Book Title: Lokdipak Buddhguru
Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: Z_Sangiti_004849.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249411/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15. lokadIpaka buddhaguru (vyaktinA jIvanamAM ja rathacakranA ArAnI mAphaka Urdhvagati ne adhogati Ave che ema nathI. eka saMskRtithI sUkSma rIte saMkaLAyelo samasta samAja paNa 'cakranemikrameNa'cakranA ArAnA krama anusAra varte che. cAreya bAjuthI asat, anIti, durAcaraNa, anyAya, jUTha, ajJAna vagere hIna vRttionI arAjakatA pravartI rahelI hoya che, tyAre koI mahAvibhUtinuM Agamana thAya che, ane samAjasamastane e sAco rAha darzAve che. bhagavAna buddhano janma paNa evA ja mahAna kArya mATe evA ja saMyogomAM thayo. pracalita mAnyatAo ne suvidita kathAo karatAM kaMIka vizeSa abhyAsanA paripAkarUpe buddhadevanuM mUlyAMkana ahIM najare paDe che. A mahinAnI navamI tArIkhevaizAkhI pUnamane dine buddhajayaMtI Ave che, tethI A lekhanuM mahattva vadhe che.) rathanAM paiDAnI peThe saMsAranuM paiDuM pharyA ja kare che. koI vAra te UMce AvatuM jaNAya che, koI vAra te nIce AvatuM jaNAya che. te paLavAra paNa sthira rahetuM nathI. jyAre te UMce AvatuM hoya che tyAre janatAmAM vivekanI sphuraNAne lIdhe anyAya ocho ane nyAya vadhAre hoya che, asatya ochuM ane satya vadhAre hoya che, mANasa mANasa vacce sadbhAva vadhAre ane IrSyA, dveSa, matsara ochAM hoya che. ane jayAre te nIce AvatuM hoya che, tyAre anyAya vadhAre ane nyAya ghaNo ocho dekhAya che, asatya vadhAre pramANamAM ane satya bhAgye ja dekhAya che, mANasa mANasa vacce IrSyA, dveSa, matsara ane svArthavRtti tathA svacchaMdAcAra adhika hoya che ane sadbhAva, niHsvArthapravRtti tathA saMyama, zIla vagere ochAM dekhAya che. je samaye saMsAranA paiDAnI gati nIcI hoya che, tyAre prakRtinA niyama pramANe e koI evI zakti jagatamAM mokale che ke e zaktinA puruSArtha vaDe vaLI pAchuM saMsA22thanuM paiDuM UMcI gatie Ave che. divasa pachI rAta ane rAta pachI divasa ema cAlyA ja kare che. kevaLa prakAza ja prakAza ke kevaLa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 0 saMgIti aMdhAruM ja aMdhAruM saMsAramAM rahetuM nathI evo prAkRtika niyama aTala che. samagra janatA jyAre rUMdhAvA mAMDe che, tyAre tenI abhilASA potAnA rUMdhanane dUra karavA evI tIvra thAya che, ke game tyAMthI game te rIte evI koI zakti AvIne janatAnI e rUMdhanane maTADavA potAno tamAma puruSArtha phorave che ane chelle e zakti potAnA prANane paNa hoDamAM mUkI janatAnA e rUMdhanane dUra karavA puruSArtha karatI rahe che. janatAnuM saMkalpabaLa ja e zaktine saMsAramAM ANe che. ApaNA bhAratIya itihAsamAM rAma, kRSNa, vardhamAna mahAvIra ane siddhArtha buddha e badhI viziSTa zaktio te te samayanI pisAyelI, bhIMsAyelI, dabAyelI e duHkhatrasta janatAnA saMkalpabaLanA udAharaNarUpe janmelI che ema jarUra gaNAvI zakAya. sat ane asat, brahma ane mAyA, deva ane dAnava, saMta ane setAna kAMI AjakAlanAM nathI. saMsAramAM e badhAM anAdithI ja potAnuM paribaLa batAvatAM Ave che. koIka vA2 deva phAve ane koIka vAra dAnava phAve, koIka vAra saMta phAve to koIka vAra setAna phAve. dehadhArI mAnava jyAre kevaLa dehano gulAma bane che, svacchaMdI vAsanAo ja teno kabajo le che ane moTA pramANamAM AvI paristhiti UbhI thAya che, tyAre dAnava phAvyo gaNAya. dAnavanuM jyAre paribaLa hoya che tyAre asat, anyAya, jUTha, svacchaMda, ajJAna vagere vRttio jo2mAM hoya che; eTaluM ja nahIM, paNa setAnanA rAjyamAM phasAyelI janatA anyAyane nyAya samaje che, jUThane sAca mAne che, hiMsAne ahiMsA dhAre che, svArtha mATe mANasane paNa pazu mAnavA lAge che, madhane amRtanuM sthAna Ape che ane Ama karIne e bhAre bhIMsamAM Ave che. jyAre prANa kaMTha sudhI AvI jAya ane pote satAnanA jataraDAmAM phasAyela che evuM bhAna AvatAM te temAMthI chUTavA bhAre taraphaDiyAM mAre che ane koI saMtane sAda devA mAMDe che. barAbara e vakhate tenA prabaLa saMkalpane baLe saMta paNa. hAjara thaI te setAnanA rAjyane sApha karavA