Jain Dharm Prakash 1892 Pustak 008 Ank 03

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533087/1

Page #1

मधमप्रकाशन
JAINA DHARMA PRAKASHA.
પુસ્તક ૮ મું
જેઠ સુદ ૧૫ સંવત ૧૯૪૮ અંક ૩જો
शार्दूलविक्रीडित. कृत्वाहत्पदपूजनं यतिजनं नत्वा विदित्वागमं । हित्वा संगमधर्मकर्मठधियां पात्रेषु दत्वा धनं ॥ गत्वा पद्धतिमुत्तमक्रमजुषा जित्त्वांतरारिव्रजं । स्मृत्वा पंचनमस्कियां कुरु करकोडस्थमिष्टंमुखं ॥११॥
प्रगट कर्ता. श्री जैनधर्मप्रसारक सभा
ભાવનગર.
अमदावादमां- वनीयुस२ प्री-टींग प्रेसमा નથુભાઈ રતનચંદ મારફતીયાએ છાપી પ્રસિદ્ધ કર્યું
શક ૧૮૧૪. સન ૧૮૯ર કરો भूस वर्ष १ ना ३१) भगाथा पारटे०४ ३०-3-0M.
छुटमा सेना ३०-२-०

Page #2

अनुक्रमणिका.
વિષય
૬૪
૩e
૧ કર્મની ગતિ. (પદ્ય) ૨ કમળસેન. ૩ સંબોધસત્તરી. જ મનુષ્ય જન્મ પામીને ધર્મ સાધનમાં આળસ ન કરવા વિષે. ૫ સ્ત્રી, ૬ વર્તમાન સમાચાર અને જૈન વર્ગને અગત્યની સુચના. ૪૭ ચોપાનીયુ રખડતુ મુકી આશાતના કરવી નહીં.
ગ્રાહકોને ભેટ.
श्री नलदमयंती चरित्र. જે જે ગ્રાહાકાએ લવાજમ મોકલાવેલ છે તેમાં ભેટની બુકેના પાસ્ટેજનો અરધા આનો વધારે માલનારને ભેટ મોકલાવેલ છે. બાકીના ગ્રાહકોએ અરધે આને મોકલી બુક મંગાવી લેવી સાથે નવા વર્ષનું લવાજમ મોકલશો તો અનુકુળ પડશે,
લવાજમ મોકલવાના આળસુ ગ્રાહકેને હજુ પણ ભેટની બુકનો લાભ લેવો હોય તે ચડેલા લવાજમ સાથે નવા વર્ષનું લવાજમ અને ભેટની બુકની પોસ્ટેજનો અરધા આના માલાયુવા એટલે તેમને ભેટ મેલાવશુ
ગ્રાહકોને નવા વર્ષની ભેટ.
જૈન પંચાંગ. તિથિઓની વધઘટ વાર્ષીક જેનપર્વ, તિથિ, વાર, અંગ્રેજી તારીખ, દિવસ અને રાત્રીના ચોધડીયાના યંત્ર તથા સૂર્યોદય સૂર્યસ્તનો વખત વિગેરે બતાવનારૂં તપાગચછની સ. માચારી પ્રામનું જન મું ધુઓને ઉપયોગી
વાર્ષીક પચાંગ (સંવત ૧૯૪૮ ના ચતરથી સંવત ૧૯૪૯ ના ફાગણ સુધીનું )
| કિંમત એક આન, ગ્રાહકોને ભેટ તરીકે ગયા અંક સાથે મોકલાવેલ છે. ૫ ચીસથી વધારે નક્કસ મંગાવનારને માટે અરધા આના પ્રમાણે આપવામાં આવશે.

Page #3

श्री जैनधर्मप्रकाश.
JAINA DHARMA PRAKASHA.
ત
છે
, છે $ $ $ $ $ $ $ + $ | $ $ $ $ $ $ $ $ }
sssssss દાહરે,
છે છો
જિનમતરસ રસનાથકી, પાનકારે પ્રતિમાસ રસિકબને સમગ્ન હૈ, વાંચી જૈનપ્રકાશ જ
છે
RAJP ડિઝિ જHછે કે જે છે કે જે છે ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ છે છે
પુસ્તક ૮ મું. શક ૧૮૧૪ જેઠ શુદિ ૧પ સંવત ૧૯૪૮ અંક ૩ જે
कर्मनी गति.
(“નાથ કેસે ગજ બંધ છોડાવ્યો” એ રાહ.) જુઓ બાઈ કર્મ તણી ગતિ ભારી, જે છે હદયમાં વિસ્મય કારી; એ ટેક. કોઇ કપિતને કહે છે પિતી, નાથ આભા મૃત્યુ કાળ; નીચે વ્યાધ ર શર તાકી, ઊંચે ભરે બાજ ફાળ. ૧ જુઓભાઈ તે સમે કોઈ સર્ષે આવી, ડશીઓ વ્યાધ અમાપ; શર છુટવાથી બાજ મરાણ, કુશળ રહ્યા તે આપ. ૨ જુઓભાઈ કમળ કોશમાં ભમર ભરાણે, વાસ લોભથી આપ; અસ્ત થતાં રવી તાંહીં પુરાણ, ધારે તે આશ દુરાપ. ૩ જુઓ ભાઈ રાત્રી જશે સુપ્રભાત થશે ને, ઉદય થશે દીને નાથ, પંકજ લક્ષ્મી વિકાશ થશેને, નિકળીશ હું મુદ સાથ. ૪ જુઓભાઈ તેવે સમે મદધારી આ કરી, ખેલતે જલમાં ખૂબ ભ્રમર સહિત કમળ તે કરીએ, કારથી ગ્રહ્યું લય રૂપ. ૫ જુઓભાઈ સર્ષ કરંડમાં ભક્ષ્ય આશથી, ઉંદર અંદર પેઠે

Page #4

૩૦
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. ભજ્ય ભોરિંગ તો થયો પિતે, આભ દેહ ખોઈ બેઠે. ૬ જુઓભાઈ રાજ્યાસનપર આરૂઢ થાવા, રામ થયા તૈયાર; આવી પડવો વનવાસ અચાનક, ભોગવ્યું દુઃખ અપાર. ૭ જુઓ ભાઈ, લોભ કરી ધન સંચય કીધે, કરીઆ પાપ અપાર; મૃત્યુ આવતાં ધન તે રઝળ્યું, પો નરકનો ભાર. ૮ જુઓ ભાઈ, રંગિત સુંદર મહેલ બનાવ્યું, જે પરિવારની સારૂ; વાસ કરે ભૂત પક્ષી ઘણાં ત્યાં, ઉગે તૃગાંકુર દારૂ. ૮ જુઓભાઈ લકી તરંગ સમાન ચપળ છે, વિધુતભગ ૧૫ ભાન; કર્મ વિદાર ઈશ ભજનથી, નર્મદ શિવપદ પામો. ૧૦ જુએભાઈ
कमळसेन,
( સાંધણ પાને ર૦ .) એવી રીતે ચારે સખીઓ દ્રઢ મનથી ચતુર્થ વ્રત પાળીને દેવ માં રતિરસુંદર નામે વિમાનમાં દેવીપણે ઉત્પન્ન થઈ. અનુક્રમે ધણકાળ સુધી દિવ્ય સુખ ભોગવી વિશેષ પુણ્યના ભેગે ત્યાંથી આવી આ નગરમાં કાંચન, કુબેર, ધરણ અને પુણ્યસાર નામે શ્રેણીની વસુંધરા, પદ્મિની, લક્ષ્મી અને વસુથી નામની સ્ત્રીઓની કુક્ષિને વિશે ઉત્પન્ન થઈ. તેના તારા, શ્રી, વીનવ્યા અને દેવી એવા નામ પાડયા. પદ્મિનીથી જેમ સરોવર શોભે તેમ તે બાળાઓથી તેમના પિતાના ઘર શોભવા લાગ્યાં, ચારે બાળાઓ પુરયના
ગથી સહજ અને સર્વ કળા ભણી. યૌવન પ્રાપ્ત થયું ત્યારે તેઓનું રૂપ અતિશય વૃદ્ધિ પામ્યું. પૂર્વ ભવના પ્રેમથી ચારેને નેહ થશે. ગુરૂ મહારાજ પાસે બારબત અંગીકાર કર્યો. પૂર્વભવે આપેલા દાનના પ્રભાવથી તે ચારે બાળાના તેના પિતાએ વિનયંધર કુમાર સાથે લગ્ન કર્યા સર
ખા પુવાળાનો સહેજે યોગ આવી મળે છે. પુણ્યાનુબંધી પુણ્યરૂપ વવિદથી સીંચન કરેલ સપ્તક્ષેત્રમાં વાવેલી લક્ષ્મી તેઓને ઉત્તમ પ્રકારના આનંદ ભાગવવાને ફળીભૂત થઈ. ( ગુરૂ મહારાજા રાજને કહે છે.) હે રાજન ! પુણ્યના પોગથી દેવતાઓ જેની સાનિધ્ય કરી રહ્યા છે એવા એ

