Book Title: Papnu mul Parigraha
Author(s): Mansukhlal T Mehta
Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230157/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApanuM mULa H parigraha manasukhalAla tArAcaMda mahetA " parigraha' zabdamAM "ra" upasarga che, ane teno artha "cAre taraphanuM" evo thAya che. tenI sAthe pradu dhAtuM svIkAra ke aMgIkAranA arthamAM che. eTale cAre taraphathI vastuno svIkAra ke saMgraha karavAnI rItane "parigraha' kahevAmAM Ave che. parigraha e pApa che. jaina darzanamAM pApano mukhya saMbaMdha vRtti sAthe che. tethI karIne mamatvabuddhithI padArtho ke vastuone saMgraha rAkhavo agara saMgraha karavAnI IcchA karavI, prayatna karavo, e badhuM parigrahanuM svarUpa che ane dharmazAstromAM AvA parigrahane pApanA mULa tarIke mAneluM che. dazavaikAlika sUtramAM kahevAmAM AvyuM che keH "jema bhamaro vRkSanAM vividha phUlomAMthI rasa cUse che ane potAnI jAtane nabhAve che chatAM phUlono vinAza karato nathI; arthAt phUlone ochAmAM ochI pIDA thAya tema varte che, tema zreyArthI manuSya paNa potAnI vyAvahArika tamAma pravRttio karatAM potAnA sahAyako mAMthI-potAnA grAhakorU5 vividha AlaMbanomAMthI evI rIte lAbha uThAvavo ghaTe ane potAnI jAtane evI rIte nabhAvavI ghaTe jethI e potAnA sahAyakarUpa AlaMbanono vinAza na thaI jAya-temanI AjIvikA ja na chinavAI jAya-teo samULagA cUsAI jaI vinAza na pAme." 1 . kalikALasarvajJa zrImad hemacaMdrAcArya yogazAstramAM kahyuM che ke: "duHkhanA kAraNarUpa asaMtoSa, avizvAsa ane AraMbha A sarva mUchanAM phaLo che ema jANune parigrahano niyama karavo."ra bAhathI dhanAdikano tyAga karAyelo hoya paNa aMdarathI IcchA-tRNA jIvanta hoya to te paNa eka prakArano parigraha ja che. bAhya tyAga zakya che, paNa sAcI mahattA AMtara tyAganI che. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che ke : na so pariggaho vutto nAyaputteNa taainnaa| mucchA pariggaho vutto ii vuttaM mhesinnaa|| 1 2 paMDita becaradAsakRta "mahAvIra vANI" (sUtra 7-8). yogazAstra adhyayana 2-106. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApanuM mULa : paricaha : 57 bAhya Rddhine dekhAvamAtrane parigraha nathI kahyo, paNa mUracha e ja parigraha che. Asakti e ja saMsAra che. zrI umAsvAmI mahArAje tasvArtha sUtramAM parigrahanuM svarUpa samajAvatAM mUrchA purijha:8 arthAta mUcha ja parigraha che ema lakhyuM che. vastuno bAhya tyAga karyA sivAya vidyamAna vastumAM mUcha na thavI e bhAre kaThina kArya che, eTale ja bAhyAMtara tyAga AtmahitakArI che. yotiSazAstranA niyamAnusAra dareka graho amuka samayanA aMtare eka rAzimAMthI bIjI rAzimAM jAya che, paraMtu "parigraha" to evo bhayaMkara graha che ke te tenI rAzimAMthI kadI pAcho pharato nathI. zrImada yazovijayajI mahArAje parigraharU5 grahanI vilakSaNatA batAvatAM kahyuM che ke : "je rAzithI pAcho pharato nathI ane vakatAno tyAga karato nathI, jeNe traNa jagatane viDaMbanA karI che evo A "parigraha" rUpa kyo graha che? sarva grahothI parigraha graha balavAna che. enI gati koIe jANI nathI." maharSi haribhadrasUri racita "yogadaSTisamuccaya'nA vivecanamAM DaoN. bhagavAnadAsa mahetAe "parigraha zabdano artha samajAvatAM lakhyuM che ke : "jema jema AraMbha vadhe che, tema tema AraMbhano mitra parigraha paNa sAthosAtha vRddhi pAme che. A nAmacIna "parigraha' paNa potAnA nAma pramANe, jIvane pari' eTale cotaraphathI grahe che, pakaDI le che, jakaDI le che. pachI to A "graha' bhUta athavA duSTa graha agara magara jevA parigrahanI jIva para jakaDapakaDa evI to majabUta hoya che ke, temAMthI jIvane chUTavA dhAre to paNa haTavuM bhAre paDe che. te parigraha-balA vaLagI to vaLagI, kADhavI muzkela paDe che. moTA vyavasAyo AraMbhanArA athavA moTI moTI rAjyAdi upAdhi dhAraNa karanArA janono A rojano anubhava che. parigrahanI jaMjALamAM phaselA te bApaDAone rAte nirAMte UMgha paNa AvatI nathI." 