Book Title: Mahavir Jivanno Mahima
Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: Z_Sangiti_004849.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249398/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. mahAvIra-jIvanano mahimA "devAgamanabhoyAnacAmarAdivibhUtayaH / mAyAviSvapi dRzyante nAtastvamasi no mahAn // " samaMtabhadra svAmI mitro taraphathI aneka vAra sUcavavAmAM Ave che ke zrI mahAvIrajIvana vA e vize kAMI lakhAya to sAruM. sUcanA karanAro to A kAma saraLa che ema samajIne sUcave che, paNa jema jema jaina Agama sAhitya, bauddha tripaTiko, upaniSadAdi Arya sAhityane vizeSa vizeSa joto jAuM chuM tema tema e kAma kaThaNa lAgatuM jAya che. je mahApuruSanuM jIvana lakhavAne lekhanI calAvavI che temane vize nyUnAdhika lakhAvA dvArA jarAya anyAya na thAya ane vAcakavargane preraka tathA hitakara satya darzAvI zakAya to ja koInA paNa jIvana viSe lakhanArano zrama saphaLa thayo gaNAya. vartamAnamAM to samasamayI puruSonA jIvanavRttAMtamAM paNa e uddeza ghaNo ocho sacavAto jaNAya che. e uddezane siddha karavA mATe sthiratA, taTasthatA, jIvanaviSayaka aMtaraMga ane bahiraMgasAmagrI, vizALadaSTi vagere sAdhanone meLavyA sivAya lakhAtAM jIvanacaritro ghaNe bhAge potAnA nAyakane ane vAcakavargane anyAyakArI thaI paDe che. bhagavAna mahAvIra to ApaNAthI sarvaprakAre parokSa che; eTale emanuM jIvana lakhavA mATe to uparyukta sAmagrI meLavyA sivAya e vize kAMI paNa lakhavuM tene huM aitihAsika ane sAmAjika jokhama samajuM chuM. ahIM je vAta thAya che te paurANika (purANanI mAphaka lakhAyelA) ane daMtakathAmaya (paraMparAthI cAlI AvatA) jIvanane lagatI nathI, paNa A vaijJAnika samayamAM loko je jAtanA jIvanacaritranI apekSA rAkhe che tenI vAta che. ema to prAkRta ane saMskRtamAM tema ja jUnI ke navI bhASAmAM lakhAyelAM keTalAMya mahAvIracaritro prasiddha thaI cUkyAM che ane ethI paNa vadhAre haju bhaMDAromAM apragaTapaNe paDelAM che. mahAvIra-jIvana lakhavAnuM kAma azakya ke kaThaNa che Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra-jIvanano mahimA * 15 ema to nathI ja; paNa mArA jevA kAryAtaravyagra (eka kArya sAthe bIjuM kArya karavAne kaMTALanAra)ne mATe to te kaThaNa ja lekhAya. te paNa eTalA mATe ke e kAma ghaNA samayanI apekSA rAkhe che; e eka ja kAraNane lIdhe te kAmane huM kaThaNa gaNuM chuM. e sivAyanI jIvana vizenI bIjI keTalIka sAmagrI mAre mATe duSmApya jevI to nathI ja. e vize huM to lakhuM tyAre lakhuM, paNa e jIvanacaritra lakhavA mATe mArA manamAM je je rekhAo aMkAI che te ahIM darzAvI dauM ke jethI zrI mahAvIrajIvananA bIjA lekhakone mArI e rekhAo kadAca upayogI thAya. aMtaraMga sAmagrI 1. bhagavAna mahAvIra pratye akRtrima (svAbhAvika) bhakti hovI joIe. 2. zraddhA, prajJA (buddhi), samatA (samabhAva), smRti e badhuM lekhakanI vRttimAM samatolapaNe hovuM joIe. zarIramAM vAta, pitta, kapha samAna hoya tyAM sudhI zarIranI svasthatA sacavAI rahe che ane jayAre e traNemAM eka paNa vadhe ke ghaTe tyAre zarIra rogI bane che. te ja prakAre uparyukta zraddhA vagere mAnasika guNo samatolapaNe hoya to ja lekhakathI koI paNa vicArane barAbara nyAya ApI zakAya ane e guNomAMno ekAda paNa pramANamAM vadhyo ke ghaTyo hoya to bhalabhalA lekhako paNa koI vicArane nyAya ApavAne badale potAne ja nyAya ApatA jaNAya che. 3. lekhakamAM tyAgadharma pratye vizvAsa ane tenAmAM enuM vadhAre nahi to ochAmAM ochuM varasa yA cha mAsa sudhInuM parizIlana ane e paNa avaMcakapaNe (AtmAne chetaryA vinA) bahiraMga yA abhyAsanI sAmagrI 4. jaina dharmano sAMpradAyika ane aitihAsika e banne dRSTie abhyAsa 5. ahiMsAdaSTino abhyAsa 6. anekAMtavAdanA marmano spaSTa paricaya 7. jaina dharmanI jUnI ke navI, nAnI ke moTI, vartamAna vA vicchinna dareka zAkhAno pUro