Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jina aura jinazAsana-mAhAtmya 888888888888888 * upa pravartaka zrI sukanamala (zramaNa saMgha salAhakAra) 50000000000000000 jina zAsana mAhAtmyaM prakAza syAt prbhaavnaa| jina zAsana kI mahimA ke prakAzana karane ko prabhAvanA kahate haiN| ukta sandarbha meM prazna upasthita hotA hai ki jina kauna aura jina zAsana kise kahate haiM aura unakI kyA mahimA hai? zAbdika vyutpatti ke anusAra inakA artha kiyA jAya to jayatIti jinaH tasya zAsanam jinazAsana jo jItatA hai vaha jina aura usakA zAsana jina zAsana hai| usakI vizeSatAoM ke kathana karane ko mahimA kahate haiN| lekina isa sAmAnya artha ko grahaNa karake pracAra-prasAra kI ora agrasara ho jAyeM to aise sabhI sAmAnya vyakti jina kahalAte ke pAtra mAne jAyeMge jinhoMne apane se nirbala vyakti ko parAjita kiyA ho aura usakI jhUThI saccI virudAvalI gAne lgeN| lekina Apa hI nahIM sAdhAraNa se sAdhAraNa vyakti bhI na aisA mAnegA aura na kucha karane ke lie taiyAra hogaa| ataeva yaha ucita hogA ki hama vyaMjanA aura lakSaNA vidhi kA anusaraNa kara yathArtha jina aura usake zAsana ko sparza kreN| - jina kA svarUpa - "jayati rAga dveSAdi zatrun iti jinaH" jo rAga-dveSa Adi AtmA ke zatruoM ko jItatA hai use jina kahate haiN| rAga-dveSa Adi AtmA ke zatru kyoM kahalAte haiM jabaki unakA bhI avasthAna svayaM AtmA hai? isakA uttara yaha hai ki ve AtmA ke mUla svabhAva nahIM haiN| mUla svabhAva to AtmA kA ananta jJAna darzana sukha Adi rUpa hai| ve saba usake asAdhAraNa dharma haiN| saMkSepa meM isI bAta ko isa rUpa meM kahA gayA hai -jIvo uvayoga lakkhaNaM- jIvana kA lakSaNa upayoga hai| upayoga vaha caityanyAnu vidhAyI pariNAma hai jo jJAna darzana Adi ananta guNoM kA samudAya hai| yadyapi rAga-dveSa Adi AtmA se sambaddha hai tathApi ve Agantuka haiM para haiN| isIlie unako vaibhAvika bhAva kahA jAtA hai aura vaibhAvikatA ke kAraNa unako AtmA kA zatru kahA gayA hai| rAga-dveSa Adi ko AtmA kA zatru mAnane kA eka kAraNa yaha bhI hai ki ye jIvana ke lie janma maraNa rUpa saMsAra ke hetu haiM jisase AtmA apane nija svarUpa aura triloka va trikAlavI jIva Adi padArthoM ko dekha. jAna nahIM pAtI hai. sarvajJa. sarvadarzI nahIM kahalA sakatI, nirAbAdha sakha kA anubhava nahIM kara mAtI hai| gItA meM bhI ukta Azaya ko apane zabdoM meM isa prakAra kahA hai jisase zabda bhitratA hote hue bhI antarnihita bhAva prAyaH samAna hai - rajo rAgAtmakaM viddhi tRSNA snggsmudbhvm| tannibdhanAti kaunteya karma saGagena dehinaam||14||7|| (22)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamastvajJAnajaM viddhi mohanaM sarva dehinaam| pramAdAlasya nidrAbhistanivabhAti bhaart||14||8|| rajo guNa rAgAtmaka hai aura usakI tRSNA ke kAraNa utpatti hotI hai vaha jIvoM ko karma bandha karAtA hai| tamo guNa ajJAna janya hai, saba jIvoM ko mohita (svarUpa jJAna ke vicalita) karane vAlA hai,Alasya-nidrA-pramAda Adi isake pratyakSa bAhya cihna haiM aura karma bandha kA kAraNa hai| isalie jo AtmA ina rAga-dveSa-moha Adi karma bandha ke kAraNa rUpa subhaToM ko jinase cAturgatika rUpa saMsAra meM gati se bhaTakanA par3atA hai -jItakara kAla cakra arthAta saMsAra bhramaNa se sarvathA makta ho gayA