Jain Dharm Prakash 1944 Pustak 060 Ank 01

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533703/1

Page #1

मोक्षार्थिना प्रत्यहं ज्ञानवृद्धि कार्या।
GLUE
R
SESSFUSEFUHURT
BEW
યા
જૈન ધર્મ પ્રકાશ
પુસ્તક ૬૦ મું :
'.
અંક ૧ લે
- વજ
(यावं परमा
श्री जैन धर्म प्रसारक सभा.
૨૪૭૮ --
#
- વિક્રમ સંવત ૨૦૦૦
કાર્તિક
પ્રગટકર્તા- : શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા ' ' ભાવનગર
UEUSES
T

Page #2

ન થી જેન ધમેપ્રકાશ બહારગામ માટે આર અંક ને ભેટના પોરટેજ સાથે વાર્ષિક લવાજમ શોપ
- અંક ૧ લો
11, -II,
ઈ
- ગ
વિક્રમ સં. ૨૦૦
તો , ' , જ
કે જ અનુક્રમણિજી ' , , ૧ શ્રી આદિજિન સ્તવન , , . . . . . . - ૧ - ૨. શ્રી સુમતિર્જિન પ્રતિ મંગળ અભ્યર્થના. (મગનલાલતીચંદ શાહ) રે
૩. મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા (પ).. . ( ર ): * ૨ ૪. શ્રી નેમિનાથ જિન સ્તવન . " ( આ. શ્રી વિજયસરિ) ૩ - છે. આમાં શી મૂછ . . .*? * ( મુનિ ભદ્રાનંદ) ૩.
- '.. . (કુંવરજી) ૪. : - ૭. શ્રી પ્રશ્નસિંધુ : ૨ છે. કારને (.આ. શ્રી વિજયપધ્વસરિ) ૫ ૮. વધો વિશ્વમાં “જેન ધર્મ પ્રકાશ (રાજપળ મગનલાલ વોરા ) ૯: ૯વીરવિલાસ: (૧૧) ' ર, મા .. ..( મૌક્તિક) ૧૦ ૧૦. શ્રી તત્વાર્થસૂત્ર-સાનુવાદ: અધ્યાય ૬ ઠ્ઠો.. ( મુનિ રામૈવિજયજી ) ૧૩. ૧૧. પૌષધવતના ૮૦ ભાંગા .. -
. (કુંવરજી) ૧૬કે હેર છવના આઠ પ્રકાર
(કુંવરજી) ૧૭, ૧૩. નારર . . ( પ્રશ્રકાર-માસ્તર અંબાલાલ ચુનીલાલ-ઉમતા) ૧૭
( રાજમલ ભંડારી-આગર) ૧૯ ૧૪. પીકેન ધર્મ પ્રકાશ રાજુ દો
(રાજમલ ભંડારી) ૨૧ ૧૫. શ્રી આનંદઘનજીનું દિવ્ય જિનમાર્ગદર્શન. , તે -
(. ભગવાનદાસ મનસુખભાઇ મહેતા ) રર ૧૬. પ્રભાવિક પુરુષેક પટ્ટધર બેલડી પ . (મોહનલાલ દીપચંદચોકસી) ૨૯ ૧૭. પન્યાસ શ્રી મણિવિજયજી મહારાજના જયંતિ.. . ( કુંવરજી ) ૩૩.
* ને *
* કામ કરતા
-
-
-
-
: લાઈફ મેમ્બર -
"
મુંબઈ :
બે ૧
... ' નવો સભાસદનાં નામ ૧-શાહ-બળવંતરાય ભાઈચંદ
ન ભાવનગર * ૨ શાહ હીરાલાલ અનોપચંદ
અને તે છે ૩, શાહ સારાલાલ લક્ષ્મીચંદ ૪, દેશાઈ વીરચંદ હેમચંદ : ૫ શાહ હીરાલાલ ગંભીરદાસ -શાહ શાંતિલાલ જીવણલાલ વઢવાણુ હાલ . ૭ કોપેડિયા અર્જુન લાલ નેમચંદ કરતા . ભાવનગર - આ શાહ એમરચંદ માવજી . . . . મારી મા
એ બઈ -
વાણુ હાલ
આ અનલાલ
રાજ - વાર્ષિક મેમ્બર છે : છે,

Page #3

કે
દર
છે
કરી
रित्राणि मोक्षमार्ग:
S
=વટ
गदर्शनज्ञानचारिया
કો) જેન ધોકાણ ઉપર
પુસ્તક ૬૦ મું -
કાતિક
1 વિ. સં. ૨૦૦૦
૩ ૨, ૬ તિ, ઈ વીર સં. ૨૪૭૦ અંક ૧ લો |
મોક્ષાના પ્રયદું જ્ઞાનવૃદ્ધિઃ #ા (મુદ્રાલેખ ) - શ્રી આદિજિન સ્તવન
( અનંતવીરજ અરિહંત ! સુણ મુજ વિનતિ-એ દેશી) તારક વારક મેહનો સ્વામી તું જ, જય મરુદેવાનંદન જ્ઞાનદીપક જા; નાભિકુલદધિચંદ્ર જગતપતિ તું જયો, ભવિક સરસહ બોધ દનેશ્વર તું જા. ૧ પરમપુરુષ પુરુષોત્તમ પાવન તું જય, જય સુનંદાત યુગાદિ તું જ છે સુરનરસેવિત પાદકમલ પ્રભુ તું જ, વિમલદશા તુજ નાથ !નિરંજન તું જ. ૨ બેધિ અનુપમ ઉત્તમ ગુણઅર્ણવ જ, આદિ રહિત ઉપગારી જગમાં તું જો; પરહિતવ્યસની પદપુરુષેત્તમ તું જ, સ્વર્ગ મત્યુ પાતાલે સાહિબ તું જ. ૩ Us
સ્થાન વીશની સાધના સાધક તું જયો, ભવે ત્રીજે નિકાચિત જિનપદ / જયે; (IIM ધર્મરસિક જગજંતુ મહેચ્છક તું જ, તીર્થંકર પદભેગી મહેશ્વરે તું જ. ૪ (II)
દર્શન અમૃત પામી મહોદય મેં લઘો, આજ ગયો ભવરોગ ના દર્શન થ; ભવ અટવી ઉલ્લંધન સહેજે મેં કી, સુખસિંધુતટ પામી પ્રભુતા હું લહ્યો. ૫ આતમ સાખી અનુભવ મુજ હૈયે રહ્યો, તું જાણે કિરતાર કૃપાળુ સહ્યો; તાર ન તૂટે અતૂટ પ્રેમ તુજશું થા, નામી રૂચક વદે શિવમારગ મેં લણો. ૬

Page #4

નૂતન વર્ષારભે શ્રી સુમતિજિન પ્રતિ
"
:::
ક:
:
છેમંગળ અભ્યર્થના છે
શૈoex- (રાગ-સોરઠની લય ) --Sese8 છે વંદન સુમતિનાથને, કરુણામય મંગળ ધામને,
. છે વંદન સુમતિનાથને. કુળદીપક પ્રભુ મધ પિતાના, દુઃખ નિવારણુ આ જનતાના (૨)
મંગલાનંદન કેદને-છે વંદન સુમતિનાથને. ૧ કુમતિ કાપ સુમતિ જિનંદા, સુમતિ આપને સુખકંદા (૨)
ફેડો કર્મના ફંદને-છે વંદન સુમતિનાથને. ૨ શાંત રાગ વાણીમાં વરસે, ચાતક સમ ભવિ જીવે તલસે; (૨)
- શાશ્વત સુખને કારણે છે વંદન સુમતિનાથને. ૩ જડવાદે ઘેર્યું જગ આજે, મિથ્યાત્વમાં તે રામા; (૨)
દુબુદ્ધિની પ્રેરણ-છે વંદન સુમતિનાથને. ૪ કુમતિએ ભવ બંધન કીધાં, લક્ષ ચોરાશી ફેરા દીધા; (૨)
કર્મોદયના કારણે-છે વંદન સુમતિનાથને. ૫ કઠણું કર્મ બંધ ન જા, બાળભાવમાં સદા તણા ; (૨)
રેકે એ વહેતી નીકને-છે વંદન સુમતિનાથને. ૬ આ રૌદ્રમાં મન અતિ રમતું, ધર્મધ્યાન કદી નહીં ગમતું; (૨).
તેડે અવિદ્યાના બંધને-છે વંદન સુમતિનાથને, ૭ વિનાશ પંથે જતા જગતના, દુઃખ દાવાનલ તન મન ધનન; (૨)
સમા એ ત્રિદોષને-છે વંદન સુમતિનાથને. શશિ સમ ઉજજવલ ગુણ મયલ, ભવિજન વિનવે પ્રકૃતપાલ; (૨)
અ શિવસુખધામને-છે વંદન સુમતિનાથને. ૯ પ્રકાશ”નાં કિરણ પ્રગટા, ઘરે ઘરે મંગળ ગુણ ગા; (૨). અભ્યર્થના એ અપને-છે વંદન સુમતિનાથને. ૧૦
મગનલાલ મોતીચંદ શાહ
.. મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા
| ( શિખરિણી.) ગ છે જ્ઞાનીએ, મનુષ ભવને દુર્લભ સદા, ગણી છે એ નૌકા, સુભવિ ભવિને પાર કરવા; ભજે છે જે દે, મનુજ ભવને સ્વર્ગ વસતાં, ગુમાવ્યા છે મૂર્ખ, નરભવ મણિ હાથ ધરતાં.

Page #5

شفاف شده و
مفت وشكاند و
બ શ્રી નેમિનાથ જિન સ્તવન ઇજીત - sess
(આવો આ... હો વીર સ્વામી ! મારા અંતરમાં-એ દેશી ) આવો આવો હો નેમિજિનજી! મારા અંતરમાં; મારા અંતરમાં પ્રભુજી ! મારા મંદિરમાં. આવા સેરઠ દેશને પાવન કીધો, તેમાં ગિરિ ગિરનાર; જેમાં દીક્ષા જ્ઞાન ને મુક્તિ, કલ્યાણક શ્રીકાર. આવો ૧ સમુદ્રવિજયનું કુળ ભાવ્યું, શિવાદેવી કુખ જન્મથી જિનવર નામ દીપાવ્યું, ટાળી દુનિયા દુ:ખ. આ૦ ૨ દુર્ધર બ્રહ્મચર્યને ધરતાં, અમિતબળી જિનરાજ; કામસુભટને દાબી દીધે, શૂરવીરના શિરતાજ, આવો૩ પાણિગ્રહણુનું બહાનું કાઢી, ધરી નવ ભવનું હેત; મુક્તિ મંદિર જાવાને કીધે, રાજુલને સંકેત. આ૦ ૪ ગૌરવ અર્થે ઘણા પશુને, સુણી આ પોકાર સમજાવી સઘળાં છોડાવ્યાં, ધન્ય ધન્ય નેમિકુમાર! આવા ૫ જે રાગી ઉપર વૈરાગી, તે સ્ત્રીનું શું કામ ? . જે વૈરાગી ઉપર રાગી, તે મુક્તિ ગુણધામ. આ૦ ૬. એમ સમજાવી રથને વાળી, લીધે જિનવર પંથ; સર્વસંગ નિવારી પોતે, બની ગયા નિગ્રંથ. આ૦ ૭ કેવળ ત જગાવી ટાળ્યા, સર્વ કર્મના પાસ; શિવમંદિરનું સ્થાન શોભાવ્યું, સાદિ અનંત નિવાસ, આ૦ ૮ સમયાંતર ઉપયોગ રમણુતા, અનુપમ સુખ ગણાય; ત્રણ કાળનું ત્રિવિધ વર્તન, સમયે સમયે જણાય. આવો ૯ નેમિનામે નવ નિધિ પામે, નીતિ-કીર્તિજસ; વિજય જય ઘંટ વાગે, જાગે ધર્મ-ધગશ. આ૦ ૧૦
આ. શ્રી વિજયસૂરિ-અમદાવાદ ‘બામા ની મૂર'
વેતન અપનાપન વિસરાયો રે || रूप पराये में ललचा कर, क्यों तुं जग भरमायो ? । परवश में पड़ कर तेने, काल अनंत गुमायो । चेतनः ॥ १॥ पर की चिंता में चिंतित रह, अपनो मूल नसायो । इष्ट अनिष्ट मान पुद्गल को, हर्ष शोक मनायो ॥ चेतन० ॥ २ ॥ राग द्वेष पुद्गल पर कर के, कृत्रिम सुखदुःख पायो । देह अनंत भोगे है फिर भी, जरा तोष नहीं लायो ।चेतन० ॥ ३ ॥ याविध चक्र जाल में फँस कर, विविध रूप बनायो । सत्य शान का सिंचन कर नहि, भद्रानंद रमायो ।चेतन०॥ ४ ॥

Page #6

ક%િe0%ae .
નવું વર્ષ ----- ૩
or perheroeઈ90 પરમાત્માની કૃપાથી આજે આ માસિક ૬૦ મા વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે. કેટલીક અગવડ દૂર કરવા માટે પ૯ મા વર્ષના છ અંક જ કાઢીને તે વર્ષ પૂરું કરવું પડયું છે, એ છ અંકની અનુક્રમણિકા આશ્વિનના છેલ્લા અંકમાં આપવામાં આવી છે. બધા મળીને છે અંકમાં પદ્ય લેખો ૩૨ અને ગદ્ય લેખો ૭૩ આપવામાં આવ્યા છે. પદ્ય લેખના લેખકે ૧૨ છે. તેમાં રાજમલ ભંડારી મુખ્ય છે. જેના ૯ લેખો છે. મગનલાલ મેતીચંદના ૪, એન. બી. શાહના ૪, હીરાચંદ ઝવેરચંદના ૩, ચાર લેખકના બે બે અને ચાર લેખકના એક લેખ છે. એ પ્રમાણે કુલ ૩૨ લેખે છે. તેમાં કેટલાક લે તે ખાસ આકર્ષક, અસરકારક અને ઉપદેશક છે.
ગદ્ય લેખે ૭૩ છે તેમાં મારા લખેલા લેખે ૨૮ પૈકી ૧૩ પ્રશ્નોત્તરના છે અને ૧૧ જુદે જુદે પ્રસંગે જાગેલી ઊર્મિથી લખાયેલા છે, ૪ પ્રકીર્ણમાં છે. મૌક્તિકના ૧૩ લેખે પૈકી ૬ વ્યવહારકૌશલ્યના, ૨ વીરવિલાસના, ૩ શ્રી આનંદધનજીના પદના અને બે બીજા છે, આચાર્ય શ્રી વિજયપદ્રસૂરિના ૭ લેખ પૈકી ૬ સુપાત્રદાન સંબંધી છે અને ૧ બીજો છે. મેહનલાલ દીપચંદ ચેકસીના ૭ લેખો પ્રભાવિક પુરુષ સંબંધી છે. તેમાંને છેકેલો લેખ આચાર્ય–બેલડી સંબધી ચાલુ છે. રા. રા. જીવરાજભાઈ ઓધવજીના ૪ અને છે. હીરાલાલ રસિકદાસને ૩ લેખે વિદ્વત્તાભરેલા છે. છે. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈને લેખ બે અંકમાં જ આવેલો છે. મુનિરાજશ્રી રામવિજયજીના ૩ લેખ તત્વાર્થના અનુવાદ સંબંધી છે અને બાકીના લેખે જુદા જુદા લેખકેાના છે. તેની વિગત અનુક્રમણિકામાં આપેલી હોવાથી અહીં પુનરાવર્તન કરવામાં આવ્યું નથી,
ગત વર્ષના છ અંકની પરિસ્થિતિ ઉપર પ્રમાણે છે. નવા વર્ષ માટે પણ ઉપર્યુક્ત લેખકે પૈકી મૌક્તિક, આચાર્ય શ્રી વિજયપધસૂરિ, મુનિ રામવિજયજી, રા. રા. જીવરાજભાઈ ઓધવજી, . હીરાલાલ રસિકદાસ, ડે. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ વિગેરેના લેખો તો શરૂ રહેવાના છે અને તેમાં નવી નવી પ્રસાદી આવવાની છે. મારા પ્રશ્નોત્તરના લેખે તે દરેક અંકમાં શરૂ રહેવાના છે, કારણ કે સીલીકમાં ઘણા છે, બીજા લેખે હું મારી ઊર્મિ અનુસાર લખવાનો છું. અન્ય લેખકોને અમે ખાસ આમંત્રણ કરી શકતા નથી કારણ કે અમારી પાસે લેખન ભરાવે ઘણો હોવાથી અમે સ્થળ આપી શકતા નથી, તે પણ મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી, વિદ્યાનંદવિજયજી અને બીજા મુનિરાજના લેખે તો આવ્યા જ કરવાના છે.
તિથિચર્ચા, દેવદ્રવ્ય, દીક્ષા અને કેસર સંબંધી તેમજ બીજા પણ વિવાદાસ્પદ લેખો અમે આપતા નથી. વર્તમાન સમાચાર ને વર્તમાન ચર્ચાના લેખે પ્રાયે આપી શક્તા નથી તેથી એવા સમાચાર લખનાર મહાશયોને અમારે દુ:ખ ઉપજાવવું પડે છે તે માટે દિલગીર છીએ.
માસિકને હેતુ વાચકબંધુઓના આત્માનું હિત કરવાના છે તેને અમે કાયમ જાળવવાના છીએ, તેમાં ક્ષતિ આવવા દેવી નથી. જે લેખ લખવાથી કે છાપવાથી તેની શ્રેિણી ચાલે અને પરિણામે કષાય ઉત્પન્ન થાય તેવા લેખ લખવાની કે દાખલ કરવાની વૃત્તિ થતી નથી.

