Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRsiMhaviracitA bandhakaumudI - saM. vijayazIlacandrasUri kAvyAlaMkAra zAstramAM eka vibhAga citrakAvyo athavA bandhakAvyono che, ane te sahRdaya bhAvakone ghaNo rasa ane camatkRti pamADe tevo che. A viSayane nirUpato eka nAnakaDo grantha atre prastuta che : bandhakaumudI AnA praNetA nRsiMha nAme kavi che, jemanA sthaLa samaya jANavAnuM koI sAdhana atyAre mArA pAse hAthavaguM nathI. pratino lekhana saMvata 18 mo zataka hovAnuM zrI puNyavijayajIe nirdezeluM che. A graMthanI hastaprati amadAvAda kIkA bhaTanI poLanA bhaMDAramAM hatI, jenI phoTosTeTa nakala AgamaprabhAkara munirAja zrI puNyavijayajI pAse hatI. teoe te nakala, citra kAvya - viSayanA samartha jJAtA ane mArA mitra - kavi munirAja zrI dhuraMdharavijayajIne, varSo pUrve, saMpAdanArthe ApI rAkhelI. temaNe tAjetaramAM te nakala mane saMpAdita karI prakAzanArthe soMpI, tenA AdhAre A graMtha saMpAdana pUrvaka atre rajU thAya che. prati 3 patranI che. lipi jaina nAgarI che, ane vaLI zuddhaprAya che. je te bandhanI AkRti paNa ( kula 16) ApalI che. prAnte lekhakanI puSpikA nathI, te jotAM A prati kartAno svahasta hoya to te asaMbhavita nathI. madhya kAlamAM ApaNe tyAM khAsa karIne jaina munigaNamAM - citra kAvyonI racanApravRtti khUba vikasita hatI, teno khyAla te kALanAM citrakAvyo tathA tenI AkRtionAM pAnAM bhaMDAromAM joIe tyAre AvI zake che. A badhAM kAvyono mAtra saMcaya thAya to paNa eka be moTA daladAra graMtho thAya, teTalI sAmagrI koI uddhArakanI pratIkSAmAM - bhaMDAromAM sacavAI paDI che. Aje to A viSayanuM kheDANa ane adhyayana ApaNe tyAM nahivata banyuM che, eTale A viSaya thoDo kaThina paNa banyo jaNAya che. zrI dhuraMdharavijayajI mahArAja, upara nirdezyaM tema, AnA adhikArI vizeSajJa che, teo dhyAna Ape to A aDhaLaka sAmagrIno uddhAra thAya, ane abhyAsIone ghaNuM mArgadarzana paNa maLI rahe. astu.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ [13] 16 AkRtio paNa suvidhA khAtara pAchaNa ekI sAthe ApavAmAM AvI che. temAM kyAMka kSati hoya tema lAgyuM che, paraMtu mULa pratimAM jema che, temaja lagabhaga rahevA dIdhuM che. nRsiMhaviracitA bandhakaumudI namastasmai nRharaye, saMsArArNavasetave / bhaktinamrajanAnandasandohavidhihetave / / keSAJcidiha bandhAnAM lakSyadRSTayA(STaya)nusArataH / lakSaNaM zlakSNamasmAbhirbAlabodhavivRddhaye yathAmati nRsiMhena, kriyate bandhakaumudI / / 3 / / tatrA''dau padmabandhe-sarvapadAdho varNaH sa evAntyaH, tathA zlokaprathamapAdAdau antyavarNa(:) pAdAnte ca varNatrayaM anulomapratilomAtmakam / prathamapAdAnte dvitIyapAdAdau ca varNatrayaM gatAgatam / tathA tRtIyapAdAnte ca caturthapAdAdau ca varNavayaM gatAgatam / evaM cet padmabandha : / / varatAta mahAdeva vadehAnte tano ziva / vazino lokapAlAMva 'balApAkRtrutArava // 1 // prastArastu // kalazabandhe - yo dvitIyo varNaH sa eva caturthaH, yaH SaSTha : sa eva saptamaH, yazcaikAdazaH sa eva zlokAntazca / dvitIyapAdAnte yadakSaddhayaM pratilomavilomena tRtIyapAdAdau karttavyam / uttarArddha yaH SaSThaH sa eva dvAdazaH / evaM cet kalazabandhaH // gaurI girIndrajA jAtatanubhA bhAta dhIrasA / sA rarAjeha vividhaM yA vidyudyutisaprabhA ||2|| zaGkhabandhe - yazcAdyo varNa : sa eva dvitIyaH, ya: paJcamaH pUrvArdai sa evASTamaH, yaH SaSThaH sa eva navamaH / trayodazacaturdazapaJcadazaSoDaza(zA)zcatvAro varNAH pratilomena tRtIyapAdAdau kartavyAH / tRtIyapAdAnte yadakSaraddhayaM taccaturthapAdAdau 1. bale daityamapa(pA)karotIti sa indrastena nutastatra sambodhanam iti pratipArzve Ti. / 2. zabdagovaraH / 3. AkRti 1 / 4. AkRti 2 /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] pratilomena kartavyam / prathame pAde paJcamo yo varNaH sa eva caturthapadAntya(:) anya d yathAprazastameva zaGkhabandhe // yathA - sasatyajayadehAya dehArUDharasAnagha / ghanasAra namasteha hastezUlA'khilA zriyaH // 3 // chatrabandhe-dvitIyapAdAntyo varNaH sa eva tRtIyapAdAdau caturthapAdAnte ca kartavyaH / tRtIyapAde yazcaturtha (:) sa eva paJcamaH, yazcASTamaH sa eva navamaH, yazca dvAdazaH sa eva trayodazaH / anyad yathAprAptam / evaM cecchatrabandhaH // yathA - yuSmAkaM bhUtaye bhUyAtsA bhavAnI bhavapriyA / yA tu devavapurbhAga-gamitA svasvarUpayA // 4 // chatrabandhAntare-yo dvitIyapAdAntyo varNaH sa eva tRtIyapAdAdau ca caturthapAdAnte ca karttavyaH / tathA tRtIyapAdAdau varNatrayamanulomapratilomAtmakam / tathA antima ca varNatrayamapi cecchatra bandhAntare / yathA - zivena jagatAM saiSA, gaurI sakalasaMmatA / .. tArikA kAritA mAmA, yA yA mAtAstu tatsutA // 5 // zUlabandhe- ya Adho varNaH sa eva tRtIyaH paJcamazca; dvitIyapAdAntyo varNo ya : sa eva tRtIyapAdAdyaH, tatpaJcamazcaturthapAdAntyazca kartavyaH / tathA tRtIyapAde yaH SaSThaH sa eva saptamaH aSTamazca, caturthapAde varNadvayaM anulomapratilomAtmakam / evaM cecchUlabandhaH // yathA - sarvasattvasamaM vedmi, tvAmIzaM nAzitaklama / "madamodamanA nAnA, nAma sArarasA dama // 6 // - dhanurbandhe-prathamapAdAdau yadakSaradvayaM anulomAtmakaM taccaturthapAdAnte pratilomAtmakaM kartavyam / tathA dvitIyapAdAnte akSaradvayaM anulomaM tRtIyapAdAnte pratilomena syAt / tathA prathamapAdAntavarNadvayamanulomaM dvitIyapAdAdau dvitIyapAdAnte ca yadvarNadvayaM tadanulomapratilomarUpam / evaM ceddhanurbandho bhavet // 1. AkRti 3. / 2. AkRti 4. / 3. rakSikA iti pratipArzve tti| 4. mado nudyate chidyate'neneti madano damano yasya iti prati prAdhai Ti, / 5. AkRti. 5 /
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ [15] yathA rakSa tvaM dhRtasadbhUte, bhUteza bhuvanatrayam / yantra prAyamidaM bhogibhogibhUSasadakSara || 7 || zarabandhe - prathamapAdAdyo varNo yaH sa eva tRtIyaH paJcamazca yaH saptamaH sa eva dvitIyapAdAdyaH tRtIyazca yaH prathamapAdAntyaH sa eva dvitIyapAde dvitIyaH, yo dvitIyapAde paJcamaH sa eva saptamaH tRtIyapAdAdyazca dvitIyapAde ya: SaSThaH sa evASTamaH, tRtIyapAdAntyo yaH sa eva caturthapAde caturtho'ntyaH SaSThazca caturthapAdAdyo yaH sa eva tRtIyaH paJcamazca caturthapAde sa ca saptamaH / evaM cet