Jain Dharm Prakash 1893 Pustak 009 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533108/1

Page #1
श्री जैनधर्मप्रकाश. JAINA DHARMA PRAKASHI.1. = Sii દાહરે, જનમતરસ રસનાયક, પાનકર પ્રતિમાસ ; મને રમ છે, વાંગી જેમપ્રકાશ - * 6, પુન: મું. શક 181 ફાગણ શુદિ 15 રાવત 1950 એકર મે. કેવા પુરૂની આ પૃથ્વી નવતી છે? ( અનુસંધાન પૃ 170 પી. ) છે. સામાયિક આગરી નવવરે સાવધ વાડ કદી; રાખી 8 ચિત્તને ઘોિ સદ્ બયાન ધારે દદી; છાડ) ને અતિગાર સર્વ મનથી નિચે છે છે કરી; - નવની ધરા સંકલ આ ને ધ રને કરી. "ની બબ 1 1 . 1 : કાળી છે; * / 1 + ' | મા - ધ બે થીમને; ", ( 1 : કI માં કી પાથરી; * || રબારી પર લક આ બધા કરી. ધારી પાધિ પ્રેમથી પરહરે સારી વાસના; કે દો તે સટલ માં જે છે ગૃવાવાસના; છે રાખે છે. એમાં મને રણ ચિ ધરી; ર ની ધરા રાક આ ને ધમરને કરી; પાળે ? અહિ વિભાં વત પ્રીતે ધરી માં; આ દા. એમને તરે રનિ લિંપ થ ગર્વમાં; જે પ અતિ 9 મિબામાં ધર્મ કૃત્ય કરી; 11 For Private And Personal Use Only

Page #2

}); } : 1.! . .' '
*. ' ,'; } | nક * | !1 }.11 h !'' ': ': 1h " . wife • : *: .The -. ૬'. 'Toi ]. . : ૬ - ૧ : : : : - કે. કે. . : h Pl: ue ),hi le he . . . . . . . \ple : ': ': ' , ' , , . } : (૧) :li !: is ] ! } } , : *i } { }' . . :- : ': ': ' જ } : c - } : ૬ 1:/l's licile
"." . hir hu.. ! | | | કે, ' . . hક, ' ; } }... }} } } } . * 1. he |.1 i: 1 ] -ક } } ]>, rit :): 1, {} ) ,
iી. ' is ll } } } : : : : ' s Plz 1 રા: 5 ) : 'll . : h cક મc : 'દો' !"ro malth Re !!!: 1:13
: 'f Ih ll Le l; h' hol') life time is 1 } }) l: : !!). t].) Page #3

આ
કાપદી.
૮૭
વ
૧થી તારે સ્વયંવર યુ` છું, તેમાં તુ' સમેન તારા પતિ ૩૬ કર મેર ના બાર થશે.' ગેંગ કરી તેણીને આશ્વાસન આપી વિદાય ક રી. પછી તેણે મને કવ્યા અને બેન ના કરી કે તું કા નગર પ્રો 1. ત્યાં જઇ કૃષ્ણુ વાસુદેવ, સમુદ્ર વિજ્યાદિ દશ દર ભટ્ટ ો, દેશ પ્રમુખ પાંચ મહાર સુભટ્ટ, ચારિ ળ વર કુળ, ચાં± પ્રશ્ન વગર કુવા, વીમેન પ્રમુખ નીર પ્રશ્ન અને વર્ષોનાં વર્ગ તથા ખીન્ જે કોઇ રાખ્ત યુવરાજ, ગડલિક, શીત રક, સેવા પતિ વિગેરે હાલ તેની પાણે કહ્યુ હુય નડી, દ! નખ કા કરી, સ્નાન વયે આવત્ત અને અંજલી કી-દેશમાં આખા ય થાછે!, દેશમાં આયો વિય એ પ્રેમ કરી નિવેદન કર્યું કે- પશુ? ” ગરને વિષે દ્રુપદ રાતની મોટી દ્રોપદી નામે રાકના સ્ત્રવર વગેર છે માટે આપ સવ માં પના અને ગળ ઉપર અનુપ્ર કરે ૬૫૬ ૬૫થી તે આ ગીકાર કરી નથી ! · ૫ નાં વ ો અને એક મે ૨ ડાનો વ્ - વા જળ શ્ તે કર્મ લા! મલે દૂ મુલ્યવા‰ સમય લાખ કી ને તેમાં બે છી ઘણા ર ક સુટે માટે ધુ શું. કાંવપુર નીકળી પાંવ દેશનું લ કગ તક પ્રવેશ કર્યો. કેટલેક દિવરી દૂકા રાજ્યો માં
માં પ્રત્યે કી
ગ વાયુદેવને બેસવાની શાળા છે ત્યાં આગળ રહ્યું ય ા સમ્મે પછી મે સેવા નો તી પેલાના સર્વ માણસે માળે માંગ્ તારે રામાં ગો માં ગુ વાયુ?. સમુદ્રના એ ! મહાનદિ ણનો વગેરે સવા મ પ ઘી, ૫| \ ; મિ ! હું શ્રી ૩૫ની ગણવી બળો હુકમ છે. ટે એ એક બ યો છે. કૃપા કરી ૩ બોમ્બ ના ધુપ કેમ સમાચાર સાંભળી હું હું
,
૧. મને
શુ
કે અત્યંત ખુશી થયા, તેના સાથે ! આદર સત્કાર કી-માલકા
ૐ
“ કા
હું બહુ માન આપી ૩ થી કૃગ ગા કી કે હું દૈવિય બેટો એક વૃ
નખને કી
દેશકારી પૃથ્વી તેડાવ્યે માં આ ઉકાળ ઇરી સામુદ્રાવિકા જેવી વાર ન લઇ માં સુધા સબ ત્યાં ય
#

