Book Title: Kashmir ki Meri Yatra aur Anubhav
Author(s): Darbarilal Kothiya
Publisher: Z_Darbarilal_Kothiya_Abhinandan_Granth_012020.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/210393/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAzmIrakI merI yAtrA aura anubhava yAtrAkA kAraNa aura vicAra kitane hI dinoMse merI yaha icchA banI calI A rahI thI ki bhAratake mukuTa aura saundarya kI krIr3AbhUmi kAzmIrakI yAtrA eka bAra avazya kI jAya / saubhAgya kahie yA durbhAgya, aprelake madhyameM taponidhi zrI 108 AcArya namisAgarajI mahArAjake meraTha meM darzana kara dehalI vApisa Ate hI maiM asvastha par3a gayA aura lagabhaga savA mAha taka 'lo blaDa prezara' kA zikAra rhaa| mitroM, hitaiSiyoM va saMsthAdhikAriyoMne mujhe svAsthya-sudhArake lie kAzmIra jAneko preraNA kii| unakI sadbhAvanApUrNa preraNA pA merI icchA aura balavatI ho gaI / antameM kAzmIra jAnekA pUrNa nizcaya kiyA aura bhArata sarakArake kAzmIra vibhAgase tIna mAhake. pAsa banavA kara 22 maI 1954 ko dehalIse zrInagara taka ke 42 ru0 ke vApisI inTara-TikaTa lekara hamane sapatnIka lA0 makkhanalAlajI jaina ThekedAra dehalIke sAtha kAzmIra melase prasthAna kiyaa| dUsare dina prAtaH paThAnakoTa pahu~ce aura usI samaya relavekI AuTa ejensI lene vAlI N. D. rAdhAkRSNa basa kampanIkI 13 sITI basase, jo hara samama taiyAra rahatI hai, hama loga zrInagarake lie ravAnA ho gye| 12 baje dinameM jammU pahu~ce aura vahA~ khAnA-pInA khAkara eka ghaNTe bAda cala diye| yahA~ ukta basa-sabisakA sTezana hai / aneka ghATiyoMko pAra karate hue rAtako 8 / / baje banihAla pahuMce aura vahA~ rAta bitAI / yahA~ Thaharaneke liye kirAyepara kamare mila jAte haiM / jammU aura usake kucha Age taka tIvra garmI rahatI hai kintu vanihAlase cittAkarSaka ThaMDI havAyukta sardI zurU ho jAtI hai aura kucha garma kapar3e pahanane par3ate haiM / yAtrI yahA~se garmIke kaSTako bhUlakara ThaMDakA sukhada anubhava karane lagatA hai| kAzmIrako uttuga ghATiyoM aura prAkRtika dRzyoMko dekhakara darzakakA citta bar3A prasanna hotA hai| jaba hama nau hajAra phuTakI U~cAIpara Tenila paha~ce aura eka jagaha rAstemeM barphakI zilAoMpara cale-phire tathA barphako uThAyA to apAra Ananda aayaa| kAzmIra meM sabase U~cI jagaha yahI Tenila hai| yahA~se phira utAra zurU ho jAtA hai / hamArI basa pahAr3oMke kinAne kinAre gola cakkara jaise mArgako taya karatI huI 24 maIko prAtaH 7 baje khannAbala pahu~ca gayI / yahA~se zrInagara sirpha 30 mIla raha jAtA hai| pahale zrInagara na jAkara yahIM utara kara maTana, pahalagAMva, acchAvala, kukaranAga Adi sthAnoMko dekha bhAnA cAhiye aura bAdameM zrInagara jAnA cAhiye / isameM kAzmIra-paryaTakako samaya, zakti aura arthakI bacata ho jAtI hai / ataH hama loga yahIM utara gaye aura tA~ge karake 11 baje dinameM maTana paha~ce / maTana-meM paM0 zivarAma nIlakaNTha paNDeke makAnameM Thahare / paM0 zivarAma