Jain Dharm Prakash 1952 Pustak 068 Ank 02

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533809/1

Page #1

मोक्षार्थिना प्रत्यहं ज्ञानवृद्धिः कार्या ।
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
જાઉં
ની
?
नक्रिया
नि परमा
परमनिधान
श्री जैन धर्म प्रसारक सभा.
[ અંક ર જે છે
I
કaraswar Essege પુસ્તક ૬૮ મું].
માર્ગશીર્ષ | ઇસ. ૧૯૫૧
૫ મી ડીસેમ્બર =========================ઈ. વીર સં. ર૪૭૮
વિ. સં. ૨૦૦૮ પ્રગટકર્તા– શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા
ભાવનગર
*

Page #2

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. બહારગામ માટે બાર અંક ને પિસ્ટેજ સાથે વાર્ષિક લવાજમ રૂા. -- પર } માર્ગશીર્ષ { વાર
પુસ્તક ૬૮ મું
અંક ૨ જી
વીર સં. ૨૪૭૮
- સં. ૨૦૦૮
)
૧. શ્રી Èદાર્શ્વનાથ જતોત્રમ્ (સંપા. મુનિશ્રી વિદ્યાનંદવિજયજી ) ૨૫. ૨. પ્રવાસ કયારે પૂરો થશે ? .. (શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ સાહિત્યચંદ્ર'), ૨૬ ૩. ચિંતન ... ... ... ... (મુનિરાજશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી) ૨૭ ૪. સ્વાતિ-બિન્દુ .. .. (શ્રી મેહનલાલ દીપચંદ શેકસી ) ૨૮ ૫. સમાધિ-સોપાન ... ... (સં. ડો. વલભદાસ નેણશીભાઇ) ૩૩ ૬. વિરહિણી ... .... ... (શ્રી પન્નાલાલ જ. મસાલીયા) ૩૫ . ૭. મહોપાધ્યાય ધર્મસાગર ગણિની જીવનરેખા"; .. . . ,
(શ્રી હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિયા x A.) ૩૬ ૮. સભાની કાર્યવાહીને આઠ વર્ષને સંક્ષિપ્ત રિપોર્ટ . . ૪
૯ ભાવનગર પાંજરાપોળનો ફાળે. . .. - ૧૦ પ્રકીર્ણ .
વિરહિણી "
ગણિની જીત રસિકદાસ કાપ
છે.
'
નું !
ખાસ અપીલ કાગળ તથા પ્રીન્ટીગની મેંઘવારી હોવા છતાં સભાએ હાલમાં જ શ્રી એ. આ વિષષ્ટિશલાકા પુરુષચરિત્ર પર્વ ૧-૨ ભાષાંતર છપાવેલ છે.. " જ આ પુસ્તકની છઠ્ઠી આવૃત્તિ એ જ તેની લોકપ્રિયતાની નિશ્ચની છે.. - કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજીએ પિતાના જ્ઞાનના નિડરૂપ | આ ત્રેઇંઠે શલાકા પુરુષચરિત્રની રચના કરી છે, જે સરલ, સુગમ્ય અને મધદાયક 1 છે જેના પાને-પાને હિતોપદેશ ઠાંસી-ઠાંસીને ભર્યો છે. ઊંચી સંતના ફાઉન આઠ પેજી સાઈઝના આશરે ચાર સો પાનાના આ દળદાર ગ્રંથને સૌ કૅઈ ' લાભ લઈ શકે તે હેતુથી આ ગ્રંથમાં સહાયની અપેક્ષા છે. સો કંઈ ચાના પ્રેમી સજજન જ્ઞાનપ્રચારનો લાભ મેળવી શકે તે હેતુથી છૂટક મત લેવાનું સ્વીકાર્યું છે તે યથાશકિત ફૂલ નહીં તે ફૂલની પાંખડીરૂપમદદ મોકલી જ્ઞાનદાનનો અપૂર્વ લાભ લેશે. સહાયકોનું લિસ્ટ પુસ્તકમાં પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવશે.
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર

Page #3

શેઠશ્રી ભેગીલાલભાઈનું અભિનંદનીય કાર્ય
ભાવનગર પાંજરાપોળ માટે એકત્ર કરેલ સુંદર ફાળો
વિ. સં. ૨૦૦૫ ના દુષ્કાળ સમયે ભાવનગરની પાંજરાપોળને સાતસે ઢોર નિભાવવા માટે, રૂા. ૫૦૦૦૦) ની જરૂર પડી, જે ઉદારદિલ શેઠ શ્રી ભેગીલાલભાઈ
મગનલાલે સંસ્થાને વગેરવ્યાજે લોનરૂપે ધીર્યા, તેવામાં સં. ૨૦૦૭ ને બીજો ભયંકર દુષ્કાળ આવી પડતાં જૂના દેવાને તથા નવા ખર્ચને પહોંચી વળવા માટે પાંજરાપોળ માટે ફંડ કરવાનું નિર્ણત થયું અને પાંજરાપોળના પ્રમુખ શેઠશ્રી ભેગીલાલભાઈ મગનલાલ, શેઠશ્રી ખાન્તિલાલ અમરચંદ વોરા શ્રી અમરચંદ કુંવરજી શાહ તથા શ્રી છોટાલાલ નાનચંદ શાહ સાથે મુંબઈ જતાં, તેઓશ્રીના શુભ પ્રયાસથી રૂ. એકાશી હજાર જેટલું સુંદર ફંડ ફત આઠ જ દિવસમાં થયું છે. પરોપકારના દરેક કાર્યોમાં તેઓશ્રી હમેશાં અગ્રગણ્ય
જ રહ્યા છે, અને દરેક શુભ પ્રસંગની માફક આ વખતે પણ પોતે કાંડે ઘા ઝીલી ફંડની શરૂઆત કરી અને પોતાના નેહીજનના સહકારથી મુંબઈ ખાતેથી રૂા. એકાશી હજાર એકત્ર કર્યા છે, જે મૂંગી દુનિયાને આશીર્વાદ સમાન છે. શેઠ શ્રી ભેગીલાલભાઈના પુરુષાર્થ અને લાગવગથી મોટી રકમ એકઠી થઈ છે અને પાંજરાપોળને કટોકટીના સમયમાં જીવિતદાન મળ્યું? છે. અમે ફંડ કમિટીને તેના પ્રયાસ માટે અંત:કરણપૂર્વક અભિનંદન આપીએ છીએ.
શ્રી જનધર્મ પ્રસારક સભાના અગ્રગણ્ય સભ્યોએ જીવદયાના કાર્યમાં હંમેશાં રસ લોધે છે. આ સભાના સદૂગત પ્રમુખ શ્રી કુંવરજીભાઈ ઘણા વર્ષો સુધી પાંજરાપોળના સેક્રેટરી હતા. બે વખત દુષ્કાળ પ્રસંગે લેટરી કાઢી તથા ફંડ એકત્ર કરવાનો તેમને શુભ પ્રયાસ હતો. તેઓશ્રી અને બીજા ગૃહસ્થ, દશેક વર્ષ પહેલાં, મુંબઈ શહેરમાંથી રૂા. પચાસ હજાર પાંજરાપોળના ફંડમાં લાવ્યા હતા. આપણી સભાના નાદુરસ્ત પ્રમુખશ્રી જીવરાજભાઈ પણ આ કાર્યમાં ઘણે રસ લે છે. તેઓ ઘણું વર્ષ પર્યન્ત પાંજરાપોળના પ્રમુખ હતા. તબીયતના કારણે

Page #4

૨
હાલમાં તેઓ પાંજરાપોળના પ્રમુખની જવાબદારીમાંથી મુક્ત થયા છે. શેઠશ્રી ભોગીલાલભાઈ આપણી સભાના ઉપપ્રમુખ છે અને શ્રી અમરચંદ કુંવરજી સભાના સેક્રેટરી પાંજરાપોળની મકસેવા ઘણાં વર્ષોથી કરે છે. એટલે જીવદયા તેમજ પશુરક્ષણના કામમાં ભાવનગરમાં આ સભાને સારો હિસ્સો છે. મુંબઈ ખાતે મળેલ સહાયની યાદી નીચે પ્રમાણે છે.
સહાયકની નામાવલિ ૭૫૧૧ શેઠ ભેગીલાલ મગનલાલ, ૧૦૦૧ શેઠ રમણલાલ દામોદરદાસ ૫૦૦૧ શેઠ શાંતિલાલ મંગળદાસ,
(રેન મીલવાળા) ૫૦૦૧ શેઠ ગુણવંતરાય ટી. કામદાર ૧૦૦૧ શેઠ મણીલાલ દુલભજી, ૫૦૦૧ શેઠ માણેકલાલ ચુનીલાલ, ૧૦૦૧ શેઠ એ. એચ. ભીવંડીવાળા, ૫૦૦૧ એક સદગૃહસ્થ
૧૦૦૧ શેઠ પોપટલાલ કેવળદાસ ૫૦૦૧ શેઠ પ્રાગજીભાઈ ઝવેરભાઈ, ૫૦૧ શેઠ નરોતમદાસ કેશવલાલ, ૫૦૦૧ એક સંગ્રહસ્થ
૫૦૧ એક સદૂગૃહસ્થ ૫૦૦૧ શેઠ વાડીલાલ ચત્રભુજ, હથુ; ૫૦૧ શેઠ વાડીલાલ દોલતરાય, ૩૦૦૧ શેઠ મગનલાલ પરભુદાસ, , ૫૦૧ શેઠ છોટાલાલ મગનલાલ ૩૦૦૧ શેઠ ભગવાનદાસ છગનલાલ,.
(ખાનદાન), ૨૫૧ , સર ચુનીલાલ ભાઈચંદ મહેતા ૫૦૧ શેઠ આર. રતિલાલની કંપની, ૨૫૦૧ શેઠ. છગનલાલ ; કસ્તુરચંદ, ૫૦૧ શેઠ પરભુદાસ હરગોવિંદદાસ, ૨૫૦૧ એક સદગૃહસ્થ
૫૧ શેઠ હેમચંદ્ર ચત્રભુજ,. ૨૦૦૧ શેઠ દલીચંદ: પરશોતમદાસ, ૫૦૧ શેઠ ચંદુલાલ ટી. શાહ, ૨૦૦૧ શેઠ રતિલાલ વર્ધમાન,
૫૧ શેઠ છોટાલાલ જીવરાજ, ૧૫૦૧ શેઠ પુરુષોતમદાસ સુરચંદ,
(ગલીયા કેટવાળા) ૧૫૦૧ શેઠ ગોપાળદાસ પી. પરીખ, ૫૦૧ શેઠ ઓઘડભાઈ રામજી, ૧૫૦૧ શેઠ જીવતલાલ પ્રતાપસી, ૨૫૧ શેઠ ફતેહચંદ ઝવેરભાઈ ૧૦૦૧ શેઠ જમનાદાસ નરોત્તમદાસ ૨૫૧ શેઠ મોતીચંદ ગિરધરલાલ ભાઉ ઝવેરી,
કાપડીયા હ. હિંમતલાલ, ૧૦૦૧ શેઠ જે. ખુશાલદાસ,
૨૫૧ શેઠ ઇટાલાલ ગિરધરલાલ, ૧૦૦૧ શેઠ છોટાલાલ જમનાદાસ, ૨૫૧ શેઠ ચુનીલાલ માણેકચંદ, ૧૦૦૧ , રામજીભાઈ હંસરાજ કામાણી ૨૫૧ રા. બ. જેશારામ ફતેહચંદ, ૧૦૦૧ શેઠ સી. પી. શાહ,
૨૦૧ એક સદગૃહસ્થ હ. શેઠ ૧૦૦૧ શેઠ જાદવજી નરશીદાસ,
પરશુરામ પારૂમલ, ૮૧૦૦૦
૨૧

Page #5

ન જૈન ધર્મ પ્રકાશ
: भार्गशीर्ष :
પુસ્તક ૬૮ મુ. અંક ૨ જો
वीर. २४७८ वि.सं. २००८
॥ श्रीकर्हेट पार्श्वनाथस्तोत्रम् ॥ आनन्दनन्दकुमुदाकरपूर्णचन्द्रम्, विश्वत्रयीनयन शीतल भाव चन्द्रम् । उद्दंडचंडमहिमारमया सनाथंम् नित्यं नमामि कटकपार्श्वनाथम् ॥ १ ॥ नाथ ! त्वदीयमुखमंड नमीक्षमाणो, नायं जनो लवणिमापरिवारमेति । पोत प्रयत्न चलितोऽपि कदापि किंवा, जङ्गम्यते चरमसागरपुष्करान्तम् ||२॥ कान्तं तवेश ! नयनद्वितयं विलोक्य, कारुण्यपुण्यपयसा भरितं सरोवत् । मल्लोचने हरिणवत् चपले चिराय, सन्तोषपोषमयतां भुवि दाहप्ते || ३ || कल्पद्रुमो मम गृहाङ्गणमागतोऽद्य, चिन्तामणिः करतले चटितोऽद्य सद्यः ।
श्रिता मम पदो सुरधेनुरेव यद्भेटितोऽसि कर्हेट पार्श्वदेव ! ॥ ४ ॥ सिद्धानि मेse सकलानि मनोगतानि, पापानि पार्श्वजिन ! मे विलयं गतानि । . याचे न किंचिदपरं भवतो गभीरम्, ध्यानं तवास्ति यदि मे हृदि मेरुधीरम् ||५|| संपा० - मुनिश्री विद्यानंद विजयजी