Page #4

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ,
૧૮૮
મ્હાટે શબ્દે સામુદાનિકા ઘેરી વગાડી. તે બેરીના નાદ સાંભળી સમુદયજ્યાદિ ભાઇઓ વિગેરે સર્વે સ્નાન કરી મૂલ્યવંત વસ્ત્રાભરણ ધારણૢ કરી, કેઇ વાહનમાં–કાઇ ચાલતા-એમ જ્યાં કૃષ્ણ વાસુદે છે ત્યાં આવ્યા. ગા ની સહાય ખેડી કૃષ્ણ વાસુદેવને વધાવી પતયેાતાના આસન ઉપર મેટા. એટલે કૃષ્ણ વાસુદેવે સેકી આજ્ઞા કરી કે અભિષેક પટ્ટી હસ્તિ શણુગારે-સર કરી પછી પોતે સ્નાન કરી, ઉત્તમ વજ્રાકાર પહેરી, બેજનકુર, અજંતગિરિના શિખર સંદેશ શ્યામ સ્વિ ઉપર બેઠા અને ઘણી ઋદ્ધિ, ઘણુા વાજિંત્ર તથા સર્વ પરિવાર સાથે પ્રમાણુ કર્યું. સેરઢ દેશનું ઉલ્લે ́ધન કરી અનુક્રમે પાંચાલ દેશમાં દાખલ થઇ કાંપિક્ષપુર પાંચ્યા.
એવી′′ રીતે દ્રુપદ રામ્બો ખીન્ન દૂતને હસ્તિનાગપુર જઇ પાંડુ રાળ અને તેના પાંચ પુત્ર, દુર્યોધન અને તેના રા ભાગ્યા, ગાંગેય અને વિદુર કુમાર, દ્રાણાચાર્ય અને અશ્વસ્થામા તથા દ્રવ્ય વગેરેને તેડવા મેદ કહ્યું; ત્રીન દૂતને ચપાનગરીથી કણ રાહ વિગેરેને મલાવવા મેશે; ચેાથા દૂતને લગતી નગરથી શિશુપાળ રત્નને પરિવાર તેડવાને મેકલ્પે; પાંચમા દૂતને હસ્તિી” નગર પ્રત્યે દમદત રાખને તેડવા માટે મેકક્ષે; છઠ્ઠા તરી મથુરા જઇ ધર રાખને બોલાવવા મેકહ્યું; સાતમા દૂતને રાજગૃહી જઇ જરાસિંધ તથા તેના પુત્ર સદેવને ખેલાવવા મેકહ્યા; આઠમા દૂતને ડાનામે નગથી રૂપીરાનને ોલાવવા મોકલ્યે, ના મા દૂતને ક્રીતક રાખને તેના સર્વ ભાઇએ સહિત મેલાવવા વિરાટ નગર પ્રત્યે માકલ્પે; અને દશમા દૂતને થાકીના ખીન ગામ, નગર અને દેશના રાખી મેલાવવા માટે મેકલ્યા. તે સર્વે તમે પણ પહેલા દૂતની મ દરેક નગર પ્રત્યે જઇ ત્યાંના રાખી જન્મયકારના આશીવાદ છે રાધ તડી કાંપિપુર નગરે દ્રોપદીના સ્વયંવરમાં આવવા વિષ્ઠિ કરી ને તે સર્વે રાનમાં પણ કોઇ નાના વસ્ત્રાલંકાર ધારણ કરી હાથી ા, ૫, પાળા, સુભટ્ટ, વાર પરિવાર વિગેરે સહિત ત્યાં આવ્યા.
અહીં દ્રુપદ રાત્નએ સેવક પુરૂષને આજ્ઞા કરી કે નગર "" ગંગા નદીના તટ ઉપર મોટા સ્વયંવર મંડપ રચા, તેની અંદર ઘણા માંભલા બનાવે અને થાંભલા ઉપર ક્રીડા કરતી ગવી કાતર પુતળી બનાવે સેવકોએ સત્વર તે પ્રમાણેની સઘળી તૈયાર કરી ઘી પછી રાનએ મૃગુ વાસુદે વિગેરે રામ્બાને માટે લુદા જુદા નિવાસ સ્થાન તૈયાર કરાવ્યા જેમ જેમ સર્વ રાળ આવવાના સમાચાર આવતા ગયા તેમ તેમ દ

Page #5

સમેધસત્તા.
૧૮૯
દાળ માતાની સર્વ ઋદ્ધિ સહિત સામે જ તેને ધા
સ
કાર પૂર્વક તેડી લાવી મુકરર કરી રાખેલા નિવાસસ્થાનમાં ઉતારા આપવા લાગ્યા. ત્યાં ઘણા પ્રકારના બેજન, સ્વચ્છ જળ, કુલ, વસ્ર, પુષ્પમાળા આફ્રિ સર્વ વસ્તુએ તૈયાર રાખી જેી જે જે વસ્તુ બેઇએ તે તે આ પવા સંવદેશને આજ્ઞા કરી અને તેના ઊતારામાં સેવકને રહેવાને કા બ્યુ. તે સર્વે રાખ પણ ભાત ભાતના ભોજન કરી, પાછળ પાન, સેપારી એકચી પ્રમુખ મુખવાસ લઇ સુખાસન ઉપર બેસી ગાંધવા પાસે અનેક પ્રકારના નાટક કરાવતા તથા ગાયન ગવરાવતા રહેવા લાગ્યા.
તે દિવસના પાછલા પટ્ટારે દ્રુપદ રાતમે કાઢુક-આદેશકારી પુરૂષોને ખેલાવી આજ્ઞા કરી કે–ડે દૈયાનુપ્રિયે ! તમે હાથી ઉપર બેસી, કાંપિયપુર નગરમાં મ્હાટા રસ્તા ઉપર, સર્વે પ્રસિદ્ધ જગ્યાએ જ્યાં ધણુા રાનાને જવા આવવાના માર્ગ હેાય તે સ્થળે, તથા કૃષ્ણ વાસુંદેવ પ્રમુખ રાહોના ઊતારા પ્રત્યે સ્થળે મ્ફેટે સારે એવી દ્વેષણા કરી કે−હું નગરનિવાસી લોકો. હું નૃપતિ! કાર્લ પ્રભાતે સુર્યોદય થયા પછી દ્રુપદ રાનની પુત્રી, ચુલગી રાણીની અગન, ધૃષ્ટાન્નુનની અેન દ્રૌપદી નામે રાજકન્યા સ્વયંવર થશે માટે સર્વેએ દ્રુપદ રાન્ન ઉપર અનુમ-કૃ|| ક રી રાયવર મંડપમાં પધારવું. પૂર્ખ
संबोधसत्तरी.
અનુ સંધાને છુટ્ટ ૧૮૦ મેથી,
યે સ્થાવર જીવની-એકંદ્રીય પૃથ્વી, પાણી, અન વિગેરેની કિંમ કામાં ટૅટલાખક પીયા નજીક પ્રણામ ધરાવે છે તમો ઉદેશ હિ મિત્ર-સમવા માટે શાસ્ત્રકાર કહે છે
अहालय पमाणे, पदवीका हति जे जीवा ।
ते पारेय मित्ता, जंवदीवे न मायंनि ॥ ९४ ॥ અર્થ-લીલા આમળા પ્રમાણુ રૃટી કાર્યને વિષે કહે છવો રહેલા છે તેનું ફરી પાવા પ્રમાણુ કરીએ ના જંબુદ્રીયને વિષે સમા
! | 42.