Page #7

અંક ૧ લે ]
શ્રી પ્રશ્નસિંધુ.
પરમાત્માની અને સદગુરુની કૃપાથી અમે સરલ માર્ગે ચાલીએ છીએ. વ્યક્તિ પર લખતા જ ન હોવાથી કોઈને પણ ખેદ ઉપજાવવાનું કારણ પ્રાયે બનતા નથી છતાં અજાણપણે તેમ બની જતું હોય તે તેને માટે ક્ષમાયાચના.
આમ અવિચ્છિન્નપણે ૬૦ વર્ષની સ્થિતિ જોગવવી એ એક પ્રકારનું સદ્દભાગ્ય સમજાય છે, ગુસ્કૃપાથી તેમજ ચાલ્યા કરશે એ સંભવ છે. સ્થળસંકેચ છતાં પણ કોઈ મુનિરાજના કે ગૃહસ્થના વિદ્વત્તાભરેલ લેખ માટે તે સ્થાન આપવાના જ છીએ એમ માની એવા લેખક મહાશયે ખુશીથી લેખ મોકલવા કૃપા કરવી.
આ પ્રમાણે ટૂંકામાં અમારા હૃદયનો આશય પ્રગટ કરી આ લેખ સમાપ્ત કરવામાં આવે છે અને જૈન શાસનને વિશેષ ઉદય થાય એમ ઈચ્છીએ છીએ.
1
શ્રી પ્રશ્નસિંધુ |
રચયિતા–આ. શ્રી વિજયપધસૂરિ
( અનુસંધાન ગત વર્ષના પૃષ્ઠ ૨૦૨ થી ). ૧૫. પ્રશ્ન-મંત્રી વસ્તુપાલ પિતાના મંત્રીપણુના ભવથી માંડીને કેટલામાં ભવે મુક્તિના સુખ પામશે ?
ઉત્તર-(૧) વસ્તુપાલ મંત્રી સિદ્ધગિરિની છાયામાં સમાધિમરણે મરણ પામીને મહાવિદેહ ક્ષેત્રની પુષ્કલાવતી નામની વિજયમાં પંડરીકિ નામની નગરીના નિમલ સમ્યગ્દષ્ટિ કુચંદ્ર નામે જેન રાજા થયાં છે. (૨) અવસરે વૈરાગ્ય પામી પૂર્ણ ઉલ્લાસથી નિર્મલ સંયમની આરાધના કરીને વિજય નામના વિમાનમાં દેવપણે ઉત્પન્ન થશે. (૩) અહીંના દેવતાઈ સુખ ઘણુ સાગરોપમ સુધી ભેગવીને, દેવાયુષ્ય પૂર્ણ થયા બાદ તેજ પુંડરીકિણી નગરીના રાજા થશે. (૪) આ ભવમાં ચગ્ય અવસરે (મંત્રીને જીવ ) પરમ ઉલ્લાસથી નિર્મલ ચારિત્રની સાત્ત્વિકી આરાધના કરતાં ક્ષપકશ્રેણિ પર આરૂઢ થઈને જ્ઞાનાવરણીય કર્મ, દર્શનાવરણીય કર્મ, મેહનીય કર્મ, અંતરીય કર્મ સ્વરૂપ ચાર ઘાતકોને નાશ કરી, કેવલી થઈને સિદ્ધિનાં અવ્યાબાધ સુખ પામશે. આ રીતે મંત્રી ચોથે ભવે મોક્ષનાં સુખ પામશે, એમ શ્રી જિનહર્ષગણિકત વસ્તુપાલ ચરિત્રમાં આઠમા . પ્રસ્તાવના નીચેના ૯ માં લેકથી માંડીને ૧૪ મા લેક સુધીમાં જણાવ્યું છે.
1 / મનુષ્ટ્રવૃત્તY / * प्राग्विदेहं ततो गत्वा, स नत्वा भक्तिपूर्वकम् ।। થીરીમંધરાન્ત-મકાલીન્નો ઉd / ૧ /

Page #8

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ अति आदिदेश जिनाधीशस्तदा संसदि तं सुरम् ॥ वस्तुपालो महामंत्री, पवित्रः पुण्यकर्मभिः ॥ १० ॥ अत्रैव पुष्कलावत्यां, विजयायामजायत ।। नगर्यां पुण्डरीकिण्या, पुण्डरीक इव श्रियः ॥ ११ ॥ कुरुचंद्राभिधो राजा, राजन्यावलिवंदितः ।। सम्यग्दृष्टिशिरोरत्र, सत्कीर्तिसुरभि स्थितिः ॥ १२ ॥ उत्सृज्य प्राज्य साम्राज्यं, स प्रांते प्राप्य संयमम् ॥ देवो दिव्योदयो भावी, विमाने विजये महान् ।। १३ ॥ ततच्युतः पुनः प्राप्य, साम्राज्यपदवीमसौ ॥
चारित्रयोगतोऽत्रैव, मुक्तिमेष्यति केवली ॥ १४ ॥ આ છ લેકની બીના ટૂંકામાં ઉપર જણાવી દીધી છે. ૧૬. પ્રશ્ન–અનુપમાદેવી હાલ કયા ક્ષેત્રમાં વર્તે છે?
ઉત્તર—તેજપાલની સ્ત્રી અનુપમાદેવી શ્રાવિકા અહીંથી મરણ પામી, મહાવિદેહ ક્ષેત્રના પુષ્કલાવતી વિજયમાં આવેલી પંડરીકિણી નગરીમાં શ્રેષ્ઠીના કળમાં જન્મ પામી છે. અનુક્રમે આઠ વર્ષની ઉંમરે તે બાલિકા વિચરતા પ્રભુશ્રી સીમંધરસ્વામી તીર્થકર દેવની પાસે ચારિત્ર ગ્રહણ કરી સાધ્વી બને છે. સંયમાદિની સાધનારૂપ મેક્ષમાગની નિર્મલ આરાધના કરતાં કરતાં ક્ષપકશ્રેણિ પર આરૂઢ થઈને, ઘાતકર્મનો ક્ષય કરી, કેવલજ્ઞાન પામી, કેવલીની 'પર્ષદામાં બેસીને શ્રી સીમંધરસ્વામીની દેશના સાંભળે છે. જેમાં આઠ વર્ષ ઓછા છે એવી પૂર્વ કેટી વર્ષ સુધી કેવલિપણે વિચરી, આયુષ્ય પૂર્ણ કરી મુક્તિનાં સુખ પામશે, એમ શ્રી વસ્તુપાલ ચરિત્રમાં જણાવેલા નીચેના ચાર લેક ઉપરથી જણાય છે.
दयिताऽनुपमादेवी, तेजःपालस्य मंत्रिणः ।। अत्रैव श्रेष्ठिनः पुत्री, पवित्राऽजनि जन्मतः ।। १५ ।। साष्टवर्षवया बाला, शिश्रिये संयमश्रियं । अस्माकं सविधे धूत, घनघातिरजोवजा ॥ १६ ॥ केवलज्ञानसंपूर्णा, सुपर्वश्रेणिवदिता ।। पूर्वकोटी समाराध्य, देशोनां संयमस्थितिम् ।।१७।।
मुक्तिमेष्यति निःशेष-मलमुक्ता महासती ।। ५सुखं निषेदुषी सैषा, वरकेवलिपर्षदि ॥ १८ ॥

Page #9

અંક ૧ લો ]
શ્રી પ્રશ્નસિંધુ
આ ચાર શ્લોકની ટૂંક બીના શરૂઆતમાં જણાવી છે. ૧૭. પ્રત-શ્રીવાદિદેવસૂરિ મહારાજના જન્મદીક્ષા વગેરે કઈ સાલમાં થયા ?
ઉત્તર–પોરવાડ વંશના, પિતા શ્રી વીરનાગ અને માતુશ્રી જિનદેવીના પુત્ર પૂર્ણ ચંદ્રને જન્મ ગુજરાતમાં આવેલા મરૂાહત(મડાર ) નગરમાં વિ. સં. ૧૧૪૩ માં થયો. તેમની દીક્ષા નવ વર્ષની ઉંમરે વિ. સં. ૧૧૫૨ માં થઈ. તે સમયે તેમનું નામ મુનિશ્રી રામચંદ્ર પાડયું હતું. તેમની વિ. સં. ૧૧૭૪ માં આચાર્યપદવી થઈ અને સ્વર્ગવાસ વિ. સં. ૧૨૨૬ માં શ્રાવણ વદિ સાતમે ગુરુવારે (૮૩ વર્ષની ઉંમરે) થયે.
૧૮. પ્ર–કઈ અપેક્ષાએ લાયોપથમિક સભ્યત્વ કરતાં પશમિક સભ્યકૃત્વ શ્રેષ્ઠ ગણાય?
ઉત્તર–ક્ષાપશમિક સમ્યકત્વવાળા અને સમ્યકૃત્વમેહનીય કર્મને રદય હાય અને આપશમિક સમ્યક્ત્વવાળી જીવને અનંતાનુબંધી વગેરે સાત પ્રકૃતિમાંની કોઈપણ પ્રકૃતિને પ્રદેશદય પણ ન હોય તો રસોદય ક્યાંથી જ હોય ? એટલે સાતે પ્રકૃતિનો પ્રદેશોદય કે રદય ન હોય ત્યારે પથમિક સમ્યગ્દર્શન પ્રકટ થાય. આ જ મુદ્દાથી પશમિકને ભાવ સમ્યક્ત્વ અપાશ્રલિક સમ્યકત્વ)ના ભેદમાં ગણ્યું છે. જ્યારે સમ્યક્ત્વમોહનીયને રદય અને બાકીની છ પ્રકૃતિને પ્રદેશેાદય હોય ત્યારે ક્ષાપશમિક સભ્યત્વ પ્રકટ થાય. આ રીતે અપગલિક પાણું ક્ષાપશમિક સમ્યકત્વમાં નથી, માટે ક્ષાપશમિક કરતાં પથમિક સભ્યત્વે શ્રેષ્ઠ ગણાય
૧૯. પ્રશ્ન-કઈ અપેક્ષાએ પથમિક સભ્યત્વ કરતાં ક્ષાપથમિક સમ્યક્ત્વ શ્રેષ્ઠ ગણાય ?
ઉત્તર–જ્યારે પથમિક સમ્યક્ત્વને કાળ વધારેમાં વધારે અંતર્મુહૂર્ત પ્રમાણુ જ કહ્યો છે. ત્યારે ક્ષાપશમિક સભ્યપૂર્વને ઉત્કૃષ્ટ કાળ સાધિક ૬૬ સાગરોપમ પ્રમાણુ જણાવ્યા છે. આ રીતે કાળની અપેક્ષાએ પથમિક સમ્યક્ત્વની સ્થિતિ અ૯૫ હોવાથી તે લાપશમિક કરતાં ઊતરતું ગણાય. આ બાબતમાં બીજું કારણ એ છે કે-પશમિક સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ અંતમુહૂર્ત કાળ વીત્યા બાદ મિથ્યા પણ જાય એટલે તે સમ્યક્ત્વનો ત્યાગ કરીને મિથ્યાદષ્ટિ અને આવું ક્ષાપશમિકમાં બનતું નથી માટે તેના કરતાં (પથમિક સમ્યકત્વ કરતાં) ક્ષાપશમિક શ્રેષ્ઠ ગણાય છે. આવા અનેક કારણને લઈને પશમિક . સમ્યકત્વ કરતાં ક્ષાયાપશમિક સમ્યક્ત્વ શ્રેષ્ઠ ગણાય છે. આ બાબતમાં અપેક્ષા તરફ ખાસ લક્ષ્ય રાખવું.
૨૦. પ્રત-શ્રી જૈનેન્દ્રશાસનમાં ઉત્કૃષ્ટ (સારામાં સારા) સંગ્રહકાર કેણુ થઈ ગયા?
ઉત્તર-જેમણે તત્વાર્થસૂત્ર, જે બુદ્વીપસમાસ, પ્રશમરતિ, પૂજાપ્રકરણ, શ્રાવકપ્રજ્ઞપ્તિ અને શૌચાચાર વગેરે અપૂર્વ ગ્રંથ બનાવ્યા છે. તે પૂર્વ ધર શ્રી ઉમા

Page #10

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ કાર્તિક
સ્વાતિ વાચક મહારાજ શ્રી જૈનેન્દ્ર શાસનમાં ઉત્કૃષ્ટ સંગ્રહકાર થઇ ગયા, એમ શ્રી હેમચંદ્રસૂરિ મહારાજે સિદ્ધહેમશબ્દાનુશાસનમાં જણાવેલા કષ્ટો વેન ॥ २-१-३९ ॥ उत्कृष्टार्थादनूपाम्यां द्वितीया स्यात् ॥ अनुसिद्धसेनं कवयः । માસ્વાતિ સંગૃઢીતાઃ ॥ આ સૂત્રના વિવરણ ઉપરથી જાણી શકાય છે. અહીં શરૂઆતમાં જણાવેલા ‘અનુસિદ્ધસેન ય:' આ ઉદાહરણથી શ્રી સિદ્ધસેનદિવાકર ઉત્કૃષ્ટ કવિ થઈ ગયા છે એમ પણ જાણવાનુ` મળે છે.
૨૧. પ્રશ્ન—શ્રી મતિજ્ઞાનના એકાક શબ્દો ક્યા કયા જણાવ્યા છે ?
ઉત્તર—૧ મતિ, ૨ સ્મૃતિ ( સ્મરણુ ), ૩ સંજ્ઞા, ૪ ચિતા ૫ આભિનિબાધ આ પાંચ શબ્દો મતિજ્ઞાનના અર્થને જણાવે છે:માટે તે મતિ( જ્ઞાન )ના એકા ક શબ્દો કહેવાય છે. દરેક પદાર્થનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજવાને માટે ૧ તત્ત્વ, ૨ ભેદ અને ૩ પર્યાય આ ત્રણ સાધન છે. તેમાં પર્યાય એટલે એકાક શબ્દોનુ જ્ઞાન મેળવવુ જોઇએ એમ કહ્યું છે. શ્રી દેવવાચક મહારાજે બનાવેલ શ્રી નદીસૂત્રમાં તથા શ્રી જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણુ મહારાજે બનાવેલા શ્રી વિશેષાવશ્યક વિગેરે ગ્રંથામાં મતિજ્ઞાનની જગ્યાએ ‘ જ્ઞાળિયોઢિયનાળ ' એમ પણ કહેલ છે. ત્યાં આભિનિમેાધિક જ્ઞાનથી મતિજ્ઞાન સમજવું.
૨૨. પ્રશ્ન—નેગમ નયના કેટલા ભેદ કહ્યા છે?
ઉત્તર——નૈગમ નયના બે ભેદ કહ્યા છે તે આ પ્રમાણે—૧ દેશપરિક્ષેપી અને ૨ સર્વ પરિક્ષેપી.એમ તત્ત્વાર્થમાં કહ્યું છે. બીજા ગ્રંથામાં ૧ સામાન્યગ્રાહી, ૨ વિશેષગ્રાહી આ રીતે પણ એ ભેદ જણાવ્યા છે.
૨૩. પ્રશ્ન—શબ્દ નયના કેટલા ભેદ કહ્યા છે?
ઉત્તર—૧ સાંપ્રત, ૨ સમભિરૂઢ, ૩ એવ ભૂત એમ ત્રણ ભેદ તત્ત્વાર્થના “ આદ્યરાષ્ટ્રોદિત્રિમંતૌ ।-રૂપ || આ સૂત્રની વ્યાખ્યામાં શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે જણાવ્યા છે.
ર૪. પ્રશ્નન—ક્ષાયિકભાવના નવ ભેદ કયા કયા સમજવા
ઉત્તર-—૧ કૈવલજ્ઞાન, ૨ કેવલદર્શન, ૩ દાન, ૪ લાભ, ૫ ભાગ, ૬ ઉપભોગ અને ૭ વીર્ય, ૮ ક્ષાયિકસમ્યક્ત્વ, ૯ ક્ષાયિકચારિત્ર, મહીં જ્ઞાનાવરણી આદિ કર્મોના ક્ષયથી કેવલજ્ઞાનાદિ જે નવ ગુણા પ્રકટ થાય છે તે ગુણે! ક્ષાયિકભાવના ભેદ તરીકે સમજવા. જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ક્ષયથી કેવલજ્ઞાન પ્રકટે, દનાવરણીય કર્મના ક્ષયથી કેવલદન પ્રકટે; માહનીય કર્મના ક્ષય થતાં ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ ગુણ તથા ક્ષાયિકચારિત્ર ગુણ પ્રકટે, અને અંતરાયકમ ! ક્ષય થાય ત્યારે ક્ષાયિકદાનાદિ પાંચ લબ્ધિ પ્રકટ થાય.

Page #11

בחבר
תבבבבבבבב
LE VELELE
כתב תבהלב הבבה
વધા વિશ્વમાં “ જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
NEUENZUE
חבבת
FICUS (USE IF U
ધુમ્મસ—આચ્છાદિત પ્રભાત જેવુ અસ્પષ્ટ વાતાવરણ જૈન જગતમાં જ્યારે છવાયુ હતુ. ત્યારે “ જૈન ધર્મ પ્રકાશ ” નાના બાળ જેવા રૂપમાં પ્રકાશ પામ્યું. એ વાતને આજે ઓગણસાઠ વર્ષોં વ્યતીત થયાં છે. એ સમય આવે હતાઃ—જૈનસમાજમાં અત્યાર જેટલાં જ્ઞાનકરણે ફેલાયાં ન હતાં. યતિની સત્તાના અંતિમ દિવસે ગુજરતા હતા. સાધુવૃદ્ધિની ઉષા પ્રગટતી હતી. જગતમાં અત્યાર જેટલા જડવાદ ફેલાયો ન હતા. વિજ્ઞાન પણ અખતરાની સ્થિતિમાં હતું. જગતને! અત્યારના મહાસત તે કાળે ચૌદ વર્ષના બાળરૂપે કાઇ અજાણી નિશાળમાં ભાવિના પાઠ ભણતા હતા. આવા એ સક્ષુબ્ધ કાળમાં શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશે પાપા-પગલી માંડી. તેનું કદ નાનું હતું, લખાણ પણ તે કાળને અનુરૂપ હતું, પણ તેને મનારથ-તેના કાવાકાનો મનારથ મોટા હતા. આજે આપણું આ ” પ્રકાશ ” માસિક સામાં વર્ષમાં પદાર્પણ કરે છે ત્યારે કાની છાતી નહીં ઉછળે ?
>>
25 E
בבבבבבבב
જૈન ધર્મ પ્રકાશ એવે ટાણે સાઠીમાં પ્રવેશે છે કે જે ટાણે જગતમાં સંહારનું ઘેર તાંડવ ખેલાઇ રહ્યું છે, પિનાકપાણીનું વિશ્વવિનાશક તાંડવનૃત્ય ચાલે છે. કોઇને શાંતિ નથી. યુદ્ધના મેળા સમગ્ર માનવજાતને સતાપી રહ્યા છે, સતજને રાહુ-કેતુથી પ્રસાયા છે. ચોમેર મૃત્યુ, ભૂખમા, અતિવૃષ્ટિ, અનાવૃષ્ટિ સંભળાય છે એવા વિષમ ટાણે જૈન ધર્મ પ્રકાશ ૬૦ મા વર્ષમાં ધીમે પણ મક્કમપણે પગ ધરે છે, તેને શા માટે ખેદ હાય ? તેનુ અત્યાર સુધીનું જીવન સાર્થક થયું છે. દેહ વિકરયા છે. રસ-વાણીના વિવિધ થાળ પીરસનાર વિદ્યાતા તેના આંગણમાં આવે છે. માનવને જરાવસ્થા લાવનાર કાળ, માસિકપત્રને તેટલી વયે વધુ યુવાન બનાવે છે. તેથી રૂડું શુ? તેણે પોતાના રૌપ્ય મહાત્સવ એક ચાણાક્યસમ મહાઅમાત્યના નેતૃત્વ નીચે ઉજવ્યે છે અને તેનુ સ્મૃતિચિહ્ન ખાસ અક પ્રકટાવ્યો છે. તેણે પોતાના સુવણૅ મહેાસવ એક બ્રાહ્મણ મહાવિજ્ઞાનના પ્રમુખપદે ઉજવી, સુવર્ણાં સમ સ્વ મહેસવ વિશેષાંક રજૂ કર્યાં છે. એક વર્ષ પછી હીરક મહાત્સવ ચાલ્યેા આવે છે. વિધિની રચ્છા હશે તે એ પણ રંગે-ચંગે ઉજવાશે.
વધો વિશ્વમાં જૈન ધર્મ પ્રકાશ
===( ૯ )&<
માસિકની સેવા, તેની જનની ‘ સભા ’ ની વિવિધ સેવા, તેના કાર્યવાહકોની અખ'ડ ઉત્સાહધારા અને આત્મભાગ એ બધું આપણા અભિવાદનના અધિકારીનથી શું ?
આજે તેની સાઠમી વર્ષગાંઠને ટાણે અંતરના લાખ લાખ અભિનન્દન સાથે એક જ મહેચ્છા પ્રગટાવીએ કૅ
રાજપાલ મગનલાલ વહેારા