Page #6

પ્રવાસ ક્યારે પૂરે થશે? (શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ, “સાહિત્યચંદ્ર” માલેગામ).
(ભુજંગપ્રયાત.), અનંતા જરા જન્મ ને મૃત્યુ ફેરા, અહો ! દૂર એ માર્ગ સંસારકેરા; પ્રવાસે જુએ નીકળે હું સદાને, અહો ! ચક્રમાં ગૂંચ ખાસ જાણે ૧ ખરી થઈ કરું છું સદાને પ્રવાસી, ગયે કાળ એ અનંતો ઉદાસી થયે કયાં થકી તે શરૂ હું ન જાણું, થવાના કિહાં પૂર્ણ તે ના પિછાણું. ૨ કયું યેય મારું ન જાણું ન કાંઈ, થઈ આંધળો હું ફરું જાણુ ભાઈ છે અહે! કેટલે દીર્ઘ મારે પ્રવાસ, કહો કેટલે કાળ લાંબે પ્રયાસ. ૩ થયે જન્મ કયાં માહેર કણ કાળે, અહા! દીર્ઘ ચિંતા સદા ચિત્ત બાળ; સદા રાત જાએ ઊગે દીન નિત્ય, જુઓ ચક એ દુઇ ચાલે પ્રશસ્ત. ૪ ગયા માસ ને વર્ષ સંવત્સર કેઈ, યુગે આથમ્યા છે અને સાથમાં લેઇ; જુઓ કાળનું એ મહાચક મોટું, નહ અંત એનો વસે દીર્ઘ મેટું. ૫ કેઈ દેહ છોડ્યા કે માય બાપ, કેઈ જેડીયા કુટ સંબંધ આપ; ૨ડાવ્યા ઘણુને કૂડા પ્રેમ તોડી, હસાવ્યા કેઈ લેકને પ્રેમ જેડ. ૬ રમ્યો નાટ્ય નાચી વિજયે તથાપિ, ફરી વેશ બીજે કર્યો તે ઉથાપી; હજુ અંત દીસે ન મારા પ્રવાસે, વિના હેત ચા ન આત્મા વિકાસે. ૭ મને દાખવો અંત એ ચાલવાને, કો માર્ગ કે શ્રમે ટાળવાને; કે હવે થાકીય હું ઘણું દીર્ધ ચાલી, ઘણું દેડીયે હું સદા મૂઠ વાળી. ૮ % અનંત શ્રમ વેઠીયા થાક લાગે, અહો ! માહરે સર્વ ઉત્સાહ ભાગ્યા; બતાવો મને કે એ ઉપાય, ટળે એ સદાના પ્રવાસો અપાય. હું કે • પ્રવાસો સદાના નહીં કેઈ અંત, અહ છૂટવા દાખવો કઈ સંત; જ કન્યા જેહનો હોય એહ પ્રવાસ, મને દાખ કઈ એ સુવાસ. ૧૦ 5 મને કઈ ભેટે ખરો સંત સાધુ, અહો! તેહની સાદાથી કાર્ય સાધુ અનાદિ ખરો એહ સંસાર માટે, પડ્યા ચક્રમાં સર્વ દુ:ખે ન ટેટા. ૧૧ મને ટાળવાં છે કરી એહ સાંત, થયું મારું ચિત્ત સંભ્રાંત પ્રાંત; બતાવે મને ટાળવા સર્વ ફેરા, ઉપાયે ખરા સાધુ ને સંતકેરા. ૧૨ થવું છે મને મુક્ત સંસાર ટાળી, જરા મૃત્યુ ને સર્વ સંતાપ બાળી છે અહે હે પ્રભો ! ઊગશે દીન એ, મને લાગશે ધન્ય પીયૂષ જે. સહુ એ પ્રવાસી ખરો માર્ગ પામે, ખરું સચ્ચિદાનંદનું રૂપ જામે આ ખરી ભાવના એહ બાલેન્દુની છે, જે પૂર્ણ સાધુકૃપાથી બની જે. ૧૪ w

Page #7

= ચિં........ને
આમ જે, જમણી બાજુ નહિ, પશુ તારી ડાબી બાજુ. ગઈ કાલે અહિં, સામે પેલો વડલો કે શાભત હતી એની કેવી મધુરી ઘટાદાર છાયા હતા ! ત્યાં કેટલાં પંખીઓ કિલેલ કરતાં હતાં ? આપણે ૫, ઘણીવાર, ત્યાં જઈને વિશ્રાતિ લેતા ખરું ને? પણું આજ? આજ તે ત્યાં છાયા પણ નથી. પેલે મોટો વડલો પણ નથી અને ત્યાં આનંદથી નૃત્ય કરતાં પંખી પણું નથી
આજે એક વાવાઝોડું વાહ્યું ને એ મહા-વડલે મૂળમાંથી ઉખડી ગયે!
શું ગઈ કાલે આ૫ણે કે કેઈએ એવી કલ્પના કરી હતી કે, આવતી કાલે આ મહાવૃક્ષ મૂળમાંથી ઉખડી જશે અને માન્યને અને પક્ષીઓને આનંદ આપતે આ વ, સદાને માટે વિલીન થઈ જશે ?
મિત્ર, મિત્ર! આ પ્રસંગ તું તારા ધ્યાનમાં લે. ન ફૂલા. જરા વિચાર કરે. આજનું સુખ જોઈ, તું મનમાં મલકાય છે, તારે વૈભવ જોઈ તું પ્રસન્ન બને છે, હર્ષથી નાચે છે, આનંદમાં માચે છે; પણ મારા ભાઈ ! જરા વિચાર કરવા ઊભો રહે. આ સુખ સદા રહેવાનું છે? આ વૈભવ નિત્ય ટકવાને છે? આ સાધનો તને શાશ્વત શાંતિ આપવાનાં છે? અરે ! કેમ ભૂલી જાય છે તું ? ઘણી વાર તે સુખની એક જ ડગલા પછી, ભયંકર દુ:ખ વાટ જોઇને જ ઊભું હોય છે ! માત્ર એક જ પળ પછી એ અણધારી રીતે ભેટી પડે છે, અને એને ભેટ થતાં, તારાં આ સાધને કયાં ચાલ્યાં જશે એની તને ખબર પણ નહિ પડે.
સુખનાં રવો સળગી જશે, અરમાનાની સુષ્ટિ નષ્ટ થશે, દુઃખના પર્વતે તૂટી છે, આનંદની દુનિયા ઊડી જશે, આશાના મીનારા એગળી જશે અને વિપત્તિની રાત્રિ, તારી ચારે તરફ છવાઈ જશે ત્યારે તારી નજર કયાંય નહિ પહોંચે, અધકારને લીધે તું એ પગલું પણ નહિ ભરી શકે, તારી સાથે ગેલ કરનારા મિત્રો અદશ્ય થશે, વાત કરનારા ખસી જશે-માત્ર દુઃખ, તારાં ન ઈચ્છવા છતાં, સાથીદાર બની જશે; માટે આ ઢળી પડયા વલા પર એક પળ શાન્ત નજર નાખ. વૈભવના ઘેનને ઉતારી, સ્વસ્થ કંઈ વિચાર કર,
તું જે દેરી પર નાચી રહ્યો છે, તે દેરી કાચા સૂતરની છે. એને તૂટતાં વાર નહિ લાગે, અને દોરી તૂટશે એટલે તને જોઈ ખુશ થનારા-તાળીઓ વગાડનારા એક મંદરિમત કરી ચાલતા થશે. કહેશે-કેવો મૂર્ખ ! ખૂબ નાચતે હતે, પાગલ બનીને ફૂદતે હલે, એટલું ય ભાન ન રાખ્યું કે–આ દેરી કાચા સુતરની હતી !-જોનારા આટલા શબ્દો એવી ખસી જશે, પણ તારું શું થશે તેની કલ્પના મને ધ્રુજાવે છે. હાડકાં ભાંગી જશે, અપંગ બની જઈશ માટે, એ અનન્તના પ્રવાસી ! આ પડેલા મહાવૃક્ષને જોઈ જીવનનો વિચાર કર !
મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી (ચિત્રભાનુ ) ( ૭ ) ૦

Page #8

દૂર સ્વાતિ-બિન્દુ
( લેખકઃ—શ્રી માહનલાલ દીપચં ચાકસી )
ચાર પિતા–પુત્ર
‘ સ્વાતિ ’એ સત્યાવીશ નક્ષત્રામાં એવું ચમત્કારી ગણાય છે કે એ વેળા જે વર્ષા ચાય છે એ અતિ ફળદાયી નિવડે છે અને એ વેળા જળના જે બિન્દુ કાળી માછલીના પેટમાં પડે છે એ સાચા મેાતીરૂપે તૈયાર થાય છે. કુદરતની ઉક્ત લીલાને બધ એસે એવું એક દૃષ્ટાંત ભગવંત શ્રી મહાવીર દેવના સમયે બનેલું અહીં રજૂ થાય છે.
વૈભારગિર એ રાજગૃહી જેવી મહાન નગરીની સમીપમાં આવેલ પાંચ ટેકરીઓમાંની એક. એની વનરાજી અને જુદા જુદા એકાંત પ્રદેશે। જેમ સંત-મહ ંતને ધ્યાન અને આંત્મચિંતવન માટે ઉપયેાગી, તેમ એની અંધારી કંદરાઓ-અધકારભર્યા ભોંયરા એ ચાર-લૂંટારાના ગુપ્ત નિવાસેા માટે કામમાં આવતાં સ્થાને ટૂંકમાં કહીએ તો પ્રકાશ અને અંધકારરૂપ વિરુદ્ધ સ્વભાવી યુગલ માટેનું સંયુક્ત સ્થળ તે વૈભારપત.
આશ્ચર્ય પણ શા માટે ? વિરુદ્ધ પ્રકૃતિધારી જોડલા આજકાલના નથી પણ અનાદ્દિ કાળના અસ્તિત્વવાળા છે. પ્રકાશ-અધકાર, જ્ઞાન-અજ્ઞાન, સત્-અસત્ આદિ કંઈ એકના અભાવથી બીજાના અસ્તિત્વની પ્રતિતી મળે છે; એટલે ઉભયના સહચારથી અજાયબી ધરવાનું કારણ નથી.
એવી એક કંદરામાં, જ્યાં સહસ્રરશ્મિના કિરણાના પ્રવેશ તે નહીં જેવા લેખાય પશુ તેજસ્વી ને પાણીદાર હીરા, મંણુ અને રત્નાના ઢગથી ઝળઝળાયમાન વાતાવરણ સ`યું છે, અંધકારની અસર જશુાતી પણ નથી, એવા એક ખડના મધ્યભાગે સુંવાળી શય્યામાં એક પુરુષ વ્યક્તિ, રાગથી પીડાઇ, સાવ નંખાઈ ગયેલા દશામાં પડેલી દૃષ્ટિઞચર થાય છે. નજિકમાં દવાના પડીકા, અને પાણી તેમજ અન્ય પ્રવાહી પદાર્થો પડેલાં છે. બાજુમાં જેના અંગે અંગમાંથી યોવન થનગનાટ કરી રહ્યું છે એના એક તરુણુ, પ્યાલામાં કંઇક એસડ ઓગાળી, આજારીને પી જવાની પ્રાર્થન કરતા નજરે પડે છે. એના મુખમાંથી બહાર પડતાં શબ્દો સંભળાય છે –પિતા ! ભેં, આ ા. વૈદ્યરાજે કહ્યું છે કે એનાથી જરૂર ફાયદા થશે.
ફાયા ! હી, હી, હી! મારા ગાત્રા જ આગાહી કરી જૂનું છે કે ઉ/ગીરીની ડીગ્મા ગણુાઇ રહી છે! મગધ જેવા મહાન દેશમાં મારી ચો કળા મા બનેલા હું આ રાગથી હતાશ થયા છેં એમ ન સમજીશ. દીકરા ! બધા રમતા ઉપાય છે પણ મરણુરૂપ મહારાગના ઉપાય નથી ! એક કવિનુ વચન મારા હૃદયમાં રની રહ્યું છે અને તે એ કે—
થતાં દરબારના ડંકા, રહે નવ ગ બધાને શૂરાનો પણ સમય આવે, સમાધમાં સમાયાના
એટલે મને મરણુ આવે તેની ભીતિ નથી. એને મૂઠ્ઠીમાં રાખીને તે। આ સંપત્તિના ડ્રગ ખડકયા છે ! શ્રેણિક ભૂપ જેવા પ્રતાપી રાજવીના રાજ્યમાં મેં વી તેવી ચેારી
( ૨૮ )

Page #9

અંક ૨ જો.]
-બિન્દુ.
૨૯
કરી નથી. મરણાંત સાહસ ખેડ્યા છે! ભલભલા નગરરક્ષકોને ઉઠાં ભણાવ્યા છે ! ચોકીદારની આંખમાં ધૂળ નાખી, શ્રીમતાના ખીસા પર કાપ મૂક્યા છે ! પી પકડનાર સૈનિકોને ભ્રમમાં નાંખી, અરે ! હાથવેંતમાં આવવા ટાણે, હાથતાળી આપી હું આબાદ છટકી ગયો છું ! સાહસ વિના લક્ષ્મી સાંપડતી નથી અને મેં એમાં પદારોપણ કર્યા પછી, એને એટલી હદે વિકસાવ્યું છે કે તારી આસપાસ જે આ ઝળહળતા ગંજ જણાય છે એ એનાં ફળરૂપે પ્રાપ્ત થયેલ છે અને એક નામીચા ચાર તરીકે માત્ર રાજગૃહમાં જ નહીં પણ સારાયે મગધ દેશમ–એના દરેક ખૂણામાં, અને બહારના કાશી-કેશલ પર્યત આ લોહખુરનું નામ મશહૂર બન્યું છે.
પિતાશ્રી ! તે પછી આપશ્રીના ચહેરા પર નિસ્તેજતા કેમ દેખાય છે?
રોહણ ! એ કહેવા સારુ તે તને ખાસ બોલાવી મંગાવ્યા. યમરાજનું તેડું હાથવેંતમાં પામી જનારે હું હવે આ ઓસડીયાંના ઘુંટડા ગળે ઉતારવા નથી ઇચ્છતે. મારા મનમાં જે એક ચિંતા ઘર કરી બેઠી છે તે એટલી જ કે-તું મારી આ નામના જીવતી રાખશે કે એને નષ્ટ થવા દેશે?"
તું મારો એકલવાયા પુત્ર છે અને મરતી વેળા હરકોઈ બાપને એ આશા તે રહે કે પુત્ર ધંધાને વધારે ખેડે અને પિતાની આબરૂમાં વધારો કરે. અરે! બાપ કરતાં બે જ સવાઈ નિવડે. દુનિયા ભલે ચોરીના ધંધાને હલકે માને, એને નિદે, અને રાજસત્તા એ માટે કાનને ઘડે, તરંગો ઊભી કરે, અને પકડવા સારુ સૈનિકેની ફરજ રાખે. છતાં એ પણ સાચું છે કે પ્રમાણિકતાથી વેપાર ખેડી કેટલા ધનવાન બને છે ? આડાઅવળા પાસા ફેંક્યા વિના, જાતજાતના સાહસ ખેડ્યા વગર, ઢગલાબંધ ધન સાંપડતું નથી જ કોઈ ઉઘાડા ચોર, તે કઈ ઢાંકયા ચાર/ ઉપર વર્ણ યા એવા રક્ષણુ સાધને અવગણીને, કળા-કૌશલ્ય દાખવીને, પારકાનું દ્રવ્ય હરવું અને પકડાયા વિના સહીસલામત ટકી જવું એમાં એછી આવડત નથી. તેથી જ શરૂમાં જણાવ્યું તેમ આ એક કળા છે. મરણ પથારીએ પડેલા પિતાની છેલ્લી અભિલાષા એ જ હોય કે પિતાના વારસના હાથે વંશપરંપરાને વ્યવસાય ચાલુ રહે.
પિતાશ્રી, તમારી વાત સાચી માનીને, એની તાલીમ મેળવીને આજે હું આપણું એ ધંધાને ખીલવી રહ્યો છું. તમારી યાન બહાર એ વાત નથી, તે પછી આ શંકા ધરવાને શું કારણ છે ?
રહણ! કારણ ન હોત તો હું આમ રામની રામાયણ કરત ખરા ? કેટલાક સમયથી એક શ્રેણિપુત્ર નામે અહદાસ તારો મિત્ર થયો છે. એની સોબતમાં તું બેએક વાર, તેના મહાત્મા જે ધર્મદેશના આપવા અવારનવાર પધારે છે તે સાંભળવા ૫ણુ ગયેલ. એથી મારા મનમાં શંકા જમી છે કે- એ જાતનું ઉપદેશ-શ્રવણ ચાલુ રહેશે તે, જરૂર તું આ ધંધાથી હાથ ઉઠાવી લેવાને, કરી કમાણી વેડફી દેવાને.
એ સંત-મહ તેને કોઈ જાતની મહેનત કરવી નહીં. અંગે પરસેવો ઉતારવો નહીં,

