Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
जन धर्म प्रकाश
JAIN DHARAMA PRYKHAS
પુસ્તક ૬ હું. જે શુદિ ૧૫ સંવત. ૧૯૪૬ ક. ૩ જો वसंततिलका.
प्रशम रस निम, दृष्टियुग्मं प्रसन्नं वदन कमल मंकः कामयी संग शून्यः कर गुण यत्ते, शस्त्र संबंध बंध्यं वदसि जगति देवी, वीतरागस्त्वमेव ॥ १ ॥ प्रगट कर्त्ता.
श्री जैनधर्ममसारक सभा ભાવનગર.
अमदावादमां.
ग्लोवनीयुसर प्रीन्टींग प्रेसभां".. શા॰ નથુભાઈ રતનચંદે છાપી પ્રસિદ્ધ કર્યું.
સને ૧૮૧૨
શક ૧૮૧૨. भूल्य वर्ष १ त ३१-०-० गाउथी पोस्टेल २०-३-०६
३०-२०
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જી
अनुक्रमणिका.
વિષય.
છુ.
આત્મા તગલખનાર મુનિરાજ શ્રી શાંતિવિજયજી) ૩૩
૨. સામાયિક,
૩૯
૪૩
૪૬
૪૭
४८
અમરદત્ત અને મિત્રાનદ, સ સમાચાર
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪ કુમતિષ્ઠત વસ્તુમાન ચચા.
અત્યંત ખેદકારક મૃત્યુ (શ્રાવક તૈમચંદ્ર મુળચંદ)
ખાસ સૂચના.
જ્ઞાનનુ બહુ માન જ્ઞાનાવરણી કર્મને ક્ષય કરે છે અને જ્ઞાનની આસાતનાથી જ્ઞાનાવરણી કર્મ બંધાય છે માટે ચેપ નીઓને રખડતુ ન મેલતાં ઊંચે આસને મુકવુ અને આદ્યત લક્ષપૂર્વક વાંચી યચારાતી ધર્મકાર્યમાં પ્રવર્ત્તવુ.
ગ્રાહકાને ભેટ. रतिसार कुमारनुं चरित्र.
જે ગ્રાહકેા તરફથી લવાજમ મળેલુ છે તેમને સદરહુ ટની બુકે! મેાકલાવી દીધી છે. જે ગ્રાહકોએ તેનુ પાસ્ટેજ મેકલ્યુ' ન હેાય તેમણે એક ટીકીટ મેોકલીને છુક મંગાવી લેવ અદ્યાપિ પર્યંત લવાજમ મેાકલાવવાની આભેંસ કરનાર ગ્રાહકે પણ આ ચાલુ થયેલા વર્ષના લવાજમ સાથે એક ટીકીટ વધારે મેાફલો તા હજી એક માસ પર્યંત સદરહુ બુકને લાભ આપશુ. બિરદ કરવા કચ્છનારે દરેક બુકના ચાર આના માકલવા પરદેશવાળાને પાસ્ટેજ મા
For Private And Personal Use Only
-D
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्री जैनधर्म प्रकाश
JAIN:DARA PRAKASH.
15 * * * * * * *
દાહરા,
ઘંટા નાદ વગાડતાં, ખરરર થાય આકાશ; તેમ ભુતળ ગજાવતું,પ્રગટયુ જૈનપ્રકાશ. ૧
પુસ્તક૬ હું શક ૧૮૧૨, જે શુઢ ૧૫. વીર સંવત ૨૪૧૬અંકછુ જો.
आत्महितोपदेश.
(લખનાર મુનિરાજશ્રી શાંતિવિજયજી.)
પ્રાણીને સંસારાટલીમાં ભ્રમણ કરાવનાર મૂળચાર કપાય છે. સંસા રને અસાર જાણનારા ભવ્યપ્રાણીએ ાણે છે કે ક્રોધ, માન, માયા, લેાબ એ ચાર કષાય પ્રાંતે જરૂર અનીષ્ટ ફળને આપનારા છે તે પણ પૂર્વના અભ્યાસથી તે તેને Ùાડી શકતા નથી. જેટલુ કર્મરૂપ જળ મનુષ્ય શુભ ધ્યાનવડે સેશન કરી એવું કરે છે. તેટલુંજ કર્મળ આશ્રવ દ્વારા પાછું ભરી કાઢે છે. શુ કરે કર્મને આધિન પડચા થકા જીવ મર્કેટની જેમ ચાર કષાયવર્ડ સ`સારમાં વિબિત થઇ રહ્યા છે. તદ્ભવ મુક્તગામી ચડ રૂદ્રાચાર્યને ક્રોધે સ ંતાપ્યા, ડકીભર્દક સુનિ પણ ક્રોધથી સર્પ આદિ અ વસ્થાને પાન્યા અને સમૃમ ચક્રવત્તિ વિગેરે બીન અનેક રાજાએ ક્રોધથી અધોગતિને સપ્રાપ્ત થયા.