zarabandhaH // sadAsavisarApatra patrapaGktigatAgatA / yathA gata evostvapAtrAsA yAlayAsAnasA nasA // 8 // churikAbandhe - prathamapAde yo dvitIyo varNaH sa eva caturthaH SaSTho, yo'STamaH sa eva tRtIyapAdAdyaH caturthapAdAntyazca karttavyaH / dvitIyapAde prathamavarNadvayamanulomapratilomAtmakaM tRtIyapAdAntyo varNaH yaH sa eva caturthapAdAdyaH karttavyaH // zritAyatAdbhutA bhAntA mumAmAmudapApada / yathA tAta tvaM vahasIzAna nantavyApi jaganmatA // 93 // - -- churikAbandhAntare dvitIyapAde'kSaradvayaM yamakarUpam / punarapyakSadvayaM yamakarUpam | asAvapi churikAbandho bhavati // yathA klezapAzavazasthAya devadevapriyapriya / -- anyacchurikAbandhAntare dvitIyacaturthaSaSThAkSarANyekarUpANi / aSTamaH dvAdazastRtIyapAdAntazcaturthAdizca amI ekarUpAH / tathA dvitIyapAdAdyo ya sa eva tRtIyaH yo dvitIyapAdAntyaH sa eva tRtIyapAdAdyaH caturthapAdAntyazca tRtIyapAde yaH saptamaH sa eva caturthe dvitIyaH || yaccha saukhyaM mahAdeva vandya mahyaM sadAzraya // 104 // yathA sA rAjarAjarAjAja vAjavAjazikhizritam / [taM] yAmAyaprabhAvAja javAbhAjanayatsutam // 115 // SoDazakoSThAgArANi kRtvA prathamapaGktau koSThacatuSTaye catvAryakSarANi likhet / 1 1. AkRti 6 / 2. AkRti 7 / 3. AkRti 8. / 4. AkRti 9 / 5. AkRti 10. /
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] dvitIyapaGktikoSTheSu catvAryakSarANi likhet / tRtIyapaGktikoSTheSu catvAryakSarANi likhet / caturthapaGktikoSTheSu catvAryakSarANi likhet / pazcAd yathAkrameNa vAcayitvA punaruttarArddha tiryagvAcayet / tatpazcottarArddhaM bhavati / tatra prathamapAdAdyakSaraM tRtIyapAdAdyaM bhavet / dvitIyaM utarAdhdai paJcamaM bhavati tRtIyaM caturthapAdAdyaM caturthaM, caturthapAde paJcamam / punaH dvitIyapaktiprathamakoSThasthaM paJcamamakSaraM uttarArddha dvitIyaM aSTamAkSaraM uttarArdhe 'pi SaSThaM saptamamuttarAddhe dazamaM aSTamaM caturtha pAde SaSTham / punastRtIyapaGktiprathamakoSThasthaM uttarArdhe tRtIyaM dvitIyamuttarArddha saptamam / yo varNaH pUrvArddha ekAdazaH caturthaH uttarArddha / punazcaturthapaGktiprathamakoSThasthamuttarArddha caturtha dvitIyamaSTamaM tRtIyaM dvAdazaM caturthaM uttarArddha antyam / evaM pUrvArddhasya SoDazavarNA yAvantaH tAvanta uttarArddha yojanIyAH / evaM cejjAlabandho bhavet / yathA . devadhIraharA zrIrA jAtAbhAjananAgate / / dehajAnavarAtAnA dhIzrIbhAga rarAjate // 121 / / jAlabandhAntare pUrvArddha yattadeva punarabhyaset pAdacatuSTaye / evaM cet jAlabandhAntaram / tatra dvAtriMzatkoSThAgArANi kRtvA tatra prathamapaGkteraSTasu koSTheSu prathamapAdasyASTAvakSarANi likhet / dvitIyapaGktikoSTheSu punaH vAcayet / punarekAntaritatvena prathamapaktidvitIyapaktigatAkSarANi vAcayet // yathA - somAlaGkRtagAtrAyA samAnAkRtyagAtmayA / somAlaGkRtagAtrAyA samAnAkRtyagAtmayA // 132 // gomUtrikAbandhe pUrvArddha Adyo yaH so'nya eva bhavet / yaH pUrvArddha dvitIyaH sa uttarArdhe dvitIyaH, yazcaturthaH sa uttarArddha caturthaH, yaH SaSThaH sa uttarArddha SaSThaH, yo'STamaH sa uttarArddha'STamaH, yo dazamaH sa uttarArddha dazamaH, yo dvAdazaH sa uttarArddha dvAdaza: yazcaturdazaH sa uttarArddha caturdazaH, yaH SoDazaH, sa uttarArddha SoDazaH ! prAtilomyena uttarArddhasyAkSarANi vAcanIyAni / yathA - namaste kAlakaNThAya, kamalAkAntakapriya / samatAkArakamrAya, vimalAkAzalakSapa // 14 // 1. AkRti 11. 