Page #10

૩૦
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ.
[ માશી અને અમુકમાં દોષ અને અમુકમાં પાપ એમ સંભળાવતા ઝેાળી લખતે નીકળી પડવું, ભકતાનાં રોટલા પર તાગડધીન્ના કરવી અને બીજાની રોજી પર છીણી મૂકવી,
મુરબ્બી ! હવે વાત સમજાણી. મિત્ર છે એ વાત સાચી, અને એની સાથે હું... કુતૂળ દ્રષ્ટિય ઉદ્યાનમાં ગયેલા એ પણ સાચુ'. એથી તે આપણા ધંધાને લાભ થવાની બાતમી મળી છે. બહારથી સાદા દેખાતાં, છતાં ધર્મના નામે વરસી જતાં નિકોના નામ મે મેળવ્યા છે. એ પછી એમાંનાં બે ત્રણના ધર પણ ફાડ્યા છે! મારા પત્થર જેવા હૃદય પર એ વાણીની જરા પણ અસર થવા દીધા સિવાય, મારી છુપી કિમત મિત્રને કળાવા દીધા વગર ઉપરના સ્વાંગ આમેબપણે લગ્યો છે. સમુદ્રકંઠે જેની ભક્તિ ભગલાઓ દાખવે છે. એવી જ આ ભગભક્તિ છે.
શાબાશ. ાણુ, તારા વચનથી મને આશ્વાસન મળે છે. એવા વાણીવિલાસ કરનારા તા આ ધરતી પર ા કૂટી નિકળે છે ! ધર્મના નામે ઘેલા આદરનારા પણ આ ધરતી પર ધણા નિકળે છે ! ધ'ના નામે ધેલછા આદરનારાનેા પશુ ટાટા નથી જ. પણ આપણા જેવા વ્યવસાયીને ક૪ બૈરાં-છેકર્સ મહાજનમાં બેસાડવા ન પાલવે. કરતા હાઈએ તે કર્યા જવું અને ચાલાકીથી કામ લેવું કે જેથી કાળી ડગલીવાળા ાથ ઘસતા રહે। જો કે તારા જવાબથી ખાત્રી થઇ છે કે તું મારા નામને ઝાંખપ નહીં આવવા દે છતાં મારી એક વાત પ્રતિજ્ઞાબદ્ધ બની નહીં સ્વીકારે ત્યાં લગી મારા જીવ ગતે નહીં જાય,
મને
ગર્વ થઈ
પિતાશ્રી, એ વાત જરૂર કહે; પણ આ દવા પ્રથમ પી જાવ કે જેથી નિરાંતે વાત કરી શકાય. એસડ એ તે! સાધન છે.
ભાઇ, એ દવાનું નામ જવા દે. તૂટેલા તારને સાંધવા પ્રયાસ કરવા ત્યારે જ સાળ થાય કે એ ત્રુટ નજીવી હાય પણ જ્યાં કકડા થઈ છૂટા પડેલા ધાગા જ હોય ત્યાં એક સાધતા તેર તૂટે જેવી દશા થાય! મારી કાયામાં જે ધમણ ચાલી રહી છે એ જોતાં રાગ દવાથી સાધ્યું નથી, જરા પવાલામાં પાણી આપ એટલે ગળે સેસ પડી રહ્યો છે તે છીપાવી જે કંઇ કહેવાનુ છે તે કહી નાંખુ
રાણે પાણી પાયું અને લેાહખુર ગળું ખાખરું' કરી મેથૈા-વત્સ ! જીવનમાં ક્રાઈ વાર, પેલા મહાવીર જે ઠેરઠેર ભ્રમણુ કરી કહી રહ્યા છે તે સાંભળવા જખ઼ુશ નહીં. તારા કાને તેમના ઉપદેશને એક પશુ શબ્દ પડવા ન જોઈએ. મારી સામે તેમ કરવાની પ્રતિજ્ઞા યે એટલે મને નિરાંત થાય.
ઉપરતે આખા ય વાર્તાલાપ એ પિતા-પુત્ર વચ્ચેના હાઇ એટલા સ્પષ્ટ છે કે એ ગે એટલું જ કહેવું પર્યાપ્ત થશે કે પિતા એ લાહખુર નામા મગધને - નામીચા ચાર હતા અને એણે ચેરીના ધંધામાં વિપુળ ધન એકઠું કર્યું હતું, વૈભારગિરની ગુફામાં એવી રીતે સંતાડયું હતું અને જીવનના છેડા સુધી એવી ચાલાકીથી કામ લીધું હતું કે

Page #11

અંક ૨ જો]
સ્વાતિ-બિન્દુ
૩૧
'
જેથી રાજસુલટાના સર્કજામાં તે સપડાયા નહોતા. ‘ શેરલેક ડ્રામ્સ ‘ના પરાક્રમ જે વીસમી સદીમાં હજારાને અજાયબી પમાડે છે અને ડીટેકટીવાની બુદ્ધિપ્રભાતે કસાટીએ ચઢાવે છે. એવા જ કામેા આ લેાહખુરના હાથે થયેલાં, પશુ એ કાળ વિલક્ષણુ હાવાથી, એની સ` નાંધા પાનાં—પુસ્તકે ચઢી નથી. આજે એ નામીચા ચાર મરણપથારીએ પડેલ જોઇ ગયા, અને એના પુત્ર રાહુણ જે ‘ હિણીયાચાર ’ તરીકે સાહિત્યના પાના પર ઝળકયા છે. એ પણ બાપ તેવા બેટા ' જેવી કહેવતને યાદ કરાવે તેવા હતા. એની વાતમાંથી જ ‘પાકા ચેર ’ તરીકેની આવડત જણાઇ આવે છે. એના બાપે ધર્મના આયા હેઠળ ન તે ચારી કરી હતી કે ન તેા ધર્મોના પડછાયે ગયા તે જ્યારે આ દીકરાએ તે એક પગલુ આગળ ભરી, અદ્દાસ જેવા જૈનધર્મી ડે મિત્રતા જોડી હતી, અરે! ધર્મ શ્રવણુ કરવાના મીષે એ ઉદ્યાનમાં સતાના પગલાં થયેલ ત્યારે ગયેલે પણ ખરા! પશુ વતનમાં નીતિકારના ટંકશાળી વચ—— મધુ તિવ્રુતિ સિદ્ઘાત્રે દત્યે તુ દામ્' જેવુ' જ, મુખ મીઠા, જૂડો અને જી, ફૂડકપટના રે કેટ; જીભે તા જી જી કહે, ચિત્તમાંહે તાકે ચાઢ
પ્રાણી! મ કરીશ માયા લગાર.
એ કવિશ્રી ઉદયરત્ન ગુંથીત વાય જેવું વ્રત”ન. કાનુ ધર ક્રૂાડવાથી ઢગલાબંધ ધન મળી શકે તેમ છે તે નવા અથવા તે પરથી સાદાઈ ધરતા છતાં મહારિદ્ધિધારી ક્રાણુક્રાણુ છે તે જાણવા સારુ જ મા દૉસ્તીના સ્વાંગ સજેલા ! અદ્દાસ જેવા ભદ્રિક જીવથી આ ચાલબાજી માંથી પારખી શકાય ? એના અંતરમાં એક જ વાત રમતી હોય કે–ભલેને એ ચારના દીકરા છે છતાં મહાત્માની વાણી કાને પડશે તે મેષ પામશે અને ચારીની ખૂરી લત છેાડી, ક્રાઇ સારા ધંધે વળગતાનું મન થશે. ઓછા જ કઇ એવો નિયમ છે કે ચારના દીકરા ચાર જ થાય.
તરત જ એના સમનમાં લોરિક કસાઈના પુત્રના જીવન પરિવર્તનની વાત યાદ આવે. અભયકુમાર જેવા સજ્જનના મૈત્રી અને ગુરુમહારાજના ઉપદેશનું જ એ પરિણામ ચક્ષુ સામે તરે. અહીં પણૢતાની મારત આહિણીયાનું જીવન કેમ બલાઈ ન જાય. ધર્મગ્રંથમાં મઢાષા પામે અને નિમિત્ત મળતાં મહાન્ યારાના જીવનપટા થયાના ઉદાહરણે નોંધાયા છે. એમાં દ્રઢપ્રહારી અને ચિલાતીપુત્રના દાખલા તે નજર સામેના ગણાય. અરે ! દેશી ચારની વાત પણ કર્યા સાંભળી નથી ? એ માર્ક આનું જીવનપાતું નવેસરથી ઉઘડે, ગેમાં મારી મિત્રતા નિમિત્તરૂપ બને. આવા વિચારના જોરે અદ્દાસ જેવા શ્રેષ્ઠીપુત્ર એક નામીચા ચારના પુત્રના મિત્ર બન્યો હતો.
અહદાસના અંતરભાવ ઉપર જોયા તેવા હતાં, જ્યારે રાહિણીમાની વૃત્તિ કપટભરી હતી. એને આશય શ્રેણિપુત્ર સાથેની દોસ્તીના ઉપયાગ પાતાના ટીકાપાત્ર વ્યવસાયને એવી રીતે વિકસાવવાના હતા કે જેથી આછી મહેનતે લાભ વધારે મળે અને પોતાના

Page #12

३२
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
{ મા શી
તરફ કાઈ આંગળી સરખી પશુ ચીંધી શકે નહીં. આ જાતના વેશ ભજવવા સારુ એણે સંખ્યાબંધ પાશાકા, ચહેરા પલટવા સારું જુદા જુદા સાધતા રાખ્યા હતાં, અને પાટનગરની આસપાસના પરા તેમજ નાના ગામોમાં ઓળખીતા માણુસેતુ એક જૂથ ઊભું કર્યું" હતું. દિવસના ઘણા ખરા સમય એ ઉજળા લેબાસમાં ફરતા અને ભાગ્યે જ ક્રાઇ દિવસ એવા સભવે કે જે દિને અ ાસ તે રાણિયા બે ચાર બડી કે તેથી વધુ સાથે ફરતા ન દેખાયા હાય ! વાત પણ એવી પ્રચલિત બનેલી કે પિકા વારસા જેવા ચોકમને ત્યજી ઇ લોહખુરને આ લાડકવાયૈઃ કાષ્ઠ પ્રમાણિક ધંધામાં પડવા માંગે છે. એ સારુ શેઠપુત્રની સેાબત એણે સાધી છે. દુનિયા દારગી છે. દ્રારના દેખાવ પરથી કલ્પનાનાં ધાડા ઢોડાવનાર. સમૂહ મેાટા પ્રમાણમાં હોય છે. ભાતરની રામ જાણે ' જેવુ જ લગભગ બધે બને છે, ખાનદાન કુટુંબના નબીરા સાથેની મિત્રતાએ આ ચારપુત્રને માર્ગ નિષ્કંટક બનાવી દીધા હતા એટલું જ નહીં પણ આસપસ સારા કુટુંબના સંખ્યાબંધ માણુàામાં એને માટે સારી છાપ પાડી દીધી હતી.
પૂર્વે જોઇ ગયા તેમ આ ઊડતી જનવાયકા લેહપુરના અને વ્યવસાય છેાડી દેશે કે શું? એવી ભીતિ જન્માવી હતી. મેં એણે પુત્રને પ્રતિજ્ઞાના બંધનમાં જકયા. પસુ રહ્યષુ સાચે જ પા હાથીની માફ્ક દેખાડવાના અને ચાવવાના જુદા જ હતા. એમાં નિવડયા કે એ વાતની જરા સરખી ગંધ અાસ જેવા રાજના સાથીને પશુ ન સોંપડી ! અદ્દાસ આ મિત્રના વનસુધારને સંપૂર્ણ ઓપ આપવા સારુ ભગવત મહાવીર પાસે લઈ જવા ઇચ્છતા હતા, અને શ્રી મહાવાર પ્રભુ નાલંદામાં પધાર્યાંનું સાંભળતાં જ એણે આગ્રહ કરવા માંડયા હતા,
કાને પણ પડેાંચી હતી; સારુ તે મરતાં મરતાં બનાવગીર. એના દાંત એટલી હદે એ કુશળ
' રહિણીઆ 'એ તો એ પ્રભુને એક શબ્દ સરખા ન સાંભળવાની પ્રતિજ્ઞા રાજીખુશીથી લીધેલી એટલે એ મિત્રની માંગણી આડઅવળા બદ્રાના દેખાડી, આધી ઠેલતો હતા. આમ કેટલેક સમય પસાર થયા. દરમૌન લેહપુર ચાર યમતા દરબારે પઢાંચી પશુ ગયા. પિતાના શાકમાં પુત્રે લગભગ મહિના સુધી વ્યવસાય ઊંચે મૂકયે. પુનઃ એના આરભકાળે એક અચ્છેરું' બન્યુ’I ( ચાલુ )