માનવી બાહુબળદને કેવળજ્ઞાન થતાં વિલંબ થયે, મરીચિને કુળમદથી હીન કુળ મળ્યું, શુભદ્ર”ને વિદ્યામદથી વિદ્યાની ગુરૂ તરફથી અ પ્રાપ્તિ થઈ, આચાર્ય સિદ્ધસેન દિવાકર, રાણાય, કાણિક, દુર્યોધન અને
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. રાવણ વિગેરે માનની યથાયોગ્ય વ્યથાને પ્રાપ્ત થયા.
બ્રાહ્મીસુંદરીના વચ્ચે પૂર્વજન્મમાં કાંઈક માથા સ્થળ સેવ્યું હતું તો તેથી તેઓને સ્ત્રી જન્મ સંપ્રાપ્ત થયો, ચંદ્રપતન રાજા વીત્તભયનગરના રાજા ઉદાયન સાથે માયા કરવાથી રાજ્યહાની વિગેરે દશાને પ્રાપ્ત થયે અને વરરૂચીએ માયા કપટથી માન ભષ્ટ વિગેરે અપમાનની દશાને ભોગવી.
લોભથકી ભરતચક્રવત્તિ પોતાના લઘુબાંધવોનું અગ્રાહ્ય રાજ્ય પણ ગ્રહણ કરવા તત્પર થયો નંદરાજા વિગેરે ભૂમિપાલ લોભથી અનેક અન્યા-,
કરી પોતાના નામને કલંકિત કરી ગયા. મમ્મણશેઠે તો લોભનો ચાંદ મેળવ્યા એ પ્રગટજ છે. આ પ્રમાણે સંસાર વૃદ્ધિના કારણ ચારકપાય જીતે તેને સાબાસી છે. ઉક્ત મહાન શક્તિમાનોએ ક્રોધમાન માયલોભ કર્યા તો આપણને શું હરકત છે એમ કહી ક્યાયમાં નિઃશંકપણે જોડાવું એ સંસારવૃદ્ધિનું કારણ છે. થોડી ઉદગાનીમાં જે આત્મસાધન કરી લેવું તેજ હિતકારક છે.
જીવે વિવિધ પ્રકારના કારાગારની વેદનાઓ સહી, સર્પ, વીંછી, ઘો, કૃકલાસ વિગેરેના દંશ સહન કર્યા, મુત્ર પુરીષ નિરોધની વેદના પરાધીનપણે સહી, સુધા અને તૃષા, શીરોવ્યથા, હદય નેત્ર કર્ણ નાસિકા અને વૃક્ષ વિગેરે કોમળસ્થાનોમાં અસહ્ય પીડા પૂર્વોપાર્જિત કર્મના ઉદયથી પ્રત્યક્ષપણે અનુભવી, પણ મનમાં વૈરાગ્ય કે સંસાર ઉપરથી અરૂચી આવતી નથી આ કેટલી મૂઢતા ? અને આત્મહિત તરફની કેટલી બેપરવાઈ? પાણી દુખથી ડરે છે અને સુખની ઈચ્છા રાખે છે, પણ અપશશ છે કે–સુખના સાધનો વિના કેમ તે ઈચછા પૂર્ણ થશે ? જીવ જે કર્મ તે પૂર્વ જન્મમાં કર્યું હતું તે હવે ઉદય આવ્યે પરિતાપ અને ખેદ કર્યો દૂર થવાનું નથી માટે મનની પરિણતિ સ્થિર કરી સહન કર એજ તારી સમજુતિ, અને એજ તારૂં વૈર્ય. હીનતા, દીનતા, કોપ અને રોષ ચાય ગમે તે કર પણ કમને શરમ નથી. કોઈપણ જીવના સુખને અથવા દુ:ખને ક કે હા કોઈ પ્રાણી નથી. આપણા કરેલાં કર્મ આપણેજ ભોગવવાનાં છે, તમે બહુ પ્રયત્નથી મધુર વચનવડે કોઈની પાસે જઈ કોઈ પણ વસ્તુને માટે પ્રાર્થના કરશો તો પણ જો તમારા કર્મમાં તે વસ્તુને યોગ જ્ઞાનિયોએ નથી દેખ્યો તોદી પણ તે વસ્તુ તમને મળનાર નથી, જ્યારે આમ છે ત્યારે શામાટે ઉકાશ રહેવું અને સુરવું. ? વિપત્તિને સમય આધ્યાન આ
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મહિતાપદેશ
પ
ને સોંપત્તિ સમય હર્ષ ન કર! એ સત્પુરૂષોના માર્ગ છે. આ માર્ગ રક થી લઇ રાત્ત્વ વિગેરે સર્વને આશ્રય કરવા ચેાગ્ય છે.