Page #6

૧૦
શ્રી જે પ્રકાશ. ભાવાર્થ-જમ્બુદ્વીપ એક લાખ જન છે. પૃકાય છે તેનું શરીર અંગુળના અખાતમાં ભાગનું છે. લીલા આખલા જેટલી કાચી માટી, કાચું મીઠું વિગેરે લઈએ અને તેમાં રહેલા દરેક જીવોના શરીરની પારેવા પ્રમાણુ કલ્પના કરીએ તો પૂર્વત પ્રમાણવાળા જીપમાં સમાય નહીં.
એટલી બધી છોકરી સુતા તેમાં રહેલી છે. આ ઉપરથી વિના કારણું કાચી માટી, ભુતડા (ગેરે વાપરનારને તેમજ માત્ર જીહાના રાજા
સ્વાદ માટે કાચું મીઠું લઇને શુ ખાનાર શિક્ષા ગ્રહણ કરવાની છે. કોઈ શાક વિગેરે પદાર્થ રાહત મળે છે તેમ આપવા કોઈ પદાર્થ સાએ ક્ષાર વસ્તુ લેવાની જરૂર હોય તો માત્ર પોતાને મુખને સહજ વખત રવાને માટે જે અસંખ્ય જીવાત્મક કાચું મીઠું વાપરતાં આરકે બાતા નથી તેમણે તેમાં આવી જીવન સુરમતા રામજીને કાચું મીઠું ખાવાનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. કાચા મીઠા માંહેને તો સુમતાને માટે ત્યાં સુધી કહેલું છે કે “ વમમ ખરલમાં કાચુ મી ડું નાખીને વજન ઊ વટાણાથી ચક્રવાતની મુખ્ય દારની પ્રબળ બળવાન છ માસ પર્વત લટ તો પણ તેમાંના સર્વ જીવોને વિનાશ ન થાય એટલું નહીં પણ કેટલાએક છેવાને તો પિતા ઉપર ઉટગો ફરે છે એવી ખબર પણ ન પડે.”
હવે અપકાયને માટે કહે છે – एगमि उदगविंदाग, जे जीवा जिणवरोहिं पन्नत्ता। ते जइ मरिसवामित्ता, जंबुदीवे न मागंति ॥ १५ ॥
—ક ૫ણીના બિંદમાં તરે રે કળા છે તેને સરમા શરીર !'' કે ' નો ' "દીમાં ય ી ".
મા - પાણીના દિમાં જ્યારે ઉર પ્રમાણે સ મ પ , વારે વીના કારણે પાણી ભરે મન ૦૮ રીમાના કરતાં વધારે પાણી - પર વિચાર કરવાની જરૂર છે. એટલા માટે શ્રાવકને “ ઘનની પરે પાવર નીર” એમ કરેલું છે. ધી છે જે કિંમતી ગણીને પાણી ૯૫ વાપરવાનું કહ્યું છે તે મા થી બનાવાળા મનુને માટે છે. બાકી પાપળી ભવ્ય પામનારા અને વિરથી દૂર રહેનારાઓ માટે તે ધન કર, તાં પણ અતિ વિરોગગ છે. માટે ઉમે યા પકોએ તો " માં સધી અગિ વી પી નેમજ વાપરવા પણ ત્યાગ કરવો એ ને ! બનતો '
મીની નો ' કર : ર મ "| | ' '

Page #7

સંધસત્તરી બજ વિચારીને જેમ બને તેમ ઓછા પાણીથી વ્યવહાર ચલાવે ઈએ. ખાવા પીવાના વ્યવહારમાં ભોજન આશ્રીતો અનંતકાય કંદમૂળના ત્યાગીને માત્ર પાણી જ અસંખ્ય જીવાકુળ ઉપગમાં આવે છે તેથી નિર તર તેને ત્યાગને માટે ઉઘાત થવું જોઇએ. હવે તેઉકાય—અને માટે કહે છે––
वरटुं तंदुल मित्ता, तेउकाये हवंति जे जीवा । ते जइ खसखसमित्ता, जंबुदीवे न मायंति ॥२६॥
અર્થ– બંટી તદુલ માત્ર તેઉકાયમ વિશે જેટલા જીવે છે તે છેખસખસ પ્રમાણ શરીસ્વળ કરીએ તો જંબુદ્વિપમાં સમાય નહીં. ૮૫
ભાવાર્થ-–બટીને અથવા ચોખાના એક દાણા જેટલા તે કાયમાં જ્યારે ઉપર કહ્યા પ્રમાણે જીવે છે ત્યારે વિના કારણે અગ્નિ વિનાશ કરનારા, અગ્નિને ટાઢે કરવા-લાકડાઓનો બચાવ કરવા પાણી - ડનારા તેમજ કરડે દીવો ઓલવનારા માણસોએ તે કરતાં વિચારવાનું છે. પાણી રેડવાથી તો અગ્નિ જીની સાથે અસંખ્ય પાણીના જીવન વિનાશ થાય છે. અને હુંક મારીને દીવો ઓલવવાથી અગ્નિ જોની સાથે અસંખ્ય વાઉકાય જીવોનો વિનાશ થાય છે માટે, સુજ્ઞજનોએ જેમ ઓછો વિનાશ થાય તેમ કરવું જોઈએ.
હવે વાઉકાયને માટે કહે છે. जे लिंबपत्त मित्ता, वाउकाग हति जे जीवा । नम्मथ्यय लिलावमित्ता, जंयुदीवे न मागंति ॥१७॥
----લાંબા પાડાના જેટલી જગ્યા રોકનારા વાયુકામાં કરે છે તે દરેકને માથાની લીખ માત્ર શરીરવાળા કરીએ તે દીપમાં રમાય નહીં. 9
ભાવાર્થ-વાયુકામાં જ્યારે પૂર્વવત છવ સંભવ છે ત્યારે દિલોના વિમમાં લીન થયેલા અને શરીર સુખકારી સ્પર્શ માટે નિરંતર મંય ને કરારા પાણીને વિચાર કરવાનો છે કે માત્ર એક શરીરના સ્વર રમુખ માટે આમ વાયુકાયજીનો વિનાશ થાય તેમ કરવું ઘટીત નથી માટે હિ ને નિરંતર મ રહેનારી સમજીને તેના વિષયોમાં લીન થવું નદી તે ખરૂં કર્તવ્ય છે. દિન વિપપામાં લીન થયેલા પરભ દુ:ખ