paricaya 8. mULa Agama, niyukti, bhASya, cUrNi, avacUrNi, TIkA ane TabbA sudhInA graMthono abhyAsapUrvaka paricaya Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 * saMgIti 9. chedasUtro uparathI nIkaLatA samAja-baMdhAraNano abhyAsa 10. karmazAstra ane mAnasazAstrano tulanAtmaka paricaya 11. jaina dharmanA khAsa khAsa AcAryonA jIvanano paricaya 12. jaina dharma(dharma eTale saMpradAya)mAM krAMti karanArA AcAryonA jIvanano paricaya 13. jaina dharmanI banne zAkhAnAM khagoLa ane bhUgoLano pRthakkaraNa-pUrvaka abhyAsa jainetara (vaidika hindu) tathA musalamAna ane khristI Adi dharmonI daSTie bhUgoLa ane khagoLano paricaya paurANika dRSTie bhUgoLa ane khagoLano abhyAsa vartamAna samayanI navI ane jUnI dRSTie paNa bhUgoLa ane khagoLanuM avalokana 14. magadha dezano paryaTanapUrvaka paricaya 15. zrI mahAvIre potAnA vihArathI pavitra karelAM pratyeka sthaLano sUkSmaNapUrvaka paricaya 16. jaina dharmanI banne zAkhAnA ane itaradharmanI sarva zAkhAnA svarga ane naraka saMbaMdhI pratyeka ullekhono UMDo abhyAsa 17. vartamAna samayanI navI ane jUnI rIte svarga ane narakano abhyAsa 18. svarga ane narakanI bhUgoLa batAvanArAM baMgALI, hiMdI ane marAThI pustakono abhyAsa 19. iMdrAdika zabdonI samajUtI mATe prAcIna vyutpattizAstra-niruktAdino UMDo abhyAsa 20. sarva darzananA mULa mULa prAcIna graMthono upayoga pUrato) abhyAsa 21. bauddhonA pAlIgraMthono (tripiTakono) ane mahAyAna saMpradAyanA saMskRta graMthono paricaya bauddhagraMthomAM aneka sthaLe bhagavAna mahAvIra nAtaputta) ane tenA ziSyo vize kahevAmAM AvyuM che. mahAvIra-jIvanano koI paNa lekhaka e hakIkatone samajyA sivAya bhagavAnanA jIvanane barobara na ja oLakhI zake. namUnA tarIke zrI buddhanA janmAdi prasaMgane aMge bauddhagraMtha lalitavistarAmAM je hakIkta varNavavAmAM AvI che te hakIkata sAthe zrI mahAvIranA janmAdiprasaMganuM varNana ghaNe aMze zabdaza: ane Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra-jIvanano mahimA * 17 arthazaH maLatuM AvatuM jaNAya che, jeno mULapATha anuvAda sAthe ahIM ja sarakhAmaNI arthe ApI dauM chuM. 22. veda ane vedAMgono paricaya 23. upaniSadonuM ciMtana 24. mahAbhArata, purANo ane smRtionuM avalokana 25. gRhyasUtra, kalpasUtra ane zrautasUtrono abhyAsa 26. brAhmaNa ane AraNyakonuM anvIkSaNa 27. kurAnano paricaya 28. chaMda avestAnI bhASA ane bhAva e banne dRSTie abhyAsa 29. bAibalano abhyAsa 30. khAsa bhagavAna mahAvIra vize mULa AgamomAM, niryuktiomAM, bhASyomAM, cUrNiomAM, avacUriomAM ane TIkAomAM je je kAMI lakhAyuM hoya tenuM kALakramavAra saMkalana 31. bhagavAna mahAvIra vize kathAviSayaka jaina graMthomAM je kAMI AvyuM hoya teno paricaya 32. zvetAMbara ane digaMbara ane zAkhAmAM saMskRta, prAkRta ane lokabhASAmAM bhagavAna mahAvIranAM je je caritra lakhAyAM che, te badhAMnuM kALakramavAra saMkalana ane temAM lakhANane aMge thayelo vadhArA-ghaTADAno paricaya (kathAgraMthomAM ghaNI vAra eka ja kathA bhinna bhinna Dhabe kahelI hoya che ane tenuM sUksekSaNa karatAM ema paNa jaNAya che ke, eka kathA upara varNananA ghaNA paTo caDelA hoya che ane temAM mAtra kavitva sivAya bIjuM kAraNa saMbhavatuM nathI. bhagavAna mahAvIranI kathA vize paNa ghaNA prasaMgomAM ema banyuM lAge che. 33. karNATakI bhASAmAM lakhAyelA jaina sAhityano paricaya-temAM paNa zrI mahAvIra vize je je vAta lakhAyelI hoya teno to khAsa paricaya 34. videzI lekhakoe bhagavAna mahAvIra vize je kAMI lakhyuM hoya teno sAro abhyAsa 35. prAcIna rAjakAraNano paricaya tathA prAcIna samAja-sthitino paNa 1. bannenA anuvAdo A carcAne cheDe vArApharatI ane mULapATho judA pariziSTamAM ApyA che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 * saMgIti paricaya 36. bhASAzAstrano paNa thoDo paricaya 