mAMDe che ane vaLI pAchAM nyAya, nIti, sAca vagere prajAmAM AvavA mAMDe che. brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdro potAnAM svacchaMda, ajJAna, svArtha ane vilAsa--vaibhavone lIdhe pote herAna herAna thaI gayelA ane Ama janatA paNa trAsa pAmI gayelI, barAbara Ave vakhate lokadIpaka buddhano janma Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokadIpaka buddhaguru 7 123 thAya che. vikrama pUrve 505 varSe eTale AjathI (saM. 2008thI) 2513 varSa pahelAM rAjA zuddhodananA ghare mahAmAyAdevInI kukSimAMthI zrI buddha potAne pragaTa karyA ema mahApaMDita tripiTakAcArya zrI rAhula sAMkRtyAyanajI potAnI buddhacaryAmAM jaNAve che. nepALanI tarAIthI eTale tilIrAkoTa, taulihavAthI 20 mAIla uttaramAM kapilavastu nAmanuM eka nagara che. tyAM jayAre rAjA zuddhodananI mahArANI mahAmAyAdevIne sUMDhamAM kamaLane leto dhoLo hAthI potAnI kukSimAM praveza kare che evuM sapanuM AvyuM, tyAre ASADha pUrNimAno utsava cAlato hato. e utsava pUrNimA pahelAM sAta divase zarU thayelo. mAtA mahAmAyAdevI bIjI kSatriyANIonI jema zarAbI na hatI. te mALAthI suzobhita banIne e pUnamanA utsavamAM bhAga laI rahI hatI. e vakhate barAbara uttarASADhA nakSatramAM zrIbuddha mAtAnI kukSimAM AvyA ane tyAra pachI barAbara dasa mahinA pachI temano janma thayo, ane teo jamyA pachI barAbara sAta divase temanI mAtA mahAmAyAnuM avasAna thayuM. ASADhI pUnamanI pachI dasa mahinA bAda vaizAkha mahino Ave che ane tithi paNa vaizAkhI pUnama Ave che. eTale vaizAkhI pUnamano divasa buddhaguruno janmadivasa gaNAya. temanI mAtA A lokamAMthI sidhAvyA bAda temanI mAsI mahAprajApati gautamIe temanuM lAlanapAlana karyuM ane temane putravat ucheryA. A mahAtmAnA nAma sAthe paNa aneka camatkAro ane atizayoktio lAgelI che. e badhAMnuM kAMI tAtparya hoya to te ATaluM ja ke buddha mahApratApI ane bhAre puNyazALI hatA. jozIoe evuM bhaviSya bhAkheluM ke e rAjakumAra yogI thaze. e sAMbhaLIne temanA pitA zuddhodana zASe temane bhogavilAsamAM taraboLa rAkhavA badhI sAmagrI ekaThI karI hatI, ane te sAmagrIonI vacce ja temane rahevAnuM hatuM. temano janma kapilavastumAM nahIM thayelo paNa jayAre buddha mAtAnI kukSimAM AvyA ne dasa mahinA pUrA thayA, tyAre temanI mAtAne temane piyara javAnuM mana thayuM. temanuM piyara devadaha nagaramAM hatuM. rAjAe kapilavastuthI devadaha nagara sudhIno mArga sudharAvI ane dhajApatAkAthI suzobhita karAvI rAkhyo.pachI pAlakhImAM besI potAnA moTA parivAra sAthe mahArANI mahAmAyAdevI potAne piyara javA nIkaLyAM. te vakhate kapilavastu ane devadahanagaranI vacce lubinI nAmanuM eka maMgalamaya zAlavana AvatuM. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 * saMgIti vartamAnamAM A lubinInuM nAma "min deI che ane te nautanavA sTezanathI (bI. ena. Dabalyu relve) prAyaH ATha mAIla pazcime nepALanI tarAImAM Avela che. je sthaLe zAkyonI ane devadahanA koliyonA rAjyanI sarahada aDatI hatI, barAbara e ja sthaLe banne rAjyoe potapotAnA vihAraAnaMda mATe e maMgalamaya zAlaudyAna taiyAra karAvyuM hatuM. jayAre te udyAnamAM mahAmAyA pahoMcyAM ke temane te udyAnamAM visAmo khAvAnI tIvra icchA thaI AvI. rANInI icchA pramANe tenI pAlakhIne tyAM thobhAvavAmAM AvI. rANI pAlakhImAMthI UtaryA ane udyAnamAM Amatema pharavA lAgyAM. e laMbinI udyAnamAM vizeSa suMdara ane phUlonA puMjathI lacI gayeluM eka zAlavRkSa hatuM. tenI nIce rANI jaIne te vRkSanI DALa pakaDIne UbhA rahyAM che tarata temane vINa (vINa-prasUti pIDA) AvavA lAgI. temanI dAsIoe rANInI AsapAsa paDadA bAMdhI dIdhA ane tyAM ja e vRkSa nIce kuladIpaka tathA lokadIpaka zaktino janma thayo. rivAja pramANe rAjA zuddhodane janmanA prasaMgane potAnA vaibhavane chAje e rIte Ujavyo ane nAmakaraNa-saMskAra vakhate te bALakanuM nAma siddhArtha pADyuM. lagabhaga ATha varSanI vaye kumAra siddhArthane pATI ane vitaraNuM laIne kalAcAryanI pAse lekhana-gaNita vagere vidyAo zIkhavA sAru mokalavAmAM AvyA. "lalitavistara' mahApurANamAM lakhyA pramANe je lekhazALAmAM siddhArtha bhaNatA