Jain Dharm Prakash 1893 Pustak 009 Ank 02

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533098/1

Page #1

श्री जैनधर्मप्रकाश.
JAINA DHARMA PRAKASHA.
= - ૬.
દોહરો. મારગ રસાયકી, પાક પ્રતિમાસ : બક ને રમ , વાંચી શકાશે. તે
* * *
*
*
*
*
*
પુસ્તક ૯ મું. શક ૧૮૧૫ વિશાક શુદિ ૧૫ રાવત ૧૯૪૯ અંક ૨
ગુરૂ ગુણ બત્રીશી.
(ઈંદ્રવજા.) શાંવિદાર શુભ શાંનિધારે,
જેને કા તમામ કાળ, જ્ઞાની ગુરૂ જીવિત એમ ગાળે. શાદીમાં મતિ રે, નવે નાની મમતા ઉiારે; દે દેશના ભવ્ય તમામ તારે, જ્ઞાની ગુરૂ જીવિત એ ગાળે. સંતાપ વારે સમતા પિયારે, કુબુદ્ધિ ટાળી ગુણને વધારે; વીચારીને દીર્ધ દ્રષ્ટ નીકાળે, જ્ઞાની ગુરૂ જીવિત એમ બાળે. મહાદિ શત્ર મનમાં વિચારે, સંબંધ તેને દુઃખરૂપ ધારે;

Page #2

૧૮
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ.
સંસારમાં વિષમ વિષ ભાળે; જ્ઞાની ગુરૂ જીવિત એમ ગાળે. શીળો ભણાવે હિત શીખ આપે, ગુણે વધારે દુરગૃગુ કરે; સંભાળ રાખે સહુ દોષ ખાળે, શાની ગુરૂ તિ એગ ગાળે. વૈરાગ્ય રંગે રમતા ઉમંગી, સંવેગ રંગી ગુણિના પ્રસંગી સર્વજનેને બહુ બોધ આવે, જ્ઞાની ગુરૂ છવિત એમ ગાળે. માયા તારે ક્રોધ કદી ન લાવે, ધારી ઉરે ધાક બનીજ ધાને; સ્યાદ્વાદ વાદે હઠ લાદ ગાળ, જ્ઞાની ગુરૂ જીવિત એ ગાળે. પંચેંદ્રીઓ દુષ્ટ વિકાર પાળી, તેને દમે દેહ તમામ ગાળી; નારી પરાઈ કદિ ના નિહાળે, જ્ઞાની ગુરૂ જીવિત એ ગાળે. પિતા તણુતે ન કરે પ્રશંસા, નીંદા પરાઈ ન કરે મુનીશા 7|| તમે મ. ની જ છે, શાની ગુરૂ જીવિત એમ ગાળે. ધર્મપયોગી શુભ કામ માટે, વિચાર જેને બહુ કામના છે; આથીતને આશ્રય નીચ આલે, જ્ઞાની ગુરૂ જીવિત એમ ગાળે. નીંદા તુલીએ સગાચીન રાખે, ને તે કદી હવે વિષાદ રાખે; ભાને જૂ મુનિ કોઈ કાળે, જ્ઞાની ગુરૂ જીવિત એમ ગાળે.
ઝ, ડો.

Page #3

સિદ્ધપુરનો યજ્ઞ
સિદ્ધપુરનો સમયજ્ઞ. ગયા ફાગુન માસની સુદ દશમીએ આરંભ થયેલો અને પર્ણમાએ પૂણ થયેલો મન ઘરે ઘરે ગવાણા, માસિક પત્ર અને વર્તમાન પત્રમાં ચરાગો તથા દેશ વિખ્યાત થશે. એ બ્રાહ્મણોના પવિત્ર ક્ષેત્ર સિદ્ધપુરમાં પિતાને થી પવિત્ર માનનારા વ્યાજ તરફથી કરવામાં આવ્યા હતું અને તેમાં પ્રાંને પશુને બલિ આપવામાં આવ્યા હ. પશુને બલિ એટલે મરી ગયેલા પશુઓ માંસને બલિ નહિ પરંતુ ત્રણ અથવા - થી વધારે છતાં બકરાંઓ નિર્દી શી રીવી રીલંકીને મારી નાખી તેનું માંસ વગેરે કરી તેને બલિ આપવામાં આવ્યા હતા અને એ માંસની સાદી બાવાળાએ ખુશીથી આરોગી હતા : સમુહને બળો ભાગ આ કાર્યને નિ અને કર બને છે તો પણ મને નામે કરાવી એ મહા"પી એ ક્રિયામાં રામ ના કેટલાક માને છે અને કાન : પ્રમાણે છે છે અને વેદમાં કહેલી હિંસા તે હિસા , ૫ અહિંસા ગણવી એમ કરી નિર્દય કાર્ય કરો ર્દોિષ ઠરાવવા માગે છે અને વેદને પવિત્ર મને નવા માગે છે. તે છે ઉપન થાય છે કે બંને એ સિંધ છે કે
છે, તેમાં હિંસા કરડાનું કહ્યું છે કે ' અને છે તે વેદને . એ શાસ્ત્રમાં ગણવા કે અનાર્ય શાસ્ત્રમાં ગવાં?
આ સિદ્ધ વાત છે કે આ પરંપરાથી દયાપ ગણાય છે. આ રિમા પર ઘઃ એ આર્ય દાદાને મુખ્ય વિદ્ધાંત છે. મુખ્યત્વે હિમા " શાને કાબુ મા ' ઇ ' , ક પ હિંસક માં કરતો જોઈ આય હદય અતિશય કચવાય છે અને માણસની તરફ ધિરારેલી દ્રષ્ટિએ જોઈ તેને શિરા કરાવવા ય કરે છે. માંસ મદિરાને અડકવાથી પણ પાપમાં પડાય એ આર્ય રીવાજ પરંપરાથી પ્રચલિત છે. ગાય ગેરે નિરપરાધી પશુઓની હિંસા થતી અટકાવાને પુર્વ આર્યવીરાએ
ની સાથે ઘણા યુદ્ધ કરેલા છે. 12 પ" શું વધ કરનાર અને પશુ માંસ ખાનાર નર કાર ભરતી ની જાન છે અને પછી રાજ્ય છતાં પણ એ ક્રિયાઓ, આર્ય ય ન ૬: તેટલા માટે એકત સ્થળે કરવાને કાયદો પવ છે. તમામ આર્ય શાસ્ત્રોને દયા એ મુખ્ય વિષય ગણાય છે અને એટલા માટે જ આયશાસ્ત્ર ઉત્તમ ગણાય છે. આર્ય

Page #4

૨૦
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. નું કોમળ હદય હિંસા થતી જોઈ કંપ છે અને તેથી જ તેનું આપણું - દ્ધ થાય છે. આ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે હિંસા કરવી એ અતિ નીચ અને સિંધ કૃત્ય છે. સિદ્ધપુરના બ્રાહ્મણોએ કરેલું કાર્ય હિંસા યુકત છે તેથિી તેઓએ મહા નીચ કૃત્ય કરવું છે એમ રાબી થાય છે. તેઓને આ કૃત્યની વાત સાંભળી દેશના તમામ લોકોના દીલ દુ:ખાયા છે. પરંતુ બાબણોને પારામાં ઘણું વખતથી રા૫ડાયેલા લોકો આ સંબંધમાં વધારે છે. લચાલ કરી શકતા નથી. એ જે કરાઈવાડામાં મરાળા પશુઓની બાબતમાં પરધમ સજ્યને લીધે બોલી શક્તા નથી તેમ ધર્મને નામે થતી આ કસાઈ ક્રિયાની બાબતમાં પણ બ્રાહ્મણ સામે બોલી શકતા નથી. કોઈ પણ માણસ આ સંબધે તકરાર કરવા નીકળે છે ત્યારે તેઓ એ વ્યાદા એવા છે પણ બીજા એવા નહિ એમ કહી થાનું માન વાળને પ્રયત્ન કરે છે. તેઓની આ દલીલ હિંસા કરનારા બ્રાતા અને તેના મતવાળા ખોટી પાડે છે. તેઓ કહે છે કે અમે વેદમાં કહ્યા પ્રમાણે કર્યું છે અને જેઓ અમારી પ્રમાણે નથી કરતા તેઓ વેદ કથન મુજબ ૬ બ્રાહ્મણ છે. આ ઉપરથી વેદ પણ હિંસકશાસ્ત્ર અને અપવિત્ર શાસ્ત્ર છે એમ તેઓ સિદ્ધ કરે છે. વેદાંતીઓ પોતાની આ પિલ છુપાવવા જુદા જુદા પ્રકારના પ્રયત્ન કરે છે. કેટલાક કહે છે કે વેદમાં એવું કથન હોયજ નહિં; પણ એ દલીલતો પ્રત્યક્ષ રીતે ખોટી છે કારણ કે વેદમાં સ્થળે સ્થળે હિંસા કરવાનું લખ્યું છે. કોઈ કહે છે કે વેદમાં એવું કહ્યું હશે પણ તે સત્યયુગને માટે; કલિયુગને માટે નહિં. આ દલીલથી તો આપણે વધારે આશ્ચર્ય પામવાનું છે કે જે સમયમાં હિંસા થાય તે કલિયુગ કે હિંસા ન થાય તે કલિયુગ? ડાહ્યા માણસે કબુલ કરશે કે જે અગાઉ એવી હિંસા થતી હોય તો તે સમયને કલિયુગજ સમજવો. વેદ વેદ એવા શબદથી નેહી જનારા પણ વેદની પોલ નહિ જાણનારા ભોળા લોકો બીચારા બાણેની આ છ દિયા ઉપર ઢાંક પીછો કરવા અને અપવિત્ર વદને પવિત્ર મનાવવા આવી આવી દલીલો કરે છે પણ તે જરા પણ ટકી શકતી નથી.
યજ્ઞક્રિયાને શ્રેષ્ઠ માનનારા તો છડે ચોક બાવાગોગે કર્યું છે તે ઠીક કર્યું છે એમ કહી આ યજ્ઞક્રિયાને ટેકો આપે છે. સુદર્શન અને ગુજરાતી પિપરોમાં આ મતલબના લખાણે છપાયા છે અને તેમાં તેઓ સાબીત કરે છે કે વેદમાં હિંસા કરવાનું કહ્યું છે, માંસ ખાવાનું કહ્યું છે, સુરાપાન કરવા