5 maharSi pAtaMjalIe parigrahano tyAga karavAthI thatA phAyadAo saMbaMdhamAM kahyuM che ke : rijhastha karmathantAkhyo:6 arthAta aparigrahanI dRDhatA thavAthI yogIne pUrvajanmanuM jJAna thAya che. svAmI vivekAnaMde A bAbata samajAvatAM kahyuM che keH "jyAre yogI bIjAnI pAsethI kAMI levuM ja nahi evA saMkalpanuM pAlana kare che, tyAre tenuM mana bIjAonI asaramAMthI mukta thaI svataMtra tathA zuddha bane che, kAraNa ke dAna grahaNa karavAnI sAthe dAna ApanAranAM pApa tema ja avaguNanI asarono paNa ApoApa ja svIkAra thaI jAya che, ane mana upara tenA eka pachI eka evAM aneka AvaraNa jAmatAM cAlI mana tenI aMdara rUMdhAI jAya che. parigrahano tyAga karavAthI e pramANe thatuM aTake che ane mana nirmaLa thaI jAya che. AthI je je lAbha thAya che temAM pUrvajanmanuM smaraNa e mukhya che." zrImad bhagavadgItAmAM kahyuM che ke : "viSayo ane iMdriyonA saMyogamAMthI janmanAruM sukha zarUAtamAM amRta jevuM paNa pariNAme jhera jevuM che, ane tevA sukhane rAjas sukha kahevAya che.... jaina darzana paNa kahe che ke: saMyorAkUTa na juttA duvaMzavaraMparA-arthAt nAza pAmanArI vastuono saMyoga ja du:kharUpa vRkSanuM mULa che. bhogya padArtho sAtheno saMbaMdha duHkhamAM pariNamyA sivAya nathI raheto te saMbaMdhamAM viSNupurANamAM kahyuM che keH yAvantaH kurute jantuH sambandhAnmanasaH priyAn / tAvanto'sya nikhanyante hRdaye shokshngkvH|| 3 tattvArtha sUtra adhyayana 7-12. jJAnasAra (aSTaka. 25-1). DaoN. bhagavAnadAsa mahetAnuM yogadaSTisamuccaya: pAna 309 pAtaMjala yogasUtra : 2-39 svAmI vivekAnaMda bhA. 10-11 (sa. sAhityavardhaka kAryAlaya, zrImad bhagavadgItA (18-38) 6 8 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava yatha arthAt mAnavI potAnA manane priya lAge tevA jeTalA jeTalA bhogya padArtho sAthe saMbaMdha rAkhe che, teTalA tenA hRdayamAM zokarUpI khIlAnA AghAta thAya che. zrI zaMkarAcArye kahyuM che ke : marthanartha mAvaya niyamu-arthAta anarthakArI dhana jenI pAse hoya che, tenI buddhi vikRta thaI jAya che. corI, hiMsA, asatya, daMbha, kAma, krodha, mada, kapaTa, ghara, avizvAsa, spardhA, ghuta, vyabhicAra ane surApAna jevA vyasano mANasone arthano anartha rUpe ja thAya che. aDhAra pApasthAnako paikI sattara pAponuM udabhavasthAna paNa eka rIte to parigraha ja che. dhana, dhAnya ane dhAtunA DhagalAmAM sukha nathI, paNa jIva temAM sukhanI kalpanA karI beTho che. kutaro tyAre sukA kaThaNa hADakAne cAve che, tyAre tenA komaLa moMmAMthI lohI nIkaLe che ane te lohI hADakAmAMthI Ave che evI enI kalpanAthI lohIno svAda tene uttama lAge che. mAnavInA bhogone sukhane AkAra paNa moTA bhAge AvA ja prakArano hoya . maharSi pAtaMjalIe A vAta vadhu spaSTa rIte samajAvatAM kahyuM che ke : "varinAmanA saMskAravaivRttivirodha suvameva sarva viniH " 9 arthAta viSayomAM pariNAma du:kha, tApa du:kha, tathA saMskAra da:kha hoya che, ane vivekIne mana to sukha ane duHkha