Page #13

*
*
* *
*
કિ સમાધિ-પાન છે
સંગ્રાહક–ડૉ. વલ્લભદાસ નેણશીભાઇ-રબી
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૪ થી શરૂ ) અજ્ઞાની છવ, પુરુષ-સ્ત્રી-નપુંસક એ ત્રણે લિંગને આત્મા જાણે છે, જયારે સમગ્ર જ્ઞાની તેને આત્મા ને જાગૃતા પિતાના આત્માને ત્રણે લિંગથી રહિત જાણે છે. ' '
બહ કાલથી અભ્યાસ કરેલું, અને બરાબર નિર્ણય કરેલું ભેદ-વિજ્ઞાન ૫ગુ અનાદિ કાળના વિક્રમથી એકદમ છૂટી જાય છે.
જે રૂ૫ દેખાય છે તે અચેતન છે. જે ચેતન છે તે મારા દેખાવમાં આવતું નથી તેથી અચેતન પદાર્થમાં રાગભાવ કરે નકામે છે. મારે તે સ્વાનુભવ પ્રત્યક્ષ એવા આત્માને જ આશ્રય કરવા યોગ્ય છે.
આત્મસ્વરૂપથી–વસ્તુસ્વરૂપથી અજ્ઞાની બાહ્ય પદાર્થોને તજે છે કે શ્રદ્રણ કરે છે. જ્ઞાની અંતરંગમાંના રાગાદિક પરભાવોને તજે છે અને આત્મભાવને પ્રહણું કરે છે.
સમ્યગદષ્ટિ-જ્ઞાની આત્માને વચનથી અને કાયાથી ભિન્ન કરીને આત્માને અભ્યાસ મનવડે કરે છે. અન્ય વિષયભેગોના કાર્યો છે, તેમાંથી કેટલાક વચનથી કરે છે અને કેટલાક કાયાથી કરે છે પણ સાંસારિક કાર્યોમાં મનને પરવતા નથી,
અજ્ઞાનીને તે વિશ્વાસ અને આનંદનું સ્થાન આ જગત છે, જમતના લેક તરફ દૃષ્ટિ છે. જ્ઞાનીને આ જગતમાં ક્યાંય વિશ્વાસ કે ક્યાંય આનંદ ભાસતો નથી. એક પિતાના સ્વભાવમાં જ આનંદ અને વિશ્વાસ જણાય છે. ' આ ઈદ્રિયોના વિષયનું જે સ્વરૂપ છે તે મારા સ્વરૂપથી વિલક્ષ-જુદું જ છે. મારું સ્વરૂપ તે આનંદથી ભરપૂર તિર્મય છે.
જ્ઞાનીને તે જેથી બ્રાંતિ દૂર થાય અને પિતાની સ્થિતિ પોતાના આત્મવ૨૫માં થઈ જાય, તે જ જાણુવા ગ્ય, તે જ કહેવા થાય, તે જ શ્રવણ કરવા ગ્ય, તે જ ચિંતવન કરવા યોગ્ય છે.
આ ઇદ્રિના વિષયોમાં આત્માનું કથાનું થાય તે કોઈ પ્રકાર - નથી તો પણ બહિરાત્મા અજ્ઞાની આ શુભાશુભ વિષયમાં જ પ્રાંતિ કરે છે. - આત્મતત્વ કહ્યા છતાં ન કહ્યું હોય તેની પેઠે ગ્રહણ કરે છે, તે અજ્ઞાની. અનધિકારીને કહેવાને શ્રમ વ્યર્થ છે.
તે અજ્ઞાનીને જ્ઞાતજાતિ પ્રગટી નથી, તેથી પરગ્યમાં જ સંતોષ માને છે. જ્યાં સુધી મન-વચન-કાયાને પિતાનું સ્વરૂપ માને છે ત્યાંસુધી સંસાર-પરિભ્રમણું જ છે. દેહાદિકથી આત્મા ભિન્ન છે એવા ભેદ-વિજ્ઞાનના અભ્યાસથી સંસારના અભાવરૂપ મોક્ષ થાય છે,
આ ૩૩ )

Page #14

બી એન ધર્મ પ્રકાર
| [ માર્ગશીર્ષ
વએ જૂનું હાય, રાતું હોય કે ધળું હોય તે કઈ સમજુ માણસ પોતાને જૂને, રાતે કે ધોળે માનતું નથી. તેવી જ રીતે શરીર ઘરડું, રાતું કે ધોળું હોય તેથી આત્મા ઘરડે, રાતે કે ધોળે છે એમ જ્ઞાની માનતા નથી.
અજ્ઞાની છે તે પ્રત્યક્ષ આ શરીરને પસતાં નીકળતાં પરમાણુના સમૂહની રચનારૂપ દેખે છે તે પણ તેને આત્મા જાણે છે. અનાદિકાળને આવો ભ્રમ છે. દ્રઢ, જુ૬, સ્થિર, લાંબું, સુકાઈ ગયેલું, ઘરડું, હલકું, ભારે એ બધા પુગલના ધર્મ સાથે કંઈ સંબંધ જેને નથી એવો આત્મા છે, તે કેવળજ્ઞાન સ્વરૂપ છે,
આ સંસારમાં માયુસેનો પરિચય થાય છે, પરિચય થાય એટલે વચનની પ્રવૃત્તિ થાય છે, વચન પ્રવર્તે ત્યારે મન ચંચળ થાય છે, મન ચળે ત્યારે બ્રાંતિ થાય છે. આ ઉત્તરોત્તર કારણે છે તેથી જ્ઞાનીજનો લેકેને પરિચય કર છોડી દે છે.
અજ્ઞાની બહિરામાં છે, તે પોતાનો વાસ નગરમાં-ગામમાં, પર્વતમાં કે વનાદિમાં જાણે છે. જ્ઞાની અંતરાત્મા છે તે પિતાને વાસ પોતાનામાં જ બ્રાંતિ રહિતપણે માને છે.
દેલમાં આત્મબદ્ધિ તેજ દેહધારણ કરવાની પરંપરાનું કારણ છે. પોતાના સ્વરૂપમાં આત્મબુદ્ધિ છે તે વિદેહદશાનું કારણુ છે, એટલે મોક્ષનું કારણ છે.
આ આત્મા પિતે જ પિતાને મોક્ષ કરે છે અને પોતે જ વિપરીતરૂપે પરિણમી સંસાર ઉભો કરે છે તેથી પોતાનો ગુરુ પોતે જ છે, એ પિતાને શત્રુ પણ પોતે જ છે. બીજી તે બાહ્ય નિમિત્ત માત્ર છે.
જે અંતરાત્મા છે તે આત્માથી કાયાને ભિન્ન જાણી અને કાયાથી આત્માને ભિન્ન જાણીને આ કાયાને મેલું બદલવાનું વસ્ત્ર હોય તેમ નિઃશંકપણે તજે છે.
શરીરથી આત્મા ભિન્ન છે, એમ જાણે છે, શ્રવણ કરે છે, તે મેઢે કહે છે તે પણ જ્યાં સુધી ભેદવિજ્ઞાનના અભ્યાસમાં તલ્લીનતા નથી થઈ ત્યાંસુધી શરીર ઉપરની મમતા છૂટતી નથી.
પિતાના આત્માને શરીરથી સિજ એવા પ્રકારે ભાવે કે જેથી કરી દેહને આત્મારૂપ સ્વપ્નમાં પણ ન મનાય. સ્વપ્નમાં પણ દેહથી ભિન્ન જ માને અનુભવ થાય.
અમુક માણસને વ્રત છે કે અવત છે એ રૂપ જે વ્યવહાર છે તે શુભ-અશુભ બંધનું કારણ છે. મોક્ષ છે, તે તે બંધના અભાવરૂ૫ છે, (મોક્ષનું કારણ સમ્યગ્ગદર્શન ૫ણુ તેના અભાવરૂ૫ છે. જેનું કારણ હોય તેવું જ કાર્ય હેય) વ્રત આદિક ક્રિયા છે તે પણ પૂર્વ અવસ્થામાં હોય છે. પ્રથમ અસંયમભાવને તજીને સંયમમાં લીન થવું. જ્યારે શુદ્ધ આત્મસ્વભાવ પરમ વીતરામ સ્વરૂપમાં સ્થિત થઈ જાય ત્યારે સંયમભાવ કયી રહે?
આ જાતિ અને મુનિ કે શ્રાવકના લિંગ એટલે વેષ તે પણ શરીરના આધારે રહેલા છે. શરીરરૂપ જ સંસાર છે તેથી જ્ઞાની છે, તે જાતિમાં અને લિંગ એટલે વેશમાં પણ અહં બુદ્ધિ કે આગ્રહ રાખતા નથી પણ તજે છે.
જેને દેહમાં આત્મબુદ્ધિ છે તે પુરુષ રાતદિવસ જાગતે હેય છતાં સંસારથી છૂટ નથી. પિતાના આત્મામાં જેને આત્માને નિશ્ચય થયો છે તે ઊધતિ હોય કે અસાવધાન

Page #15

મ ર જો ]
વિરહિણી.
ગાંડા હૈાય તે પણ સંસારથી છૂટે છે. જેવી રીતે બત્તી( વાટ ) દીવાને અડવાથી પાતે દીવા થાય છે તેમ જ્ઞાની સિદ્ધસ્વરૂપની આરાધનાવડે સિદ્ધપણ્ પાને છે. જેવી રીતે વૃક્ષમાં પેાતાનો જ ડાળ પરસ્પર ધસાવાથી અગ્નિ પ્રગટ થાય છે, તેવી રીતે આત્મા પણ્ પરમાત્મભાવમાં જોડાઇને સિદ્ધ થઈ જાય છે.
જેવી રીતે સ્વપ્નમાં દાઋએ પાતાનુ મરણુ જોયુ. તેથી પોતે ક્રાંઇ મરી ગ। નથી, તેવી જ રીતે જાગતાં પણ પેાતાનું મરણુ ભ્રાંતિથી જીવ માને છે. આત્માને! તે નાશ થતા જ નથી. જે પર્યાય ૬ દેહ ઉત્પન્ન થયા છે, તે નાશ પામ્યા વિના રહેવાને નથી,
હૈ જ્ઞાની જન | સુખ અવસ્થામાં લાવેલું ભેદજ્ઞાન દુઃખ ભાવતાં છૂટી જશે, તેથી દુઃખ અવસ્થામાં રાગ, પરિષદ્ધ આદિ અવસ્થામાં જ આત્મજ્ઞાનને! અભ્યાસ કરી. એ પ્રકારે ચિંતવનના પ્રભાવથી દેહાદ્દિકમાં આત્મબુદ્ધિરૂપ જે બહિરાત્મ બુદ્ધિ તેને છેડીને અને આત્મસ્વરૂપમાં આત્મબુદ્ધિરૂપ અતરાત્મા થઇને પરમાત્મા ચવાને પુષાથૅ કરા,
વિરહિણી.
પેાતાને કૈં પરને પુણ્ય પાપના ઉદ્દેશ્યના તરંગ દેખીને સમભાવ ધારણ કરા. હવ શાક ન કરેા. કર્મના ઉદયની લહેર સમય સમયમાં જુદી ઢાય છે. કર્મન! ઉદયને પેાતાના સ્વભાવથી ભિન્ન જાણી, જીવ અને પુદ્ગલની ભિન્ન ભિન્ન રચના તથા સંચૈત્રવિયામાદિ દેખી રાગદ્વેષરહિત પરમસામ્યભાવ ધારણ કરેા. તેથી પૂર્વે નાંધેલા ક્રમની નિર્જરા થરી, નવા કર્મ નહિ બંધાય.
તે જાગુ મારલિયાના સાદ ૩, ૐ મીઠલડે ટહુકાર રે;
હૈ! વ્હેન ! મને તેમ સાંભરે. કૅ પલપલે, હૈ। વ્હેન 1 હુ તાં ખેસું. સરવરીયાની પાળ રે, ૪ આંબલિયાની ડાળ રે;
.
ૐ વ્હેન ! મને તેમ સાંભરે. કે હૈયું પ્રજળે, હે। વ્હેન ! હું તે ચાલુ ચાંદલિયાની સાથ રે,
કે અજવાળી રાત રે;
૩૫
ડ્રા મ્હેન ! મને નેમ સાંભરે. કે ખસ ગે હૈં। જૈન 1
હું તે ઊંડુ કથનની પાંખ રે, કે મનતની સાથ રે; હા મ્હેન ! મતે તેમ સાંભરે. કેદુ:ખાં ને ઢા બહેન ! હું તો ચડું ગિરનારની ધાર રે, કે સહસાવનની છાંય રે; હૈ। મ્હેન ! મને તેમ સાંભરે. કે સ્વામી મળે, ૐ વ્હેન ! —પન્નાલાલ જ. મસાલી.

Page #16

મહાપાધ્યાય ધર્મ સાગરગણની જીવનરેખા.
( લેખકઃ—પ્રેમ. હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિયા M. A. )
જન્મા—િસ્વ, મે।. ૬. દેસાઈના કથન મુજબ ધર્મ સાગરના જન્મ વિ. સં. ૧૯૫ માં લાડલમાં ‘આસવાલ ' જ્ઞાતિમાં થયે હા. એમને એક નાના ભાઇ હતા. મહેસાણામાં એમનું માસાળ હતું.ૐ.
· પ્રતિમાધક ધમ સાગરણિએ પવયપરિખા( મા. ૪ )ની વપત્તુ વૃત્તિ ( પત્ર ૮)માં કહ્યું છે કે જીવન પર્યંત વિકૃતિઓને( વિગĀt ) ત્યાગ કરનારા અને સવિગ્નવાદિ ગુણવાળા પંડિત જીવર્ષિગણિથી હું પ્રતિષેાધ પામ્યા .
દીક્ષાગુરુ તે વિદ્યાગુરુ—આનવિમલસૂરિએ ધમ'સાગરણને દીક્ષ! આપી હતી.૪ આ વેળા એમની ઉમ્મર સેાળ વર્ષની હતી,પ અને દીક્ષા મડ઼ેસાણામાં અપાઈ હતી,ક એમ સ્વ. દેસાઇએ કહ્યું છે.
પવયણપરિકખાની ચોથી ગાથાના અવતરણું ઉપરથી જગુાય છે કે વિજયદાનસૂરિ એ ધર્મ સાગરણના વિદ્યાગુરુ થાય છે . તત્તતરગિણી મા. ૫૯ ) પણ આ જ વાતનું
સમર્થન કરે છે.
વિદ્યાભ્યાસ—સીદ્ધવિમલગણના શિષ્ય દેવવિમલષ્ણુએ વિક્રમની ૧૭ મી સદીમાં રચેલા હીરસાભાગ્ય( સ. ૬, શ્લા. ૫૫ ) પ્રમાણે એમણે ન્યાયશાસ્ત્રતા અભ્યાસ કર્યો હતા. સહાધ્યાયી તરીકે હીરઢવ ણુ હતા. કે જેમ્મે આગળ જતાં હીરવિજયસૂરિ બન્યા.
નિશ્રાગુરુ—જે સમયે જેએ ગચ્છના અધિíત ડ્રાય તે સમયે એ ગચ્છતા અન્ય
૧ હૈ. સા. સ. ૪.(પૃ. ૫૬૧)માં આમ ઉરેમ છે, પણ તે ખાટા જણાય છે. કૅમકે વિ. સ. ૧૫૯૬ પહેલાં એ દીક્ષિત થયાનુ અગમાહારક કહે છે, અને . સા. સ’. .( પૃ. ૫૮૨ )માં પશુ વિ. સં. ૧૬૦૪ માં મસાગરને હાથે લખાયેલી હાથપેાથાના ઉલ્લેખ છે.
૨ એજન ( રૃ. ૫૬૨ ).
૩ એજન ( પૃ. ૧૬૬ ). ૪ જુએ પવયણપરિકખા ( વિ. ૧, ગા ૩ ।
: ૧–૬ જુઆ હૈ. સા. સ’. . ( પૃ. ૫૬૧ ). “ અહીં છવાર પતિ પાસે પોતાના નાના બંધુ સહિત દીક્ષા લીધી " એમ જે કહ્યું છે તે યથાર્થ નથી, કેમકે ઉપર સૂચવ્યા મુજબ એમના દીક્ષાગુરુ તે! આનવિમલસૂરિ .
૭ ‘ વિજય ’ શાખામાં ‘વિજય.’ નામને રજુ કરનાર તરીકે એ પ્રથમ છે, એમ પ્ર. પુ. મ. માં આગમાદારકે કહ્યું છે.
૮ હીરસાભાગ્ય( સ. ૬, શ્લા, ૪૯ )માં વ્રતી યાને મુનિ સાથેના અભ્યાસની વાત છે. શ્વે. હીર ગણિતે ‘ પડિત' પદવી અપાયાની હકીકત છે.
.
(૩૬)
( દલતા તાદ)માં ધસાગર ૬-૭૪ માં વસી ૧૬૦૭માં