Page #5

સિદ્ધપુરને સે મયણ. નું કહ્યું છે અને વેદવિહિત હિંસા ને હિંસા નહિ પણ અહિંસા સમજવી.
ઘોડા વખત ઉપર જૈનાચાર્ય ન્યાયાભાનિધિ મુનિ મહારાજ શ્રી આત્મારામજી તરફથી અજ્ઞાનતિમિર ભાસ્કર નામે મં બેહાર પડે છે. આ રથમાં વંદની આવી સઘળી પલ પ્રયક્ષ રીતે જણાની છે અને વેદ એ આર્ય શાસ્ત્ર નહિ પણ અના શાક, પવિત્ર પ્રરૂપના બનેલા નહિ પણ માંસાહારીઓને બનાવેલા છે એમ સાબીત કર્યું છે. ગ્રંથ બહાર પળી વખત વેદાંતી તરફથી કરવામાં આવતું કે એ - ઘળું લખાણ જુદું છે અને વદમાં એવું કાંઈપણ છે નહિ. કેટલાક તરફ થી તો લાઈબલ માંડવાની પણ ધાસ્તી બતાવવામાં આવતી હતી પણ સા ચા આગળ બેટાને શો આશરો. અને સિદ્ધપુરમાં યને અજ્ઞાનતિમિર ભાસ્કરને લખાણની સત્યતા વિશે ખરેખર પવા બા છે અને એ ગ્રંથનું સઘળું લખાણ સત્ય છે એમ સાબીત થયું છે. વેદાંતીઓ કહે છે કે હિંસા એ કર્તવ્ય નથી પણ વેદમાં કહેલી હિંસાનો કર્તવ્ય છે. આ પણ સા. રે ન્યાય કે ખૂન એ અકર્તવ્ય છે પણ ન્યાયાસન ઉપર બેસીને કરવામાં બાધ નથી. આવી દલીલ કણ ડાહ્યા માણસ કબુલ કરશે બુદ્ધિમાને છે એમજ કહેશે કે હિંસા કરવી એ પાપ કર્મ છે અને ધર્મને નામે હિંસા કરવી એમાં હજાર ગણું પાપ છે. વેદાંતીઓએ તે ધર્મને નામે કેસ ખાવાને આ રસ્તો શો દેખાય છે. વધારામાં તેઓ કહે છે કે વેદમાં કહ્યું હોય તે શ્રધ્ધા પુર્વક માનવું. આવી આંધળી શ્રધ્ધા ડાહ્યા માણસો તો કબુલ કરેજ નહિ. જગતમાં કોઈને હિંસક કાર્ય કરતા જોઈ પોતે ઉપરથી કચવાવું, કોઈને અડકતા પણ અભડાઈ જવાને ઢાંગ કરે, અમે સવથી પવિત્ર છીએ એવો ડોળ બનાવો અને ધર્મને નામે મહા નિર્દ રીતે હિંસા કરવી ને તે માંસ ખુશીથી બ્રાહ્મણોએ આરોગવું એવી વેદની આજ્ઞા માનવી એ આંધળી શ્રદ્ધા અને મિથ્યાભ્રમત ગણાય. વેદાંતીઓ પિ. તાને માંસ ખાવાની ઈચ્છાથી ઠરાવેલ આ યજ્ઞક્રિયાઓમાં મારવામાં આવતા પશુઓનો મોક્ષ થાય છે એવી દલીલ લાવે છે. આ મેક્ષ પામવાનો શિથી ઉત્તમમાં ઉત્તમ રસ્તો પણ વેદાંતીએ પિને એ રસ્તે શામાટે નથી પ્રવર્તતા? નિરપરાધી પશુઓને મોક્ષ આપવાનો પરોપકાર કરવા નીકછે છે તે કરતાં પિને જાતે મેક્ષ પામવાની ઈચ્છા શા માટે નથી કરતા એનું કોઈ કારણ બતાવી શકશે?

Page #6

શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ, અમને આ સંબંધી ઘણું લખવાનું છે પરંતુ “ માં પિતાને ળ ગળ્યો અને બીજો મળેએવી આંધળી શ્રદ્ધાથી વેદને પબેનારા હોય ત્યાં આગળ કહેવું શા કામનું. કાલા માણસો તો સમજી મા છે કે વેદ એ આર્યશાસ્ત્ર નહિ પણ અનાર્યશાસ્ત્ર છે. યજ્ઞની આ ક્રિયામાં મારવામાં આવતા પશુ સંબંધી તથા તેની ગરબી માં રે જુદા કાઢી તેને ઉપગ કરવા સંબંધી કાલી નિર્દયતા કે પારી છે. અરેરે ! આપી આશા કરનારા વેદને પવિત્ર મને' પન ઠગાઈ કણ નહિ કહે ?
સુદર્શન વળી નિત્ય, નૈમિત્તિક અને કામ કરીને છેદ પાડી આ મનક્રિયાને કામ્ય ક્રિયામાં ઠરાવે છે અને કામનાથી કંઈ પણ ન કરમાં આવે તો તેમાં કાંઈ અગ્ય નથી એમ ઠરાવ માગે છે પણ કે ખોટું છે ગે હજજ જણાય તેવું છે. મનમાં પણ પિ ! વાંછના પૂર્ણ થવા માટે જ પશુઓને મારે છે તે આવી કયા કાર બ્રાહાણો અને મુસલમાનમાં ફેર શો મા એ કાંઇ ખબ? ૫૪ ( ૧ી.
વિશેષ સાર એટલોજ કે બ્રાધાણીએ આ ક્રિયામાં કિનારી કંપની હિંસા તરફ સર્વ મનુષ્યોએ ધિક્કાર દ્રષ્ટિ બતાવવાની જરૂર છે અને છે બ્રાહ્મણોને અડકવાથી પણ પાપ માનવું અને તેઓને છાંટો લેવાથી પણ અભડાયા જેવું ગણી તેની સાથે સઘળા પ્રકારનો સંબંધ છેક બેઇએ; વેદાંતીઓ ભલે ગમે તેમ વર્તે પણ જેનો તે આ બાબતને માટે પૂર્ણ પ્રયત્ન કરવાની જરૂર છે અને એવા બ્રાહ્મણની સાથે કોઈ પણ પ્રકારને વ્યવહાર રાખનાર બ્રાહ્મણને પિતાના ગેર તરીકે નાકબુલ કરવા જોઈએ.
આ પ્રસંગે અમને એક બીજી બાબત સાંભરી માને છે તે એવી છે કે સુદર્શનના અધિપતિ તરફથી થોડા વખત ઉપર સિદ્ધાંતસાર નમે પુસ્તક બહાર પાડવામાં આવ્યું છે. તેઓ સાહબ દરેક ધર્મની બાબતમાં કોઈ પણ જાણવાનું કેળ ઘાલે છે અને જાણે પરોક્ષ રીતે નિ ઢાપાત બુદ્ધિથી સર્વ ધર્મનું વિવેચન લખ્યું હેય ગેમ બને છે. પોતાના રિદ્ધાંમામાં જૈન મતને તેઓ નાસ્તિક મતમાં ગણે છે. અમને આમ થાય છે કે - ઓ આસ્તિક અને નાસ્તિક કોને કહે છે? અમારા સમજવા પ્રમાણે તો જેઓ હિંસા કરે, પાપ, પુષ્ય, સ્વર્ગ, હા, પુનાભ ન માને અને બીન

Page #7

સિદ્ધપુરના સામયજ્ઞ.
23
દુષ્ટ કાર્યો કરે તે નાસ્તિક અને જે હિંસાથી દૂર રહે. પુણ્ય, ૫૫, ૨ગ, નર્ક, માક્ષ, પુમાદિક માને અને દૃષ્ટ કાર્યો કરતા અચકાય છે - સ્તિક. સુદર્શના અધિપતેિજ આ ક્રિયાને વેદ રીતિ પ્રમાણે કરેલી કહે છે, તેને ન્રુણ ગણે છે અને વેદમાં એવા યજ્ઞ અને યજ્ઞ નિમિત્તે હિં સા કરવાનું કહ્યું છે ગેમ માખીત કરે છે. હવે નાસ્તિક તે જૈન કે વેદાંતી અંતે તેઓ જવાબ આપશે? જેઆ વેદને માથે તેજ આસ્તિક એમ તે
એ મારતા હોય તો ભલે, જેનાને એવા અસ્તિક થવું પશુ નથી. એ આસ્તિકતા ભલે વેદાંતીને અમર રહે. વીએ . એવી આસ્તિકતાથી દૂર રહેવાજ માગે છે. કારણ કે હિંસાના કારણથી જૈને વેદને કુરાનમાં કાંઇ ફેર ગણુતા નથી. કુરાન બાઇબલમાં તે। નિરપરાધી પશુએને મારવાની ગુનાઇ એમ સભળાય છે. અને વેદમાં પ્રત્યક્ષ ીને નિપરાથી પશુને ધર્મને હાને ગાવાની છૂટ આપી છે તો એવા વેદો બધે દર્શનનો અ ધિપતિ અને તેના મતવાદીએ ઉત્તમ ગળું. ડાહ્યા માણસા તા એવા વેદની ઊત્તમતા કબુલ રાખશેજ નહિ અને જેને આસ્તિક કે વેદાંતી આસ્તિક તે આવા કાર્યોથી પ્રત્યક્ષ રીતે નણી શકશે.
સુદર્શન વળી યન કરનાર ગણપતરામને સારા સારા વિશેષણા આપે છે અને આગળ ઉપર સૂત્રમણિ નામે યજ્ઞ, જેમાં સેામ પાનને બદલે સુરાપાન (મંદિગપાન) અનેસમયથી ખેંચશુળુ પશુવધ એટલે સામ યજ્ઞમાં પાંચ બકા માર્યાં ચાય તે તેમાં પચીશ ત્રીશ બકરાં મારવાના-
એને યજ્ઞ કરવાની તેની ઇચ્છા છે એમ જણાવે છે. સારા સારા વિશેષણે આપવાથી આ યનક્રિયા સંબંધી સુર્શનના મનના ઉદ્ગાર નીકળે છે અને સુત્રાગ્િ યજ્ઞની હકીકત તેના નિષેધ રનીત આપવાથી સુદર્શનનીએ ખામત સંબંધી અનુકુળતા પ્રક્ટ થાય છે. સુદર્શનના અધિપતિ સત્યધર્મ શેાધક અને સ્વધાનિમાની હોવાનું વારવાર ડાળ ચાલે છે પણ આ હુ કીકત વાંચતા તે અમને એ મળે પ્રસંગ લાગે છે. કારણુ કે પોતે વિદ્રાન છતાં, ન્યાય વેત્તા છતાં અમુક પ્રકારની સાથે હિંસા અને અમુક પ્ર કારની હિંસા તે હિંસા નહિ ઐમ માને તે અમને તે આશ્ચર્યકારક લાગે છે. એક માણુસ હેાટેલમાં જઈ કર્મ માર્ગમાં પ્રવર્ત્તતે દારૂ, માંસ વાપરે તેની સામે ધિ:ાર બતાવવા અને ધર્મ માર્ગે તેવી દુષ્ટ ક્રિયા કરનારને અનુમત થવું એ અમને તે વિચિત્ર લાગે !