hai. vartamAna bhava ke bAda dUsarA bhava dhAraNa nahIM karatA hai usako jina kahate haiM AtmAeM ananta haiM aura pratyeka AtmA jina ho sakatI hai ataeva jina ananta haiN| jina ke vividha nAma - ina jina AtmAoM ke ananta asAdhAraNa guNoM kA Aspada-nidhAna hone se ananta nAmoM se sambodhita kiyA jA sakatA hai| unameM se vibhinna vizeSatAoM kA samanvaya karake zAstroM meM eka hajAra ATha nAmoM kA ullekha kiyA gayA hai| parantu una nAmoM kI yahA~ vizada vyAkhyA kiyA jAnA sambhava nahIM hone se sarvajanagamya kucha eka nAmoM kA ullekha karate haiN| jaise - svayaMbhU, Izvara, ziva, arihanta, mahAdeva, paramezvara, trilocana zaMkara, rudra viSNu puruSottama, brahmA buddha sugata aadi| ye sabhI unameM pAye jAne vAle guNoM ke kAraNa sArthaka nAma haiM aura jinAtmA ke guNoM kA bodha karAte haiN| ina nAmoM se kisI vyakti vizeSa kA nahIM kintu una mahAna AtmAoM kA bodha hotA hai jo karma zatruoM ke vijetA banakara zuddha Atma svarUpa meM lIna haiN| inako kisI vyakti vizeSa kA nAma mAnanA yogya nhiiN| vividha nAmoM kI sArthakatA - Upara jinAtmAoM ke jo kucha sambodhana paraka nAmoM kA ullekha kiyA hai yahA~ saMkSepa meM unameM garbhita Azaya ko spaSTa karate haiM - svayaMbhU - jinako svayaM samasta vizva ko yuga pada dekhane jAnane vAlA avinazvara kevala jJAna, kevala darzana utpanna huA hai| unako svayaMbhU kahate haiN| . Izvara - jinhoMne kevala jJAna rUpa parama aizvarya evaM parama AnaMda rUpa sukha ke sthAna arthAta mokSa pada ko prApta kara liyA hai una kRta-kRtya AtmAoM ko Izvara kahate haiN| ziva - jinhoMne AkulatA rahita parama zAnta aura parama kalyANa rUpa akSaya ziva pada ko prApta kara liyA hai ve ziva haiN| arihaMta . jo zArIrika vikAroM se rahita haiM aura Atma svarUpa darzana ke ghAtaka cAra ghAtika karma- jJAnAvaraNa darzanAvaraNa mohanIya va antarAya kA kSaya kara cuke haiM, ananta jJAna-darzana-sukha aura vIrya se paripUrNa haiM aura parama vItarAgatA ko prApta haiM ve arihaMta haiN| mahAdeva - jina mahApuruSoM ne mahA moha Adi doSoM kA sarvathA unmUlana kara diyA hai aura jo saMsAra rUpa mahA sAgara ko pAra kara cuke haiM ve devAdhideva mahAdeva kahalAte haiN| paramezvara - jo apane parama vikAsa ke kAraNa pUjAtizaya, jJAnAtizaya Adi atizayoM se sampanna hone se aizvarya kI parama koTi meM sthita haiM, ve paramezvara kahalAte haiN| trilocana - jJAnAvaraNa karma kA niHzeSa rUpa se kSaya ho jAne se jinake jJAna rUpa alaukika tIsare netra meM samagra triloka pratibimbita hotA hai unheM trilocana kahate haiN| (23)
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmA - buddha - jinhoMne ghora saMsAra sAgara meM nimagna prANiyoM ke uddhAra ke lie sukha zAnti prApti ke upAyoM kA upadeza diyA unheM zaMkara kahate haiN| rudra - jinhoMne zukla dhyAna rUpI agni dvArA raudra (krUra) karma jAla ko bhasma kara diyA hai, unheM rudra kahate haiN| viSNu - jinhoMne dravya paryAya rUpa triloka ko apane jJAna ke prakAza se vyApta kara diyA hai unheM viSNu kahate haiN| paruSottama - jinhoMne apane pauruSa kA sarvazreSTha phala prApta kara liyA hai aura dUsaroM ko bhI vaisA puruSArtha karane kA upAya batAte haiM unheM puruSottama kahate haiN| jo sampUrNa parigrahoM se rahita haiM