Book Title: Mevad me Virval Pravrutti Author(s): Nathulal Chandaliya Publisher: Z_Ambalalji_Maharaj_Abhinandan_Granth_012038.pdf Catalog link: https://jainqq.org/explore/211754/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --------------0--0--0-0--0--0-0-0-or-o-o-g 000000000000 000000000000 0-0-0-0-0--0------------ jaina dharma mUlataH jAtivAda-virodhI rahA hai| AcAra kI zreSThatA ke gaja se hI usane mAnava kI zreSThatA nApI hai| mevAr3a meM hiMsA-pradhAna vyavasAya karane vAlI khaTIka jAti ko ahiMsA-vyavasAyI banAkara usane apane aitihAsika-viruda ko sAkAra banA diyA hai| yahAM par3hie vIravAla pravRtti ke saMdarbha meM ahiMsaka samAja racanA kI pravRttiyoM kA 1 digdrshn| mmmmm 0 zrI nAthUlAla caNDAliyA, kapAsana [pramukha sAmAjika kAryakartA] -o------------------------------------ ahiMsaka samAja racanA kA eka prayoga mevAr3a meM vIravAla pravRtti jaina dharma ke maulika siddhAntoM meM ahiMsA kA sarvopari sthAna hai| ahiMsA ko yadi haTA diyA jAe to jaina dharma kA astitva bhI samApta ho jAegA, hiMsA mAnava kA nijI svabhAva nahIM hote hue bhI vaikArika vAtAvaraNa tathA kaI taraha ke lAlacoM ke sandarbha meM mAnava hiMsaka bana jAtA hai| bhArata meM kaI jAtiyAM to kevala aisI bana cukI haiM ki jinakA dainika vyavasAya hI hiMsA hai / asvAbhAvika hiMsA bhI nirantaratA tathA lagAva ke kAraNa svabhAva sI bana baiThI hai, jina jAtiyoM kA vyavasAya nitAnta hiMsA se ota-prota hai unameM khaTIka jAti kA nAma pramukha hai| khaTIkoM meM hiMsA vyAvasAyika rUpa dhAraNa kara baiThI hai| jainadharma dayA aura ahiMsA kA sandeza detA hai| jinakA khaTIka jAti ke maulika saMskAroM se koI mela nahIM kintu yaha eka nizcita siddhAnta hai ki upacAra sarvadA upari hI ho sakatA hai / cAhe vaha kitanA hI ghulamila kyoM na jAe, hiMsA mAnava svabhAva meM upa carita hai / Aropita hai, yaha svabhAva nahIM cAhe vaha phira kitanI hI kyoM nahIM phaila jAe / eka manasvI saMta ne isa tathya ko pahacAnA / unakA nAma zrI samIra munijI hai| unhoMne khaTIka samAja meM ahiMsA kA vigula bajAne kA nizcaya kiyaa| athaka zrama tathA kAryakartAoM evaM kAnphrensa ke satayoga se pravRtti kA bIjAropaNa huaa| khaTIkoM meM ahiMsA kA pracAra mevAr3a ke gAMvoM se prAramma huA, zrama aura sahayoga ke bala para nirantara bar3hatA calA gayA / ubharate hue sUrya kI taraha eka nayI jAti kA abhyudaya huA usakA nAmakaraNa bhagavAna mahAvIra jinakA nAma ahiMsA kA pratIka bana cukA hai, unhIM ke nAma para "vIravAla' kiyA gayA / Aja mevAr3a meM hajAroM kI tAdAda meM vIravAla bandhu haiM jina hAthoM meM churiyAM rahA karatI thIM una hAthoM meM Aja pUjaNiyA haiM, mAlA haiM / vIravAla samAja ke apane naye rIti-rivAja haiM, jo ahiMsA pUrNa hai / hajAroM khaTIkoM ke bIca vIravAla samAja kA yaha udayamAna sUrya bAdaloM kI rukAvaToM se kaba rukA hai| - osavAla jaina aura vIravAla samAja ne apane pragatizIla kadama Age bar3hAne ko eka saMsthA kA gaThana kiyA jisakA nAma akhila rAjasthAna sthAnakavAsI ahiMsA pracAraka jaina saMgha hai| isakA pradhAna kAryAlaya citaur3agar3ha hai| isake nirdezana meM Aja vIravAla pravRtti gatimAna hai, saMsthA ne vIravAla baccoM ko susaMskArita banAne ko eka chAtrAvAsa kI bhI sthApanA kI, chAtrAvAsa ahiMsA nagara meM cala rahA hai| vIravAla samAja ko samasta pravRttiyoM ko gatimAna karane ko citaur3agar3ha se cAra mIla dUra nimbAhaiDa rAjamArga 6000 OOK 09098 FODireiospersonaliseDily Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahasaka samAja racanA kA eka prayoga : mevAr3a meM vIravAla pravRtti | 221 para saiMtIsa bIghA bhUmi para ahiMsA nagara banAyA gyaa| bhavana nirmANa para do lAkha rupaye kharca kiye gaye / chAtrAvAsa vahIM pravRttamAna hai| 'ahiMsA nagara' jaina samAja aura vIravAla samAja kI eka vilakSaNa upalabdhi hai ise mUrta rUpa dene meM jina sahayogiyoM kA mukhya hAtha rahA unameM kuzAlapurA ke seTha hemarAjajI siMghavI pramukha haiN| zrI hemarAjajI ne eka lAkha kI rAzi saMgha ko dene dilAne kA vacana diyA / taitIsa hajAra madrAsa se dilAye, zeSa rupayA apanI tarapha se milA kara eka lAkha pUrA kara diyA / ahiMsA nagara kA zilAnyAsa tatkAlIna mukhyamantrI zrIyuta mohanalAla jI sukhAr3iyA dvArA huaa| yaha ghaTanA 3 aprela, san 1966 kI hai / vIravAla jAti apane nAma ke anurUpa hI bahAdura hai / isane khaTIkoM ke sAtha apane sAre sambandha tor3a diye / pAThaka soceM ki yaha kAryaM kitanA duSkara hai / kahIM-kahIM to pitA putra se alaga hai, putra vIravAla aura pitA khaTIka hai to donoM kA koI sambandha nahIM, ahiMsA ke lie itanA bar3A kadama uThAne vAle vIra nahIM to aura kyA hai / vIravAla apane svIkRta siddhAntoM ke prati sacce aura aDiga haiM / 1 maI, san 1958 kA vaha svarNa dina vIravAloM ke lie aitihAsika dina hai kyoMki usa dina isa jAti kI sthApanA huI hai / vizva meM maI divasa majadUroM kI mukti ke rUpa meM manAyA jAtA hai to vIravAloM ke lie 1 maI apane navajAgaraNa kA sandeza lekara AtA hai / vIravAla samAja ko saMgaThita aura suzikSita karane hetu prAyaH paryUSaNa meM ATha dinoM kA zikSaNa zivira Ayojita kiyA jAtA hai jisameM prAyaH adhika se adhika vIravAla bhAga lete haiM aura tyAga, tapa, vrata pauSadha, sAmAyika pratikramaNa unhIM kA zikSaNa grahaNa karate haiM / saMsthA vIravAla samAja ke abhyudaya ke lie chAtravRtti, zikSaNa tathA vyavasAya kA bhI yathA zakti vyavasthA karatI hai| vIravAla samAja ke kSetra meM Aja kaI kAryakartA sakriya haiM unameM indaura vAle kamalA mAtAjI kA nAma sarvopari hai| zrI kamalA mAtAjI ne apanA pUrA jIvana hI vIravAla sevA meM arpita kara rakkhA hai / pUre samAja meM mAtAjI ke nAma se prakhyAta mAtAjI bar3I viduSI aura karmaTha kArya kartrI hai / Aja unhIM se dizA nirdezana prApta ho rahA hai| vIravAla samAja eka navAMkura hai, ise samAja ke sneha kI AvazyakatA hai| saMta munirAja tathA samAja ke dhanI evaM kAryakartAoM kA samucita sahayoga mile to yaha samAja bhArata meM ahiMsA kA nirAlA pratIka bana sakatA hai / Besan has agara kabhI mUrkha kA saMga ho jAye to pahalI bAta usake sAtha bAtacIta mata karo! bAtacIta karanI par3e to usakI bAta kA uttaramAtra do, bahasabAjI yA khaNDana maNDana mata kro| kyoMki mUrkha kI bAta kA samarthana kiyA nahIM jA sakatA aura virodha karane se ve rUTha jAyeMge, saMbhavataH virodhI va zatru bhI bana jAye / isaliye nItikAroM ne kahA hai- mUrkha ke sAtha 'mauna' hI sarvottama vyavahAra hai / 'ambAguru-suvacana 000000000000 * ooooooooo000 4000DDDDDD Bhi/ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - madanalAla pItalyA, gaMgApura M-0-0-0--0-0--0--0-0--0--0--0--0-0--0--0--0-0-0--2 mevAr3a ke prasupta dhArmika teja ko punaH pradIpta 1 1 kara usameM nava cetanA phUMkane kA kArya eka aitihAsika kArya hai| bikharI huI yuvA zakti evaM sAmAjika cetanA ko saMgaThita evaM kAryazIla karane vAlI eka 1 jIvaMta sa~sthA kA paricaya yahA~ diyA gayA hai| mevAr3a kA kalpavRkSa dharmajyoti pariSada 000000000000 000000000000 ET PMING sAmAjika