37. sarvadharmanA mULa puruSonA jIvanano sUkSma abhyAsa ATalI abhyAsa-sAmagrI prApta karyA pachI pUrvokta aMtaraMga sAmagrIyukta koI eka vyakti ke maMDaLa zrI mahAvIranA caritra vize lakhavAnI pravRtti karaze to temAM ghaNI saphaLatA maLaze ema khAtarIpUrvaka kahI zakAya. A rIte lakhanAra zrI mahAvIrane, zrI buddhane, zrI kRSNane ke bIjA koI mahApuruSane ochuMvatuM lakhIne anyAya to nahi ja kare. ekale hAthe AvuM kAma thavuM azakya nahi to duHzaka to jarUra che; ethI vizvakoSanI yojanA pramANe mahAvIracaritra-racanAnI yojanA hAtha dharavAmAM Ave ane te te viSayanA abhyAsakone ucita kAma soMpavAmAM Ave to eka Adarza mahAvIracaritra lakhI zakAya ane e mukhya kAma karatAM jaina dharmane lagatA aneka jAtanAM gUDha prazno ane rahasyono nikAla paNa thaI jAya tema ja jaina dharmano itihAsa ghaNo spaSTa thaI jAya. kharI rIte to "mahAvIracaritra-sAdhana-saMgrahAvali' nAma rAkhIne eka lekhamALA ja kADhavI joIe ane temAM pUrvokta sAmagrIsaMpanna maMDaLa mahAvIra-caritra lakhavAnI daSTie te te jAtanA nibaMdho lakhe. e badhA nibaMdhonuM maMthana karatAM je navanIta nIkaLe te mahAvIrajIvananI saMkalanAmAM asAdhAraNa upayogI thAya. vizvahitaiSI bhagavAna mahAvIranuM jIvana lakhavAne samagra vizvanuM upayogI sAhitya vizvavyApaka dRSTie ja jovuM joIe; anyathA e lokanAthanI AzAtanA thavAno saMbhava che. bhagavAna mahAvIranA tyAgadharmane AcaranAro ane sarvabhUtahite rata munigaNa A bAbata vize vicAra kare to e vize ghaNuM thavAno saMbhava che. bhagavAna mahAvIranuM maMdira ane temanuM A prakAranuM jIvanalekhana e be pravRttimAM kaI adhika mUlyavAna che te to kevaLI ja kahI zake. tema chatAM koI paNa aMze A kAmanI kiMmata ochI nathI ja. A to sva ane paranA hitanuM kAma che mATe munigaNane vinaMtI karuM chuM ke jarUra teo A kAma mATe kaTibaddha thaIne prasthAna kare. mArI alpamati pramANe bhagavAna mahAvIranA jIvana vize je je vicAro meM karI rAkhelA te Aje pragaTa karuM chuM. haju paNa bIjA ghaNA vicAro rahI jAya che, jenI pUrti karavAnuM anya vidvAnone prArthI viramuM chuM. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra-jIvanano mahimA - 19 "yadeva kiJcidviSamaprakalpitaM purAtanairuktamiti prazasyate / vinizcitApyadyamanuSyavAkkRtirna paThyate smRtimoha eva saH // " zrI siddhasena divAkara. kalpasUtra H 1.''e vAta banI nathI, e vAta bane nahi ane e vAta banaze paNa nahi ke arihaMto, cakravartIo, baladevo ke vAsudevo aMtakulomAM, prAMtakulomAM, tucchakulomAM, daridrakulomAM, kRpaNakulomAM, bhikSukakulomAM ane brAhmaNakulomAM janmyA hatA, janme che ke janmaze.'' 'arihaMto, cakravartIo, baladevo ke vAsudevo ugrakulomAM, bhogakulomAM, rAjanyakulomAM, kSatriyakulomAM, harivaMzakulomAM ke evA ja bIjA koI vizuddha jAti-kula-vaMzamAM janmyA hatA, janme che ane janmaze." 2. "te kAle te samaye ke jyAre zubhagrahono yoga thayo hato, dizAo saumya ane nirmaLa hatI, badhAM zakuno anukULa hatAM, anukULa pavana vAto hato, pRthivI phaLadrupa thayelI hatI ane badhA dezo prasanna ne AnaMdita hatA te samaye trizalA kSatriyANIe bhagavAna mahAvIrane janma Apyo hato.' TIkA : 'je vakhate bhagavAna mahAvIra janmyA tyAre dizAo prasanna ane mudita hatI. mITho pavana maMdamaMda vAto hato. trilokamAM saghaLe jhaLahaLATa thaI rahyo hato, gaganamAM duMdubhi gAjato hato, je nArakone eka kSaNa paNa sukha na hoya teone paNa sukhano zvAsa levAno prasaMga Avyo hato ane pRthivI paNa phaLaphUlothI khIlelI hatI." 3. ''jyAre bhagavAn mahAvIra janmyA, tyAre adholokamAM rahenArI ATha dikkumArIonAM Asano kaMpyAM, avadhijJAna dvArA te dikkumArIoe jinajanmano prasaMga jANI trizalArANInA sUtikAdhara tarapha prayANa karyuM. te AThanAM nAma A pramANe che : bhogaMkarA, bhogavatI, subhogA, bhogamAlinI, suvatsA, vatsamitrA, puSpamAlA