Page #8

શ્રી જનધન પ્રકાશ.
ના બાજન બને છે અને વિરકત રહેનારા સુખને ન થાય તે માટે બંને બાબતોનો વિચાર કરી–તોલ કરીને લાભકારક બાબતમાં પ્રાપ્ત જ દાળ કારી છે.
કે મુનિ પાસાદિકના સંગમાં રહે તે પણ વંદા પૂજન કરી ગ્ય નથી એમ બનાવવા શાસ્ત્રકાર કહે છેअमुइ ठाणे पडिआ, चंपकमाला न कीरइ सीसे । રાજગારૂ સાળા, તે ગg ૧૮ .
અ--અશુગ માનક વિષે પડેલી ચંપાને પુષની માળ જેમ મસ્તક ઉપર ધારણ કરી નથી તેમ પાસાદિક સ્થાનકને વિનારહેતા એવા (મુખી) પણ પૂજ્ય છે-પૂજવા યોગ્ય નથી. ૮૫.
ભાવાર્થકેટલાએક અજ્ઞાનીઓ પાધ્યા-જત વગેરેને વંદના નમસ્કાર કરવામાં કાંઈ અડચણ નહીં એવું મુધજનોને સમજાવે છે પરંતુ આ ગાયામાં પાસાની સાથે રહેનારા મુનિને પણ વંદનીય કહેલા છે. તો પછી પાધ્યા વંદનીય છે તેમાં તે શું આશ? અશુચિ-છ વિગેરે દુર્ગધી વાળી જગ્યામાં પડેલી ચંપાની પુની માળા ત્યાંથી લઈને કોઈ માથે રડાવા નથી, ગળામાં પેરતા નથી તેમ સુંઘતા પણ નથી તે જ પ્રમાણે પાસસ્થાની સગતમાં રહેનારા મુનિને માટે પણ સમજવું. એનું કારણ મૂળતા એ છે કે ગતના પાસ કદાપિ પણ લાગ્યા વિના રહેતો નથી કોઇક મુનિ એમ વિચારે છે કે- “ આપણે તે વિદ્યાભ્યાસ કરે છે, આ પણ કાં પાર લાગવાને છે” પણ એ રામજ ભૂલ ભરેલું છે કેમકે દુર્જની સંગતને પાસ ના વાળા ની રહે નથી વળી એમ રહેવાથી વ્યવહાર પગ અશુદ્ધ વિ છે, લોકો એમ સમજે છે કે આ ના મુને પણ આની સાથે રહે છે તો આપણે તેને માનવામાં થી પણ છે? આ પ્રમાણે બેટી અસર ન થવાને માટે શાસ્ત્રકારે સખત પ્રતિબંધ રૂપ આ ગાથા કહેલી છે. ૪૫,
અનેક પ્રકારની ધર્મ ક્રિયા કરવામાં જાણપણું હોવું જોઈએ. વસ્તુ સારૂપનું ગુપણ હવાથી જડભાવ અને ભાવ જૂદા જૂદા સમજાય છે. અને સ્વપરી ઓળખાણ પડે છે. તેમ થવાથી પછી સુન પાણી પર તુને પોતાપણે ગ્રહણ કરતા નથી એટલે કમલ થમાં એ કારણ પ્રબળ સહાય ભૂત થઈ પડે છે. આ કારણથી શાસકાર છે

Page #9

અંબેધસત્તરી.
૧૯૩ પુષ્ટી કરતા છતા કહે –
छठहमदसमदुवालसेहि, मासद्धमासखमणेहिं । एत्तोउअणेगगुणा, सोहा जिमियस्स नाणिस्स ॥१९॥
અર્થ-છઠ, અમ દશમ, દુલાલસ, અર્ધ માખણ અને મા ખમણ કરવે કરીને જે શોભા છે તે કરતાં અનેક ગુખ્ય શોભા (દરરોજ ) જમતા એવા જ્ઞાનની છે. .
ભાવાર્થ-બે, ત્રણ ચાર અને પાંચ ઉપવાસ અથવા પામખમ કે માખમણ પર્વત ઉગ્ર તપન કરનારા મુનિની જેટલી કાભ છે ટલે તેમની જેને દર્શનમાં અને અન્ય દનમાં જેટલી પ્રશંસા થાય છે અને તેના વડે જૈન ધર્મની જેટલી ઉન્નત્તિ થાય છે તેના કરતાં શરીરની અશનિ વિગેરે કારણોથી દરરોજ જમનારા-તપસ્યા નહીં કરી શકે છે પણ નવા મુનિવડે જનધન બહુ વિશેષ ઉન્નતિ થાય છે. અનેક જીવો ધર્મ પામે છે. શિથિલ થયેલા અનેક તેમના ઉપદેશવડે પાછા દઢ થાય છે અને અન્ય મતલાળાની સાથે તેવાસાની મુનિ વાદવિવાદ કરીને જયપતાકા વરે છે. તેથી જેમત જ ઘોષ પ્રવર્તી રહે છે. એ કારણથી તેમની શોભા પૂર્વકત તપસ્વી મુનિ કરતાં અનેક ગુણી કહી છે. તપસ્વી મુનિ પ્રાયે પોતાના આભાના ઉપકાર કરનારા છે અને જ્ઞાન મુનિ અનેક જીવોને ઉપકાર કરે છે. એ તાત્પર્ય સમજ, ૮.
વળી નાની-નાવાની પુત્રી નિમિતે શાસ્ત્રકાર કહે છે – जं अन्नाणी कम्म, खवेइ बहुआई वामकोडीहि । तन्नाणी तितिहिगुत्तो, खवेइ उसासमिसेणं ॥ १० ॥
અય–બહુ કોડ વેએ કરીને અજ્ઞાની જેટલા કર્મને અપાવે તે ટલા કર્મને જ્ઞાની ત્રણ ગુપ્ત યુક્ત વર્તતા સતા એક શ્વાસોશ્વાસ માત્ર કરીને ખપાવે. ૧૦૦.
ભાવાર્થ---કોઈ પદાર્થને ગમે તેટલા વર્ષ સુધી સૂર્યને તાપ લાગે પણ નેનો વિનાશ થઇ શકે નહી તે પદાર્થને અગ્નિ સહજ વાર માં બસ્મભૂત કરી નાંખે, તેમ અજ્ઞાની દેશઉગ્ર કેડ પૂ પર્યત ચારિત્ર પાળે તો પણ જે વિડ કેમ હોય છે તેને ક્ષમા કરી શકતા નથી તેવા કર્મો નાની, - ન વયન કયી એકમ વડે એક વાસપાસમાં નીતીવ્રતર શુભ