hatA, tyAM vividha lipio ane vividha kalAo saMgIta, nRtya, vAdyavAdana vagere zIkhavavAmAM AvatI. bhaNIgaNIne kumAra have yauvanamAM pahoMcyA ke temane rAjakuTuMbanI kanyA yazodharA sAthe paraNAvavAmAM AvyA. siddhArtha ane yazodharA banne paraspara atula snehathI saMdhAyelAM hatAM. temane e snehanA phaLarUpe eka "rAhula" nAme putra paNa thayo. - siddhArtha bhAre saMskArI hatA, tethI ATalI nAnI vayamAM paNa teo potAnI AsapAsanI paristhiti barAbara samajI gayA. emaNe joyuM ke dharmane nAme lagabhaga adharma ja pravartI rahyo che. jemanA hAthamAM prajAnuM sukAna che te brAhmaNo ane kSatriyo potapotAnA kartavyathI cuta thayA che. zUdronI pIDAno to pAra ja nathI. varNadharmane nAme zUdro upara asahya atyAcAro vartI rahyA che. yajJane bahAne hiMsA ane bIjI lUMTo cAlI rahI che. mAMsAhAra ane madyapAna mATe "pravRttivA pUtAnAm' arthAt e to sAdhAraNa sthiti thaI gaI che. rAjAo ane brAhmaNo prajAnI khAMdha upara caDIne ArAma karI rahyA che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokadIpaka buddhagura 125 zUdro to lagabhaga kharIdelA gulAma hoya tema ribAI rahyA che. strIo bicArI mUka pIDA anubhavI rahI che. A rIte manuSyonuM ane yajJamAM homAtAM pazuonuM bhAre duHkha siddhArthanA dhyAna upara AvyuM. have to tenI UMgha ja UDI gaI. tene evA vicAro AvavA lAgyA ke A duHkhanuM mULa zuM? A duHkha dUra zuM thAya? pote je rIte ArAmamAM rahe che e ja rIte rahe to e duHkhamAM vadhAro thAya, paNa ghaTADo thavAno nathI; kAraNa ke pote paNa prajAnI khAMdha upara ja caDIne ArAma bhogavI rahela che. evuM tene spaSTa bhAna thaI gayuM hatuM. A vicAronI paraMparAno tenA manamAM prabaLa vega thayo ane eka madharAtre teNe potAnA tamAma ArAmane, pativatsala yuvatI strIne ane atyaMta AkarSaka bALaputrane tyajI devAno daDha saMkalpa karyo ane ASADhI pUrNimAne divase ja teNe potAnA mAnItA channa sArathine sAthe laIne mahAbhiniSkramaNa karyuM. saMsAranA tamAma bhogone lAta mArI, potAnAM atyaMta priya pitA, patnI ane putrane tajI daIne komaLazarIrI kumAra siddhArthe pote joyela duHkhanuM mULa zodhavA eka vaijJAnikanI peThe dehadamananuM ugra tapa zarU karyuM. temanA samayamAM sAdhako sukhanI zodha mATe dehadamana karatA hatA, te ja paraMparAne anusarIne kumAra siddhArtha paNa bhikSu banI ekAMtamAM araNyamAM, parvata upara ke nadIkAMThe bhAre tapa tapavA lAgyo ane aMtarmukha thaI potAnA dhyeyanI siddhi mATe satata prayatna karavA mAMDyo. potAnA nagara kapilavastuthI te prathama bhikSune veSe rAjagRha (vartamAna rAjagira) pahoMcyo. rAjagRha pahoMcatAM-pahoMcatAM sAduM khAnapAna eTale vanaphaLa, kaMdamULa vagerenuM bhojana ane jharaNAM ke nadInuM cokhkhuM pANI-tenA upara te potAno nibhAva karavA lAgyo. rAjagRha pahoMcI te prAcIna paraMparA pramANe hAthamAM bhikSApAtra laIne rAjagRhanA rastAo upara pharavA lAgyo ane yathAprApta bhikSA vaDe potAno nirvAha karavA lAgyo. bhikSa siddhArtha camAra-DheDathI mAMDIne TheTha brAhmaNa sudhInI aDhAre varaNanAM gharomAM bhikSA mATe pharato. jema bhamaro phUlane ochAmAM ochI pIDA Upaje te rIte temAMthI rasa cUse che, tema bhikSu siddhArtha paNa dAtAone potAno bojo ochAmAM ocho lAge te rIte temane gherathI kaTakA-baTakAnI eTale khAdhA pachI vadhela ghaTela annanI bhikSA levA lAgyo. jayAre e prathama bhikSAne laIne rAjagRhanA pAMDavaparvata tarapha vaLyo, tyAre tenuM pAtra vividha annathI bharAyeluM hatuM. te joIne tene UbakA AvavA lAgyA ane kema jANe moM vATe AMtaraDAM bahAra nIkaLI jatAM hoya ema Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 : saMgIti jaNAvA lAgyuM. A vakhate tene je vicAro AvyA te A pramANe hatA : siddhArtha ! tane A zuM thayuM? tane koIe parANe to bhikSu muMDyo nathI. rAjavaibhavono te hasate moMe tyAga karelo che, chatAM sUganA A ghAtaka saMskAro haju sudhI tArA haiyAmAM bharAI rahyA che ? te jyAre jayAre mANasa mANasa vacceno bhedabhAva joyo hato, tyAre tuM kakaLI UThyo ane te dUra karavA sAruM to tuM muMDa bhikSu thayo, ane have atyAre A halakI jAtoe ApeluM anna