Book Title: Jain Sahitya ma Hemkumar Pal Sambandhit Rupak Kathao
Author(s): Prahlad Patel
Publisher: Z_Yatindrasuri_Diksha_Shatabdi_Smarak_Granth_012036.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230126/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacaMdrAcAryottara saMskRta jainasAhityamAM hema-kumArapALa saMbaMdhita rUpaka kathAo a DaoN. praphlAda paTela gujarAtanA mahAna jyotirdhara kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryanuM sthAna eka sarjaka tarIke temaja eka mahAna dharmapuruSa tarIke, samagra gujarAtanA dhArmika, sAMskRtika, sAhityika ane rAjakIya itihAsamAM ciraMjIva ane pragADha asara mUkI janAra virala pratibhA tarIkenuM che. sauprathama 'gUrjara' zabda pracalita karanAra hemacaMdrAcArya che. vartamAna gurjaragirAnAM mULa emanI vANImAM che. gujarAtane bhAratIya sAhityakAronI paMgatamAM sthAna apAvavAnuM kArya emane hAthe thayuM che. siddharAjanI sthaLa vijayagAthAone "siddhahema zabdAnuzAsana dvArA mALavAnI sarasAImAM gujarAtanI kIrtine bhAratavyApI temaNe karI; temaja ahiMsA jevA mahAdharmanI mahattAne vartamAna gujarAtI samAja sudhI pahoMcADanAra hemacaMdrAcAryanuM vyaktitva lokottara hatuM. upaniSamAM parabrahma-paramezvara vize kahyuM che ke - tenA prakAzyA pachI ja badhuM prakAze che ane tenA prakAzathI ja badhuM prakAzita thAya che. gujarAta uparanI hemacaMdrAcAryanI prabhAvaka asara jotAM A kathana emane mATe prayukta karI zakAya tema che. temanA virATa vyaktitvanAM keTalAMka pAsAMone anulakSIne - thoDAka vivAdo sarjIne ApaNe emanI pratibhAne oLakhavAmAM UNA UtaryA chIe. paraMtu mahAmAnavonuM keTaluMka to lokottara hoya che. mahatAM di sarvaSathavA anAtim | (zizupAlavadha) eka vItarAga sAdhu hovA chatAM gujarAta mATenI temanI bhAvanA prazasya che. "jyAM lakSmI leza paNa duHkha na pAme ane sarasvatI sAthe vera na rAkhe' evA gujarAtanI kalpanAmAM teo rAcatA hatA. emanI siddhio cAra prakAre mUlavAI che (1) vidvAna sAhityakAra, (2) saMskAranirmAtA sAdhu, (3) samayadharmI rAjanItijJa ane (4) sauthI vizeSa AdhyAtmika sAdhu tarIke - pariNAme temanAmAM lokasaMgrahanI - lokAnugrahanI bhAvanA sadaiva jAgrata hatI. gujarAtanI saMskAritAno piMDa bAMdhanAra A AcArya mAtra kumArapALanA ja gura na hatA, paraMtu gUrjara rASTranA kulaguru samAna hatA tethI ja samakAlInothI prAraMbhIne vartamAna sadI sudhInA sAhityakAroe temane smaraNa-vaMdanAthI sanmAnita karyA che. temanA samakAlIna 'kumArapALa pratibodha'nA kartA somaprabhAcAryanA mate temaNe vyAkaraNa, chaMda, alaMkAra, yoga, jinacaritro, tarkazAstra vagerenI racanAthI prajAnA ajJAna-aMdhakArane dUra karavA prayatna karyo. kuluptaM vyAkaraNaM navaM viracitaM chaMdo navaM dvayAzrayA - laMkArI prathitau navau prakaTitaM zrIyogazAstraM navam / tarkaH saMz2anito navo jinavarAdInAM caritaM navam baddhaM yena kena kena vidhinA moha kRto dUrataH // to