baMne du:kha rUpa ja che. sukha paNa pariNAme duHkha utpanna kare che. padArthamAtra triguNAtmaka che. temAM sattvaguNa sukharUpa che, rajoguNa du:kharUpa che ane tamoguNa moharUpa che. A traNeya guNo ekamekathI viruddha svabhAvavALA che. dAkhalA tarIke, dIvo prakaTAvavAmAM divela, diveTa ane agni traNanI AvazyakatA che. A traNeya ekamekathI bhinna svabhAvavALA che, paNa chatAMya temanA sahabhAvathI ja dIpa prakaTe che; temAMthI ekano paNa abhAva hoya to paNa dIpa prakaTAvavAmAM harata Ave, tevI rIte saMsAramAM badhA padArtho satva, rajasa ane tamasa ema triguNAtmaka banelA che. AthI karIne, jyAre koI paNa viSaya padArtha potAnA sattvaguNa aMzathI sukha Apato hoya, tyAre paNa temAM rajoguNanA aMzarUpI duHkhabhAga tema ja tamoguNanA aMzarUpI mohabhAga aprakaTapaNe rahelo ja hoya che, ane te kyAre prakaTa thaze te kahI zakAya nahi. tamAma viSayapadArthonA svarUpathI A du:kharUpatA che. A rIte, pariNAma duHkha, tApa duHkha, saMskAra duHkha ane svarUpa du:kha A cAra prakAranI duHkharUpatA dareka viSayapadArthamAM rahelI che. je mANasa dehAndriyadikamAM ahabuddhirahita thaI gayo che ane je potAnA AtmAmAM sthita che, tene dehanI apekSAe koI padArthanI icchA thatI nathI. parigraha jevI koI vastu ja AvA mANasa mATe saMbhavI zakatI nathI. parigrahathI mANasa mUcchita thAya che ane mUcchathI karmabaMdha thAya che, eTale vivekI mANasa to dravyAdirUpa sarva parigrahano tyAga kare che; paNa dareka mAnavI Avo tyAga na karI zake eTale teNe rItasaranuM parigraha parimANa avazya karavuM joIe. potAnI jarUrata karatAM vadhu rAkhI mUkavuM, dabAvI rAkhavuM e saMgharAkhorI che, ane tethI ja samAjamAM achata pedA thAya che. achatamAMthI aneka aniSTo UbhAM thAya che. dharmazAstromAM pratiSThA dhanane nahi paNa saMyamane ApavAmAM AvI che. uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke: pratimAse koI daza lAkha gAyonuM dAna Ape tenA karatAM paNa kazuM nahi ApanArano mAtra saMyama zreyaskara che. 10 nA-vArasa manuSyanA dhanane laI levA IcchatA iSakAra rAjAne upadeza ApatAM tenI rANI kamalAvatIe kahyuM che ke : "he rAjana! tamane AkhuM jagata athavA badhuM ja dhana maLe to paNa e sarvathI tamane saMtoSa thaze nahi tema ja e tamAruM rakSaNa paNa karI zakaze nahi." 11 9 yogasUtra : 2- 15 10 uttarAdhyayana sUtra (9-40) 11 uttarAdhyayana sUtra (14-39) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApanuM mULa paricaha 59 dharmazAstroe dhananI pratiSThAnA guNa nathI gAyA, paNa lokoe ja dhananI mahattA vadhArI dIdhI che. navatatva prakaraNamAM puNya bhogavavAnA betAlIsa prakAranuM varNana Ave che, temAM sonuM, cAMdI, hIrA-motI ke dhanadhAnyanI prApti koI amuka puNyaprakRtine AdhIna che tevuM darzAveluM jovAmAM AvatuM nathI. zrI munisuMdarasUrijIe kahyuM che ke : "je paisA zatrune upakAra karanArA thaI zake che, je paisAthI sarSa, UMdara vageremAM gati thAya che, je pitA maraNa, roga vagere koI paNa Apattio dUra karavAne zaktimAna nathI, tevA paisA upara te moha zo ? 