Book Title: Nirvan Lakshmipati Stuti Author(s): Raj Buddhiraja Publisher: Z_Deshbhushanji_Maharaj_Abhinandan_Granth_012045.pdf Catalog link: https://jainqq.org/explore/212062/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nirvANa lakSmIpati stuti ----adhyAtma ke ananta vaibhava kA phalaka samIkSaka : DaoN0 rAja buddhirAjA zrI nirvANa lakSmIpati stuti kannar3a jaina vAGamaya kI amUlya nidhi hai jise sarvasulabha banAyA hai AcArya ratna 108 zrI dezabhUSaNa jI vidyAlaMkAra ne / sabhI jaina kRtiyoM kI taraha prastuta kRti bhI adhyAtma ke ananta vaibhava aura saundarya se paripUrNa hai tathA kRtikAra sAdhanA-tapasyA se abhimaMDita hai| sAMsArika vaibhava ko tuccha samajhakara satata sAdhanA dvArA pradatta amUlya upalabdhiyoM ko, vItarAgI sujanottma voppaNa kavi ne, janasAdhAraNa meM bAMTakara abhUtapUrva kArya kiyA hai| 28 padyoM vAlA yaha laghu stuti grantha AcArya zrI dvArA anudita hai| unake anya andita granthoM ratnAkara zataka, aparAjitezvara zataka, bharateza vaibhava, bhAvanAsAra, dharmAmRta, yogAmRta tathA niraMjana stuti meM isakA mahattvapUrNa sthAna hai| yaha grantha bheda-vijJAna se prArambha hotA hai tathA jJAna, karma aura upAsanA kI anekAneka sIr3hiyAM car3hatA haA jIva ke bhavyarUpa kI parikalpanA karatA hai| vastutaH isameM jIva, brahma aura saMsAra ke svarUpa kA citraNa kiyA gayA hai| jIva ke astitva, brahma kI sarvazaktimatA tathA saMsAra ke gamanacakra kA varNana kara kRtikAra ne mAnavIya ajJAna-aMdhakAra ko dUra karane kA bharasaka prayatna kiyA hai| jIva kI vastusthiti ko spaSTa karate hue kahA gayA hai ki vaha AtmaanAtma sva-para kA jJAna prApta karane ke lie hI 84 lAkha yoniyoM ke janma aura mRtyu kI vedanA ko bhogate hue kevala mAnava-zarIra meM hI jJAna prApta kara sakatA hai| jaba taka jIva ko 'sva' kA jJAna nahIM hotA taba taka bAhya saundarya-aizvarya meM ramaNa karake aMtahIna pIr3A bhogatA rahatA hai| dUsare zabdoM meM yaha kahA jA sakatA hai ki vidyA mAyA aura avidyA mAyA ke cakroM meM phaMsakara jIva svayaM ko bhUla jAtA hai| kRtikAra bAra-bAra mAnava kA paricaya jIva ke isa 'sva' se karAte haiM jo aMdhakAra meM vilIna ho gayA hai| maiM kauna hUM, kahAM se aura kyoM AyA hUM Adi zAzvata prazna-satyoM ko ubhAra kara bhedavijJAna ko uttara rUpa meM prastuta kiyA gayA hai| bhedavijJAna arthAt Atma-anAtna, satya-asatya, aMdhakAra-prakAza, mRtyu-amRta, jIva-zarIra meM bheda dRSTi hI kAlAntara meM mokSa kA kAraNa banatI hai| mokSa prApta karane ke lie baMdhanoM kA kholanA atyAvazyaka hai| jisa prakAra janma aura mRtyu jIva ke lie baMdhana kA kAraNa hai usI prakAra pApa aura puNya bhI bArI-bArI se jIva ko bAMdhate rahate haiM / isalie niSkAma bhAva se sabhI karmoM ko karaNIya batAyA gayA hai| nAnA prakAra ke satyoM meM se eka zAzvata satya vyakti kA saubhAgya bhI hai| vahI saubhAgya jisake AdhAra para bhaviSya arthAt paraloka nirmita hotA hai| saubhAgyazAlI vyakti kevala vahI hai jo amRta-pAna kara use pacAne kI kSamatA rakhatA hai| vaha vyakti bhI kama bhAgyazAlI nahIM hai jo saMyamita jIvana vyatIta karatA hai| indriya aura mana para aMkuza rakhane se mAnava tapa kA jIvana vyatIta kara sakatA hai aura