ane AnaMditA, methaMkarA, medhavatI, sumeghA, meghamAlinI, toyadhArA, vicitrA, vArikheNA ane balAhakA e ATha ATha dikkumArIo UrdhvalokathI AvI ane teoe sUtikAgRhanI AsapAsa yojana (cAra gAu) jeTalI jamIna saMvarta vAyu dvArA zuddha karI ane teTalAmAM ja sugaMdhI pANI ane phUlanI vRSTi karI. e dareka dikkumArI sAthe cAra cAra hajAra sAmAniko hoya che, cAra cAra mahattarAo Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 * saMgIti hoya che, soLa soLa hajAra aMgarakSako hoya che, sAtaso sAtaso sainiko hoya che ane bIjA paNa aneka maharthika devo hoya che. have naMdA, uttarA-naMdA, AnaMdA, naMdivardhanA, vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI ane aparAjitA e AThe pUrvacakathI AvIne trizalAnA sUtikAgRhamAM darpaNa dharIne UbhI rahe che." ityAdi badhI dikyumArikAono varNa samajI levo. 4. "AkAzamAM dharmacakra, cAmaro, pAdapITha sAthenuM ujajavala siMhAsana, traNa chatro, ratnamaya dhvaja ane bhagavAnanA caraNanyAsa mATe sonAnAM kamalo A badhuM bhagavAna vihAra kare che tyAre thAya che." lalitavistarA : 1. "he bhikSuo ! bodhisattva kulavilokana kare che tenuM zuM kAraNa?" bodhisattvo hInakulomAM janmatA nathI. jevA ke caMDAlakulomAM, veNukArakulomAM, rathakArakulomAM, pukkasakulomAM arthAt evA nIca kulomAM janmatA nathI. teo be ja jAtanA kulomAM janma le che : brAhmaNakulamAM ke kSatriyakulamAM. jyAre prajA brAhmaNaguruka hoya che tyAre brAhmaNakulamAM ane prajA jyAre kSatriyaguruka hoya che tyAre kSatriyakulamAM janma le che." pR. 21 2. "caramabhavika bodhisattva jayAre janma le che, jayAre anuttara samyapha saMbodhine prApta kare che, tyAre je jAtanA Rddhi-prAtihAryo thAya che te A pramANe che : "he bhikSuo ! te samaye badhAM prANIo romAMcita thAya che, moTA pRthivIcAlano prAdurbhAva thAya che, eTale ke pRthivI kaMpe che, (sarakhAvo merukaMpa.) koIe vagara vagADyuM ja sAta jAtanAM divya vAjAM vAge che, sarva Rtu ane samayanAM vRkSo phUle che ane phaLe che, vizuddha AkAzathI meghanAda saMbhaLAya che, nirmaLa AkAzathI jharamara jharamara meha varase che; aneka prakAranAM divya puSpa, vastra, AbharaNa, gaMdha ane cUrNathI saMmizrita thayelA mIThA, zItaLa ane sugaMdhI vAyarA vAya che; dizAo aMdhakAra, raja, dhUma ane dhUMvADa vinAnI ane suprasanna rahe che; upara AkAzathI adazya, gaMbhIra brahmaghoSo saMbhaLAya che; badhA caMdro, sUryo, iMdro, brahmAo ane lokapAlonAM teja abhibhUta thaI jAya che; badhI akuzaLa kriyAo aTakI jAya che; rogIonA rogo zamI jAya che, bhUkhyAonI bhukha bhAMge che, tema ja tarasyAonI tarasa chIpe che; dArUDiyAnuM ghena UtarI jAya che; gAMDAo sAjA thAya che; Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra-jIvanano mahimA - 21 AMdhaLAone AMkha maLe che; baherAone kAna maLe che; lUlAM laMgaDAonI khoDa maTI jAya che; nidhaniyA dhana pAme che; kedIo ane purAyelAM chUTAM thAya che; AvIci vagere badhA narakomAM prANIonAM duHkha TaLI jAya che. tiryaMcayonika prANIono pArasparika bhaya zamI jAya che ane yamalokanA jIvonAM bhUkha vagere duHkha maTe che." pR. 98 "jayAre tattvadarzakano janma thavAno hoya che tyAre agni zAMta thAya che, nadIo suvyavasthitapaNe vahe che ane pRthivI kaMpe che." pR. 112 3. "he bhikSuo ! jyAre bodhisatva janme che, tyAre tenI mAtAnI kUkhanuM paDakhuM akSata ane anupahita hoya che--jevuM janmyA pahelAM hoya che tevuM ja janmyA pachI hoya che. pANInA traNa kUvAo banI jAya che, sugaMdhI telanI taLAvaDIo banI jAya che, pAMca hajAra apsarAo sugaMdhI tela laIne bodhisattvanI mAtA pAse Ave che ane sUtikAne lagato kuzaLa prazna pUche che. pAMca hajAra apsarAo divya lepa laIne Ave che, pAMca hajAra apsarAo divya bALotiyAM laIne Ave che, pAMca hajAra apsarAo divya vAjAM laIne Ave che ane A