1ra - viveka eTale sat ane asat, athavA nitya ane anityane judA pADavAnI zakti. AvA vivekI mAnavInA saMbaMdhamAM uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke : 4Se meja pathenA vize Inahig-arthAt prApta thayelAM kAma bhAgomAM paNa vivekIne IrachA thatI nathI. mAnavajAta du:khanA bojA taLe ribAI rahI che tenA kAraNamAM zrI araviMde kahyuM che ke : Blows fall on all human beings, because they are full of desire for things that cannot last and they loose them or even if they get, it brings disappointment and cannot satisfy them; arthAt du:khanA ghA dareka mANasa para paDe che, kAraNa ke teo evI vastunI pAchaLa paDe che ke je vastu nitya rahetI nathI, ane tethI mANaso tene gumAvI de che, agara te vastu meLavyA pachI temane nirAzA utpanna thAya che, agara teone saMtoSa ApI zakatI nathI. nyAyavizArada muni mahArAja zrI nyAyavijyajIe kahyuM che ke : "sukha (vaiSayika) nitya nathI, dakiyo nitya nathI, bhogo nitya nathI, viSayo nitya nathI; arthAta A sakala prapaMca vinazvara che; AsthA rAkhavA lAyaka kaMI nathI. 13 jagatanA eka mahAna kavi zeksapiyare kahyuM che ke : "sonuM e mAnavanA AtmA mATe kharAbamAM kharAba viSa che. A duHkhathI bharelI duniyAmAM bIjA koI paNa jhera karatAM dhananuM jhera vadhAre khUnonuM nimitta bane che." maharSi haribhadrasUrijIe dharmanA mATe dhana prApta karavAnI IcchA rAkhanArAo mATe kahyuM che ke:-- dharmArtha yasya vittehA, tasyAnIhA garIyasI / prakSAlanAddhi pakasya, durAdasparzanaM gharam // arthAta dharmane mATe paisA meLavavAnI IrachA karavI tenA karatAM tenI IcchA na ja karavI e vadhAre sAruM che. page kacaro lAgyA pachI tene dhoIne sApha karavA karatAM dUrathI kAdavano sparza na ja karavo, e vadhAre sAruM che. dharmazAstromAM kahyuM che ke : "jema jema lAbha thato jAya, tema tema lobha vadhato jAya." lobhanA AvA rahasyanA kAraNe zAstrakAroe DahApaNa vAparI dAnanA mahimAnI vAto lakhI che. sAcI rIte to dAna karatAM tyAgano ja mahimA vadhu che, ane tethI ja kahevAmAM AvyuM che ke: prApAtu sarvAgAnAM gharatyA viAidhyate-arthAt sarva kAmonI prApti karatAM teno tyAga caDhI jAya che. ya vinobAjIe A upara eka sarasa dRSTAMta ApatAM kahyuM che ke : eka mANase prAmANikatAthI paiso meLavyo hato, paNa tethI tene saMtoSa na hato. potAnA baMgalAnA bagIcA mATe teNe eka kUvo khodAvyo. kavo ghaNo UMDo gayo ane temAMthI moTA jaththAmAM paththaro ane mATI nIkaLyAM. A DhagalAno 12 adhyAtmakapama (a. 4-2) 13 adhyAtmatavAloka (pa-16) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava ratha eka DuMgara ja banyo. te potAnA manamAM vicAravA lAgyo : "mArI tijorImAM paNa paisAno evo ja eka DuMgara bhego thayo che. tene lIdhe bIje kyAMka evaDo ja moTo khADo to nahi paDyo hoya ?" vicArano dhakako vIjaLInA AMcakA jevo hoya che. ATalA vicArathI tenI UMgha UDI gaIne te jAgyo; e kUvo ja tene gura banyo. te kuvA pAsethI tene je maMtra maLyo tenI kasoTI upara teNe potAnI prAmANikatA ghasI joI. paNa te pUratA kasanI nathI ema tene jaNAyuM. "vepArI prAmANikatA" meM jALavI hoya toya AvA retInA pAyA upara mAruM ghara keTaluM TakavAnuM?" A vicAra tene jhoDa jema vaLagyo. Akhare, paththara ane mATI tathA mANeka ane motI emAMno taphAvata tene dekhAto baMdha thayo. "nakAmo kacaro saMdharI rAkhavAmAM zo artha che?" evo vicAra karIne te eka divasa suMdara paroDhiye UThyo. badhI saMpatti teNe gadheDAnI pITha upara lAdI ane te laI ne te gaMgAne kinAre pahoMcyo. "he mAtA ! mAruM pApa dhoI nAkha" ema kahI teNe e badhI kamANI gaMgAmAtAnA khoLAmAM ThAlavI dIdhI ane snAna karIne mukta thayo. lokone A vAtanI khabara paDatAM tene jyAre pUchatAM ke "tamArA aDhaLaka dhananuM dAna paNa na karyuM?" tyAre javAba ApatAM te kaheto : "kacarAnuM te kAMI dAna karavAnuM hoya ?" eka