bIjI bAju AcArya dharmapuruSa tarIke mahArAjA kumArapALanA pratibodhaka hatA. temaNe siddharAjane mitra tarIke jaina dharmano upadeza Apyo paraMtu tene jaina dharmI banAvavAmAM saphaLa na thaI zakyA paNa kumArapALane jaina dharmAnurAgI karIne jaina dharmane rAjadharma sthApita karavAmAM saphaLa thayA. - AcArya sauprathama dharmopadezaka hatA. prAcIna kALamAM paNa prajAne upadeza ApavA karatAM rAjavIone upadeza ApIne dhAryA pariNAmo prApta karyAnAM aneka dRSTAMto jaina itihAsa-kathAomAM maLI Ave che, ane te paNa dharmakathAnuyoga dvArA vizeSa pramANamAM. jaina AgamazAstromAM je varNana Ave che te tamAmano samAveza cAra prakAranA anuyogamAM karavAmAM Ave che. temAM dharmakathAnuyogane prathama sthAna ApavAmAM AvyuM che. ethI vizeSa to dharmopadezanuM kArya prabhAvaka rIte to rUpakAtmaka kathAo dvArA thayuM che. tethI ja bhAratIya kathA-AkhyAnasAhityamAM rUpakAtmaka sAhityanuM sthAna viziSTa che. paraMtu eka vAta spaSTa che ke hemacaMdrAcArye upadezanA mAdhyama tarIke rUpaka jevA prabhAvazALI sAhityaprakArane sparza karyo nathI; to paNa bIjI eka ullekhanIya bAbata e che ke hemacaMdrAcArya ane kumArapALane kendramAM rAkhIne temanA samakAlIna ane paravartI jaina sarjakoe rUpaka racanAo karI che. te bAbata hemacaMdrAcAryano prabhAva ane kumArapALa mATeno Adara sUcave che. temanA samakAlIna somaprabhAcAryathI zarU karIne jinamaMDana gaNi (paMdaramI sadI) sudhI A guruziSyanI belaDI saMbaMdhita aneka rUpaka racanAo thaI che. jaina paraMparAmAM rUpaka sAhityanA mahattvane lIdhe prathama tenA svarUpanI carcA asthAne nathI. aMgrejI sAhityamAM jene Allegory kahe che te rUpakAtmaka sAhityamAM amUrta bhAvone mUrta rUpe upasthita karavAmAM Ave che. hRdayanA sUkSma bhAvo indriyono viSaya banI zakatA nathI; jyAre te ja bhAvo upamA-rUpaka dvArA sthULa-mUrtarUpa dhAraNa kare che to indriyagocara thatAM vadhAre spaSTa ane bodhagamya bane che. indriyo dvArA sAkSAt rUpamAM pratyakSa thatAM e sUkSmabhAvo sajIva rUpa dhAraNa karIne hRdayane atyadhika prabhAvita karavA samartha bane che. tethI rUpaka sAhityamAM amUrtanuM mUrtamAM vidhAna pracalita thayuM. jaina Agama sAhityamAM 'uttarAdhyayanasUtra,' 'sUtrakRtAMga' jJAtAdharmakathA' vageremAM AvAM rUpako che, paraMtu te alpazabda Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacaMdrAcAryottara saMskRta jainasAhityamAM hema-kumArapALa saMbaMdhita rUpaka kathAo dehayukta ane kUTa-koyaDA rUpe che. saMpUrNa rUpaka kathA tarIke siddharSikRta vi.saM. 1229mAM kumArapALa mahArAjAnuM avasAna thayuM ane 'upamitibhava prapaMcAkathAnuM sthAna bhAratIya sAhityamAM sarvottama ajayapALa gAdIe Avyo, (vi.saM. 1229-32). gujarAtanI che. eka dharmakathA-vizeSa to rUpakAtmaka dharmakathA tarIke teno prabhAva saMskAritAnA aMdhakAra yuganA prAraMbhe moDhavaNika gotranA ane paravartI jaina sAhityamAM - saMskRtaprAkRta baMnemAM - cheka sattaramI ajayapALanA maMtrI yazapAle "moharAjaparAjaya" nAme rUpakAtmaka sadInA upAdhyAya yazovijayajI sudhI vistaryo che. nATaka lakhyuM ane te dvArA padamAM mahAvIra-mUrtipratiSThAnA mahotsava hemacaMdrAcAryanA samakAlIna maladhArI hemacaMdrAcArye paNa rUpaka prasaMge bhajavAyuM hatuM. kathAo lakhI che. temanI prAkRta kathA "bhavabhAvanA'mAM saMskRta A nATakamAM yazapAle hemacaMdrAcAryanI khUba prazaMsA karI che. 'bhuvanabhAnukevalIcaritam' rUpakAtmaka racanA che. te uparAMta temaNe ajayapALanA rAjyamAM A nATaka bhajavAyuM eno artha e ke 'upadezamALA' aparanAma "puSpamALA'mAM paNa rUpakanI racanAo tatkAlIna samAjamAM hema-kumAra lokahRdayamAM divya mUrti tarIke karI che. paraMtu kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye A kSetre koI pradAna pratiSThA pAmyA hatA. karyuM nathI. prastutaH nATaka saMpUrNatayA rUpaka che, temAM tema-kumAranI joDI hemacaMdrAcArya "upamitibhavaprapaMcAkathA'thI prabhAvita thAya evA ane vidUSaka sivAyanAM pAtro rUpakAtmaka che. aitihAsika saMjogo hatA; itihAsa joIe to gujarAtanI saMskRtine kathAvastu poSanArAM be nagaro - valabhI ane bhinnamALa. valabhI bhAgye kumArapALe moharAjanuM svarUpa jANavA mATe mokalela jJAnadarpaNa AThamI sadImAM; bhinnamALano vaibhava Takyo agiyAramI sadI sudhI. guptacara samAcAra Ape che ke janamanovRtti nagara upara kabajo karIne A baMne nagaronAM lupta thatAM vidyAteja, dharmajharaNAM AdhyAtmika moharAje rAjA vivekacaMdra ane rANI zAnti tathA putrI kRpAsuMdarIne sAhityanI saravANIo pATaNe jhIlIne sarvane savAyAM karIne nirvAsita karyA che. bIjuM e paNa kahe che ke kumArapALe jaina muninA AtmAsAt karyA. prabhAvamAM AvIne tenI rANI kIrtimaMjarI ane rANInA bhAI Ama bhinnamALanI dharma ane sAhityanI paraMparAo pATaNamAM pratApane rAjyamAMthI dUra karyA che tethI rANI moharAja sAthe bhaLI UtarI. vaLI jaina rUpaka sAhityanA samarthaka traNa jainAcAryo . jaIne kumArapALa upara humalo karavAnI taiyArI kare che. (aMka 1) nagara sAthe saMbaMdha dharAvatA hatA. "samarAieNkahA'nA sarjaka bhaviSyavettA gurupadeza pAsethI jJAta thayuM ke kumArapALa haribhadrAcArya A nagaramAM avAranavAra viharatA hatA. udyotanasUrie kRpAsuMdarIne paraNIne trilokazatru moharAjane jItaze. A tarapha prAkRtakathA "kuvalayamALA' (zaka saMvata 700) A nagaramAM pUrNa vivekacaMdra saparivAra hemacaMdrAcAryanA AzramamAM sthita hovAthI karI hatI. to siddharSie "upamitibhavaprapaMcAkathA' vi.saM. 962mAM kumArapALe kRpAsuMdarIne joI ane tenA pratye AkarSAyA. rAjAne A nagaramAM lakhI hatI. kapAsuMdarIno puruSadveSa ane lagna mATenI pratijJAo jANavA hemacaMdrAcArya A sarva racanAothI jJAta hoya ja. haribhadranI maLI ke - samarAi kahA' nirdiSTa bhavabhIrutA ane upamitinirUpita iha bharatanRpAyanna kenApi tyaktaM bhavaprapaMconI sabhAnatA dharmapuruSa hemacaMdrAcAryane prabhAvita kare ja, muJcati mRtadhanaM yastadapi pApaikamUlam / pariNAme ja temaNe kumArapALanuM e rIte ghaDatara karyuM ke te mAtra parama mAhezvara' na rahetAM jIvananI pAchalI avasthAmAM 'paramAhata' nijajanapadasImAM mocayeyazca dyUta - banyA. temaNe ja AcAryane potAne mATe 'yogazAstra' racavAnI pramua casana sa varo mana bhavatu || - (2-43) vinaMtI karI. 