Book Title: Jain ane Bauddh Vichardharaoni Alochana
Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: Z_Sangiti_004849.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249415/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. jaina ane bauddha vicAradhArAonI AlocanA (oNkTobara mahinAmAM dillImAM maLelA akhila bhAratIya saMskRta sAhitya saMmelananI suvarNajayaMtInI ujavaNInA prasaMge paMDita becaradAsa jIvarAja dozIe jaina ane bauddha pariSadanA adhyakSa tarIke ApelA bhASaNano sArabhUta anuvAda). vijJAnanA prakAzamAna sUryano dinapratidina jhaLahaLato prakAza phelAtAM aMdhazraddhAnAM aMdhArAM osarI cUkyAM che. kadAgraha, durAgraha, saMkucitatA, paraspara mAtsarya ane arthazUnya dhArmika kalaha e badhuM tathA camatkAro upara laherAto dharmano jhaMDo have vadhAre vakhata TakavAno saMbhava nathI. potAnAM darzana, ke vicAranA anubhavanI sAthe bIjAnAM darzana, vicAra ke anubhavanI paraspara tulanA karavAno tathA samabhAvanI daSTine mukhya rAkhIne vicAravAno samaya pAkI gayo che. sAmasAmA cheDAvALI rAjakAraNI vivAdagrasta pravRttiomAM sahaastitvano siddhAMta svIkArI zakAya che, to sarvane zAMtidAyaka evA dArzanika vicAronA kSetramAM to sahaastitva sahajabhAve AvI zake che; ema thavAmAM koI jAtanA virodhane avakAza kema hoI zake ? prastuta jainadarzana ane bauddhadarzananA anusaMdhAnamAM jagatu, karma, AtmA, nirvANa, pramANa vagere prameyonI carcAne meM jANI joIne gauNa sthAna Apela che. A banne darzanonAM je je mukhya tAttvika vicAro che teno samanvayanI dRSTie vicAra karavo e mAro pradhAna uddeza che. ApaNA rASTrapitAe paNa samagra vizvanA hitane lakSyamAM rAkhI ane temAMya dharmatattva vize vividha vicArasaraNI dharAvatI bhAratIya janatAne vizeSataH potAnI sAme rAkhI saunA kalyANanI daSTie je agiyAra vratonI yojanA karelI temAM samanvayamUlaka vicArasaraNIne vizeSa pratiSThA Apela che. Ama to ahiMsAnA mahAvratamAM ja samanvayavicAra samAI jAya che. chatAM ajJAna, saMkucitatA ane "mama satya"no Agraha hovAthI ApaNe Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 * saMgIti samanvayanA vicArane visarI gayelA ane dharmane nAme ja kalahamAM sapaDAI gayelA. tethI ApaNane jAgrata karavA sAruM ja pU. gAMdhIjIe sarvadharmasamabhAvavratanI yojanA karI jIvanacaryAmAM vaNI levAno saMdezo Apela che. emaNe to AzramanI banne samayanI prArthanAmAM ane bIjI paNa pravRttio karatI vakhate e vratanI caryAne potAnI karaNImAM vaNI batAvela che; rAma, hari, hara, ahuramajhUda, gaoNDa, jina, buddha tathA khudA e badhAnuM smaraNa yathocita rIte cAlatuM karela che ane AzramavAsIo tathA bhAratIya samagra janatAne sarvadharmasamabhAvanI bhAvanAne anurUpa vartavAnI hAkala karela che, emaNe to tyAM sudhI kahela che ke mAnavamAtranA sukhanI, zAMtinI, samAdhAnanI cAvI sarvadharma-samabhAvavratane AcaravAmAM ja che. mANasane je dharma, AcAra, karmakAMDa ke anuSThAna vArasAmAM maLela che, tathA je tattvavicAra gaLathuthImAM