Book Title: Jain Jatiyo ka Udbhav evam Vikas
Author(s): Kailashchandra Jain
Publisher: Z_Kesarimalji_Surana_Abhinandan_Granth_012044.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/210641/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ............ ........ .......... ........ .. .... -.-.-.-. -. -.-. -.-.-.-.-.-. jana jAtiyoM kA unubhava evaM vikAsa 0 DaoN0 kailAzacandra jaina AcArya va adhyakSa, prAcIna bhAratIya itihAsa, saMskRti va purAtatva vikrama vizvavidyAlaya, ujjaina, (ma0 pra0) jana jAtiyoM kA udbhava evaM vikAsa bahuta rahasyamaya banA huA hai| anuzrutiyoM ke anusAra ye jAtiyA~ bahuta prAcIna haiM, kintu sAtavIM sadI ke pahale inake hone kA astitva nahIM miltaa| aitihAsika dRSTi se ina jAtiyoM kI sthApanA AThavIM evaM terahavIM zatAbdI madhya huI thii| aisA patA calatA hai ki karIba AThavIM zatAbdI meM jaina sAdhu ratnaprabhasUri osiyA, zrImAla aura pAlI gae, jahA~ logoM ko jaina dharmAvalambI banAyA tathA ina sthAnoM ke nAma para kramaza: osavAla, zrImAla evaM pAlIvAla jAtiyoM kI sthApanA kii| parivartana ke pazcAt osavAloM kI saMkhyA lagAtAra bar3hatI gaI aura inhoMne aneka gotra bhI banA f-...ti zrIpAla eka grantha kA havAlA detA hai, jisameM isa jAti ke 606 gotroM kA ullekha hai|' isa jAti ke kucha gotra sthAna, kucha vyakti tathA kucha dhandhoM ke nAma para haiN| zrImAla jAti kI sabase prAcIna vaMzAvalI ke anusAra zrImAla jAti tathA bhAradvAja gotra ke vaNika tor3A ko 738 I0 meM kisI jaina sAdhu ne sambodhita kiyaa| 1253 I0 meM pallIvAla jAti ke dedA ne candragaccha ke yazobhadrasUri se mallinAtha kI mUrti kI pratiSThA krvaaii| prAcIna abhilekhoM tathA granthoM meM poravAla jAti kA nAma prAgvATa milatA hai jo mevAr3a (medapATa) kA prAcIna nAma hai aisA pratIta hotA hai ki prAgvATa deza ke loga kAlAntara meM prAgvATa va poravAla kahe jAne lage / indaragar3ha ke vi0 saM0 767 ke lekha se jJAta hotA hai ki prAgvATa jAti ke kumAra kI deullikA takSullikA evaM bhoginikA nAma kI putriyoM ne guhezvara ke mandira ko dAna diyaa| paravAla jAti ke loga poravAloM se bhinna haiN| paravAla logoM kI utpatti gvAliyara ke samIpa sthita prAcIna padmAvatI nAmaka sthAna se huI hai, jo Ajakala pavAyA kahalAtA hai| khaMDelavAla jAti aura bagheravAla jAti kI utpatti dasavIM sadI ke pahale kramazaH khaMDelA aura bagherA se huI hai| rAjasthAna meM khaMDela jAti kA sabase prAcIna ullekha 1197 I. ke abhilekha meM huA hai| khaMDelavAla jAti kA ullekha ujjaina se prApta vi0 saM0 1216 tathA vi0 saM0 1308 kI jaina pratimAoM meM bhI milatA hai| musalamAnoM ke bhaya se mAMDalagar3ha ko chor3akara 12vIM sadI ke anta meM dhArAnagarI jAne vAlA paMDita AzAdhara bagheravAla jAti kA thaa| bagheravAla zrAvakoM ke nAma ujjaina kI jaina pratimA ke bArahavIM sadI ke abhilekha meM pAyA jAtA hai| ina khaMDelavAla aura bagheravAla jAtiyoM kI utpatti to rAjasthAna meM huI kintu kAlAntara meM kucha zrAvaka madhyapradeza ko cale