Page #8

२४
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. આવું લખી સુદર્શનના અધિપતિને દુઃખ લગાડવાનો અમારો બી. લકુલ હેતુ થી. દુઃખ લાગે તે તેઓએ ક્ષમા કરી પરંતુ હિંસા - તિપાદન કરવાથી અને હિંસક ક્રિયામાં સંમત થવાથી એમની વિના અને એમની સત્ય ધર્મ શોધક બુદ્ધિ કલંકિત થાય છે માટે આટલું સચ - ખલ લખ્યું છે.
વળી વિશેષ લખવાને હેતુ એ પણ છે કે જોમયજ્ઞ-બકરા-કરનાર ગણપતરામજી હજી વધારે હિંસાના માજી કરવાની ઇચ્છા રાખે છે તે જન, વૈષ્ણવ, સ્વામીનારાયણ વગેરે જેઓ દયધર્મી હેય તેઓએ ઇગૃત થવું અને આ દુષ્ટ કર્મ થતા અટકાયત કરવી દયાના કામમાં જયારે ખરું વીર્ય પ્રકટ નહિ થાય ત્યારે બીજા શેમાં થશે ? આપણી ફરજ છે. આપણો ધર્મ છે, આપણે આર્ય છીએ, અને આને દયા મુખ્ય ધર્મ છે માટે આ બાબત સર્વે ભાઈઓ જેઓ ધર્મ શબદ - મને ય તેઓએ તન મન ધનથી પ્રયત્ન કરવાની જરૂર છે. નહિ થાય તો પશુ મારનારા ઘણું નિરપરાધી પશુઓને ઘાણ કાઢશે.
શ્રી ભાવનગર શ્રાવક સમુદાયની ચિતર વદ ૧ મે
મળેલી જાહેર સભાને હેવાલ. (મુનિ વૃદ્ધિચંદજી જૈન વિદ્યાશાળા ” સ્થાપન કરવાને
બહાર પડેલે વિચાર ) ભાવનગર શહેર વ્યાપાર વિગેરે બાબતમાં દિનપર દિન વૃદ્ધિ પામતું જાય છે તે અરસામાં ધર્મ કાર્યની બાબતમાં આપણે શ્રાવક વર્ગ ૫ સુમારે દશ વર્ષથી વિશેષ વૃદ્ધિ પામેલો છે અને દેશ પરદેશમાં ભાવનગરરને શ્રાવક સમુદાય પ્રખ્યાતિ પામ્યો છે એ સઘળાનું મુખ્ય કારણું પરમ ઉપગારી મુનિરાજ મહારાજશ્રી વૃદ્ધિરચંદજી છે. એમને બહુ વ ખતના ઉપદેશથીજ ભાવનગરનો શ્રાવક વર્ગ ધર્મ સંબંધી ઉગ્ર સ્થીતિને પામેલ છે. એ તેમના ઉપગારને સ્મરણ કરીને તેમના ઉત્તમોત્તમ નામની યાદગિરી કાયમ રાખવાનો સંધના મુખ્ય મુખ્ય ગ્રહસ્થોના હૃદયમાં વિચાર આવવાથી એક જાહેર ખબર બહાર પાડીને ચેતર વદી ૧ ની રાત્રીના નવ કલાકે મહારાજશ્રીવાળા વંડામાં સમસ્ત શ્રાવક વર્ગની એક

Page #9

સભાના હેવાલ,
ગી સભા મળી તેમાં સુમારે પાંચશે ખાંત ગ્રહો એકઠા મળ હતા. તે સભામાં થયેલા કામકાજનો વા નું પ્રમાનું---
૧
પ્રારંભમાં ભા ભાગે મટે બાર પાડેલી ? ખર મ ભ હેતુ કહી સંભળાવીને શા. કુંવરજી બાદ દરખાસ્ત કરી કે આ દથી સભામાં તારા પર સુગરે પ્રમુખ સ્થાને શ્રીરાજતુ. તેને ૧ કાલે મુખ્યદ વધુભાઈએ ટકા આવે એટલે નો પ્રમુખસ્થાન રીકાયું. ત્યાર પછી સભાના મહી તરીકે કામ કરવા વાસ્તે શા કુંવરજી આણંદને માટે વોગ. ગદ ગાયે દુપ્પન કરી તેને શા. મગનલાલ સુંદા કો પ્યા. એટલે બા પગાર માનીને ગા કુંવરજી ભાણાં ખાનું કામ શરૂ કર્યું. કાનમાં ગભા ભરવા હું. તું ચુકામાં કહી સંભળાવ્યો કે ચિ પ્રમાણે
સય ! આ આગ એક મહા:14 કાર્યો માટે એકઠા પગા ઈએ. સભાના હું કેટલેક અંશે બહાર પડેલા હાથી અત્યારે અહીંયા પધારેલા ગૃહસ્થોની મુખમુદ્રા ઉંપર બેસુમાર ઉત્સાહ પ્રદતિ થાય છે. મુનિ મહારાજશ્રી વૃદ્ધિચઢજી આપણા પરમષચારીછે. એમણે આપણી ઉપર ઉપગાર કરવામાં બાકી રાખી નથી એ ઉપગાર બદલ આપણે કાઇ પણ પ્રકારે વાળી શકીએ તેવું નથી પણ એ ઉપગારી પુરૂષનું નામ નિરંતર સ્મરણમાં રહે એવા હેતુથી તેમનુ નામ કાઈ મહાશુભ કાર્ય સાથે ટી દેવુ એવા સર્વે ભાઈના મનમાં ઉત્સાહ થયો છે. હવે શુભ કાર્યને વિચાર કરતાં માન દાન સુખ ઉત્તમ કાર્ય બીજી કાઇ નથી, નાન કે પ્રકારનું છે. વ્યવહારીક ગાન અને ધાર્મકિશાન. તેમાં વ્યવહારીક જ્ઞાન તે આકિાના હેતુએ સહુ કાઈ મેળવ્યા વીના રહેતા નથી. પરંતું ધાર્મીક નાનો માટે યોગ્ય સગવડની ૩૨ ડેછે તે શિવાય લઇ શકાતું નથી. એ સગવડ જૈન વિદ્યાશાળા કાર બની શકે છે. યાદ કરશે તે સ્મરણમાં આવશે કે પ્રથમ એ વગારી પુö૪ સંવત ૧૯૩૦ ની શાલમાં એક જનશાળાનું સ્થાપન અર્થે કરાવ્યું હતું પરંતુ તેનું ભ
ળ “ નાના પાયાનું ટ્રાયોથી તે ત્યાંમાં વક્ત ચાર્લી નાની ગોપણ જે ચાર પાંચ વર્ષ તે દૈનશાળાએ ત્યાની ભાગવી તેટલા વખતમાં ઘણા બાળવયના વિશ[એ સારૂં જ્ઞાન મેળવ્યું જેનું કુળ અયારેઆ૫ સાહેબેો દિએ કે છે એટલે કે તે અરસામાં મેળવેલા જ્ઞાનનો બ્રા

Page #10

શ્રી જેનધર્મ પ્રકાશ. ભ અત્યારે તે વખતના વિદ્યાર્થીઓ પણ આપે છે. જ્યારે કાન દાનની મુખ્યતા પણને સમજાય છે અને શા મળવાથીજ ક - કર્તવ્ય ઓળખી શકાય છે તેમજ ધર્મ કનુ વિશે આરાધન પણ દાન પ્રાપ્તિ કરવાથી જ થાય છે ત્યારે જે રસ ભાઈ માના હદયમાં એ પિગાર ઉતરે તે આપણે એક મોટા પાયા ઉપર વિધાશાળાનું સ્થા: કર. છે અને તેની સાથે આપણા ઉપગારી ગુરૂ મહારાજનું નામ લંકા . જ્ઞાનની મુખ્યતા અને બાવશકયતા તેમજ ગુરૂ મહારાજને ઉપગાર પિ સ્તાર વ્યાખ્યા મારા બીજા મિત્રો એ કરી બતાવવાના હોવાથી હુંકામાંજ મારા વિચાર અને રાજાનું ખાસ કાં જણાવીને હું બેરી રજા લઉં છું. ”
સભાના મંત્રીનું ટુંક પણ અસર કારક ભાષણ પુરૂ થયા બાદ - કશ મળચંદ ભાઈ ઉ થયા અને તેમને - ભા". ટેકામાં એક રુકુ પણ અસરકારક યુકિતબંધ ભાગ્ય કર્યું અને તેમાં પરત કાની આવશ્યકતા, ધાર્મીક જ્ઞાન મેળવવાની જરૂર, ભાવનગરના સંઘ ઊપર મહારાજશ્રીએ કરેલા પારાવાર ઉપકાર, જૈન વિદ્યાશાળા રાપન ક. રવાના ઉત્તમ વિચારને અનમેદન, મહારાજશ્રીનું નામ જોડી દેવાનો વિચાર, એવા ઉત્તમ નામના જોડાવાથી એ કાર્યની વૃદ્ધિ અને નિર્વાપણું, સર્વે ભાઈઓએ યથાશકિતપણે ઉદારતાની રીતે મદદ આપની ભવામણું અને પોતાની એ કામાં પરિપૂર્ણ ઉરહ. ગોટલા વિયેનું બહુ મારી રીતે સ્પષ્ટીકરણ કરી બતાવ્યું.
ત્યારબાદ શા. અમરચંદ ઘેલાભાઈ ઉભા થયા અને તે પણ રા. ભાના દીલનું સારી રીતે રંજન કર્યું. તેમના ભાષણમાં મુખ્ય બે વિયો હતા. એક જ્ઞાન મેળવવાની આવશ્યક્તા અને બીજો પુકત મહા પુરૂ
ના ઉપગાર વિસ્તારમાં પ્રારંભમાં તેમણે કેટલાક લોકો વડે એમ પણ કરી બતાવ્યું કે જ્યાં સુધી મનુષ્ય જ્ઞાન મેળવીને મનુષ્યન મેળવતું નથી ત્યાં સુધી તેનામાં અને પશુમાં બીલકુલ તફાવત નથી. જ્ઞાન મેળવે થી માણસના વિચારો સુધરે છે અને તેથી તે અનેક ફારને ઉત્તમ કાળી કરી શકે છે માટે જ્ઞાન પ્રાપ્તિના સાધન રૂપે જન વિધાશાળાનું સ્થાપન કરવાની ખરેખર આવશ્યકતા છે. ભાણના બીજા વિષયમાં મુનમહારાજ શ્રી દિગંદરના ઉપગારનું મારણ કરતાં પણ તેઓ સાહેબને