Page #12

હિં હિલિક@Dોઝેિ હું કિ વીરવિલાસ
(9@( ૧૧ ) Uશિક્રિો સંસારમાંહે એક સાર, જાણી કંચન કાયિની રે. આ વાત ખરેખર સાચી છે, ખૂબ વિચાર કરતાં તદ્દન સાચી છે, પણ તેથી વધારે વિચાર કરતાં તદ્દન પાયા વગરની, સમજણ વગરની, અર્થવગરની અને અક્કલ વગરની છે, વાત એમ છે કે-આ આખા સંસારની રચના ધન અને કુટુંબ પર બંધાયેલી છે. કંચનને અર્થ સેનું થાય, એ સુચક શબ્દ હોઈ તેમાં ઘર, દુકાન, ઉધરાણી, રેકડ, ધરેણાં, માલમસાલા ઢોરઢાંખર સર્વે ને-નવવિધ પરિગ્રહને સમાવેશ થાય છે અને સંસારનું કારણ સ્ત્રી હાઈ કામિની શબ્દમાં સગાંસંબંધીને–પરિવારને સમાવેશ થાય છે અને સ્ત્રીની દૃષ્ટિએ તે શબ્દમાં પુરુષનો સમાવેશ થાય છે.
આખું પોતાનું જીવન તપાસવામાં આવે છે તેમાં સ્ત્રી અને ધન સર્વથી મહત્વને ભાગ ભજવતાં દેખાશે. સ્ત્રીમાં આખા કુટુંબ-પુત્રપુત્ર્યાદિપરિવારને સમાવેશ કરીએ અને કંચનમાં વેપાર-ધંધો કે નોકરી વ્યવસાયનો સમાવેશ કરીએ તે લગભગ વ્યક્તિગત આખી સંસારરચનાનો તેમાં સમાવેશ થઈ જાય છે. આપણે જે માંડ માંડેલી છે અથવા જે માંડેલી માંડમાં આપણે ભાગ લઈ રહ્યા છીએ તેમાંથી આ ધન અને સ્ત્રીની રચન અને તેની સાથે જમાવેલ પડખેપડખેનાં વિભાગને કે તેના વિસ્ફલિગોને બાદ કરીએ તે આપણી રચનામાં લગભગ કાંઇ બાકી રહેતું નથી, આખી બાજી લગભગ ખલાસ થઈ જાય છે અને આખો સંસાર પૂરો થઈ જાય છે.
આ વાત સાચી છે? આપણે માત્ર ધન અને બૈરી ખાતર જ જીવીએ છીએ ? આપણે માત્ર કમાવાનાં યંત્ર અને કુટુંબજળના એક મણકા જ છીએ ? આપણો આખો ઝેક નેકરી કે ધંધા માટે અને કુટુંબના નાના વર્તુળના એક અંશ-અંગ તરીકે જ છે અને આપણે તેની આસપાસ ફેરફદડી ખાધા કરીએ છીએ એ વાત સાચી છે ? ચોગ્ય છે ? રુચિ કરે–કરાવે તેવી છે કે - વગરવિચાર્યું–વણસમયે ખાલી પ્રવાહમાં જ પડી ગયા છીએ? આનો નિર્ણય અંતરને સવાલ પૂછવાથી વ્યકિતગત તે જરૂર આવશે. માત્ર અંદર સવાલ પૂછવા અને વગરદંભે સાચા જવાબ મળે તે નોંધવા, ત્યારે પ્રથમ સવાલ પુછો રહ્યો કે આપણે પોતે ધન અને કામિની ફરતાં ફેરા મારીએ છીએ કે નહિ ?
આખા દિવસની પ્રવૃત્તિનું પૃથક્કરણ કરતાં જણાય છે કે–એમાં ધન મેળવવાના પ્રય જ હોય છે, એનાં વલખાં મરાતાં દેખાય છે, એ માટે અનેક ગોઠવણ, ગણતરીઓ, વ્યવસ્થાઓ અને પાટિયાં મંડાતાં દેખાય છે. કાંઈ સંતોષ કે શાંતિને એમાં સ્થાન નથી
૧. વીરવિલાસની શ્રેણીની આ સંખ્યા છે. દરેક લેખ સ્વતંત્ર હાઈ આગળના લેખના સંબંધ વગર પણું વાંચી-સમજી શકાય તેમ છે.
૨. બાર વ્રતની પૂજા પૈકી પાંચમા પરિગ્રહ પરિમાણ વ્રતની છઠ્ઠી ધૂપ પૂજની ત્રીજી ગાધાન પૂર્વભાગ છે.

Page #13

અંક ૧ લે ]
વીરવિલાસ
૧૧
અને હોય તે થાક ઉતારવા પૂરતું જ હોય છે. બાકી આખી રચનાને બરાબર વિચાર કરીએ તો અહીંથી ધન કમાઉં કે ત્યાંથી પેદા કરી લઉં. આ રીતે ઇન્કમટેકસ બચાવું કે પેલી રીતે એકસેસ ફિટ ટેકસમાંથી છટકું, છોકરાનાં નામ પર કરું કે કપિત ભાગીદારીઓ ખડી કરું, સંયુક્ત કુટુંબી હોવા છતાં માની લીધેલ દેખાવની ફારગતી કરું કે છૂટા પડવાને દસ્તાવેજ બનાવું, લિમિટેડ કંપની કરું કે શેરમાં નાણાનું રોકાણ કરું, નાણાનું રોકાણ વસ્તુમાં કરે' કે મિલકતમાં કરું, માલના એડર પરદેશ કરું કે મિલમાંથી સીધે માલ લઈ આવું, આવા આવા અનેક તર્કવિતર્ક ચાલે છે, ધન ખાતર અનેક કારસ્તાને ઘડાય છે, ખેટાં સાચાં નામાં મંડાય છે, દેખાવના દસ્તાવેજ થાય છે, કેશમેમો આપવાની ના પડાય છે, રોકથી વ્યવહાર થાય છે, અનેક રકમ હિસાબમાંથી છુપાવાય છે અને તે ઉપરાંત પારવગરના ઉધામા આખે વખત થયા કરે છે. દિવસે દેડાડી થાય છે અને રાત્રે ધ ઊડી જાય છે.
નોકરી હોય તે વધારે કેમ મેળવો? પ્રમાણિક કે અપ્રમાણિક રીતે આવક કેમ વધારવી? ફાંટાદાર મગજવાળા શેઠ ઉપરી કે અમલદારની કૃપા કેમ મેળવવી વગેરે પ્રયત્ન ચાલે છે અને નોકરી કે ધંધો ન હોય તે તેને મેળવવા અનેક અરજી, લાગવગ, ધક્કા અને આંટા ખાવા પડે છે. આખા દિવસનો મોટો ભાગ આ રીતે ધનની આસપાસ ફેરા મારવામાં જાય છે, અને બાકીનો વખત ઘર માટે વસવાટ, સ્થાન, છોકરા-છોકરીનાં વેવિશાળ, લગ્ન, અભ્યાસ, વનસ્થિરતા અને મંદવાડની ચિંતામાં, સગાંસંબંધીના વ્યવહાર જાળવવામાં અને નજીવી બાબતને મોટી માની હું પણ દુનિયામાં કાંઇક છું એવું બતાવવાની તમન્નામાં પસાર થાય છે. પછવાડેને આ આખે વ્યવહાર ‘કામિની' શબ્દમાં આવી જાય છે. “ સ્ત્રી એટલે સંસાર ” એ ઊંડી નજરે વિચારતાં બરાબર સાચી વાત જણાય છે.
આ રીતે ધન કમાવાનાં સ્વપ્નામાં, એને માટેના પ્રયત્ન કરવામાં, એ મળી જાય તે એને વધારવામાં, ન મળે તે કેમ મળે તેના વલખાંમાં, જોઈએ તેટલા મળી જાય છે તેમાં અનહદ વધારો કરવામાં અને ને વધારે કરનારા મૂર્ખ, અવ્યવહારુ કે અકકલ વગરના છે એવી મજબૂત માન્યતાના ડોળાવમળમાં જીવન પસાર થાય છે અને બાકીને વખત ઘર કેમ ચલાવવું ? સ્ત્રીને કેમ રાજી કરવી ? તેને માટે કેટલાં ને કેવાં ઘરેણાં ધડાવવાં ? ઘરનાં ઘર કેવી રીતે બંધાવવાં ? સાત પેઢીમાં અક્કલવાળા કે છોકરો થનાર નથી એ માન્યતાઓ કામ લેવામાં અને માનેલા વ્યવહાર ચલાવવામાં અને પિતાના જેવું કુળ ભાગ્યે જ હશે એવા મસ્ત વિચારેને પ્રચાર કરવામાં જાય છે.
આ રીતે આખા સંસારમાં કંચન અને કામિનીને સારભૂત ગણી છે, ધન મળ્યું એટલે સર્વ મળ્યું એમ લાગે છે, ધનવાન બન્યા એટલે જીવનને સાર પામ્યા એમ લાગે છે અને પછી તે એવા એવા વિચારો આવે છે કે જાણે હું હાથીના હોદ્દા પર બેસું, ઉપરથી પૈસા ઉછાળું, નીચે લોકો તે લેવા દોડાદોડી કરે અને મારામારી કરે! હું ઊંચે બેઠે બેઠે આ અંદર અંદરની લડત નિહાળું અને મારી જાતને કૃતકૃત્ય માનું. અથવા મારા છોકરા છોકરીને વ્યવહારમાં કે સગપણમાં ગોઠવાઈ જતાં જોઈ મારી જાતને ધન્ય માનું.

Page #14

૧૨
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
જક ર ન
આ રીતે જીવન પસાર થાય છે. એમાં કયાંથી આવ્યા? શા માટે આવ્યા ? શું લાવ્યા ? કેમ લાવ્યા ? કોને મળે? કેટલું મળે ? મળેલ કેટલું ટકે ? કયારે છોડવું પડશે? એમાં સ્થાયી તત્ત્વ છે કે નહિ? નથી તે કયાં છે ? એને કાંઈ વિચાર જ આવતો નથી. કરમી દીકરાને જનતાએ વખાણ્યા, ભાઈશ્રી મોટા ધનપતિ થયા કે સારા ઘરની કન્યા પરણ્યા અને છોકરાં હૈયાં થયાં, દુકાન વ્યવહાર ખૂબ ચાલ્યા કે મેટી અમલદારી મળી એટલે જીવનની સફળતા માની ધન્ય જીવન થઈ ગયું, કારકીર્દિ સફળ ગણાઈ અને ડંકા વાગી ગયા !' આવી આવી માન્યતા પર આખો સંસાર મંડાણ છે.
એમાં એ સંસાર સફળતાની માન્યતામાં કયાં ભૂલ થઈ છે, કેટલી ખોટી ગણતરી કરી છે, કેવા અસ્થિર પાયા પર આખી ઈમારત ચણી દીધી છે, એ ગંજીપાનાં પાનાનું ઘર કયારે વીખરાઈ જશે, એ જ્યારે ભાંગીને ભુક્કો થશે ત્યારે કે કચવાટ થશે અને મેડી અક્કલ આવશે ત્યારે તે શરીર કબજામાં નહિ હોય, મગજ જવાબ આપતું નહિ હોય અને ઘરના ઊંબરો ડુંગરે લાગતો હશે અને પાદર પરદેશ જેટલું દૂર લાગતું હશે એ વાતને ખ્યાલ રહેતો નથી. આવી રીતે ધન અને કામિનીને સારભૂત માનવાની અતિ વિચિત્ર ખુલના કરતો આ સંસાર ચાલી રહ્યા છે. એમાં સમજુ કે અણસમજુ, ડાહ્યા કે ઘેલા, નાના કે મેટા, સ્ત્રી કે પુરુષ સર્વ લગભગ એક લાકડીએ હંકાય જાય છે અને એમાંથી ઊંચા આવવાના કે તરી કાંઠે આવવાના માર્ગ પર પણ આવતા નથી અને કઈ તેમાંથી ઉપર આવવા મથે કે બહાર નીકળવા પ્રયાસ કરે તો તેને અવ્યવહારુ, બંગડભૂત, ગાંડે, વિકળ કે મૂર્ખ કહે છે. આવી રચના ચાલી રહી છે અને તે આપણી વચ્ચે, આપણામાં અને આપણી ફરતી દેખાય છે એમ પંડિત કવિ શ્રી વીરવિજયજી કહે છે,
છેવટે બે દાખલા નજીવા પણ સાચા છે તે વિચારીએ. બહારથી આવતાં સમાચાર મળે કે છોકરો મેટરની અડફેટમાં આવી ગયો છે, ૫ગ હાથ ભાંગી ગયા છે, બચે તેમ નથી, હોસ્પિટલે લઈ ગયા છે. સમાચાર સાંભળતાં હોશકોશ ઉડી જાય છે, અનેક કુશંકાની પરંપરા થયું છે, ટેકસી કરી હોરપીટલ જવાની તૈયારી થાય છે ત્યાં બીજે માણસ આવી કહે છે કે-ભાઈ ! એ તે પાડોશીને છાકરે, એને બહુ વાગ્યું છે, બચે તેમ નથી. “હાશ ! ઠીક થયુ!” આ દશા છે. ટેકસીમાં જવાનું તુરત માંડી વાળવામાં આવે છે.
મેટી ભયંકર આગ લાગી છે. પિતે દુકાનથી દૂર રહે છે. અગાશીમાં ચડી જોતાં "આગ દુકાન નજીક હોવાનું અનુમાન થાય છે. ચેપડા કાઢવા અને બંબાવાળા સાથે બંદેબસ્ત કરવા માણસની દેડાદોડી અને પિતાનું બેબાકળાપણું તુરત જ વધી જાય્ છે. પાછી ખબર પડે છે કે એ આગ બજારમાં નથી, બંદર પરના ગેડાઉનમાં છે એટલે શાંત થઈ જાય છે. આવા પ્રસંગે કંચન અને કામિની( ધન અને કુટુંબ ને કેવા સારભૂત માન્યા છે તેનું પારખું થાય છે, અને તે પણ પિતાનાં કંચન કામિનીના અને નંહિ કે પારકાની વસ્તુ કે સંબંધીઓને અંગે. આ રીતે સંસારમાં કંચન અને કામિનીને સારભૂત ગણી છે.
મૌક્તિક

Page #15

"
SS
श्री तत्त्वार्थसूत्रम-सानुवादम् ।।
षष्ठोऽध्यायः સૂત્રકાર–વાચકવર શ્રી ઉમાસ્વાતિ ગણિ
અનુવાદકાર–મુનિ શ્રી રામવિજ્યજી આસવનું સ્વરૂપ તથા ભેદો
સૂત્ર-(૨) ાયવાન જર્મ છો ! (૨ ) સ સાવ છે (૨) સુમ પુષ્પરા (૪) શુમઃ પાપ | (૫) સારાણાયોઃ सांपरायिकेापथयोः ।। (६) अबतकषायेन्द्रियक्रियाः पंचचतुःपंचपंचविंशतिसंख्याः पूर्वस्य भेदाः ।। (७) तीव्रमन्दज्ञाताज्ञातभाववी-धिकरणविशेपेभ्यस्तद्विशेषः ॥
કાય વચન મથકી જે, કર્મ તે યોગ જ કહું; તે જ આસવ સૂત્રપાઠે, સમજીને હું સહું; પુણ્યનો આસવ જે છે, શુભ તેને વર્ણવ્યા; પાપનો આસ્રવ જે છે, અશુભ પાઠ પાઠવ્યા. ૧ સકષાયી અકષાયી, આસો બે સુત્રમાં સાંપરાયિક પ્રથમ ભેદે, ઈપથિક ભિન્ન ભેદમાં પ્રથમ ભેદે એક એછા, ચાલીશ પ્રતિભેદે કહી; સંખ્યાથકી ગણના કરું છું, સુણજે સ્થિરતા ગ્રહી. ૨ અત્રતતણા છે પાંચ ભેદે, ચાર ભેદ કષાયના; ઈન્દ્રિય છે વળી પંચ ભેદે, પચ્ચીશ વળી ક્રિયાતણું; તીવ્રભાવે મંદભા, જ્ઞાત ને અજ્ઞાતતા;
વીર્ય ને અધિકરણ ધરતાં, કર્મબંધ વિશેષતા. ૩ જીવ અને અજીવ એ બન્ને અધિકરણના ભેદ પ્રદે–
सूत्र-(८) अधिकरणं जीवाजीवाः ॥ (९) आद्यं संरंभसमारंमारंभવક્રતારિતાનુમતwાવશત્રિચિતશ (૨૦) નિર્વતનાनिक्षेपसंयोगनिसर्गा द्विचतुर्द्वित्रिभेदाः परम् ॥
અધિકરણના ભેદ બે છે, જીવ ને અજીવથી, પ્રથમ જીવ અધિકરણ સમજો, અષ્ટોત્તરશત ભેદથી; તેહની રીત હવે વદતાં, સુણ ભવિ એકમના; સૂત્ર નવમે તેહ ગણુના, કરી ધારો ભવિજના. ૪

Page #16

૧૪
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
દ
સંરભ ને સમારંભ ખીજો, આર ંભ ત્રીજો કહું સુદા; મન ચેાગ વચન કાયયેાગે, ગણુતાં ભેદ નવ તદા; કૃત કારિત અનુમતિથી, થાય સત્તાવીશ ખરા; કષાય ચારથી એક શત અડ, ભેદ કહે છે શ્રુતધરા. વળી અજીવ અધિકરણુકરા, ચાર ભેદે જાણવા; પ્રતિભેદ છે ને ચારથી, વળી ભેદ એ ત્રણ માનવા; નિવના છે ભેદ બેથી, નિક્ષેપ થાયે ચારથી; સંચાગના બે ભેદ સાધી, નિસર્ગ ત્રણુ વિચારથી. જ્ઞાનાવરણીય, દશ નાવરણીય, વેદનીય અને મેહનીય એ ચાર કર્મોનાં આસ્રવા— सूत्र - ( ११ ) तत्प्रदोषनिह्नवमात्सर्यान्तरायासादनोपघाता ज्ञानदर्शनावरणयोः । ( १२ ) दुःखशोक तापाक्रन्दनवधपरिदेवनान्यात्मपरो भयस्थान्यसद्वेद्यस्य ॥ (१३) भूतवत्यनुकम्पादानं सरागसंयमादियोगः क्षान्तिः शौचमिति सद्वेद्यस्य || ( १४ ) केवलिश्रुतसंघधर्मदेवावर्णवादो दर्शन मोहस्य || (१५) कषायोदयात्तीत्रात्मपरिणामचारित्रमोहस्य || દાષ નિદ્ભવ કરે ઈર્ષ્યા, અંતરાય આશાતના; ઉપઘાત કરતાં કર્મ બાંધે, જીવ જ્ઞાનાવરણના; બીજી દર્શીતાવરણુ કર્મ, એમ ખાંધે જીવ સદ કર્યું ત્રીજું કેમ માંધે, સુણુો ભવિ સદા. દુ:ખ શાક વળી તાપ ધરતાં, આક્રુન્દ વધ કરતાં મુદ્દા; પરિદેવન કરતાં અન્યને વળી, આત્મ ઉભયે તે સદા; કમ અશાતા વેદનીયને, માંધતાં જીવા ઘણા; તેહથી વિપરીત ભાવે, ખાંધે શાતા ભજિના. જીવદયા વળી મને જ ધરતાં, દાન ધર્મે સ્થિર રહે; સરાગ સંયમ આદિ ચાગે, ક્ષમાચિ વળી લહે; શાતાવેદનીયને આંધતા એમ વિજના; માહનીય વળી કેમ ખાંધે, સુણજો હવે એકમના. કેવલી શ્રુત સંઘ ધર્મ, દેવની નિ ંદા કરે; દનમોહનીય કર્મ બાંધે, ભવવિટ ખન વિસ્તરે; કષાય ઉદય તીવ્રભાવે, ચારિત્ર માહ જ આંધતાં; સશિરામણ માહ કર્મે, ભવ દુઃખા વિસ્તારતા. ૧૦
આયુષ્ય તથા નામકર્મ નાં આસ્રવેશ—
1. सूत्र - (१६) बारंभपरिग्रहत्वं च नारकस्यायुषः || ( १७ ) माया
પ
७
८
G
[ કાર્તિક