dhanavAna mANase jyAre zrI kRSNamUrtine pUchayuM ke : "mArI pAse puSkaLa paisA che teno sadupayoga kema karavo?" tyAre teNe javAba ApatAM tene kahyuM ke H zoSaNa dvArA, nirdayatA dvArA, jaMgalI paNa dhArA tame paisA meLavo cho. Adhunika jagatamAM mANasa pisA saMpAdana karavA bahAra paDe to ene hoziyAra, luccA, aprAmANika, nirdaya thavAnI jarUra paDe che. je, mane paisA bhegA karyA che te mana udAra nathI; e niSphara mana che, ane e mana dhULa vastuno sthULa bhUmikA para ja vicAra karI zake.' puNiyA zrAvakanA tyAganI vAta jaina sAhityamAM bahu prasiddha che. tene thayA pacIso varSa thaI gayAM hovA chatAM tenuM nAma jaina sAhityamAM amara rahyuM che. paNiyA zrAvaka pAse koI dolata na hatI ke teNe evuM koI dAna paNa karyuM na hatuM; teNe koI tIrthano jIrNoddhAra karAvyo na hato ke koI maMdira baMdhAveluM nathI. tenI kula mUDI AjanA paMcotera paisA jeTalI hatI. tenuM cAritra ane aparigrahavRtti joI koI camatkArI mahAtmA puruSa tenI para bhAre khuza thayo ane pArasamaNinA sparzavaDe puNiyo zrAvaka ane tenI patnI na jANe tema tenA gharanA loDhAnA tavAne suvarNano banAvI dIdho. puNiyA zrAvakane A vAtanI khabara paDI eTale te bahu nArAja thayo ane sonAnA tavAne sparza paNa na karatAM ukaraDAmAM daTAvI dIdho. jano loDhAno to pArasamaNinA pApe gayo, eTale patipatnIe traNa divasanA upavAsa karyo ane khAvAnA khorAkanA padArthonI bacatamAMthI navo navo lIdho. pachI to A vAta jyAre pitA mahAtmAe jANI tyAre puNiyA zrAvaka pAse AvI pote karelAM aparAdhanI mAphI mAgI. vastuo-padArthono parigraha tema ja temAM rahelI mamatvabuddhi mANasane vinAzanA paMthe dorI jAya che. A vAta badhA dharmazAstromAM jovAmAM Ave che. bAIbalamAM lakhyuM che ke : eka dhanavAne IsunI pAse AvI potAne thatI azAMtinI phariyAda karI ane zAMtino mArga batAvavA vinaMti karI. Isue tene kahyuM: "dharmanA mArge javAthI sukha maLe che. koI jIvanI hatyA na karavI, asatya na bolavuM, corI na karavI, vyabhicAra na sevavo, mAbApane mAna ApavuM--A badhA dharmanuM pAlana karavAthI zAMti prApta karI zakAya che." A upadeza sAMbhaLI pelA dhanavAne kahyuM : "A badhuM to huM nAnapaNathI karato Avyo chuM, paNa tema chatAM zAMti nathI maLatI." dhanavAnanI AvI vAta sAMbhaLI Isue tene kahyuM : "tuM haju eka vAtamAM adhuro che. tAruM dhana daridrIone ApI de ane pachI zAMti mATe mArI pAse Avaje. tuM kadAca jANato nahi haze ke UMTane soyanA nAkAmAMthI pasAra karavAnuM kadAca zakya bane, paNa jenI pAse saMpatti che tenA mATe devanA rAjayamAM praveza karavAnuM to zakya nathI ja. dhanavAne IsunI AjJAnuM pAlana karyuM ane tene zAMti maLI gaI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApanuM mULaH parigraha : 1 Aje te ApaNuM cAre bAju judI ja paristhiti pravartI rahelI jovAmAM Ave che. vartamAna audyogika vikAsanA bhUte tema ja jIvanadhoraNa UMce ane UMce laI javAnA prayatnomAM naitika dRSTie ApaNuM jIvana nIce ane nIce jaI rahyuM che. mAnavI paisAno pUjArI banI gayo che. khAdhAkhorAkInI cIjomAM tema ja davAo ane dararojanA vaparAzanI vastuomAM mAlanI halakAI ane banAvaTa, dareka bAbatamAM kALAM nANAMno vyavahAra, dANacorInA dhaMdhA tema ja sarakArane karaverA bharavAmAM thatI chetarapiMDI-A badhI vastuoe have mAjA mUkI che, ane badhAMnuM pariNAma kevuM bhayaMkara Avaze tenI ka95nA karatAM paNa hRdayane bhAre AMcako lAge tevuM che. viSNupurANamAM lakhyuM che ke : "jyAre