Page #5

કમળન.
રૂપ સદ્ધમાત પતિને જે વિધિ કરે છે તેને કાળ નાશ થાય છે. તમે જાણો છો અને તેનો પ્રભાવ તમે નજરેજ જોયો છે કે જ્યારે તમે તેની ઉપર કુદ્રષ્ટિ કરી અને તેના શિયળતને ખંડિત કરવા ધાર્યું ત્યારે માસને દેવીએ તેના વિચિત્ર-બિભસરૂપ કર્યા. શીલથી જેઓનું તેજ - રાયમાન થઇ રહ્યું છે એવી તે મહાસતીઓના એક હુંકારાથી હાંકી કાઢેલ મનુષ્ય–તે ગમે તેવી વિઘાએ યુક્ત હોય તે પણ–ભસ્મસાત થાય છે પરંતુ પિતાના સમ્યકત્વ ગુણથી ઉત્પન્ન થયેલી દયાને લીધે તેઓએ તમારી ઉપર લેશ માત્ર ક્રોધ કર્યો નહિ અને તમને પ્રતિબોધ આપી અથવા ગમે તે પ્રકારે સમજાવી પોતાનું શીલ રક્ષણ કરવા ધાર્યું. સાસન દેવીની કૃપાથી તેઓ તેની મતલબમાં ફળીભૂત થઈ અને તમારે વિમાસવું પડ્યું. યક્ષ રાક્ષસ અને વિદ્યાધરો તેની વિરાધના કર્યાથી જે કરી શકે છે તે કરતા કોઈપણ મહા સતી તેના શીલનું ખંડન કરવાનો વિચાર કર્યો હોય તો વધારે શિક્ષા કરી શકે છે. હે ધરાધીશ! તમે પણ ભાગ્યશાળી કે કામદેવથી પીડિત થયેલા તમારા અમાને છેડીવારમાં જ ચેતાવ્યો અને વિપરીત કાચૈ કરતા અટકયા. શીલવૃક્ષનું એવું ઉત્તમ ફળ જાણીને તમારે તે વૃક્ષને ફળનું ખારવાદન કરવામાં ઉધમ કર યુક્ત છે.”
એ પ્રમાણે જ્ઞાની ગુરૂની વાણી સાંભળીને રાજાના મિત્ર પર ટિ પટલ નાશ પામ્યા અને સેવ ભાવને સભ્ય રીતે જણાવનાર અમકિત રત્ન પ્રાપ્ત થયું. મુનિ મહારાજાને પુન:પુન: નમસ્કાર કરી કહ્યું કે હે ભગવાન ! એઓ ધન્ય છે, એમનું જીવન સફળ છે કે જેનો વૃત્તાંત સર્વેને એકાંત સુખ આપનાર છે. હું તે મહા પાપી, દુકાર્ય કરવા વાળો, સતીઓને સંતાપનારો, નિંદનીયમાં પણ સિંધ અને હીન થકી પણ હીન છું. તોપણ એટલું જાણું છું કે પૂર્વ કાંઈ પુખ કર્યું હશે જેથી પૂજ્યપાદના વચનામૃત શ્રવણ કરવાથી મારા કણ પવિત થયા. જે એટલા પણું ભાગ્ય નહોતો આપી દેશના સાંભળવાનો વખત ક્યાંથી આવતા. હવે વધારે કહેવાથી સયું પરંતુ આપે વર્ણવેલ દર શિયલત આજથી જીવિત પર્યત સર્વથા પાળીશ. એમ કહી ચરિત્ર ગ્રહણ કરવાની ઈચ્છા બતાવી.
તે સમયે ચારે સ્ત્રીઓ સહિત વિનયંધર બે – સ્વામિના આપના વચનરૂપ મંત્રી અમારો વિષયગ્રહ નાશ પામ્યો માટે પુજા

Page #6

૩૬
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ ની પાસે અમે ચારિત્ર ગ્રહણ કરશે.
“ઉત્તમ કાર્યોમાં પ્રતિબંધ ન કર, ઉત્તમ પુરૂષોને ત્તમ ભાગે પ્રવનૈવું એ ઊંચતજ છે.” એમ ગુરૂ મહારાજાએ કહ્યું એટલે તેઓ સર્વે દી. ક્ષાની તૈયારી કરવા નગરમાં ગયા. રાજાને પુત્ર ન હોવાથી પ્રધાન અને સામંતોએ એકત્ર થઈ વિજ્ઞપ્તિ કરી.” પર તુ માં વૈરાગ્ય વૃદ્ધિ પામે ત્યાં બીજાઓનું તેવું કથન કેમ માન્ય રહે. રાજાએ તેઓ સર્વને સમજાવી જેને છ માસનો ગર્ભ થયો છે એની પોતાની વૈજયંતી નામે પટ્ટરાણને રાજ્યાભિષેક કરી, મંત્રી સામે તેને પિત પિતાના કાર્યમાં કુશળ રહેવાની આજ્ઞા કરી, વિનયંધર અને તેની સ્ત્રીઓને વારંવાર ક્ષમાવી, જિનેશ્વરના પ્રાસાદમાં અણહિકા મહોત્સવ કરી, સાત ક્ષેત્રમાં પુષ્કળ દ્રવ્ય વાવી, યાચકોને અગણિત દ્રવ્ય આપી મોટા આડંબરે દીક્ષા ગ્રહણ કરવાની તૈયારી કરી. ગુરૂ મહારાજા પાસે જઈ વિનયંધર, તેની સ્ત્રીઓ અને બીજા અનેક નગર જનોની સાથે દીક્ષા અંગીકાર કરી.
તેવાર પછી મંત્રી અને સામંતોએ આશ્વાસન કરેલી તે વૈજયંતી રાણી પુત્રની આશાથી પોતાને ગર્ભ સુખે પાળવા લાગી. જ્યારે પૂર્ણ સમય થયો ત્યારે એક દિવસ રાત્રીએ તેણીને પુત્રી પ્રસવી. તે જોઈને મનમાં અત્યંત ખેદ પામી–ત્રીને એકાંતે બેલાવી સર્વ વૃત્તાંત જણાવ્યો. તેઓએ એકાંતે ગોઠવણ કરી પુત્ર જન્મના સમાચાર બહાર પાડ્યા. વધામણીઓ આપી નગરમાં મોટો ઉત્સવ કર્યો. તે પુત્રીને તે દિવસથી એકાંતમાં રાખવા માંડી. જ્યારે યૌવન વય પામી ત્યારે રાણી અત્યંત વિચારમાં પડી. મંત્રીને બેલાવીને કહ્યું કે આને ચોગ્ય કોઈ મનોહર પતિ શોધે. તે સાંભળી મંત્રીએ પ્રભાવિક યક્ષની આરાધના કરી. ત્રીજે દિવસે તે યક્ષ પ્રસન્ન થઈ બોલ્યો કે–આ નગરની સીમમાં સરોવર તીરે હું પિતનપુરના રાજકુમારને લાવીશ. તે કુમાર આ કુંવરીને યોગ્ય વર છે; તે તેણીના પૂર્વ ભવને ભસ્તાર છે. આ નગરનો સામી થવાને પણ તેજ લાયક છે.
(મંત્રી, કમલસેન કુમારને કહે છે. તેને હું મંત્રી ચક્ષના આદેશથી ત્યાં આવ્યો. તે પછીનો સર્વ વૃત્તાંત તમે જાણો છે. મારી સાથે પુરૂષ વેશ ધારણ કરેલ જે કુમારને આપે તે તે કન્યાજ હતી. આપને જોવાથીજ તેણીનો તમારી ઉપર તીવ્ર રામ બંધાય તે આપ જાણો છો. માટે અન્યને ઉપકાર કરવાનેજ જેને શીલ છે એવા આપે તે કુંવરીનો મનોર