Page #17

૨ જો
મહેાપાધ્યાય ધમ'સાગર ગિણની જીવનરેખા.
મુનિવરા માટે એએ‘ નિશ્રા-ગુરુ ' ગણાય. આવે સમયે ધર્માંસાગરણુએ જે કૃતિ રચી છે તેમાં એમણે પોતાને હીરવિજયસૂરિના શિષ્ય કથા છે.
'
'
< ગણ ’પદ્મ— હીરસાભાગ્ય( સ. ૬, શ્લો ૭૧ )ની સ્વાપન્ન ટીકા ( પૃ. ૨૭૦ ) માં ‘ દેવગિર ’( દૌલતાબાદ )ના ચામાસાને અંગે ઉલ્લેખ કરતી વેળા ધસાગરને ‘ ગણું ’ કથા છે એટલે આ · [ણ ’ પદ એમને વિ. સ. ૧૬૦૬ પહેલાં મળ્યું હોવુ જોઇએ, આ સંબંધમાં શ્રી પ્રવચનપરીક્ષાની મહત્તા પૃ. ૧૧)માં કહ્યું છે કે “ આ ઉપરથી એમ ચોક્કસ મનાય કે શ્રીમાનની દીક્ષા ૧૫૯૬ કરતાં વહેલી હાવી જોઈએ, કારણ કે ભગવતીજીના ચૈાગવહન કરવાથી ગણિપદ અપાય છે અને ભગવતીજીના યાગને માટે શાસ્ત્રમાં ફરમાવેલા દશ વર્ષા પર્યાય તે જરૂરી છે. ’
જો આ અનુમાન સાચું હેાય તે વિ.સ.૧૫૯૪માં એમના જન્મ થયાની વાત કેવી રીતે મનાય ? પ્ર.પ.મ. (પૃ. ૧૧) પ્રમાણે ‘ગણિ’ પદ વિષયદાનસૂરિએ આપેલું હેવું જોઇએ. ‘ વાચક ” પદવી—હીરસાભાગ્ય( સ. ૬, શ્લા. ૭૫ ) પ્રમાણે હીરને વિ. સ. ૧૬૦૮ માં ‘ પંડિત ' પદ અપાય. આ વર્ષોંમાં વિદાનસૂરિએ રાજવમલને તેમજ ધમસાગરને ‘ વાચક ' પદવી આપી.૧
'
કકિરણુાવલી
હસ્તાક્ષર' કલિકાલસર્વજ્ઞ ' હેમચન્દ્રસૂરિના ઉણા િગણસૂત્રેાદ્વારની એક હાથપોથી ધર્મ સાગરર્ગાણુએ વિ. સ. ૧૬૦૪ માં લખી હતી તે મળે છે.ર
કૃતિકલાપ——ધમ સાગરગણિએ જણુમરડ્ડી( જૈન માહારાષ્ટ્રી )માં તેમજ સંસ્કૃતમાં કૃતિ રચી છે. વળી એમણે પેાતાની તેમજ અન્યની કૃતિઓ ઉપર ગદ્યમાં સંસ્કૃતમાં કૃત્તિ રચી છે. એમની કેટલીક કૃતિએ એક કરતાં વધારે નામે ઓળખાય છે એટલે એ નામાંતરપૂર્ણાંક એમની કૃતિઓની એક કામચલાઉ સૂચી હું અહીં અકારાદિ ક્રમે આપું છુંઃ— રિયાવહિયવિચાર ( સ. પર્યાપથિકી વિચાર ) કુવકખÈાસિયસહસ્તકિરણ ( સં. ક્રુપક્ષ– ઇર્ષ્યાથકીયત્રિંશિકા
કોશિકસહસ્રકિરણ )
ઉટ્ટિયમયઉત્ત ( સ'. ઔક્ટ્રિકમતેાત્ર )
ઉસ્ત્રખંડન
ઉત્રપદોદ્ઘાટનકુલક
ઉસૂત્રપદે દ્બટ્ટનકુલક
ઉત્રાદ્ધટ્ટનકુલક બ્રૂિકમતાત્રદીપકા
આષ્ટ્રિમતાત્રાધાટનકુલક
૩૭
ગુરુતત્ત્વદીપક
ગુરુતત્ત્વપ્રદીપદીપિકા
તુ સ્વાષજ્ઞ વિવરણુ ગુરુતત્ત્વપ્રદીપિકા
ગુરુરવાડી ( સ’. ગુરુપરિપાટી )
ની સ્વાપન્ન ટીકા
ગુર્જાવલી
ગુર્વાવલી-પટ્ટાવલી
ચામુ`ડિકમતાસૂત્ર
૧ જુએ હીરસાભાગ્ય ( સ. ૬, શ્લા. ૭૭ ). ૨ જી જે. સા. સ. ઇ. (પૃ. ૫૮૨ ).

Page #18

૩૮
છો જેન ધર્મ પ્રકાશ
[ માર્ગશીર્ષ
જંબુદીપપ્રાપ્તિ ટીકા
પવયણુપરિકખા ( પ્રવચનપરીક્ષા ) તત્તરંગિણી (સં. તવંતરંગિણી) પવયણ પરિકખાની પજ્ઞ વૃત્તિ , ની સ્થાપનું ટીકા
પ્રવચનપરીક્ષા તપાગચ્છપટ્ટાવલી
મહાવીરવિસિષ ત્રિશિકા નિયચક્ર
ની ૫૪ વૃત્તિ નયચક્રની વૃત્તિ
વર્ધમાનદ્ધાત્રિ શિકા પજુસણદસસયર (સં. પયુંષદશશતક) વિરાત્રિશિકા ની ૫૪ વૃત્તિ
ડશકી પટ્ટાવલી
, ની સ્વપજ્ઞ વૃત્તિ પર્યુષણક્ષશતક
સર્વશતક પર્યુષણશતક
» ની વૃત્તિ. આ તમામ કૃતિઓ ભિન્ન ભિન્ન નથી, પરંતુ એક જ કૃતિ જુદાં જુદાં નામે અન્યત્ર નોંધાયેલી હોવાથી મેં તે તે નામો પણ આપ્યાં છે. બને ત્યાં સુધી કર્તાને જે નામ અભિપ્રેત છે તે નામથી હવે આ કૃતિઓ વિષે થોડુંક કહું છું –
ઇરિયાવહિયવિઆર–આ નામ કર્તાએ આ કૃતિની પહેલી ગાથામાં આપ્યું છે, અને એ આ કૃતિ જઈશુમરહદીમાં હોવાથી એને અનુરૂપ છે. અનેક પાઇય કૃતિએ એનાં સંસ્કૃત નામે ઓળખાવાય છે તેમ આ કૃતિ એમાં ૩૬ પડ્યો હોવાથી એના ઇર્યાપથિકીષત્રિંશિકા એ સંસ્કૃત નામથી ઓળખાવાય છે. વિ. સં. ૧૬૨૮ માં રચાયેલી આ કૃતિમાં. સામાયિક પછી ઈરિયાવહી પડિક્કમવી કે પહેલાં એ બાબતની ચર્ચા કરી, એ પહેલાં પડિક્કમવી એ નિર્ણય કરાયો છે. એનું વિશેષ સ્પષ્ટીકરણ એ આ નાનકડી કૃતિમાં આગમાદિના પાઠવડે કરાયું છે. આગોદય સમિતિએ ગ્રંથક ૪૯ તરીકે પ્રવજ્યાવિધાન ઈત્યાદિ ૧૩ કુલકો અને ધનવિજયકૃત આભાણશતકની પછી પત્ર ૧૫-૩૮અ માં આ લઘુ કૃતિ પણ વૃત્તિ સહિત ઇ. સ. ૧૯૨૭માં છપાવી છે. આના પછી ઉદિયમયઉસુત્ત કે જે ઔષ્ટ્રિકમતોત્રદ્ધાટન કુલક તરીકે ઓળખાવાય છે તે છે. ત્યાર બાદ આ કુલક ઉપર સંસ્કૃતમાં અવસૂરિ છે. એના પછી જિનદતીય-કલક, મૂલપુરુષવાદ અને ખરતરસામાચારી છે.
ધર્મ સાગરગણિત ઇરિયાવહિયવિઆર ઉપર ભાનુચન્દ્ર(?)ની વૃત્તિ છે એમ જિનરત્નકેશ(ભા. ૧, પૃ. ૪૦)માં ઉલ્લેખ છે.
ખરતરગચછના જિનચન્દ્રસૂરિના શિષ્ય જયસમે વિ. સં. ૧૬૪૦ કે પછી ૧૬૪૪ માં ઈર્યાપથિકાષત્રિશિકા રોપજ્ઞ વૃત્તિ સહિત રચી છે. આ કૃતિ ઉપર્યુક્ત કૃતિના ઉત્તરરૂપે હોય એમ ભાસે છે. | ઈરિયાવહિયવિઆરની ૭૫મી ગાથામાં આ કૃતિ વિ. સં. ૧૬૨૯ માં રચાયાને ઉલ્લેખ છે. વિશેષમાં આ માથામાં આને “સચિ૭યબતીસિયા’ કહી છે. ૩૨ મી ગાથા પછી બત્તીસિયા રયણા' એવો ઉલ્લેખ છે તે બત્રીસ દાંતની સંખ્યા સૂચવનાર ગાયાંક છે.

Page #19

અંક ૨ જે. ]
ઉપાધ્યાય ધર્મસાગરગથિની જીવનરેખા.
૩૯
૩૨ દાંત બે એઠવડે શોભે એમ કહી બીજી બે ગાથા અપાઈ છે અને અંતમાં ઉપસંહારરૂપે બે ગાથા છે, આમ એકંદર ૩૬ ગાથાઓ છે, એમ એક સ્થળે ઉલ્લેખ છે.
ઉદિયમયઉસ્તુતકર્તાએ પોતે આ નામ પહેલી ગાથામાં આપ્યું છે. જઈશુમરહદીમાં ૧૮ ગાથામાં આ નાનકડી કૃતિ રચાઈ છે, ૧૮મી ગાથામાં “ ચામુંડિઅમયઉસુર” (. ચામુહિકમતેવ) એવું આનું નામાંતર અપાયું છે. ચાર પ્રકારના ઉત્સવની અહીં વાત છે. ન્યૂન-ક્રિયા, અધિક-ક્રિયા, અયથાસ્થાન-નયા અને અયથાર્થકથન, આ કૃતિ સંસ્કૃત અચૂરિ સહિત આગોદય સમિતિ તરફથી મંથક « તરીકે છે. સ. ૧૯૨૭માં પ્રસિદ્ધ કરાઈ છે, એ બાબત આપણે ઉપર નોંધી ગયા છીએ. આથી હું અહી એ ઉમેરું છું કે આ પાઈય કૃતિને નીચે મુજબના નામે પણ ઓળખાવાય છે – ' ઉસૂત્રખંડન, ઉપદેધાટનકુલક, ઔષ્ટ્રિકમસૂત્રદ્ધાટનકુલક,
પ્ર. ૫. મ.(પૃ. ૧૧)માં તેમજ જિનરત્નકેશમાં આ કૃતિ વિ. સં. ૧૬૧૭ માં રચાયાનો ઉલ્લેખ છે, પરંતુ મૂળ કૃતિમાં તે રચનાવર્ષને નિર્દેશ નથી.
ઉપર્યુક્ત જયસોમના શિષ્ય ગુણવિનયે આ ઉત્સવ–ખંડનના પ્રત્યુતર પે ઉત્સગોદધાટનકલક નવાનગરમાં વિ. સં. ૧૬૬૫માં રહ્યું છે એમ જે. સા. સં. છે. (પૃ. ૫૯૦ ) માં ઉલ્લેખ છે, પરંતુ આની પ્રશસ્તિ વિચારતાં ગુરુવિનવે ધર્મસાગર ઉપાધ્યાયે રચેલા ઉત્સાઇક્નકુલકના ખંડનરૂપે ઉર્દૂ ધન-કુલકનંદન નવ્યનગરમાં વિ સં. ૧૬૬૫ માં રચ્યું છે, એમ જાણી શકાય છે.'
બ્રિકમસૂત્રદીપિકા-શું આ કૃતિ તે ઉદ્રિયમયઉસુ (સં. ઓષ્ટિકમહેસૂત્ર)થી ભિન્ન છે? આ નામ વિચારતાં તે એ કઈ વતિ હોય એમ લાગે છે. આ ઍકિમતોત્સવદીપિકાને અંગે જૈ. સા. સં. ઇ.(૧. ૫૮૨)માં એ ઉલેખ છે કે 'ખરતર ' ગછના ખંડનરૂપે આ કૃતિ વિ. સં. ૧૬૧૭માં રાઈ છે અને એના કર્તા ધર્મ સાગરે પિતાને હીરવિજયસૂરિના શિષ્ય તરીકે ઓળખાવે છે. જૈન ગ્રંથાવલી ૫. ૧૫૮) પ્રમાણે ઓષ્ટિકમતોત્રસૂદીપિકા વિ. સં. ૧૬૧૭માં રચાયેલી છે અને એ ૭૧૬ લેક જેવડી છે, જયારે ઓષ્ટ્રિકમતસૂત્રોદ્ઘાટનકુલક ૨૨ માથાનું છે (નહી કે ૧૮).
ક૫કિરણાવલી-આ પેજસવણાકપ ઉપરની ધાં સંસ્કૃતમાં વિ. સં. ૧૯૨૮ માં ( રાધનપુરમાં રચાયેલી વૃત્તિ છે, અને એ જૈન સામાનંદ સભા તરફથી મુનિ રામ( હવે સરિ )વિજયજીની પ્રસ્તાવનાપૂર્વક ઇ. સ. ૧૯૨૨ માં છપરાઇ છે.
આ વૃત્તિમાંની કેટલીક બાબતે વાસ્તવિક નથી એમ વિનવિજયગણિએ વિ. સં. ૧૬૯૬ માં રચેલી સુબોધકામાં કહ્યું છે. આ સુબાધિકાના સંપાદક આગદ્ધારકે આને અંગે સંરકૃતમાં ટિપ્પણો આપ્યાં છે અને કેટલેક સ્થળે ધર્મ સામણિના વક્તવ્યનું સમર્થન કર્યું છે તે કોઈ કોઈ સ્થળે એમની વાત સમુચિત નથી એમ પણ કહ્યું છે.
૧ આ ઉપરથી એમ લાગે છે કે ઉત્સવોદ્દઘટનકુલક એ ઉદિયમયઉસ્યુત્તનું નામાંતર છે.