અમુક મનુષ્યે મારૂ બહુ બગાડી નાખ્યું અને અમુક મનુષ્યે માર હૂં સુધારી આપ્યું આ વિચારને પણુ જ્ઞાની પુરૂષ એક ભ્રાંતિજ કહે છે કેમકે સુખદુ:ખનું મુખ્ય કારણુ તે કર્મ છે. અને અપર મનુષ્યતા ક્ક્ત નિમિત્તમાત્રજ છે. મનુષ્યેની અવળી કમઁસ્થિતિ ઉદય આવે છે ત્યારે જે મિત્ર હૈાય તે અમિત્ર થઈ જાય છે; કુટુમ્બીએ વૈરી થઈ જાય છે; નાકર ચાકર વચન માનતા નથી . અને જ્યાં જાય ત્યાં અપમાન પામે છે. ચાય લેભેકરી કા ઈ ધનવાની આઠે પ્રહાર સાથે રહી નેકરી બજાવે અથવા જી, જી કહી મીઠાં વચન ખાલે! પણ પુન્યવિના એક કોડી પશુ મળવાની નથી. ફક્ત ભાગ્ય આધીનજ રીધી અને સીદ્દી સર્વ છે.
બલવાન રાજાએતે, દેવતાઓને અને મહાવિભુતિ ભક્તા ચક્રધર વા સુદેવેને પણ વિપદા સહપ્રાપ્ત થઈ ત્યારે આપણે કઇ ગણત્રીમાં? અને વિ પદા આવે તેમાં સ્થે। વિષાદ? કાણુ મનુષ્ય જીંદગીભરમાં એકવાર પણ રખલાયમાન થયેા નથી? કેાના સંપૂર્ણ મળેરયે સિદ્ધ થયા ? કાણે નિય સુખ ભગવ્યું ! અને કેની યશ કીર્તિ એકવાર કલક્ત થઈ નહીં ? મેટાં મેટાં ખલાઈ ગયા અને મેઢા મેટાએનુ પાણી ઉતરી ગયું તે આ પણતે થાડા દુખથી અને થેાડી વ્યથાથી સ્થાને પોશ ? સ્મરણુરાખવુ કે સુખની પાછળ દુખ આવશે અને દુખની પાછળ સુખ આવશે. ચાની પેઠે સુખદુખ મનુષ્યેા પર ફરી રહ્યા છે. કહ્યું છે કે
(અનુવ્રુષ્ટત્તમ્.)
सुखस्यानंतरं दुःखं दुखस्यानंतरं सुखं चक्रवत्परिवर्तते दुःखानिच सुखानिच. १
જ્યારે મનુષ્યનુ પુન્ય પાતળું આવે છે ત્યારે સ્વામી પાસેથી, મિત્ર પાસેથી, બધવ અને પક્ષપાતી વિગેર અત્યંત હિતસ્ત્રી પાસેથી પણ કાર્ય સરતું નથી. ચાય રૂદન કરે, પેકાર કરેા, ચિત્તને સતાપ વેશ કે દીન વચન મેલે તે પશુ બાંધેલા નિકાચિત કર્મને ભોગવ્યા વિના છુટકો નથી, સર્વે મનુષ્ચ સુખ સંપાદન થવાને સરખા ઊદ્યમ કરે છે, સરખે પ્રયત
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ, કરે છે અને સરખું જ ધ્યાન આપે છે પણ આશ્ચર્ય છે કે એકને તે - ભવ સંપ્રાપ્ત થાય છે અને એકને વૈભવનો છેદ થાય છે ! આથી જ જ્ઞાનિયોનું કહેવું સત્ય થાય છે કે–ચાય વિકટ અટવીમાં અટ કરે, ૫પર્વતો પર આરોહણ કરો, કે ગુફામાં જઈને બેસો પણ ભાગ્ય વિના કયાંથી સંપદા અને કયાંથી વૈભવ ?