Page #10

૧૯૪
શ્રી જન ધ પ્રકાશ ધ્યાનરૂપ અવિડે ટ્રાય કરી બને છે. ૧૦૦.
આ ગાયા ગાન ની પુષ્ટી માટે કહી છે પરંતુ તે સાંસારીક પદારી ની ઉપર-ઈદીઓના વિષયમાં અભિશાની બુદ્ધિ ધરાવનારને દાખલો લે માટે નથી. એવા ઉત્તમ જ્ઞાની હોય છે તે સ્વમુખે કદાપિ પણ અમે નાની છીએ, એની પ્રશંસા કરતાજ નથી અને “ તમે ભલે તપ, જપ, કીયા કલાપ કર્યા કરે તેમાં કાંઈ થવાનું નથી. અમે તે જ્ઞાન સામે વારમાં કમ મ કરી છે” આવું દાંબીક વગ ને આ બેલના
. માટે આ ચિને ભાગારને અનાથી પંકિતામાં મુકવા માં છે. ઇતિ તાપવાચ:
અપૂર્ણ
प्रतिक्रमण. અનુસંધાન પૃ. ૧૭૫ થી. (પ્રતિક્રમણ શબ્દની વ્યાખ્યા) પ્રતિક્રમણ એ શબ્દનો અર્થપતિ એ ઉપસ પ્રતિપાલિ અર્યમાં વર્તે છે. ત્ર-વિખે ધાતુ છે તેને અને પ્રત્યય આવીને પ્રતિક્રમણ શબ્દ થાય છે. ઘા' અથવા પ્રારૂ તે પ્રતિક્રમણ. તેને આ આશા છે કે- શુભ યોગ થઈ શુભ પગમાં કાંત પટેલ નું શુભ ગને વિષે જે પાછું કમળ તે પ્રતિક્રમણ. કળું છે કે,
स्वस्थानाद्यत्परंस्थानं, प्रमादस्य चशाद्गतः । तत्रैव क्रमणं भूयः, प्रतिक्रमणमुच्यते ।। १ ॥ क्षायोपशमिकाद् भावादौदयिकस्य वशं गतः । तत्रापि च सावार्थः, पतिकूलगमातस्मृतः ॥२॥
અર્થ-શાન થકી પરસ્થાન પ્રત્યે પ્રમાદના વશકી ગયેલાનું ત્યાં જ પાછું આવ્યું તેને પ્રતિક્રમણ કહીએ. ૧. શર્મિક ભાવ થક)
દયિક ભાવને વશ જનાર પ્રાણીનું તેજ વિશે (દક ભાવથી પ પરામિક ભાવમાં ) પાનું ગમન થયું તે પ્રતિકુળ ગમે છે તે જ આ રામજો. એટલે પકિગ રાજ. ર.

Page #11

પ્રતિક્રમણ.
૧૫ પ્રતિ પ્રતિક્રમણ એટલે કે તે પ્રકારના શુભ મને વિષે વારંવાર પ્રનનું પણ પ્રતિક્રમણ કહીએ કહ્યું છે કે– મહાફળ દાયક એવા શુભ - ગ છે નિ:શ એ થતિનું જે વારંવાર વર્ત. તે પ્રતિક્રમણ. અર્ધીમાં કરણથકી કર્મ અને કસ્તાની પણ સિદ્ધિ જાણવી કેમકે કર્મ અને કલા વિના કરણપણાની સિદ્ધિ થતી નથી. એટલે અહીંયાં પ્રતિક્રમણ થકી પ્રતિક્રમક અને પ્રતિક્રતની મિદ્ધિ થાય છે. તેથી એ ત્રણેનું અભિધાન કરીએ છીએ. તેમાં પ્રતિક્રમણ એ શબ્દો અર્થનો નિરૂપણ કરે છે તેને કર| સાજનું. પ્રતિક્રમણ કરે છે કે તે પ્રતિબકકા વન અને અશુભ ગ જે પ્રતિક્રમવા યોગ્ય છે ને પ્રતિક્રdવ્ય-કર્મ જાણવું એ પવિક્રમણ અતીત, વર્તમાન અને ભવીષ્ય ત્રણેકાળ આશ્રઈ સમજવું.
પ્રશ્ન-પ્રતિક્રમણને અતીત વિષય બધીજ હોવું જોઈએ. કારણ કે શાસ્ત્રમાંમાં પક્ષમા, મન્નાવરે, માળી
રહવાનિ “અતીતકાળ સંબંધી પ્રતિક્રમે, પ્રત્યુત્પન્નવર્તમાનકાળ સબંધી રાવરું છું અને અનાગત કાળ સંબંધી પ્રત્યાખ્યાને કરું છું” એ પ્રમાણે કહેલું છે. તે છતાં અહીં ત્રીકાળ સંબંધી પ્રતિક્રમણું કેમ કહો છો?
ઉત્તર–પ્રતિક્રમણ શબ્દ અહીંયાં, અશુભ યોગની નિત્તિ એટલાજ અર્થવાળો સામાન્ય ગ્રહણ કરે છે. એટલે પછી અતીત વિષયનું પ્રતિક્રમણ નિંદાતાર કરીને અશુભાગની નિવૃત્તિ તે સમજવું. વર્તમાન કાળનું પ્ર. કિમણ સંવરકારે કરીને અશુભગ નિવૃત્તિ તે સમજવું અને અનાગત કાળનું પ્રતિક્રમણ પ્રત્યાખ્યાન કાર કરીને અશુભ ગની નિવૃત્તિ તે સમજવું. કર્યું છે કે
पडिकमणं पडिकमओ, पडिकमिअव्वं च आणुपुवीए । तीए पचप्पन्ने, अणागये चेत्र कागि ॥१॥
“પ્રતિક્રમણ, પ્રતિક્રમક અને પ્રતિક્રત એ ત્રણે અનુક્રમે અતીત, યુપત્ર અને અનાગત એ ત્રણે કાળમાં સમજવા.” અર્થાત પ્રતિક્રમણ પણ ને કાળનું, પ્રતિક્રમક પણ ત્રણે કાળ આથી અને પ્રતિક્રત જે અભગ તે પણ ત્રણે કાળના પડીકમવાના સમજવા.
હવે સાંપ્રત પ્રતિક્રમકનું સ્વરૂપ કહીએ છીએ. વ્યાખ્યા, તભેદ એ પર્યાયવરે થાય છે. અહીં પ્રતિક્રમણ તે નવ કહ્યું છે. તેને ભેદ છે
કાલિક છે. ધન:

Page #12

શ્રી જનધ પ્રકાર. पडिकमणं देमियं राइयं न इनरिमाक्कदिगं वा । परिरुख अ चाउम्मासिअ, संवच्छ र गम अ ॥१॥
પ્રતિક્રમના બે ભેદ, દેવસિક અને રવી, અમે ઇr ૧ર અને થાત્ કથક રામજવા. ઇવર તે દેશકાદી અને સાહથિક પલકમ- તે મા, નાદિ ૨ રજવું, અને છ ર ' કે જેમાં , રાક ઉ1, , ગાતુમારિક એ છે - ૨ ક. નવા 'મે છે ગરા કર નિમિતે પાપ શાળા ના પડિકવાને બદો સમજ." ૮ ૨ પ્રતિક્રમણના પથાય તે મારી પાસે માહ મજા. મન:
पदिकमणं पडि अरणा, पडिहरणा वारणा नि अनि । निंदा गर हा सोही, पडिकमणं अहा होइ ॥ १ ॥
“૧ પ્રતિક્રમણ, ૨ પ્રતિરોગ, ૩ પ્રતિરરા, ૪ વારણા ૫ િ1િ, ૬ નિંદા, છ ગ હા અને ૮ શુદ્ધ એ આઠ પ્રકારે પ્રક્રિમણ છે.”
એ આઠે પાણી ઉપર અનુક્રમે શે * આઠ દવા છે. ૧ પ્રતિક્રમણ ઉપર અદ્ધા-ભાગ દit. ૨ તિથરા ઉપર પ્રાસાદનું દ. ૩ ૧૦ રાણા ઉર - કાનર રાંt. ૪ વાર ઉપર ભાન ડાક) દરા 1. ૫ નિવૃત્તિ ઉપર બે કન્યાનું દર્શન. ૬ નિંદા ઉપર ચિતારાની પુત્રીનું દૃષ્ટાંત. ૧ ગઢા ઉપર પતિ મારનારી સ્ત્રીનું દર્શન. ૮ શુદ્ધ ઉપર વસ્ત્રનું તથા ઔધનું દટા.
विश्वासघात
માધાન થી ઘણા વખત સુધી જ્યારે કુંવર ને આવ્યો અને રાત્રી આપી દયનીત થઇ ગઈ પાર નંદરાજા માણી શોધવા મોકલ્યા તેમને અટકીમાં બહુ શોધ કરતાં “વિમેરા, વિશમેરા ' મને રાજ . તે લઇને તેઓ રાજાની સામે આવ્યા. રાજને પુત્રને ગાંડા થઈ ગયેલ છે -
ઉપર પ્રભારને આડે દર રાપર 1ર આ અંકમાં ન માં દા": "રો.
-
- - *----. --
• - - -
- - - - -
- • ---- -
-
- - ---- ----