sAMpaDela che tene barAbara samajI laI viveka rAkhI pUrNa vaphAdArI sAthe AcaravAmAM Ave ane potAthI anya mANasane je dharma, AcAra, karmakAMDa, anuSThAna ke tattvavicAra vArasAmAM maLela che te tarapha Adara sAthe sahiSNutApUrvaka vartavAmAM Ave tathA ekabIjAnA dharma ke karmakAMDa vA tattvavicAranI tulanA karIne samajavA mATe prayAsa karavAmAM Ave, to vivekI vicArazIla manuSyane paraspara viruddha kahevAtA ekabIjAnAM dharma, darzana, karmakAMDa vageremAM keTalI badhI samAnatA che enI cokhkhI khabara paDe tathA e banne vacce kevaLa nirUpaNazailInI bhinnatA che vA kyAMya kyAMya to kevaLa zAbdika ja bheda che e paNa ApoApa jaNAI Ave. vaLI, ekabIjAnAM dharma, darzana ke karmakAMDa vageremAM amuka aMza upara vizeSa bhAra mUkavAmAM Avela che te paNa samajAya tathA ekabIjAnAM darzana vagerenI khUbIo paNa khyAlamAM Ave. mAro potAno aMgata abhiprAya jaNAvuM to bhAratIya vA bhAratIyetara koI paNa dharma, mata, darzana mArgonA pracArano hetu janatAnuM niHzreyasa sAdhavAno che. koI paNa sAdhana ke prakriyA dvArA rAgadveSo kSINa thAya, samabhAva pedA thAya ane pratyakSa jIvanamAM zAMti, samAdhAna, saMtoSa anubhavAya evo uddeza tamAma dharmamatono che ane e udeza siddha karavA aMge samadarzI jaina vicAranI A ghoSaNA che juo, samadarzI jaina AcAryazrI haribhadrasUri kahe che ke : Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina ane bauddha vicAradhArAonI AlocanA 0 159 "seyaMvaro vA AsaMvaro vA buddho vA taha ya anno vA / samabhAvabhAviappA lahai mukkhaM na saMdeho // " bhale manuSya jainamArgano anuyAyI hoya-zvetAMbarI hoya ke digaMbarI hoya-athavA bauddhamArgano ke bIjA paNa koI dharmamArgano anuyAyI hoya, paNa jayAre bhinnabhinna dharmamArgano anuyAyI samabhAvI bane arthAt vItarAga, samadarzI banI tadanusAra AcaraNa-parAyaNa thAya tyAre jarUra te nirvANa, niHzreyasa, mukti ke siddhine meLavI zake che temAM lezamAtra saMdeha nathI. AcAryazrI haribhadrathI pachI thayelA ane gujarAtanA sAhityasamrATarUpe prasiddhi pAmelA AcArya hemacaMdra jaina dharmano pradhAna siddhAMta ahiMsA tathA e ja ahiMsAno poSaka jainaparaMparAno syAdvAda siddhAMta-e bannene kendramAM rAkhIne evI uddaghoSaNA karI che ke : "bhavabIjAMkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // " prapaMcarUpa saMsAranA aMkuranA mUla bIjarUpa rAgadveSa, krodha, mAna, mAyA, lobha vagere dUSaNo jemanAM kSINa thaI gayela che, eTale jeo vItarAga samadarzI che temane saune namaskAra-pachI te brahmA hoya, viSNu hoya, hara hoya ke jina eTale jina athavA buddha hoya. tAtparya e ke vItarAga, samabhAvI evo koI paNa puruSa jaina daSTie vaMdanIya ja che. bhagavAna mahAvIre anekAMtavAda athavA sApekSa anAgrahavAdane potAnA pravacanomAM sthApita karela che, tema bhagavAna buddhe paNa e ja hakIkatane zabdAntarathI potAnA pravacanamAM vizada rIte samajAvela che, jene madhyamamArga vA vibhajyavAda' nAma Apela che. AjathI Azare be hajAra varSa pUrve bhAratamAM