jinakI dezanA sarva bhASAoM meM pariNata ho jAtI hai, samovasaraNa meM jinake cAra mukha dikhAI dete haiM aura kAma vikAroM se rahita haiN| unheM brahmA kahate haiN| matizruta aura avadhi ina tIna jJAna sahita utpatra hue aura mokSa mArga meM svayaM prabuddha haiM arthAta jinheM mokSa mArga para kisI dUsare ne nahIM calAyA hai kintu svayaM cale haiM unheM buddha kahate haiN| . sagata - jinhoMne sarva prakAra ke dvandoM se rahita Atma svabhAva se utpanna hue parama nirvANa rUpa sthAna ko prApta kara liyA hai unheM sugata kahate haiN| isI prakAra una sarvajJa sarva darzI jina bhagavAna ke anya sArthaka nAma jAnanA cAhie jinakA yahA~ ullekha nahIM kiyA gayA hai| ataH upa saMhAra ke rUpa meM unakA kucha saMketa karane ke lie zrI mAnatuMgAcArya ke do chandoM ko yahA~ uddhRta karate haiM - tvAmavyayaM vibhumaciMtyamasaMkhyamAdha, bhmaannmiishvrmnNtmnnggketum| yogIzvaraM viditayogamanekamekaM jJAnasvarupamamalaM pravadaMti sNtH|| buddhastvameva vivudhArcita! buddhi bodhAt, tvaM zaMkaro'si bhuvntry-shNkrtvaat| dhAtA'si dhIra! zivamArga vidhervidhAnAta, vyaktaM tvameva bhagavana! puruSottamo'si // mumukSuoM ke lie namaskaraNIya - ye jinatva ko prApta ananta Atma guNoM ke abhivyaMjaka sva-parAvabhAsI jJAna prakAza se jyotirmAna cidAnanda lIna jina apanI vItarAgitA ke kAraNa kisI kA iSTAniSTa nahIM karate haiN| parantu pratyeka mumukSu ke antara meM eka nAMda gUMjatA rahatA hai ki maiM bhI apane Atma vikAsa ke parama lakSya ko prApta kruuN| isake lie vaha sAdhanA meM saMlagna ho jAtA hai| kabhI vaha apane antara ko parakhatA hai pravRttiyoM kA lekhA jokhA karatA hai aura Atma AlocanA karate-karate ullAsa ke kSaNoM meM DUba jAtA hai to bhakti vaza mukha se bola nikala par3ate hai - namutthuNa! arihaMtANaM bhagavaMtANaM-sayaM saMbuddhANaM purisuttamANaM apaDihaya-vara-nANa-daMsaNadharANaM viaTTachaThamANaM (24)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ jiNANaM buddhANaM savvannRNaM savvadarisINaM sivamayala - marua-maNaMta-makkhaya mavvAbAha mapuNarAvitti siddhigainAma dheyaM ThANaM saMpattANaM (tathA) siddhigainAmadheyaM ThANaM saMpAviukAmANaM namo jiNANaM jiybhyaannN| (namotthuNaM kA samagra pATha pAThaka gaNa svayaM samajha leM vistAra bhaya se Avazyaka saMkSipta pATha kA hI yahAM ullekha kiyA hai)| jinatva kI prApti kaba? - janma-maraNa rUpa saMsAra meM saMsaraNa karane vAle sabhI jIva jinatva ko prApta karane ke abhilASI haiN| lekina yaha sabhI jAnate haiM ki sudRr3ha nIMva bhavya bhavana-nirmANa kI AdhAra zilA hai| ataeva sarva prathama jinatva prApti kI sAmAnya bhUmikA kA digdarzana karAte haiN| isake lie zrI mad bhagavad gItA ke nimnAMkita zloka vizeSa upayogI haiM - sama duHkha sukhaH svasthaH smlossttaashmkaanycnH| tulya priyA priyo dhIrastulya nindAtma sNstutiH|| nirmAna mohA jitasaGga doSA, adhyAtma nityA vinivRtta kaamaaH| .. dvandaivimuktAH sukha duHkha saMjJaH, gacchantyamUDhAH padamavyama tt| gItA 14 / 24 tathA 15 / 5 arthAt jo duHkha aura sukha meM samabhAva rakhatA hai, harSa viSAda kA leza mAtra bhI sparza nahIM karatA, kaMcana kaMkaDa ko eka rUpa samajhatA hai, nindA stuti meM sama rahatA hai aura sva svarUpa meM sthira rahatA hai tathA jisane