Page #13

વિધાત.
છે એટલે કે વાને બેલા િધે કરાવ્યા, અનેક મં સ્વાદાએ • ખેલાવીને તેને પ્રા કરાવ્યા અને બીન પણ છે. શા તેટલા જાત જાતના ઉપાયો કર્યા પરંતુ કોઈ પ્રકારે તેને આરામ થશે નહી એટલે રાનએ ગામમાં પડે છે ફેરવ્યું કે “ જે કઈ મારા પુત્રનું ગાંડ પણું દૂર કરી મારું અરધું જ આપીશ " આ પ્રસંગે રાનએ અનેક ગિાનમાં ઘણી એવા પવા શારદાન ગુને સંભાયું કે તે તે હત સહજમાં આ દુઃખને દૂર કd પરંતુ પિતે જ તેને મરાવી નંખાવલ હોવાથી મનમાં બહુ જ પશ્ચાતાપ કર્યું.
પહો ફરતો ફરતે પ્રધાનના ભુવન પાસે આવ્યા એટલે તેણે પડે છ અને રાજ મંદીરે આવીને રાજાને કહ્યું કે મારી પુત્રી અનેક પ્રકા
ના વિજ્ઞાન જાણે છે તે કુંવરનું ગાંડા પણું દૂર કરશે અને અસલ ક્ષિતિમાં લાવશે. તરત જ રાજાએ તેને બેલાવી લાવવાનો હુકમ કર્યો એટલે એક પાલખીમાં બેસારીને પ્રધાન, શરદાનંદનને ત્યાં તેડી લા એક પયગ (પદ ) નાવીને તેને અંતરે તેને બેસાડશે. શારદાનંદને કુંવર ની સમિતિ પિતાને વિજ્ઞાન વડે ના લીધી અને પછી નીચેના ભાવા વાળો એક શાક બેલ્યો.' - વિધારે ધારણ કરનારને ઠગવામાં કાંઈ પંડિતાઈ નથી. ખોળામાં સુનારને જે હતો તેમાં કાંઈ પરાક્રમ ગણાતું નથી?
. આમ ક સાંભળતં જો રાજ કુમારે “વિ” બે હાડી દીધું અને
મેરા “મેરાલવા લાગે ત્યાર પછી પંડિતે બીજે છેક નીચેના ભાવાયના કા.
સમુદ્રને કિનારે જાય અને ગંગા સમુદ્રના સંગમાં હાથ નાડયા કદી દુર જય પરંતુ મિત્ર દેહી ન થાય. ૨..
આ કોક સાંભળે એટલે કુંવરે “શ' બેલવો છેડી દીધો અને મેરા' માં બોલવા લાગ્યો. પંડિતે ત્રીજો લોક નીચેના ભાવાર્થને કહ્યા.
મિત્ર દ્રોહી, કુતી, ચેર અને વિશ્વાસઘાતિ ને ચાર અઘોર પાપી કહેવાય છે અને તે સર્ષ ચંદ્ર ઉગે ત્યાં સુધી નર્કમાં પડે છે
આ એક સાંભળે એટલે તેણે “મે' બોલતો મુકી દીધો અને “રા' રા’ બોલવા લાગ્યા. પંકિત એ છેક નીચેનો ભાવાર્થ કહ્યા. આ
રાજન! ને પુત્રનું કરવા, વાંછો તે ને દાન આપ કા. રકે ગૃહવામી દાન દેવાથી એખ થાય છે. ૪.
આ કલેક સાંભળતાંજ કુંવરે “રા' બે Áડી દીધો અને તરત

Page #14

૧૮
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. જ રથ થશે. તેણે રાત્રીએ માં બનેલી આ કથા કદી બનાવી ના - 1 | | | ટ ક ર બ ( એ છે કે તેની
વામાં બનેલી છેબધા એ શી રીતે ? | મ ", ન્યા ૨ બે કે હું ગાજે ; પથારીમાં પડશો નહી આ બધા દે બ૩૪ : તા છે. મારી ઓ શારદા નિયામ છે ? મે : 'કા રેલો છે. હું કહું કે મારે કોઈ એ
! ". cજે “મા મ1િ (1ક." રાજ "જ ૧ ( " " '' || - (1 પધાન પુરી નથી પરંતુ શાદદાદા ગુરૂ છે વ પ ર બ |
કે “ તારી જેવા દીધું પ્રધાનમીજ મારા પુત્ર સારા થયા અને બા ગાવાન શારદા ગુદન મા ” વાર પછી ૧ થી ૫ ને રાયા ત્યાગ કરીને રામે, રાજપુ, પધાન તથા શારદાદ રાણી મા.
ઉપરની કથા ઉપરથી ગુણ ગ્રાહક સજજને સારી રીત, શિ. ક્ષા ગ્રહણ કરવાની જરૂર છે. (માધાન મળી કેવી દુર્દશા કેમ છે આ કથામાં 'ટપણે બની ગયું છે ભારે બીજા અનેક ગુનાને વિનાશ કરનાર એ પ્રબળ દુર્ગગને 119 દે જોઈએ કદી. કોઈ વખત આ ભવમાં તો પૂર્વ ભવના પણ ગણી વિમારાતિ પ્રાણી માંની બગી જાય છે અને કરેલા વિધારાવાવ છન્ન રહેવાથી અપયશ પ થતો નથી પરંતુ પો નો બાપ • નિયાદિ ગામાં તેના ય પાદ બાવા
છે માટે ઉત્તમ ગજનો તેથી દૂર રહેવું એ યસ્કર છે.
પરવાd. શ્રી ધર્મ પ્રકાશના અધિપતિ સાહેબ! નીચેની હકીકત આપના ઉપદેશક પાણીમાં પ્રણય ક.
હું છ વર્ષ થયા મુંબઈ શહેરમાં આવેલો છું તેમાં કેટલીક આસાત- તો દેરાસરમાંથી દર ગમેલી દુટિએ પડે છે પરંતુ કેટલીક આરત-ઓ તરફ તે વિરાર પણ ગત બેવામાં આવતો નથી તે દર થવા માટે સંશોપમાં આ નીચે રાશન કરું છું.
૧ દેરાસરજીમાં પુજન કરવા આવનાર શ્રાવક ભાઇઓ માંના કેટલાગેહાલી નખને માથામાં રસ લે છે અને શરીરે પગ સાથે - છે. હાલમાં 'રાત વિદાય ( રા" ની એક રામી "વિ છે 2 :