Page #11

રાભાના હેલિ.
જન્મથી અત્યાર સુધી કારકીર્દીનું ટુંકુ વન કરી બતાવ્યું હતું તેને હું સાર એ છે કે અાપણે ઉગારી ગુરુ મહારાજની જન્મભૂમિ પંજાબ દેવામાં માનગર નામે શેહેર છે. આને જન્મ સંવત ૧૮ માં શા છે અને ૫ ૬ ૧૮ વર્ષની નાની વયમાંજ બાળ કલાચારી -
માં અનેક પ ક . ' પડી ત્યાગ કરીને 1 : ની માં શ્રી દીધી હે માં મુ મહારાજ શ્રી બુરાવ પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી દી. ક્ષા શાહ કયા પછી બીજે૧૪ વર્ષ ગુજરાતમાં આવ્યા તે પાછા ફરીને પંજાબ તક ગયા પછી એટ ઉપરથી એમ સાબીત થાય છે કે તેઓ રહે એ
માં ર કર્યા પરંતુ તે ગુજરાત માટે જ અને તેમાં પણ કામ એ માટે અને તેમાં પ વિશે ભાવનગરને માટેજ ધારણ કર્યા છે. તેઓ માને ઉગારો એક ગામોમાં તેમજ અનેક ર. શમાં કરે છે " ભાર ઉપર પાર ને રાજારજ છે. આ (રગારનું ખૂન કરી શકાય તેમ નથી. આ બાબના છટા દશ - ને ભાવનગરના નિવામાં અનેક શુભ કાર્ય ભાવગરની અંદર બની - વ્યા છે. મોટા સમરણને ઉત્સવ, બે મોટી પ્રતિકાઓ, બે માટા ઉજમણાઓ, વીશ ઉપરાંત દિક્ષા મસ, અનેક અઠ્ઠઈ મહેલ, કેટલાક વૃદ્ધ સ્નાત્ર તથા શાંતિ સ્ના, ઉપધાનનું વજન, મુનિરાજની બેગ ક્રિયા અને બીને પણ પ્રસંગે પ્રસંગે અનેક શુભકાય, અનેક પ્રકારના નાના મોટા ઉસ, વાયા વિગેરેને વરઘોડાઓ અ દેવ દ્રવ્ય ના જ્ઞાન દાદિકમાં બહુજ અદ્ધિ થયેલ છે. આ સઘળા કાર્ય ઉપરાંત બાવનગરબા મા આખા હિંદુસ્થાનમાં પ્રસિદ્ધિ માં લાવાર કાર્ય તે શ્રી શત્રુ. જય તીર્થના સંબંધમાં અડચણ કરનારાઓને માટે લેવાયેલા ગ્ય ઇલાદને માં સારી રીતે ભાગ લીધો તે કાર્ય છે. આ કાર્યમાં સંઘના આગેવાન ગ્રહને પ્રેરણું, ઉત્સાહમાં વૃદ્ધિ અને પિતાની અત્યંત હાપણ ભરેલી . લાહ તેઓ સાહેબે આપેલ છે. આવા ઉપગારી પુરૂષને ઉપગારને બદલો આપણે કોઈ પણ રીતે વાળી શકીએ તેમ નથી તો પણ પ્રથમ મારા બીબે મિત્રોએ જણાવેલ વિચાર પ્રમાણે જેને આપણે તેઓ સાહેબના શુભ નામવડે અસંત જન વિદ્યાશાળાનું રિયાપન કરીએ તો તે એઓ સાહેબ ના ઉપગારની યાદગિરિ ગણી શકાય ખરી માટે અત્યારે મળેલા સર્વ ગ્રહ
ની ફરજ છે કે તેમણે આ શુભ માં પિતાની ઉતારતા દર્શાવવી અને

Page #12

૨૮
શ્રી જનધ પ્રકાશ. ને ધારેલી ધારણાને ફળીભૂત કરવી.”
ઉપર ભાબથી રાવ ગ્રહ : ઉપર બહુ સારી અસર થઈ તો પણ તે અસરમાં વૃદ્ધિ કરવા માટે ત્યાર પછી જે. ડીશ પર, શ. હરીચંદ નથુભાઈ અને શા. ગીરધર ગદ ના નાના ભાર !!. - ત્યાર બાદ વોરા અમરચંદ જનારા ' મગને : - - ક બહુ સરસ જનશાળા સંબંધી કરી એ ચાપા (આને '' - માના જ એકમાંથી વાંચી રભળાવી નથી જેના મન બહુ વા બા.
કવીતા વંચાઈ રહ્યા બાદ શ્રી જયમ પ્રસારક સાપ મારી નમંદારાંકર દામોદરે ચાલતા વિષયને લગતા લોક જે તે વખતે જે છે બનાવ્યા હતા તે અર્થ સાથે વાંચી બતાવ્યા જેથી તેમની કવી શકિતને માટે રાજાએ બહુજ તારીફ કરી. તે કલોક ૧ી પ્રમાણે
૩r – 9 વધારdi: રાજા ઘાકI: I केचित्तत्वविदो न यत्र यदि वा स्युचनमक्ता गुगै ।। तेषां पुण्यसुयोगतोऽत्र गुणवान् गांभीर्यवारांनिधिः । प्राप्तः श्रीमति भव्य भावनगरे श्री वृद्धिचंद्रो मुनिः ॥१॥ तत्र श्री युत भव्य भावनगरे ह्याबालद्धाजनाः । सर्वे धर्मयुताः सुकर्मनिरता धर्मोगवे तत्पराः ॥ तेषां सत्कृपया तु संपति शुभाः सद्बोधयुक्ताः सदा । द्रश्यंते हि समः परो पकृती श्री ऋद्धिचंद्रेण कः ॥२॥
અર્થ–જે ભાવનગર શહેરમાં પૂર્વ જન્મના કેઈકજ કે તાને ધમાં તત્પર હતા અને જ્યાં જૈનશાસ્ત્રને તેને વાણનારા ને કોઈ પણ હતા નહીં. કદાપિ કોઈ હશે તો તેઓ ગુરૂની ભકિનને કાણના નહીં આ રા ને *ગર લૉકા પુખે છે એ વાર પીવંત અને સુંદર શેહેરમાં ગુણવાન અને ગંભિરતાના રામુદ્ર શ્રી વૃદ્ધિચંદનમહામુનિ પધાર્યા. તે સંપત્તિથી સુંદર શહેરમાં તે મહાત્માની કૃપાથી હાલમાં બાળકી તે વૃદ્ધ સુધી તે જેની ધર્મવંત, સુકમાં તાર, ધાવમાં આગક્ત અને સંબોધવાળા જોવામાં આવે છે તેથી એ મહાત્મા શ્રી વૃદ્ધિનંદજી મહારાજના જેવો બીજે કયો પુરૂષ ઉપકારી છે? અર્થાત કોઈ નથી. તેજ છે.

Page #13

સભાના હેવાલ, રાભ પ્રારંભમાં કરવા યોગ્ય કાર્ય "ભામાં પધારેલા ગ્રહને મ ઉપર મારા કાને માટે પૂરતી અસર કરવાને લગતું” સંપૂર્ણ થયા બાદ વોરા. અમરચંદ જસરાજે દરખાસ્ત કરી અને નૈને શા. આણંદ ૫ શામ તથા વોરા નારાચંદ દીકરી છે આ છે કે આપણે ધારેલા કય છે કે બાર !' ઉપર ફડ કરવું. આ દરખાસ્ત ઉપર માં કરાએ પરાના જમા થી તે જ વખતે એક ' શરૂ કરવામાં આ- S. જેની અંદર અને ગ્રહોને પુછયા શિવાય મને આગ્રહ કર્યા શિના પાપા ની સધી રૂપમાં લખાવ્યા. તે વખત સુમારે એક કલાકની અંદર રૂ. ૩૪૨ ભરાયા (તેનું તથા ત્યાર પછી પોતપોતાની મ13 પમાણે લખી ગયેલા રૂ ૧૪૪ નું એકંદર ચડની ઉતરતી સંખ્ય પ્રમાણેનું લીસ્ટ આ સાથે રાખ્યું છે.
૪. ભગવાન કા મ ગયા બાદ ગા. કુંવરજી આણંદજીએ ૨૦. ખાસ્ત કરી અને લારા અમરચંદ જસરાને ટેકો આપે છે જેથી પસાર કરવામાં આવ્યું કે બે દિવસ સુધી એક માણસ અહી બેસાડવું તેની પણ સે આવીને જે રકમ લખાવી જાય ને લખાવી જાય અને અહીંયાંજ એક પરી મુકી કે જેની અંદર કોઈને ગુમપણે નાંખવું હોય તે નાંખી જાય.
ત્યાર બાદ વોરા. તારાચંદ ઠાકરશીએ દરખાસ્ત કરી અને તેને દોશી બેચરદાસ ભગવાને ટેકો આપે કે આ જન વિદ્યાશાળા સંબંધી કાયમની ઉપજ થવાને માટે સહુની પસંદગી પ્રમાણે કાંઈક ગોઠવણ કરવી. આ બાબત સારી રીતે ચરચાયા બાદ એમ ઠરાવ કરવામાં આવ્યો કે - રેક શ્રાવક લાઈએ પિતાને ત્યાં આવતા શુભ તેમજ અશુભ પ્રસંગે આ જિનશાળામાં જરૂર એક રૂપીયાથી માંડીને પાનાની શક પ્રમાણે રકમ મેકલાવવી, આ બાબતે વધારે પાકા પાયા ઉપર ઠરાવ કરવાનું મુલતવી રાખવામાં આવ્યું.
છેવટ સબાના મંત્રીએ દરખાસ્ત કરી અને સંગવી દલીચંદક ટેકો આપણે ઉપરથી રવાનુમતે પસાર કરવામાં આવ્યું કે આ મુનિરાજ શ્રી વૃદ્ધિચંદજી જન વિદ્યાશાળાના કુંડ 22 માં ભરેલી - કમ ત્રણે દિવસની અંદર સર્વ ભાઈઓએ શેઠ ડોસાભાઈ અભેચંદને ત્યાં લેરી જવી.

Page #14

શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. ત્યાર બાદ પ્રમુખ સાહેબને ઉપગાર માનીને સમસ્ત શ્રાવક વર્ગના ઉત્સાહ વચ્ચે સભા બરખાસ્ત થઈ.
કુંવરજી આણદજી.
મંત્રી સર્વે જૈનબંધુઓ પ્રત્યે.
ખાસ સૂચના, ઉપર જણાવેલું ફંડ હજુ શરૂ છે. તેની અંદર જ્ઞાનદાનને અપૂર્વ લાભ સમજીને તેમજ મુનિમહારાજ શ્રી વૃદ્ધિચંદજીના ઉપકારને રણમાં લાવીને દેશ પરદેશી જે ગ્રહસ્થ પિતાની તરફથી રકમ ભરાવશે તે શ્રી ભાવનગરના શ્રાવક સમુદાય તરફથી ઉપકારની સાથે સ્વીકારવામાં આવશે અને તેની પહોચ શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ પાનીઓ દ્વારા પ્રગટ કરવા, માં આવશે.
મંત્રી.
મુનિ વૃદ્ધિચંદજી જૈન વિદ્યાશાળાની સ્થાપના.
આજે અક્ષય તૃતીયાને ઉત્તમ દિવસ છે. શ્રી ભદેવ ભગવતે ઇશ્નર વડે આજેજ વરસી તપનું પારણું કરેલું છે અને તેથી એકાંતર ઉ. પવાસની રીતિએ વરસી તપ કરવાની પ્રવૃત્તિ ચાલેલી છે. આજના દિવસ ભાવનગર શહેરમાં શ્રાવક વર્ગને મેટા આનંદને છે. આજે ગુરૂ મહારાજશ્રી વૃદ્ધિચંદજીના ઉપકાર સ્મરણને માટે એક જૈન વિદ્યાશાળાનું સ્થાપન થવાનું છે.
પ્રાતઃકાળ થયે એટલામાં તો મોટા જિન મંદિરની સમિપે વડાની તૈયારી થયેલી દષ્ટિએ પડવા લાગી. ત્રાંસા સરણાઈ અને પડઘમ વિગેરે વાઇરોના ઘાવ થવા લાગ્યા, ઇંદ્રધ્વજની ઘુઘરીઓ પણ રણકારા કરવા લાગી. જૈનવીની સ્ત્રીઓ સુશોભીત વસ્ત્રાભરણ ધારણ કરીને જિન મંદીર સમિપે એકઠી થઈ ગઈ. પુરૂષવર્ગ પણ ઊજવળ વસ્ત્રવડે મનની ઉવળતા અને ગુરૂ ભક્તિયુક્ત હૃદયની નિમળતા બતાવતે ઉભરાવા લાગ્યા. બાળકોના હર્ષનો તો કાંઈ પાર જ નહતો. તેઓ તે શાબિતા જ પહેરી નિર્દોષ આનંદને ઉપભોગ લેતા ચારે બાજુથી શિધ્રપણે આવવા લાગ્યા. નગારા નિશાને વરઘેડાને અગ્ર ભાગ શોધી લીધે. તેની પાછળ મદ ભરેલા હસ્તીઓ ખુલવા લાગ્યા. વધેડાની તૈયારી થઈ એટલે એક રાજહસ્તિ -