2. AkRti 12. 3. AkRti 13.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ [17] sarvatobhadre - catuHSaSThikoSThAgArANi kRtvA tatra prathamapaGktikoSThASTake prathamapAdAkSarANi aSTau likhet / dvitIyapAdAkSarANi dvitIyapaGktikoSTheSu likhet / tRtIyapaGktikoSTheSu tRtIpAdAkSarANi caturthe caturthapAdAkSarANi likhet / paJcamapaGktikoSTheSu caturthapAdAkSarANi SaSThapaktikoSTheSu tRtIyapAdAkSarANi. saptamapaGktikoSTheSu dvitIyapAdAkSarANi, aSTamapaGktikoSTheSu prathamapAdAkSarANi likhet / prathamapAdAdyo yaH sa eva tRtIyapAde tRtIyaH / AdyapAde yo dvitIya: sa eva dvitIyapAdAdyaH, yastRtIyaH sa eva dvitIyapAde tRtIyaH / tRtIyapAde prathamo yaH sa eva tRtIyapAde dvitIyaH, prathame caturthaH sa eka caturthapAdAdyo, yo dvitIyapAde dvitIyaH sa eva tRtIye caturthaH caturthe tRtIyazca / yo dvitIye caturthaH sa eva caturthe dvitIyaH / pAdacatuSTaye'pi pratipAdakaM varNacatuSTayamanulomapratilomAtmakam / evaM sarvatobhadraM bhavet // yathA vAmAsAni nisAmAvA mAnAsAdhvadhvasAnamA / - sAsAvAmA sAsAvAsA (sAsAvAnanavAsAsA) nidhvanatyatyanadhvani // 151 // dvitIyaH prathamo varNaH pade yugmAMhipUrvajaH / dvitIyAMhitRtIyo yaH sa tRtIyadvitIyakaH // 16 // sarvatobhadralakSyaitadavAdId rAjazekharaH / prastArastu tathA proktaH tathApyartho'pi vistRtaH // 17 // vAmaM kauTilyaM asyati kSipatIti vAmAsA / candraprabhAvavizadaM candanAtiratipradam / prabhAtinandapadezaM pravaraprakaTaM yazaH || 182 / / yApAtyapAyapatitAnavatAritAyA yAtAritAyapativAgbhUvitAnimAyA / yAmAnitAvapatu vo vasusAsyageyA / yAgesyasAsurariporjayayAtyupAyA / / 19 / / rudraTAlaGkArAt kamalabandhAntaram // iti zrI nRsiMhaviracito bandhakaumudIgranthaH samApto'yam // 1. AkRti 14. / 2. AkRti 15. / 3. AkRti 16. /
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ WEL AkRti 1 31491 444-4:11 + N 37;jt;! AskRti ra " 113 Att 7 Ly IN F M taM 41131 K SREEK H 474. nA 3 AkRti 5 H shuulbndhH| Qie AskRti 7 #4 T12 274+bhH|| trA para vo yena zakti 15 by sA [18] 1495 F Chi AkRti 2 niho (E 7 5 AkRti 4 ra kalazabandhaH // 6-747-57.14 135) ei ch AkRti 6 ya ya prA K sa da kSa 14:31-52-74 X
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ [19] AkRti 8 yAni / ra sarva mA mahaMmadA purakAba" erikA : AkRti 10 AkRti RECE vAja vA hara SERK 'rikA jAlabandha AkRti 12 sa |mA | | kRtya gA mayA | jAlandharA
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ [20] AkRti 13 BARAlekAAMALA AHMAARAMMA C 1 mAya TV gomavikAsandhaH AkRni 14 [sAmAnavAsA | mA | [nidhanAtyAnyana ni nidhi | mAnya yAni | [sA sAvAkA sA | sA | [ mAnasA ghasAna mA / [[mA | sAnima | sAmAvA parvatobhandA AkRti 16 AkRti 15 mala-4:045 ) gavanA bani prAra bhA HP4 (ATP44 DAAR sarvatobhabandhaH (solana)