Page #20

છે જેને ધર્મ પ્રકાશ,
[ માર્ગશીર્ષ
ધર્મસાગરગણિના શિષ્ય પાસાગરે' સુબાધિકાની સમાલોચનારૂપે એક કૃતિ રચી છે, અને એનું અશ્લીલ નામ રાખ્યું છે એવું કોઈક સ્થળે વાંચ્યાનું મને સ્કુરે છે. શું આનું જ બીજું નામ વિનયભુજંગમયુરી છે કે પછી વિનયવિજયગણિનાં વિવિધ વિધાનની સમાલોચનારૂપ અન્ય કઈ કૃતિનું આ નામ છે? અમૃતસાગરગણિએ વિનય ભુજંગમયૂરી રસ્યાનું કહેવાય છે તે કઈ કૃતિ?
" ગુરુતત્વદીપક–આ નામની કૃતિ પટ્ટાવલીસમુચ્ચયભા. ૨, પૃ. ૨૬૯)માં ધર્મ સાગરગણિની કેટલીક કૃતિઓની નોંધ લેતાં નિર્દેશાઈ છે, પણ એને પરિચય અહીં અપાયો નથી.
ગુરુતત્ત્વપ્રદીપદીપિકા–જે. સા. સં. છે.(પૃ. ૫૮૩)માં આની “ડશશ્લોકીગુરુતત્તપ્રદીપદીપિકા સવિવરણ” એમ નેધ છે, એ જોતાં એ જિનરત્નકેશ (ભા. ૧, પૃ. ૧૦૭)માં સેંધાયેલી ગુસ્તત્વદીપિકા જ છે એમ લાગે છે.
ગુતપ્રદીપિકા-જિનરત્નકેશ ભા. ૧, પૃ. ૧૦૭)માં સવિવરણ પડશ. શ્લોકી એવા નામાંતરવાળી આ કૃતિની નોંધ છે. આ નામની સાર્થકતા બાબત અહીં એવો ઉલ્લેખ છે કે ગુરુતપ્રદીપને આધારે એની રચના થયેલી છે. આ કૃતિની પૂર્વે ૨ઉસૂત્રકંકફદાલ એવા અન્ય નામવાળી મુક્તપ્રદીપની નોંધ છે. આના કર્તા ધર્મસાગરગણિ નથી, પરંતુ વિ. સં. ૧૬૦૬ માં લખાયેલી આનો હાથપોથી એમના કહેવાથી ઉતારાઈ લેવાયાનો અહી હકીકત છે. જેનાનંદ પુસ્તકાલયમાં ગુરુતરવપ્રદીપની આઠ વિશ્રામ પૂરતી એક હાથથી છે. એમાં પ્રત્યેક વિશ્રામને અંતે આ કૃતિનું બીજું નામ ઉસૂત્રકંદઉદ્દાલ પણ અપાયું છે, પરંતુ કર્તાનું નામ નથી.
બ૦ ૫૦ ૫૦(પૃ. ૧૧ ) માં એક હજાર જેટલા મથામવાળી ગુરુતત્વદીપિકાની નોંધ ધર્મસામરગથિની અન્યાન્ય કૃતિઓ પૈકીની એક તરીકે છે. એ જ ડશકીની પુજ્ઞ વૃત્તિ હેય એમ ભાસે છે.
| (ચાલુ)
'૧ મતભેદમાંથી મનભેદ જન્મે એ દુઃખ૬ ઘટના છે. કોઈ વ્યક્તિના વિચારોનું ખંડન કરતી વેળા એ વ્યક્તિને અંગે અમે તેવા વિશેષણો વ૫રાય અને એને ઉતારી પાડવાની મનોદશા સેવવા સંયમી ગણાતી વ્યકત પણ તૈયાર થાય એ મહરાજને વિજય સુચવે છે. ( ૨ આને અંગે મેં “મિતિકદાલ, કુમતિમતમુદ્દાલ, ઉસૂત્રકંદમુદ્દાલ ઈત્યાદિ ” નામના. લેખમાં થોડીક બાબત રજૂ કરી છે.

Page #21

000
00
ભાવનગર,
શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભાને સં. ૧૯ ના કાર્તિકથી સં. ૨૦૦૬ ના આ સુધીને ૨૦૧૧ આઠ વર્ષનો સંક્ષિપ્ત રિપોર્ટ. 2. A
વિક્રમ સંવત ૧૯૯૯ ના અશાડ માસના “ શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ” ના અંકમાં શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભાને વિ. સં. ૧૯૯૮ ને એટલે કે એકસઠમા વર્ષને વાર્ષિક રિપોર્ટ પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યું હતું. વિ. સં. ૨૦૦૦ માં આપણી સભાના આજીવન પ્રમુખ સ્વ. શ્રીંયુત કુંવરજીભાઈ આણું દજીની શારીરિક પ્રવૃતિ કઈક અસ્વસ્થ રહેવા લાગી અને સં. ૨૦૧ ના પિસ માસમાં તેઓશ્રી સ્વર્ગસ્થ થયા. ત્યારબાદ થોડા જ સમયમાં સભાના મુખ્ય કારકુન મેહનલાલ મગનલાલ શાહ પણ સ્વર્ગવાસી થયા એટલે તાત્કાલિક નામું તથા સરવૈયા તૈયાર થઈ શક્યો નહિ.
ત્યારબાદ ચડેલ હિસાબી-કમને પહોંચી વળવા માટે શ્રી પ્રાણજીવનદાસ છોટાલાલને, મહેનતામણુની રકમ આપીને, રાકવામાં આવ્યા. તેમણે સં. ૧૯૯૯ થી સં. ૨૦૦૫ સુધીના સરવૈયા તૈયાર કર્યા. આ કાર્ય માં શ્રી ડાહ્યાલાલ છોટાલાલ શાહ તથા શ્રી બેચરલાલ નાનચંદ શાહે સારો સહકાર આપો. દરેક વર્ષને વિગતવાર હેવાલ આપવામાં આવે તે ઘણો જ લાંબે રિપિટ થઈ જાય એટલે દરેક વર્ષની મહત્વની હકીકત સંક્ષિપ્ત રૂપમાં આપવામાં આવી છે. છેવટે છેલ્લી સાલનું એટલે કે સં. ૨૦૦૬ નું સરવૈયું આપવામાં આવ્યું છે કે જેથી સભાની નાણાંકીય સ્થિતિ સમજી શકાય. . .
સં. ૧૯૯૮ ની આખરે ૭ પેન સાહેબ, ૩૨૩ લાઈફ મેમ્બર, ૧૪૮ વાર્ષિક મેમ્બર અને ૧ આનરરી મેમ્બર મળી કુલ ૪૮૫ સભાસદે હતા, જયારે સં. ૨૦૦૬ ની આખરે ૧૮ પેટ્રન સાહેબે, ૪૦૮ લાઈફ મેમ્બર, ૧૭૬ વાર્ષિક મેમ્બર અને ૧ ઍનરરી મેમ્બર મળી કુલ ૬૦૩ સભાસદે છે, જે સભાની પ્રગતિ અને ચાહના દર્શાવે છે.
પેદન સાહેબોની નામાવલિ. શેઠ માણેકલાલ મનસુખભાઈ
અમદાવાદ શેઠ બબલચંદ કેશવલાલ મોદી સર કીકાભાઈ પ્રેમચંદ રાયચંદ
મુંબઈ શેઠ માણેકલાલ પ્રેમચંદ રાયચંદ રાવસાહેબ કાન્તિલાલ ઈશ્વરલાલ મેરખીયા શેઠ માણેકલાલ ચુનીલાલ

Page #22

૪૨
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ.
શેઠ મેાહનલાલ તારા દ શેઠ મણિલાલ દુર્લભજી શેઠ હીરાલાલ અમૃતલાલ *શ્રી મેાતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડિયા રાવબહાદુર શેઠ જીવતલાલ પ્રતાપશી શેઠ ભાગીલાલભાઈ મગનલાલ શેઠ રમણિકલાલ ભોગીલાલ પારેખ ચુનીલાલ દુર્લ ભજી રાવબહાદુર શેઠ નાનજી લધાભાઈ શેઠ નરેાત્તમદાસ કેશવલાલ શ્રી વીરચંદ્રે પાનાચદે શાહ શેઠ મિણલાલ વનમાળીદાસ
શ્રી અમરચંદ કુંવરજી શાહ
મેનેજીંગ કમિટી
પ્રમુખ
શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી
B, A. LL.B.
મેનેજીંગ
શ્રી ખાન્તિલાલ અમરચંદ્ન વેરા શ્રી છેટાલાલ નાનચંદું શાહ શ્રી ગુલામચંદ આણું દજી દેાશી શ્રી જગજીવન શિવલાલ પરીખ
સેક્રેટરીએ
B. SC. LL.B. શ્રી નગીનદાસ કુંવરજી કાપડિયા શ્રી વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહ B, A,
શ્રી કુંદનલાલ કાનજીભાઇ શાહુ
કમિટીના સભાસદો
શ્રી દીપચંદ જીવગુલાલ શાહ
[ મા શી
ઉપપ્રમુખ શેઠ ભાગીલાલભાઇ મગનલાલ
મુંબઇ
29
39
37
ભાવનગર
,,
,,
નાની ખાખર ( કચ્છ )
ઘાટકેાપર
વીરનગર
કલકત્તા
39
શ્રી ગુલાખચંદ લલ્લુભાઇ શાહ શ્રી મેચરલાલ નાનચંદ શાહ શ્રી ચત્રભુજ જયચંદ શાહુ
B. A, B.SO.
શ્રી ભીમજીમાઇ હરજીવન સુશીલ શ્રી ચુનીલાલ દુ ભજી પારેખ શ્રી ભાઈચંદભાઇ અમરચંદ્ર વકીલ
B, A. LL. B,
B. A. LL. B.
M. A. શ્રી કાંતિલાલ જગજીવન દેશી M, દુ કાય વાહી
15ય
આ વર્ષો દરમિયાન વહીવટી તથા અન્ય કામકાજ માટે વારવાર મેનેજીગ તથા છ રલ કમિટીએ ખેલાવવામાં આવેલ, પરન્તુ મહત્વના કામકાજની નોંધ નીચે પ્રમાણે છે
IL
*આ ગૃહસ્થા સ. ૨૦૦૭ માં સ્વસ્થ થયા છે.

Page #23

અંક ૨ જો ]
સભાને આ વર્ષના રિપેર
૪૩
સ. ૨૦૦૦ ની સાલથી “ શ્રી જૈન ધર્માં પ્રાય ” નું વર્ષ ચૈત્ર માસને બદલે કાર્તિકથી શરૂ કરવામાં આવ્યું.
સ. ૨૦૦૧ ના માહ શુદિ ૯ ને સામવારના રાજ જાણીતા થીએસેાક્રિસ્ટ નેતા શ્રી જિનરાજદાસ સભાની મુલાકાતે આવેલ તે પ્રસ ંગે જાણીતા પ્રતિષ્ઠિત શહેરી પણ તેમની સાથે આવેલ અને સભાની કાર્યવાહી, લાશેરી તથા પુસ્તક-પ્રકાશનતી પતિ જોઇ પ્રશંસા કરેલ.
સ. ૨૦૦૧ ના માહ શુદિ ૧૫ ને રવિવારના રાજ સ્વ. શ્રી કુંવરજીભાઈ આણુ છતી સ્વર્ગવાસ તિથિ પેાસ શુદિ ૧૧ નારાજ કાયમી પૂજા ભણુાવવા માટે શ્રી ટાલાલ નાનચંદ શાહ તરફથી રૂા. ૨૫૦] તથા સ્વસ્થની પુત્રી શ્રી જક્ષાર બહેન તરથી શ. ૧૦૦ન્તુ મળી કુલ રૂા. ૩૫૦૭ સ્વીકારવામાં આવ્યા અને પ્રતિવર્ષ તેના વ્યાજમાંથી પૂજા ભટ્ટાવાય છે.
સ. ૨૦૦૨ ના જેઠ વિદ ૦)) અને મેમ્બરાના મત પત્રથી મેનેજીંગ કમિટીની તે માટે નીચે પ્રમાણે પાંચ ગૃહસ્થેની એક
શ્રી અમરચંદ કુંવરજી શાહ શ્રી ગુલાબચંદ આણુ દજી રાશી શ્રી એચરલાલ નાનચક્ર શાહ.
અન્ના શુદિ ૧૧ ને બુધવારની મિટીંગમાં સ્થાનિક ચૂંટણી કરવાનું નિર્ણીત કરવામાં આળ્યુ અને ચૂંટણી-કમિટી નીમવામાં આવેલ.
શ્રી દીપચંદ જીવણલાલ શાહ શ્રી જીવરાજભાઈ રતનશી શાહ
સ. ૨૦૦૨ ના અથાડ વદિ છ ની જનરલ કમિટીમાં આવેલ મતપત્રકા પરથી ચુટાયેલ મેનેજીંગ કમિટીની જાહેરાત કરવામાં આવી, જે ક્રમિટીના નામેા મા રિપેટ માં શરૂઆતમાં પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવેલ છે. પ્રમુખ તરીકે શ્રી જીવરાજભાઇ ઓધવજી દેશી, ઉપપ્રમુખ તરીકે શ્રી ભેાગીલાલભાઇ મગનલાલ શેઠ અને એનરરી સેક્રેટરી તરીકે શ્રી અમરચંદ કુંવરજી શાહ તથા શ્રો દીષ છત્રશુલાલ શાહની ચૂંટણી કરવામાં આવી.
સ. ૨૦૦૪ ના અથાડ વદિ ત્રીજ ને નિવારના રાજ સભાના આજીવન પ્રમુખ અને ઉત્કર્ષ કરનાર સ્વ. શ્રી કુંવરજીસાઇ ખાણું છના આરસના બસ્ટ માટે રૂા. ૩૦૦૦) માર કરવામાં આવ્યા.
સ. ૨૦૦૬ ના માગશર શુદિ ૧૫ ને શનિવારના રોજ સભાના નાર અને સાહિત્યસેવી સ્વ. શ્રી મેનોપાઇ ગિરધરલાલ કાઢિયાને નિષ્ણુય કરવામાં આવ્યા.
ઉત્કર્ષ માં વૃદ્ધિ કરમાનપત્ર આપવાના
માસિકને અસલ
સ. ૨૦૦૬ ના માઢે દિ ત્રીજના રાજ “ જૈન ધમ પ્રકાશ ખાટ પડતી હાઇને તે દૂર કરવા માટે “ પ્રકાશ "નુ લવાજમ જે અત્યાર પર્યન્ત રૂા. ૧-૮-૦ હતું તે વધારીને સ. ૨૦૦૬ ના કાર્તિકથી રૂા. ૩-૦-૦ કરવામાં આવ્યું.
સ. ૨૦૦૬ ના વૈશાખ શુદિ પુનમ તથા પ્રથમ અાડ શુદિ ૧૨ ને મગળવારના રાજ