Page #17

અંક ૧ લો ]
તત્ત્વાર્થ સૂત્ર-સાનુવાદ
૧૫
तैर्यग्योनस्य || ( १८ ) अल्पारंभपरिग्रहत्वं स्वभावमार्दवार्जवं च मानुषस्य ॥ ( ૬ ) નિઃશીજવ્રતત્ત્વ ચ સર્વેષામ્ || ( ૨૦ ) સાપસંયમસંયમસંયમાनिर्जलतपांसि देवस्य ॥ ( २१ ) योगवक्रता विसंवादनं चाशुभस्य નાTM || (૨૨) વિપરીત ગુમસ્ય ।।
બહુઆર ભી પરિગ્રહેાને, ગ્રહણ કરતાં કર્મથી; નરગતિનું આયુ બાંધે, શાસ્ત્ર સમો મથી; કપટ ભાવે આયુ મધે, ગતિ તિર્યંચ જાતનું; માનવતણું વળી આયુ આંધે, કહું છું ભલી ભાતનું ૧૧ આરંભ પરિગ્રહ અલ્પ ધરતાં, માવ ને આ વતા; માનવતણું જીવ આયુ મધે, સુણા મન ધરી એકતા; શીલ રહિંતથી સ આયુ, માંધતાં જીવ સદા; દેવનું કેમ આચુ બાંધે, કહું છું સુણો મુદ્દા, ૧૨ સરાગ સંચમ દેશિવરિત, અકામ નિર્જર ભાવના; ખાલતપસ્વી કષ્ટ કરતાં, આયુ ખાંધે દેવના; વક્રતા ધરે યાગની વળી, વિસંવાદો ધારતાં; નામક અશુભ બાંધે, વિપરીતે શુભ આંધતાં. ૧૩ તીથ કરનામકર્મ નાં આસ્રવા—
सूत्र - ( २३ ) दर्शनविशुद्धिर्विनयसंपन्नता शीलवतेष्वनतिचारोऽभीक्ष्णं ज्ञानोपयोगसंवेगौ शक्तितस्त्यागतपसी संघसाधुसमाधिवैयावृत्य करण महदाचार्यबहुश्रुतप्रवचन भक्तिरावश्यकापरिहाणि मर्गिप्रभावना प्रवचनवत्सलत्वमिति तीर्थવય ||
દનવિશુદ્ધિ વિનય સાથે, અતિચારી શીલધરા; જ્ઞાન સંવેગ નિત્ય ધરતાં, દાન તપ ધરતાં ના; સંઘ સાધુતણી સમાધિ, નહિ વૈયાવચ્ચ છેડતાં; અરિહંત સૂરિ બહુશ્રુતાની, ભક્તિ પ્રવચન રાખતા. ૧૪ અવશ્ય કરી ષટ્ટ પ્રકારી, નિર'તર ધરતાં જના; મુક્તિમાર્ગ પ્રકાશભાવે, આદર શાસનતણા; જિનનામકર્મ સરસ ધર્મ, પુણ્યની ઉત્કૃષ્ટતા; જીવ ખાંધે ઉદય આવે, પદ્મ તીર્થંકર સાધતા, ૧૫ ગેાત્ર અને અતરાય કનાં આસવા
सूत्र - (२४) परात्मनिन्दाप्रशंसे सदसद्गुणाच्छादनोद्भावने च नीचैर्गोत्र

Page #18

૧૬
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ કાર્તિક
| (ર૧) આંખો નીચૈથૈરવનુ વોર II (ર૬) વિજળमन्तरायस्य ॥
પરની નિન્દા આત્મલાઘા, પર સગુણને ઢાંક્તા; ગુણે નહિ પિતાપણામાં, તેહ નિત્ય પ્રકાશતા; નીચ ગોત્ર બાંધે અશુભ ભાવે, જીવ બહુવિધ જાતના નીચ ગાત્રબંધન છેડવા વળી, યત્ન કરે ભલી ભાતના. ૧૬ એહથી વિપરીત ભાવે, નમ્રતા ધરતા સદા; અભિમાન તજતાં ગાત્ર બાંધે, ઊંચની ભવિ જીવ સદા; દાન લાભ જ ભેગેપગે, વીર્યગુણની વિનતા;
કરતાં થકા અંતરાય બાંધે, સુણે મન કરી એકતા. ૧૭ इति संग्रहकार-वाचकप्रवर-श्रीमदुमास्वातिविरचिततत्त्वार्थसूत्रे शास्त्रविशारदकविरत्नाचार्य-श्रीमद्विजयामृतसूरीश्वरपादपद्मपरागस्वादरागषट्पदमुनि
रामविजयविरचितगुर्जरभाषानुवादसंकलितः षष्ठोऽध्यायः ।।
میر نجومی
من نشان داده و
. પિષધ વ્રતનાં ૮૦ ભાંગા હું ઇy
syms પષધના ચાર પ્રકાર છે –
૧ આહાર પિસહ, ૨ શરીરસત્કાર પિસહ, ૩ બ્રહ્મચર્ય પાસ, ૪ અવ્યાપાર પિસહ. એ ચાર પ્રકારના પ્રથમ દેશથી અને સર્વથી એમ અસગી આઠ ભાંગા થાય છે. તે એકેક હોવાથી તેને સંયોગી કહેવાતા નથી.
એ ચાર પ્રકારના દ્વિસંગી ૨૪ ભાંગા થાય છે, તે આ પ્રમાણે-(આ ભાંગામાં એકડો હોય ત્યાં દેશથી સમજવું ને બગડો હોય ત્યાં સર્વથી સમજવું)
પ્રથમ પ્રકારના પૌષધના બીજા પ્રકારના પૈષધ સાથે ૪ ભાંગા થાય.
પ્રથમ પ્રકારના પૌષધના ત્રીજા પ્રકાર સાથે ૪ ભાંગા થાય. ૧–૧ ૧-૨ ૨-
૧ ૨ -૨ એ જ પ્રમાણે ચોથા પ્રકાર સાથે ૪ ભાંગા સમજવા બીજા પ્રકારના પૌષધના ત્રીજા પ્રકાર સાથે ૪ ભાંગા થાય. બીજા પ્રકારના પૌષધના ચેથા પ્રકાર સાથે ૪ ભાંગા થાય. ત્રીજા પ્રકારના પૈષધના ચોથા પ્રકાર સાથે ૪ ભાંગાં થાય. આ પ્રમાણે દ્વિસંગી ૨૪ ભાંગા થાય છે.

Page #19

અંક ૧ લા ]
જીવના આઠ પ્રકાર
હવે ત્રિકસ યાગી ૩૨ ભાંગા થાય છે, તે આ પ્રમાણે:—
આહાર શરીરસત્કાર બ્રહ્મચર્ય.
૧
1
૧
૧
૧
૧
૨
*
૨
૧
૧ ૨ ૧
૧ ૨ ૨
સ્
૧
૧
૨
૨
૨ ૧ ૧
૨ ૧ ૨
૨
ર્
હવે ચતુ:સાંયેાગી ૧૬ ભાંગા થાય છે તે આ પ્રમાણે—
૧ ૧ ૧ ૧
૧ ૧ ૧
૨
૧
૧
૨
૧.
૨
૧
૨
૧
આદરે
આદરે
આ જ પ્રમાણે પહેલા ભાંગામાં ખગડા મૂકીને આઠ ભાંગા કરવા એટલે કુલ ૧૬ ભાંગા થશે. એમ અસ યાગી (સ્વાભાવિક) ૮, દ્વિકસ ચેાગી ૨૪, ત્રિકસ ચાગી ૩૨ ને ચતુઃસ’યાગી ૧૬ મળી ને કુલ ૮૦ ભાંગા થાય છે. તેમાંથી વત માનમાં માત્ર ચતુ:સ ́યેાગી ૧૫ મા ભાંગે ૧-૨-૨-૨ અને ૧૬ મા ભાંગા ૨-૨-૨-૨ એ એ જ પ્રચલિત છે. એટલે ૧૫ મા ભાંગામાં એક આહાર
જીવના આઠ પ્રકાર, ન પાળે
પાળે
ન પાળે
યાળે
૧. ન જાણે ન આદરે ૨ ન જાણે ન આદરે
3
ન જાણે
૪ ન જાણે
૧
૧
૧ ૨ ૨૨
પાસહુ દેશથી જેમાં એકાસણું કરાય છે અને બીજા ત્રણ ભાંગા સર્વથી હાય છે, અને ૧૬ મા ભાંગામાં ચારે પ્રકારના પાસ સ થી હાય છે એટલે તેમાં ઉપવાસ જ કરાય છે. આ સિવાયના ૭૮ લાંગા માત્ર જાણવા માટે જ છે; પ્રવૃત્તિમાં નથી.
કુંવરજી
આદરે
આદર્
આ પ્રમાણે પહેલા, બીજા ને ચાથા સાથે ૮
એ જ પ્રમાણે પહેલા, ત્રીજા અને ચાથા સાથે ૮
એ જ પ્રમાણે બીજા, ત્રીજા ને ચાથા સાથે ૮ એમ ત્રિસયાગી ૩૨ ભાંગા જાણવા.
ન આદરે ન પાળે
ન આદરે પાળે
•
ન પાળે પાળે
૧૭
સંસારી જીવ
અજ્ઞાન તપસ્વી
૫ જાણે
૬ જાણે
છ જાણે ૮ જાણે
પ્રથમના ચારમાં સમ્યગજ્ઞાનાભાવ, ત્યારપછીના ત્રણમાં સમ્યગ્ ગ્રહણ અથવા સભ્યપાલનાભાવ, આદ્યના સાતે ભંગમાં વતા જીવ અવિરતિ અને આઠમા ભંગમાં વર્તતા દેશવ્રતધારી અથવા સવિરતિ,
કુંવરજી
પાસથ્થા અગીતા
શ્રેણિકાદિ અવિરતિ અનુત્તરવાસી દેવા સવિજ્ઞપક્ષી
મહાવ્રતધારી

Page #20

LEUEUEUE Leuždėjuzveve Le
प्रश्नोत्तर
LeveLeve
הבבבבבבב
( પ્રશ્નકારઃ—માસ્તર અ ંબાલાલ ચુનીલાલ-ઉમતા ) પ્રશ્ન ૧—શિખર ઉપરથી ઉતારી લીધેલા ધ્વજાદ ડનું શુ' કરવું ? ઉત્તર—મૂકી છાંડવા અથવા દેરાસરના કામમાં લેવા.
પ્રશ્ન ર—દેરાસરના શિખર ઉપર કાગડા વાળા નાખે તેા શું કરવું ? ઉત્તર—માળા ન નાખે તેવી ચીવટ રાખવી અને તેમાં વહેમ ન રાખવા.
પ્રશ્ન ૩-પૂજારી અશુદ્ધ વસે ગભારામાં જઇ શકે ?
ઉત્તર-ન જઈ શકે. ચેામાં વસ્ત્ર પહેરીને જ જઇ શકે.
પ્રશ્ન —દેરાસરમાં કે ઉપર નગ્ન પૂતળાં હાય તેા શું કરવું ? ઉત્તર-કાઢી નાખવાં. વહેમ ન રાખવા. કાઢવાથી લાભ સમજવા. પ્રશ્ન પ—દેરાસરમાં ગાળ તૈવેદ્ય તરીકે ધરાય ?
ઉત્તરન ધરાય. તેવી પ્રવૃત્તિ નથી.
પ્રશ્ન ૬—પૂજારીને દેવદ્રવ્યમાંથી પગાર અપાય ? ઉત્તર—જૈન ન હાય તે! ખીજા સાધનને અભાવે આપી શકાય. પ્રશ્ન છ——દેવદ્રવ્યમાંથી વાળાકુચી, અગલુંછણુા વિગેરે ઉપગરણા રખાય ? ઉત્તર્—એમાં વિરેાધ જણાતા નથી.
પ્રશ્ન ૮—જ્ઞાનદ્રવ્યથી ભરાવેલા ચંદરવા પુઢીઆ ગુરુની પાછળ બધાય ? ઉત્તર—બાંધવાની પ્રવૃત્તિ છે, વિરોધ જણાતા નથી.
પ્રશ્ન ૯-નવકારવાળીના કેટલા પારા ફરતા ગેાઠવવા અને કેટલા મેરુમાં ગેાઠવવા ઉત્તર-કેટલાક ૧૦૮ પારા ફરતા ગાઠવે છે તેમજ કેટલાક ૧૦૫ પારા કતા ગાઢવી મેરુમાં ૩ ગેાઠવે છે. અને પ્રકાર ચાલે છે.
પ્રશ્ન ૧૦—મહારગામથી આવેલ માણસનુ
આપણે ઘરે મરણ થાય તે તેનું સૂતક કેટલું ગણવું ? ઉત્તર—તે ઘરવાળાએ ૨૪ પહેારનુ' ગણવુ. પ્રશ્ન ૧૧—ચેાપચીની અણુાહારી છે? ઉત્તર—અણુાહારીમાં ગણેલ છે. પ્રશ્ન ૧૨—ચૌવિહાર ઉપવાસવાળા દિવસે ચાપચીની વાપરી શકે ? ઉત્તર—અણુાહારી વસ્તુ પણ ખાસ કારણે જ વાપરી શકાય. હાંશે કે સ્વાદે ન વપરાય.
પ્રશ્ન ૧૩—આંખેલમાં પાવા, મમરા, મકાઇ, સુકવેલ પાંખ વાપરી શકાય ? ઉત્તર—ન વપરાય. શુ શુ વપરાય તે અનુભવીને પૂછવુ
>>>( ૧૮ )

Page #21

અંક ૧ લે ]
પ્રશ્નોત્તર
૧૯
પ્રશ્ન ૧૪–પચ્ચખાણ ભાગમાં પિરિસીના ૭ ગાર કહ્યા છે તે બરાબર છે? ઉત્તર-પરિસીના છ કહ્યા છે. પરિમદ્રના. ૭ કહ્યા છે. પ્રશ્ન ૧૫–ગુરુદ્રવ્ય કોને કહીએ? ઉત્તર–ગુરુની ભક્તિમાં વાપરવાનું દ્રવ્ય તે ગુરુદ્રવ્ય સમજવું. . પ્રશ્ન ૧૬–ઘરની આજુબાજુમાં પ્રસૂતિ થઈ હોય તે સૂતક આવે ? ઉત્તર–આજુબાજાનું સૂતક ન આવે, પણ એમાં વિવેક વાપરવું જોઈએ.
પ્રશ્ન ૧૭–જે ઘરમાં મૃત્યુ થયું હોય તે ઘરમાં સામાયિક પ્રતિક્રમણ કરી શકાય? ઉત્તર-મૈનપણે કરી શકાય.
પ્રશ્ન ૧૮- મૃત્યુવાળા ઘરમાં જમનારને કેટલા દિવસનું સૂતક લાગે ? ઉત્તર-જમનાર તેમજ સૂનારને ૧૧ દિવસનું લાગે. પ્રશ્ન ૧૯–સગોત્રીને કેટલા દિવસનું સૂતક લાગે ? ઉત્તર–ત્રણ દિવસનું લાગે ?, પ્રશ્ન ૨૦—કેટલી પેઢી સુધી જન્મમરણનું સૂતક લાગે ? ઉત્તર–પેઢીની સંખ્યા જાણ નથી. પ્રશ્ન ૨૧–મૃત્યુવાળા ઘરે લોકિકે આવનાર તથા જમનારને કેટલું સૂતક લાગે? ઉત્તર–એમાં સૂતકને સંભવ જણાતો નથી.
પ્રશ્ન ૨૨–મરનારના ઘર સિવાય બીજા કુટુંબીઓને ઘરેથી સાધુ સાધ્વી કેટલા દિવસે આહાર લઈ શકે ? ઉત્તર–જ્યાં જેવી પ્રવૃત્તિ હોય ત્ય-તેમ વર્તવું.
પ્રશ્ન ૨૩-સ્મશાને જનાર અને સૂતકવાળા નવકારવાળી કે ટીપ ગણી શકે ? ઉત્તર–મનપણે ગણી શકે. પ્રશ્ન ૨૪–સુવાળા અથવા સૂતક જેનેએ કાઢવા જ જોઈએ કે લોકરૂહી છે? ઉત્તર–લેકરૂઢી છે, પણ તેને અનુસરવું.
(૨) ( પ્રશ્નકાર–રાજમલ ભંડારી-આગર) પ્રશ્ન –નવકારવાળી ગણતાં હાથમાંથી પડી જાય તે શું કરવું ? ઉત્તર–એક નવકારવાળી બાધાપારાની ગણવી.
પ્રશ્ન ૨–નવકારવાળી ગણતાં મેરુનું ઉલ્લંઘન કરવું નહીં એમ કહેલ છે તે તેમ કરવાથી અવળી સવળી કહેવાતી નથી ?
ઉત્તર–મેરુનું ઉલ્લંઘન ન કરવાથી અવળી વળી ગણાતી નથી. એનું નામ જ સવળી છે.