Page #7

મળ૨.
થ પૂર્ણ કર. હે રાજકુમાર ! આ પ્રમાણે પરમાર્થ છે. આપની પાસે મેં સઘળું યથાસ્થિત નિવદન કર્યું છે. હવે આપને યોગ્ય લાગે તેમ કરો.”
એ પ્રમાણેની આનંદકારી વૃત્તાંત રાજાળીને દાક્ષિણ્ય ગુણ સંપૂર્ણ કુમાર ખુશી થશે અને મંત્રીનું વચન માન્ય કર્યું. પૂર્વ ભવના સંબંધથી તેને પણ રાજકન્યા ઉપર તવરાગ થયો. મંત્રીશ્વરે સર્વ વૃત્તાંત રાણીને જણાવ્યા અને જયોતિયાને તેડાવી લગ્ન દિવસ મુકરર કર્યો. વિવાહને માટે અનેક પ્રકારની તૈયારીઓ થઈ અને લગ્ન દિવસે શુભ મુહુર્ત કમલસેન કુમારે ગુસેનાનું પાણગ્રહણ કર્યું. તેજ દિવસે તેને અંગદેશના સામ્રાજ્ય ઉપર પટ્ટાભિષેક કર્યો.
એ સમાચાર દેશોદેશ વિસ્ત કેટલાએક ને સાંભળી આનંદ પામ્યા અને કેટલાએક આશ્ચર્ય પામ્યા. આ જગમાં વિચિત્ર પ્રકારના મનુષ્ય હોય છે. કેટલાએકનો સ્વભાવ એવો હોય છે કે તેઓ અન્ય મનુષ્યોની ઉન્નતિને સહન કરી શકતા નથી અને તેની ઉપર મત્સર ધારણ કરે છે. વસુદેશની સમરસિંહ નામે રાજા તેવા સ્વભાવને હોવાથી આ સમાચાર સાંભળી કમલસેન ઉપર મસરભાવ ધારણ કરવા લાગ્યો. તેણે તરતજ ચંપાપુરીએ પોતાના દૂતને મોકલ્યો. તે દૂત કમલસેન રાજાની સભામાં આવી કહેવા લાગે કેમ સ્વયંભૂત રાજા ! માગત આવેલી રાજ્ય સંપત્તિ પણ મુશ્કેલીએ ભગવાય છે કે તું સ્વામી વગરની આ રાજ્ય લક્ષ્મીને ભોગવતા કેમ નથી હીતે. શું જગત્ સર્વ રાજા રહિત થયું છે? મારા સ્વામીએ કહેવરાવ્યું છે કે કયાં તો તારે જલદી તેની આજ્ઞા માન્ય કરવી. ક્યાં તો આ રાજ્ય છોડી પલાયન કરવું અને ક્યાં તો રણભૂમિમાં લડાઈ કરવાને સજજ થવું. એ શિવાય છે ઉપાય નથી.”
- દૂતની એવી વાણી સાંભળીને મનમાં ૐ ધ ઉત્પન્ન થયે તો પણ બહારથી દુર ક "લસેન ભૂપતિ બે –ભરી પોતાની થયેલી પૃથ્વીને બીજો કોણ ગ્રહણ કરવાની ઈચ્છા રાખે છે ? તારી સ્વામીને બહુજ આકાંક્ષા હોય તે તેને જલદી અત્રે મોકલે હું પ્રથમના બંને ઉપાય છોડીને સંગ્રામને વિષે સજજ છું રણભૂમિમાં તાહારા સ્વામીને હિપણ છેડીને શ્વાનપણું ન ગ્રહણ કરવું પડે એ ધ્યાનમાં રાખવા સુચવજે.
એવી રીતે કર્કશ વચન કહી દૂતને વિસર્જન કર્યો. પિતે ચતુરંગ સૈ. ન્ય સજ કરી દેશ સીમાડે મુકામ કયો સમરસિંહ પણ પિતાનું લકર

Page #8

૩
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ
લઈ ત્યાં આવ્યે. તે સેના પરસ્પર મળી. યુદ્ધની તૈયારી થઇ, તે સમયે મેટો આરંભ અને યુદ્ધમાં ઘણા મનુષ્યેાના ઘાણ નીકળી જશે એમ ધારી દયાળુ ચિત્તવાળા કમલસેને સમરિસ હને કહ્યું-યુદ્ધ તે આપણે એ કરીએ છીએ તેમાં ટ્રાકટ બીજાના પ્રાણને પીડા ઉત્પન્ન કરવાનું શું કારણ છે? માટે આ સર્વ આરબ નીવારી આપણે એ પરસ્પર યુદ્ધ કરીએ.' તેણે તે કબુલ કર્યું. એટલે બંને જણાએ યુદ્ધ કરવા માંડયું. ઘણીવાર સુધીતે એમાંથી એકે ટુડયા નહિ પરંતુ આખરે કમલસેન ભૂપતીએ એક પ્રહારથી સમરિસંહને મુા પમાડી. તરતજ તે ભૂમિ પર પડયા.તે વારે કમલસેને પેાત તેને પાણી સીંચવા માંડયું. વજ્રથી પવન નાખી કેટલીકવારે સ્વસ્થ કો. પુન:આધામના આપીને કહ્યુ હું રાજન્! તમે નામથી અને પરિશુામથી ખરેખર સમરસિંહુજ છે. માટે ખેદ ન પામે અને પુન:હથીયાર ધારણ કરી સજ્જ યાએ.
U
તેના તેવા વચન સાંભળી અહા ! કેવુ. આનું એનુ કળાકાશલ્ય ! એ કેાઈ રાજકુળમાં ઉત્પન્ન થયેલ છે. કયાં હુ વૃદ્ધ છતાં પણ લાંબી અને કયાં તે લઘુ ય તપર. મારામાં અને તેનામાં કેવા તફાવત ! મેં લેાદશાથી એનું અપમાન કર્યું અને આવા મેટે આરબ ચ્યા અને એણે મારી ઉપર ઉપકાર કર્યો અને તે સાથે આવા પ્રતિમય વચનેથી અત્યંત સતેલ પ્રમાટે છે. મારે ભાગને વિશે આશક્તિ યુક્ત નથી માટે હવે યાગાભ્યાસ કરવા એજ શ્રેયસ્કર છે. એમ વિચારી તે એણ્યેા હું મહાસત્વ ! માનવાતથી મૃતક તુલ્ય થયેલ જે હુ તેણે હવે તમારા જેવા વીર અને વિનયી પુષ ની સાથે યુદ્ધ કરવું કુત નથી. તમે મારી આઠ કન્યા સાથે પાણીગ્રહણ્ કરે અને મારૂં રાજ્ય શ્રદ્ધ કરે. હુ આ ભવ અને પરભવન વિષે દ્વિતકારી—ઉત્તમ ચારિત્ર ગ્રહણ કરીશ.
કમલર્સને વિનયપૂર્વક ઉત્તર આપ્યો કે-મહિપતિ! ક્રમાગત આવેલુ રાજ્ય તમેજ ભાગવા. વળી રસમય આવે પરલેાકનુ પણ સાધન કરો. એ મેં ઘણી રીતે સમજાવ્યે! પરંતુ વૈરાગ્યને વિષે રક્ત થયેલ તે સમયે નહિ એટલે તેની આ કન્યા અને રાજ્ય’એ સર્વે કમલસેને ગ્રહણ કર્યું. તેણે સુધમાચાયૅ સમીપે મોટા આડંબરથી દીક્ષા લીધી. કમલોન પતિ તે રાજ્યને દાબત ફેરી ખેવડી લ્ક્ષ્મીથી શેલતા ચાંપાપુરીએ આજ્યે પ્રા
શુરવીરણું : કેતું મહાન પુરૂષ જાય અવસ્થાવાળા વિન