jebUdvIpamAM je bAhya evA paMcAbhijJa RSio che, teo badhA AkAzamArga dvArA zuddhodana (zrI buddhanA pitA) pAse AvIne vadhAmaNuM Ape che." pR. 110 have te vakhate sATha hajAra apsarAo kAmAvacaradevalokathI AvIne mAyAdevInI sevA karavA lAge che." pR. 95 4. "jayAre buddha bhagavAna cAle che tyAre AkAzamAM koIe nahIM dhareluM evuM divya, dhoLuM ane vizAla chatra, be suMdara cAmara enI pachavADe pachavADe e jayAM jAya che tyAM jAya che. bodhisattva paga UMco kare che-cAlavAne paga upADe che tyAM kamalono prAdurbhAva thAya che." zrI hemacaMdrAcAryakRta abhidhAnaciMtAmaNi bhagavAna mahAvIranA janmAbhiSekanA varNanano prasaMga mULa AcArAMgamAMthI laIne ghaNA caritragraMthomAM varNavAyelo che, te jotAM te prasaMga te te caritromAM aneka bhinna bhinna rIte upalabdha thAya che. AcArAMganA 'bhAvanA'-nAmaka covIsamA adhyayanamAM eTale tRtIya cUlAmAM bhagavAna 1. A cUlAone zrI sthUlabhadrasvAmInAM bahena sImaMdharasvAmI pAsethI lAvyAM hatAM ane te vakhate saMghe ene AcArAMga sAthe joDI dIdhI. pariziSTa parva, sarga 9 pR. 9. zlo. 96-100 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 0 saMgIti mahAvIranA janmaprasaMgathI mAMDIne tIrthasthApana sudhIno vRttAMta Ave che. temAM janmAbhiSekano paNa varNaka che. tyAra pachI kalpasUtra mULa ane AvazyakaniyuktinA bhASyamAM e ja janmAbhiSekano varNaka che, niryuktinA bhASyano varNaka mAtra "maMdaragirinA ullekhane laIne pUrvokta varNakathI judo jaNAya che. A pachInA graMthomAM janmAbhiSekane prasaMge iMdranI zaMkA, enA samAdhAna mATe meruno prakaMpa vagere rasapUrNa varNako (bAramA saikAmAM) zrI nemicaMdrasUrinA prAkRta "mahAvIracariyamAM ane zrI hemacaMdrasUrinA mahAvIracaritramAM vA yogazAstranA AraMbhamAM Ave che. jayAre A vize AcArAMga mULamAM ke Avazyaka niryuktinA bhAgamAM kazo ullekha maLato nathI. taduparAMta AcArAMganA mULanI TIkA karanAra zrI zIlAMkasUri ane Avazyaka niryuktinI vRtti karanAra zrImAn haribhadrasUri paNa e vize kAMI izAro sarakho paNa karatA nathI; joke teozrI bIjuM to ghaNuM sarasa varNana Ape che. bauddha 'lalitavistarA" graMthamAM paNa, buddhanA janma prasaMge "pRthvI kaMpI hatI" e ullekha AgaLa jaNAvelo che. eka prasaMgane ja lagatAM AvAM aneka judAM judAM varNano mahAvIra-caritramAM paNa maLavAM asaMbhavita nathI. mATe aitihAsika daSTie mahAvIra-caritra lakhanAre A badhA bhinna bhinna ullekhono paricaya jarUra dharAvavo ja joIe ane e uparathI nIkaLatuM aitihAsika rahasya, kavinI dRSTi ane zraddhApradhAna bhaktanuM hRdaya e badhuM vAcaka varga samakSa jarUra spaSTa karavuM joIe. vAcakonI samajUtI mATe mULa AcArAMganA e covIsamA adhyayanano, kalpasUtramULano ane niyuktinA bhASyano pATha artha sAthe ahIM ApI dauM chuM: ___"teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM tisalA khattiyANI aha annayA kayAi NavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM addhaThamANaM rAiMdiyANaM vItikaMtANaM je se gimhANaM paDhame mAse docce pakkhe cittasuddhe tassa NaM cittasuddhassa terasIpakkheNaM hatthuttarAhiM jogovagateNaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM AroyAroyaM pasUyA / "jaM NaM rAI tisalA khattiyANI samaNaM bhagavaM mahAvIraM AroyAroyaM pasUyA taM NaM rAI bhavaNavai-vANamaMtara-joisiya-vimANavAsidevehi ya devIhi ya uvayaMtehi uppayaMtehi ya ege mahaM divve devujjoe devasaNNivAte devakahakahe uppijaMlagabhUte yAvi hotthA / " te kALe, te samaye trizalA kSatriyANIe nava mAsa pUrA thayA bAda Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra-jIvanano mahimA - ra3 sADA ATha dina vIte chate unALAnA pahelA mAsa, bIje pakSe, caitra suda 13nA dine, uttarAphAlyunI nakSatre zramaNa bhagavAna mahAvIrane kSemakuzaLa 4nma sApyo." je rAte trizalA kSatriyANIe bhagavAnane janma