Page #22

[ કાર્તિક
૨૦
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ પ્રશ્ન ૩–પ્રતિક્રમણ કરતાં ચરવળ કે મુહપત્તિ પડી જાય અથવા પ્રતિક્રમણ કરનાર પડી જાય તે શું કરવું ?
ઉત્તર–ઇરિયાવહી પડિક્રમવા. પ્રશ્ન ૪ પૈષધ કરનાર પાસે ચરવળા કે કામળી ન હોય તે પૈષધ કરી શકાય? ઉત્તર ન કરી શકાય. દેશાવગાસિક કરી શકાય.
પ્રશ્ન ૫-પૈષધ કરવાની ઈચ્છાવાળા વધારે હોય અને ચરવળા વિગેરે સાધન ન હોય તે શું કરવું ?
ઉત્તર–પ્રથમથી સાધન મેળવવાની તજવીજ કરવી. ચરવળા ન મળે તે પષધ ન થાય, દેશાવગાસિક કરવા પડે.
પ્રશ્ન –પર્યુષણની અઠ્ઠાઈ શાશ્વતી છે કે કેમ?
ઉત્તર–શાશ્વતી નથી, પરંતુ પ્રથમ તથા ચરમ જિનના શાસનમાં પર્યુષણ કરવાને કપસુબોધિકામાં ઉલ્લેખ છે.
પ્રશ્ન છ–પ્રથમ તીર્થંકરના વખતમાં પર્યુષણ થતી હોય ને ક૯પસૂત્ર વંચાતું હોય તે શુદિ ૧ મે જન્મ કે વંચાય ?
ઉત્તર–કલ્પસૂત્ર વંચાય, પરંતુ તેની રચના જુદા પ્રકારની સમજવી અને તેમાં જન્મ તે ઋષભદેવને જ વંચાય. તેમાં ચરિત્ર રાષભદેવ આસન્નઉપગારીનું વિરતૃત હોય અને ક૯પ શબ્દ મુનિને ચાર બતાવેલ હાય..
પ્રશ્ન ૮–સંવત્સરી ભાદ્રપદ શુદિ પ ની હતી તે શુદિ ૪ની શા માટે કરી? અને તેવો ફેરફાર આચાર્ય કરી શકે ?
ઉત્તર–તેનું કારણ ક૫સુબાધિકામાં કહેલ છે અને તે ફેરફાર આચાર્ય કરી શકે તેવી શાસ્ત્રાજ્ઞા છે.
પ્રશ્ન –પાક્ષિકાદિ પ્રતિક્રમણમાં અજિતશાંતિ સ્તવન ન આવડતું હોય ને વાંચીને કહેવાને વખત ન હોય તો તેને બદલે બીજા સ્તવને કહી શકાય?
ઉત્તર—બનતા સુધી તો તે જ કહેવું જોઈએ. કોઈને આવડતું ન હોય તે વહેલું બેસવું જોઈએ જેથી વાંચીને કહેવાય. તેને બદલે બીજા સ્તવનો ન કહેવાય.
પ્રશ્ન ૧૦–અજિતશાંતિ સ્તવનના કર્તા મંદિરેણુ મહાવીરસ્વામીના વખતમાં થયેલા જણવા કે નેમિનાથના વખતમાં થયેલા જાણવા ?
ઉત્તર–નેમિનાથજીના સમયના નંદિષેણ મુનિ જાણવા, એમ સ્મરણમાં છે.
પ્રશ્ન ૧૧-પાક્ષિકાદિ પ્રતિક્રમણમાં કહેવાતા સકલાર્વત, સકળતીર્થ, ભરફેસરની સઝાય, લઘુશાંતિ, બૃહશાંતિ વિગેરે મહાવીરસ્વામીના નિર્વાણબાદ બનેલા છે તે તેમના વખતમાં અને ત્યારપછી આ સૂત્ર નહાતા બનેલા ત્યારે શું કહેવાતું હશે ?

Page #23

जैन धर्म प्रकाश चिरायु होवे
૨૧
ઉત્તર–તે વખતમાં આચાર્યાદિકે કરેલા સ્તોત્રાદિ કહેવાતાં હશે. તેના નામ તથા કર્તાનાં નામ જાણવામાં નથી.
પ્રશ્ન ૧૨–પયુષણમાં કતલખાનું બંધ રખાવવાના સંબંધમાં કેટલાક ભાઈએ વાંધો ઉઠાવે છે તે બરાબર છે?
ઉત્તર–બરાબર નથી. આપણે તે દયાળુપણાથી તે કાર્ય કરવાગ્ય છે. તેને આપેલ પૈસાને તે શું ઉગ કરશે તે આપણે જોવાનું નથી. એમ જોવાય તે અનેક બાબતમાં વાંધો આવશે.
પ્રશ્ન ૧૩–અત્યારે વંચાતા કલ્પસૂત્રમાં મહાવીરચરિત્ર વિસ્તારથી છે, બીજા પ્રભુના ચરિત્રે સંક્ષેપમાં છે તેનું કારણ શું ? તેના કર્તા કેણ છે?
ઉત્તર–શ્રીદશાશ્રુતસ્કંધમાંથી એ ઉરેલ છે. તેના મૂળના કર્તા શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામી છે. ટીકાના કર્તા જુદા જુદા છે. મૂળ પ્રમાણે ટીકા કરેલ છે. કુંવરજી
श्री जैन धर्म प्रकाश चिरायु होवे ।
( हरिगीत ) श्री जैन धर्म प्रकाश से मिथ्यात्व का सर्वनाश हो । जैन के फिर सत्य तत्त्व का विश्वमांही विकाश हो ॥ १ ॥ न रहे मिथ्या तत्त्व जिस से प्रगट मिथ्या जोश हो। धर्म के तत्त्वों से ही परिपूर्ण लोकाकाश हो ॥२॥ रहकर सदा सुसंप से प्रभु वीर पथ अनुगामी बने । महावीर शासन पाय कर कृतकृत्य जीवन को करे ॥३॥ प्रभु वीर का निर्वाण केवलज्ञान गौतमस्वामी को । कार्तिक से प्रारंभ *पत्र को हर्षोल्लास वधाई हो ॥ ४ ॥ शवंत चला प्रभु वीर का व वीर विक्रमादित्य का । चिन्ता हुई सब दूर प्रगटा पर्व भी दीपालिका ।। ५ ।। राजा हुवे प्रतिबोध फिर गुरुदेव के उपदेश से । यु हर्ष में सब जन हुवे पीकर के फिर पियूष से ॥ ६ ॥ हो कामना परिपूर्ण नूतन वर्ष के सुप्रभात से। वे देव गुरु और धर्म की हो विनय 'राज' प्रकाश से ।। ७ ॥ : :
राजमल भंडारी-आगर
* श्री जैन धर्म प्रकाश को। ४ उपदेशरूपी अमृत ।
।

Page #24

શ્રી આનંદઘનજીનું દિવ્ય જિનમાર્ગ દર્શન
મહાત્મા આન ધનજી જિનમાર્ગીના પરમ રહસ્યજ્ઞાતા સંતપુરુષ થઈ ગયા. જે ક્રાઇ વિરલ જ્યોતિર્ધર મહાપુરુષે જિનશાસન-ગગનને અલંકૃત કરી ગયા છે તેમાં શ્રીમાન્ આન ધનજી કાઇ વિશિષ્ટ કાટિના, અદ્ભુત જાગતી જ્યાત જેવા સમર્થ જ્યેાતિર થઇ ગયાં. ભારતવર્ષમાં મત–સંપ્રદાયથી પર એવા જે ગણ્યાગાંઠ્યા, ‘નિપક્ષ વીરલા કાઈ સાચા સંતા થઈ ગયા, તેમાં શ્રી આન ધનજી એક અદ્દભુત સંત ‘ અવધૂત ” થઈ ગયા.
તે અધ્યાત્મ માર્ગોમાં અતિ ઉચ્ચ દશાને પામેલા ‘ જ્ઞાની ' પુરુષ હતા, તે તેમનાં વચનાથી સુપ્રતીત થાય છે. પરમ ભક્તિભાવનિર્ભર, ચૈતન્યરસની છેાળા ઉછાળતાં એમનાં સ્તવના તા આત્માનુભવના પરમ પરિપાકરૂપ હાઇ, વાંચતાં કે સાંભળતાં, કાષ્ટ અદ્ભુત આહલાદ આપે છે, મનના થાક ઉતારી નાંખી પરમ ચિત્તપ્રસન્નતા આપે છે. તે વચનામૃતામાં એવા તે અદ્દભુત માધુર્ય, પ્રસાદ, એજસ્ તે નિ ભર્યાં છે, એવું તા ઉચ્ચ ચૈતન્યવંતું કવિત્વ ભર્યું છે કે તેના રસાસ્વાદ લેતાં તૃપ્તિ થતી નથી. મોટા મેટા પડિતાના વાગાડંબરભર્યાં શાસ્ત્રગ્રંથી, કે મેોટા મોટા વ્યાખ્યાનવર્ડ. ધરા ધ્રુજાવનારા વાચસ્પતિઓના વ્યાખ્યાનથી અનતગણા આનંદ તે ખેાધ, શ્રીમાન આનદધનજીની એકાદ સીધી, સાદી, સચેાટ તે સ્વયંભૂ વચનપક્તિથી ઉપજે છે.
વળી શ્રી આન ધનજીના ‘ આશય ' તે એટલા બધા પરમા ગભીર છે કે સાગરની જેમ તેનું માપ કાઢવું કે તેને તાગ લેવા તે અશક્ય વસ્તુ છે, કારણ કે તેમના એકેક વચન પાછળ અગાધ માનસાન તે અનન્ય તત્ત્વચિંતન ઉપરાંત ઉત્તમ આત્માનુભવનું–સામર્થ્ય યેાગનું સમર્થ પીઠબળ રહ્યું છે. એટલે આવા ઉચ્ચ યેાગદશાને પામેલા મહાત્માની કૃતિના આશય યચા પણું અવગાહી પ્રગટ કરવા, તે તે તેમના જેવી ઉચ્ચ આત્મદશાને પ્રાપ્ત થયેલા મઠામા યાગીશ્વરાનું કામ છે, તે જ તેને યથાયેાગ્ય ન્યાય આપી શકે, તે જ તેનું ચાયેાગ્ય મૂલ્યાંકન કરી શકે. તેમના આશયનું અવગાહન કરી સમ તત્ત્વદ્રષ્ટા શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ, શ્રી આન ધનજીના પ્રથમ સ્તવનને પરમ સુંદર અદ્ભુત પરમા પ્રગટ કર્યાં છે અને શ્રી આન ધનજીની પરમાર્થગંભીરતાની ઝાંખી કરાવી છે, પણ તેઓએ માત્ર એક જ સ્તવનનું વિવેચન કહેલું ડ્રાઇ, આપણે તેના વિશેષ લાભથી વચિત રહ્યા છીએ. ( જીએ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, પૃષ્ઠ ૬૦૬ )
“ તેહજ એહુના જાગ ભાતા, જે તુમ સમ ગુણરાય છે. ” —શ્રી દેવચંદ્રજી આવા ‘ આનંદધન ' આપનારા તે આનંદધન વર્ષાવનારા આનંદઘનજીનું— ‘ પંથડા નિહાળું રેખા જિનતા રે, ' એ પંક્તિથી શરૂ થતું,—ખીન્ન અજિતજિનનું સ્તવન પણ અદ્ભુત આત્મસંવેદનરૂપ અંતર દ્ગારમય હૈાઇ, પરમ આશ્ચયગભીર છે. તે
> ૨૨ )

Page #25

અંક ૧ લે ]. શ્રી આનંદધનનું દિવ્ય જિનમાર્ગદર્શન આશયને અનંત ભાગ પણ સમજાવ ઠિન છે, તે પણ યથાશક્તિ-યથામતિ સામાન્ય દષ્ટિએ જે કંઇ આંશયની સપાટી માત્ર હાથ લાગી, ઉપલક ભૂમિકા માત્ર સ્પર્શવામાં આવી, તે અને સંવાદરૂપે રજૂ કરું છું. આમાં જે કાંઈ અસમંજસ કે આશયફેર જેવું જણાય તે તે આ મંદમતિ લેખકને જ દેશ છે એમ સુજ્ઞ વાંચકે વિચારવું ને સંતવ્ય ગણવું.
[ કેાઈ એક ‘અવધૂત’ ગિરાજ ધૂનમાં ને ધૂનમાં ચાલ્યા જાય છે. “પંથડો પથડો” એવું રટતા જાય છે. તેની નિસર્ગગંભીર સુપ્રસન્ન સૈય્ મુખમુદ્રા ૫ર ૫ણ એક પ્રકારની વ્યગ્રતા છવાઈ રહી જણાય છે. કોઈ ખેરવાઈ ગયેલી “વરતુ’ની શોધમાં તે પડયા હોય, પણ તે વસ્તુ કયાંય જડતી ન હોય એવું તેના ઇગિતાકાર પરથી, મુખ પર તરી આવતા ભાવ પરથી જણાય છે. “પંથડે” નામની કોઈ અત્યંત વહાલી વસ્તુને વિરહ તેને પડ હાય, એમ તે શબ્દના તેના પુનઃ પુનઃ રટનથી–ધૂનથી સૂચિત થાય છે. ચેતરફ તે ચકળવકળ ચક્ષુ ફેરવી રહ્યા છે છતાં કઈ દિશામાં તે પંથડે કેમે કરીને તેની નજરે ચડતા નથી, એટલે તે પયડા માટેની તેની વ્યાકુલતા ક્ષણે ક્ષણે વધતી જાય છે. ]
આવા તે અવધૂત ચાલ્યા જાય છે ત્યાં રસ્તામાં તેને કોઈ વટેમાર્ગુને ભેટ થાય છે. તે તેની વ્યગ્ર વ્યાકુલ દશા જોઈ સદ્દભાવથી પૂછે છે કે-હે મસ્તરાજ ! તમે આમ બેબાકળા કેમ બની ગયા છે ? તમારું શું ખોવાઈ ગયું છે? આ ચારે તરફ શું શોધે છે? ને આ “પંથડે પંથડ” શું બોલે છે? એટલે તે મરતરાજ બોલી ઊઠે છે– “પંથ નિહાળું રે બીજા જિનતણે રે,
પંથ નિહાળું રે બીજા જિનતા રે.” હે ભાઈ ! હું તો બીજા જિનેના પંચડાની શોધમાં પડ છું. મારે પંથડે, વહાલે પંથ, પ્રિયમાર્ગ હું શોધી રહ્યો છું. જિન-વીતરાગનો માર્ગ-પંથ મને પરમ પ્રિય છે, તે હું ખાળી રહ્યો છું, પણ મને તે કયાંય ગો જડતો નથી, ચારે તરફ નજર ફેરવું છું, પણ કયાંય એનો પત્તો ખાતા નથી. તમે કોઈ તેની ભાળ આપી શકે એમ હો તે કહે.
વટેમાર્ગ-આપ કાંઇ તે માર્ગની નિશાની આપે તો ખબર પડે. એમ તે અહીં અનેક માર્ગ છે. તેમાં તમે કયો માર્ગ શોધે છે તેની નિશાની વિના કેમ બતાવાય ?. માટે કાંઈ એ ધાણ આપો તો સમજણ પડે.
મસ્તરાજ-હું તે બીજા અજિત જિન-વીતરાગને માર્ગ શોધું છું, ને લ્યો તેની નિશાનો બતાવું. એ અજિત જિનને માર્ગ અજિત (રાગદ્વેષાદિ દેષથી અજિતનહિં જીતાયેલ ) ને ગુણનું ધામ છે; નિર્દોષ ને ગુણધામ એવા તે માર્ગને હું શોધું છું. આ એધાણવાળા માર્ગ તમને કયાંય નજરે ચડયો હોય તે બતાવે, નહિં તે થયું.” એમ કહીને પુનઃ મધુર સ્વરે લલકારે છેઃ

Page #26

૨૪
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
“ પંથડા નિહાળું રે બીજા જિનતા ૨, અજિત અજિત ગુણધામ. ”
[ કાર્તિક
વટેમાર્ગુ –અહાહા ! એમાં તે શું છે? પણે એ માર્ગ રહ્યો, એ તે સ્પષ્ટ દેખાય છે. અજિત અજિત માર્ગે ચાલ્લ્લા અને પાતે અજિત થ નિર્દોષ ને ગુણધામ અન્યા, તેને પગલે પગલે ચાલ્યા નએ. અજિત જિનના સાચા ‘અનુયાયી’ બની જાએ. અજિત રાગદ્વેષાદિયો અજિત છે તેમ તમે પશુ રાગદ્વેષાદિથી અજિત બની જા, એટલે તમે પણ અજિત થઇ નિર્દોષ ને ગુણધામ બનશે. આમ ‘પથડા પથડા’ કર્યા કરવાથી શું ? માર્ગે પડે ! ચાલવા માંડા !
મસ્તરાજ—અરે ભલા ભાઈ ! વાત કરવી સડેલી છે. મારામાં તે તેવી ત્રેવડ નથી. જે અજિતે જીત્યા છે તેને જીતવાની મારી તાકાત હજી દેખાતી નથી. ઊલટા તેણે ( રાગાદિએ ) મને છતી લીધા છે. ખરેખર ! હું તે પુરુષ જ નથી, મને ‘ પુરુષ ’ નામ જ ઘટતું નથી, કારણ કે ‘ મરદ ' હોય તે દુશ્મનને હાથે માર ખાઇ-મ્હાત ચઇ એસી રહે એમ તે નહિં. સાચા પુરુષ દ્વાય તે તા શત્રુને નાશ કરી નાંખે. પશુ હું તે તેવા ‘ પુરુષ ' નથી, એટલે તે અજિતના માર્ગે ચાલવા સમય નથી,
“ જે તે' જિત્યા રે, તિણે હું તિયા રે, પુરુષ કિશ્યુ' મુજ નામ ? પડા નિહાળું રે બીજા જિનતણા રે, છ
વળી તમે જે કહ્યું કે તેના પગલે પગલે ચાલ્યા જાઓ, પણ તેના પગલા જે દેખાતા નથી, તેા કેવી રીતે ચાલવા માંડવું ? ખરેખર ! હું તે મૂંઝાઇ ગયા છું!
વટેમાર્ગુÖ—અરે ભદ્ર પુરુષ! તમે આમ શું કહે છે? પણે આ માર્ગ દેખાય, સાં આટલા બધા માણુસા તે માર્ગે ચાલી રહ્યા છે તે શું તમારી નજરે નથી ચડતા ? તે શું તમારી ગણત્રીમાં આવતા નથી ? તેનું શું તમને લેખું' નથી ? જીએ! આ પણે સફેદ કપડાવાળા, હાથમાં દંડવાળા, સુખત્રિકા ધરતા મહાનુભાવ મનુષ્યનું ‘ ટાળું ' ચાલ્યું જાય છે! આ પેલી તરફ દિશાનું વસ્ત્ર પરિધાન કરી, કરમાં કમંડળ પકડી, મયૂરપિચ્છ હલાવતા મહાજનનું ‘ જૂથ ' ચાલ્યું જાય છે અને તેમના સંપ્રદાયના અનુસારે ચાલ્યા જતા આ મેાટી પાઘડીવાલા, ઉજ્જવલ વસ્ત્ર પહેરેલા, ‘ જય જિનેશ્વર ! જય જિનેશ્વર !જિન શાસનને જય હૈ। ! જિનશાસનના જય હે ! ' એમ મુખેથી ખેલતા હૈ ધામધૂમની ધમાધમ ' મચાવતા આ સગૃહસ્થે તે આ સન્નારીઓને આવા માટે સંધસમુદાય પણ શું તમારી નજરે ચડતા નથી ? આ તે કેવું આશ્રય ? આ બધા શું જિનના માર્ગ–ન્જિનના પગલે નથી ચાલી રહ્યા ? એ બધા તા દાવા કરે છે કે-અમે જિનમાગે જઈએ છીએ, અમે જિનમાર્ગને ‘ અનુસરીએ ’ છીએ, અમે જિનમાર્ગના ‘ અનુયાયી ' છીએ. શું એ બધા ખેાટા હશે ? ખાટું કરતા હશે ? માટે તમારું ડહાપણ છેડી દઈ એ માર્ગે ચાલવા માંડી.
એટલે અવધૂત ખડખડાટ હસી પડ્યા ને ક્ષણુવાર મૌન રહી બાહ્યાભાઇ ! તમે

