se milA hI hai, isa milana ke anantara ghaTane vAlA vRttAnta arthAt kharadUSaNa kA vadha nahIM huA hai| yahA~ hai, kriyA bhrama utpanna karatI hai, usake sthAna para 'thA' honA caahiye| prathama gAthA ko isa prakAra samajheM / anvaya-bandhavasiNehaM vahamANo virAhio lakkhaNassa suhakammapahAveNa saMgAme sigdhaM samaNupatto / arthAt lakSmaNa ke zubhakarma ke prabhAva se saMgrAma meM bAndhavasneha ko dhAraNa karatA huA virAdhita zIghra A pahuMcA thaa| . isa artha meM yaha dhvani hai ki lakSmaNa ke zubha karmoM kA udaya ho gayA thA ki kharadUSaNa ke yuddha meM unakI sahAyatA ke liye virAdhita A gyaa| nahIM to ve kyA kharadUSaNa kA vadha kara lete! dvitIya gAthA meM 'kAhinti tANaM pakkhavAyaM' kA artha 'usakA pakSapAta karate haiM' asaMgata hai| 'tANaM 'bahuvacana hai aura 'kAhinti' bhaviSyatkAlika kriyA hai| ataH kathA-sUtra ko surakSita rakhane ke liye yaha artha hogA unakA (arthAt rAma aura lakSmaNa kA) pakSapAta kreNge| abhI sugrIvAdi se rAma kA paricaya hI nahIM huA hai| Age sugrIvAkhyAna parva Ane vAlA hai / ataH bhaviSyatkAlika kriyA ke sthAna para vartamAnakAlika kriyA rakha dene para kathA sUtra meM visaMgati utpanna ho jaayegii| hanumatprasthAna parva kI isa gAthA kA bhI artha ThIka nahIM hai tatto so siri bhUI saMpatto siripuraM rayaNacittaM / pavisai haNuyassa sahA tAvantaM pecchaI dUyaM // 49 / 1 artha-"taba vaha siribhUti ratnoM se vicitra aise zrIpura meM pahu~cA aura hanumAna kI sabhA meM praveza kiyaa|" isa artha meM 'tAvantaM pecchaI dUyaM' ko chor3a hI diyA gayA hai| isa gAthA ko samajhane ke liye pahale isa prakAra anvaya karanA hogA tatto so saMpatto siri bhUI rayaNacittaM siripuraM pavisai, tAva haNayassa sahA entaM dUyaM pecchi| arthAt isake pazcAt vaha AyA huA (samprApta) zrIbhUti ratnoM se vicitra zrIpura meM praveza karatA hai / taba hanumAna kI sabhA Ate huye dUta ko dekhatI hai| yahA~ vartamAna bhUtArthaka hai| yaha artha karane para spaSTa prathamAnta sahA zabda ko balAt / dvitIyArthaka luptavibhaktika pada banAne kI kliSTa kalpanA nahIM karanI pdd'egii|