Apyo, te rAte bhavanapati, vANavyaMtara, jayotiSka tathA vimAnavAsI devadevIonA UtaravA tathA UpaDavAthI eka mahAnuM divya udyota, devono meLAvaDo, devonI kathaMkathA (pAtayAta) tathA praza 26 26yo hato." ___"jaM NaM rayaNi tisalA khattiyANI samaNaM bhagavaM mahAvIraM AroyAroyaM pasUyA taM NaM rayaNi bahave devA ya devIo ya egaM mahaM amayavAsaM ca gaMdhavAsaM ca cuNNavAsaM ca puSphavAsaM ca hiraNNavAsaM ca rayaNavAsaM ca vAsiMsu / "jaM NaM rayaNi tisalA khattiyANI samaNaM bhagavaM mahAvIraM AroyAroyaM pasUyA taM NaM rayaNiM bhavaNavai-vANamaMtara-jotisiya-vimANavAsiNo devA ya devIo ya samaNassa bhagavao mahAvIrassa kotugabhUtikammAI titthayarAbhiseyaM ca kari" AcArAMga-bhAvanAdhyayana-covIsa, tRtIya cUlA vaLI, te rAte ghaNA devadevIoe eka moTI amRtanI vRSTi, gaMdhanI vRSTi, cUrNanI vRSTi, phUlanI vRSTi, sonArUpAnI vRSTi, tathA ratnonI vRSTi 12sAvI. ane e ja rAte cAre jAtanA devadevIoe maLI bhagavAna mahAvIranuM kautukakarma, bhUtikarma tathA tIrthakarAbhiSeka karyo." teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM je se gimhANaM paDhame mAse ducce pakkhe cittasuddhe tassa NaM cittasuddhassa terasIdivaseNaM navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aThThamANaM rAiMdiyANaM viikvaMtANaM uccaTThANagaesu gahesu paDhame caMdajoe somAsu disAsu vitimirAsu visuddhAsu jaiesu savvasauNesu payAhiNANukUlaMsi bhUmisapisi mAruyaMsi pavAyaMsi niSphanameiNIyaMsi kAlaMsi pamuiyapakkIliesu jaNavaesu puvvarattAvaratta-kAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhateNaM jogamuvAgaeNaM AruggAruggaM dArayaM pyaayaa| "jaM rayaNi ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe, sA NaM rayaNI bahuhiM devehi devIhi ya AvayaMtehiM uppayaMtehiM ya uppijalamANabhUA kahakahagabhUA Avi hutthA // 9 // __"jaM rayaNi NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe taM rayaNi ca NaM bahave vesamaNakuMDadhArI tiriyajaMbhagA devA siddhattharAyabhavaNaMsi hiraNNavAsaM ca Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 - saMgIti suvaNNavAsaM ca vayaravAsaM ca vatthavAsaM ca AbharaNavAsaM ca pattavAsaM ca puSphavAsaM ca phalavAsaM ca bIavAsaM ca mallavAsaM ca gaMdhavAsaM ca cuNNavAsaM ca vaNNavAsaM ca vasuhArAvAsaM ca vAsiMsu // 97|| / "tae NaM se siddhatthe khattie bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiehiM devehiM titthayarajammaNAbhiseyamahimAe kayAe samANIe paccUsakAlasamayaMsi nagaraguttie saddAvei saddAvittA evaM vayAsI" // 98 // kalpasUtra. te kALe, te samaye grISmaRtunA prathama mAsamAM bIjA pakSamAM, caitranA zukla pakSamAM, caitrI sudi 13nA divase nava mAsa paripUrNa thaye, taduparAMta sADAsAta divasa vItye pUrvarAtriApararAtrInA samaye, hastottarA nakSatrano yoga thaye, trizalA kSatriyANIe bhagavAna mahAvIrane ArogyapUrvaka janma Apyo. emanA janmaprasaMge badhA graho ucca sthAnamAM hatA. prathama caMdrayoga hato, dizA nirmaLa, vizuddha ane saumya hatI, badhAM zakuno anukULa hatAM bhUmisarSi pavana pradakSiNano vAto hato, badhI pRthvI khIlelI hatI, dezo harSita ane AnaMdita hatA. "je rAtre bhagavAna mahAvIra janmyA te rAtre bahu deva ane devIonA UtaravA tathA UpaDavAthI prakAza thaI rahyo hato ane devonI karthakathA thaI rahI hatI. (96) "je rAtre bhagavAna mahAvIra janmyA te rAtre ghaNA vaizramaNa kuMDadhArI tiryajAMga devoe siddhArtha rAjAnA bhuvanamAM hiraNyanI, suvarNanI, vajanI, vastranI, AbharaNanI, patranI, puSpanI, phalanI, bIjanI, mAlyanI gaMdhanI, cUrNanI, varNanI ane vasudhArAnI vRSTi karI. (97) ""tyAra pachI bhavanapati, vANavyaMtara, jayotiSka ane vaimAnika devoe tIrthakaranA janmAbhiSekano mahimA karyo chate savAranA pahoramAM siddhArtha kSatriye nagaranA rakSakone bolAvIne A pramANe kahyuM : (98) "ee caudasa sumiNe pAsai sA tisalayA suhpsuttaa| jaM rayaNiM sAhario kucchisi mahAyaso vIro // tihiM nANehiM samaggo devItisalAi so a kucchisi / aha vasai sannigabbho chammAse addhamAsaM ca // aha sattamammi mAse gabbhattho ceva abhiggahaM giNhai / nAhaM samaNo hohaM ammApiarammi jIvante // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra-jIvanano mahimA . 