Page #15

ચરચાવ,
જાહેર વાત છે. ખરી રીતે તો કામ એ સાંબુ શરીર લગાવવો યોગ્ય ને
( પુનને આ મેરે પારે શરીરની શુદ્ધિ કરવાની પણ જરૂર છે તે બt અપર ૧jથી બનેલા સાબુ શરીરે લગાવે અને તે અરાર ઉડવા અગાઉ થી પર અંગ ન કરવી એ ઘરી નથી.
ર ન કરનાર માટે કેટલાક જાની વખત માથાના કેશ એળ ભાગ દાંડી કાંસકીના ઉણ કરે છે પરંતું તેથી આશાનના પામે એટલુ "ી પણ મારે છે લીબ વિગેરે વિનાશ પામે છે.
| દ ૨ રોજ કેશ ઓળનારા કરતાં તે ઓ પર વિચારતા હોય છે ક ૧૪મા છે વાર્દિક શું મળતી નથી માટે જે માથે કે વધારે કાય અને માં નું લીબાદિક સંભ, હાય ને માથે પાણી ના શિ"| | કર ની શાસ્ત્રમાં માતા છે પરંતુ ત્યાં આવીને હિંસાથી દૂર રવાની જરૂર છે ત્યાં એવા છ વિનાશવાળા કયમાં પ્રવર્તવું એ ધરીત [.. છે કે અહીમાં કેટલીક વખત ઉજમણાઓ થાય છે પરંતુ તેના કરનારબો : ભગામાં મુકેલા કિગક ૧ નવકારવાળી વિગેરે પાછા પેટીમાં લઇ લઈને મુકે છે. જે હતુએ કરવામાં આવે છે તે હેતુને બી. લકુલ ભરી જવામાં આવે છે સિદ્ધચક, bઈ દેરાસરજીમાં. મુક્યા હતા એ
છે. કોઈને પૂજન કરવા આવ્યા હથ તે નિરંતર દશન પુન થવાથી અને નવકારવાની કોઈને ગણના આપી છે કે દેરાસરજીમાં મુકી હે છે તે રાજ ગણવાની વિનર બનની છેલ્લી ચાલી આવે છે. દીમાં મુકી રખેવાર ના કુળની દૂર રહે છે અને ઉલટા શાતા' માં કોલ કરનારા માટે છે માટે રામ કે - દાર ગામ રા ને જાણે કે વાય છે તે ૧૪ ઉદાર પ્રણામી 131. ન મુ તથા સ બ ધીત ઉપ ગ કરી દે તને એ. કે. ઈ - વર! પાછી લઈ જઈ ઘરમાં મુકવી " iઈએ. કદાપી કોઈ Pીને આવા ગ્ય સ્થાનક તરતમાં લભ ન થાય તો તે તમામ ચીજો કોઈ દેરાસરમાં અને ત્રાહત થાનકે વિધાશાળાઓ, વિગેરેમાં - મન કી રાખવી જોઈએ અને ત્યાંથી પધારી લેનાર મને અપાવી દેવી જોઈએ. ઘરમાં લઇ જઇને મુકવાથી પણ વખત સુધી માદારત મનુષ્ય પાછા તે સંભારતા નથી અને દૈલ્યોરણે કાંઈ ફેરફાર સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય છે, અથવા અમારી અડચણ આવી પડે છે તે વખતપર તેને ગેર ઉમાણ થાય છે અને જાણીતી પ્રાપ્ત થયેલા પુએ પરવારી બેસવાનો વખત પણ આવી પડે છે માટે એવા ભયથી ભયભીત રહીને જ્ઞાન દર્શન ગાલ ઉપ બિપિ ગુ કરેલી ગીને પિતાને ઘરે લઈ જઈને

Page #16
એક શ્રાવક શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. પાછી ન મુકતાં જેમ બૂને તેમ વહેલાં તેને ઉગ કરી દે એજ સુઇ જનને ઘટીત છે. બિહુને ! श्री जैनधर्म प्रसारक सभाना उपमंत्री. શા. મગનલાલ સુંદરજીનું ખેદકારક મૃત્યુ. લખતાં અન્ય દીલગીરી થાય છે કે ચાલતા ફાગુન માસની સુદી. છે કે બુધવારની પાર પા વાગે ભાઈ મગનલાલ, જેઓ જે પ્રરસારક સભામાં ઉમેરી તરીકેની માનવંતી પદની બેગવા હતા એટલું જ નહીં પણ તેઓ મદ હાવા સાથે બર્મની ટેક ળળવવામાં પણ ગરવીર હતા તેઓ માન 32 વર્ષ ની ઉમરમાં આ ફાની દુનિઅને ત્યાગ કરીને સ્વર્ગવારસી થયા છે. એમને જન્મ સંવત 1818 ના કાર્તિક સુદી. 13 એ થા ડો. મુનિરાજ શ્રી વૃદ્ધિચંદજી મહારાજના હાથ નીચે સ્થપાયેલી જૈન વિદ્યાશાળામાં તેમણે સારો અભ્યાસ કર્યા હતા અને ઉન મહારાજશ્રીને ઉપદેશામૃતનું પા કરીને તેમણે પોતાને હદયમાં ધર્મરૂપ કwવાનું બીજ વાવ્યું હતું. તેમને બે માસ થયા અરૂપ વ્યાધિ થએ હતો અને તેમાં ધીમે ધીમે બીજે વ્યાધિઓએ પણ દેખાવ આપે હતો. બચાવ ન થવાનો સંભવ જણાયા છતાં પણ શરીરનું ક્ષણભંગુરપણું વિચારીને મૃત્યુનો બીલકુલ ભય ધરાવ્યો હતો એટલુ જ નહીં પણ પતારી હરતા રાતના ગેડીઝ નું દેરાસરજી સંબંધી, જીવદયાના કામ સંબંધી, . સભા હિત સંબંધી વિગેરે બાબત 28 મો સંપૂર્ણ રીતે ભલામણ કરી હતી. મુનિરાજ શ્રી 50 ગંભીરવિજયજી વિગેરે મુનિ સમુદ્ર દર્શનને લાભ લઇને અનેક કાર સાગરી વન કિય અગીકાર કર્યા અને છેકરે બહુ પ્રકારે કહ્યા છતાં પણ રાશીવાદ રિ િદ છેડા બહાની. એમના નાની ઉમર મરણ ની એમ મ / 1 તેમજ થી જ કામ સારક સભાને 5 { " આની પડી છે. તેનું વર્ષ ભો કરી પાક થા છેuથી ( સ્થાને પામ મ મ માલ્ય 11ય ની વધુ તને દીલગીરી " સાથે સંસારી ને ! અને : - રર પદ - મને છે. અમે તેમને મારી બધું ગરદાસ તથા મને સંબંધીઓની દિલગીરી માં ભાગ 'એ છીએ અને તેને વ્યવહારીક ફરજ તેમજ ધામક ફરજ મનવવા મદ આપીએ છીએ. સંસાર અસાર છે અને સાં પરાળ પદ મળીક હાપંથી આ છે. તેમ નિ છે બેસીને તેના ઉપર મત કર કર તે પરિણામે દુ:ખદાયક થઈ પડે છે. વળી મરી પાછળ છેક વિશે કરવાથી ઉલટી કર્મ બંધ થાય છે માટે મને સમાધાન પર લા ની માં કાર્યમાં દોરાવાની આવક છે એમ તેમને ' 11' Sii વિચારી સમજની ધાર કરી ટામાં દાવું, , : 1 - " ! ''' '''. For Private And Personal Use Only