khAvAno prasaMga AvatAM tArA manamAM te loko tarapha prema na pragaTatAM tane sUga AvavA lAgI che? siddhArtha ! AvI ghelachA choDyA vinA tuM tArI zodha karI zakavAno nathI. eTale tAre jo dhyeyasiddhi karavI hoya to rAjAnA gharanA sugaMdhI cokhA ane A halakI jAtanA lokoe ApelI ghaMza e vacce bhedabhAva na gaNavo joIe. A bhedabhAva TaLaze to ja tane dhyeyasiddhi sAMpaDavAnI che ane je arthe tuM bhikSu thayelo che te paNa saphaLa thavAno che. AvA saMkalpa-vikalpo thatAM siddhArthe potAnA manane vizeSa dRDha karyuM ane e vividha prakAranuM paraspara bhaLI gayeluM bhojana te hoMzehoze jamI gayo. jayAre bhikSu siddhArtha rAjagRhanA rastAo upara pharato hato, tyAre rAjagRhanA rAjA biMbisAre (zreNike, tene joyo ane te tenuM rAjateja, pratApI vyaktitva, khIlatuM yauvana, lAvaNya vagere joIne bhAre vismaya pAmyo. tene lAgyuM ke A koI rAjaputra ja hovo joIe ane vakhAno mAryo muMDa thayo hovo joIe. tenI pravRtti vize samAcAra meLavavA teNe potAnA dUtone tenI pAchaLa-pAchaLa mokalyA. dUtoe AvIne rAjAne samAcAra ApyA ke e bhikSu pAMDavaparvatanI taLeTImAM AvelI eka TekarInI chAyAmAM beThelo che. A samAcAra sAMbhaLI rAjA pote ja page cAlatA-cAlato te siMhasamI mudrAvALA siddhArtha-bhikSu pAse gayo. bhikSue haju hamaNAM ja bhojana patAvI lIdhuM hatuM, bhikSApAtrane dhoIne taDakAmAM te palAMThI vALIne potAnA Asana upara zAMta bhAve beTho hato. 1. jaina graMthomAM rAjA zreNikanuM bIjuM nAma bhaMbhAsAra maLe che. bauddha graMthomAM maLatuM biMbisAra ane A bhaMbhAsAra e baMne nAmo taddana maLatAM che. bhaMbhA e vijayasUcaka vAjAnuM nAma che. rAjA zreNika bhaMbhAne vizeSa sArarUpa mAnatA tethI temanuM bhaMbhAsAra nAma paDyuM che evI kathA jaina graMthamAM maLe che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokadIpaka buddhaguru - 127 rAjA tenI pAse ja eka bAjue AvIne beTho. e vakhate rAjA ane siddhArtha bhikSu vacce je saMvAda thayo te A pramANe hato : rAjA : tArA dehanuM lAvaNya jotAM tuM jarUra koI ucca kuLano hovo joIe. AvI taruNa avasthAmAM tAre tArI rAjazrIno tyAga karavAnuM kAraNa mane kahIza to teno kAMI toDa nIkaLI zakaze. tuM ahIM zA mATe Avelo che ? tane joIne mane ema ApoApa thayuM che ke A mANasa-ziromaNine mArI pAse rAkhavo ane tene rAjyanI moTI pAyarIe caDAvavo. mane ema nakkI lAge che ke tuM mArI senAmAM ghaNuM uttama kAma bajAvI zakIza. bhikSu siddhArtha mahArAja ! himAlayanI taLeTImAM zAkyonuM samRddha rAya che, tenI kIrti to Ape sAMbhaLI ja haze. huM tyAMnA rAjA zuddhodanano putra chuM. koI prakAranI saMpattinI AzAe meM A bhikSupada nathI lIdhuM, paNa meM ApaNA dezamAM dharmane nAme adharma thato joyo che; yajJomAM mUMgAM pazuono homa karIne svarga meLavavAno vahema ApaNI prajAmAM phelAyelo joyo che; yajJane nimitte hiMsA uparAMta caurya ane madyapAnane paNa samarthana ApanArA hotAone meM najare joyA che. brAhmaNo potAno dharma cUkI mahAparigrahI banI beThA che. kSatriyo potAno rAjadharma cUkI vilAsI, abhimAnI ane kajiyAkhora thaI gayA che. varNAzramadharmane nAme zUdro to pazu karatAM paNa halakA gaNAvA lAgyA che. strIone dharmazAstra, veda zIkhavAno adhikAra ja nahi. lokabhASAne paNa A purohito avagaNavA lAgyA che, tathA Izvara AtmA vagere tattvo ja saMyamanAM poSaka, mANasa mANasa vacce prema vadhAranArAM ane prANImAtra pratye maitrIne joDanArAM hatAM tene badale A vivAdI lokoe te vize moTA jhaghaDA UbhA karyA che ane enA vAdo mAMDyA che, tathA bIjA paNa aneka vAdo paMDitoe UbhA karIne dharmanuM sAduM rUpa ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha e badhuM taddana gauNa karIne prajAne bhAre mUMjhavaNamAM nAkhI che. huM jouM chuM ke rAjAo, purohito, vaizyo badhA ja garIba bicArI prajAne khAMdhe caDIne tene cUsI rahyA che. tame ja kaho ne, rAjan ! ke tame kayo parasevo pADIne A rAjyapada meLavyuM che ? tamAro 1. uttarAdhyayanasUtra'mAM anAthI munine lagatuM saMyatIya nAme eka adhyayana aDhAramuM che. temAM eka rAjA ane muni vaccenA saMvAdanI noMdha che. meM keTalAka vRddha munio