nIlakaNTha sevAbhAvI aura sajjana haiM / yahA~ tIna-sau ke lagabhaga paNDe rahate haiM / yaha hinduoMkA pramukha tIrtha sthAna hai / yahA~ pAnIko khUba bahAra hai / cAroM ora pAnI hI pAnI hai / tIna kuNDa haiM, jinameM eka vRhad cazmese pAnI AtA hai / pAsa hI lambodarI nadI apanA lambA udara kiye bahatI hai, jisapara savA lAkha rupayeke Thekepara eka nayA pula bana rahA hai| isI lambodarI nadIse mahArAjA pratApasiMhake rAjya-samayameM gaNDAsiMha nAmake sAdhAraNa sikhane apane buddhicAturyase pahAr3I khetIkI siMcAIke lie pahAr3oMke Uparase eka nahara nikAlI thI, jo Azcaryajanaka hai -487 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura jisapara mahArAjAne use apanI riyAsatakA cIpha ijIniyara banA diyA thaa| yaha nahara 22 mIla lambI aura vegase pAnI bahAne vAlI hai| naharake pAsa eka DAka-baMgalA hai| jisameM pahale darzaka bhI Thaharate the / hama va lA0 makkhanalAlajI yahIM Akara svAdhyAya va tattvacarcA kiyA karate the| maTanase eka mIlakI dUrIpara vaha prasiddha evaM vizAla hinduoMkA mArtaNDa maMdira hai, jise san 856 meM avantivarmA (zrIvarmA) ne banavAyA thA aura san 1390 meM sulatAna sikandarane tor3A thaa| mandirake vizAla aura bar3e-bar3e pattharoMko dekha kara Azcarya hotA hai ki usa jamAne meM jaba krena nahIM thI, itane bar3e patthara itane U~ce kaise car3hAye gaye hoMge / kahate haiM ki isa mArtaNDa mandirake kAraNa hI mArtaNDakA maTana nAma ho gayA / kukaranAga-maTanase anantanAga, acchAvala hote hue 3 jUnako hama loga basa dvArA kukaranAga gye| kukaranAga maTanase 19 mIla hai| Thaharane ke lie jagaha acchI mila jAtI hai| yahA~ kaI cazme haiM, jinakA pAnI bahata acchA va svAsthyaprada hai| cazmoMse itanA pAnI AtA hai ki usase eka nadI bana gaI aura jisakA nAma 'kukaranAga' hai / pahAr3apara rAjyasarakArakI orase eka baMgalA banA huA hai, jo darzakoMke lie bhI kirAyepara diyA jAtA hai / eka baMgalA aura rAjyasarakArakI orase nIce bana rahA hai| aura bhI kaI logoMne baMgale banavA rakhe haiM, jo kirAyepara diye jAte hai / yahA~ eka mIlapara eka cUne vAlA cazmA hai, jisake bAremeM prasiddhi hai ki isake pAnI meM kailaziyama hai aura khujalI Adi carmarogoMko dUra karatA hai / yahA~ kitane hI loga cAra-cAra mahInA isIliye rahate haiM ki yahA~kA jalavAyu uttama hai| cIr3ake asaMkhya unnata vRkSoMse pahAr3a va hare-hare dhAnyake kheta bar3e hI zobhAyamAna hote haiM / anantanAga-yaha kAzmIrakA eka jilA hai / yahA~ ullekhanIya do cazme haiN| eka gandhakakA cazmA hai, jo masjidake pAsa hai aura jisakA jala carmarogoMke liye khAsa guNakArI hai / dUsare cazmese kaI kuNDa banA diye gaye haiM / yahA~ke gabbe (kAlIna) vizeSa prasiddha hai| acchAvala-yaha kAzmIrake draSTavya sthAnoMmeMse eka hai| yahA~ bhI kaI jharane haiM, jo bahuta mazahUra haiM / bAga phavvAroMse sajA huA hai / kahate haiM ki ye phavvAre jahA~gIrakI bIbI nUrajahA~ne apane manovinodake