Page #27

અંક ૧ લા ] આનંદઘનનું દિવ્ય જિનમાર્ગદર્શન
૨૫ પણ ભલા માણસે જણાઓ છો, તદ્દન મુગ્ધ લાગે છે ! “ આંધળે બહેરું કૂટાય છે.’ હું પૂછું છું કાંઈ ને તમે જવાબ આપે છે કાંઇ ! મારો કહેવાનો “ આશય ' તમે “ સમા ” નથી. તમે જે કહે છે તે તે સ્થૂળ માર્ગ છે, બાહ્ય માર્ગ છે, દ્રવ્ય માર્ગ છે. ‘ચમચક્ષથી ” જે તે માગ દેખાતો હોત તો આ બધી માથાફેડ શાને કરત? આ સંસાર ચર્મચક્ષુથી માર્ગને જોતાં ગોથું ખાઈ ગયા છે, બાહ-સ્થળ દષ્ટિથી એ માર્ગને અવલોકવા જતાં ભૂલાવામાં પડી ગયા છે ! તમે પણ એવું ગોથું ખાઈ ગયા છે ! અરે ! હું પણ પહેલાં તો એવું જ ગોથું ખાઈ ગયેલ; હું પણ અત્યાર સુધી “ ચર્મચક્ષુ –આંખે ફાડી ફાડીને માર્ગ જોયા કરતો હતો, પણ મને ક્યાંય તે દેખાયા નહિં, માગું તો શું, માર્ગને પડછાયો પણ દેખાય નહિ. વળી તમે જે તે તે સંપ્રદાય વગેરેની વાત કરી તેમાં પણ કંઈ મોલ નથી. એ માર્ગ કંઈ “ વાડામાં પૂરાઈ ગયે નથી ! એવડે માટે વિશાળ માર્ગ કાંઈ નાના સાંકડા “ચીલા'માં સમાય ખરે ? અને આ બધા જે ‘માર્ગ માર્ગ ” માની બેઠા છે તે કાંઇ માર્ગ નથી, કારણ કે તે માર્ગ તો અંતરંગ માર્ગ છે, બહિરંગ માર્ગ નથી. ધૂળ, માટી, પથ્થર વગેરેનો બનેલો માર્ગ હોય તે ચર્મચક્ષુએ દેખાય, પણ આ કાંઈ તે માર્ગ નથી કે ચર્મચક્ષુએ દેખી શકાય. આમ અંતરંગ માર્ગને બહિરંગ માર્ગ માની લઈ આખા સંસાર ( ક ) ભૂલો ખાઈ ગયું છે, એ બધા માર્ગ માની બેઠા છે, તે તે મિથ્યાભિમાન સિવાય બીજું કાંઈ નથી. ખરો માર્ગ આધ્યાત્મિક જ છે, અને તે જ માર્ગ હું શોધું છું. એમ કહીને ગિરાજ ધૂન લગાવે છે–
ચરમ નથણ કરી મારગ જવતો રે, ભૂ સયલ સંસાર ' વટેમાર્ગુ–મહારાજ ! આપે આ બધું ગૂઢાર્થ માં કહ્યું, પણ મને તેમાં કાંઈ સમજણ પડી નહિં, માટે કૃપા કરી-ફેડ પાડીને ખુલાસાથી કાંઈ વાત કરી તે સમજણ પડે, આપ જેવા અગમ જોગી તે “ મમ 'માં થોડા શબ્દ કહી નાંખે, પણ અમારા જેવા પ્રાકૃત જનને એમાં શી ગમ પડે?
ગિરાજ–હે ભદ્ર ! તારે જિજ્ઞાસા છે તે લે સાંભળ, તને રહસ્ય વાર્તા કહુ છું. પણ આ કથતી લાંબી છે તે વિસ્તારથી થવા બેસું તો મહાગ્રંથ ભરાય તેટલી છે, તે પણ સંક્ષેપમાં તને સારભૂત કહી બતાવું છું, ચાલ પિલા નદીતટ પરના એકાંત શાંત સ્થળમાં. ત્યાં હું કહું તે સ્થિરતાથી શાંતચિત્તે શ્રવણુ કરી તું મનન કરજે.
[ બને એકાંત શાંત સ્થળે જાય છે. ગિરાજના મુખારવિંદ પર કોઈ અદ્દભુત પ્રસન્નતા, અદ્દભુત ગભીરતા, અભુત સ્વસ્થતા છવાઈ રહેલ છે. યોગિરાજ પિતાની નિઃસર્ગ-મધુર. પરમાર્થ-ગંભીર, માર્દવ–આર્જવભરી પરમ અમૃતવાણીમાં પિતાનું વક્તવ્ય આગળ ચલાવે છે. ]
હે આત્મબંધુ ! પ્રથમ તે એ વિચારવું ઘટે છે કે જિનમાર્ગ એટલે શું ? તે બાહ્ય માર્ગ છે કે અતર માર્ગ છે? તે દ્રવ્યમાગે છે કે ભાવમાર્ગ છે ? તે વ્યવહારમાર્ગ છે કે નિશ્ચયમાર્ગ છે? તે સંસારમાર્ગ છે કે મોક્ષમાર્ગ છે? જિનમાર્ગ એટલે જિને

Page #28

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ કાર્તિક
*
*
*
ન
વીતરાગ જે માગે ગયે તે માર્ગ અને તે વીતરાગ માર્ગ તો મોક્ષનો છે. સમ્યગદર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રની એકતા તે મોક્ષમાર્ગ છે. સર્વે અન્ય દ્રશ્યથી ભિન્ન એવા શુદ્ધ આત્માનું સમ્યગદર્શન, શુદ્ધ આત્માનું સમ્યજ્ઞાન, શુદ્ધ આત્માનું સમ્મચારિત્ર-એ ત્રણેની અભેદ-એકતા આત્મામાં પરિણમાવી, ભગવાન શુદ્ધ આત્મસ્વભાવરૂપ મોક્ષને પામ્યા. એટલે શુદ્ધ આત્મદર્શન, આત્મજ્ઞાન ને આત્મચરિત્રની અભેદ એકતા સાધવી એ જિનને મૂળ માગે છે. આમ આ જિનનો મૂળ માર્ગ તે કેવળ આત્મપરિણતિરૂપ હોઈ મુખ્યપણે આધ્યાત્મિક માર્ગ છે, પરમાર્થ માર્ગ છે, નિશ્ચય માર્ગ છે, વ્યવહાર માર્ગ નથી; અંતરંગ માગે છે, બહિરંગ માર્ગ નથી; ભાવમાર્ગ છે, દ્રવ્યમાર્ગ નથી. આ વસ્તુતત્વ તદ્દન સ્પષ્ટ છે. જે કઇ સિદ્ધ થયા છે, થાય છે કે થશે તે આ જિનના મૂળ પરમાર્થ ભાર્ગે પ્રયાણ કરીને જ-એમ સર્વ જ્ઞાની સતપુરુષને પરમ નિશ્ચય છે. ગમે તે દેશમાં, ગમે તે કાળમાં એ જ એક ત્રિકાલાબાધિત મોક્ષમાર્ગ છે, એમ નિશ્ચલ નિશ્વયંસિદ્ધાંત સ્થિત છે. આમ શુદ્ધ આત્માને જાણો, શ્રદ્ધા ને આચર એ જ એક સનાતન નિશ્ચય સાધ્ય છે, ધ્યેય છે, લક્ષ્ય છે.
તે પછી આ વ્યવહાર માર્ગનું નિરૂપણું શા માટે કરવામાં આવ્યું? હશે એ સ્વાભાવિક પ્રશ્ન થશે, તે વ્યવહાર માગ પણ પરમાર્થનું જ પ્રતિપાદન કરવા માટે, પરમાર્થ સમજાવવા માટે જ પ્રરૂપવામાં આવ્યો છે, પરમાર્થરૂપ નિશ્ચય લક્ષ્ય પ્રત્યે જ જીવેનું લક્ષ દોરવા માટે બેધવામાં આવ્યો છે. મ્લેચ્છને સમજાવવા માટે જેમ પ્લેચ્છ ભાષાનો પ્રયોગ કરવો પડે તેમ પરમાર્થથી અનભિતુ ઉછવને પરમાર્થ પમાડવા માટે વ્યવહારનો ઉપયોગ આવશ્યક છે. એટલે જ શાસ્ત્રમાં સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે-“જે નિશ્ચયનેપરમાર્થને છેદે છે, ઉથાપે છે, તે તત્વને છેદે છે, અને જે વ્યવહારને છેદે છે તે તીર્થને ઉત્થાપે છે.* ” પણ આ એક વાત ભૂલવા જેવી નથી કે પરમાર્થ જ સાધ્ય છે, વ્યવહાર સાય નથી, વ્યવહાર તે સાધન છે, પરમાર્થરૂપ લક્ષ્યને લક્ષ કરાવવા માટે જ વ્યવહારની ઉપયોગિતા છે, વ્યવહાર સમ્યગદર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રની ઉત્તરોત્તર શુદ્ધિ પણ ક્રમે કરીને આત્માને સ્વરૂપ પર પુનઃ આરોપવા માટે છે, સ્વરૂપ પર પુનઃ આરૂઢ કરવા માટે છે; કારણ કે સ્વરૂપભ્રષ્ટ થવાથી જ આમાનું સંસારપરિભ્રમણ થયું છે. માટે સમસ્ત વ્યવહારનું પણ પ્રથમ ને એક જ પ્રજન આત્માને પુનઃ સ્વરૂપમાં આણી “ નિજ ધર ' પધરાવવાનું છે. અને પછી વ્યવહાર રત્નત્રયી દ્વારા આ સ્વરૂપ આરોપણુરૂપ પ્રથમ ભૂમિકા-નિજ “પદ” પ્રાપ્ત કરી, જવ નિશ્ચય રત્નત્રયીય મોક્ષમાર્ગને સાધક-સાધુ બની, ઉત્તરોત્તર ઉચ્ચ ઉચ્ચ ભૂમિકાઓને-દશાઓને સ્પર્શતે સ્પર્શ તે મોક્ષમાર્ગે આગળ વધતો જાય છે, અને છેવટે આત્મશુદ્ધિની પરમ પરાકાષ્ટાને પ્રાપ્ત કરી તે શુદ્ધ આત્મસિદ્ધિરૂપ મેક્ષને પામે છે-સિદ્ધ બને છે.
આમ નિશ્ચય-વ્યવહારને પરસ્પર સાપેક્ષ સંબંધ છે. તેમાં પરમાર્થ ભૂતાર્થ છે, વ્યવહાર અભૂતાર્થ છે. પરમાર્થ તે પરમાર્થ છે, વ્યવહાર તે વ્યવહાર છે. પરમાર્થ તે
*जद जिणमयं पवजह तामा ववहारणिच्छए मुयए । एगेण विणा छेजइ तित्थं अण्णेण उण तच्च ।।

Page #29

અંક ૧ લે ] આનંદધનનું દિવ્ય જિનમાર્ગદર્શન
૨૭ વ્યવહાર નથી, વ્યવહાર તે પરમાર્થ નથી. વ્યવહારના આલંબન સાધનથી પરમાર્થ પ્રત્યે આવી, જે પરમાર્થને પરમાર્થરૂપે આરાધે છે તે મેક્ષ પામે છે. જે વ્યવહારને જ પરમાર્થ માની બેસી વ્યવહારના કુંડાળામાં જ ગોળ ગોળ ફર્યા કરે છે, તે સંસારના કુંડાળામાં પણ ફર્યા કરે છે. સંક્ષેપમાં આ જિનના મોક્ષમાર્ગની વ્યવસ્થા છે. તાત્પર્ય એ કે-જે જિનના મૂળ પરમાર્થ માર્ગમાં વર્તે છે તે સાક્ષાત્ જિનમાર્ગમાં છે; તે મૂલ માર્ગને સતત લક્ષ રાખી સકલ વ્યવહાર તેની સાધના પ્રત્યે પ્રવર્તાવે છે, તે જિનમાર્ગોનુસારી છે; અને જે વ્યવહારને જ પરમાર્થ માની તેને જ આરાધ્યા કરે છે તે જિનમાર્ગથી બાહ્ય છે.
આ ઉપરથી સારભૂત યુકત પક્ષ આ છે કે-જ્ઞાન ને ક્રિયા એ બને નયની ‘ પરસ્પર તીવ્ર મૈત્રી કરાવી,” શુદ્ધ આત્મજ્ઞાન ને રાગદ્વેષરહિત નિષ્કષાય શુદ્ધ આત્મપરિણતિરૂપ ક્રિયાનો સુમેળ સાધો, એ જ શુદ્ધ આત્મસ્વભાવરૂપ મોક્ષની સિદ્ધિનો પરમ ઉપાય છે. એટલે કે ૫ર પરિણતિને ત્યજવી ને આત્મપરિકૃતિને ભજવી તે મોક્ષમાર્ગની આરાધના છે; પર પરિણતિને ભજવી ને આત્મપરિણતિને ત્યજવી તે મેક્ષમાર્ગની વિરાધના છે, પર પરિણતિ ત્યજી આત્મપરિણતિને ભજનારો જીવ આરાધક છે, આત્મપરિણતિ ત્યજી પર પરિકૃતિ ભજનાર છવ વિરાધક છે, પરપરિણતિને ભજે છે તે જીવ પરવતુ ચાર હોઈ અપરાધીદંડપાત્ર છે; પરંપરિકૃતિને ત્યજે છે તે જીવ નિરપરાધી હોઈ દંડપાત્ર નથી જેટલે અંશે નિરપરાધી તેટલે અંશે આરાધક, જેટલે અંશે અપરાધી તેટલે અંશે વિરાધક, આ પ્રમાણે જિનમાર્ગની ત્રિકાલાબાધિત શાશ્વત સ્થિતિ છે, ને આ જ તત્ત્વજ્ઞાનની રહસ્ય ચાવી છે.
આમ જિનને મોક્ષમાર્ગ તે સીધામાં સીધે, સરલમાં સરલ, જુમાં ઋજુ, સોદામાં સાદે, ટૂંકામાં ટૂંકે ને ચોખ્ખામાં ચાખે છે. એમાં કાંઈ વિસંવાદ નથી, એમાં કાંઈ ગોટાળે નથી. ગોટાળા ને વિસંવાદ તે તેના અનુયાયી કહેવાતા લકે એ ઊભે કર્યો છે. આ લોકે મૂળ માર્ગને પ્રાયઃ વિસરી ગયા છે, ને પાંદડાને પકડી બેસી બાહ્ય ફૂટારો ખૂબ વધારી દઈને મૂળ માર્ગથી લાખે ગાઉ દૂર પડયા છે. નિશ્ચય-વ્યવહારને યથાયોગ્ય સમન્વય કરતાં તેમને આવડતું નથી, એટલે એકાંત પક્ષને પકડી બેસી તેઓ માર્ગ ભ્રષ્ટ થાય છે. કારણ કે જે વ્યવહારને છોડી દઈને યથાયોગ્ય આત્મદશા વિના કેવળ નિશ્ચયને જ રહે છે, તે સાધન વિના નિશ્ચયરૂપ સાધ્યને સાધશે શી રીતે ? તે તે જ્ઞાનદશા પામ્યા નથી ને સાધનદશા છોડી દે છે, એટલે તે ઉભયભ્રષ્ટ થાય છે. જે નિશ્ચયને છેડી કેવળ વ્યવહારને જ વળગ્યા રહે છે, વ્યવહારરૂપ સાધનને સાધ્ય માને છે, લોકડાના ઘડાને સાચે ધડે માને છે, “સિંહ' કહેવાતા બિલાડાને સાચે સિંહ માને છે, તે તો વ્યવહારના વલમાં જ ભમ્યા કરે છે ને મધ્યબિન્દુરૂપ નિશ્ચય લક્ષ્યને ચૂકી જઈ અનંત પરિભ્રમણમાં જ ભમ્યા કરે છે. પણ સર્વે વ્યવહારસાધનને એક નિશ્ચયરૂપ મધ્યબિન્દુના લક્ષ્ય પ્રત્યે-સાધ્ય પ્રત્યે જે દોરી જાય છે, તે જ નિશ્ચયરૂપ આત્મવેરતુની સિદ્ધિ કરે છે, તે જ પરમાર્થરૂપ મેક્ષમાર્ગને પામે છે, તે જ સિદ્ધ બની કૃતકૃત્ય થાય છે. આમ યથાર્થ વસ્તુસ્થિતિનું તેમને ભાન નહિં હોવાથી તેઓ માર્ગને પામતા નથી.
મને તે પરમાત્મા પ્રત્યે પરમ પ્રીતિ-ભક્તિ જાગી છે, તે પરમ પ્રીતિના પ્રભાવે મારો

Page #30

૨૮
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ કાતિ
કઇંક અંતરાત્મામાં પ્રવેશ થતાં, મને તે પરમાત્માના સર્વાંગસુંદર મૂળ માર્ગનું ક દન થયું છે. અહે! કુવા સુંદર, સરસ, નિર્મૂલ મા ! પણ અહીં બહાર નજર ફેરવું છું તે તેની આસપાસ અનંત જાળા બાઝી ગયા છે, અનંત થર નમી ગયા છે, તે મૂળમાર્ગીનું ભાન કયાંય દેખાતું નથી, માત્ર પાંદડાં કે ડાંખળાં પકડીને લૉક કૃતકૃત્યતા માની બેઠા છે ! એટલે મારા આત્મામાં સ્વાભાવિક સક્ષેાલ થયે કે આવા પરમ સુંદર મા છતાં આ લેકા તેનું ભાન કેમ ભૂલી ગયા હશે ? આમ તે માર્ગ પરના પરમ પ્રેમથી મારા આત્મામાં તીવ્ર ખેનું સંવેદન થયુ, જેથી સ્વાભાવિક અંતરે ગાર સહજ નીકળી પડયા કેઃ— “ પથા નિહાળુ' રે બીજા જિનતણા રે, પથા નિહાળુ રે બીજા જિનતા રે, ઝ
આ ઉપરથી હું આત્મા ! તું મારે આશય સમજી શકયા હાઇશ, ઉક્ત દૃષ્ટિબિન્દુ લક્ષ્યમાં રાખી ઉપર જે કહ્યું તેને વિશેષ વિચાર કરી જેજે, એટલે તારી સર્વાં શંકાનું સમાધાન થશે. આ પ્રમાણે કહી યાગરાજ માન રહ્યા.
બાદ તે પથિક પરમ ભાવેાલ્લાસમાં આવી જઇ તે યેટિંગરાજના ચરણે પડયા તે મેલી ઊઠયા—“ મહારાજ ! આપે તે ભારે કરી ! ચેડા સાદા શબ્દમાં આપે આટલુ બધું રહસ્ય છુપાવ્યુ` હશે, આટલા બધા આશય ગેાપવ્યા હશે, આટલા બધા નિ રાખ્યા હશે. એની મારા જેવા પામરને ખબર ન્હોતી, એટલે દેઢ ડાહ્યા થઇ મેં આપને માગ દેખાડવાની ધૃષ્ટતા કરી તેથી જે કાંખ અવિનય થયે હાય તે માટે ક્ષમા કરો ! ખરેખર, આપ । - સાગરવરગ ભીરા' છે, આપના આશય સમુદ્ર જેવા અગાધ છે, આપ પરમજ્ઞાની મહાત્મા છે, આપ આચાર્યોના આચાય છે, આપ ગુરુઓના ગુરુ છેા. જે પૂર્વ કદી પણ કયાંય સાંભળ્યું હેતું એવું અપૂર્વ મા રહસ્ય સમજાવી, આપે આ પામર પર પરમ ઉપકાર કર્યાં છે. આપની જિનમાર્ગ પ્રત્યેની અતરદાઝ પશુ પરમ અદ્દભુત છે, જિનમાર્ગના સાચા પરમ પ્રભાવક આપ છે, જિનશાસનના સાચા શણગાર આપ છે. ચેલિંગરાજ । વમાન સમાજ વગેરેને અપેક્ષીને આપે જે કંઇ કહ્યું, તેનુ વિશેષ ૨૫ટ્ટીકરણુ હું આપના શ્રીમુખે જ શ્રવણુ કરવા ઈચ્છું છું "
યાગિરાજમહાનુભાવ! આજે સમય બહુ થઈ ગયા છે. મારે હજુ સ્વાધ્યાયધ્યાન આદિમાં પ્રવવાનુ છે; માટે આજે કહ્યું છે તેનું મનન કરજે, તે કાલે આ સામેના ગિરિશૃંગ પર પુનઃ પ્રાતઃકાળે મળજે, એટલે હું તારી જિજ્ઞાસાને તૃપ્ત કરીશ, ”
વટેમાર્ગુ — જેવી આપની આજ્ઞા. ( બન્ને પોતપોતાને પચે પડે છે. )—(અપૂર્ણ)
ડો. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા . B. B, 8, •+?—