'vItarAgastotra' paNa temaNe kumArapALa mATe ja lakhyuM hatuM kRpAsuMdarI pratye igArbhAvathI tene kurUpa banAvavA icchatI Ama hemacaMdrAcArye rUpaka sAhitya bhale na lakhyuM, paraMtu eka kumArapALanI patnI rAjyazrIne devI dvArA Adeza maLyo ke kumArapALa vAta to spaSTa che ke jaina sarjakomAM hemacaMdrAcArya mATe to apUrva kapAsuMdarIne paraNIne moharAjane jItaze tethI svaye rAjyazrIe ja Adara hato ja, paNa emanA upadezathI paramAta banelA kumArapALa ibdArbhAva tyajIne kRpAsuMdarI kumArapALane paraNe evo prastAva mATe paNa sadbhAva jAgyo. tethI ja A belaDIne kendramAM rAkhIne mUkavo. A aMkamAM rAjAe aputra mRtakana tyAganI jAherAta karI. jemAM tamAma pAtro bhAvAtmaka-rUpakAtmaka hoya paNa hema-kumArane palyA kSAra iva kSate patimRtau yasyApahAraH kila / mAnavapAtro tarIke rajU karIne hiMsAtyAga, mAMsamadirAyAga, ApAdhodhi kumArapAlanRpatirdevo rudatyAdhanaM samavyasananiSkAsana, aputra mRtakadhanatyAga, parastrIgamanatyAga Adi vijhAina sAM prajJAsu hatAM musatya tasvayam II -16 (aMka 3) mudAone AvarI letI rUpakAtmaka racanAo jaina sAhityamAM . tyArapachI rAjA potAnA rAjyamAMthI savyasananiSkAsananuM kArya thaI che. zarU kare che. dhUtakrIDA, mAMsabhakSaNa, madirApAnAdi vyasano je have hema-kumAra saMbaMdhita racanAo aMgeno upakrama che. paraMparAthI rAjyamAM vaselAM hatAM, te sarvane rAjyanI sImA bahAra 1. noTarInatMya - yazapAla kADhavAmAM Ave che. (aMka 4). vivekacaMdra kRpAsuMdarI sAthe kumArapALanAM lagna jAhera karyA ane Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrI yatIndrasUri dIkSAzatAbdi graMtha moharAja yuddha caDyo. rAgadveSa sAthe vyasano tenA sainyamAM bhaLe che, che. rAgakesarI ane dveSagajendra nAme be putro che. mithyAdarzana nAme paraMtu hemacaMdrAcArya dvArA prApta yogazAstrarUpa kavaca - yogazAstra nAma maMtrI che, ane mAna, krodha, matsarAdi yoddhAo che. varavivAM tathA vItatutiiA viMzatithi nizA thI te abhedya ekavAra rAjA cittavikSepa nAme maMDapamAM viparyAsa siMhAsana ane adazya rahe che. chevaTe yuddhamAM moharAja parAjita thatAM upara ArUDha hato tyAre mithyAdarzana maMtrIe kahyuM: "he deva, vivekacaMdrane janamanovRttinagaramAM punaH sthApita karavAmAM Ave che. cAritradharma nAme rAjAno saMtoSa sevaka tamArA lokone viveka parvata A nATakamAM pITarsane kumArapALano AdhyAtmika vikAsa upara AvelA jainanagaramAM laI jAya che. paraMtu viSayAbhilASa maMtrI nihALyo che. ane tenAM indriyAdi bALako ane temanA kaSAyAdi sahAyako lokone 2. kumArapArivora (prAkRta) somaprabhAcArya - vi.saM. 1241 jainanagaramAM jatA aTakAve evI AjJA karo." tyArapachI moharAje indriyAdi bALakone e kArya mATe niyukta karyA. A rIte vimarzakumArapALanA mRtyu pachI agiyAramA varSe temanA laghu prakarSe indriyonA kuLanI-zIlanI vigato ApI. samakAlIna somaprabhAcArye kumArapALa pratibodha'nI racanA karI hatI. mULa svarUpe to hemacaMdrAcArye samaye samaye vividha vyAkhyAno dvArA indriyoe kahyuM : "he deva, ame to ApanAM darzana ja karyA kumArapALane dharmabodha ApIne jainadharma svIkArAvyo tenuM vistRta nathI ane manamaMtrInA Adeza anusAra ja vartIe chIe, to paNa mane amane ja doSita TharAve che.' DarI gayelA mane kahyuM : "AmAM nirUpaNa che. to mAro ke indriyono doSa ja nathI, Apane sukha-duHkha maLe che kavi kumArapALanI jIvadayA bhAvanAthI ane tenA preraka temAM pUrvakRta karmo ja nimitta che.' paraMtu sparzendriya pradhAne manamaMtrIne hemacaMdrAcAryanI upadeza zaktithI khUba prabhAvita che. ja pUrvakRta karmo mATe paNa kAraNabhUta sAbita karyo. stumastrisaMdhyaM prabhuhemasUrerananya tulyAmupadezazaktim aMtamAM AtmarAje sarva indriya pradhAno ane manamaMtrIne prathama atIndriyajJAnavivarjito'pi yaH kSoNibhartuLadhitaprabodham / dhAraNa karavA upadeza Apyo ane potAnI mati jinarAja, sAdhudharma sattvAnukaMpA na mahIbhujAM syAdityeSa klRpto vitatha pravAdaH ane jIvadayAmAM lIna thayelI jaNAvI saune zubha mArge vaLavA binetrI tija pena mAdhyaH sa Sa sumArapAna / jaNAvyuM. prastuta graMthanA pAMcamAM prastAvanA chaThThA prakaraNamAM "jIvana vArtAlApa-saMvAdano uttarArdha saMpUrNatayA "upamitibhavaindriyasaMlApakathA' saMpUrNatayA rUpakAtmaka che. ahIM kumArapALa pAtra prapaMcAkathA'nA cothA prastAvanA rasanA kathAnakanA saMkSiptIkaraNa jevo tarIke nathI paraMtu kathA tene uddezIne A rIte rajU karavAmAM AvI che. che. taphAvata eTalo ja che ke upamitimAM rasanAnuM mULa zodhavAnI lAvazyalakSmInA sthAnarUpa dehanAme pATaNa nagarImAM nADIrUpa vAta che jyAre ahIM sarva indriyonAM mULa zodhavAnI vAta che. mArgamAM pavana koTavALa che. AtmA nAme rAjA, buddhirUpI rANI samagra graMtha kumArapALanI jainatva tarapha gati sUcavI jAya che. sAthe bhogopabhogamAM Asakta che. rAjAne manarUpI mahAmaMtrI ane 3. avaMzavijJAna - merUtuMgasUri sparzana, racanA, prANAdi pAMca indriyorUpI pradhAno che. merUtuMgasUrie vi.saM. 1361nA vaizAkha sudi pUrNimA ne eka vAra manamaMtrIe rAjAne phariyAda karI ke "ajJAna koTi ravivAre A aitihAsika prabaMdha pUrNa karyo hato. A aitihAsika jIvano duHkhI kare che.' tyAre rAjAe kahyuM ke : "he mana, tArI vAta prabaMdhanA pariziSTamAM kumArapALano ahiMsA kumArI sAtheno vivAha ayukta che. vividha AraMbha karanAra, abrahmanuM sevana karanAra tuM zuddha rUpaka tarIke nirUpita che. tulanAtmaka adhyayana parathI spaSTa kyAM ane jIvadayA kyAM ? UMTanA page jhAMjhara na zobhe, huM tArAM thAya che ke merUtuMga sUrie "moharAjaparAjaya'mAMthI