Page #15

યુનિ. વૃધિચ છ જેને વિધાશાળાની સ્થાપના. ૩૧ પર નાખેલા સુશોભીત હેદાની અંદર પ્રથમથી શ્રીસંઘે રૂ થી આ દેશ આપ્યા પ્રમાણે વેરા જુઠા સાકરચંદના ત્રણ ભાઇએ પુસ્તક લઈને બેઠા. તેની પાછળ તાવદાનની અંદર પણ તેને જ એક ભાઈ પુસ્તક લઇને બેઠા અને પાછળ સ્ત્રીઓના સમુદાયમાં પણ તેના જ ઘરની સ્ત્રીઓએ પુસ્તક વડે હસ્તને શોભાવીને આગેવાની કરી.
તાવદાનની પાછળ એક સુશોભીત ડાગાડીમાં વેરા. અમરચદ જસરાજને ચીરંજીવી જગજીવન પ્રથમથી શ્રી સંઘે રૂ૪૧ એ આદેશ આપ્યા પ્રમાણે ઉપકારી ગુરૂ મહારાજશ્રીની છબી લઈને બેઠે.
વરઘોડાની આઘમાં ઇંદ્રજની પાછળ ઉછરતી. વયના બાળકોને સમુદાય દેવગુરૂનું ગુણગાન કરતો ચા. શ્રી જનધર્મ પ્રસારક સભાના શાસ્ત્રી નર્મદાશંકરને શ્રી સંધ તરફથી પાધડી બંધાવવામાં આવી અને તેઓએ વિદ્યાર્થીઓની સંભાળનું તથા સારા મારા તે બોલાવવાનું કામ શરૂ કર્યું. આ વરઘેડા જિનમંદીરથી આગળ ચાલ્યા. આ સુશોભિત વરઘોડે જોવા માટે શહેર મહેને ઘણે ભાગ માણસે વડે ઉભરાઈ જતે લાગે શહેરના મુખ્ય મુખ્ય ભાગમાં ફરર્ન વડે મહારાજશ્રીવાળ વડે આવી પહેચો. આવડાની જગ્યા જો કે બહુજ વિશાળ છે પરંતુ આ વખતે સાંકડી થઇપડી. વરઘોડામાં આવેલા સ્ત્રી પુરૂષોને અને બાળકોને અંદર સભાવું મુશ્કેલ થઈ પડયું.
'હવે વિદ્યાશાળાની સ્થાપનાને લગતું કામ શરૂ થયું. પ્રથમ મહારાજ શ્રીની આજ્ઞા મેળવીને તેઓ સાહેબના મુખ્ય શિષ્ય મુનિ ગંભીરવિજયજીએ વિધાશાળા ખુલી કરી અને અંદર પ્રવેશ કર્યો એટલે ચતુર્વિધ સંધ પણ અંદર દાખલ થશે સન્મુખ બાંધેલા સુશોભિત ચંદરવા પંડીઓ પાસે માંડેલી પાટ ઉપરના મધ્ય બાજોઠ ઉપર વરઘોડામાં સાથે લાવેલી મહારાજ શ્રીની છબી અને પુસ્તક પધરાવવામાં આવ્યું. તેની બંને બાજુએ મુનિરાજ શ્રી ગંભીરવિજયજી તથા મુનિરાજ શ્રી મોહનલાલજી બીરાજ્યા.
ત્યારપછી પ્રથમ ૩૬૧ વડે આદેશ આપ્યા પ્રમાણે વેરા જસરાજ સુરચંદ તથા વિરા ઝવેર સુરચદના ઘરના સ્ત્રી વર્ગે જ્ઞાન તથા ગુરુ મહારાજ સમિપે પ્રથમ ગણુંની કરી.
શા. આણંદજી પરશોતમને ૨૩ એ આદેશ આપ્યા પ્રમાણે તેમના તરફથી મહારાજશ્રીના નામાંકિત જન વિધાશાળાનું પાટીયું અગ્ર ભાગે બાંધવામાં આવ્યું અને સુશોભીત શ્રીફળના તોરણે બંધાયા. તુ ત્યારબાદ મુનિરાજ શ્રી ગંભીરવિજયજીએ જ્ઞાન નનામહીમા વિશે અસરકારક ઉપદેશ કર્યો. આ કાર્યની સમાપ્તિ થઈ એટલે બાળવિદ્યાર્થીઓને
પk
':
:

Page #16

ર
શ્રી જનધ પ્રકાશ.
ઇનામ આપવાનું કાર્ય કરવા માટે પ્રથમથી કરેલી ગેડ એ પ્રમાણે સભાનું કામ શરૂ થયું. આ સભામાં પધારવા માટે કે પછી માતા કિરી વર્ગને તેમજ વિદ્યાવિલારડી અન્ય ગ્રહસ્થાને લેબી આમન થતા હતા. તે ઉપરથી હાઇસ્કુલનાં હેડમાસ્તર અને શામદાશ કે -ગી છે આજ હેડમાસ્તરસાહેબ જમશેદજી નવરોજજી વાળા, "ની ને પારશી ચાદ, શાસ્ત્રી કરુણાશંકર પ્રભુજી, વકીલ દામોદરદાસ મા ' તથા બળ કેટલાક ગ્રહો પધાર્યા હતા. નળના મુખ્ય છે. મા ! સધળામા હતા.
પ્રમુખ સ્થાને રા. અમરચંદ જસરાજે લીધું હતું. બાજુ ઉપર - ડમાસ્તર વિગેરે બિરાજ્યા હતા. પ્રારંભમાં વિદ્યાશાળા વ્યવસ્થાપક કમિટીના મંત્રી કુંવરજી આણંદજીએ સભા ભરવાના હેતુ સાથે પધારે છે - હસ્થોથી થયેલો સંતોષ જાહેર કર્યો. તે સાથે મહારાજશ્રીના ઉપકારનું ટુંકુ વણ અને વિદ્યાશાળા સ્થાપવાની જરૂરીયાત જણાવીને શ્રાવક સમુદાયના તેમજ પધારેલા સર્વ ગ્રહોના હર્ષ વચ્ચે વિદ્યાશાળાનું સ્થાપન થયેલું પ્રદર્શીત કર્યું.
પ્રમુખે જનશાળા વિષેની એક કવિતા વાંચી સંભળાવી ત્યારબાદ છેડમાસ્તર સાહેબે પિતાને આપેલા માન સંબંધી સભાનો ઉપકાર માન્યો પિતાની એક બે વખતની મુલાકાતથી મહારાજજીના ગુણ વિશે ઉપજ થયેલો ઉચો વિચાર જણાબો અને વિદ્યાશાળાના સ્થાપનથી ઘણે સતોપ બતાવ્યું તે સાથે છેવટે જણાવ્યું કે આ બાબતમાં જ્યારે જ્યારે મારી રાલા, લેવામાં આવશે ત્યારે ત્યારે સારી સલાહ આપવા સાથે બનતી મદદ કરીશ.' વકીલ દામોદરદાસે પણ જન વર્ગના આકાર્ય તરફ પૂર્ણ સંતોષ નહેર કર્યો.
આ બાબત સભા તરફથી મંત્રીએ તેમનો ઉપકાર માન્યો. બાદ શાસ્ત્રી કરૂણાશંકરે મહારાજશ્રીના ગુણ વણનને પ્રસંગને અનુસરતા નવા
કે બનાવેલા તે અર્થ યુક્ત વાંચી સંભળાવ્યા. वंदे विनोदमधुराकृतिमेपणीय, प्रज्ञाप्रभावकलिताखिलमोक्षहेतम् । दातुं प्रभं च पुरुषार्थचतुष्टयं तं, श्री वृद्धिचंद्र पुनिराजगिहरादेवम॥१॥
અર્થ-વિદથી મધુર આકૃતિવાળા ઇબ કરવા યોગ્ય બુદ્ધિના - ભાવથી મોક્ષના સર્ચ હેતુઓ જેમણે જાગેલા છે, જે ચાર પુરૂષાર્થ આપવાને સમર્થ છે એવા આ લોકના દેથી દિચંદ્ર મુનિરાજને હું બંદ કરું છું.૧ धन्यौ हि मातापितरौ तदीयौ, ययोस्तनूजो मुनि वंदनीयः। धन्यम्तनोप्येप च शिष्यवर्गो, यदीय सेवा विगतप्रमोहः ॥२॥