pAsethI ema sAMbhaLyuM che ke te saMvAda zrI buddha ane rAjA zreNika vacceno che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 * saMgIti lakhalUTa kharca garIba bicArA majUro, kheDUto sivAya tame kyAMthI meLavo cho? ane e kharca badala tame temanI keTalIka saMbhALa lyo cho? mahArAja! vadhAre zuM kahuM? meM to A jagatamAM cArekora duHkha, duHkha ne duHkha ja dIThuM che. mAre e duHkhanuM nimitta na banavuM ane e duHkhanA upazamano upAya zodhavo e ja eka uddezathI meM mAruM rAjapada tajI A bhikSupada lIdhela che. rAjA to A badhuM sAMbhaLIne saDaka thaI gayo ane bhikSu siddhArthano nizcaya joI tene kahevA lAgyo, ke "he rAjakumAra ! have mAre tane kazuM ja kahevuM nathI, paNa tuM jo te jaNAvelA duHkhano upazama thAya evo rasto zodhI zake, to e tuM mane jarUra batAvaje; to e mArgane huM kAMIka sahAyaka thaI zakuM evuM jarUra karavA mArI vRtti che." A pachI zrI siddhArthabhikSu te vakhatanA je prasiddha yogamArganA sAdhako AlArakAlAma ne udkarAmaputraRSi hatA; temanA AzramamAM gayo ane tyAM jaIne temaNe batAvelI tamAma sAdhanA teNe karI joI, paNa tenA mananuM pUruM samAdhAna na thayuM. te AzramomAM teNe joyuM ke A sAdhako samAjanAM duHkho tarapha bedarakAra che; eTaluM ja nahi, paNa saMsAramAM je anyAya cAlI rahyo che ane dharmane nAme hiMsA, jUTha, corI, parigraha vagere je aneka apavitra pravRttio josabhera bahekI rahI chete tarapha paNa AMkhamIMcAmaNAM karI rahyA che. kevaLa thoDA vakhatanI samAdhithI potAnA manane niSkriya karavAmAM ja A sAdhako potAnI yogasiddhi samaje che. paraMtu zrI siddhArthane lAgyuM ke jayAM sudhI mana sahaja rIte sama na thAya ane te anyAyano pratikAra karavAnuM jabarajasta AMdolana jagADI jagatamAM dharmane nAme cAlato adharma nAbUda na karI zake ane AvI pravRttimAM paDavA chatAM paNa potAnI samatulA na gumAvI zake, tyAre ja ThIka sAdhanA karI ema kahI zakAya. A mATe tene te vakhatanA koI AzramomAM javAthI saMtoSa na thayo. tethI chevaTe teNe pote jAte ja pote dhArelI sAdhanAne sAdhavAnuM nakkI karyuM. pharato pharato te gaMgAnI pAsenA uruvelA (vartamAna bodhagayA, jillo gayA) nAmanA sthAnamAM Avyo. A sthAna prAkRtika rIte atyaMta manohara hatuM ane A bhAgamAM ja thaIne niraMjanA (vartamAna nilAjana, jillo gayA) nadI vahetI hatI. zrI siddhArtha bhikSae A sthAnamAM rahIne ja potAnI sAdhanA AgaLa vadhAravA mAMDI. teNe nizcaya karyo ke "bhale mArI cAmaDI utaraDAI jAya, naso tUTI jAya, hADakahADakuM bhAMgI jAya vA huM mAtra hADakAMno mALo ja banI jAuM, mAruM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokadIpaka buddhaguru - 129 zarIra, mAMsa, lohI bhale sukAI jAya, to paNa je sAdhya mATe huM bhikSu thayo chuM, tenI siddhi vinA ahIMthI khasIza nahi.' A saMkalpa karIne siddhArtha bhikSue lAgalAgaTa cha varasa sudhI ghoramAM dhora tapa AcaryuM. te tapanI vAta sAMbhaLatAM ja ApaNAM rUMvADAM beThAM thaI jAya evuM e bhayaMkara tapa hatuM. A vize 'majhimanikAya'nAmanA graMthamAM 'siMhanAdasutta'mAM bhAre adbhuta vRttAMta che. tevuM adhora tapa tapatAM hAthapaga saLekaDA jevA thaI gayA, baraDAnI karoDa eka sAMkaLanI jema pratyakSa dekhAvA lAgI. bhAMgelA gharanI vaLIonI peThe enI tamAma pAMsaLIo hacamacI gaI. AMkho ekadama UMDI UtarI gaI ane karamAyelA koLAnI peThe tenI zarI2kAMti taddana karamAI gaI. peTa ane pITha banne ekabIjAne jANe vaLagI paDyAM hoya tema taddana coMTI gayAM. kolasA bharelI sagaDIne calAvatAM jema khaDakhaDa avAja thAya, tema te jyAre halanacalana karatA, tyAre tenAM hADakAM khaDakhaDa thavA lAgyAM. A to te tapanuM sAdhAraNa varNana che. paNa teno khorAka, tenAM vividha Asano, tenAM vastro vagere evAM kaThora hatAM, je sAMbhaLatAM ja digmUDha thaI javAya. emanA vakhatamAM AvI dehadaMDanI paraMparA pahelethI cAlI AvatI hatI ane sAdhako badhA A raste ja cAlatA hatA. ethI siddhArtha bhikSue paNa e kaThoratama dehadaMDano mArga ajamAvI joyo ane te paNa becAra mahinA nahIM, paNa pUrA bottera mahinA. AvuM AkaruM tapa karyA pachI paNa temanI sAdhyanI siddhino