samrA siMhAsane AvelA priyadarzI rAjA azoke potAnA zAstA bhagavAna buddhanA madhyamamArgane lakSyamAM rAkhIne udghoSaNA karela che ke zramaNa-saMpradAya ane brAhmaNa saMpradAya e banne nirvANavAdI saMpradAyo paraspara haLImaLIne rahe, koI koInI niMdA gaha na kare ane prazaMsA paNa evI rIte na kare jethI ekabIjA saMpradAyo dubhAya. A vAta, rAjA azoke jyAM jyAM bhAratamAM potAnI dharmalipio-dharmAnuzAsana kotarAvela che, tyAM tyAM, te dareka dharmAnuzAsanamAM avazya kotarAvela che. A uparathI ema spaSTa thAya che ke jaina darzananA mULa AdhArarUpa bhagavAna mahAvIra ane bauddha darzananA mULa AdhArarUpa bhagavAna Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 - saMgIti buddha e bannenI dRSTimAM samanvayavRttine athavA sarvadharma samabhAvane vizeSa pratiSThA maLela che. mAro ja dharmavicAra yA darzana athavA anubhava kharo che ane tArosAmAno-vicAra-dharmavicAra, darzana athavA anubhava khoTo ja che-A jAtanI vicAradhArAnuM nAma kadAgraha athavA durAgraha che. pU. zrI vinobAjIe "bhUmiputra'mAM potAnAM eka lekhamAM jaNAvela che ke vaidika sAhityamAM yuddhanA bhAvano sUcaka "mama satyam' zabda vaparAyela che. "mama satyam' eTale mAruM ja sAcuM arthAt tAruM (sAmAnuM) khoTuM ja. "mama satyam zabda kadAgrahano sUcaka che, ekapakSI che ane sAmAnA vicArane athavA anubhavane samajavAnI nA pADavAno bhAva emAM dekhAya che. ane Ama che mATe e zabda kalahavardhaka yuddhanA paryAyarUpa banela che. amuka daSTie vicArIe to mAruM paNa sAcuM che ane amuka dRSTie vicAra karIe to tAruM paNa sAcuM che-A jAtanI vicAradhArA kadAgraha vagaranI che ane samabhAva taraphanuM valaNa batAvanArI che. je vicAradhArA bane jAtanA judI judI daSTie yojAyelA vicArane anyAya na kare ane yathocita prAmANya Ape te vicAradhArA kalamanuM kAraNa banatI nathI. nAnAhiM to."--loka judI judI rucivALo che. eTale bhale ne rucio judI judI hoya, paNa e ruci dharAvanAra aneka lokono uddeza eka hoya che, ane e eka ja uddezane pAra pADanArI prakriyAo cibhede judI judI hoI zake che. eTale bhinna bhinna vicArone sAMbhaLIne bhaDakavAnuM nathI, paNa dhIraja dharI e bhinna bhinna vicAronuM mULa zodhI kADhI te darekane nyAya ApavAno che. A aMge dAkhalo Ama ApI zakAya. nIce jamIna upara loko cAlI rahyAM che ane e loko potapotAnI UMcAInuM mApa jANe che, tathA vahetI nadIono paTa tathA gharonI UMcAI, pahoLAI ke laMbAInAM mApo paNa bhUtaLa upara cAlatA lokonA dhyAnamAM hoya che. paNa jyAre vimAna bhUtaLa uparathI ghaNe UMce UDatuM hoya, tyAre temAM beThelA badhA loko nIce najara kare to temane ema lAgaze ke nIce to nAnA nAnA vAmanonI hAra cAlI jAya che, nadIo pAtaLI dhoLI dorI jevI lAge che ane ghara to taddana nAnAM gholakAM jevAM jaNAya che. have A be darzanomAM jovA jaIe to banneya sAcAM che. AmAM bhUtaLa upara cAlanAranuM darzana ja sAcuM che athavA to vimAnamAM besIne UDanAranuM ja darzana sAcuM che ema kadI paNa nahIM kahI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina ane bauddha vicAradhArAonI AlocanA 161 zakAya, ane koI paNa vicAraka ema kaheze paNa nahi. bIjuM udAharaNa eka ja puruSa ke strI pitA che, mAtA che, putra che, putrI che, banevI che, sALo che, mAmo che, mAmI che, phuvo che, phaI che, sasaro che, sAsu che-Avo vyavahAra sau koIne anubhavasiddha che. eTale AmAM bolanArano dRSTikoNa barAbara samajI levAmAM Ave to koI paNa jAtano vyavahAra jarA paNa khoTo nahIM Thare. mahAvIre kahyuM che ke "huM sat paNa chuM ane asat paNa chuM." A sAMbhaLI koI jarUra bolI UThaze ke Ama kema ? je sat che te asat kema ? ane asat che te sat kema? paNa mahAvIra kahe che ke juo, mArA svarUpamAM huM sat chuM ane mArAthI viruddha svarUpamAM asat chuM. saraLa bhASAmAM kahevuM hoya to mahAvIra mahAvIra che, paNa mahAvIra kAyara nathI. A rIte ja buddhe kahela che ke huM kriyAvAdI paNa chuM ane akriyAvAdI paNa chuM. A sAMbhaLIne bhaDakavAnI jarUra nathI. A aMge buddha pote ja khulAso karela che ke kuzaLa karma karavAnI mArI saune preraNA che, mATe huM kriyAvAdI chuM, ane akuzaLa karma eTale pApakarma karavAnI mArI cokhI nA che, mATe huM akriyAvAdI chuM. Ama parasparaviruddha ke bhinna vicArone judI judI daSTie tapAsatAM temAM je satya che te barAbara samajI zakAya ema che. jevI rIte arthaprApti mATe vividha sAdhanAo che, vividha pravRttio che te bhale taddana bhinna bhinna hoya vA ekabIjI sAmasAmA cheDAnI hoya, paNa te badhI pravRttiono uddeza eka "dhana" hoya che; judI judI e pravRttio dhananA upArjanamAM asAdhAraNa kAraNa hoya che. koI ema to nahIM ja kahI zake ke dhanane pedA karavA mATe A eka ja sAcI prakriyA ke sAdhanA che, ane e sivAyanI bIjI prakriyA ke sAdhanA khoTI ja che. A hakIkatano koI paNa inkAra nahIM kare. e ja rIte cittazuddhinI sAdhanA mATe paNa vividha prakriyAo hoI zake che, nirvANa meLavavA mATe ke mukta thavA mATe vaLI bhinna bhinna sAdhanA ke prakriyAo hoI zake che. A mATe ja upara jaNAvela che ke game te rIte samabhAva prApta karo eTale avazya nirvANano anubhava thaze, ane game te puruSa hoya te jo vItarAgI hoya to jarUra vaMdanIya che. AmAM samabhAvanI prApti mATe koI eka ja prakriyA ke sAdhanAnI vAtano nirdeza nathI. tema vaMdanIyatA mATe koI eka ja vyaktino nirdeza nathI paNa guNano nirdeza che. A vicAra mATe dareka dArzanika ke dhArmika vicAraka barAbara saMmata thaI zake Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 - saMgIti ema che. koI paNa dharmamata nA darzana, nirvANano lAbha meLavavA sAruM kyAre ke kadI paNa ema to kaheto nathI ke te mATe rAgadveSane vadhAro, kapaTa, lobha ke krodhane uttejita karo, viSayavilAsomAM satata magna raho, jUThuM bolo ke parigrahI tathA hiMsaka bano. A uparathI ema to spaSTa jaNAya che ke nirvANanA lAbha mATe je je bAdhaka ane niSedhAtmaka bAju che temAM tamAma mata, dharma ke darzana ekamata che. eTale emAM to vivAdane sthAna nathI. have eka sAdhyarUpa nirvANanA lAbha mATe dareka darzana, mata ke