Page #31

ને પ્રભાવિક પુરુષો !
છે.ક પટ્ટધર બેલડી (૫) , સૃષ્ટિસૌન્દર્યમાં અને સ્વાંગ ધરત અને વિહારમાં જ્યારથી આપણા પગલાં દક્ષિણ કુદરતી લેબાશથી વિવિધ પ્રકારના ફળભારથી દિશામાં જેમ જેમ વધુ પડતાં ગયાં તેમ લગી પડતાં વૃક્ષોથી મનોરમ ઉઘાનની શોભાને તેમ આપણુ જાણવામાં આવ્યું કે મગધમાં ધારણ કરતે આ પ્રદેટા ખરેખર નંદનવનની આવેલા નાલંદા વિદ્યાપીઠની કીર્તિગાથા આ ઝાંખી કરાવે છે. અંતરાળે પથરાયેલા પહાડથી, તરફ વિશેષ પ્રમાણમાં વિસ્તરી છે અને દૂર દૂર વિખરાયેલી નાની-મેટી ટેકરીઓથી સરસ્વતી દેવીના એ પવિત્ર ધામમાં રહી આવી. અને આસપાસ નૃત્ય કરતાં પાણીના વહેળાં સ્વઅભ્યાસને કસોટીએ ચઢાવવાના તેમજ એ અગર તે સરિતાથી જુદા વહી રહેલાં નાનાં મૈયાના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત કરી પિતાના જીવનને નાનાં ઝરણાંઓથી સાચે જ આ પ્રદેશ અનુપમ ધન્ય અને પ્રતિકાસંપન્ન બનાવવાના કોડ દસ્ય ખડું કરે છે. કુદરતના આંગણે એકઠી સેવતા ભૂદેવોની સંખ્યા આ પ્રદેશમાં સારા થયેલી અવર્ણનીય ખૂબીઓના સાચા મૂલ્યાંકન પ્રમાણમાં દૃષ્ટિગોચર થાય છે. ” પ્રત્યક્ષ જોનાર પ્રેક્ષક જ કરી શકે. કદાચ વત્સ પાંડુભદ્ર ! તું કંઇ આ તરફનો કપનાના આકાશમાં વિહરનાર કવિ એનું વતની નથી; છતાં આટલી બધી માહિતી કેવી ચિત્ર આળેખે તે પણ અનુભવી દ્રષ્ટાની સર- રીતે મેળવી? જૈન સમાજમાં ભલે મારું સ્થાન ખામણીમાં તે અવશ્ય અધૂરું જ રહે. આચાર્ય યશોભદ્ર તરીકે માટે હોય છતાં
ગુરુદેવ ! હવે આપણે ઈછિત નગરથી દૂર આ ભૂમિમાં તે હું પ્રથમ જ પગલાં પાડું નથી. જુઓ, પેલી સરિતા ગોદાવરી ! એના છું. આ ધરતીને અનુભવે મારે મન તદ્દન રૂપેરી જળ દૂર રહ્યાં પણ આનંદ આપે છે. નવા છે એટલે અનુભવની તુલાએ પેલું મોટેરું પિલી તરફ આગળ વધતા ધેરી માર્ગ એ પદ પણ છોટુ જણાય છે. ” આપણા પુંવર્ધનને જ છે. પૂર્વે માર્ગે મળેલા “ગુરુદેવ ! જ્યારથી મિથિલા મૂકી આપણે ભોમિયાએ જે નિશાનીઓ કહી હતી એ મહારાજ શ્રી સંભૂતિવિજ્ય આદિ મુનિસવ મળતી આવે છે. ઘણે છેટેથી ૫ણું નજર મંડળીથી છુટા પડી આ દિશા પકડી ત્યારથી આકર્ષતા જે થોડાં આછાપાતળા મકાનો જ્યારે પણ તક મળે ત્યારે હું પરિચયમાં આવતાં આપણી દષ્ટિએ ચઢેલાં તે એ જ નગરના હતાં, અનુભવી પુરુષને સમાગમ શેલતે રહું છું. એવી દઢ પ્રતીતિ થાય છે. એ બધા ઉપરથી “પૂછતા નરા પંડિતા” એ જનઉક્તિનો સમજાય છે કે-આ પ્રદેશમાં જે નગર પંડ્ર અનુભવ કરું છું. જુઓને મહારાજ સંભૂતિવધનના નામથી ઓળખાય છે એનું બીજું વિજ આપણુથી મહિનાઓ પૂર્વે છૂટા પડ્યા નામે પ્રતિષ્ઠાનપુર હોવું જોઈએ. આપને પૂર્વ હતા અને આપે સૂચવેલ માગે" વિહાર કર્યો પ્રદેશમાં જે દ્વિજનો ભેટે થયેલ તે દ્રશંકર હોય તે પાટલીપુત્રમાં પહોંચી જવા પણ મહાશય આ સ્થાનના જ વતની હશે. લાંબા જોઈએ; છતાં તેમ બન્યું નથી. તેમના તરફના
એમ ર૯ )

Page #32

૩૦
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ કાર્તિક કંઈ સમાચાર પણ મળ્યા નથી. એ તરફથી એની સાથે જ પ્રતિષ્ઠાનપુરમાં પ્રવેશવાનું આ પ્રદેશમાં અવારનવાર પીઆ આવ્યા જ અને વાર્તાપ્રવાહમાં આગળ વધવાનું. કરે છે છતાં કંઈ ખબર ન મળે એટલે આપને
| સવિતાનારાયણના પ્રાતઃકાળના કુર્તિદાયી
કવિતાતારણા ચિંતા સંભવે જ, આપ સાહેબના ચહેરા પરથી- કિરણો સમયના વહેવા સાથે નાના થવા બીજે ત્રીજે એ માટે નીકળતી વાત પરથી- માંડવાં હતાં. દિવસ ચઢવા માંડયો હોવાથી મેં જિજ્ઞાસાનું માપ કાઢી લીધુ છે. તીર્થ ભદ્રા- માર્ગ પર અવરજવર વધી રહી હતી. સરિતાવતીમાં પૂર્વ પ્રદેશમાંથી આવેલ સંધમાં ઘુમી તટ તરફ જબરો ધસારો થઈ રહ્યો હતો. વળે. એ તરફના એકે યાત્રિકના મુખથી પાંડુભદ્ર મુનિની નજર જનાર કરતાં આવનાર સાંભળેલી વાત મેં આપ સાહેબને કહેલી કે- તરફ વધુ ખેંચાતી. જ્યાં એકાદ જનોઈધારી પાટલીપુત્ર પ્રતિ પથરાતા પહાડી જંગલના ભૂદેવને આવતાં જોયાં કે તે બોલી ઉઠવ્યાવિષમ માગે એક મુનિમંડળીને સિંહનો ‘જોઈતું હતું અને વધે કહ્યું ” જુને પેલા ઉપસર્ગ થયેલ, છતાં ચમત્કારિક રીતે એ સૌ મહાશય ઝટપટ આ તરફ પગલાં પાડી રહ્યા બચી ગયા. જો કે મેં આપેલ આ સમાચાર છે. તેમણે શહેરમાં જવાની ઉતાવળ લાગે છે. પછી તો આપણે ઘણી ધરતી ખુંદી વળ્યા. તેમના ચહેરા પરથી તે આ નગરના ભોમિયા પણ ગયા પરમદિને માર્ગ સાથે થયેલ વટે- જણાય છે તે તેમને જ આપણે વસતી સંબંધી માર્ગના મુખેથી પણ એ વાત જ સાંભળીને ! તેમજ દ્વિજ લંદશંકર સંબંધી માહિતી પૂછી એ ઉપરથી ચેસ ખાત્રી થઈ કે પરિવહન લઈએ.” આ વાત સૌને ગમી અને પેલા ભૂદેવ સામનો કરનારી મંડળી એ આપના શિષ્યોની સમિષ આવતાં જ મુનિશ્રીએ પ્રશ્ન કર્યો– જ હોઈ શકે. લંબાણથી મારો કહેવાનો “મહાશય! આપ આ નગરના વતની છો?” મુદ્દો તે એટલો જ છે કે માનવી આંખ
“ હા, મહારાજ ! વતની તે ખરે પણ કાનનો ઉપયોગ જાગ્રત રાખે તે જોવા જાણ- ,
ઘણા વર્ષોથી ઉત્તર તરફ હતા. દરમિઆને વાનું તે ડગલે ને પગલે ભર્યું જ હોય છે.”
કેટલીયે અવનવી બની ગઈ હશે છતાં આપ વાચક ઉપરના પ્રસંગથી સહજ કલ્પી પ્રોજન જણાવશે તે મારી યાદદારત મુજબ શકશે કે આ વાત શ્રી યશોભદ્રસૂરિ સંબંધ ખબર આપીશ. માણસ વર્ષોના વર્ષો દેશાંતરની છે. ઘેડ સમય સંભૂતિવિજયનો વૃત્તાન્તને માં ગાળે છતાં એ છો જ વતનને ભૂલી શકે ? બાજુએ રાખી, તેઓશ્રીને પાટલીપુત્રમાં ઠરી જનની ને જન્મભૂમિ તો સદાય હૃદયમાં રમતી ઠામ થવા દઈ, વિવૃત્નતિ કરતાં પણ વધારે હોય. એની દૂફ જુદી જ છે. એનાં આકતીક એવી માનસી દોટ મૂકી સીધા દક્ષિણમાં ર્ષણ અનેરો છે.” દોડી આવીએ. રિએ જે જમીન કાપવામાં “મહાશય ! અમો નિર્ણચને તે અન્ય શા મહિનાઓ લીધા તે માટે આપણે તો કેવલ પ્રયોજન સંભવે ? પૂર્વે મગધમાં હતા ત્યારે મામુલી ક્ષણોનું જ કામ ! મનરૂપી સુકાન એ આ તરફના એક વિક ભદ્રશંકરને ભેટ થઈ દિશામાં વાળ્યું કે બેડો પાર. વાત કરતા પંથ ગયેલ. એ વેળા આ પ્રદેશ સંબંધી ડી કાપી રહેલ એ મુનિમંડળીમાં ભળી જઈ, વાત સાંભળી હતી. વિહાર કરતાં આ તરફ

Page #33

પ્રભાવિક પુરુષા-પટ્ટધર-ખેલડી
અંક ૧ લા ]
આવવાનું બન્યું છે, તે ગુરુજીની ઇચ્છા પેલા વિપ્ર મહાશયને મળવાની છે. બીજી વાત તો એ છે કે-નગરમાં અમારા જેવા શ્રમણા માટે વસતી મળી શકે તેમ હોય તે આગળ વધીએ, નહીં તે આ સમિપવર્તી ઉદ્યાનમાં જ સ્થિર થઈએ. વૃક્ષાની શાળી છાંયા શ્રમણ માટે આશ્રયસ્થાનરૂપ હોય છે. ”
૩૧
બહુમાન હદ ઉપરાંત થતાં જોઈ મારૂં મન એના અધ્યયન પ્રતિ સવિશેષ ખેંચાયું, એક આશ્રમમાં રહી અભ્યાસ શરૂ કર્યાં. થાડા દિવસે પુ ંવર્ધનમાં સુખસમાચાર પણ પાઠવ્યા. આમ વર્ષો વીતવા લાગ્યા. અધ્યયનરૂપી શક્ય આગળ વધવા માંડયુ. પણ અચાનક એક દિવસ પિતાશ્રીને પક્ષઘ્રાત થયાના સમાચાર પુવએન નગરથી મોકલેલા માણસે આવીને આપ્યા.
સાથે એમ પણ કહ્યું કે-‘બીજા માણસને રાજ
“આ દુ:ખદાયી સમાચારથી મારું અધ્યયન અટકી પડયું. પેલા માથુસને તરતજ
“ મહારાજ ! આપને વિપ્ર ભદ્રશંકર મારે। લધુ બાંધવ થાય. મારું નામ વરાહમિહિર. આ પુંડૂન નગર જ અમારી માતૃગૃહીમાં પણ દેડાવ્યા છે ભાઇને તેડી આણુવા. ભૂમિ–પુરોહિત સામશર્માના અમે પુત્ર! તમે જલ્દી મારી સાથે નીકળીને ચાલો, પિતાશ્રીને માતાનું નામ સામશ્રી. વાત એમ બની – તમારા ચાલી આવ્યા પછી ઘણું દુઃખ થયું છે. રાજ્યમાંથી પિતાશ્રીને સારી જીવાઇ મળતી પથારીમાંથી આ વેળા ઉડે તેમ લાગતુ નથી.’ હેાવાથી મે શરૂના વર્ષોં ધ્રુવલ માજવિલાસમાં જ વ્યતીત કર્યાં. પિતાશ્રી કેટલીયે વાર દ્વિજ કુળને શોભે એવા અધ્યયન અને આચરણું માટે ધ્યાન ખેંચતાં પણ મેં એ વાત કાન પર લીધી જ નહીં. મારા લધુ ખ'ધવને પિતાની ઇચ્છા આંખથી દૂર કરવાની ન હોવા છતાં માતાએ મગધમાં વસતા પોતાના ભાઈને ત્યાં અધ્યયન અર્થે મેકક્લ્યા. એણે સાંભળવા મુજબ નાલંદામાં રહી ઠીક અભ્યાસ કર્યો. ધરમાં હું એકલા પડયા. પિતાશ્રીનાં રાજના ટાણાથી મને અભ્યાસ કરવાની માડી મેઢી પણ ઈચ્છા ઉદ્ભવી, મે... મારા વિચાર વડિલે સમક્ષ મૂક્રયા, પણ ઘરમાં એક પુત્ર તેા જોઇએ તે. ધડી પછી વૃદ્ધાવસ્થામાં પ્રવેશી ચૂકેલા માણસાના દેહનાશા ભરેાસા ? એ કારણે મારા પ્રસ્તાવ ઊડી ગયા. મને એ વાત ન ગમી. તર્ક સાધી કહ્યા વિના હુ' નીકળી પડયે ભ્રમણ કરતા દેશ-દેશના પાણી પીતા અને નવ નવા અનુભવા મેળવતા હું કાશી પહોંચ્યા. ત્યાં વસતા ભૂદેવાની મહત્તા જોઈ છક્ક જ થઈ ગયા. એમાં જ્યાતિષશાસ્ત્રના પાર’ગતાના
આવી પહેાચુ છુ, એવા સમાચાર આપવા સારી વિદાય કર્યાં અને હું જલ્દી કામ આટાપવા લાગ્યો. એમ કરવામાં થેાડા દિવસ નીકળી ગયા. મને પિત્તાશ્રીના મુખદર્શનની પ્રબળ ઇચ્છા હોવાથી માગે પણ ઝડપ ચાલુ રાખી બનતી ઉતાવળે આવી પહોંચ્યા છે. પ્રાતઃકાળ થઇ ગય. હાવાથી ગેદાવરી નદીના કાંઠે સ્નાન પણ કરી લીધું અને સંધ્યાક પશુ પતાવી દીધુ,
“ આપ જે મારી સાથે જલ્દીથી પગ ઉપાડશા તા હું ભદ્રશંકરના, જે આવી ગયેલ હશે તેા, મેળાપ સત્વર કરાવી આપવામાં ભાગ્યશાળી નીવડીશ.
અમારા મકાન નજીક ખાલી ઘરે છે એમાં આપ શ્રમણને જે અનુકૂળ જણાય તેમાં ઉતરશે. મારા કરતાં એ સંબંધમાં ભાઇ ભદ્રશંકર આપને વધુ માČદ ક થઇ પડશે.”
“ તા. મહાશય વરાહમિહિરજી ! અમે સ` આપની પાછળ પાછળ ચાલ્યા આવશું.”

Page #34

૩૨ . " શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ કાર્તિક પુરપ્રવેશને મુખ્ય દર વટાવી, રાજ- “ ગુમહારાજ ! આપને માટે આ સ્થળ માર્ગ પર થોડું ચાલ્યા બાદ દ્વિજ વરાહમિહિરે અનુકૂળ થઈ પડશે, જો કે એ સાફસૂફ કરાવી એક શેરી માર્ગ લીધે. મુનિમંડળી પણ પાછળ કોઈ જુદા જ હેતુએ તૈયાર રખાયેલ છે, પણ એ પંથે પળી. કેટલાક આડાઅવળા ચકરાવા કુદરતનો સંકેત જુદે હશે એમાં આપશ્રીના લઈ સૌ એક વિશાળ મકાન સામે આવી પહોંચ્યા. પગલા થયા, અણધાર્યો મેળાપ થયો. ભલે એ
વરાહમિહિરે ભદ્રશંકરના નામની બૂમ સ્થાન અપસાહેબના પૂનિત ચરણથી પવિત્ર પાડતાં જ ઘરમાંથી યુવક ભદ્રશંકર બહાર દોડી થાય. આ૫ માના શ્રમથી જરા વિશ્રાંતિ આવ્યું. નજર સામે વડિલભાઈ તેમજ પૂર્વ મેળવો ત્યાં હું પાછો ફરી ઘટતી સગવડ કરી પરિચિત સાધુ મહારાજને જોતાં જ ઘડીભર આપું છું. સાંસારિક કારણે દૂરથી પધારેલા કિં કર્તવ્યમૂઢ બન્યા. હૃદયમાં શક હોવા છતાં આપ સરખા મેઘેરા મેમાન પાસે અત્યારે નથી ચહેરા પર હર્ષની આછી અને અરપષ્ટ છાયા રોકાઈ શકતો એ માટે ક્ષમા ચાહું છું.” પથરાઈ. સ્વસ્થતા ધારણ કરીને એટલાના પાંડુભદ્ર પાછા ફરતા ભકરકરને કંઈ પગથિયા ઉતરી બે -“ભાઈ ! તમે એટલા પ્રશ્ન કરવા જતાં હતાં ત્યાં તે થોભદ્રસૂરિએ ઉપર બેસી જરા થાક ઉતારે ત્યાં હું આ આંગળી આડી કરી. એ થોભ્યા, ભદ્રશંકર ગુરુજીને થોભવા સારુ પેલી વસતી બતાવું.” વિદાય થઈ ગયો. પછી આચાર્યશ્રી બાલ્યા
ભદ્ર ! પણ પિતાશ્રીની હાલત કેમ છે ? “ વત્સ! વિમના વચનથી પારખી શકાય જલ્દી જવાબ આપે. થાક ઉતારવાની વાત પછી." છે કે તેના પિતાશ્રીનું અવસાન થયું છે. એ
મોટા ભાઈ ! અતિથિધર્મ પહેલો. એ બનાવને દિવસે પણ વિત્યા છે, એનું અંતર બજાવી જલદી પાછા ફરું છું અને સર્વ કંઈ દુઃખથી ભરેલું છે. એ સવાલ કરવાની જરૂર કહું છું. આકળા ન થાઓ.”
જ નથી, ચહેરે કહી આપે છે.” ત્યાં તે ગુરુઆટલુ બેલી તરત જ ભદ્રશંકર શ્રમણ- દેવના વચનની સત્યતા પુરવાર જ કરતા હોય મંડળીની આગળ થયો અને પાંચ સાત પળના એમ વિપ્ર વિરાહમિહિરના રૂદનના શબ્દો વિલંબ પછી એક મકાન પાસે આવી પહોંચ્યા. કર્ણ પર અથડાયા. (ચાલુ) ચોકસી
* પંન્યાસ શ્રી મણિવિજયજી મહારાજની જયંતિ.
આ પ્રતાપી મહાપુરુષની જયંતિ ચાલુ માસની શુદિ ૪ ને સોમવારે ભાવનગરમાં આચાર્ય શ્રી વિજયકુમુદસૂરિના પ્રમુખપણે વ્યાખ્યાન પ્રસંગે ઉજવવામાં આવી છે. તેઓ સાહેબે તેમના ગુરુમહારાજનું જીવનચરિત્ર વિસ્તારથી વર્ણવ્યું અને ઘણાં ગુણાનુવાદ કર્યો. બીજા વકતાઓ પણ તે સંબંધમાં બોલ્યા. અને આ પ્રથમ શરૂઆત થઈ છે પરંતુ હવે પછી દર વર્ષે ઉજવવાની વૃત્તિ ઉદ્દભવી છે. પ્રસંગે એ મહાત્માનું ચરિત્ર કાંઈક વિસ્તારથી આપવાની ઈચ્છા વતે છે. જન્મ સં. ૧૯૨૯, દીક્ષા સં. ૧૯૪૫, સ્વર્ગવાસ સં. ૧૯૭૮, દીક્ષા પર્યાય વર્ષ ૩૩.
કુંવરજી