patto lAgyo nahIM. eTale siddhArtha potAnA manamAM vicAravA lAgyo ke zuM A mArA mArgamAM koI bhUla haze ke jethI mAruM sAdhya haju sudhI mane jaDatuM nathI. kadAca sapATa raNamAM koI vaTemArgu bhUlo paDe tema huM A mArgamAM bhUlo to nahIM paDyo houM ? Ama vicAratAM-vicAratAM temane kaThora dehadaMDano mArga kAMIka avaLo lAgyo, tethI teo dhIre dhIre AhAra upara AvavA lAgyA. Ama sAdA AhArathI dhyAnamAM magna thatAM teo paramazAMti-vItarAgatAnuM sukha anubhavavA lAgyA. paNa hajI sAdhyanI siddhi dUra hatI. A vakhate dhyAnamAM jyAre teo sthira thatA, tyAre keTalIka vAra tenA cittamAM pelI jUnI vAsanAo UThI AvatI : rAganI, mohanI, premasukhanI tRSNAnI, IrSyAnI Ama tarehatarehanAM rUpa laI cittanI aMdara jaDa ghAlIne beThelI e vAsanAonI bhUtAvaLa zrI siddhArthane satAmaNI ka2vAmAM pAchuM vALIne na jotI. paNa siddhArtha potAnA saMkalpathI DagyA ja nahIM ane te badhI vAsanAone temaNe pavitratAnA rUpamAM pheravI janakalyANanA saMklparUpe, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 * saMgIti samUhasukhanI vRttirUpe zuddha karI nAkhI ane cittamAM acAnaka jema jhabakAro thAya tema temane potAnuM sAdhya sAMpaDI gayuM ane saMsAranA duHkhanuM mULa temanA dhyAnamAM AvI gayuM. cittamAM je na kaLI zakAya tevI tRSNA rahe che ane te ja tRSNA jyAre sthULa AkAra dhAraNa kare che, tyAre tamAma prakAranAM duHkho UbhAM thAya che. vaLI te ja tRSNAne lIdhe keTalAMka kAryo duHkhada pariNAmavALAM chatAMya sukharUpe bhAse che. temane lAgyuM ke saMsAramAM e tRSNAne ja baLe mAsyanyAya cAlI rahyo che ane mANasonuM mana paNa ghaNuM ja saMkucita banI gayuM che, jene lIdhe keTalAka kalpita bhedo UbhA karI mANasa-mANasa vacce judAI pADavAnI vRttie dharmanuM rUpa lIdhuM che. kalpita svarganI tRSNAmAMthI ja A ghora hiMsA cAlI rahI che. tRSNAne lIdhe ja khUnakhAra yuddhone paNa kSatriyo potAno paramadharma samaje che ane yuddha tarapha AkarSavA mATe "hato vA prasthati sva' arthAt "yuddhamAM haNAyelo vIra svargane pAmaze' ema kahI yuddha tarapha mUDha lokone kheMce che. grahaNa, dizApUjana, sUryapUjA vagere paNa jaDa karmakAMDo tRSNAmAMthI ja UbhAM thayelAM che ane tRSNAne lIdhe ja purohita loko zAstrIya vAto vize tarka karavAnI nA pADe che ane kahe che ke vedo to svata:pramANa che, enI saccAI vize koI tarkanI jarUra nathI. bhale vedonAM vAkyono artha na samajAya chatAMya temanI saccAI vize je koI tarka karaze te nAstika kahevAze. zrAddha karavAthI marI gayelA svajano tRpta thAya che, nadIsnAnathI pavitratA maLe che vagere aneka pAramArthika ane vyAvahArika vividha karmakAMDo eka tRSNAmAMthI ja UbhAM thayelAM che ane Ama janatA temAM bhIMsAI rahI che. tenI ajJAnatAno lAbha tRSNAtura purohito, rAjAo ane vaizyo meLavI jAya che. janmAMtaramAM Ama maLaze, tema maLaze ema karI karIne purohito loko pAsethI dAno paDAve che ane rAjAne devAMza kahIne tenA anAcAra tathA julamono bacAva kare che. A ane AvuM bIjuM badhuM saMzodhana siddhArtha bhikSunA manamAM ApoApa phurI AvyuM. tRSNAne temaNe jaDamULathI ukhADIne pheMkI dIdhI. tene badale tene vizvaprema, vizvetA, samUhanAM duHkhomAM sahAnubhUti vagere rUpamAM pheravI nAkhI ane have te bhikSu buddha thayA ane temane A jAtanuM pAkuM jJAna eTale bodhi vaizAkha suda pUnamane divase pIpaLAnA vRkSanI nIce beThAM beThAM dhyAna karatAM thaI gayuM. have to ApaNA vartamAna loko e pIpaLAnI paNa pUjA kare che; eTaluM ja nahIM, paNa pUjA mATe pIpaLAnI zAkhAo TheTha laMkA-anurAdhApura sudhI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokadIpaka buddhaguru 0 131 pahoMcADI devAmAM AvI che. Ajano A divasa zrI buddhagurune bodhijJAna thayAno che; mATe ja ApaNe mATe e maMgaLa divasa che. emaNe potAmAM je prakAza anubhavyo te prakAza A dezamAM khUNe khUNe pahoMcADavA bhAre prayatna karyo, mATe ja te lokadIpaka kahevAyA che. maratAM maratAM paNa teo e prakAzanI ekeya vAta karavAnuM cUkayA nathI. upara je badhuM vRttAMta lakheluM che, te mATe zrI rAhulajIe lakhela 'buddhacaryA', kosaMbIjIe lakhela 