Page #17

મુનિ વૃદ્ધિચંદજી જેન વિધાશાળાની સ્થાપના.' ૩૩ અર્થ--તે મુનિરાજ શ્રી વૃદ્ધિચંદના માતા પિતાને ધન્ય છે કે જેને પુત્ર મુનિઓને વંદના કર છે. ઓપી પણ તેમના શિષ્ય વર્ગને ધન્ય છે કે જેમની સંવાથી તેમને મારા ગણે છે. 5.
ત્યાર પછી શાસ્ત્રી નર્મદાશ કરે ના બના લિા આશિર્વાદાત્મક શ્લોકો અર્થ સાથે વાંચી સંભળાવ્યા. તે નીચે પ્રમાણે
श्रीमद्रीरमुनीश्वरम्य समयानंदेदवेदाक्षिके । वर्ष माधवमासि चीज्यलतरे पक्षे निधी चाक्षये ॥ सौम्ये श्रीमनि भव्य भावनगरे श्रीमंघ उत्साहत । श्चक्रे श्री गुरुद्धिचंद्रकमुनर्नाम्ना सुविद्यालयं ॥१॥ यावचंद्रदिवाकरौ हि गगने प्रोग्रत् प्रभाभासुरौ । यावचाहत शासनं विजयते सद्धर्गतत्वान्वितं ॥ यावच्छी कनकाचलोऽचलतयाई स्नात्रपूतःस्थित । स्तावच्छी गुरु वृद्धिनामसहितास्तात जैनशाला चिरं ॥२॥
અર્થ–શ્રીમત્ મુનીશ્વર મહાવીર સ્વામીના સમયથી સંવત્ ૨૪૧૮ના વર્ષમાં વૈશાખ માસના શુકલ પક્ષની અક્ષય તૃતીયાને બુધવારે કીમત ભવ્ય ભાવનગર શહેરમાં શોભાયમાન એવા સંઘે ઉત્સાહથી પિતાના ગુરૂ શ્રી વૃદ્ધિચંદ્રજીના નામથી એક સુંદર વિદ્યાશાળાનું સ્થાપન કર્યું. ૧.
- જ્યાં સુધી ગગનમાં પ્રકાશમાન કાંતિથી ચળકતા ચંદ્ર સૂર્ય રહે, જ્યાં સુધી પૃથ્વીમાં ધર્મના તત સહિત જન શાસન વિજય પામે અને જ્યાં સુધી અરિહંતના નાત્ર જળથી પવિત્ર થયેલા શ્રી મેરૂ પર્વત અચળ રહે ત્યાં સુધી આ વૃદ્ધિચંદ્રજી ગુરૂ મહારાજના નામ યુક્ત જનવિદ્યાશાળા - ચળ રહે. ૨
આ બંને શાસ્ત્રીઓના બોલવાથી સભા જનોના દીલ બQજ રંજન થયા. ત્યાર પછી વોરા. હરખચંદ વગંધ તરફ બે પ્રતિક્રમણ સૂત્રણ ૧૦૧ બુક રૂ૫–૪–૦ના નારા સાથે પ્રથમ બનીશ તરીકે શ્રી જનવિદ્યાશાળામાં અર્પણ કરવામાં આવી તે સાથે વાગડીઆ ગુલાબચંદ અમરજી તરફથી પાંચ પ્રતિક્રમણ સુત્રની ૨૫ બુક બીજી બક્ષીસ તરીકે રજુ થઈ એ બંનેનો સ્વીકાર થયા બાદ ઈનામ આપવાનું કામ શરૂ થયું. ઇમામ આપવાનો પ્રથમ લાભ લેવા માટે ઈનામની બુક ઉપરાંત રૂ. ૧૫ કીલ

Page #18

૩૪
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ,
પરભુદાસ મેાતીચંદ તરકુથી વિધાશાળાના ઇનામી કુંડ ખાતે આપવામાં આવ્યા હતા. ઇનામને માટે જુદી જુદી નતની રૂ. ૨૫] ની કિંમતની ખુંકા તેઓ લાવેલા હતા. આ ઇનામ હેડ માસ્તર સાહેબના હાથી કેવાને માટે સભા તરફથી મંત્રીએ વિનંતી કરી. એ બાબત બહુ આગ્રહ ઘવાયી છેવટે તેઓ સાહુએ સ્વીકારી એટલે દરેક છેકરાઓને ખેલાડીને અભ્યાસના પ્રમાણમાં ઈનામની બુકે આપવામાં આવી.
ઇનામ દેવાનું કામ ખલાસ થયા બાદ પધારેલા ગ્રહસ્થાના ઉપકાર માનીને સભા બરખાસ્ત થઈ.
આ શુભ કાર્યમાં ઉત્સાહ યુક્ત હૃદયથી ભાગ લેવા આવેલા દરેક સ્ત્રી પુરૂષ અને બાળકાને પતાસાની પ્રભાવના આપવામાં આવી. ત્યાર બા૬ શ્રી વિધાશાળાના સ્થાપનની ક્રિયા ખલાસ થઇ.
શ્રીમન્ ગુરૂમાલારાજશ્રીના કછુંગાચર આ સર્વ વૃતાંત કરવામાં આબ્લુ જેથી તે સાહેબનુ મન પ્રસન્ન થયુ અને શ્રાવક સમુદાયના હૃદય પણ જાણે મહારાજશ્રીના ઉપગારના અતૃણી થયા હોય તેમ પ્રસન્ન થયા.
hack
મુનિમહારાજ શ્રી વૃદ્ધિચદજીના
સ્વર્ગવાસ,
વૈશાક સુદ ૭ શનીવારના દિવસ જૈન સમુહુને નિર ંતર સાંભા કરશે. આજે એક ધર્મવીર-મહાત્મા પુરૂષની ઉપર વિક્રાળ કાળે ઝડપ મારી આજે ધર્મને એક સ્થભ ત્રુટી પડયા ! આજે સાધુ સાધ્વી શ્રાવક શ્રાવિકા રૂપ ચતુર્વિધ સંધનો આધાર ગયે!! આજે એક શુદ્ધ ધર્મેપદેશકની ખેાટ પડી! આજે ઉત્તરે મનુષ્ય ઉપર ઉપકાર કરનાર એક મહાન પુરૂષે કાની દુનિયાના સાગ કર્યા ! દિવસતા સુખ રૂપ૪ પ્રવત્થા, સુર્ય ગ્વતાથી આ દેખાવ સહન નહિ થાય એમ ધારી ક્યારા ત થઈ ગયા હતા, લા જવળ પક્ષ છતાં ચંદ્રવાદળમાં છુપાઈ રહ્યા હતા અને રાત્રી–ભયંકર રાત્રી કાળ રાત્રી રૂપ થઈ પડી ! એ અંધકારમાં વિશ્વાળકાળે કાળ મારી નવર્ગમાંથી એક રન ઝડપી લીધું! સપ્તમીની રાત્રે હારા મનુષ્યના મુખમાંથી આવા અપરોાશકારક વાક્ય નીકળ્યા !
સુમારે પચાશ વર્ષ અગાઊ આ ગુર્જરભૂમિથી દૂર આવેલ પંજાબની ભૂમિ તરફથી ત્રણ રન પુરૂષ! આ દેશ તરફ આવ્યા. તેઓએ જુદે જુદે વખતે, જુદા જુદા કાર્યાથી, જુદી જુદી રીતે જૈન માર્ગનો ધર્મધ્વજ કુકાવ્યા અને સારે યશ મેળવ્યેા. જે ગુરૂમહારાજાના સ્વર્ગવાસ વિષે અત્રે લખીએ છીએ તેએ એ રત્ન ત્રિપુટી માંહેના એક હતા.
મહારાજ શ્રી નૃહિંદજીને જન્મ ૧૮૯૦ ની શાલમાં ૫'નખ દેશના રામનગર શહેરમાં થયે હતેા. જ્ઞાતે એશવાલ હતા. પિતાનુ નામ ધર્મયશ

Page #19

મુનિ મહારાજશ્રી વૃદ્ધિચદજીને સ્વર્ગવાસ. ૩૫ અને માતાનું નામ કૃષ્ણદેવી હતું. મોટા ચાર ભાઈઓ હતા અને તે પછી એ ભાગ્યશાળી કુટુંબમાં આ મહાભા પર જન્મ લીધો હતો. બાળક વયથી જ તેઓ શાંત હતા. નામ કયારામ પડયું હતું અને તે નામને અનુસરી જીદગી પર્વત તેઓ પ્રોણિમા ઊપર કપાળ નીવડયા છે. તે સમયે માતાપિતા દિવાન હતા. વ્યવહારમાં જોઈએ તેટલો અભ્યાસ કરી પિતા અને ભાઈઓની સાથે દુકાનમાં કામ કરતમાં ભળ્યા હતા અને એમાં પણ આ જીત સારી હતી. સમય આજે જન્મના સંસ્કાર ન ાય ત્યાંથી દેખાઇ આવે છે તેમ દુકાનમાં બેઠા બે વર્ષ થયાં ત્યાં ગુરૂમહારાજને ૯17 ના સંગથી વેરા પ્રગટ થયા. આ રાખ્યું છે પણ્ રીતે દુ:ખ ગર્ભિત ન હતો પરંતુ શબ્દ તેરાગ્ય અને સંસારનો માર નહતો. વૈરાગ્ય પ્રકટ થયે માતાપિતા પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરવાની રજા માંગી. તેઓએ ઘણોજ આય ક અને દાક્ષિણ્યના ગુણ અંશે હોવાથી તેમને આગ્રહ પ્રમાણે બે વર્ષ ઘરમાં કાઢયા. આ સઘળો સમય અંતઃકરણ ધર્મ મયજ હતું. પ્રાને માતા પિતા પાસેથી રજા મળવી. તેઓએ ગુરૂમહારાજ પાસે મુકવા સાથે માણસ મોકલ્યા અને કાગળ પણ લખી આપે. જે ગુરૂમહારાજ પાસે દીક્ષા લેવાની હતી તેમાં મુખ્ય શિષ્ય મુલચંદજી સાથે દિલ્લીમાં હતા. દીલ્લો આવી અઢાર વર્ષની ઉંમરે એટલે સંવત ૧૯૦૮ ના અશાડ માસમાં શુદ્ધભાવે દીક્ષા અંગીકાર કરી. જાણે ધર્મની વૃદ્ધિ કરવાના હેય તેમ તે સમયે નામ વૃદ્ધિચંદ પાડયું.
એ સમયે પંજાબદેશમાં ઊભાગ ટુટીઆઓનું જ પ્રબળ હતું. થોડા વખતથીજ મુનિ બુટેરાયજી શુદ્ધ પ્રરૂપણ કરવા માંડી હતી અને દુ:ખ સહન કરી શુદ્ધ માને છે ઉઠાવી સ્થળે સ્થળે ઊભાગીઓને પરાસ્ત , કર્યા હતા વૃદ્ધિચંદજીના દક્ષા સમયે તેઓના મતનું પ્રબળ સારી રીતે થયું હતું. હવે તેઓ શુદ્ધ ભાગની પ્રવૃત્તિ અને શુદ્ધ સાધુને સદાય યો હશે તપાસમાં હતા. તપાસને અંતે ગુરભૂમિનું નામ જણાયું છે. તું એ ઉપરની ચાસ માણે છે એ બીપી ગુજરામિ તરફ આવવા નીકળી. ૧૦૧૦-૧૧ ની સાલમાં જે ત્રણ રન પર આ દેશમાં - વ્યા તે મુનિશ્રી બુટેરાયજી, મુલચંદજી અને વૃદ્ધિચંદજી હતા. આ દેશમાં આવી પ્રથમ તેઓ સર્વે થોડે ઘણે અંતરે તીર્થરાજ સિદ્ધાચલજીને ભેટયા હતા અને મહારાજ વૃદ્ધિચંદજીએ ગુરૂ મહારાજની સાથે આ દેશમાં ૧૧ ની શાલનું પ્રથમ ચોમાસું શહેર ભાવનગર કર્યું હતું. આ વખતે આ દેશમાં ધર્મને ઊદય હતો નહિ. તીર્થભૂમિ ઉપર પ્રીતિ હોવાથી તેઓએ આ સપાસના આ શહેરને ધર્મમય કરવા ધાયા.
ચતુમાસ પૂણે થયે અમદાવાદ જઈ ગળી મણિવિજય; પાસે નપગચ્છમાં પુનઃદીક્ષા ગ્રહણ કરી અને ગુરૂ તે ગુરૂ રૂપે અને મુનિ મુલચંદજી તથા વૃદ્ધિચંદજી શિખ્ય રૂપે રહ્યા. આ પછી એ ત્રણ મહાત્મા પુરૂષે જુદે જુદે ઠેકાણે જુદા જુદા વિહાર કરી આ દેશમાં ઘરે પકાર કર્યો. મહા