25 duNha varamahilANaM gabbhe vasiUNa gabbhasukumAlo / navamAse paDipunne satta ya divase samairege // aha cittasuddhapakkhassa terasIpuvvarattakAlammi / hatthuttarAhiM jAo kuNDaggAme mahAvIro // AharaNa-rayaNavAsaM vuTuM titthaMkarammi jAyammi / sakko a devarAyA uvAgao AgayA nihiNo // tadAu devIo devA ANaMdiA sprisaagaa| bhayavammi vaddhamANe telukkasuhAvahe jAe / bhavaNavaivANamaMtara joIsavAsI vimANavAsI a| savvaDDIi saparisA cauvvihA AgayA devA / devehiM saMparivuDo deviMdo gihiUNa titthayaraM / neUNa maMdaragiri abhiseaM tattha kAsI a" // A. ni. bhA. pR. 179-180 gA. 17-65 "je rAte mahAyaza vIra kUkhamAM saMta thayA (te rAte) sukhapUrvaka sUtelI te trizalAe caude svaprone joyAM. "traNa jJAna sahita te (vIra) sADAcha mahinA sudhI trizalAnI kUkhamAM rahyA. have sAtame mahine garbhastha ja (te vIre) abhigraha grahyo ke, "mAtA pitA jIvatAM sudhI huM zramaNa thaIza nahi.' bane uttama strIonA garbhamAM rahIne garbhasukumALa (mahAvIra) navA mAsa pUrA thayA pachI ane te upara sAta divasa vItyA pachI caitra suda teraze pUrvarAtrInA samaye hastottarA nakSatre kuMDagrAmamAM janmyA. tIrthaMkarano janma thayo; AbharaNa-ratnonI vRSTi thaI, zakra devarAja AvyA, ane nidhio AvyA. "tralocane sukhAvaha evA vardhamAna bhagavAnano janma thayo. devI ane devo parivAra sAthe tuSTa thayA, AnaMdita thayA. bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka ane vimAnavAsI e cAre prakAranA devo parivAra sAthe sarva Rddhisahita AvyA. "devothI vIMTaLAyelA devedra tIrthakarane grahIne maMdaragiri tarapha jaIne tyAM abhiSeka karyo." Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 * saMgIti pariziSTa kalpasUtra 1 "na khalu eyaM bhUaM na eyaM bhavvaM na eyaM bhavissaM-jaM NaM arihaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA aMtakulesu vA paMtakulesu vA tucchakulesu vA dariddakulesu vA kivaNakulesu vA bhikkhAgakulesu vA mAhaNakulesu vA AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissaMti vA / evaM khalu ari0 ca0 ba0 vA0 uggakulesu vA bhogakulesu vA rAiNNakulesu vA ikkhAgakulesu khattiyakulesu vA harivaMsakulesu vA annayaresu vA tahappagAresu visuddhajAikulavaMsesu AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissaMti vA // 2 "teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre xxx uccaTThANagaesu gahesu paDhame caMdajoe somAsu disAsu vitimirAsu visuddhAsu jaiesu savvasauNesu payAhiNANukUlaMsi bhUmisapisi mAruyaMsi pavAyaMsi nipphanna-meiNIyaMsi kAlaMsi pamuiyapakkIliesu jaNavaesu xx dArayaM payAyA / subo0 pR0 126 "acetanA api dizaH prasedurmuditA iva vAyavo'pi sukhasparzA mandaM mandaM vavustadA // "uddyotastrijagatyAsId dadhvAna divi dundubhiH / nArakA apyamodanta bhUrapyucchvAsamAsadat // " 3 "dikkumAryo'STAdholokavAsinyaH kampitAsanAH / arhajjanmA'vadheqhatvA'bhyeyustatsUtivezmani // 3 bhogaMkarA bhogavatI subhogA bhogamAlinI / sumitrA vatsamitrA ca puSpamAlA tvaninditA // 4 natvA saMvartenA'zodhayan mAmAyojanamito gRhAt // 5 meghaMkarA meghavatI sumeghA meghamAlinI / / toyadhArA vicitrA ca vAriSeNA balAhakAH // 6 // aSTova'lokAdetyaitAstatra gandhAmbu-puSpaughavarSa harSAd vitenire // 7 atha nandottarAnande AnandA nandivardhinI / vijayA vaijayantI ca jayantI cAparAjitA ||8|| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etAH pUrvarucakAdetya vilokanArthaM darpaNamagre dharanti / etAzca