yahI tapazcayo use zAzvata sukha pradAna karatI hai| jIva ke svarUpa kA vivecana karane ke pazcAt granthakAra brahma ke vizada rUpa kA varNana karate haiN| brahma anAdi aura sarvazaktimAna hai| vahI utpatti aura vinAza kA kAraNa hai| usakI lIlA aparampAra hai| pUjA, vrata tathA upavAsa se vyakti brahma ke jJAna ko prApta kara sakatA hai / pUjAupAsanA bhI prakArAntara se mokSa kA kAraNa hai| vyakti taba taka pUjA-dhyAna nahIM kara pAtA jaba taka usa para garu kI kRpA nahIM hotii| vaha brahma hI Adi guru hai| usakI anukampA se hI jIva Ayu bhoga aura karmagata baMdhanoM se chuTa pAtA hai| satya to yaha hai ki isI anukampA ke bala para jIva ke pAza apane Apa khula jAte haiM, aMdhakAra dUra ho jAtA hai aura jJAna kI kiraNeM vikIrNa hone lagatI haiN| usakA vaha ajJAna dUra ho jAtA hai jisake prabhAva se vaha zarIra ko AtmA samajhane kI bhUla kara baiThatA hai| jabaki zarIra kA anta kevala bhasma hai| vastutaH brahma ke astitva kI jAne bagaira manuSya ihaloka ke duHkhoM se chUTa nahIM sktaa| jIva aura brahma kA tattvajJAnaparaka vivecana karane ke pazcAta kRtikAra atyanta AkarSaka aura lubhAvane saMsAra kA darzana karAte haiN| saMsAra vaha sthala hai jahAM jIva saMsaraNa yA bhramaNa karatA rahatA hai| janma se lekara mRtyu paryanta ke aneka sukha-maMgala aura duHkha-vyAdhi jIva isI saMsAra meM hI bhogatA hai| nAnA prakAra ke bhogoM ko bhogakara zarIra ko chor3akara vaha eka anajAne loka meM calA jAtA hai jisakI khoja meM tapasvI sRjana-sakalpa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura manISI apane tana-mana ko galA dete haiM / jIva eka sthiti se dUsarI sthiti meM kaba, kyoM aura kaise calA jAtA hai yahI jAnane yogya viSaya hai| kauna-sI ghar3I meM isakA zizu rUpa yauvana aura vRddhAvasthA meM pahuMca jAtA hai ? kisI ko bhI nahIM maaluum| jIva aura saMsAra ke isI Azcarya ko samajhane ke lie lekhaka ne mAnavamAtra ke lie kucha Adeza diye haiM jo paramAvazyaka haiN| satpAtra ko dAna denA aura vrata-niyama-niSThA pramukha haiN| dAna ke lie satpAtra kA honA utanA hI Avazyaka hai jitanA nirmala dugdha ke lie sApha-sutharA aura maMjA brtn| niraMtara vrata-niyama kA pAlana karane se vyakti ko isI saMsAra meM hI tattvajJAna kI prApti ho jAtI hai| vastutaH vrata-niyama jIva para aMkuza kA kArya karate haiM / isI aMkuza niyantraNa se use jJAna hotA hai ki kAyA, lakSmI aura yauvana caMcala hai| prastuta grantha ke aMta meM kavi zubha, maMgala, satya, amRta aura sukha kI kAmanA karatA hai| vastutaH yaha grantha amUlya hai jisameM jIva, brahma aura saMsAra kA vAstavika svarUpa nirdhArita hai| bhAva apane Apa meM itane sulajhe haiM ki pAThaka ke mana para kabhI gaharI coTa kara jAte haiM aura kabhI hRdaya ko chU jAte haiN| bhAva itane sazakta haiM ki svayameva bhASA kA vastra pahanate calate haiM / bhASA kA koSa itanA samRddha hai ki lekhaka apanI icchA se zabdoM kI muTThI bharatA aura bikheratA rahatA hai| niSkarSataH yaha kahA jA sakatA hai ki prastuta grantha hindI vADa.maya ko samRddha karatA hai| A THUTSTATE ka 5000 SUBINARS COMENTAVOLONIMALIOSAVVUOVIAMOMOKOVOVISVOMOMSMI AcAryaratna zrI dezabhUSaNa jI mahArAja abhinandana grantha