Page #20

શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ.
૩૬
રાજશ્રી ઇચિદજીએ ભાવનગર, અમદાવાદ, વળા, પાલીતાણા, ગેાધા, રાધણપુર, લીંબડી વગેરે શહેરમાં ચતુષાર કર્યા છે અને તે સર્વ સ્થળે ગા શ સુધારા કર્યા છે, એટલે એ શહેરના ઘણા માણસોને શુદ્ર માર્ગના આધ કરી ધર્મમય બનાવ્યા છે. જ્યાં જ્યાં એ સાહેબ વિર્યો છે ત્યાંના લોકો તેમની ધીરજ, ગભીરતા, શાંત ગુણ અને મમાપદેશ કરવાની છૂટાથી નવપક્ષવિત થયાવિના રહ્યા નથી,
'||*
ૉંગા બાંધાનુ શરીર, શેલીની દેખા” લીધૃષ્ટતા, ગ૬૨ શ્ રાષ્ટ્ર આકૃતિ, વિશાળ કપાળ, અન્ય કાંતિ | માણસના મને એક રાજપુ′′ પારો શાંત થઇ ગય તેમ શાંત થઇ જવા અને તે સાથે મુખમાંથી નિરંતર શાંતુ રસ અને અમૃતમય વચ્ચે ના તેથી માણસા સરલ વભાવે એમના ોધને આધીન થતા. કેઇ દિવસ - મણે કાઇને ઊંચે સ્વરે એક વગન પણ કહ્યું હોય અથવા ગાગ માં કોઇ દિવસ પણ ક્રોધ વ્યાપ્યા હાય એવું કોઇ પણ માણસને જણા યુ નથી. પ્રકૃતિ પ્રથમથીજ નરમ રહતી. ણે આ ભવમાં સર્વે મા નાશ થઇ જવાના હોય તેમ ગો એકાદા હુમલા તે શીખ રાજ કરતા. મૂળથી રાગણીનું દર્દ હતું છતાં પણ જુદા જુદા દેશમાં વિશ્કરી પરોપકાર કરવામાં પાછા પડયા નથી. એમણે તે પોતાની જીંદગી ખૂણે ૫રોપકારને માટેજ ધારણ કરી હોય તેમ જજે સ્થળે ઉપકાર થાય તે તે સ્થળે વિચરી ઘણા મનુષ્યોને ધમશેાધ આપ્યા છે. કેટલાક માણસોને શુદ્ વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન કરાવી સ`સાર ત્યાગ કરાવ્યા છે અને મેક્ષ પ્રાપ્ત કરવામાં સરલતા કરી આપી છે. એમના હાથથી સુમારે ૪) સાધુ માતાને દીક્ષા અપાયેલી છે. છેલ્લે શરીર અટકવાથી શહેર ભાવનગરમાં રહેવુ પડ્યું. ભાવાગરના ભાગેદર હોવાથી ૧૯૩૮ ની શાલમાં મારાજજી ભાવનગરમાં પધાયા. સંગ્રહણીના દર્દ ઊપરાંત ટીંચણુ વર્ષ રહી જવાનું ર્દૂ થયું. આ કારણથી વિહાર શિક્ત અંધ થઇ. એક ગાઉ પણ ચાલવાની શક્તિ - તી નહિ. તેપણ ભવ્યપુરૂષ હોવાથી હારથી તેનારી એ ગુંદર શરીર નીરેાગીજ લાગતું.
અસા
ભાવનગરમાં છેલ્લા અગીયાર વર્ષ તે રહ્યા. તીર્થની યાત્રા કરવાની ધણી અભિલાષા હતી પણ ચાલવાની શક્તિ નિહ અને ડાળીમાં મેરાવાની મરજી નહિ તેથી એ અશિલાના ભાવરૂપજ રહી. આ માં તેએ સાહેબે ભાવનગરના સધ ઉપરતે અન૬ ઉપકાર કર્યા છે. સાત વર્ષનાં આળકથી તે વૃદ્ધ સુધી રાતે શ્રાવક સમુદાય ધર્મ ઉપર આસ્થા રાખે અને ધર્મની રીતિ રીવાજ ને પદ્ધતિ પ્રમાણે ચાલે એ સર્વ એ ગુરૂમહારાજને પ્રતાપ. એક વખત ઉપધાનની ક્રીયા થઇ, એક વખત હે ટા અને ભવ્ય સમવસરણને મહાસવ થયે, એ ગ્રહસ્થ તથી એ મોટા ઉજમણા થયા, એ પ્રતિષ્ટા થઇ અને એ ઉપરાંત ઘણા અઠ્ઠાઇમહાસા, અષ્ટાત્તરીસ્નાત્ર, શાંતિસ્નાત્ર વગેરે ઉત્સવ એ ગુરૂ મહારાન્તના ઉપદેશથી થયા. એક બાળક આવે તેને પણ મિષ્ટ વાનથી ખેલાવવા એવી તે

Page #21

મુનિ મહારાજશ્રી વૃદ્ધિચંદને સ્વર્ગવાસ. ૩૭ એમની ઉત્તમ મનેત્તિ હતી. દરેક કોઈ માણસ ખુશીથી ધર્મની સન્મુખ થા” એમ કરવાની એમની ખાસ ઇચ્છા દેખાતી. કોઈ વખત સંધ સમુદાયમાં કાંઈ તકરાર થાય તો તે એમની અમૃત દ્રષ્ટી પડયે તરત સમાધાન થઈ જતો. એને મને પણ એમને કોઈને કહેવાની જરૂર પડતી ની.
બે ટિમાંથી અમૃત કરતું હોય તેમ એ પાળ દષ્ટિ કરી કે સળ સમાધાન થઈ જતું. એમના ગગનું જેટલું ન કરીએ તેટલું ઓછું છે. 'પાં છે એ
છે કે એક મત પબ (. ગયા છે ન સી ખુલ્લા દિલથી ઘરને વગર રહ્યા નથી.
ભાવનગરમાં રહી ભાવનગરના સંધ ઉપર ઉપકાર કર્યો એમ નહિ પરંતુ પોતાના શિકાને સારી રીતે જ આપી, ઊચા પ્રકારની શિક્ષા આપી આસપાસના ગા ગામમાં મોકલી ગેનીલવાડની સર્વ ભૂમિ, ૧થા ગુજરાત અને કાટખાવાડના કેટલાક ભાગમાં તેમની ધારા પોતાના જ્ઞાનને સારો લાભ આપ્યો છે.
એમનું ગાન વામ હતું. અનુભવજ્ઞાનમાં તો તેઓ એwા હતા. અને તાત્વિકજ્ઞાનનું તે તેમના હૃદયમાં રમણ થઈ રહ્યું હતું કે
અમારી સભા ઉપરનો એમનો અત્યંત ઉપકાર છે. સભા એમના આધારશી અને એમને બોધથી જ વૃદ્ધિ પામેલી છે. ચોપાનીયાના વ્યવસ્થા પકોને સર્વ બેધ તેમના તરફથી જ મળતો. સર્વ બાબતમાં એ પુછ કેકાણું હતું અને ચોપાનીયાને આધાર રૂપ હતા. એમની વખતે વખત આપેલી ઉત્તમ શિખામણે જ્યારે સાંભરી આવે છે ત્યારે એ ગીતાબે ગુરૂના વિયોગથી હદય ભરાઈ આવે છે.
ગયા વૈશાક માસથી ચાલુંરોગ ઉપરાંત એમને છાતીના દુખાવાનો અસાય વ્યાધિ પદો થશે. દવા શરૂ કરી પરંતુ કાંઈ ફાદો ન થતાં દદે આગળ પગલું ભર્યું અને ભાદ્રપદ સુદ એકમે શ્વાસ ઉપવે. એ થાસનું દરદ છેવટ સુધી રહ્યું. બે અઢી માસથી તે શ્વાસ ઉપરાંત રોજ એટલા બધા થઇ ગયા હતા કે છાની નીચેથી પગના અંગુઠા સુધીને તમામ ભાગ સુજીને દેતા ઉપરાંત થઈ ગયો હતો. આ સેનને વ્યાધિને ખરેખર અસહ્ય અને ન જોઈ શકાય તે હતો. બે માસથી ઉuતું નહિ, સુવાનું નહિ અને હરાદુ કરાતુ નહિ; કત એક આસને એ
જ રીતે બેરી શકાતું. આ વખતમાં પગ એમના મુખ ઉપર કોઈ દિઅસ ગ્લાનિ નેવામાં આવી નથી. કોઈ માણસ પાસે આવી બેસે તેની સાથે પ્રસન્ન ચિત્તથી વાત કરતા અને પિતાને બોલવાની વિશેષ શકિત -- હતી તોપણ મિષ્ટ વચથી ધમપદેશ આપના. અરે કે હાય એવા શ
બ્દો તો કોઈ વખત મુખમાંથી નિકળ્યા જ નથી. અસહ્ય વેદના વખતે પણ રાતદિવસ પાસે બેસનારને ફરમાવી મુક્યું હતું તે મુજબ અરિહંત શબ્દ