'buddhalIlAsArasaMgraha' vagereno AdhAra levA chatAM badhuM svataMtra rIte lakheluM che. upara je zrI buddhanA mananA saMkalponuM citraNa karela che, te mATe tripiTaka, majhimanikAya, dIdhanikAya vagere graMthomAM AvatI brAhmaNonI carcA, vedanA prAmANyanI carcA, janmajAtivAdanI carcA, kSatriyonI carcA vagereno AdhAra che. AvuM kaDIbaMdha lakhANa kAMI mULa pustakamAM nathI, chatAM AmAM lakhAyelA vicAro piTakagraMthomAM TheraThera maLe che. bIjA-bIjA vAdIo jyAre samAjanAM duHkhasukhanI paravA karyA vinA atyAranA muni-saMnyAsIonI peThe yogasAdhanAnuM bahAnuM batAvI, paralokakalyANane nimitta karI jANye-ajANye svodaraparAyaNa jevA dIsatA hatA. te vakhate lokadIpaka buddhe samAjanAM duHkhane ja mULabhUta tattva tarIke sthApyuM ane tene ja teo potAnI mukhya zodha tarIke samajAvavA lAgyA. duHkha to pratyakSa ja che. e mATe koI zAstranA pramANanI jarUra nathI ke jJAnI sarvajJanA upadezanI jarUra nathI, tema koI brahma-sAkSAtkAranI jarUra nathI. pratyeka prANIne du:khano sAkSAtkAra che ja; eTale emaNe bIjAMbIjAM atyaMta parokSa ane jemano koIne pratyakSa anubhava nathI evAM Izvara, AtmA vagere tattvone avyAkRta koTimAM rAkhI e mATeno nakAmo vAdavivAda vadhAryo nahIM. dehathI AtmA judo che ane dehAdhyAsane lIdhe ApaNane deha ane AtmA eka lAge che eTale AtmAno sAkSAtkAra karavo e ja jIvananuM dhyeya che--evuM kahenArA vAdIo e mAthAkUTamAM ja rahetA, paNa temanI e sAkSAtkAranI pravRttithI samAjanuM talabhAra paNa duHkha ochuM thatuM na hatuM. UlaTuM vadhyA karatuM hatuM; mATe ja temaNe e vize koI vidhiniSedha na karatAM kevaLa upekSA dAkhavI, ane sakaLa prANIpratyakSa evAM duHkha, duHkhanAM kAraNo, duHkha dUra karavAnAM sAdhano ane duHkhano upazama e vicAro upara ja khUba bhAra mUkyo; ane potAnuM dharmacakra paNa e tattvo u52 ja TheravyuM. bIjA vaLI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra - saMgIti vAdIo ema kahetA hatA ke A jagatano kartA, dhartA, pAlaka ane saMhAraka eka koI Izvara che, tenuM karyuM ja badhuM thAya che, ApaNe eka taNakhaluM paNa halAvI zakatA nathI. A tattvanI pAchaLa ane pelA AtmatattvanI pAchaLa uddeza to tRSNAtyAgano hato, abhimAnarahita thavAno hato ane rAgadveSo ochA karIne sarvatra mANasa-mANasa vacce ane prANImAtra vacce samabhAva, ekabhAva keLavavAno hato. paraMtu prajAnI ajJAnatAne lIdhe ane te te vAdIonA svacchaMdane lIdhe e uddeza bhUlAI jaI e tattvanA prarUpaka vAdIo ekabIjA sAmasAmA bhAre vivAdamAM UtaryA ane tevA zAstrArthanA akhADA jAmavA lAgyA. A akhADAmAM te vakhatanA kSatriyo paNa rasa levA lAgyA. Ama te samaye pravartato sAmAjika anyAya, rAjakIya anyAya ane e baMne anyAyone lIdhe prajAmAM vadhatI jatI hADamArI tarapha bhAgye ja koInuM dhyAna jatuM. AtmavAdIo kahetA ke e to prajAnAM karmanuM ja phaLa che ane IzvaravAdIo kahetA ke e to jevI IzvaranI IcchA. AvA nirUpaNathI anyAya karanArA rAjAo bahekatA, ane te te tattvanA prarUpaka vAdIono e rAjAone Teko hato. eTale Ama rAjA ane dharmaguru bannee maLIne prajAne lagabhaga bhIMsI nAkhI hatI; eTaluM ja nahIM, paNa Izvarane khuza karavAne hiMsAmaya bIjAM bIjAM karmakAMDo UbhAM karavAmAM AvyAM ane AgalAM karmono nAza karavA mATe vaLI judo ja dehadamanano mArga ane tene lagatAM jaDa karmakAMDonuM kALuM phelAvavAmAM AvyuM. paNa duHkhanuM pratyakSa mULa mANasamAM potAmAM ja paDyuM che ane tene mANasa icche to paLavAramAM dUra karI zake che. duHkhanAM kAraNo mANasa pote ja UbhAM kare che ane teno nAza karavAnA upAyo tenI ja pAse che-A badhuM anubhavasiddha na samajAvAne lIdhe prajAnI AMkhe AtmA ane Izvara tathA pUrvakarmanA pATA baMdhAvavAmAM AvyA, ane bicArI ajJAna prajA e pATAnA bhArathI gUMgaLAvA lAgI ne rAjAo tathA dharmaguruo e pATA prajAne baMdhAvI tenA upara ja moja karavA lAgyA. jyAM juo tyAM zAstrArtho, vAdavivAdo ane cha cha mahinA sudhI vAda-vivAdanA akhADA cAlatA ja hoya ane temAM rAjA rasapUrvaka bhAga letA hoya, tyAre Ama janatA to zUnyavat badhuM joyA karatI ane potAnAM duHkha che mATe tenA ja vicAramAM udAsIna