Page #24

શ્રી જેન ધમ પ્રકાશ
[ માર્ગશીર્ષ
સ્વ. શ્રી કુંવરજીભાઈ આણંદજીનું આરસનું બટ રાવસાહેબ શ્રીયુત કાન્તિલાલ ઈશ્વરલાલના હસ્તે પ્રથમ અશાડ વદિ ૮ શનિ, તા. ૮ મી જુલાઈ ૧૯૫૦ ના રોજ ખુલ્લું મુકાવવાનું નિર્ણત કરવામાં આવ્યું અને તેને માટે નીચેના ગૃહસ્થની કમિટી નિયુક્ત કરવામાં આવી. ( શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દોશી શ્રી ભેગીલાલભાઈ મગનલાલ શેઠ શ્રી અમરચંદ કુંવરજી શાહ
શ્રી દીપચંદ જીવણલાલ શાહ શ્રી ખાંતિલાલ અમરચંદ વારા શ્રી ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ શાહ
આ ઉપરાંત વિનંતિ મંજૂર કરવામાં, વહીવટી કાર્યો અંગે તેમજ બજેટ સંબંધી મિટીગ મેળવવામાં આવેલ,
તદુપરાંત શ્રી નેમચંદ ગિરધરલાલ કાપડિયા, શ્રી કુંવરજીભાઈ આણંદજી, શ્રી ગિરધરલાલ દેવચંદ, શ્રી જાદવજીભાઈ નરશીદાસ, શ્રી પરમાણુંદ અમરચંદ વેરા વિગેરેના અવસાન સંબધે છે. કદર્શક મિટીંગ મેળવવામાં આવેલ.
શ્રી સભા ખાતું સં. ૧૯૯૮ ની આખરે આ ખાતામાં રૂા. ૧ર૭૩૩માન્ન દેવા હતા તે સં. ૨૦૦૬ ની આખરે ૯૬૭પા દેવા રહ્યા છે. આ ખાતામાં શ્રી “ જૈન ધર્મ પ્રકાશ” ની ખોટ ખાતાના ખેંચાતાં રૂા. ૮૦૦૦) સાત હજાર માંડી વાળવામાં આવ્યા છે. આ ઉપરાંત આ ખાતામાંથી કાર્તિક દિ છઠ્ઠના રોજ શાન સમીપે, વૈશાખ શુદિ આઠમે પૂ. શ્રી વૃદ્ધિચંદ્રજી મહારાજની મૂર્તિ સમીપે ન ભણાવવામાં આવે છે. સભાની લાઈબ્રેરી માટે દૈનિક વર્તમાન પ, અઠવા, પાક્ષિ, માસિક તેમજ વાંચવા યોગ્ય નૂતન પુસ્તકે મગાવવામાં આવે છે તેમજ અની શ્રી ઉજમબાઈ જૈન કન્યાશાળાને રૂા. ૧૨૫) શ્રી વૃદ્ધિચંદ્રજી જૈન પાઠશાળાને રૂા. ૧૦• ) અને શ્રી વૃદ્ધિચંદ્રજી જેને સામાયિકશાળાને રૂ. ૨) વાર્ષિક ગ્રાંટ તરીકે આપવામાં આવે છે..
સભાસદની ફી ખાતું - આ ખાતામાં સભાના મકાનના ભાડા તથા વાર્ષિક સભાસદની ફી જમા કરવામાં આવે છે રખે ને પગાર, કંટીજ૮ ખર્ચ, મેળાવડા તથા માનપત્રો વગેરેનો ખર્ચ કરવામાં આવે છેસ. ૧૯૮૮ ની આખરે આ ખાતે ૪૩૬૯માત્રા દેવા હતા તે સં. ૨૦૦૬ ની આખર ૩પપાત્રા દેવા રહ્યા છે.
લાઈફ મેમ્બરની ફી ખાતું આ ખાતે સં. ૧૯૯૮ માં ૩૧૨૭૮ જમા હતા તે સં. ૧૯૯૯ થી સં. ૨૦૦૬ ની આખર સુધીમાં નવા પેટ્રને તથા લાઈફ મેમ્બરની વૃદ્ધિ થતા ૪૬૯૭૫ જમા થયા છે.
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ ખાતું યુદ્ધકાળ દરમિયાન કાગળા તથા પ્રીન્ટીંગના ભાવો વધતા ગયા અને યુદ્ધની પૂર્ણાદતિ પછી પણુ પરિસ્થિતિમાં સુધારો થવાને બદલે મેઘવારી વધતી ચાલી. “ શ્રી જૈન

Page #25

અંક ૨ જે ].
સભાન આઠ વર્ષને સંક્ષિપ્ત રિપિટ
ધર્મ પકાશ” ની પડતર કિંમત પણ વધીને રૂા. ચાર જેટલી થઈ ગઈ. વર્ષોથી જૈન ધર્મના પ્રચારને જે આદર્શ સભાએ સેવેલ તે આદર્શ પાર પાડવા માટે “ પરિસ્થિતિ સુધરી જશે ... એવા આશાવાદમાં રહીને માત્ર રૂ. દોઢના લવાજમે માસિક આપવું ચાલું જ રાખ્યું અને પડતી ખોટને પહોંચી વળવા માટે “શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ સહાયક ફંડ” શરૂ કરવામાં આવ્યું. જો કે શરૂઆતના બે ત્રણ વર્ષોમાં આ ફંડમાં સારી રકમની સહાય મળી પરંતુ પાછળથી તે સહાય મંદ થતી ગઈ અને છેવટે સં. ૨૦૦૬ માં “ પ્રકાશ” ના લવાજમમાં વધારો કરવામાં આવ્યું.
વિષમ પરિસ્થિતિને કારણે “પ્રકાશ”ને આશરે રૂા. દશ હજાર ઉપરાંતની ખોટ સહન કરવી પડી. “પ્રકાશ” હમેશાં ઊંચા પ્રકારના ગ્લેઝ કાગળ પર છપાય છે અને વાંચન પણ પૂરતું આપવામાં આવે છે એટલે તેની પડતર કિંમત ઊંચી રહે છે. વળી જે લવાજમને વધારો કરવામાં આવે છે તે તે ફક્ત ગ્રાહક બંધુઓને જ લાગુ પડે છે. સભાના લાઈફ મેમ્બરોને તે તે ભેટ તરીકે આપવું જ રહ્યું એટલે હજી પણ વર્ષ દહાડે થોડી ખોટ સહન કરવી પડે છે.
પ્રકાશ સહાયક ફંડમાં ” કણે કણે કેટલી રકમની સહાય આપેલ તે તે વખતના પ્રકાશ” માસિકમાં વિગતવાર દર્શાવવામાં આવેલ છે. છેવટે સં. ૨૦૦૬ ની સાલમાં
પ્રકાશ” ખાતે ખેંચાતી રૂ. ૭૦૦૦) સાત હજારની રકમ સભા ખાતે માંડી વાળવામાં આવી છે.
પ્રકાશ” ને જે પ્રચાર છે, “ પ્રકાશ” પ્રત્યે ગ્રાહકોની જે ચાહના છે અને પ્રકાશ” પ્રત્યે લેખકબંધુઓને જે આદરમાવ છે તે માટે “ પ્રકાશ” હંમેશા મગરબી ધરાવે છે અને હજી પણ જૈન ધર્મના વિશેષ ને વિશેષ પ્રચાર માટે પ્રયાસ કરતા રહેવાની મને ભિલાષા છે. “પ્રકાશ” જેટલા દીર્ઘ આયુષ્યવાળું એક પણ માસિક જન સમાજમાં નથી, જે પરમકૃપાળુની કૃપાનું જ ફળ છે. “પ્રકાશ” સહાયક કંકમાં જે જે દાતાઓએ મદદ કરી છે તેઓ પ્રકાશના ઉત્કર્ષના યશના ભાગીદાર છે અને તે અંગે તેઓને આભાર વ્યક્ત કરવામાં આવે છે. ખાસ કરીને સર કીકાભાઈ પ્રેમચંદે આ સહાયકફંડમાં ૫૦૦૧૦૦૦-૫૦૦ એ પ્રમાણે રૂ. ૨) બે હજારની મદદ કરેલ છે, જે અભિનંદનીય છે. “ સહાય” ની નેધ નીચે પ્રમાણે
સં. ૧૯૯ રૂ. ૧૦૮૬) (રૂા. ૧૦૦૦, સર કીકાભાઈ પ્રેમચંદ ) સં. ૨૦૦૦ રૂ. ૫૦૭ (રૂ. ૫૦૦, , , , સં. ૨૦૦૧ રૂ. ૧૨૪) (ગ્રાહક બંધુઓ). સં. ૨૦૦૨ રૂ. ૨૧૦૬ (સભાસદ બંધુઓ, ગ્રાહકો અને પરચુરણ) સં. ૨૦૦૩ રૂ. ૭૦૫li (ગ્રાહક બંધુઓ વિગેરે ) . .

Page #26

૪૬
શ્રી
ન ધર્મ પ્રકાર
[ માર્ગશીર્ષ
સં. ૨૦૦૪ રૂા. ૪૨૩ (ગ્રાહક બંધુઓ વિગેરે ) સં. ૨૦૦૫ રૂ. ૧૫૦ ( , ) સં. ૨૦૦૬ રૂ. ૧૯૧) ( ,
અમુક અમુક પ્રસંગને અનુલક્ષીને “પ્રકાશ”ના સ્પેશ્યલ અંકે પ્રગટ કરવામાં આવ્યા હતા. સ્વ. શ્રી કુંવરજીભાઇને સ્મરણુક, સ્વ. શ્રી વિજયનેમિસુરિજીને અર્ધા જલિ અંક, શ્રી મોતીચંદભાઈ સન્માન-સમારંભ અંક, શ્રી કુંવરજીભાઈ બસ્ટ-અનાવરણ વિધિ અંક. વિગેરે વિગેરે.
પ્રકાશ ની અમુક નકલ ૫. સાધુ-સાધ્વીજીઓને તેમજ કેટલીક સંસ્થાઓને ભેટ તરીકે મોકલવામાં આવે છે.
શ્રાવણ શુદિ ત્રીજ, વર્ષગાંઠ ખાતું. યુદ્ધકાળ દરમિયાન અને પછી પણ સામુદાયિક જમણુ પર પ્રતિબંધ હોવાથી સભાની વર્ષગાંઠને દિવસે સભાના મકાનમાં પ્રભુજી પધરાવી સવારના પૂજા ભણાવવામાં આવે છે અને બપોરના ટી-પાર્ટી કરવામાં આવે છે.
કાર્તિક શુદિ છઠ્ઠ . આ દિવસે પણ સવારના જ્ઞાન સમીપે પંચજ્ઞાનની પૂજા ભણાવવામાં આવે છે અને બપોરના હાલના કાયદા અનુસાર ટી-પાર્ટી કરવામાં આવે છે.
લાઇબ્રેરી સભા હસ્તક નમૂનેદાર લાઈબ્રેરી છે. ધાર્મિક પુસ્તકે વિશાળ સંખ્યામાં છે, જેને લાભ વિશેષ સંખ્યામાં લેવાય છે. વર્ષોવર્ષ નવા નવા પુસ્તકો વસાવવામાં આવે છે. લાઈબ્રેિરી ખાતે ૧૧૧૫૬૮ ના પુસ્તકો છે.
શ્રી જીવદયા આ ખાતું સભા સંભાળે છે. આ ખાતે ફંડ પણ ઠીક છે. દરવર્ષે વ્યાજી રકમના દુનિયા પળાવવામાં આવતાં અને પર્યુષણના આઠ દિવસ માછલાની જાળ છોડાવવામાં આવતી અને તેને માટે વાર્ષિક રૂા. ૮૦૦ થી ૯૦૦) નો ખર્ચ કરવામાં આવતું, પરંતુ નિર્વાસિત લોકેાના આગમન પછી આ વ્યવસ્થા બરાબર રીતે ન સચવાઈ શકાવાથી બે વર્ષથી આ કાર્ય બંધ કરવામાં આવ્યું છે. સભા હસ્તક આ ખાતાના રૂ. ૮૮૫પાત્ર છે. આ ઉપરાંત સૌરાષ્ટ્ર સરકારના ત્રણ ટકાના વ્યાજના રૂ ૩૪૦૦ (૨૦૦૦+૧૪૦૦ ) ને બેન્ડ છે.
જનતામાં જ્ઞાનની ભૂખ જાગે અને સુસંસ્કારોનું સિંચન થાય તેવા હેતુથી સં. ૨૦૦૨ માં સભા તરફથી “ભાષણ–શ્રેણિ” ગોઠવવામાં આવેલ પણ તેને બહુ આવકાર ન મળવાથી ત્રણ ચાર પ્રવચને બાદ તે યોજના પડતી મૂકવામાં આવી હતી.