dharmanA prakAzake judI judI vicAradhArA batAvIne tene anukULa judI judI sAdhanA ke karmakAMDa batAvelAM che. paNa rAgadveSarahita thavAnI vAtamAM koIno lezamAtra vivAda nathI. je judAI che te adhikArIonI judI judI bhUmikAne lakSyamAM rAkhIne athavA deza vA kALanI paristhiti ane manuSyonI zakti tathA rUcine lakSyamAM rAkhIne mAtra vacagALAnI prakriyAo judI judI batAvavAmAM Avela che temAM che. ethI koIe lezamAtra bhaDakavAnuM nathI. je prakriyA vArasAgata maLela che tene barAbara yathArtha rIte vivekapUrvaka anusaravAnI che, paNa e aMge koI vivAda karavAnI jarUra nathI. jaina dharme ahiMsAne tathA syAdvAdanA siddhAMtane sAdhanAnuM pradhAna aMga mAnela che, ane sAthe sAthe satsaMga, Indriyanigraha, svAdhyAya, japa, tapa vagere vividha anuSThAnone e sAdhanAnA poSaka rUpe nirUpelAM che. bauddha dharme madhyama mArgane kendramAM rAkhI dazyamAna badhuM ja kSaNika che evI bhAvanAne keLavavAnI bhalAmaNa karela che. A bhAvanA keLavavAthI rAgadveSa vagere dUSaNo vadhavAno saMbhava nathI, ane je bIjarUpe te dUSaNo rahelAM che temano paNa nAza ja thAya evI paristhiti ukta bhAvanAne keLavavAthI nirmita thAya che. A sAthe ahiMsA vagerenuM AcaraNa, indriyanigraha, satsaMga, japa, tapa, prArthanA vagere karmakAMDo batAvelAM che. emAM dhyAna aMge vizeSa bhAra apAyela che. A rIte A banne darzanoe nirvANamArganI prAptinI dizA batAvela che. have vicAra karo ke AmAM vAda-vivAda, khaMDanamaMDana ke datakalahane sthAna ja kyAM che? ApaNe jANIe chIe ke vartamAnakALamAM vividha prakAranA vaijJAnika paMDitoe bhautika siddhio meLavavA sAru aneka prayogo karIne aneka jAtanA judA judA nirNayo tAravelA che. temAMnA je nirNayone tamAma vaijJAnikoe Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina ane bauddha vicAradhArAonI AlocanA 0 163 tathA temanI samitie svIkArelA che temane sarvasaMmata mAnavAmAM Ave che ane je nirNayo vivAdAspada hoya che te aMge prayogo karI karIne cakAsaNI karavAmAM Ave che. temAM koI vaijJAnika e mATe zAstrArtha karavAnuM paNa dhArato nathI. e to ema ja samaje che ke prayogo karavAthI tathA e aMge vadhu ciMtana-manana, saMzodhana karavAthI je hakIkata nizcita thAya te sarvasAmAnya thAya ane sarvagrAhya paNa thAya. Ama hovAthI badhA ja vaijJAniko potapotAnI zodho ane te bAbatanA vicAronuM paraspara AdAnapradAna karatA rahe che, paNa koI sthaLe vaijJAniko vacce daMtakalaha thayo jANyo, sAMbhaLyo ke joyo nathI. ApaNA dezamAM paNa ghaNA prAcIna kALathI ciMtana-manana thatuM Avela che. saMsArapravAhamAM taNAtAM prANIonI duHkhamaya sthiti joI jemanA cittamAM karuNAnAM pUra UmaTyAM tevA vIra puruSoe A pratyakSa du:khamaya sthitine kema TALI zakAya, e aMgenI zodha mATe potAnAM bhautika sukhonI Ahuti ApI. ciMtana-manana nididhyAsana sAthe potAnA ja deha upara, mana upara, vRttio upara ane iMdriyo upara aneka akhatarA karyA, ghora dehadamana karyAM, dhyAna karyAM, japa, tapa, svAdhyAya vagere paNa karyAM. e badhuM