Page #22

શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. નું ઉચ્ચારણ થતું અને તેનો નિરંતર દુઃખની વખતે અરિહંત સિદ્ધ સાહુ વીતરાગ એ શબદો બોલતા. એ વખતે એમની ખરેખરી મહત્વ તા જણાઈ આવતી, મહારાજશ્રીનું શરીર વિશેષ નરમ હોવાની સાધુ સાધવીના ૫૦ દાણા એકઠા થયેલા હતા. મંદવાડના સમયમાં ભાવનગરના સંઘે સંપૂર્ણ રીતે ભક્તિ કરી છે. રાજારા અને નિડા ડાકતરો અને દેશી ડિલી | કરવામાં મણે રાખી નથી અને તે છે 'કિ. ૨yી વિના પરંતુ એ માની ન કરજ છે "11'' માં ૪૨ "" "નાની આવી નથી. સેવા ચાકરી પણ એવી જ થઈ છે. મુનીરાજના | ૨૧ આ પ્રસંગે સેવામાં હતા તેમાં મુનિ. દુલભવિજયજી વિગેરેની સેવા ભક્તિ અવર્ણનીય હતી. શ્રાવક વર્ગમાંથી પણ ઘણા માણસ સેવા ચાકરીમાં તત્પર રહેતાં તેમાં પણ વિશેષે કરીને વોરા અમરચંદ જસરાજ અને આ સભાના પ્રમુખ કુંવરજી આણંદજીએ જે સેવા ચાકરી કરી છે તે પ્રશંસનય છે. મહારાજજી તેમની આવી ભક્તિથી બહુજ ખુશી રહેતા.
પ્રયત્ન કરતાં પણ ફેર પડયે નહી. માનવ જાતને એમાં શું ઉપછે ! માનવી જેટલા મનસુબા કરે તેટલા બેટા. બે વરસ મહારાજજી આની સ્થિતિમાં પણ ટકી રહે તો ઘણું શુભ કામો કરીએ એવી ભકત ૧૮નોની મરજી પણ ભવિતવ્યતા આગળ રાઘળાં ફાંફા. તો પણ તે પવિત્ર પુરૂષના જીવન પર્યંતમાં ધણ શુભ કામો થયાં. છેલ્લે છેલ્લે સ મળીએ ગુરૂ મહારાજાના નામ સ્મરણને માટે એક વિદ્યાશાળા કરવાને માટે મોટું ફંડ ઉભું કર્યું અને વિદ્યાશાળા સ્થાપન કરી તેને વાવ અ - કમાંજ આવ્યો છે, પ્રકૃતિ વધારે વધારે નિર્બળ થતી હતી એમ અગર જે કે જણાતું હતું તો પણ હજી પાંચ દસ દિવસ સુખેથી નીકળશે એમ આશા રહેતી, કારણ કે આવા વખતમાં પણ તેઓ પ્રસન્ન ચિત્તની વાતચીત કરતા પરંતુ એ આશા બેટી પડી. સાતમને શનીવારની રાત પડી, કોઈને પણ આ રાત્રી કાળ રાત્રી નીવડશે એમ નહોતું. અરિહં, વીતરાગ, પરમાત્મા, સિદ્ધ વગેરે પવિત્ર શબ્દોનું ઉચ્ચારણ થયા કરતું હતું. સાડાઆઠ વાગે તો પોતાના મુખ્ય શિષ્ય મુનિ ગંભીરવિજયજીને અરિકન, સિદ્ધ રસાધુની કિંમત વિષે પ્રશ્ન પુછો. તે પછી જનશાળામાં ભણવા અનેર વિધાથ વિશે કેટલીક હકીકત પુછી. ર અને રાત્રીના રાવ | ઇશ મીનીટે આવી શુદ્ધ વાતો કરતા. અરિહંત વિગે? ઉત્તમ કદનું ઉ. શારણ કરવા રાહ જ માદમાં એ પતિ પર મામા દેટથી મુક્ત થશે !!
પાંચ મિનિટમાં શહેરમાં આ દુ:ખદાયક સમાચાર પ્રસા. માલિક • નેના હૃદયમાં ફાળ પડી. અંતઃકરનું ચીરા અને ટોળેટોળા ઉપાશ્રય તરફ આવવા લાગ્યા. ઉપાશ્રયમાં શાંતિ અને દીલગીરીનું રાજ્ય ફેલાઈ ગયું

Page #23

-
મુનિ મહારાજશ્રી વૃદ્ધિચદજીને સ્વર્ગવાસ
રૂટ
હતું ! કોઈ પણ ઉચે અરે બોલતું ન હતું. કોઈની તરફથી પણ કપટપય પિકાર યુક્ત રૂદન અને હાયપીટ કરવામાં આવતી નહતી પણ અંદર ખાને સર્વ મનુષ્યના હૃદય દ્રવતા હતા અને આંખમાંથી સાચા આંસુ પડતા હતા ! અરેરે સાધુ સમુદાયનું હવે કે પાલન કરશે, આપણને બધકારક બને છે કે, બુલમાં આવ્યું ત્યારે બિટ વચનથી સારી શિખામાં કે બાપ, વધ બંધ કાર જ કામ ક4 રાજ. છા અમુક બાબત (પતે એક આમ અમે બધા કપર, તવે આપણી ઉર અમૃતમય વચનને વદ કોણે વસાવી, હવે આપષ્ણુને અરષ્ટિચી સિચન કે કરશેધી મામાદથી આવા અપકારક થાકને સંભળાતા હતા. એક તરફ એ પવિત્ર પુરૂષની અંતક્રિયા કરવાની તૈયારીઓ ચાબની હતી અને બીજી તરફ આ દુ:ખદાયક સમાચારના તાર ભાવનગરના સઘ તરફથી ગામેગામ તરફ છુટતા હતા !
રાત્રી-કાળરાત્રી-શોક જનકરાલી શાકમાં વ્યતીત થઇ. પ્રાતઃકાળ - છે. એક સુંદર શિબિકા તૈયાર કરવામાં આવી. ભક્તજન' વડે શિષ્ટ ગયે. એ પવિત્ર દેહને સ્નાન કરાવી, ચંદન અને બરાસથી તેની ચર્ચા કરી, નવા વસ્ત્રથી વિભૂષિત કરી શિબિકામાં પધરાવ્યો. સુમારે સાડા સાત વાગે આ શોકસ્વારી બહાર નીકળી પરંતુ એમાં કપિત શેકજનક અરેર કે હાય -
ને રૂદન થતા નહતા કારણ કે એવા પવિત્રામાની પાછળ એમ તેમજ નહિ. એ ભવ્યાત્માને તે અંગે પણું સુખ હતું અને પરભવમાં પણું સુખ જ હોય છે. આમાં “જયજયનંદા, જયજયભt’ એ પવિત્ર અને કલ્યાણ કારી શબ્દોના ઉચ્ચાર સર્ચ માસ તરફથી પતા હતા. એ પવિત્ર પુરુષના પવિત્ર દેહને ખાર લઈ જવામાં શ્રાવકના આઠ વર્ષના બાળકથી તે વૃદ્ધ ૫. યંત રત્વે માણસે સામેલ થયા હતા, કોઈ દુન્નાગી એજ એમાં ભાગ લીધે નહિ હોય અન્યદર્શની લોકો પણ આજે જેનેના મોટા પુષ્પ-એક સંત પુ–દવ ત્યાગ કર્યો છે, ચાલો એ પવિત્ર ને દર્શન કરવા જઇએ' એમે બોલતા એ ધર્મવીર પુરૂષના દેહના દર્શન કરવા માટે રસ્તાની એ બાજુએ ઉભરાઈ જતા હતા.
એ પુજ્યને શ્રાવક સમુદાયની દાદા સાહેબના નામથી ઓળખાતી વાડીમાં લઈ જવામાં આવ્યો. ત્યાં શુદ્ધ જગ્યાએ ચ દન વગેરે વસ્તુઓથી દહન ક્રિયા થઇ આ પ્રસંગે મહારાજ શ્રી ભાઈ હેમરાજ તથા ભત્રીન હરદયાળ મહારાજશ્રી સારા પુછવા આવેલા હોવાથી દહન કીયામાં મુખ્ય ભાગ તેમને આપે.
| સર્વ કાઈને એક કાળે આ રસ્તો છે જ. વળી ત્યાગ કરનાર મહારાજશ્રી કોઈને સગાં વહાલા નહેતા, તtપણું એ ઉત્તમમાં ઉત્તમ સગાધર્મને ઉપકારી હતા તેથી સર્વ મનુષ્યના હૃદય દહન ક્રિયા વખતે દુઃખિત થયા. સમુદાય તરફથી એક કુંડ ત્યાં કરવામાં આવ્યું. હજાર ઉપરાંત રૂપિ

Page #24
40. જેનધર્મ પ્રકાશ યા એમાં થયા. તેમાંથી અંત ક્રિયાને ખર્ચ, મોટો અઠ્ઠાઈ મહાભાવ, ગરીઓને દાણુ, કુલાઓને રોટલો, ગાછીની નળ બંધ રખા ( અને એક આરસ પહાણની દેરી જે જગ્યાએ દહન કિયા થઈ તે જગ્યાએ સ્થાપી છે. માં ગુરૂ મહારાજાના પગલાં પધરાવવા વગેરે ખર્ચ કર ઠા. ભાવનગરમાં તે દિવસે આખી પ્રજા તરફથી વ્યાપાર જ ર - ધ કરવામાં આબે હતો તેમાં પણ જેરા, કાછીઆ ની પરી, માઢાના વેપારી, વગેરએ તે સાંભળતા પાનાની દુકાનો બંધ રાખવા ખુશી જગાવી હતી. આ ઉપરાંત તલ, માપ, પ્રેસે, મીરા, માછલાની જાળ વગેરે સર્વ પાપ ક્રિયા આ ઉત્તમ પુરૂષના દેહ ત્યાગ નિમિત્ત બંધ કરવામાં આવી હતી. દેશાવરમાં આ સમાચાર ફેલાના સર્વ ઠેકાણે અત્યંત દાદાગીરી થઈ હતી અને ધણુ ગામે તરફથી દિલગીરી અને પશમ વાર અને પત્ર આવી ગયાં છે. મુંબઈમાં પણ એ સંબધે શેમારને દિવસે સટા બેનર, ઝવેરી બહનરે, સરાક બાર ખાંડ બળરે, વગેરે બકરો બંધ રાખવામાં આવ્યા હતા અને પાંચશે રૂપીયા જીવ દયા ખાતે ખરવામાં આવ્યા છે એ શિવાય પાલીતાણા, ગેધા, સીર, વળા, લીંબડી વઢવાણ, લેરા, બોટાદ વગેર ઘણું ગામોમાં પાણી પાળવામાં આવી છે અને રૂપીયા એકઠા કરી જીવદયાના તથા ઓચ્છવના કામે થાય છે. ખરેખર પવિત્ર પુરૂષ તે પવિત્ર પુરૂષ ! જેની પાછળ પણ આવી શુભ ક્રિયાઓ થાય એ પવિત્રાઈની બલીહારી છે, ! ! આહા ! સંસારની સ્થિતિ જ એવી છે, જે જગ્યું તે સર્વ એક વખત ભરવાનું છે જ. તે પણ આવા પૂણ્યાત્માની ખેટ ભાગોને શાલે છે. જેણે પરોપકારનો પવિત્ર કરેલે, જે હર માણસોને ધર્મ માર્ગે પ્રવર્તાવવામાં જ ઉમે કરેલો તેવા પવિત્ર પુરૂષની-સંત ૩૫ની બેટ કોને ન સાલે ! પણ એમાં માનવીને ઉપાય નથી ! માનવીના પ્રયને એ બાબતમાં નિષ્ફળ છે. માનવી જેટલા થાય તેટલા ઉપાય કરે પણ પરિણામ ભવિતવ્યતાને જ આધિન છે. માટે હવે જૈન બંધુઓએ મનનું સમાધાન કરવું અને એ પુણ્યાત્મા પુરૂને કાંઈપણ ગુણ જાણ્યા હામતો સર્વ સાધુ સાધવી અને શ્રાવક શ્રાવિકાઓ જેમ ચતુર્વિધ સંઘની શોભા વધે, જેમ જન સમુહમાં સંપ વધે, જેમ ધર્મની ઉનન થાય, જેમ શાસની અભિવૃદ્ધિ થાય તેવા પ્રપ કરવા. એમ કર્યાથી તેમના ગુગ 1ણી શક્યા છીએ એમ ગણાય, એમ કથીજ એ પવિત્ર પુરૂપ વિશે આપગ ઉંચે વિચાર હતો એમ કહેવાય અને એમ કયાથી આપણે એગના શિષ્ય અને પરમ ભકત હતા એવું ધારી શકાય. માટે સર્વએ એવી જ રીતે પ્રવર્તાવા ધ્યાન રાખવું. For Private And Personal Use Only