યદ્યપિ પુન્યહીને ઉધમ અને પ્રયન નિરર્થક થાય છે પણ તેથી મુંઝાઈ આત્મવિનાશ કરવા કદિ પ્રવર્તવું નહી કારણ કે મૃત્યુ વાંછવાથી કાંઈ દુઃખની સમાપ્તિ થતી નથી. દુઃખ ન આવે ત્યાં સુધી કરવાનું છે પણ દુ:ખ આવી પડ્યા પછી ડરવાનું નથી. આત્મઘાત મુખ્યત્વે કરી ક્રોધ અને માનના ઉદયથી થાય છે અને ક્રોધમાન સંસારવૃદ્ધિનાં પુખ કારણો છે. આત્માધાતથી પ્રાયે દુર્ગતિ મળે છે. ગભરાયેલ મનુષ્ય જાણે છે કે હું સ્વાભધાતકરી સુખી થાઉં પણ ઉલટુ દુખી થવાય છે. માટે બુદ્ધિમાને તે સબંધી વિચારો કદિ આવે તો પણ આવવા દેવા નહી. કદીજીવ વિચારે કે આપણાથી દેવતાઓ કેવા સુખી છે; અને કેવા આનંદથી રહે છે ? આ સવાલના ઉત્તરમાં તાત્વિક રીતે વિચાર કરીયે તો દે પણ સુખી નથી. એ કબીજાની રહે ન્યુનાધક દેખી તેઓ પશુ ન કરે છે, એક બીજાની દેવાંગના દેખી વિષયવેશમાં ચડી લડાઈઓ કરે છે, અને મનુષ્ય પિઠે ચિંતામાં પડી અપશશ પણ કરે છે, ચાય દેવ હોય કે મનુષ્ય હે, સુખ તો ફક્ત સંતોષથીજ છે.
ઈટ વિગ, અનીષ્ટ સંગ , જરા, મર, પરમ આ રેગ જે આટલી વસ્તુ સંસારમાં નાના ન જ સમા .. ? કહેવા સમર્થ હતા, અને કોઈ તેને દર મુ ફ ક. , જે ત્યાંજ દ:ખના કા છે, રોલ હ ર છે, અને જ્યાં આ પણું માને છે જઇ દાઈ છે. પ આસક્ત થયેલા મનુષ્ય પ્રય રાગાંધતાથી જાણી શકતે નથી અને પાછળથી પૂર્ણ પસ્તા કરે છે. જ્ઞા નિયામાં અને અજ્ઞાનિયોમાં આટલો જ તફાવત છે કે જ્ઞાની હરેક વાતનું પરિણામ પ્રથમ વિચારે છે અને અજ્ઞાની દુખી થયા બાદ વિચારે છે. - ફસાયેલ અતુ મનુષ્ય, સ્ત્રી, પુત્ર, અને કુટુંબને માટે મોહાંધ થઈ જે જે પાપારંભ કરે છે તે તે પાપના અશુભ વિપાક રે દુર્ગતિ ગમે
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
આત્મહિતાપદેશ
૩૭
મન થયા બાદ ઊદય આવે છે ત્યારે તેને ભાગવવા પડે છે પણ સ્ત્રી પુત્ર કે કુટુંબમાં આવતાં નથી. જે વસ્તુ ઉપર બહુ પ્રતિબંધ હૈાય તે વસ્તુ વિ નાશ થયે બહુ શાક થાય, આ સર્વને અનુભવિત છે. ધારા કે કોઇ મનુષ્યને લક્ષ્મી ઉપર બહુજ પ્રતિબંધ છે. હવે લક્ષ્મી તરફ નજર કરીયે તેા જલતર'ગ,સધ્યારાગ અને ધ્વજપટવત્ ચંચળ સ્વભાવવાળી લક્ષ્મી કોઈને ત્યાં સ્થિર થઈ રહી નથી અને રહેશે નહી,લક્ષ્મીના નાશ થયે તે મનુષ્યનાતે દશે પ્રાણુ નાશ થયાં સમજો. માટે ધર્માભિલાષીએ લક્ષ્મી ઉપર બહુ પ્રતિબધ ન રાખવેા. લક્ષ્મી શિવાય બીજા પણ દૃષ્યમાન અને રમણીક જે જે પદાર્થેા તમારી નજરે આવે છે તેપણુ ક્ષવિનાશી કેાઈ દિવસ હતા નડ્ડાના થઈ જશે. પદાર્થે તમને છડી જશે કિવા તમે તેને છાંડી જશે; એમાંથી એકતા અવશ્ય બનશેજ. જ્યારે આ નિર્ણીત છે ત્યારે આપણેજ ક્યા માટે તેને ન છેડી દઈકે ? ચિત્તને હરણ કરનારી રૂપવતી યે, અનુકૂળ પરિવાર, સ્નેહી આંધવે અને હાથી ઘેાડાએ જ્યાંસુધી આંખ્યા મીંચાઈ નથી ત્યાંસુધીજ છે. તેત્ર મીત્રત થયા કે સર્વે ન્યારાં સમજવાં. શું છે -
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(સંપતિના ધૃતમ્)
चेतोहरा युवतयः स्वजनो ऽनुकूलः सधवाः प्रणयगर्वयुताथ भृत्याः गज्जेति दंतिनिवहा निनदेति वाहाः संमीलनेनयनयोनहि किंचिदस्ति.