Page #9

સબેધસારી,
૩૯ જ્ય સામ્રાજવે તે સુખ ભોગવતા કાળ- નિર્ગમન કરે છે તેવામાં એક દિવસ પિતનપુરથી તેના પિતા શત્રુંજય ભૂપતિનો દુત સભા મળે આવી પ્રણામ કરીને બેઠે. માતા પિતાના કુશળ વર્તમાન પુછયા એટલે તે બુદ્ધિમાન દૂત બેલે –
(અ .)
संबोधसत्तरी.
(અનુસંધાન પાને ૨૨ થી.) ઉન્માર્ગીપદેશકને દરીએ પણ ન જેવા એમ કહ્યા પછી ઉસજાશ અનુવૃત્તિએ ન ચાલવા માટે પણ ઉપદેશ આપે છે. परिवार पूअ हेउ, उसन्नाणं च आणवित्तीए ॥ चरणकरणं निगृहइ, तं दुलहं बोहिअं जाणं ।। ६१ ।।
અર્થ–પરિવારની પૂજાના હેતુએ ઉસજાની અનુવૃત્તિઓ ચાલે અને ચરણસિત્તરી કરણસિત્તરીને ગોપવે તેને બાધિ (સમકિત) દુર્લભ જાણવું. ૬૧
ભાવાર્થ– ગાથામાં મુનિરાજને ઉપદેશ છે. કોઈ મુનિ પિવાનો પરિવાર ઘણા હોય તે પ્રસંગે તે પરિવાર પૂજાવાને માટે કોઈ ઉસને એટલે ચારિત્રમાં શિથિલતાવાળી હોય તેની અનુવૃત્તિઓ ચાલે અને તે જ કારણથી પોતાના ચરણસિત્તરી અને કરણસિત્તરી ગુણને ગોપ– ફોરેવે ન. હીં. કેમકે જ ફોરવે તો આશ્રય લેવા ગયેલા ઊજાની લઘુના પ્રદર્શન થાય અને પોતાને પણ લોકો કહે કે આવા ગુણવાન થઈને નિર્ગુણીની નિશ્રાએ શા માટે ચાલે છે? આવા મુનિને શાસ્ત્રકારે દુર્લભ બોધિ કહ્યા છે. અર્થાત જેને સમકિતની પ્રાપ્તિ કરે છે એવા કહ્યા છે. ૬૧.
ઊસલાની નિશ્રાએ ચાલવાથી સારા મુનિમાં પણ દોષ પ્રાપ્તિ થયા વિના રહેતી નથી તે દષ્ટાંતવડે સિદ્ધ કરે છે –
अंधस्सय निंबस्सय, दुएहपि समागयाई मूलाई ॥ संसग्गेण विणहो, अंबो निंवत्तणं पत्ती ॥ १२ ॥ અર્થ-આસ અને નિબ બંનેના મૂળ એકઠા થયા છે. તેમાં નબ

Page #10

શ્રી જેનધર્મ પ્રકાશ, ના સંસર્ગથી આમ્ર વિનષ્ટ થયો અને નિંબ પણ પ્ર પા . ૬૨
ભાવાર્થ-આંબાના અને લીંબડાના મૂળીયાં ભૂમની અંદર જે એકઠા થાય તો બે મિષ્ટ રસને ત્યાગ કરી દઈને કટુપણાને પામી જાય છે અથાત લીંબડાની કડવાશની તેને સંપૂર્ણ અસર થઈ જામે છે એટલે તેના સંસર્ગથી તે વિકૃતિ પામી જાય છે. એ ઉપરથી વિચારવાનું એ છે કે આંબા જેવા ઉચ મેદ ૨સવાળા વૃક્ષને પણ હલકાની અસર થાય છે તો બીજા વૃક્ષની તો શી વાત તેમજ જે ઉત્તમ માનુષ્ય પણ હલકા મનુષ્ય ની સંગત કરે છે તો તે પણ તેવો થઈ જાય છે માટે મુનિ મહારાજાએ ચારિત્રમાં શિથિલ થયેલા પાસા ઊસના વિગેરેનો સંગ ન કરો. જે સંગ કરે તો જરૂર તેની અસર થયા વિના રહે નહીં એ આ ગાથાનો ભાવાર્થ છે.
વળી એજ વાતની પુટિને માટે કહે છેपक्कणकुले वसंतो, सउणीपारोवि गरहिओ होइ ॥ इय दंसणा सुविहिआ, मयि वसंता कसीलाण ॥ ६३॥
અર્થ-ચંડાળના કુળને વિષે વસતા એવા શકુન પારક (જ્યોતિષી) પણ નિંદનીક થાય છે. તેમજ સુવિહિત એવા મુનિ પણ કુરતીલી માં વસતા થકા નિદનીક થાય છે. ૬૩
ભાવાર્થ-શકુનાદિક અનેક વિધાન પારગામી એ મનુષ્ય પણ ચં. ડાળના કુળ (સમુહ)માં રહેતો હોય તો ઊલટો નિદાને પાત્ર થાય છે તે મજ સુવિહિત-સારા ક્રિયાપાત્ર એવા મુનિ પણ જે કુસીબીઆઓની સાથે રહે--તેનો સંસર્ગ રાખે તે અવશ્ય નિંદાને પાત્ર થાય છે. ૬૩
હલકાની સંગતથી એ પ્રમાણે હાની થાય છે એ બતાવીને હવે તે ની સાથે જ ઉત્તમની સંગતથી થતો લાભ બતાવે છ–
उत्तम जण संसग्गी, सीलदरिदपि कुणइ सीलर्छ ।। जह मेरुगिरिविलग्गं, तिणपि कणगत्तणमवइ ॥ ६४ ॥
અર્થ–ઉભજન સંગ સીલ રહીને પણ સીલ ચુકત કરે છે જેમ મેરૂ ગિરિ સાથે લગેશ ણ પણ સુવર્ણ પાને પામે છે. ૬૪
ભાવાર્થ-શીલ ગુણે કરી યુકત મનુષ્યને ઉત્તમ ન કહીએ તેમનો સંસર્ગ એટલે તેમની સંગત શીલ રહીન–શીળદરીદી મનુષ્યને પણ શીલા

Page #11

સંબોધશોત્તરી.
- sh) per he/9 ક હ ક ]hebla? ક ર્ક ર ) મેલું ઘાસ પણ સુવાના ભાવને પ્રાપ્ત થાય છે તેમ ઉત્તમ જન ૫૦ અનેક પ્રકારે કરીને શીલ ગુણ યુકત કરે છે.
હવ જે પ્રાણ મિથ્યાત્વને ઉદય હોય છે તેને સર્વે વાતમાં મિથ્ય ભાવ આવ્યા વિના રહેતો નથી એટલે તેને ઉત્તમ જનની ખરી પરીક્ષા પણ થતી નથી માટે મહા દોષને ઉત્પન્ન કરનાર તે એકમિથ્યાત્વજ છે એમ બતાવવા કહે છે
नवि तं करेइ अग्गी, नेव विसं नेव किन्हसप्पोअ ॥ जं कुणइ महादोसं, तिव्वं जीवस्स मिच्छत्तं ॥ ६५ ॥
અર્થ–તીવ્ર મિથ્યાત છવની સાથે જેટલો મહાન દેપ કરે છે તેટલે દેવ નથી અગ્ની કરતી, નથી વિપ કરતું અને નથી કૃષ્ણસર્ષ તેટલે કસ્તુ. ૬૫
ભાવાર્થ-સમકતના લક્ષણથી વિપરિત લક્ષણ છે જેનું તે મિથ્યાત્વ કહીએ-તેનો ભાવાર્થ ટુંકામાં આ નીચેના થકમાં બતાવ્યા છે.
अदेवे देवबुद्धिर्या, गुरुधीरगुरौ च या । अधर्मे धर्मबुद्धिश्च, मिथ्यात्वं तद्विपर्ययात् ॥ १ ॥
અદેવને વિષે જે દેવ બુદ્ધિ, અગુરૂને વિષે જે ગુરૂ બુદ્ધિ અને એ ધર્મને વિષે જે ધર્મ બુદ્ધિ-એવા વિપર્યયપણાથી મિથ્યાત્વ જાણવું.”
ઉપર પ્રમાણેન વિપરિત લક્ષણવાળું મિથ્યાત્વ જેવો જીવનો દેવ કરે છે તેવો દેવ નથી અગ્ની કરતું, નથી વિથ કરતું અને નથી કાળા સર્પ પણ તેવો જ કરતું. કારણ કે અગ્નિ, વિષ અને કૃષ્ણસર્પ તો એક એક વાર પ્રાણને નાશ કરી શકે છે–પણ મિથ્યાત્વ તો અનેક ભવ બ્રમણ કરાવીને અનેકવાર મૃત્યુ પમાડે છે માટે મિથ્યાત્વ સર્વથા ત્યા છે એમ સમજી સુદેવ, સુગુરૂ અને સુધર્મને વિષે ચિત્ત લગાડી સમકિતને અંગીકાર કરવું.
વળી મિથ્યાત્વ સતે બીજું બધું નિરર્થક છે એમ બતાવવા કહે છેकई करेसि अप्पं दमेसि, अथ्थं चयसि धम्मथ्थं ॥ इकं न चयास मिच्छत्तं, विसलवं जेण बुड्डिहसि ।। ६५॥