Page #35

શ્રી સિદ્ધક્ષેત્ર જૈન બાલાશ્રમ-પાલીતાણા સં. ૧૯૯ના શ્રાવણુ તથા ભાદ્રપદ માસની પત્રિકા.
ધમચર્યા–સંસ્થાના ધાર્મિક નિયમને અનુસરી સામાયિક દેવસી તથા પંખી પ્રતિકમણ, પ્રભુ-પૂજા, ગુરુવંદન, તેમજ ગિરિરાજ તલાટીદર્શન વિગેરે ધાર્મિક કાર્યો સમૂહગત કરવામાં આવેલ છે. પર્વાધિરાજ શ્રી પર્યુષણપૂર્વમાં ભાવ અને ઉલ્લાસપૂર્વક અઠ્ઠાઈશ્વર, ક૯૫ધર, તેલાધર તથા સંવત્સરીની તપશ્ચર્યા, વ્યાખ્યાનશ્રવણ તથા રાઈ દેવસી પ્રતિક્રમણ થયેલ છે.
તપશ્ચર્યા–એક અઠ્ઠાઈ,ત્રણ અટ્ટમ,સોળ છ૮ અને છૂટા ઉપવાસ વિગેરે થયેલ છે. સંસ્થાના દહેરાસરમાં આઠે દિવસ અગી રચાવવામાં આવેલ છે અને ભાવના ભાવવામાં આવેલ છે.
અઠ્ઠાઈ તપ –મોમ્બાસાનિવાસી દોશી વર્ધમાન માણેકચંદના ચિ૦ સુપુત્ર વિદ્યાર્થી રતિલાલ વર્ધમાન દોશીએ પ્રથમ અઠ્ઠાઈ તપ કરેલ છે. આ તપ વિદ્યાર્થીઓની ધર્મ–ભાવના જાગૃત કરવાના કારણભૂત બનેલ છે અને વિદ્યાર્થી ભાઈઓએ ભાવપૂર્વક તપસ્વીની સેવા-સુશ્રષા કરી છે અને રાત્રિના ભાવનામાં વિશેષ રસ બતાવેલ છે.
બારસા સૂત્રશ્રવણ—તપસ્વીભાઈની ઇચછાનો સ્વીકાર કરી પાલીતાણું સાહિત્યમંદિરમાં બિરાજમાન આચાર્ય શ્રી વિજય મેહનસૂરીશ્વરજી મહારાજને વિનંતિ કરતાં, મુનિ મહારાજ શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ તેમજ બાલમુનિશ્રી જયાનન્દવિજયજીને બારસાસૂત્ર વાંચન માટે મોકલેલ જેથી બહુમાનપૂર્વક વરડાને આકારે તેમને લાવવામાં આવેલ હતા. ઘીની ઉછામણી કરી બારસાસૂત્ર વહોરાવવામાં આવેલ અને સૂત્રવાચનશ્રવણ નિર્વિને પૂર્ણ થયેલ છે.
પ્રશંસનીય કાર્ય: અઠ્ઠાઈ તપની ઉજવણી પ્રસંગે સંસ્થાએ, માનદ્ મંત્રીસાહેબ, શિક્ષકબધુઓ તથા વિદ્યાર્થીઓ તરફથી સારી રકમ ચાંદલા તરીકે તપસ્વીને આપવામાં આવી છે. આ પ્રસંગે રૂા. ૧૧) લાયબ્રેરી ખાતે તથા એક ટંક મિષ્ટાન્ન વિદ્યાર્થીના વાલી તરફથી આપવામાં આવેલ છે. સંસ્થાના દહેરાસરજીમાં આંગી-ભાવના રાખવામાં આવેલ છે.
આવક શ્રાવણ ભાદ્રપદ આવક શ્રાવણ ભાદ્રપદ - રૂ. આ. ૫. રૂ. આ. પા.
રૂ. આ. પા. રા. આ. પા. શ્રી જનરલ નિર્વાહ ફંડ ૨૭-૦-૦ ૧૧-૦-૦ શ્રી આંગી પૂજા ફંડ ૧૦૧-૦-૦ ૦-૦–૦ શ્રી લાયબ્રેરી ખાતે ૦-૦૦ ૧૧-૦-૦ શ્રી કેળવણી ફંડ ખાતે ૦-૦-૦ ૨૮-૦-૦ શ્રી ભજન ફંડ ૭૪-૦-૦ ૦૫-૦-૦ જમણવાર૧ શેઠ ત્રિભુવનદાસ ભાણજી-ભાવનગર ૫ શેઠ ભેગીલાલ નાગરદાસ-પાટણ ૨ શેઠ પાનાચંદ નવલચંદ-સુરત
સ્વ. કુંવરજી મૂળચંદ--ભાવનગર ૩ શેઠ સુખલાલ પાનાચંદ ઠાકરશી-વઢવાણ કેમ્પ , દેશી વર્ધમાન માણેકચંદ-રાજકોટ ૪ શેઠ મનજી વસનજી–પોરબંદર ' ૮ ગાંધી વાડીલાલ ચતુર્ભુજ-ભાવનગર
તા. ક–સ્વ. કુંવરજી મૂળચંદની સ્વર્ગવાસતિથિએ સંસ્થાના દહેરાસરમાં આંગી રચવામાં આવેલ છે તેમજ પૂજા ભણાવેલ છે. રાત્રિના ભાવના રાખી હતી. શેઠ નરોત્તમદાસ ભાણજીના સ્વ. ધર્મપત્ની સુરજબાઈના સ્મરણાર્થે પર્યુષણમાં પારણું કરાવવામાં આવેલ છે.

Page #36

( ૨
)
શોપ્રદર્શન –(૧) ખંભાતનિવાસી દાનવીર શેઠ બુલાખીદાસ નાનચંદના અવસાનથી આ સંસ્થાએ શુભેચ્છક અને સહાયક ગુમાવેલ છે. મહું મના માનમાં શેકસભા ભરવામાં આવી હતી, તેમાં ગત આત્માને શાંતિ ઈચ્છવામાં આવેલ હતી અને તેમના કુટુંબને દિલસોજી દર્શાવતો ઠરાવ મેકલવામાં આવ્યો છે. (૨) આ સંસ્થાના વિ. હિંમતલાલ મેહનલાલ નાની વયમાં પોતાના વતનમાં લાંબી માંદગી ભોગવી ગુજરી જતાં વિદ્યાર્થીઓ દિલગીર થવાથી શોકસભા ભરી મહુમને અંજલિ અર્પવામાં આવી હતી. તે વખતે તેમના મમતાળુ સ્વભાવની પ્રશંસા કરી હતી. તેમના કુટુંબને દિલસોજી પત્ર લખવામાં આવ્યો છે. (૩) આભૂવાળા ચોગનિક શ્રી વિજયેશાન્તિસૂરીશ્વરજી મહારાજના અચાનક સ્વર્ગગમનનો દુ:ખદ તાર મળતાં પૂજ્ય ગુરુજીને ગુણાનુવાદ કરવામાં આવેલ હતો અને સ્ટાફ સહિત વિદ્યાર્થી ભાઈઓએ સમૂહગત શાન્તિ અર્થે પ્રાર્થના કરી હતી.
શ્રી વિજય શાન્તિસૂરીશ્વરજીના સ્વર્ગગમન નિમિત્તે વડુવાળા શા. મંગલદાસભાઈ તરફથી સાધીશ્રીજી મહારાજ શ્રી લલિતશ્રીજીના સદુપદેશથી સંસ્થાના વિશાળ સેન્ટ્રલ હાલમાં પંચકલ્યાણકની પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી. તેને યાત્રિક ભાઈ-બહેને એ સારી સંખ્યામાં લાભ લીધું હતું. પ્રભાવના કરવામાં આવી હતી અને દહેરાસરજીમાં આંગીભાવના પણું રાખવામાં આવેલ હતી.
'ગાંધી જયન્તિ–ભાદરવા વદિ ૧૨ ના રોજ “રંટીયા-બારશ” ની ઉજમણી પ્રસંગોચિત ઉજવવામાં આવી હતી. તે ખાદી ખરીદ કરવામાં આવી હતી. * વકતૃવસભા –ગાંધીવાદ, યંત્રવાદ વિ. હાથઉઘોગ, લગ્નપ્રણાલિકા, આધુનિક જીવનસંગ્રામ, સંરકૃતિ અને સંસ્કાર આદિ વિષયની ચર્ચા સાથે પ્રશ્નોતરી રાખવામાં આવેલ હતા.
મુલાકાત–ગુણીજી મહારાજશ્રી લલિતશ્રીજી અને શિષ્યાસમુદાય, શ્રી વાડીલાલ ચતુર્ભુજ ગાંધી, શ્રી હરગોવિંદદાસ મોતીલાલ ગાંધી, શ્રી ચુનીલાલ દુર્લભજી પારેખ, શ્રી મંગળદાસભાઇ, શેઠ છોટાલાલ ભીખાલાલ, શ્રી ચુનીલાલ કાનુની આદિ સંગ્રહસ્થ નિરીક્ષણાર્થે પધાર્યા હતા. ' ભેટ-પાર્વતીબાઈ વસનજી કછ-ભુજવાળા, કેસર તથા અગરબત્તી; બાબુસાહેબ લક્ષ્મીચંદજી ધનાલાલ કર્ણાવટ રત્નશિખર બુક નું, ૫, લકડ: હારા (હિંદી) બુક નં. ૫, છે. ભાયલાલ એમ. બાવીસી. ધી તિ કાર્યાલયની બુક નં. ૨૫ વિગેરે.
વિનંતિ યુદ્ધની ચાલુ વિકટ પરિસ્થિતિને લક્ષમાં લઈ સમાજના દાનવીર ગૃહસ્થ કેળવણીની આ સંસ્થાને સહાયભૂત જરૂર બનશે. શ્રી સ્વામીવાત્સલ્ય કસ્ટ ફંડમાં હજુ પણ તિથિઓ ખાલી છે.
રૂા. ૧૦૧) માં દૂધની તિથિ કાયમી મુકરર કરાવી શકાય છે. : રૂ. ૧૦૧) તથા રૂા. પ૧) માં અનુક્રમે સેનાના તેમજ રૂપાના વરખની આંગીની તિથિ કાયમી મુકરર નોંધાવી શકાય છે.

Page #37

* *
છે
*
- -
-
જૈન પંચાંગમાં સુધારે - જોધપુરી ચંડાંશુ પંચાંગ બહાર પાવામાં વધારે વિલંબ થવાથી અમે તો
જે પંચાંગ બહાર પાડેલ છે તેમાં વૈશાખ માસથી આસો માસ સુધીમાં નીચે મુજબ છે : 4. ચાર ફેરફારો કરી લેવા....,
(૧) વૈશાખ વદિ સાતમનો ક્ષય છે ત્યાં છઠ્ઠનો ક્ષય કરો.' (૨) જેઠ વદિ ૧૦ ને ક્ષય છે ત્યાં તેમનો ક્ષય કરો. '(૩) અશાડ વદિ ક ને ક્ષય છે ત્યાં વદિ ૧ નો ક્ષય કરશે. - (૪) શ્રાવણ વદિ ૬ને ક્ષય છે ત્યાં વદિ ૪નો ક્ષય કરવો. ન પર્વોમાં નીચે પ્રમાણે બે ફેરફાર કરી લેવો. એક છે. બંદા . (૧) વૈશાખ વદિ ૬ રવિવારે શ્રી સિદ્ધાચળની વર્ષગાંઠ દર્શાવી છે ત્યાં :
વદિ ૧૫ ને શનિવાર સમજવો. (વદિ ૬ ને ક્ષય હેવાથી.) . (૨) શ્રાવણ વદિ ૫ બુધવારે પંદરનું ધર જણાવેલ છે ત્યાં વદિ ૬ને
બુધવારે સમજવું.
T
- બુકે વેચાણ મગાવનારને સૂચના * શ્રી ત્રિષષ્ટિ શલાકા પુરુષ ચરિત્રને સેટ, શ્રી ઉપદેશપ્રાસાદ ભાષાંતરને સેટ તથા શ્રી ઉમિતિ ભવપ્રપંચી કથાને સેટ મગાવનારને જણાવવાનું કેસેટની જે કિંમત ઓછી લેવામાં આવતી હતી તે હવેથી બુકેમાં જણાવ્યા પ્રમાણે પૂરી લેવામાં આવશે.
-
નવા જેના પચાંગ જોધપુરી શ્રીધર શીવલાલના ચંડાશચંડ પચાંગને આધારે આપણે પાળવાની તિથિ યથાર્થ સૂચવનારા પંચાંગ અમે બહુ વર્ષોથી બનાવીએ છીએ. તે પ્રમાણે બનાવ્યા છે. કાગળોની પુષ્કળ મેઘવારી છતાં ખરીદ કરનારની સગવડ ખાતર અમે સોનલને - રૂ. ૫) અને છૂટક નકલને એક આને રાખેલ છે. પિસ્ટેજ જુદું. (અમે જેને જેને આ પંચાંગે મોકલ્યા છે તેમણે ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે સુધારી લેવું.)... 2 ,
*
*
*
,
, ,
, ,
શ્રી વેરાયકલ્પલતા ગ્રંથ ' ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી કૃત આ બંધ ગ્રંથ અમદાવાદનિવાસી પંડિત ભગવાન દોસ હરખચંદ તરફથી હાલમાં બહાર પડેલ છે. ગ્રંથ ઉપમિતિ ભવ અપચા કથાનું સ્મરણ
કરાવે તેવો તેજ સ્વરૂપમાં બનાવેલ છે. અત્યુત્તમ ગ્રંથ છે. બ્લેક સંખ્યા સાત હજાર . " કિમત રૂા. 6 રાખેલ છે તે અમારે ત્યાંથી પણ મળશે જરૂર મંગાવો ને લાભ : ધન
=
?

Page #38
Reg. No. B. 156 ભાઈ શ્રી ચુનીલાલ વીરચંદ, પચવામાં - આ રાંધણુપરનિવાસી બંદુ આસો શુદ છે મે પંચત્વ પામ્યા છે. તેઓ બહુ વર્ષોથી . (આ સભાના સંબંધવાળા ને પ્રીતિવાળા લાઈફ મેમ્બર હતા. એમણે તીર્થયાત્રાદિ ઘણા : ધર્મકાર્ય કર્યા છે. દ્રવ્યને વ્યય પણ શુંભ માર્ગે સારો કર્યો છે. તેમનો અભાવ થવાથી સભાને એક લાયક સભ્યની ખોટ પડી છે. અમે તેમના પુત્ર કરમચંદ તથા પન્નાલાલને અને પુત્રી ચંચળને તેમજ બીજા સ્વજનવગને અંતઃકરણથી દિલાસો આપીએ છીએ.” અને તેમના આત્માને શાંતિ ઈચ્છીએ છીએ. - , , , , , , , શ્રી ગુણવર્મા ચરિત્ર ભાષાંતર . . . - ' મૂળ સંરત ઉપરથી પતિ પાસે શુદ્ધ ગુજરાતીમાં ભાષાંતર કરાવીને પં. શ્રી વીર વિજયજીના ઉપાશ્રય તરફથી હાલમાં પ્રગટ કરવામાં આવેલ છે. કિંમત આઠ આના. ખાસ વાંચવા લાયક છે, પિસ્ટજ બે આના. જરૂર મંગા. અમારે ત્યાંથી મળી શકશે.. पंच प्रतिक्रमण सूत्र-मूळ. शास्त्री હિંદી સુંદર ટાઈપમાં છપાવેલ આ બુકમાં પંચ પ્રતિક્રમણ, નવ સ્મરણ, ચૈત્યવંદન, સ્તવન, સ્તુતિ, છંદ તથા વિધિઓ વિગેરેનો સમાવેશ કરેલ છે. વિદ્યાર્થીઓને ખાસ અભ્યાસ કરવા યોગ્ય છે. કાગળની અતિશય મોંઘવારી છતાં જ્ઞાન-પ્રચારને હેતુ જાળવવા માટે : અમે કિંમત વધારી નથી. છુટક નકલના આઠ આના. સોનકલના રૂા.૪૫). પોસ્ટજ ત્રણ આના. શ્રી આત્મબોધ ગ્રંથસૂળ પંડિત શ્રી જિનલાભરિફત ગદ્યબંધ આ ગ્રંથ બહુ જ ઉપયોગી છે. તેમાં સમકિત, દેશવિરતિ, સર્વવિરતિ તથા પરમાત્મસ્વરૂપદર્શક ચાર પ્રકાશ પાડેલા છે. કિંમત રૂપિયા દોઢ. પટેજ સાત આના. ખાસ વ્યાખ્યાનમાં વાંચવા લાયક છે તેમજ શ્રોતાવર્ગને અત્યંત આનંદ સાથે લાભ કરે તે છે. " , " શ્રી શ્રીચંદ્ર કેવળી ચરિત્ર '' ' છે , આ સંસ્કૃત પદ્યબદ્ધ ચરિત્રનાં કર્તા શ્રી સિદ્ધર્ષિ છે. ચરિત્ર ઘણું રસિક છે. વ્યાખ્યાનમાં વાંચવા લાયક છે. કિંમત રૂપિયે એક પોસ્ટેજ પાંચ આના. આયંબિલ વર્ધમાન તપના માહાભ્ય અને પ્રભાવ સમજવા માટે આ ચરિત્ર ખાસ ઉપયોગી છે. ' : - મુદ્રક શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઇ-શ્રી મહોદય પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ, દાણાપીઠ-ભાવનગર , For Private And Personal Use Only