banI rahetI. evAmAM ja buddhagurue duHkhatattvanI vAta karI prajAnI AMkha uparanA pATA khesavI nAkhyA ane prajAne duHkha dUra karavAne puruSArtha karavAnuM sUjhe evuM tene dharmacakra maLyuM. buddhagurue sAphasApha Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokadIpaka buddhaguru * 133 kahyuM che ke "koI zAstra svataHpramANa nathI; e to racanAranA satya-asatya anubhava upara ja UbhuM thayeluM che ane te dvArA ja tenI satyatA ke asatyatA kaLI zakAya che. tema koI vacana IzvaranuM vAkya nathI; je che te badhI ApaNA jevA mAnavInI vANI che. mATe tene barAbara cakAsI, parIkSA karI pachI ja mAnavAnI che; eTaluM ja nahIM, paNa buddhagurue paNa spaSTa karyuM ke huM sarvajJa nathI, lokottara nathI ke koI divyatAne dhAraNa karato nathI. huM paNa tamArAmAMno ane tamArI jevo ja eka mANasa chuM. mane mArI cAre bAju duHkha-duHkha joI te vize vicAro AvyA ane dharmane nAme lagabhaga badhI prajAmAM adharma pravartato joI, anyAya cAlato joI mane bhikSu thavAnI preraNA maLI. ethI meM ghaNA lAMbA samaya sudhI judI judI sAdhanA karI. chevaTe huM je nirNaya upara Avyo, te mAro jAti anubhava tamArI AgaLa mArA dharmacakrane nAme jaNAvuM chuM. te paNa jo tamane barAbara lAge to ja mAnajo, paNa koI yogI kahe che ke sarvajJa kahe che ke ApaNane game tevuM kahe che ema dhArIne mAnavAnuM nathI, paraMtu tamArI vivekabuddhithI tame tenI kasoTI karI pachI tamane jo e vacana duHkha dUra karanAruM jaNAya, to ja mAnavAnuM che." A rIte lokadIpaka buddha vaizAkha zukla pUnamane divase potAnuM dharmacakra zarU karatAM te jamAnAnA ghaNA bhramo dUra karyA. prajAne mATe vicArasvAtaMtryano mArga khullo karyo. janma-jAtivAdano samULago niSedha karyo ane guNone lIdhe zreSTha vA azreSTha samajavAno siddhAMta lokone samajAvyo. IzvaravAkya ke vedavAkya ke sarvajJavAkyanI nAgacUDamAM bhIMsAyelI prajA purohito ke dharmaguruo sAme cUM ke cAM karI zakatI na hatI, judA judA paMthanA AcAryo potAne phAve te pramANe prajAne bharamAvatA hatA. te sAme have prajA avAja uThAvI zake evI paristhiti UbhI karI ane sauthI vadhAremAM vadhAre to temaNe maMgaLarUpa e vAta AmajanatAne samajAvI, ke "tamArI sAme je pratyakSa A duHkha che, tene dUra karavAnA prayatnamAM ja lAgI jAo, paNa parokSa evA svarganAM sukhonI AzAmAM na raho, ane jeno sAkSAtkAra zakya ja nathI evA AtmA ke Izvara pAchaLa paNa vakhata na gumAvo. duHkha, sAmAjika duHkha ane samasta vizvanA vyaktigata duHkhanuM mULa mANasanA potAnA manamAM ja che. e manane ThIka karo, zuddha saMkalpa keLavatAM zIkho eTale e duHkha ApoApa dUra thaze. maitrIbhAva sarvatra phelAvo, koI UMca nathI ke koI nIca nathI. mANasamAtra ekasarakhA ja che. je prayatna kare te potAnA saMkalpane zuddha karI zake che ane te Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 - saMgIti dvArA sAkSAta zAMtinuM sukha ghaNI saraLatAthI mANI zake che. pachI te brAhmaNa ho, DheDa ho, camAra ho, mocI ho, koLI ho, vAgharI ho, kSatriya ho ke vaizya ho." lokadIpaka zrIbuddhagurue potAno tamAma upadeza potAnA samayanI AmajanatAnI mAgadhI pAli) bhASAmAM karelo che, tethI teno adhikAra jijJAsumAtrane che ema paNa samajavAnuM che. temanA pravacano ane caryA tathA sadupadezo, carcAo, subhASito vagere majhimanikAya, dIghanikAya, aMguttaranikAya, saMyuttanikAya, dhammapada vagere aneka mahAkAya ne ladhukAya graMthomAM jaLavAyela che. te tamAmano saMkSipta sAra A nIcenI gAthAmAM AvI jAya che. savvapApassa akaraNa kusalassa upasaMpadA / sacittapariyodapanaM etaM buddhAna sAsanaM // tamAma prakAranAM pApo na karavA, tamAma prakAranAM kuzaLa karmo-satkarmo karavAM ane potAnA cittane zuddha karavuM e buddhonuM zAsana che. A vaizAkhI pUnamanA pavitra divase zrI buddhaguruno janma, temane bodhijJAna ane temanuM nirvANa paNa te ja divase thayela che, eTale ApaNe sAru A divasa pavitramAM pavitra che; ane A divase ApaNe e saMtapuruSanAM guNagAna karI pavitra banavAno prayAsa karIe, to ApaNe mATe A divasa dhanya ja gaNAya. - akhaMDa AnaMda, me - 1952