Page #12

શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. અર્થ-કટ કરે છે, આભાને દમે છે અને ધર્મને અર્થ દ્રવ્યને તને છે પણ જે વિષલવ તુલ્ય મિથ્યાત્વને તજનો નથી તો તે સર્વ નિરર્થક છે કારણ કે મિથ્યા કરીને સંસાર સમુદ્રને વિષે અડે છે ૬૬ . ભાવાર્થ-કદ જે કાય કલેશ તે કરે, આત્માને વશ કરે, ધર્મ કાર્યમાં દ્રવ્ય વાપરે પણ જે મિયાત્વને તજે નહી તો જેમાં અનેક પ્રકારની મિછ રસવતી ઝેરના બિંદુ માત્રથી કેર મય થઈ જઈને અભક્ષ અને નિરર્થક થાય છે તેમજ એ સર્વ કરણી નિરર્થક થાય છે. અને તે મિથ્યાત્વના ભારવડે પ્રાણ સંસાર સમુદ્રમાં બુડે છે. ૬૬
અપૂણ.
મનુષ્યભવ પામીને ઘર્મમાં આળસ
ન કરવા વિષે. निःस्वः स्वित्सदसीश्वरस्य हि गतो राज्ञा तु तस्मै वरो। दत्तो लाहि गृहाद्यदीच्छसि धनं गेहे गतोऽवक खियं ।। तं साप्यानय खादयामि पुरतो भुक्त्वा प्रमुप्तस्तदो थ्थाप्याप्रेष्यत नाटयमैक्षत तु नो तन्नाप्तमस्ते रवौ ॥ १॥
કોઈ એક જન્મ દરિદ્રી પુરૂષ એક દિવસ રાજાની સભામાં યાચના કરવાં ગયો. રાજાએ પુછ્યું કે તું કોણ છે ? તેણે કહ્યું કે હું જન્મ દરિદ્રી છું. ત્યારે રાજાએ તેને વર આપ્યો કે “આજ સાંજે સૂર્ય અસ્ત પામે ત્યાં સુધીમાં મારા ભંડારમાંથી જેટલું દ્રવ્ય તારાથી લઈ શકાય તેટલું તું લઇ જા.” આ પ્રમાણેના રાજાના વચન સાંભળીને તે મૂખ દરિદી પિતાની સ્ત્રીને પુછવા ઘેર આવ્યો અને તેની પાસે રાજાએ કહેલાં વચન કહી સંભળાવ્યા. સ્ત્રીએ કહ્યુ કે “ તમે સત્વર જાઓ અને જેટલું લવાય તેટલું દ્રવ્ય લાવવા માંડે.” ત્યારે દરિદ્રી છે કે પહેલાં જમીને પછી જઇશ. કહ્યું છે કે “ હજાર કામ મુકીને જમવું.” સ્ત્રીએ તરતજ રસોઈ કરીને જમાડો અને દ્રવ્ય લેવા જવાનું કહ્યું. એટલે તે દરિદ્રી બોલ્યો કે “હમણાજ જન્મે છું એટલે મારું પેટ ભરાણું છે તેથી એક નિદ્રા લઈને પછી

Page #13

ધર્મમાં આળસ ન કરવા વિધે. જઇશ.” એમ કહીને સુતો. ઘણીવાર થઈ પણ જાગ્યો નહીં એટલે તેની સ્ત્રીએ જગાડીને દ્રવ્ય લેવા મોકલ્યા. પણ જતાં રસ્તામાં કાંઈક નાટક થતું હતું તે જોવા ઉભા રહ્યા. જોતાં જોતાં સૂર્ય અસ્ત થવા આવ્યો એટલે રાજ્યના ભંડાર તરફ ચાલ્યો. ઠેઠ પહોચ્યો નહીં એટલામાં ભંડારી સૂર્ય અસ્ત થવાથી ભંડાર બંધ કરીને આવતો સામો મળે. એટલે દરિદ્રી શોચ કરતે પાછા વળે અને આખો જન્મારો દરિદ્રીને દરિદ્રીજ રા. એ પ્રમાણે જે પ્રાણી દુર્લભ એવી ધર્મની સામગ્રી પામીને ધર્મ આચરત નથી તે મૂઢ તે ભાગ્યહીન દરિદ્રીની પેઠે ભવાંતે પશ્ચાત્તાપ પામે છે. આ મનુષ્યજન્મ, આર્યક્ષેત્ર, ઉત્તમકુળ, પાંચ ઈદ્રીની પૂર્ણતા, નિરોગીપણું, આયુષ્યની દીર્ઘતા અને એ સર્વની સાથે અત્યંત દુર્લભ એવી દેવગુરૂ ધર્મની જોગવાઈ પામ્યા છતાં પણ અનેક પ્રાણીઓ ખાવામાં, પીવામાં, પહેરવામાં, ઓઢવામાં, સુવામાં, નિદ્રા લેવામાં, સ્ત્રીસંગમાં, પુત્ર પુત્રાદિકમાં, કુટુંબ ૫રિવારમાં, પાર્જનમાં અને બીજા અનેક પ્રકારના સાંસારીક કારમાં નિમગ્ન થઈ જઈને ધર્મારાધન કરતા નથી તે પ્રાણીઓ પાછળથી પ્રાણુત અવસરે જ્યારે આગામી ભવમાં સહાય કરનાર સ્ત્રી, પુત્ર, પરિવાર કે દ્રવ્ય કોઈ થશે નહીં એમ જાણે છે અને પરભવની કમાણ અહીં ખરચાઈ જવાથી તેમજ નવી કમાણી ન કરવાથી પિતાને ધર્મ-પુન્યરૂપ દ્રવ્યથી રહીત દરિદ્ર અવસ્થામાં દખે છે તેમજ વળી સાંસારીક કારણોમાં તથા દ્રવ્યોપાનમાં અનેક પ્રકારના પાપકર્મ બાંધેલા તેના માઠાં ફળ પતાને જ ભોગવવા પડશે એવું લક્ષ પર રમી રહે છે ત્યારે પછી પૂર્ણ પશ્ચારાપરૂપ સમુદ્રમાં ડુબી જાય છે અને પિતાને નિરાધાર જાણું તરફડીઆ મારે છે. કહ્યું છે કે
नृजन्म दुर्लभं प्राप्य, ये धर्म नाचरंत्यथ ।
ते भाग्यहीनवत् मुढा, शोचयंति भवांतके ॥ १ ॥ “દુર્લભ નર જન્મને પામીને જે પ્રાણુઓ ધર્મ પ્રત્યે આચરતા નથી તે મૂઢ ઉપર કથામાં બતાવેલા ભાગ્યહીન પુરૂષની જેમ ભવાંતે-મરણ સમયે શેચના–પશ્ચાત્તાપ કરે છે. ”
ઉપર લખેલી દરિદ્રીની કથાનો ઉપાય આ પ્રમાણે છે – राजा जिनेश्वरोद्यत्र, नृभवः कमलागृहं ।