samAjamAM saMpattine ja pratiSThA maLe, dhanane ja dharmanuM sAdhana gaNavAmAM Ave, viSayavAsanAnI tRptine ja lagnano hetu mAnavAmAM Ave, strIne upabhoganuM sAdhana mAnavAmAM Ave, janoIne brAhmaNatvanuM lakSaNa mAnavAmAM Ave tyAre samajI levuM ke kalkI avatAra thavAno che." 14 vartamAnakALe to lokone ema lAge che ke dhana haze to ja soyanA nAkA jevA svarganA sAMkaDAM dvAramAMthI pasAra thaI zakAze. loko dhanane ja svargamAM javAno paravAno mAnI beThA che. jUnI duniyAnA mUrkha loko paisAne ja paramezvara mAnatA, paNa AjanI navI duniyAnI bhAre kaNatA to e che ke DAhyA gaNAtA lokoe paNa paramezvarane paisAno gulAma banAvI dIdho che. ApaNAM tIrthasthAno ane devamaMdiromAM bhagavAnanI pratimAnI prathama pUjAnA saMpUrNa adhikAra dhanavAna lokonA mATe ja rijharva hoya che, kAraNa ke uchAmaNInI bolImAM e loko ja dhaMdhAmAM dAvanI mAphaka mokhare UbhA rahI zake che. ApaNA moTA bhAganAM dhArmika anuSThAnomAM, upadhAnanI mALA paheravAmAM, paryuSaNamAM svapnAMone mALA paherAvavAnI ghInI bolImAM, pratiSThA mahotsava vakhate tIrthakaronA mAtApitA banavA mATenI uchAmaNInI bolImAM- ane AvAM bIjAM aneka dharmakAryomAM dhanavAnonI ja bolabAlA hoya che. paraMtu AvI badhI prathAo ane paddhatinA kAraNe ApaNI yuvAna prajAmAMthI AvI badhI zubha kriyAo tarapha zraddhA ane vizvAsa ochA ane ochA thatA jAya che tenuM ApaNane bhAna nathI. jUnavANI, rUDhicurasta ane aMdhazraddhA dharAvatA lokone ema lAge che ke AjanuM zikSaNa ApaNI yuvAna prajAne UMdhA raste doravI dharmavimukha banAvI rahyuM che; paNa kharI hakIkata to e che ke maMdiro ane upAzrayone ApaNe mAtra phaMDaphALA ekaThAM karavAnAM dhAma banAvI rahyAM chIe. je jaina darzane parigrahanA pApa viSe vadhumAM vadhu prakAza Apyo che, e ja jaina darzananA anuyAyIonAM gharamAM ane dharmasthAnakomAM paNa parigrahanuM pramANa moTA pramANamAM vadhatuM ane vadhatuM jovAmAM Ave che; AnAthI vizeSa karaNa adha:patana bIjuM kayuM hoI zake ? svataMtra bhAratanI ApaNI UgatI prajA AvI badhI nabaLAIo ane doSo mUgAmoDhe sahana karI leze ema vicAravuM e moTAmAM moTI bevakUphI che. derAsaromAM tIrthakaronA nAma joDI dharmanA nAme ApaNe peDhIo sthApIe chIe, ane tenA TrasTIo ane vahIvaTa karanArAo dhaMdhAdArI peDhInI mAphaka peDhInA phaMDo vadhAravAmAM dhyAna ApatAM hoya che. eka vidvAna jaina sAdhu eka vakhata kahetA hatA ke upAzrayamAM sAdhuone comAsu rAkhavAnI bAbatamAM vahIvaTa karanArAonI dRSTi sAdhunA rahevAnAM kAraNe thatI AvakajAvaka eTale ke naphAtoTAnI para ja hoya che. A rIte, ApaNuM pavitra dharmasthAnako dhaMdhAdArI peDhImAM palaTAtAM ApaNe joI rahyA chIe. badhI ja dhArmika kriyAo ane tamAma dharmaanudAno zubha ja artha eva abhijanahetuH, dhanamevAzeSadharmahetuH, abhirucireva dAmpatyasaMbaMdha hetuH, anRtameva vyavahArajanya hetuH strItvameva upabhogahetuH brahmasUtrameva vipratvahetuH liMgadhAraNameva AzramahetuH / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava grantha hoya che emAM zaMkA nathI, paNa tenI pAchaLanuM mukhya dhyeya jIvanazuddhi hovuM joIe, arthavRddhi nahi vartamAnakALanI dhArmika kriyAo ane anuSThAno paNa zubha hovA chatAM jIvanazuddhinA mukhya dhyeyane badale temAM arthavRddhinuM tatva jovAmAM Ave che, ane tethI ja AvI kriyAo pratye ApaNu yuvAna bhAIbaheno Adarane badale dhRNAnI daSTie jovA lAgyA che. bhAratanA rASTrapati ane darzanazAstranA prakhara paMDita