karyA pachI emane je je anubhavo thayA ane e dvArA emane je jAtanA nirNayo lAdhyA te saMsAra sAme rajU karyA. A aMge zrIkRSNa, kapilamuni, gautamamuni, kaNAdamuni tathA vardhamAna mahAvIra ane siddhArtha gautama buddha e badhAe vividha sAdhanAo dvArA je je nirNayo tAravyA ane temane pote karelA prayogo dvArA je je anubhavo thayA te badhA ja jagata samakSa mUkyA ane te saue ghoSaNA karI ke A duHkhamaya paristhitimAMthI bacavAnI icchA hoya to ame je je prayogo batAvyA che ane je je anubhavA tAravyA che te prayogo tame paNa karo, ane sthira zAMta paristhitimAM pUrvagrahono tyAga karIne e prayogomAM navI navI zodhanuM umeraNa ka2I sAdhyasiddhi mATe vadhAre saraLa mArganuM zodhana karo. e dvArA temaNe saMsArane vadhAremAM vadhAre saraLa mArganI bheTa karI. prastutamAM zrIkRSNa vagere vIra puruSonI zodho ane anubhavo aMge vizeSa kahevAno A prasaMga nathI. A pariSada jaina ane bauddha vicAra pUratI goThavAyela che. eTale te be darzananA zodhakonA vicArone ja upara jaNAvelA che. have ApaNe vicArIe ke ApaNe A bAbata zuM karyuM ? koI navI zodho karI ? koI navA prayogo karI navA nirNayo ke anubhavo tAravyA ? Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 * saMgIti A savAlonA javAbo meLavavA bhUtakALanA itihAsane ahIM thoDo ukheLavo paDe tema che. mahAvIra ane buddha e banne cIlAcAlu puruSo nahotA, paraMtu svataMtrapaNe vicAraka hatA. parApUrvathI je dharmapravAha cAlyo Avato hato temAM te bannee vizeSa parivartana ApyuM hatuM ane temanA jamAnAnI je aniSTa rUDhio hatI temano te bannee sakhata sAmano karI, prajAne navI dizAe cAlavAnI preraNA ApavA sAru, temaNe bannee potapotanA suvAMga prayogo AraMbhyA hatA. temAM teo pAra UtaryA eTale te prayogone temaNe loko sAme mUkyA, ane je rIte temaNe e prayogo AcarelA te rIte lokone samajAvI, ane te pramANe vartavAnI preraNA ApI. te samayanA hajAro, lAkho lokoe emanI sUcanAne mAnya karI e prayogo pramANe jIvana ghaDavuM zarU kareluM, ane temAM ghaNA loko ThIka ThIka saphaLa thayA ane prajAmAM te prayogo Adara pAmyA. - have kharI vAta to e che ke te prayogo pramANe jIvana ghaDavuM ane tema karIne vaLI emAM kAMI navI zodho karI temAM vizeSa sugamatA lAvI e prayogone AgaLa calAvavAnA hatA. paNa temanA jamAnA pachInA jamAnAmAM tema na banyuM ane prajA temanA tarapha ahobhAvanI najare jovA lAgI ane potAne AvA uttama koTinA prerako maLyA jANI atyaMta prabhAvita thaIne mAtra te bannenAM guNagAna, pUjA ane mahimA karavA lAgI. A rIte lagabhaga prajAno moTo bhAga bhaktinA pravAhamAM taNAyo, e banne mahApuruSoe je navA navA anubhavo karI te prayogonI zodha calAvI AgaLa vadhArelI ane te rIte prajAnuM jIvana ghaDavA ane tadanusAra vartana karavA prayogo batAvelA te prayogo mAtra sthAne sthAne pUjAvA ja lAgyA ane te te banne mahApuruSono ja mahimA, paropakArIpaNuM, asAdhAraNa tyAga vagerenA guNo gavAvA lAgyA. Ama thavuM svAbhAvika hatuM. paNa Ama karavA sAthe te banne mahAtmAonI