વિષયની અભિર અને
તાના કામ અંગ કરે છે તેટલું પ્રયત્ન છે. મહિને માટે ક
પીવુંને
નું
તે દબાણ નંદન સુધી સાથે કરાવનાર છે અને આચરેલું હિત જન્માંતર સુધી સાથે ચાલનાર છે. નિજની દાંસ્થત જળ બિંદુવત અને પવન પ્રેરિત દીપશિખાવત્ સત્વર જીવતવ્ય ચાલ્યું જશે અને પાછળથી અનુય કરવા પડશે; માટે રે જીવ! મેાહ મદિરાથી પુર્ણિત થયેલાં નેત્ર ઉપાડી હેય ઉપાદેયનું ધ્યાન કર. જનની, જનક, ભાતા, પુત્ર, મિત્ર અને કલત્ર વિગેરે જ્યારે દેહાંતને સમય આવશે ત્યારે દૂર જઈ એસ. ફક્ત શુભાશુભ કરીજ પાસે રહેશે. આ બન્નેમાં જે યુક્ત
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. લાગે તે આચર અને યુક્ત લાગે તે અંગીકાર કર જે કરવાથી આ લેકમાં નિચું જોવું પડે અને પરલોકમાં દુર્ગતિ થાય એવું કાર્ય અંત આવસ્થાએ પણ ન કર. સ્યામાટે પોતાને હાથેજ પિતાનું બંધ કરવું ? ક્રેડ જન્મમાં દુર્લભ એવું મનુષ્યપણું પામી સ્થાને હારી જવું ? માટે પરદારાઓનું સ્મરણ ન કર, પરાઈ રદ્ધિ મનથી પણ ન વાંછ, પરને પીડાકારી કર્કશવચન ન બેલ, અને માર્યતા તથા પશુન્યતા–નિર્દયતા અને કુટીલતા–કપટ અને અહંકાર--મમત્વ અને અસંત–આ માહિતથી બહાર સમજ. વિચાર કર કે જેઓએ અન્યાય કરી કરી પરને સં', તાપ દેવા જરાપણ પાછું વાળી જોયું નહી, ફકત ઉન્મત્ત થઈ અહોરાત્ર મદાંધ જ રહ્યા તેઓ અંતે શું લઈ ગયા ? કોની સાથે રાજ્યપાની કે વૈભવ ગ? અને કોણે મૃત્યુને કયું ? જેઓ દેશોમાં વહેતાં સમાતા તેઓ ત્રણ હાથની જમીનમાં સમાઈ ગયા. માટે પ્રશાંત થઈ પાપારંભ શમન કર. આ જન્મમાં પરાભવ અને પરજન્મમાં નરકગતિ મળે તેવું પાપકારી : ચરણ દુરથી છેડ. ચતુરાઈ કરી જે મનુષ્ય, ગુરૂને, સ્વામિન, મિત્રને અને વિશ્વાસીને, ઠગે છે તેને ઉભય લોક વિણસે છે. '
સત્ય કથન, પ્રાણિ પર દયા, સુપાત્રદાન, લજજાગુણ, તેંદ્રિયપણું, ગુરૂભક્તિ, વિધા, વિનય, સર્વજ્ઞ ભગવાનની સેવા અને મુનિયો પર બહુમા ---એ મનુષ્યોને માટે અવિનાશી આભુષણ છે. આદેશ, સુકુળ, પંચેદિય પૂર્ણતા, અને ગુરૂ સંયોગ પામી હવે ગફલત રાખવી એ બહુ અનુશયનું નિદાન છે. જ્યાં સુધી મોટા રાજરોગો ઉત્પન્ન થયા નથી, જરા અવસ્યા દૂર છે, ઈોિ શિથીલ થઈ નથી, ત્યાં સુધી જે બનાવશે તે બેનશે, જેઓએ જન્મથી લઈ મરણ પર્ષત કુકમ કો ની પ્રયને ધર્મજ કર્યું છે તેની તથા મુખ્ય વિન ડી. પી.