mAna moha ko jIta liyA hai saMgadoSa (lobha) para vijaya prApta kara lI hai| jo AtmA meM ramaNa karatA hai| jisakI kAma bhAvanA prakSINa ho gaI hai| jo saMkalpa vikalpoM se vilaga hai aisA amUr3ha (sajaga vyakti) avyaya (jina) pada prApta karane kA adhikArI hai| aisA adhikArI vyakti parama zatruoM para vijaya prApta kara ne kA upAya karatA hai tabhI jinatva kI prApti sambhava hai| sabhI Atma vAdI dArzanikoM ne, sabhI jinatva prApti ke abhilASiyoM ne jinatva prApti ke mArga para sthitoM ne yaha mAnA hai ki samyaga darzana-jAna cAritra karma zatraoM para vijaya prApti inhIM ko kisI ne jJAna aura kriyA ke rUpa meM kahA hai| kisI ne bhakti ko, kisI ne tapa ko, inake sAtha . jor3akara apanI-apanI dRSTi se sAdhanoM kI saMkhyA batAyI hai| jo zAbdika va kasana zailI kI bhinnatA hai| lekina itanA spaSTa hai ki samyaga darzana Adi tInoM kI pUrNa sthiti banane para karma kSaya hotA hai aura taba jinatva kI prApti hotI hai| . karma zatru kyoM hai? - karma zatruoM para vijaya prApta karane vAloM ko jina kahate haiM to prazna uThatA hai ki ve zatru kyoM hai aura unakA kArya kyA hai? isakA uttara yaha hai ki pratipakSI kisI kA vikAsa nahIM hone va karane detA hai| yahI sthiti karma kI hai| vaha AtmA ke mUla svabhAva ko prakaTa karane (25)
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ meM bAdhaka hai| Atma zaktiyA~ ananta haiN| ataeva karma zatruoM kI saMkhyA bhI ananta hai| parantu una sabakA AtmA ke AsAdhAraNa guNoM ko jinase sAmAnya vyakti ko bhI AtmA ke guNa svabhAva kA bodha ho sakatA hai, dhyAna meM rakhakara ina ATha nAmoM meM unakA samAveza kiyA hai -jJAnAvaraNa darzanAvaraNa, vedanIya mohanIya Ayu, nAma, gotra aura antarAya imeM jJAnAvaraNa darzanAvaraNa mohanIya aura antarAya sAkSAta Atma guNoM ke vighAtaka hone se ghAti aura vedanIya Adi zeSa cAra karma pUrNa rUpa meM Atma guNoM kI abhivyakti na hone dene meM sahakArI kAraNa hone se AghAtika kahalAte haiM inameM bhI mohanIya karma sabase balavAna hai saba karmoM kA rAjA hai| kyoMki vaha AtmA ko zAnta prazAnta sthiti meM sthira nahIM hone detA hai jisase vaha svonmukhI pravRtti nahIM kara pAtI hai| isakA unmUlana ho jAne para zeSa karma nirbala nizakta hokara naSTa ho jAte haiN| jisakI prakriyA isa prakAra hai - sarva prathama mohanIya karma kA kSaya hotA hai| usake bAda antarmuhUrta ke ananta jJAna-darzana-vIrya ke vighAtaka jJAnAvaraNa darzanAvaraNa antarAya yaha tIna karma naSTa hote haiN| isase ananta jJAna darzana sukha vIrya kI paramAvasthA ko prApya AtmA ko sarvajJa sarvadarzI jina arihanta pada kI prApti ho jAtI hai| jisako saMkSepa meM saMyogi jina nAma se bhI kahA jAne lagatA hai| __ tadanantara zeSa Ayu Adi cAra karmoM kA sadbhAva rahane taka ve sayogI jina dharma desanA dvArA apanI anubhUtiyoM kA digdarzana karAte rahate haiM aura inakA bhI kSaya hone para pUrNa jinatva ko prApta kara siddha buddha mukta ho lokAgra meM sthita ho ananta kAla taka svAtma guNoM meM ramaNa karate rahate haiN| janma-jarA-maraNa rUpa saMsAra meM punarAgamana nahIM hotA hai| sampUrNa jinatva ko prApta ye AtmAeM hama sabake lie vandanIya haiN| jina ke bheda - nizcayanaya kI dRSTi se jinake bheda nahIM haiN| kyoMki Atma guNa