jIvanasaraNIne anusaravAnuM baLa meLavavAnuM hatuM. paNa te pradhAnapravRtti DhIlamAM paDI ane te te puruSonA anuyAyI vidvAna lokoe te prayogone zabdamAM utArI temanAM judAM judAM zAstro racyAM. A paNa jarUrI hatuM, paNa bhaktinA asAdhAraNa AvezamAM e zAstrone mAnanArAoe e zAstrone mATe evI mahora mArI ke e prayogomAM have kAMI umeravA jevuM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina ane bauddha vicAradhArAonI AlocanA 165 nathI, tema temAM kAMI navuM parivartana karavAnI jarUra nathI; je che te taddana saMpUrNa che. A pahelAM jIvanazuddhinA sAdhaka prAcInatama prayoga karanArAonAM paNa judAM judAM zAstro racAI gayAM hatAM ane te judA judA zAstrakartAoe paNa potapotAnAM zAstro aMge pUrNatAnI mahora mArI hatI ane e bAbata teo paraspara vAdavivAde paNa caDyA hatA. "mama satyam' e nyAye teo ekabIjA vacanayuddha tarapha paNa vaLyA hatA. sAMkhyazAstra (kapilamuni), nyAyadarzana (gautama muni) ane vaizeSikazAstra (kaNAdamuni) A traNe prayogAtmaka zAstro hatAM; temAM temanA praNetAnA potapotAnA judA judA anubhavo hatA ane temaNe je rIte sAdhanA karI jIvana ghaDeluM tenuM vivecana hatuM. paNa temanA judA judA anuyAyIoe prayogAtmaka zAstro upara siddharUpatA vA pUrNarUpatAnI mahora mArI ekabIjAnAM khaMDanamaMDana tarapha vaLyA hatA. ekabIjAnA vicArone samajavA, tenI paraspara tulanA karavI ane te te zAstrono pradhAna uddeza samajI tadanusAra jIvana ghaDavuM e pravRtti maMda paDI gaI hatI ane judA judA buddhinA akhADAomAM e paMDito mallonI peThe buddhinA yuddhe caDyA hatA. te ja sthiti bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddhanA anuyAyIonI paNa thaI. emaNe potapotAnA zraddheya, mAnanIya, pUjanIya tarapha kRtajJatAbhAva vikasAvavA e ja rAhe caDavAnuM munAsaba mAnyuM, ane joke, jIvana ghaDavA mATe e prayogonuM anusaraNa paNa cAlu rAkhyuM, chatAM e anusaraNamAM moTo bhAga A vANIyuddhano ja rahyo ane moTAM moTAM maMdiro, bhAre bhAre utsavo, ane potAnI vRttine poSe evA ThAThamATho tathA keTale aMze dehadamana vagere cAlu rahyAM. A rIta pachI to eTalI badhI vadhI gaI ke e prayogomAMno mULa prANa nIkaLI gayA jevuM thaI gayuM ane mAtra kRtajJatAsUcaka pravRttio ja vadhatI cAlI tathA e badhA junA ane navA prayogonAM zAstro ekabIjA tarapha virodhabhAva dhAraNa karavA sudhI pahoMcI gayA. A sthiti madhyayugamAM vizeSa vikasI ane e mATe aneka navA navA tarkapradhAna graMthonuM paNa nirmANa thayuM. temAM eTale sudhI bhaktibhAva vadhyo ke amuka zAstra mAne te ja Astika ane dhArmika ane bIjA zAstrane mAnanAra nAstika ane adhArmika vA ajJAnI vA mithyAdaSTi. e madhyayuganI asara ApaNA vartamAnakALamAM pUrepUrI jAmI gaI che; jo ke have jAhera rIte to buddhinA akhADA keTaleka aMze baMdha thayA che, paNa Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 - saMgIti ekabIjAnA zAstra tarapha napharata ochI thaI jaNAtI nathI. tame jozo ke brAhmaNaparaMparAnA anuyAyIomAM bhAgye ja evA paMDito maLaze, jeo jaina ane