Page #14

શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. द्रव्यं दानादिकं ज्ञेयं, मार्तडशायरेव च ॥१॥ विषयादिषु ये सक्ता, स्तथैव कौतकादिषु । ते हारयंति सर्बस्वं, मानवा मानमोहिताः ॥ २॥
અહિં રાજાનો શ્રીજિનેશ્વર છે. મનુષ્ય ભવરૂપી કમળાગૃહ-એટલે રાજ્યભંડાર છે દાનાદિક ચાર પ્રકારનો ધર્મ (દાન, શિવલ, તપ અને ભાવ) તે દ્રવ્ય છે અને આયુષ્યરૂપ સૂર્ય છે.” ૧
શ્રી જિનેશ્વર ભગવંત ભવ્ય મનુબેને કહે છે કે “ તમારા આયુષ્ય રૂપી સૂર્ય અસ્ત થયા અગાઉ મનુષ્યભવરૂપ રાજ્યભંડારને પામીને ચાર પ્રકારના ધર્મનું આરાધન કરવારૂપ દ્રવ્ય જેટલું લેવાય તેટલું લઈ લે.” આ પ્રમાણેના રાજાએ આપેલા વરરૂપ શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતના ઉપદેશને સાંભળ્યા છતાં પણ પેલા દરિદ્રી પુરૂધની પેઠે જે પ્રાણી સંસારના વિધવાદિકને વિષે તેમજ કૌતકાદિકને વિષે આસક્ત થઈને પિલો દરિદ્રી સૂર્યરત સુધીમાં જેમ દ્રવ્ય લેવા માટે પહોચ્યા નહીં તેમ આ મનુષ્યજન્મ સંબંધી આયુષ્ય સંપૂર્ણ થતા સુધીમાં પણ જેઓ ધર્માચરણ કરતા નથી તેવા સંસારના માનમાં હિત મનુષ્ય પોતાના સર્વસ્વને અર્થાત મનુષ્યજન્મરૂપી અપૂર્વ સામગ્રીને હારી જાય છે અને પાછળથી પશ્ચાત્તાપ કરે છે માટે ભવ્ય પ્રાણીઓએ ધર્મના કાર્યમાં પ્રમાદ–આળસ ન કરવું.
કેટલાક મનુષ્ય ધર્મના કાર્યો આગળ ઉપર કરવાના વિચારથી મુલતવી રાખે છે પરંતુ આયુષ્ય અસ્થિર છે. તેને બીલકુલ ભરો નથી, નાના કે મોટા સર્વે કાળના સપાટામાં તો આવી રહેલાજ છે. ઘરેટીમાં નાખેલા દાણુની પેઠે સર્વે જીવો કાળના મુખમાં આવેલા દાવ્યું છે. ફરતી ઘટીમાં જે દાણાને વારે આવે તે કચરાઈ જાય છે તેમાં નાના મોટા કાંઈ ગણના રહેતી નથી તેમજ કાળના મુખમાં નાના મોટા કાંઇ ગણતી નથી. માટે જે ઉત્તમ કાર્ય કાલે કરવાનું છે તે આજેજ કરવું. વાયદા ઉપર રાખતાં જે વખત કાળ આવી પહોચશે તે વખત વગર વિશે તેને સ્વાધિન તો થવું જ પડશે અને મનની ધારણા મનમાં રહી જશે.
જે પ્રાણીઓ ધર્મના કાવ્ય મુદતપર રાખે છે તેઓ સાંસારીક કાર્યોમાં તેમ કરતા નથી પણ તેતો નિરંતર કર્યા જ કરે છે ત્યારે જે કણે ફરવા

Page #15

જી.
૪૫
કર્મ બંધ થાય તે કરવું અને આગામી ભવના સહાયક ભૂત ધમાચરણ ન કરવું તે આમ હિતેચ્છુ જનાનું કર્તવ્ય નથી. આ પ્રમાણેના સદુપદેશને અંત:કરણમાં ધારણ કરીને નિરંતર આછાસને તક દઈને ધર્મકાર્યમાં ઉદ્યભવન થવું એજ શ્રેયસ્કર છે.
તથાસ્તુ.
ચી.
આ સંસારના વિષે અનેક પ્રાણુઓ સ્ત્રી સંબંધી મોહને વિષે ફરી પડેલા છે. અને તેથી કૃત્યાકૃત્યને વિચાર ભૂલી જઈને તેના વિકાસમાં નિમગ્ન થઈ રહે છે. શાસ્ત્રકાર પ્રાણીઓને અઘોગતિ પમાડવાને સ્ત્રી એક મુખ્ય અને પૈઢ સાધન છે એમ કહે છે. શ્રી અધ્યાત્મ ક૯૫૬મને વિષે સ્ત્રી મમત્વ મોચના ધિકારે કહ્યું છે કે – निभूीमविषकंदली गतदरीव्याघी निराव्होमहा व्याधिzत्युरकारणश्च ललनाऽनभ्रा च वज्राशनिः ॥ बंधुस्नेहविघात साहसमृषावादादिसंतापभूः प्रत्यक्षापिचराक्षसीति बिरुदैः ख्यातागमे त्यज्यतां ॥१॥
સ્ત્રી ભૂમિતિના ઉગેલી વિષકંદળી–વિષના નવા અંકુરની શિખા છે, ગુફાથી રહિત પણ વાઘણ સરખી છે, કોઈ નામ વિનાના પણ મહા રોગરૂપ છે, અકારણ–અપથ્ય સેવન અજીર્ણદિક કારણ વિના જ મૃત્યુ તલ છે, વળી વાદળ રહીત વજુ સરખી વિજળીરૂપ છે, સ્વજનના સ્નેહનો નાશ કરનારી છે અને સાહસ જે અવિચારિત કાર્યનું કરવું તથા અસત્ય બોલવું અને આદિ શબ્દથી અદત્ત, અબ્રહ્મ અને પરિગ્રહાદિક તે સંબંધી જે સંતાપ તેની ઉત્પત્તિનું સ્થાનક છે વળી સાક્ષાત્ રાક્ષસી તૂલ્ય છે. આ પ્રમાણેના બિરૂદોએ કરીને સિદ્ધાંતમાં સ્ત્રીને વખાણેલી છે. માટે તેને ત્યાગ કરવો એ જ યુકત છે”
વળી શાસ્ત્રકાર ઉપદેશ આપે છે કે હે ભવ્ય પ્રાણી ! હે કરીને મને