ghAtaka karmoM ke kSaya ho jAne se jina AtmAoM ne svAbhAvika cetanA prApta kara lI hai, Atma svarUpa meM ramaNa karatI haiM, ve jina haiN| lekina jaba saralatA se samajhane ke lie vyavahAra naya kI dRSTi kA sahArA lete hai taba vibhinna prakAra se bhedoM kI kalpanA kara lI jAtI hai jaise -sakala jina deza jin| jo AtmA guNa ghAtaka karmoM kA kSaya kara cuke hai ve sakala jina haiM arihanta aura siddha ye sakala jina haiM AcArya upAdhyAya va sAdhu kaSAya indriya viSaya aura moha ko jItane ke mArga para anugamana karane vAla hone se deza jina kahalAte haiN| athavA yoga sahita kevala jJAnI sayogI jina aura yoga rahita kevala jJAnI ayogI jina kahalAte haiN| sayogI jina sayoga kevalI nAmaka terahaveM guNa sthAna aura ayogI jina Ayoga kevalI nAmaka caudahaveM guNa sthAna- vartI haiN| kahIM kahIM sakala paramAtmA aura nikala paramAtmA nAma bhI jinoM ke lie prayukta hue hai| athavA jina ke tIna bheda haiM - 1. avadhi jJAnI jina 2. manaH paryAya jJAnI jina aura 3. kevala jJAnI jin| kevala jJAnI jina to rAga dveSa Adi saMsAra ke kAraNoM kA pUrNa rUpa se kSaya kara cuke haiM, ve sAkSAta jina hai| avadhi jJAnI aura manaH paryAya jJAnI pratyakSa Atma janma jJAna vAle hote haiN| isalie ve jina sarIkhe hone se upacArataH jina kahalAte hai| isake atirikta anyAnya prakAra se jinake bhedoM kI kalpanA kI jA sakatI hai| zAstroM meM bheda karane ke kAraNoM kA ullekha karane ke sAtha unake apane prakAra se bheda kiye haiM kintu vistAra ke bhaya se una sabakA yahA~ ullekha karanA sambhava nahIM hai| jina bhagavAna ke atizaya - jina bhagavAna ananta guNoM ke dhAraka hone se unake atizayoM kI saMkhyA bhI utanI hogI jisase vyakti Azcarya cakita ho athavA asaMbhava saMbhava rUpa bane use atizaya kahate haiN| siddha jinoM meM atizaya kI parikalpanA nahIM kI jA sakatI hai| ve to nirAkAra rUpa se sat cita (26)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ananda ghana ke rUpa meM anaMta kAla taka rheNge| parantu jo arihaMta sayogI kevalI jina haiM, unake cauMtIsa, atizayoM kI saMkhyA mAnI jAtI hai| jinake mUla meM tIna bheda haiN| 1. sahaja atizaya 2. karma kSaya janma atizaya 3. devakRta atizaya jina bhagavAna kI dezanA . jina bhagavAna vItarAgatA ke kAraNa kisI kA bhalA barA karane kI bhAvanA se rahita hai| ve kRta-kRtya haiN| parantu sayoga avasthA meM rahate apanI jina anubhUtiyoM ko vANI dvArA vyakta karate haiM, zAstroM meM usake lie dezanA zabda kA prayoga kiyA gayA hai| jo prANI mAtra ke lie hitakArI sAragarbhita aura artha gAMbhIrya se sampanna hotI hai| aupapAtika sUtra meM usa dezanA kA saMkalana kiyA gayA hai| jisake kucha eka mukhya bindu isa prakAra hai - jIvAdi nava tatvoM kA upadeza, jIva kA svarUpa, upayoga ke bheda prabheda, jIva ke mAtra loka svarUpa karma baMdha ke kAraNoM kA nirupaNa, indriya jaya ke upAya, AtmAnuzAsana kI upAya dharma kA svarUpa aura usake phala kA varNana mithyAtya va samyaktva kA svarUpa aura unake bheda kA phala Adi zrAvaka dharma zramaNa dharma mokSa mArga kA varNana aadi| vizeSa jAnakArI ke lie AgamoM ko dekhiye| jina zAsana - jina kI yahI dezanA jina zAsana kahalAtI hai| Upara jisa dezanA kA saMketa kiyA gayA hai, usase yaha spaSTa ho jAtA