liye banavAye the / yahA~ darzakoM kI bhIr3a banI rahatI hai / yahA~ 5-5, 7-7 serakI saMrakSita machaliyA~ haiM / verInAga-yahA~ eka 54 phuTa gaharI aura SaTkoNa nIlavarNI jhIla hai, jo bar3I sundara aura dekhane yogya hai / jhelama nadI isI jhIlase nikalI hai| ise dekhaneke lie hama ghor3oM dvArA gye| pahalagA~va-kukaranAgameM 9 dina raha kara hamaloga 12 jUnako vApisa maTana A gaye aura vahA~ punaH 11 dina Thaharakara 24 jUnako pahalagA~va cale gye| pahalagA~va kAzmIra bharameM sabase sundara jagaha hai aura prAkRtika saundaryakA advitIya AgAra hai / eka orase lambodarI aura dUsarI orase AhU nadI kala-kala zabda karatI huI yahA~ milakara maTanakI ora bahatI haiN| nadIke donoM ora hare-hare uttuga kailake vRkSoMse yukta manorama varphAcchAdina parvata zRMkhalA hai jo bar3I bhavya va suhAvanI hai / pahAr3oM aura nadiyoMke bIcake sundara maidAna meM pahalagA~va basA huA hai| yahA~ hamane 13) rojapara eka khAlasA koThI kirAyepara lI, jo bahuta sundara aura havAdAra thii| yahA~ Thaharaneke lie plAjA, bajIra, khAlasA Adi hoTala, koThiyA~, makAna aura tambU mila jAte haiM / dillIse gaye 600 chAtra-chAtrAe~ aura adhyApaka-adhyApikAe~ ukta hoTaloM tathA tambuoMmeM Thahare the| yahA~se hama loga vAisarAyana aura zikAragA dekhane gaye, jo pahalagA~vase 1-1 // mIlakI dUrIpara haiM aura sundara maidAna haiM / 1 jalAIko hama patnI sahita ghor3oMpara savAra hokara candanabAr3I gaye, jo pahalagA~vase 8 mIla hai aura jahA~ do pahAr3oMke bIca bane barpha ke pulake nIcese lambodarI bahatI huI bar3I suhAvanI lagatI hai| varphakA pula dekhane yogya hai| isI parase darzaka va anya loga zeSanAga, paMcataraNI aura amaranAthakI yAtrArtha jAte haiN| -488 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInagara-pahalagA~vase hama loga 2 julAIke prAtaH 8 baje ravAnA hokara 11 baje zrInagara pahu~ce / zrInagarake sannikaTa rAstemeM avantIpura bhI dekhA, jahA~ mArtaNDa mandira jaisA hI hinduoMkA vizAla maMdira banA huA hai aura jo bhagnAvasthAmeM par3A huA hai / zrInagarameM hama vijaya hoTalameM aura lA0 makkhanalAlajI maijisTika hoTalameM tthhre| yahA~ lA. harizcandra jI aura zrI paM0 kailAzacandra jI banArasa bhI saubhAgyase mila gaye / milakara bar3I prasannatA huI / isase pahale pahalagA~va tathA maTanameM bhI Apase bheMTa ho gaI thii| Dala leka Adi dRSTavya kucha sthAna-4 julAIko hamaloga tAMgoM dvArA Dala leka, zAhI cazmA, niSAda, zAlAmAra aura hArvana bAga dekhane gye| ye cAroM hI sthAna zrInagarake prasiddha aura manojJa sthAna haiM / Dala leka eka bar3I aura manorama jhIla hai| jhIlameM eka neharU pArka aura eka hoTala hai / hara ravivArako loga yahA~ saira karane Ate haiN| cazmA zAhIkA pAnI susvAdu aura pAcaka hai / yahA~se hamaloga sIdhe pahale hArvana gaye / yahA~ cazmoMse nikale pAnIkI eka jhIla hai, jo nIla varNa hai| hArvanake bAda zAlAmAra aura niSAda aaye| niSAda