sAmAnikAnAM pratyekaM catvAriMzacchatairyutAH / mahattarAbhiH pratyekaM tathA catasRbhiryutAH // aGgarakSaiH SoDazabhiH sahastraiH saptabhistathA / kaTakaistadadhIzaizca suraizcAnyairmahaddhibhiH ||20|| zrI mahAvIra bhagavAnanA atizayo mahAvIra-jIvanano mahimA 027 4. khe dharmacakraM camarAH sapAdapIThaM mRgendrAsanamujvalaM ca / chatratrayaM ratnamayadhvajoMhrinyAse ca cAmikarapaGkajAni // " abhidhAnacintAmaNi kAMDa 1 zlo0 61 lalitavistara 1. " kiM kAraNaM hi bhikSavaH ! bodhisattvaH kulavilokitaM vilokayati sma ? na bodhisattvA hInakuleSu upapadyante caNDAlakuleSu vA veNukArakuleSu vA rathakArakuleSu vA pukkasakuleSu vA / atha tarhi kuladvaye eva upapadyante - brAhmaNakule, kSatriyakule ca / tatra yadA brAhmaNaguruko loko bhavati tadA brAhmaNakuleSu upa0, yadA kSatriyaguruko loko bhavati tadA kSatriyakule upapadyante ||" pR0 21 2 " yadA bodhisattvazcaramabhaviko jAyate yadA ca anuttarAM samyaksaMbodhimabhisaMbadhyate tadA asya imAni evaMrUpANi RddhiprAtihAryANi bhavanti - " tasmin khalu punarbhikSavaH ! samaye saMharSitaromakUpajAtAH sarvasattvA abhUvan / mahatazca pRthivIcAlasya loke prAdurbhAvo'bhUt bhairavasya romaharSaNasya / arghATTatAni ca divyamAnuSyakANi tUryANi saMpravAditAni sarvartukAlikAzca vRkSAstasmin saMkusumitAH phalitAzca / vizuddhAcca gaganatalAt meghazabdaH zrUyate sma / apagatameghAcca gaganAcchanaiH sUkSmasUkSmo devaH pravarSati sma I nAnAdivyakusumavastra AbharaNa- gandha-cUrNa-vyAmizrAH paramasukhasaMsparzAzca saumyAH sugandhavAtAH pravAryanti sma / vyapagatatamorajo - dhUmanihArAzca sarvA diza suprasannA virAjante sma / upariSTAccAntarikSAd adRzyA gambhIrA mahAbrahmaghoSA zrUyante sma / sarvendra-sUrya-zakra - brahma - lokapAlaprabhAzcAmibhUtA abhavan / XXXX Haf akuzalakriyAH prativiratAH / vyAdhitAnAM sattvAnAM vyAdhayaH upazAntAH 1 kSutpipAsArtAnAM sa0 kSutpipAsA prakhabdhA abhUvan / madyamadamattAnAM ca sa0 madApagamaH saMvRttaH unmattaizca smRtiH pratilabdhA / cakSurvikalaizca sa0 cakSuH pratilabdham / zrotovikalaizca sa zrotaH / mukhapratyaGga - vikalendriyAzca Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 * saMgIti avikalendriyAH saMvRttAH / daridraizca dhanAni pratilabdhAni / bandhanabaddhAzca bandhanebhyaH vimuktAH / AvIcimAdi kRtvA sarvanairayikANAM sattvAnAM sarvakAraNAd duHkhaM tasmin samaye prasrastam / tiryagyonigatAnAmanyo'nyaM bhakSaNAdiduHkham, yamalokikAnAM sa0 kSutpipAsAdiduHkhaM vyupazAntamabhUt / pR0 98 "yathA ca jvalanaH zAntaH sarvA nadyaH svavasthitAH / sUkSmaM ca kampate bhUmiH bhavitA tattvadarzakaH // " pR0 112 3 "iti he bhikSavaH ! jAte bodhisatve mAtuH kukSipArzvamakSatamanupahatamabhavad yathA pUrvaM tathA pazcAt tribhaviSyadambukUpAH prAdurabhavan / api ca sugandhatailapuSkariNyaH paJca apsara:sahasrANi divyagandhaparivAsitatailaparigRhItAni bodhisattvamAtaramupasaMkramya sujAtajAtatAm, aklAntakAyatAM ca paripRcchanti sma / paJca ca apsaraH sa0 divyAnulepanaparigRhItAni bodhi0 sujAta0 pa0 / paJca apsara:sahasrANi divyadArakacIvarapari0 bo0 su0 pa0 / paJca ca apsara:sa0 dArakA''bharaNapari0 bo0 su0 pa0 / paJca ca apsara: sa0 divyatUryasaMgItisaMprabhaNitena bA0 su0 pa0 / yAvantazca iha jambUdvIpe bAhyA paJcA'bhijJA RSayaste sarve gaganatalena Agatya rAjJaH zuddhodanasya purataH sthitvA jayavRddhimanuzrAvayanti pR0 110 "atha tasmin samaye SaSTiapsara:zatasahasrANi kAmAvacaradevebhya upasaMkramya mAyAdevyA upasthAne paricaryAM kurvanti sma / " pR0 95 zrI buddhabhagavAnanA atizayo 4 tasya prakrAmata upari antarIkSe aparigRhItaM divyazvetaM vipulaM chatram cAmarazubhe gacchantamanuganchanti sma / yatra yatra bodhisattvaH padamutkSipati sma tatra padmAni prAdurbhavAnti sma // pR0 96 - sughoSA sma /