hai ki isameM zAsaka aura zAsita kA bheda nahIM hai kintu zAsana vyavasthA kI nIti AtmAnuzAsana hai| svayaM kA zAsana svayaM kro| usa zAsana meM daMDa vyavasthA dUsare ke dvArA lAdI nahIM jAtI hai| svayaM prAyanizcita karanA hI usakA AdhAra hai| isakA kSetra nadI, pahAr3oM yA samudroM se ghirA huA nahIM hai apitu ananta AtmAoM meM vyApaka hai usakI chatra chAyA meM vizrAma karane vAle hajAroM, lAkhoM, karor3oM nahIM ananta jIva hai| sabako jIne kA adhikAra hai| varga jAti sampradAya yA samAja Adi kisI prakAra kA bheda bhAva nahIM hai| aura samatA ke dharAtala para saba ko apanA vikAsa karane kA adhikAra hai| saMsAra sAgara meM nimagna athavA bhavATavI meM bhaTakane vAle prANiyoM ko apanA uddhAra karane kI preraNA dene vAlA hai| sukha rUpa usa sthAna ko prApta karAne vAlA hai| abhyudaya (laukika unnati aura niHzreyasa) (lokottara atIndriya sukha) kA sAdhana hai| jina zAsana kA dUsarA nAma jina tIrtha bhI hai| samyagjJAna, darzana cAritra ke samUha ko tIrtha kahate haiN| yaha tIrtha saMsAra samudra se jIvoM ko tirAne vAlA hai| tairane vAloM kI yogyatA sthiti ko dhyAna meM rakhakara usake cAra prakAra mAne gaye haiM 1. sAdhu, 2. sAdhvI, 3. zrAvaka, 4. shraavikaa| ahiMsA Adi paMca mahAvrata dhArI sarva virakta puruSa ko sAdhu aura strI ko sAdhvI kahate haiN| isI prakAra deza virata puruSa zrAvaka aura strI zrAvikA kahalAtI hai| jinazAsana kI vizAlatA - uparyukta saMkotoM se jinazAsana kI vizAlatA udAratA para vizeSa prakAza DAlane kI AvazyakatA nahIM raha jAtI hai| phira bhI kucha aura spaSTatA ke lie jinazAsana kI vizAlatA kA saMketa karate haiN| jinake dvArA batAye gaye mArga ko aMgIkAra karane vAlA koI bhI vyakti jinAnuyAyI bana sakatA hai| jina zAsana kA nAgarika bana sakatA hai| isameM deza, kAla, jAti Adi bAdhaka nahIM bana sakate haiN| sirpha eka zarta hai ki bhinna veza kI bhinna kriyA bhinna paramparA ke hote hue bhI unako cittopazamana kI sAdhanA meM rata rahanA caahie| - (27)
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ api bhinna kriyA bhinna veSA bhinna prmpraa| cittopazama saMlagnAH saMti jainendra shaasne|| AtmA kI sarvazreSTha avasthA siddhAvasthA hai athavA yaha bhI kahA jA sakatA hai ki siddhAvasthA jIva mAtra ke puruSArtha kI carama niSpatti hai| isako prApta karane meM anya liMga dhAraNa karane se koI bAdhA nahIM par3atI hai| vazarte vyakti jitendriya ho, zAntaM dAnta ho usane kaSAyoM ko jIta liyA ho vistAra se usI ko spaSTa samajhane ke lie yazovijayajI aura adhyAtmasAra kI vANI suniye - jitendriyA jita krodhA dAntAtmo mhaayshaaH| paramAtma gati yAnti vibhinna rapivartya bhiH|| anya liMgAdi siddhAnAmAdhAra sa mataiva hi| ratnatraya phala prAptiryathA syAda bhAva jainsaa|| itanA hI nahIM jina zAsana meM kisI veSa ko dhAraNa karane se athavA kisI vizeSa vAda meM nipuNatA prApta kara lene se mokSa prApti saMbhava nahIM mAnI hai kintu eka mAtra kaSAya mukti ko hI mokSa prApti kA sAdhana mAnA hai - nAsAmbaratve, na digambaratve na tatvade na catarka kA de| na pakSa sevA zrayajena muktiH kaSAya mukti kila mukti dev| ___ jinazAsana meM isako pUjya mAnA jAye aura usako pUjya na mAnA jAye, yaha saMkIrNatA bhI nahIM hai aura na amUka ko pUjya mAne