ati sundara aura cittAkarSaka hai| pahAr3ase nikale cazmeke pAnIko kaI jagaha UMcI phAleM aura phabvAre banAye gaye haiN| yaha bAga bhI nUrajahA~kI kRti hai, jahA~ vaha manovinoda aura krIr3Ake liye AtI thii| loga chuTTIkA dina yahIM Anandase vyatIta karate haiN| gulamarga va khilanamarga-5 julAIko hamaloga gulamarga aura khilanamarga dekhaneke liye basa dvArA Tanamarga gaye / moTara basa Tanamarga taka hI AtI-jAtI haiN| yahA~se ghor3oM dvArA ukta sthAnoMko dekhane jAnA hotA hai| ye donoM sthAna UMcI pahADIpara hai| gulamarga eka lambA caur3A maidAna hai jahA~ aneka hoTala va makAna bane haiM, jinameM yAtrI Akara mahInoM Thaharate haiN| yahA~ hama Ate-jAte varSAke kAraNa 10-15 minaTa hI tthhre| khilanamarga bhI eka U~cAIpara sundara maidAna hai, jahA~ pAsa hI barphakI zilAyeM haiM aura jinaparase yAtrI calate va daur3ate haiM aura AnandAnubhava karate hai| hamane rAstemeM vaha jagaha bhI dekhI, jahA~ taka 1947 meM luTere kabAyalI athavA pAkistAnI sainya dala TiDDiyoMkI taraha lUTamAra aura apaharaNa karate hue A cuke the| isa jagahase zrInagara sirpha pAMca mIla hai| ukta donoM sthAnoMko dekhakara usI dina 5 / / baje zAmako hama vApisa zrInagara A gaye / zrInagarake bAjAroMmeM jitanI bAra jAyeM utanI hI bAra cIjoMko kharIdane kI icchA ho jAtI hai| yahA~kI sUkSma aura bArIka kArIgarI atyanta prazaMsanIya hai| lakar3IkA kAma, UnI va rezamI kapar3ekA kAma, TokaniyA~, gabbe, namade aura kezara yahA~kI khAsa cIjeM haiM / hA~, boToM va zikAroMse paTI jhelamakA dRzya bhI avalokanIya hai| usameM hara vyaktiko saira karanekI icchA ho AtI hai| usake sAtoM pula bhI ullekhanIya haiN| 7julAIko zrInagarase N. D. rAdhAkRSNa basa dvArA ravAnA hokara 8 julAIko prAtaH paThAnakoTa A gaye aura vahA~se 5-50 para zAmako chuTane vAlI kAzmIra melase calakara 7 julAIko prAtaH dehalI sAnanda A gaye / sTezanapara paM0 bAbUlAlajI jamAdAra, paM0 mannUlAlajI zAstrI, bhagata harizcandrajI aura chAtravargane hama logoMkA hArdika svAgata kara hameM apanA ananya sneha diyA / samantabhadra saMskRta-vidyAlayameM hama usa samaya priMsipala (prAcArya) rhe| kAzmIrake saundaryakI abhivRddhimeM pahalagAMva, candanavAr3I, acchAvala, Dala leka, verInAga, kukaranAga aura niSAda bAga ye sthAna pramukha kAraNa haiM / yahA~ yaha khAsa taurase ullekhanIya hai ki kAzmIra rAjyameM, jahA~ 75 pratizata musalima AbAdI hai, gohatyA nahIM hoto-kAnUnana banda hai| vahA~ke bhole, bhadra aura garIba logoMkI sujanatA dekhane yogya hai| khAne-pInekI sabhI cIjeM sastI aura acchI mila jAtI haiN| kavi kalaNane apanI rAjataraMgiNImeM jo kAzmIrakA vizada varNana kiyA hai usase spaSTa hai ki kAzmIrakA bhAratake sAtha bahuta purAnA sambandha hai aura vaha bhAratakA hI eka abhinna pradeza rahA hai| ataH kAzmIrake sAtha hamArA sAMskRtika aura sauhArdakA sambandha uttarottara bar3hate rahanA cAhiye / . kAramA -489 - 62