zrI rAdhAkRSNane tenA eka puratakamAM lakhyuM che ke : saMpatti e ja sarvasva nathI, e saghaLI uttama vastuo nathI kharIdI zakatI. mananuM ane AtmAnuM sukha, saMtoSa ane sabhAva jevI atizaya IcchanIya vastuo paisA vaDe kharIdI zakAtI nathI. jIvanamAM kevaLa upayogitAvAdanuM ja nathI cAlatuM. mANaso kAMI mAtra majUro athavA paisA pedA karanArA ja nathI; teo mAnava prANI che ane sauMdarya-prema ane mananI keLavaNI jevI mAnavabhAvanAo temane AkarSe che. jyAM sudhI ApaNane cittanI zAMti ane svataMtratA na maLe, tyAM sudhI bAhya ziSTatA ApaNane kazA kAmamAM nathI AvavAnI. mANasanI bhautika sthiti sudhAravAnI utkaMThAmAM ApaNe sAmAjika praNAlikAomAM parivartana karavA upara ane Adhunika jIvananI jaTila vyavasthAnuM bAhya svarUpa sudhAravA upara bhAra daI rahyA chIe, paNa mANasanI Icchita vastunA guNamAM ane parimANamAM jyAM sudhI sudhAro nahi thAya, tyAM sudhI sAmAjika praNAlikAomAM ane vyavasthAmAM game teTalA sudhArA karyuM kaMI ja vaLavAnuM nathI.' jaina samAjanA bahuzruta ane eka Adarza sAdhvIjI pU0 ujajavaLakuMvarajIe parigrahanA viSaya para vyAkhyAna ApatAM eka vakhata kaheluM ke : " hajAro varSothI aparigrahano upadeza apAI rahela che, chatAM haju samAjamAM aparigrahanI pratiSThA thavA pAmI nathI, te raNa zuM? A eka aNaukela prazna che. samAjamAM ahiMsAnI pratiSThA thavA pAmI che ane hiMsA pratye ghaNA jovAmAM Ave che. pahelA vatano bhaMga karanAra hiMsaka, kasAI sanmAnanIya nathI; cothA vratanI maryAdAno bhaMga karanAra durAcArI samAjamAM Adarane pAtra nathI; bIjA ane trIjA vratano bhaMga karanAra arthAt jUThI lakhANa lakhanAra ke corI karanAra zikSAne pAtra bane che. A rIte anya vratano bhaMga karanAra samAjamAM pratiSThA gumAve che ane kAyadAnI daSTie paNa sajAne pAtra bane che; tyAre prazna e uddabhave che ke pAMcamAM aparigraha vratano bhaMga karanAra ane amaryAditapaNe parigraha ekatra karanAra, samAjamAM ghaNAne pAtra ke zikSAne pAtra kema nahi ? tethI UlaTuM, jema vadhu parigrahI tema te samAjamAM vadhu sanmAnane pAtra bane che tenuM kAraNa zuM? parigraha prati Adara ja anarthanuM mULa che; dhanavAnane mAtra dhanane kAraNe jyAM sudhI sanmAna banyA karaze, tyAMsudhI mAnavInA hRdayamAMthI dravyalobha nAza nahi pAme. parigraha pratye samAjamAM je AdaravRtti che te to dUra thavI ja joIe." pUjaya kedAranAthajIe paNa Avo ja abhiprAya darzAvatAM eka lekhamAM kahyuM che ke : "pApothI meLavelA dhanathI dhanavAna thayelAone ApaNe Adara ane mAna pratiSThA ApIe chIe; kAraNa ke ApaNe sArvajanika kAmo mATe, moTAM moTAM maMdiro bAMdhavA mATe, enA moTA AIbarayukta utsavo ujavavA mATe paisA bhegA karavA temanI ja pAse javuM paDe che. paraMtu AvA ApaNA vartanathI temanA pApamAM ApaNe paNa bhAgIdAra thaIe chIe, e vAta bhUlI gaye cAlaze nahi." nItizatakanA eka zlokamAM bhartuhari jevA mahAna yogIe paNa kaTAkSavANImAM kahyuM che ke : "jenI pAse paiso hoya che, te ja mANasa kulIna gaNAya che, paMDita gaNAya che. zAstrajJa gaNAya che; guNajJa, vaktA ane suMdara gaNAya che. TUMkAmAM sarve guNa suvarNane Azraye rahe che." manovijJAnanI dRSTie A bAbata para vicAra karatAM ema lAge che ke samAjanA moTA bhAganA lokonA manamAM parigrahI loko pratye je sanmAna ane AdaranI lAgaNI jovAmAM Ave che, tenA mULa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApanuM mULa : parigraha : 13 kAraNamAM ema anumAna karI zakAya ke AvA