Page #27

અંક ૨ જે ].
સભાને આઠ વર્ષને સંક્ષિપ્ત રિપોર્ટ
(૧) સં. ૨૦૦૨ ના અંશાડ વદિ ૦)) ને રવિવારના રોજ બપોરના સાડાચાર વાગે શ્રી ભીમજીભાઈ હરજીવન સુશીલનું “ભગવાન મહાવીરને શ્રમણયુગ એ વિષય પર પ્રવચન રાખવામાં આવેલ.
(૨) સં. ૨૦૦૨ના શ્રાવણ શુદ ૭ ને રવિવારના રોજ “ભગવાન મહાવીર અને ક૯૫સત્ર” એ વિષય પર શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દોશીનું પ્રવચન રાખવામાં આવેલ.
() સં. ૨૦૦૨ ને ભાદરવા સુદ પાંચમના રોજ સવારના “ક્ષમાપના- મહેત્સવ” રાખવા માં આવેલ જે સમયે પૂ. મુનિરાજશ્રી વિજ્ઞાનવિજયજી, પૂ. મુનિશ્રી ચેતનવિજયજી તથા શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશના "ક્ષમાં” ને લગતા પ્રવચને થયા હતા.
(૪) શ્રી ૨૦૦૨ ના આસો વદિ ૮ ને શુક્રવારના રોજ સવારના નવ વાગે સટ્ટગુણુનુરાગી મુનિશ્રી કરવિજયજી મહારાજની પુણ્યતિથિ ઉજવવામાં આવેલ. જે પ્રસંગે પૂ. મુનિરાજશ્રી વિજ્ઞાનવિજયજી, પૂ. મુનિશ્રી ચેતનવિજયજી, શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી, શ્રી જગજીવનદાસ પોપટલાલ પંડિત અને શ્રી અમરચંદ માવજીના સ્વર્ગસ્થના વનને અંગે પ્રેરણાદાયક પ્રવચન થયેલ.
સભા તરફ્ટી વર્ષો થયા સંસ્કૃત વર્ગ ચલાવવામાં આવે છે, જેને ઘણા જૈન-જૈનેતર છ લાભ લઈ રહ્યા છે.
એજ્યુકેશન બોર્ડની ધાર્મિક પરીક્ષાના સેન્ટર તરીકે સભા કાર્ય કરે છે.
રવ. ની કુંવરજીભાઈ આણંદજીના આરસના બસ્ટને અનાવરણુ-મહત્સવ ભારે દબદબાપૂર્વક ઉજવાયે હતું. તે સમયે બહારગામથી સેંકડે શુભેચ્છાના સંદેશાઓ આવ્યા હતી. તેમજ રાવસાહેબ શ્રી કાંતિલાલ ઈશ્વરલાલના અધ્યક્ષપદે, બીજા બહારગામના માનવંત મહેલની હાજરી વચ્ચે, આ પ્રસંગ સફળતાપૂર્વક પાર પડ્યો હતો. બસ્ટ શ્રી પરમાણુંદ કુંવરજી કાપડિયાની જાતિદેખરેખ નીચે, જાણીતા શિલ્પી વાઘ હસ્તક તૈયાર થયેલ હv ઘણું જ આકર્ષક અને સુરમ્ય બનેલ છે. બ૮ સભાના ઉપરના હોલમાં સ્થળે ગોઠવવામાં આવ્યું છે.
આ ઉપરાંત શ્રીયુત મેતીચંદભાઈ ગિરધરલાલ કાપડિયાને માનપત્ર આપવાને મેળાવડે પણ શ્રી નટવરલાલ માણેકલાલ સુરતીના પ્રમુખસ્થાને કરવામાં આવેલ, જે પ્રસંગ પણ તારે ઉમળકાભેર ઉજવાયું હતું. આ બંને પ્રસંગને અનુલક્ષીને “ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ” ના ખાસ અંકે પ્રગટ કરવામાં આવ્યા હતા.
કાંતે અમો એટલું જ ઇચ્છીએ છીએ કે-સભાસદ બંધુએ આ સભાને પોતાની ગી તેના ઉત્કર્ષ માટે ફાળો આપે અને એ રીતે જ્ઞાન-પ્રચાર અને જૈન ધર્મના પ્રચારના મહદ પુણ્યના ભાગ્યશાળી બને, અમાને મળેલ સહકાર બદલ સૌ કોઈને આભાર વ્યક્ત કરવામાં આવે છે.

Page #28

૪૮
૯રપાટ્ટા
૩૫પાના
૪૬૯૭૫૫
૪૬૪નાના
૫૦)
૮૮૫પાટ્ટ
૨૪૪ાન
etla
૩૭૪)ના
૨૦૧૬)l
બના
જન્મા
ર૩મન્ન
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
સ. ૨૦૦૬ ના આસા વદ ૦)) સુધીનું સરવૈયું.
શ્રી સભા ખાતે
શ્રી સભાસદની ફી ખાતે
શ્રી લાક મેમ્બરની પી
શ્રાવણ સુદી ત્રીજ વગાં કાર્તિક સુદિ છઠ્ઠ−ટી-પાર્ટી
૧૦૩૪||
તરફથી પુસ્તક છપાવવા ૨૩૪ા અઠ્ઠમાતીને પ્રભાવના ખાતે ૬૯૦૭)ના મુઢ્ઢા છપાવવાના, મુકસેલરાના પરચુરણુ ખાતે
વાર્ષિક મેમ્બરાના તથા લાઇબ્રેરી ડીપોઝીટના
2
શ્રી જીવદયા ખાતે
શેઠ ત્રિભુવન ભાણજી કન્યાશાળા બહેન માંઘી લગ્ન સ્મારક શ્રાવણ શુદી ત્રોજ માૠાની જાળ છે।ડાવવા
કાતિ ક શુદી ખીજે શ્રી ઉજમ
આઇ કન્યાશાળામાં પ્રભાવનાના શ્રી જૈન ખેાર્ડીંગ ખાતે
શ્રી કુંવરજીભાઇ વ વાસ તિથિ પૂજા ભણાવવા ખાતે ગાંધી અમચંદ ઘેત્રાભાઇ
૧૬રપાન
૧૧૧૫૬
શ્રી જૈનધમ પ્રકાશ ખાતે શ્રી લાઇબ્રેરી ખાતે
છબ્બાના શ્રી ટિકીટના મેળ ખાતે ૫૧૪૭)૦ા વેચવાના પરભાર્યા પુસ્તકા ખાતે ૭૭૭૯।।ા સભાની છપાવેલી મુકા ૨૫૬૯૫)દ સભાના મકાન ખાતે ૨૩૨૮પાદા સૌરાષ્ટ્ર બે'ક ખાતે
૨૪૧૭)Ăા શ્રી કુંવરજી આણુંદજી સ્મારક કુંડ ખાતે
૫૪૩૫
૪૨૬૨સાણા ભાડુતો, કાગળ, બુકસેલરા વિગેરે પાસે લેણ.. વાર્ષિક મેમ્બરા પાસે
૬૯૫)
[ મા શીય
૧૦૬૧
૮૩૭૩૬ાત્રા
ઉબળેક વી. પી. વિગેરેના
શ્રી પુરાંત જસે રાકડા
પાના ફે
૧૩પાાાા ઉખલેક ખાતે દેવા
૮૩૭૩ગા
આ સરવૈયું સ. ૨૦૦૭ ના આસા વદ ૧૩ ની મેનેજીંગ કંમટીમાં અને સં. ૨૦૦૮ ના કાર્તિક શુદિ છ તે સામવારની જનરલ કમિટીમાં મંજૂર કરવામાં આવેલ છે.

Page #29

પ્રકીર્ણ
ચાતુમસ-પરિવર્તન. વડવામાં બિરાજતા મુનિરાજશ્રી ચંદ્રકાંતરાગરજી મહારાજ તથા મુનિશ્રી ચંદ્રમ મસાગરજી મહારાજે કાર્તિકી પૂર્ણિમાના રોજ શેઠ ભેગીલાલભાઈ મગનલાલને બંગલે ચાતુર્માસ બદલ્યું હતું. તે જ દિવસે બપોરે કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યની જયંતિ મુનિરાજશ્રીના અધ્યક્ષસ્થાને ઉજવવામાં આવેલ, જે પ્રસંગે ઠીક પ્રવચન થયેલ.
કાર્તિક વદિ એકમને દિવસે સ્વ. ગોવીંદલાલ ગાંડાલાલની ધર્મપત્ની દીવાળી બાઈની વિનંતિથી તેમની ફેકટરીએ પધારેલ, જ્યાં બપોરના પૂજા ભણાવવામાં આવેલ અને રાત્રિના ભાવના થયેલ. પરંતુ મધ્ય રાત્રિએ એકાએક અગ્નિકેપ થતાં મહામુશીબતે શાસનદેવની કૃપાથી મુનિરાજશ્રી આદિ સર્વને બચાવ થયેલ. વદિ ત્રીજને દિવસે શ્રી ખોડીદાસ હેમચંદ રાયેલોના મકાને પધારતાં પૂજા ભણાવવામાં આવેલ. સંઘના આગ્રહથી મુનિરાજશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી કા. વ. ૧૨ થી સમવસરણના વંડે વ્યાખ્યાન આપવા માટે પધારે છે. મા. શુ. ત્રીજને દિવસે અગ્નિ-પ્રપના અકસ્માત્ સમયે તનતોડ મહેનત કરનાર નિર્વાસિત બંધુ બચુભાઈ તથા ભાવસાર તારાચંદ મોહનલાલને પારિતોષિક આપવાનું નિર્ણત થયું હતું
શ્રી ચુનીલાલ દુર્લભજી પારેખના બંગલે ચાતુર્માસ રહેલ પં. શ્રી કનકવિજયજી આદિ ઠાણા કાર્તિકી પૂર્ણિમાના રોજ શ્રી રવચંદ ગોરધનને ત્યાં ચાતુર્માસ પરિવર્તન માટે પધાર્યા હતા, જ્યાં બપોરના પૂજા ભણાવવામાં આવેલ. બાદ વદિ એકમના રોજ શ્રી ભેગીલાલભાઈ મગનલાલ શેઠના બંગલે પધાર્યા હતા જ્યાં બપોરના પૂજા ભણાવવામાં આવેલ. તેઓશ્રી કા. વ. ૧૧ ને રવિવારના અત્રેથી વિહાર કરી પાલીતાણા ૫ધારતાં વરતેજ મુકામે સારી સંખ્યામાં જનતા ગઇ હતી.. બપોરના પૂજા ભણાવવામાં આવેલ.
કાળધર્મ પામ્યા પં. શ્રી કંચનવિજયજી મહારાજના શિષ્ય મુનિશ્રી ભરતવિજયજી અત્રે - વડવાના ઉપાશ્રયે લાંબા સમયથી પક્ષઘાતની બીમારી ભેગવતા હતા. તેઓશ્રી કા. ૧, ૨ ને ગુરુવારના સાંજના પાંચ કલાકે સમાધિપૂર્વક સ્વર્ગસ્થ થયા છે. તેઓશ્રીને અગ્નિસંસ્કાર કાં. વ. ૩ ના રોજ કરવામાં આવેલ. વડવાના સશે મુનિશ્રોની સારી રીતે વૈયાવચ્ચ કરી હતી. - પં શ્રી કંચનવિજયજી પણ પાટણખાતે ખેતરવસીના ઉપાશ્રયે કાર્તિક શુદ્ધિ ૩. ના રોજ સમાધિપૂર્વક સ્વર્ગવાસી થયા છે. તેઓશ્રી આ વર્ષે તેમના ગુરુદેવ આ. શ્રી વિજયભક્તિસૂરિજી સાથે ચાતુર્માસ રહ્યા હતા. વાની બીમારી લાંબા સમયથી હતી. પૂ. ગુરુદેવે સારી રીતે આરાધના કરાવી હતી. સ્વર્ગસ્થ પંન્યાસશ્રીએ શાસનસેવાના સારાં કાર્યો હતો તેમજ સાહિત્યદ્વાર પણ કરેલ. * બંને મુનિરાજે ભાવસાર જ્ઞાતિના હતા. વડવાના દેરાસરે ભાવસાર બંધુએ તરફથી બંને મુનિરાજોને આત્મકલ્યાણાર્થે અઠ્ઠાઈ મહેસવાદિ કરવામાં આવેલ.

Page #30
- - રા', neg. No. p. 10 XXXKXKXXENXOXLXNILNEK સંયુક્ત એક સને 1952 થી “શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ માસિકની પ્રસિદ્ધિની જ તા. 25 મી મંજૂર થઈને આવવાથી, ડીસેમ્બર તા. 5 મીન માર્ગશીર્ષ માસને આ અંક પ્રગટ થયા પછી હવે પછીને પોષ-મહાને સંયુક્ત અંક તા. 25 મી જાન્યુઆરી પિસ વદિ 14 ને શુક્રવારના રોજ બહાર પડશે. જીવનને સ્પર્શતા પ્રશ્નોને સંક્ષિપ્તમાં સમજાવતાં અવશ્ય વાંચે. પાંચ પુ વસાવી લ્યો. ત્રણ મહાન તકો 0-10-0 આદર્શ દેવ 0-10-0 સફળતાની સીડી 0-10-0 ગુરુ દર્શન 0-10-0 સાચું અને ખોટું 0-12-0 લખ–શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર, શ્રી પાર્શ્વનાથ પંચકલ્યાણક પૂજા [નવી આવૃત્તિ-અર્થ સાથે. ] સભા તરફથી ઉપરોક્ત પૂજા બહાર પડેલ, તે ઘણા સમયથી શીલકમાં ન હોવાથી તેની આ સુધારેલી નવી આવૃત્તિ બહાર પાડવામાં આવી છે. પ્રજાનો અર્થ સ્વ શ્રી કુંવરજીભાઇને લખેલ હેવાથી સમજવામાં ઘણી જ સરલતા રહે છે. ( કિંમત પાંચ આના. પટેજ અલગ. લખે. શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર ખેદકારક સ્વર્ગવાસ ભાવનગરનિવાસી શ્રી પરમાણંદ નરશીદાસ શાહ 58 વર્ષની વયે સં. 2008 ના કાર્તિક શદિ તેરસ ને રવિવારના રોજ સ્વર્ગવાસી થયા છે. તેઓશ્રી સ્વભાવે મિલનસર. શાંત પ્રકૃતિને તથા વ્યાપારરસિક હતા. સ્વર્ગસ્થ હાલમાં જ અત્રેના સંધને ઉપાય બનાવવા માટે જમાદારની શેરીના પિતાના મકાનની અમુક જગ્યા અર્પણ કરેલ છે, આ ઉપરાંત અત્રેના મોટા જિનાલયમાં શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનને તથા દાદા સાહેબમાં થી ચંદ્રપ્રભુને ગાદીનશીન કરવામાં ભાગ લીધો હતો, અને સ્વર્ગસ્થના આત્માની શાંતિ છી તેમના સુપુત્ર બાબુભાઈ વિગેરે આપ્તજનેને દિલાસો આપીએ છીએ. મુદ્રકઃ શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઈ- શ્રી મહેદય પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ, દાણાપીઠ-ભાવનગર. For Private And Personal Use Only