Page #16

४४
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ નેવર છે વાણું જેની એ સ્ત્રીઓને વિષે પ્રેમ કરીને મેહ પામે છે પરંતુ શું તું એમ નથી જાણતો કે સંસાર સમુદ્રમાં પડતા પુરૂષના - ળામાં સ્ત્રીઓ શિલાઓ બાંધે છે. વળી તે આમહિને મછુ ! ચામડી, હા, ચરબી, આંતરડા, પાંસળીઓ, મેદ, રૂધિર, માંસ, વિષ્ટા, મૂત્ર, કફ, પિત, લેષ્માદિક અપવિત્ર અને ક્ષબુ વિનાશી પુગળના સ્કંધથી બનેલું જે સ્ત્રીનું શરીર તેમાં તું સુવટ આકાર જોઈને મેહ પામે છે પરંતુ વાસ્તવીક રીતે તેમાં તું શું મનોહર પણું દેખે છે એતો માત્ર આ પવિત્ર અને અસ્થિર પુગળને પિંડ છે તેમાં કાંઈ સાર નથી. વળી હે પ્રાણ ! તું રસ્તે ચાલતાં થોડી પણ વિણદિક દુર્ગધી વસ્તુ દેખે છે તે નાક મરડીને દુ
ચ્છા કરે છે, નાક આ દુર્ગધ ન પેસી જાપ એવી ધારણાથી વસ્ત્ર ઢાંકે છે તે છે મૂખ! એવા અપવિત્ર પદાથોથી જ ભરેલા એવા સ્ત્રીના શરીરને શું અભિલાષ કરે છે? વળી એવા દુર્ગધી પદાર્થડે બનેલા તન્મય જે સ્ત્રીઓના શરીર તેને વિષે મેહ પામીને તેનું સેવન કરનારા પ્રાણીઓ આ ભવમાં સંતાન પુત્રાદિક તથા વ્યાદિક તેની ચિંતાને સંતાપ ભાગ છે અને પરભવને વિશે દુર્ગતિ પ્રત્યે પામે છે.
વળી પ્રાણુ! તું ચિત્તની પ્રસન્નતાએ કરીને સ્ત્રીઓને છગને વિછે મોહ પામે છે પરંતુ એક ક્ષણમાત્ર સુક્ષ્મ દુહીએ કરીને સમ્યક્ પ્રકારે તેનું સ્વરૂપ વિચાર અને પવિત્ર અપવિત્રપણને ભેદ લક્ષમાં લે એટલે તને અપવિત્રપણાના પિંડરૂપજ સ્ત્રી શરિ૨ જણાશે માટે તું તેને રાગ તને અળગે થા. વળી હે ભવ્ય ! વિકસિત નેલવાળી સ્ત્રીઓના મુખ, નેત્ર, સ્તન અને જધદિક અવયને સગપણે તો તું મોહ પામે છે પરંતુ તથા પ્રકારના મોહ થકી ઉત્પન્ન થનારી મહા દુઃખમય નર્ક સંબંધી આગામિ કર્થનાઓનો તું કેમ વિચાર કરતો નથી ? એ સ્ત્રી વિષ્ટાદિકે રેલી ધમણ સરખી, બાર ધારથી નિરંતર વહેતા અશુચિ પદાર્થીવાળી અને ચપળતા. કપટ અને અસત્યના ગૃહરૂપ તેમજ પુરૂષોને ઠગવામાં અત્યંત કુશળતાવાળી છે. વળી જન્માંતરનાં સંબંધવડે અથવા સ્નાન, તિલક, વર તથા આબરણો વડે મોહ પામીને તેનું સેવન કરતાં અવશ્ય અધો ગતિને આપનારી છે માટે ભવ્ય પ્રાણીઓએ સારાસારનો વિચાર કરીને તેને ત્યાગ કરવો અને પિતાના આ ગુણને પ્રગટ કરવા ઉધમ કર, આદિતવાંચ્છક જનનું એજ કર્તવ્ય છે.
તથાસ્તુ.

Page #17

ત્તમાન સમાચાર.
वर्त्तमान समाचार.
Q
અને
जैनवर्गने अगत्यनी सूचना. ( પુનામાં પ્રતિષ્ટા મહેાત્સવ. )
ગયા વૈશાખ શુદ્ધિ ૬ ૩ શ્રી પુના શેહેરમાં લશ્કર સદર ખારમાં શુ ચાર વર્ષથી બનાવેલા એક જૈનમંદિરમાં શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામિની પ્ર તિષ્ટા કરવામાં આવી છે. તે સબંધી મહેસવ બહુ સુંદર થયા છે. લકરમાં શ્રાવક વર્ગની સુમારે એક સાદુકાન છે. આ મડ઼ાત્સવમાં સાતે એ. * સખા આનદ હતા. દેશી પરદેશી માણુસા સુમારે પાંચ હજાર એકઠું' થયું હતું. વરધેડા માટે શ્રી અમદાવાદથી ચાંદીને ૫ મંગાવ્યેા હતા. શુદ ૫ મે તથા શુદ ૭ મે એમ એ વઘેાડા ચડયા હતા તેની શેશભા પ શુ અદ્ભુત હતી. બીજા સરામ સાથે વરઘેડામાં ત્રસે તેા ઘેાડાગાડીગ્મા હતી. એ દેરાસરજી બંધાવવામાં સુમારે રૂપૈચ્યા પચીસ હુન્નર ખર્ ચ્યા છે. મુળનાયકજી પધરાવાના રૂ ૨૫૦૦) થયા છે અને કુલ ઉપજ પંદર હજાર રૂપૈઆની થઇ છે. આવે પ્રસગે જૈનવર્ગની ઊદારતા અને ઉસાદુ બહુ મોટા રૂપમાં પ્રદર્શીત થાય છે. ગયે વર્ષે પણ મારવાડીને દરે પેાસ શુદ ૧૨ શે પ્રતિષ્ટા થઇ છે તેમાં રૂ. ૨૦૦૦૦ ) ની ઉપજ દેરાસ૨૭માં થયેલી છે. વળી એ શુભ પ્રસંગે જમણવાર સુધાંત સર્વે ખરચ ક રવાનું એક ગ્રહસ્થેજ રાખેલું તેણે સુમારે રૂપીયા પંદર હજાર ખરચ્યાછે. આ મહાત્સવમાં પણ જમણવાર આઠ દિવસ ચાલેલ છે અને પ્રતિષ્ઠાને દિવસે મે!ઢું સ્વામિવત્સલ ( નવકારશી ) થયેલ છે.
પ્રસંગોપાત જૈનવર્ગને સૂચના તરીકે જણાવવાની જરૂર લાગે છે કે હાલમાં દર વર્ષે ત્રણે સ્થાનકે પ્રતિષ્ટા વિગેરે મહેાત્સવ થયાના તેમજ એ શુભ કાર્યમાં ૬૧રે રૂપૈયાને ખર્ચ કર્યાના ખબર આવ્યા કરે છે અને તેથી જિનચૈત્ય અને જિન બિંબ એ એ ક્ષેત્રની પુષ્ટી સારી રીતે થયા કરે છે પરંતુ બાકીના ક્ષેત્રા માંડેના જ્ઞાન અને શ્રાવક શ્રાવીકા એ ક્ષેત્રીની પુષ્ટી ના ખબર કવચીતજ મળે છે. કાઇ પણ સ્થળે સારા મેટા પાયા ઊપર જૈનશાસ્ત્રાના ભડાર કરાવ્યાના ખબર મળતા નથી તેમજ જૈનબધુતે વ્યવહારમાં નિતિવાન અને પ્રમાણૂિક થવા માટે તેમજ અને એને સારી