preraNA laIne kukarmothI bhavobhavanI viDaMbanA pAmuM chuM.' A rUpaka prabaMdha racyo che. aitihAsika prabaMdharacanAmAM rUpakanuM pratyuttaramAM manamaMtrIe sparzanapramukha pAMce pradhAnone doSita astitva hema-kumAra taraphanA ahobhAvanuM pratIka che. TharAvI anya puruSonI pradhAna tarIke mAgaNI karI. sparzana to trilokasamrATa addharmanI anukaMpA devIthI ahiMsA kanyA utpanna samagra zarIramAM vyApta hovAthI sarva indriyonA preraka tarIke maMtrI thaI ane te hemacaMdrAcAryanA AzramamAM vRddhakumArI thaI jAya che. manane ja javAbadAra mAne che; vaLI eNe ema paNa kahyuM ke ekavAra ahiMsA kumArIne joIne kumArapALa enA saundaryathI mugdha kuLazIlanI parIkSA karyA vagaranA sevako svAmIne duHkha Ape che, thaI jAya che, ane tenI mAgaNI kare che. to AcArya tene kumArInI mATe saunAM kuLazIlanI tapAsa karavI joIe. dupUraNIya pratijJA jaNAve che. aMte buddhinA bhAI vimarza ane putra prakarSa - mAmA bhANejane satyavAk paralakSmIbhuk sarvabhUtAbhayapradaH / pAMceya indriyapradhAnonI kuLazIlanI tapAsa soMpavAmAM AvI. temaNe sadA svadArasaMtuSTastuSTo me sa patirbhavet // 5 // Apelo ahevAla A pramANe che. sudUraM durgaterbandhUn dUtAn saptapauruSAn / nirvAsayati yazcittAt sa ziSTo me patirbhavet // 6 // citta nAme aTavImAM jJAnAvaraNIyAdi sAta mAMDalika rAjAothI matsodaraM sadAcAra saMsthApya hRdayAsane / zobhato mahAmoha nAme rAjA rAjya kare che. tene mUDhatA nAme rANI tadekacittaH seveta sa kRtI me patirbhavet // 7 // Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacaMdrAcAryottara saMskRta jainasAhityamAM hema-kumArapALa saMbaMdhita rUpaka kathAo 19 kumArapALe AcAryanI preraNAthI A zarato svIkArIne vRddhakumArI vaLI A parivAranA ahIM Agamana vize kahyuM ke addharma ahiMsA sAthe lagna karyuM. kanyAnuM mukhamaMDaLa nihALavA bottera lAkhanI ane rAjasacittapuranA moharAja vacce niraMtara yuddho thatAM rahe che. Avakano rudatIkAratyAga - niHsaMtAnadhanatyAga rUpa dAna karyuM. kaLiyugamAM moharAja phAvI gayo che tethI ardhaddharma atyAre tenA A samaye rAjAnI hiMsA nAmanI patnI vidhAtA pAse cAlI parivAra sAthe kumArapALanA rAjyamAM vasyo che. gaI, vidhAtAe ene AzvAsana ApyuM ke : ""satyapriya evA kRpAsuMdarInA parivAranI mahattA jANIne kumArapALe tenI sAthe kumArapALa jaina sAdhunA kahevAthI virakata thayA che. have huM tane lagna karavA vicAryuM. teNe matiprakarSa dvArA kRpAsuMdarInI pratijJAo evA pati sAthe paraNAvIza ke jethI tAruM eka cakrI rAjya cAle.'' jANI - mRtakana tyaje, rAjyamAMthI vyasanonuM niSkAsana kare tenI 4. provinnAmA - jayazekharasUri sAthe kRpAsuMdarI lagna karaze. jAhera karavAmAM AvyuM ke hemacaMdrAcAryanA 'jainakumArasaMbhava'nA kartA jayazekharasUrie vi.saM. 1462mAM upadezathI A badhuM pahelethI ja kumArapALe karyuM che. A graMthanI racanA karI che. prastuta graMthamAM bhagavAna padmanAbhanA kicA'bhakSyamayaM