saMracanA mAnavIya sabhyatA kI sabase bar3I upalabdhi hai| vyakti samasyAoM se grasta hai aura jaba anekoM vyakti hI samAja ke aMgabhUta hote haiM to samasyAe~ sAmAjika rUpa dhAraNa kara letI haiN| sAmAjika samasyAoM kA nirAkaraNa sAmAjika stara para karanA hotA hai| samaya para sAmAjika samasyAoM kA samAdhAna nahIM hotA hai to pIr3Ae~ ghanIbhUta ho jAyA karatI haiN| kucha birala vibhUtiyAM una ghanIbhUta pIr3AoM ko samajha pAte haiN| udgama aura vikAsa jaba pUjya pravartaka zrI ambAlAla jI mahArAja sAhaba kA bhUpAlagaMja (bhIlavAr3A) meM cAturmAsa thA usa avasara para krAntadRSTA pravartaka zrI ke ziSyaratna muni zrI kumudajI ne samAja ke katipaya pragatizIla vicArakoM ke samakSa samAja kI antIr3A kI ora kAntikArI saMketa diyA / basa dharmajyoti pariSad ke udgama kA yahI mUla thaa| eka choTA-sA saMvidhAna banA, eka rUparekhA khar3I huI aura eka saMsthA kA bIja vapana ho gyaa| Arthika pRSTha bhUmikA kA jahA~ taka prazna hai vaha bilakula nahIM thI, jo uga bhI nahIM gaI, aisI saMsthA meM koI paisA lagAnA nahIM cAhatA thaa| prArambhika sadyoga ke rupa meM zrI mUlacanda jI koThArI rAyapura vAle kA nAma ullekhanIya hai| unhoMne saMsthA ko pAMca sau rupayA prArambha meM karja svarUpa niHzulka diyA jo do-tIna varSoM bAda meMTa hI nahIM kara diye apitu pA~ca sau rupaye aura milAkara eka hajAra ke dAna kI ghoSaNA kara dii| kArya prArambha hote hI cAroM tarapha se Arthika evaM bhAvAtmaka sahayoga kI bahAra A gii| pravRttiyA~-saMsthA kI maulika pravRttiyA~ cAra haiN| (1) jaina zAlAoM kA saMcAlana (3) abhAva-prastoM ko sahayoga (2) patrikA kA prakAzana (4) satsAhitya kA prakAzana / pahuMnA, hamIragar3ha aura usake Age bahane vAlI vizAla banAsa nadI ko dekhakara kuMbhalagar3ha ke pahAr3oM meM banAsa ke udgama ko koI dekhe to use vizvAsa nahIM ho sakatA ki yaha choTA-sA srota itanA vizAla rUpa bhI dhAraNa kara sakatA hai| yahI bAta dharma jyoti pariSada ke liye hai| Aja jo dharma jyoti pariSada kA rUpa hai| isake udgama ke samaya isakA koI anumAna nahIM kara sakatA thaa| adhikatara to aisI AzaMkAe~ hI vyakta kiye karate ki aisI saMsthAe~ kyA TikeMgI? viparIta dizAoM se Ane vAlI aisI dhvani ke viruddha kAryakartAoM ne bhI sudRr3ha nizcaya kara rakkhA thA ki preraNA mahAsatI zrI premavatI jI kA upadezAtmaka yogadAna, sAthiyoM aura kAryakartAoM kI lagana mevAr3a ke dharmapremI sajjanoM kA sahayoga sabhI ne milakara saMsthA ko sthira bhI nahIM apitu use vistRta bhI kara diyaa| 'dharma jyoti pariSada' Aja bIsa se adhika janazAlAoM kA saMcAlana kara rahI hai| kaI abhAvagrasta bhAIbahanoM ko mAsika sahayoga kara rahI hai| saMsthAne apane lakSya ke anurUpa kucha pustakeM bhI prakAzita kI haiN| isa dizA meM abhI nikaTa bhaviSya meM bahuta acchA sAhitya prakAzita karane kI yojanA hai| dharma jyoti mAsika patrikA jo prArambha meM kevala 70 vyaktiyoM ko mila pAtI Aja eka hajAra se adhika nikalatI hai| niSpakSa zuddha sAtvika dhArmika vicAra denA patrikA kA dhyeya hai, jisameM yaha nitAnta saphala rahI hai / samaya-samaya para isake vizeSAMka bhI prakaTa hote rahe haiN| mevAr3a meM jo bhI sAmAjika parivartana ho rahe haiM unake mUla meM patrikA kA zAnadAra yogadAna hai| dharma jyoti pariSada mevAr3a meM eka kalpatarU ke rUpa meM vikasita hone vAlI saMsthA hai / mevAr3a ke jana jana kA pyAra ise upalabdha hai, AzA hai kucha hI varSoM meM yaha saMsthA aura adhika virATa vistAra ke AyAma sthApita kregii| .... ... Jainedumatic