bauddha vicAronI pUrI samaja dharAvatA hoya; tema A bAju jaina ane bauddha paraMparAnA anuyAyIomAMnA bhAgye ja evA paMDito maLaze ke jeo brAhmaNa paraMparAnA gItA athavA upaniSad jevA graMthomAM je vicAro darzAvelA che temane barAbara samaje, vicAre ane temanuM tolana kare. A vANIyuddhanuM bIjuM aniSTa pariNAma e AvyuM che ke e prayogAtmaka zAstrane mAnanArAomAM paNa phATaphUTa paDI gaI ane temAMthI judA judA paMthosaMpradAyo-saMkIrNa mato UbhA thayA. je je hakIkata prayogarUpe hoya tene anusaratAM temAM kriyAbheda vA vicArabheda jarUra thAya, ane ema banavuM e to prayogAtmaka pravRttino prANa che. paNa A judA judA paMtho ane saMpradAyomAM ema na thatAM paraspara virodha vadhAre vadhato cAlyo ane te tattvavicAramAM vA tenA anuSThAnanI carcAmAM gALAgALI sudhI pahoMcI gayo. A rItamAM jaina graMthakAro paNa jarAya pAchaLa rahyA nathI. ahiMsAne saMpUrNapaNe mAnanArA ane anekAMtavAdanA siddhAMtane paNa pUrepUruM mAna ApanArA paNa A zAstrakAro tattvavicAra ane karmakAMDanI carcAmAM na to ahiMsAne jALavI zakyA che, na to anekAMtavAda taraphano potAno Adara TakAvI zakyA che. jevuM A kathana jaina zAstrakArone lAgu paDe che tevuM bauddha zAstrakArone paNa lAgu paDe che. have to vijJAnano yuga Avela che ane gAMdhIyuga paNa ApaNe najaronajara joyo che. eTale te baMnenI asara prajA upara che. eTale ja vartamAna yuvAna peDhI gaDamathalamAM paDI che. te dharmavimukha nathI, paNa kayo prayoga karavo tenI mUMjhavaNamAM che. Ave TAMkaNe jo dharmadhuraMdharo madhyayuga jevI sthitine ja pradhAnasthAna ApavAmAMthI navarA nahIM thAya, to jarUra A peDhIne dharmavimukha banAvavAnI javAbadArInA bhAgIdAra banaze emAM zaka nathI. prAcIna samayamAM vaidika, jaina ane bauddha traNa prayogAtmaka vicAradhArAo ApaNI sAme hatI, paNa have to temAM bIjI bIjI prayogAtmaka vicAradhArAono paNa samAveza thayela che : jarathostI dharmanI prAcIna paraMparA, khristI dharmanI paraMparA ane islAmI dharmanI paraMparA. A vicAradhArAonI paNa upekSA karavI poSAya tema nathI e hakIkata aMge paNa ApanuM dhyAna kheMcuM chuM. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina ane bauddha vicAradhArAonI AlocanA 0 167 samagra lakhANano sAra A che ke je je zAstra vartamAnamAM pracalita che te badhAM ja prayogarUpa che, ane te prayogane barAbara amalamAM mUkavAmAM Ave eTale aMdarathI ane bahArathI barAbara e prayogone je koI anusaraze te jarUra A viSama kALamAM paNa niHzreyasa meLavaze-jarUra siddha thaI jaze. AcArya siddhasena divAkare moTI ghoSaNA sAthe jaNAvela che ke : "jene jene mithyA darzano kahevAmAM Ave che te badhAM ja jayAre bhegAM thAya tyAre jaina darzana bane che, jinavacana bane che." vartamAna yuganA jainasaMghanA je je saMpradAyo che te badhA ja jayAre bhegA thAya tyAre pUro jaina dharma bane che e vAta samajavAmAM Avaze tyAre ja jainasaMghanuM ane anya saMghonuM paNa kalyANa thaze ema mAro aMgata abhiprAya che. - prabuddha jIvana - 1967