tyaktvA paranArIparAGamukhaH / ziSya dharmaruci dvArA rajU thayeluM AtmasvarUpa-nirUpaNa mukhya vastu svadeze paradeze ca hiMsAdikamavArayat // che. paraMtu A saMpUrNa rUpakAtmaka racanAmAM moha-viveka yuddhamAM A sAMbhaLI prasanna thayelA dharmabhUpe viratine jaNAvIne vivekano vijaya batAvatAM kaliyugamAM duHkhI pRthvInA uddhArArthe rAjA. kRpAsuMdarI kumArapALane paraNAvI. - vi.saM. 1216nA mAgazara kumArapALane janmano ullekha karyo che. sudI bIjanA zubha divase. zarIramAM majjAparyaMta jainadharmI A rAjAe aDhAra dezomAMthI hemacaMdrAcArye AzIrvAda ApyA ke : mAra' zabda dUra karyo, katalakhAnAM ane madirAnI bhaThThIo baMdha karAvI. yA prAye na purA nirIkSitumapi zrI zreNikAdyairnRpaH majAjainena yenocyai rAjarSikhyAtimIyuSA / kanyAM tAM pariNAyito'si nRpate ! tvaM dharmabhUmizituH / aSTadazadezeSu mArIzabdo'pi vAritaH // 6-34 asyAM prema mahadvidheyamanizaM khaNDyaM ca naitadvaco kaleH kalevare bhaktapAnadAnena ye hite / / yasmAdetaduruprasaMgavazato bhAvI bhRzaM nivRttaH // te hate amunA sUnA bhrASTrayau mohasya vallabhe // 6-41 / 'zreNika jevA rAjA-mahArAjAo jene jovA paNa pAmyA nathI purogAmIonAM rUpako anusAra kumArapALane sadguNa tevI kRpAsuMdarIne paraNIne he rAjana, sukhI thaIza.'' jaina paraMparA prAkaTyanA uddezathI ahIM rUpakAtmaka pAtro sAthe kumArapALano ullekha mAne che ke bhagavAna mahAvIranI hayAtImAM temanA paramabhakta zreNike karyo che. tenA rAjyamAM cAra varNo hiMsA tyajI jaina banyA. ahiMsAkSetre je kAma na karyuM te kAma kumArapALe zraddheya guru hemanA saMgItamAM cAturvarva hiMsAM nI navaH | AzIrvAdathI karyuM evo garbhitArtha che. sarvatra sAdhavo'ya'nte'dhIyate dhArmikI zrutiH // 6-46 // moharAjane jItIne potAnA pitAnuM rAjya pAchuM apAvavA 5. kumArapAnayvaMgha - jinamaMDana gaNI - vi.saM. 1492 kRpAsuMdarIe kumArapALane vinaMtI karI to kumArapALe moharAjanI itihAsa para prakAza pADatI AkRtimAM vi.saM. 802mAM rAjadhAnI pAse paDAva nAkhyo ane jJAnadarpaNa dUta sAthe kahevaDAvyuM, aNahilapura pATaNanI sthApanAthI vi.saM. 1230 sudhInI dharmarAjanuM rAjya pAchuM Apo agara yuddha mATe taiyAra thAo.'' ghaTanAonI saMkSipta rajUAta che ; temAM paNa rUpakAtmaka aMza che. moharAje paDakAra jhIlI lIdho, teNe durbAna senApati sAthe mAtsaryanuM ekavAra guruvaMdanA karatA rAjAe pauSadhazALAnA daravAje eka kvaca dhAraNa karyuM ane nAstikyanA hAthI para besI rAga krodhAdi suMdara kanyA joI. hemacaMdrAcArye kanyAno paricaya karAvyo ke te vIro sAthe yuddha AraMbhya; paraMtu zastro khUTI paDatAM te yuddhabhUmimAMthI bhAgI gayo. vimalacitta nagaranA ahaddharma rAjA ane virati rANInI putrI kapAsuMdarI che. tene yogya vara na maLatAM te vRddhakumArI tarIke prasiddha Ama hemacaMdrAcArya ane mahArAjA kumArapALane kendramAM rAkhI che. gujarAtamAM lakhAyeluM rUpaka-sAhitya samagra saMskRta sAhityamAM AgavuM sthAna dharAve che. * * *