Page #18

શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ,
૪૨
યાચના
રીતે અભ્યાસ કરીને શ્રાવકના આચારની શુદ્ધિ થવા માટે જ્ઞાનાભ્યાસ કરાવવા સારૂ જૈનશાળાઓ સ્થાપન થયાના ખબર કર્ણને પણ દુર્લભ થઈ પડયા છે. જે કાર્યની ખાસ આવશ્યકતા છે તે ઊપર આપણા જૈનબધુ તુ લક્ષ દારાતુંજ નથી. એક કરે તેમ બીજાએ કરવું એવી રૂટી પડી ગઇ છે પરંતુ વિશેષ લાભના કારણના વેચાર કરવામાં પાછળ પડેલા છે, સ્વામીવચ્છળ કરીને એક હાર રૂપૈઆ ખરચનાર જો તેટલીજ કમ્ જૈનબન્ધુએના વિદ્યાભ્યાસની વૃદ્ધિ માટે જૈનશાળા સ્થાપીને વાપરેતા તેથી ઊત્તરાત્તર કેટલા બધા લાભ થાય તે વિચારવું જોઇએ. એટલુંજ નહીં ૫ણુ કદી એક ટકમાં હજાર રૂપીઆ ખરચી ન નાખતાં ગરીબ સ્વામી ભાઇઓને આશ્રય દેવામાં તેટલા રૂપૈઆ વાપરે તે કેટલે વિશેષ લાભ થા ય? વિચાર કરતાં અનુમાન બંધાય છે કે દર વર્ષ લાખા રૂપીઆ સ્વામી વત્સળ તરીકે દેશ દેશમાં આપણા જૈનબન્ધુએ વાપરે છે પરંતુ ખરૂ સ્વા મીવત્સળતેા સીઝાતા શ્રાવક ભાઇઓને આલઅન દેવુ તેજ છે. એક સા થે હજારે રૂપીઆ ખર્ચનારે કાઇ શ્રાવકને આજીવીકાને માટે કરતા જોઇ શું શરમાવું ન જોઈએ? તેમજ એક વખત પેતે સ્વામિ વસ્ળ કરીને હજારા રૂપીઆ ખરચે અને બીજે વખત એક ખરેખર ૬ખી સ્વામીભાઈ યાચના કરવા આવે તે વખત તેના તીરસ્કાર કરે એ થોડી શરમની વાત છે? માટે શ્રીમતાએ એકઠા મળીને એવા ખર્ચ કરવા માટે ધારેલા રૂપૈઆનું એક ક્રૂડ કરીને તેમાંથી ગરીબ શ્રાવક ભાઇઓને આ જીવીકામાં આલંબન દેવુ જોઇએ. ખર્ચની અડચણુના કારણથી વિદ્યા ભ્યાસ ન કરી શકનારા જૈનબાળકોને સહાય આપીને વિદ્યાભ્યાસમાં આગળ વધારવા જોઇએ. સારા શિક્ષકા રાખીને જનબંધુઓને શ્રાવકને આ ચાર વિચાર સમજાવવા જોઇએ. સારી રીતે જૈનશાસ્ત્રનેા અભ્યાસ કરા વીને તેમાં કેલ્લાએક શ્રાવકોને પ્રવીણ બનાવવા જોઇએ કે જેથી કાઇને જૈનશાળા સ્થાપવા વિચાર હેાય તે તેને શિક્ષક મળી આવે અને તેની આ જીવીકા સુલભ થાય. આવાં આવાં ખાસ કત્તવ્યે જનવર્ગ માંહેના શ્રીમતાએ કરવા ચેાગ્ય છે. જે આવી બાબતપર લક્ષ દેવાશે તે સ્વપર દયાને અને સ્વપરહિતના ખરા લાભ મળી શકશે.
તથાસ્ત.

Page #19

पुस्तकोनी पहोच.
દ્વી ત્રિયા નિષેધ નિષધ—રચનાર ગંગામાઇ પ્રાણશંકર માણસા કન્યાશાળાના હેડ મીત્રેસ તરફથી બક્ષીસ આવેલ છે તે સ્વીકારીએ છીએ વિષયે ઉપયાગી છે પરતુ તેને માટે લેખન શક્તિ વધારે સારી જોઇએ જેથી વાંચનારને અસર થઇ શકે બુકના પ્રમાણમાં આઠ આના મત વધારે રાખેલ છે, જોઇએ તેમણે ત્યાંથી મગાવવી.
ગ્રાહકેાને અગત્યની સૂચના.
દરેક ગ્રાહકાએ લવાજમ મેાકલવા સાથે ભેટની મુકના પાસ્ટેજ માટે આરધાઆના પ્રથમથીજ વધારે મેાકલવા જેથી સેટ મેાકલતાં વિલખ ન થાય અને ગ્રાહકાને અરધાઆના મા કલતાં બીજા મરધાઆના ખરચવા ન પડે,
છપાઇને બહાર પડી છે. ચરિત્તાવી અથવા जैनकथा संग्रह
કિંમત દાઢ રૂપીઆ પેસ્ટેજ એ આના. પ્રથમથી નામ નોંધાવવા સાથે કિંમતનેા રૂપીએ સવા અને પાસ્ટેજના એ આના મેકલનારને મુકે। મેાકલાવી છે. કિંમત ન માકલી હાય તેણે મેાકલવી અને મુક મગાવી લેવી. પાસ્ટેજ ન મેકલ્યુ હેાય તેમણે પાસ્ટેજ મેાકલવુ,
નવા ગ્રાહકાને હવેથી કિંમત વધારવામાં આવી છે. તે જૈનશાળા માટે અથવા ઇનામમાં આપવા માટે મંગાવનારને સારૂં પ્રથમના ભાવજ કાયમ રાખ્યા છે. માટે જોઈએ તેમણે મગાવી લેવી.
પણ
તુંત્રી
છપાઇને બહાર પડી છે.
इंढक हितशिक्षा अपरनाम गप्पदीपिका समीर કિ મત અરધે! રૂપીએ પેાસ્ટેજ એક આને ઢુંઢક સતના ખંડનમાં અદ્યાપિ પર્યંત ઘણા ગ્રંથા લખાયા

Page #20
છે. બ્રણી મુકે છપાયેલ છે તેમાં આ ગ્રંથે આર વધારા કર્યા. છે. મા. મુકેમાં મુખ્ય તા કુંઢેક મતિ આયા પાર્વતીની છપાવેલી જ્ઞાન (ગ 5) દીપીકાનું ખંડન છે પરંતુ પાછળ એકસે અનાતર વિગેરેમાં હું ઢક મતિની ધણી ફયુકિતઓને અપાસ્ત કરેલી છે. ભાષા હિન્દુસ્તાની પણ ખુલ્લી રીતે સમજી શકાય તેવી છે. અને ક્ષર શાસ્ત્રી છે. પુ'ઠા પાકા "ધાવેલ છે. બુકના અને પ્રયાસના પ્રમાણમાં કિ”મત વધારે નથી. નવા ગ્રાહુકાને માટે પણ પ્રથ મ. પ્રમાણેજ કિંમત રાખેલી છે. જોઇએ તેણે મગાવવી. કિમત પારટેજ સાથે નવ ના મેકલવા તલી लवाजमनी पहोच. 1-3 શા. ઘેલાભાઈ દેવચંદ | 1-4 શા. ચુનીલાલ જેઠાભાઈ 1-3 મેતા. નરશીદાસ અમરશી | 1-3 શા મગનલાલ ઠાકરશી ર-૪ શા. છગન ખીમચઢા ' 8 જા. ગાલભાઈ હું રગાવનદાતા 1-3 શા. માહેન વાલજી 1-2 શા. જ્ઞાનચદ નાનાચંદ 4-8 બાઈ સુદરબાઈ. 13 શા. અંબાઈદાસ ગણેશ | 1-3 શા. હીરાચ'દ મોહનચંદ 13 બાઈ ચંચળ 1-3 શા. તલ કશી પીતામર 13 શેઠ. સેમચંદ પાનાચંદ 1 3 શા. ઝુંઝા ભીખા - 1-3 શા. ચુનીલાલ ડાયાભાઈ 1 7 શ્રી જન જ્ઞાનાધાતક સભા 1-3 શા. હરીલાલ મગનલાલ ૩—ટ દેશી ગાપાળજી રતનશીં. 1-3 વારા સુજાણ ચ દ જીવરાજ 1-3 શા. લલુભાઈ નાગરદાસ. 1-3 શાહ દામજી જેઠા. 10 શા. મગન તારાચંદ | 1-3 શોર્ટ. ઓતમચંદ હીર જી. 13 ગાંધી કાળીદાસ દેવકરણ 1-3 શા! 0 રૂપશી જેઠા.. 13 ગાંધી ફાળીદાસ કસ્તુર 1-3 શાહ શામજી વીરજી 13 શા. ભગવાન લવજી 13 શા ખુશાલદાસ કાળીદાસ. 13 શાસ. પ્રેમચ દ વીરપાળ 26 વૈદ મગનલાલ ચુનીલાલ. ૦રે શા. ભુરામ દેવચંદ 2-6 ડાકતર ગોવીંદ રાવ દીપાજી 1-3 શા. ઘેલાભાઈ શવજી 1-3 શા છે સપદ ધરમચંદ 1-3 શા. પ્રેમા લાલાજી 1-3 2.0 ગીરધર લેરાભાઈ. 13 શા. સાકરચંદ ખેતશી 1-3 શાહ મેડી, 6 ખ્યાલ ચ દ. 1-4 શા. માતીલાલ જેચ દા ર—છ શાહ સુદરજી કાળીદાસ ( 1-4 શા. મલુક... દ હરજીવનું 4-12 શા૦ છગન લમ્મીચંદ 'છૂક-૪ શા. ગુરબડ મહાલાલ 1-3 શા૦ વીર 6 જસરાજ, For Private And Personal Use Only