સુલભ છે પણ વીતરાગ પ્રણીત ધર્મ મળ એ સુલભ નથી. જ્યારે અમે નંત કર્મની રાશી નાશ થાય છે ત્યારે મનુષ્યપણું મળે છે. બાળપણમાં જેવાં નિર્મળ પરિણામ હોય છે તેવા વૃષણમાં રહેતાં નથી. ઉખરભૂમિમાં હજારવાર હળ ફેરવી અનાજ વાવો પણ નિરર્થક છે તેમ વમવિના સંસારમાં જેટલું સુખ ધારે તેટલું પરિણામે ક્ષતિકારક છે. જળવિના તથા અને અવિના સુધા નાશ થતિ નથી તેમ સંત વિના સુખ, ધર્મવિને મે
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સામાયિક.
કુટ
ક્ષ થતું નધી. ઇંદ્રે વિગેરેની રીહિં ધર્મ સેવનથીજ છે. દુનિયામાં અખડ કીત્ત, સુંદર સ્ત્રી, દીર્ધ આયુધ, વિદ્યાવિનેદ, અને મનવાંછિત વસ્તુની સ– પ્રાપ્તિ વિગેરે સર્વ ધર્મરૂપી કલ્પવૃક્ષનાં ફળ છે. નરકમાં છેદન ભેદન તાડન અને તર્જન વિગેરે કટ ધર્મનું વિરાધન કરવાથી સહેવુ પડે છે. જ્યાં જન્મ નથી, ચરણ નથી, ભય નથી, પરાભવ નથી, ક્લેશ નથી અને ઈવા નથી, એવું અખંડીત રાખતું ધામ, હેતુ હોય તે ધર્મ આરાધન તરફ લક્ષ ઘે. જેણે દેવગુરૂ પાસે દીનતા ફરી તેને બી - દીનતા કરવી પડશે નહી. રાગ કવે માત! મઢિત કરનાર વીતરાગ પ્રણીતધર્મ ઉપરજ કરે, ધ કરવા હોય તો પેાતાના ક્રમ ઉપ૨૪ ૪. જેથી તમને આત્મતત્વનું અવક્ષકન ચાલ.
_152
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सामायिक.
ગારવ્રત 'ગીકાર કરનારને એમાં સામાયિકત્રત આવી જાય છેતેથી ખારવ્રતધારીને નિરંતર સામાયિક કરવુ પડે છે. એમ સામાયિક એ શ્રાવક પાનુ ભૂષણ છે. વ્રત શ્રી એ વ્રતના પાંચ અતિચાર ગણાય છે-
૧. કાયદુઃપ્રણિધાન અતિચાર~~~પેાતાના શરીરના અવય. અણુ પુંજે અણુપ્રમારે હલાવે, ભીંતને પીંડ લગાડીને એસે, નિદ્રા પ્રમુખ કરે તે. ૨. મનદુ:પ્રણિધાન અતિચાર---ાધ, લેાભ, વ્રેહ, અભિમાન, ઈહૈ। અસૂયા પ્રમુખ દોષ સહીત કાર્ય વ્યાસ'ગાસત સંભ્રમ ચિતથી સ][* કિ કરે છે.
3.
વચનદ પ્રધાન પ્રતિચાર ભાગમાં વધુ લગન મેસે, સુદ પકડ હેવી પુત્રી થતાં માં પડે નહી ન હું ઝ દુસ્થા ” ચા પાયે ફૂડ ગડબડ બોલી જાય તે, . અનેસવા દે રૂપ અતિચાર વખતે કરવુ જોઇએ તે વખતે સામાયિક ન કરે, કરેતે યાતા કરે હાથી અધવા ઉતાવળથી પો, આ દવેના કરે, તેચ્છાએ ર્જાિયા કરે તે,
૫,---મૃતિવિહીન અતિચાર~સામાયિક લઇને ભૂલીય, માં ભ્રાંતિ પડે, સામયિક કુક સૂત્ર ઉચ્ચાર્યાં કે નથી ઉચ્ચાર્યા, નથી પાયું. એવી ભ્રાંતિ પ્રબળ પ્રમાદના ઊદયથી થાય તે.