gye| 1. jaina sampradAya zikSA, pR0 656 2. jaina sAhitya saMzodhaka evaM jainAcArya-AtmArAma zatAbdI smAraka grantha, gujarAtI vibhAga, pR0 204 3. nAhara jaina zilAlekha saMgraha, naM0 1778 4. epigrAphiyA iMDikA, jilda 32 5. jainijma ina rAjasthAna, pR0 103 6. mAlavA thU di ejeja, pR0 512 7. vahI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmayogI zrI kesarImalajI surANA abhinandana grantha : SaSTha khaNDa jainiyoM meM jaisavAla jAti kI utpatti bArahavIM zatAbdI ke pazcAt huI jaba jaisalamera kI sthApanA ho gaI thii| caudahavIM tathA pandrahavI zatAbdI meM cittaur3A tathA nAgadA jAtiyoM ke zrAvakoM ne aneka pratimAoM tathA mandiroM kI pratiSThA krvaaii| kucha jAtiyA~ aisI haiM jo mUla meM kSatriya thIM kintu kAlAntara meM jaina dharma ko svIkAra karake vaNika jAtiyoM meM ghula-mila gaI / jAlora durga ke suvarNagiri pahAr3a ke nAma para sonIgarA cauhAna jainadharma ko apanAne para sonI kahalAye / jaba hathuDiyA rAThor3a jainadharma meM meM parivartita ho gae to ve hathuDiyA zrAvaka kahe jAne lge| anuzrutiyoM ke anusAra agravAla jAti kI sthApanA bahuta prAcIna samaya meM agrasena ne kI aura isakI utpatti paMjAba meM agrohA nAmaka sthAna se huii| AThavIM zatAbdI ke pUrva isa jAti ke astitva kA koI pramANa nahIM miltaa| kAlAntara meM ye loga rAjasthAna meM Akara basa gaye tathA samaya-samaya para pratimAoM kI pratiSThA tathA granthoM kI pratilipiyA~ krvaaii| huMbar3a jAti kI utpatti ke sthAna kA patA nahIM laga rahA hai| bahuta sambhava hai ki anya jAtiyoM ke samAna isakI bhI utpatti kisI vizeSa sthAna se huI ho| rAjasthAna meM vAgar3a pradeza ke DUMgarapura, bA~savAr3A aura pratApagar3ha meM isa jAti ke loga pAye jAte haiN| anya jAtiyoM ke samAna isa jAti kI sthApanA bhI AThavIM sadI ke pazcAt huI thii| ina logoM ne bhI aneka mandiroM aura mUtiyoM kI pratiSThA kii| jhAlArApATana kA prasiddha zAMtinAtha kA jaina mandira isa jAti ke sAha pIpA ne 1046 I0 banavAyA thaa|' dharkaTa jAti kI utpatti rAjasthAna meM huI jJAta hotI hai, kintu abhI isake loga dakSiNa meM pAye jAte haiN| hariSeNa ke 'sirijapuriya Thakkar3akula' kathana se nAthurAma premI kA kahanA hai ki isakI utpatti sambhavataH ToMka jile ke siroMja nAmaka sthAna se huI / agaracanda nAhaTA kI mAnyatA hai ki isakI utpatti dhakar3agar3ha se huI jisase hI mahezvarI jAti kI dhakar3a zAkhA niklii| do prazastiyoM ke pramANa para vaha isa sthAna ko zrImAla ke pAsa batalAte haiN| zrImor3ha jAti kI utpatti gujarAta ke aNahilavAr3a ke dakSiNa meM sthita prAcIna sthAna moDherA se huI hai| prasiddha vidvAn hemacandrasUri kA janma isI jAti meM huA hai| isa jAti se sambandhita abhilekha bArahavIM sadI se milate haiM / aneka jaina zrAvaka tathA brAhmaNa isI jAti se apane ko pukArate haiM jisakI utpatti isa prAcIna sthAna se huI hai| 1. anekAnta, 13, pR0 125 . 3. anekAnta, 4, pR0 617 2. jaina sAhitya aura itihAsa, pR0 468 4. jaina pustaka prazasti saMgraha, 52 aura 63