jAne kA durAgraha hai, kintu yaha kahA gayA hai ki doSa-kaluSa se mukta mahAnabhAva cAhe jisa mata ke anayAyI hoM aura jisa kisI bhI nAma se jAne jAte haiM. ve vandanIya haiN| prasiddha jainAcArya zrI haribhadra sUri ne isI bAta ko aura adhika spaSTa karate hue yahA~ taka kaha diyA hai -mujhe na to mahAvIra ke prati koI pakSa pAta hai, rAga hai aura na kapila Adi maharSiyoM ke prati dveSa hai| maiM to guNa pUjaka huuN| ataeva jisa kisI ke vacana yukti saMgata haiM, ve hI AdaraNIya haiM vandanIya haiM - pakSapAto na me vIre, na dveSa kapilA dissu| yukti mad vacanaM yasya tasya kAryaH prigrhH|| / . kali kAla sarvajJa hemacandrAcArya evaM anya AcAryoM ne haribhadra sUri ke vicAroM kI aura adhika vyAkhyA karate hue kahA hai - bhava bIjAMkura jananA rAgAdyA kSaya mupAgatA ysy| . brahmA vA viSNurvA haro jino vA namasta smai|| , taM vaMde sAdhu vaMdya sakalAguNa nidhiM dhvasta doSaM dvisstN| buddhaM vA vardhamAnaM vA zata dala nilayaM kezavaM vA shivNvaa|| isakA artha sugama hai lekina inameM bhava bIjAkura kSaya mupAgatA yasyaH aura dhvasta doSa dviSantaM yaha do pada mahatva pUrNa hai jo jina aura jina zAsana kI vizeSatA kA saMketa karate haiN| (28)
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ jina zAsana ke mahAmaMtra navakAra se bhI yaha bAta aura adhika spaSTa ho jAtI hai| usameM kisI ke pakSapAta nahIM kiyA gayA hai| kinta gaNoM kI makhyatA ko AdhAra banA kara arihanta, siddha, AcArya, upAdhyAya aura sAdhuoM ko namaskAra kiyA hai| isa prakAra jina aura jina zAsana ke prasaMga meM Avazyaka aMza para prakAra DAlane ke bAda aba upasaMhAra ke rUpa meM jina zAsana kI loka maMgala kI bhAvanA kA saMketa karate haiN| jinazAsana kI loka maMgala bhAvanA - jina zAsana ke dRSTikoNa meM jitanI udAratA aura vizAlatA kI bhAvanA hai, utanI hI loka maMgala kI kAmanA bhI samAI huii| prANimAtra ke kalyANa kI kAmanA karate hue sadaiva yaha cAhA- sarva pUjA kSema kuzala pUrvaka sukha meM apanA jIvana vyatIta kreN| zAsaka rAjA dhArmika AcAra vicAra vAle aura balazAlI ho, jisase svacakra aura paracakra kA bhaya na rahe samayAnusAra megha varSA hotI rhe| roga mahAmArI kA utpAta na hoN| sabhI ko zAnti dene vAlA jainendra dharma cakra pravartamAna rahe dina dUnA rAta caugunA prabhAvazAlI ho jayavaMtA rhe| zAstrAbhyAsa ke prati sabhI kI ruci bddh'e| sajjana puruSoM kI saMgati kA sabako suyoga mile| guNIjanoM ke guNAnuvAda ke svara kAnoM meM guMjate rhe| doSa darzana kI kabhI bhI vRtti na ho| sabake sAtha hita-mita priya vANI bolane kA dhyAna rahe aura prANi-mAtra ko Atma vikAsa ke avasara prApta hoM, apane parama lakSya mokSa ko prApta kreN| isa prakAra kI mAMgalika saMpatti kA nidhAna hone ke kAraNa hI jina zAsana kI upAdeyatA aura sArvabhaumikatA kI sabhI ne mukta kaMTha se prazaMsA kI hai aura vizva zAnti ke lie sarvottama sAdhana mAnA hai| AzA hai ki hama Apa sabhI jina zAsana ke prati zraddhA bhakti rakhane vAle sarva jana hitAya, sarva jana sukhAya jina zAsana ke prasAra meM tatpara rahakara - 'jainaM jayatu zAsanama' ke Adarza ko sAkAra banAkara sva para ke kalyANa ke lie maMgala prayAsa kareM aura ananta puNyoM se prApta isa mAnava jIvana ko saphala bnaaye| iti zubham (29)