lokonA manamAM paNa UMDe UMDe dhana ane dolata pratyenI Asakita sukha agara jAgrata athavA baMne avasthAmAM paDelI ja hoya che. mAnavamAtranuM mana be vibhAgamAM vaheMcAyeluM hoya che. mananAM upalA paDane ApaNe jAgrata mana kahIe chIe jene jaina pAribhASikamAM bAhya mana kahevAmAM Ave che. parigraha parimANa tema ja anya vrato ane vidhavidha niyamo dvArA bAhya mananuM ghaDatara, niyamana karI zakAya paNa jAgrata ke AMtaramanamAM e samaja jAgrata na thaI hoya to Avo bhANasa samaja pramANe vartana karI zakato nathI, agara tenI samaja ekasarakhI TakI rahI zakatI nathI. AthI ja jAgrata tema ja AMtaramana vacce aikyatA sAdhI zakAya to ja mANasa tenA Adarzo pramANe jIvana jIvI zake che. jaina dharmazAstroe parigrahanA mukhya be vibhAgo batAvyA che. eka bAhya ane bIjo AtyaMtara. bAhya parigrahanA daza prakAro che: ghara, khetara, dhana, dhAnya, nokara-cAkara, pazu (dhoDA, gAya i.), zayanAsana, vAhana (gADI, savArInA sAdhano), gharavakharI, ane dhAtu tathA mATInAM vAsaNa-A badhAMno samAveza ragrahamAM thAya che. bAhya parigrahanA padArthomAM mukhyatve svajana, dhana, dhAnya, strI, pazu, putra, pura, khANa, ghara, nokara, mANeka, hIrA, ratna, sonuM, rUpuM, zayyA, vastra, AbharaNa vagere AvI jAya che. AtyaMtara parigraha cauda che : mithyAtva, puruSada, strIveda, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, krodha, mAna, mAyA, ane lobha-A cauda AvyaMtara parigraha che. dharmazAstromAM sarva parigrahano tyAga upara bhAra ApatAM kahyuM che ke : sarvasaMparityA tya zrIkinA-arthAta du:khathI sadaMtara dUra rahevAnI IcchAvALAe samasta prakArano parigraha eTale ke sarva padAthono saMga choDI devo joIe. samasta jagata Aje kAMtA ane kanakanA sUtrathI baMdhAyeluM je Ave che, ane saMsAranA tamAma du:khonuM kAraNa paNa A ja che. eka tarapha dhanavAnone tyAM mojazokhanA padArtho ane khAvAnI vastuono pAra nathI; tyAre bIjI tarapha khAvAnI tema ja paheravA-oDhavAnI vastuonA abhAve lAkho loko bhUkhe mare che ane TADhe kare che. A viSamatA javI ja joIe. vartamAna jagatamAM parigraha parimANanuM kSetra have ApaNe vistAravuM paDaze. zarIramAM jarUrI pramANa karatAM vadhu zakti pedA thavI e paNa parigrahano eka prakAra che. AvA parigrahamAMthI kAma ane anya vikAro utpanna thAya che. A daSTie mANasa jeTalo parizrama ane mahenata karato hoya teTalA ja pramANamAM teNe khorAka levo joIe. A niyamanuM pAlana nathI thatuM eTale ja AjanI duniyAmAM aneka prakAranA rogo vadhyA che. DAyAbITIjha, lohInuM dabANa, ane hRdayaroga Aje sAmAnya dardo jevAM thaI gayAM che. dhanavAna lokone kAma nathI karavuM, paNa tema chatAM badhI jAtanA svAda mANavA che. AnA pariNAme vRkSa paranA pAkAM phaLomAM jema saDo thAya che tema dhanavAna vargamAM paNa saDo thaI gayo che. AvA saDAnuM mukhya kAraNa parigraha che, ane saDAnuM pramANa paNa bahudhA parigraha pramANe che. parigrahanI vyAkhyA karatAM mahAtmA gAMdhIjIe to cokakhuM ja kahyuM che ke : "je vicAra ApaNane IzvarathI vimukha rAkhe che, athavA Izvara prati na laI jatA hoya te badhA parigrahamAM khape, ane tethI tyAya che." zrI yazovijya upAdhyAyajIe sAcuM ja kahyuM che ke : sukhino viSayatRptA, nendropendraadyo'pyho| bhikSurekaH sukhI loke, jJAnatRpto nirnyjnH|| asaMtuSTa parigraha bharyA, sukhIyA na Ida na rIMda, saluNe; sukhI eka aparigrahI, sAdhu sujasa samakaMda, luNe; parigraha mamatA pariharo.