For Private And Personal Use Only
યાફિ
કે
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ
- શ્રત અંગીકાર કરનારે એ પ્રમાણેનાં પાંચ અતિચાર ન લાગે તે સ બંધી સાવચેતી રાખવી જોઈએ. એ પ્રમાણેના દુષણોએ રહિત એક સામાયિક કેડ, કરનાર બાણ ઓગણસાઠ લાખ, પચીસ હજાર નવો પચીશ એટલા પલ્યોપમ અને વળી એક પાપમન નવ ભાગ કરવા તેમાંના આઠ ભાગ ઉપર એટલું દેવતાનું આયુષ્ય બાંધે અને નરકગતિ કાપે, એવું ના ગમમાં સામાયિકનુ ફળ કહ્યું છે. એ વ્યવહાર શુદ્ધ સામાયિકનું ફળ છે. નિશ્ચય શુપયોગથી સામાયિકનું ફળ અનંત ગણું છે એટલે તે યાવત્ સિદ્ધિ સ્થાનકને પ્રાપ્ત કરાવે તેથી સામાયિક એ મનુષ્ય માત્રને એકાંત ઉપાદેય છે. વળી ડાન્દ્રમાં કહ્યું છે કેदिवसे दिवसे लखवं देर सुबएस खाडयं एगो
ag =ા, રૂ પદુHપતશ. ?
ભાવાર્ધકોઈ દાનેશ્વરી પુરૂષ, દિવસ દિવસ પ્રત્યે સુવર્ણના લાખ કટકા યાચકને આપે બીજો કોઈ દિન પ્રત્યે શુદ્ધ અને સામાયિક કરે તે સુવર્ણ દાન કરનાર સામાયિક કરનારની બરોબર થઈ શકે નહી.
શ્રીઉત્તરાધ્યયનના ઓગણત્રીશમાં અધ્યયનમાં ગૌતમસ્વામીએ ભગવં. તને પુછ્યું છે કે સામા મતે
રૂ' એટલે હે ભગવંત સામાયિક કરનારો જીવ શું ઉપાર્જન કરે છે તેના ઉત્તરમાં ભગવતે સામાયિકના ઘણા ઉત્તમ ફળ કહ્યાં છે. વળી એણિક રાજાએ ‘પોતે નારકીમાં જતો બચે કે નહિ એ સવાલ વીરપરમાત્મા પાસે કર્યો તે વખતે બીજી કેટલીએક બા. બતો કહેવા સાથે ભગવંતે કહ્યું હતું કે જે પુણીઓ શ્રાવક તેનું એક સામાયિક તને વેચાતું આપે તો બચે. તે વખતે શ્રેણિક રાજાએ પૂણીઓશ્રાવક પાસે જઈ તેવી માંગણી કરી એટલે તેણે કહ્યું કે સામાયિકની શું કિંમત છે તે હું જાણતો નથી માટે જેણે સામાયિક વેચાતું હોવા કહ્યું હોય તેને કિંમત પુછે. પછી શ્રેણિક રાજાએ આવી ભગવંતને સામાયિકની કિંમત પુછી તે વખતે તેની સર્વ - રાજ્યઋદ્ધિથી પણ સામાયિકની ઘણી જ અધિક કિંમત કહી હતી જેથી તેણે પોતાનો વિચાર માંડી વાળ્યો હછે. આ સર્વથી સામાયિકના શ્રેષ્ઠ ફળ છે એવું સિદ્ધ થાય છે માટે સર્વે ધથ શ્રાવકભાઈઓએ સામાયિક કરવા ઉઘુક્ત થવું.
સામાયિક એ ચારિત્રને નમુને છે, તેનાથી વિરતિપણું પ્રાપ્ત થાય છે
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમરદત્ત અને મિત્રાનંદ.
૪૧. અને વિરતિપણામાં કરેલી ક્રિયા વધારે પુષ્ટિકારક થાય છે તેથી પ્રતિક્રમ ણમાં પ્રથમ સામાયિક ગ્રહણ કરી પછી તે ક્રિયાની શરૂઆત કરવામાં આવે છે.
શાસ્ત્રકારે પ્રકારતરે સામાયિકનાં આઠ નામ કહ્યા છે. सामाइयं समइयं सम्मेवाओ सम.स संखेवो अणवज्जंचपरणा पञ्चरुखाणेय त अहा. १
અ--પ્રથમ સમતા ભાવ રાખવો તે સમભાવ સામાયિક, બીજું સર્વ જીવની ઉપર દયાભાવ રાખશે તે સમયિક સામાયિક, ત્રીજું રાગદેવને છાંડીને યથાવ્યવસ્થિત વચન બોલવું તે સમવાદ સામાયિક, ચે શું થાજ અક્ષરમાં તત્વ જાણવું તે સમાસ સામાયિક, પાંચમું થોડા અક્ષરમાં કર્મ નાશ થાય એવો દ્વાદશાંગીને અર્થે વિચારો તે સંક્ષેપ સામાયિક, છઠું પાપરહિત સામાયિક આદરવું તે અનવદ્ય સામાયિક, સાતમું જે સામાયિકમાં તત્વનું જાણપણું હોય તે પરિજ્ઞા સામાયિક, અને પરિહરી વસ્તુને ત્યાગ કરવો તે આઠમું પ્રત્યાખ્યાન સામાયિક એ પ્રમાણેના આઠ નામ જાણવા એ આઠ ભેદ ઉપર આઠ દ્રષ્ટાંતો છે, તે પર્વેની કથાઓની ચોપડીમાં તેમજ અન્ય સ્થાનકેથી જાણી લેવા. સામાયિક છે કે પ્રતિક્રમણરૂપ વૃક્ષનું મૂળ છે તેની યથા યોગ્ય પુષ્ટિ કર્યા બાદ હવે પ્રતિક્રમણ માંહેના દરેક સૂના હેતુ વિગેરે યથાક્રમે વાંચક વર્ગની સન્મુખ રોશન કરશું
अमरदत्त अने मित्रानंद.
(સાંધણ પાને ૩૨ થી.) પુનઃભુપતિએ મુનિ મહારાજને પુછયું કે તે મૃતકે વચનોચ્ચાર કએશું?” ગુરૂએ કહ્યું “તે શંબાગ્રાહી માંથ ત્યાંથી મરી ભવાંતરમાં ભ. મી તેજ વટવૃક્ષ ઉપર વ્યંતર થયે હતો. તેણે મિત્રાનંદને જોઈ પૂર્વભવ સંબંધી વૈર સ્મરણમાં આવ્યું એટલે શબમાં પ્રવેશ કરી વચનો યાર કપં.” પછી તે અમરદત્તરાજા નિ:સંદેહ થઈ સૂરિમહારાજને નમસ્કાર કરી ભાયંસહીત ગ્રહ લે ગયો અને મુનિ મહારાજ ત્યાંથી અન્ય સ્થાનકે વિહાર કરી ગયા.
: પરિપૂર્ણ સમયે થયે રમંજરીને પુત્ર પ્રાપ્ત થશે. તેનું અભિધાન
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ
૪૨
ગુરૂ મહારાજનાં કહ્યા પ્રમાણે કમલગુપ્ત રાખ્યુ. અનુક્રમે તે બાળક વૃદ્ધિ પામ્યા અને પુરૂષની સર્વ કળાનું શિક્ષણુ મેળવી રાજ્યકાર્યને ગેગ્ય થયેા. તેવામાં એક દિવસ તેજ ગુરૂમહારાજ તે નગરના ઉધાનમાં સમવસર્યો. ઊધાનપાળકે ગુરૂનું આગમન જણુાવ્યુ એટલે પુત્રને રાજ્ય સાંખી નૃપતિએ ભાગ સહીત દીક્ષા ગ્રહણ કરી. તદનાંતર એ ધર્મવેધર રાજારાણીના પ્રતિક્ષેાધને અર્થે સભાસમક્ષ નીચે પ્રમાણે દેશના આપવા લાગ્યા.
ભવસમુદ્રને નિસ્તાર પામવાને નૈ!કા સમાન દીક્ષા કાઇ ઉત્કૃષ્ટ પુ ણ્યના યેાગે પ્રાપ્ત થાય છે. તેથી દીક્ષા ગ્રહણ કરી જે છÀા વિષય લેલુપી થાય છે તે જિનરક્ષિતની જેમ ઘેર ભવસાગરને વિષે પડે છે અને જે પ્રાણી અભ્યર્થના થયા છતાં પણુ વિષયવિમુખ થાય છે તે જિનપાલિતની જેમ સુખના ભાક્તા થાય છે.
અમરદત્ત રાજર્ષિએ પુછ્યું ભગવાન! તે જિનરક્ષિત અને જિન પાલિત કેવી રીતે સુખ દુ:ખ પામ્યા તે કૃપા કરી કહેા.’
ગુરૂ:—ચ’પાપુરીને વિષે જિતશત્રુ નામે રાન હતા તેને ધારણી નામે સ્ત્રી હતી. તે સમયે તે નગરને વિષે શાંત અને સરલ ચિત્તવાળા, ઉદાર, ધનવાન માકદી નામે ત્રેષ્ટિ હસતા હતા. તેને ભદ્રા -નામની સ્ત્રીની કુક્ષિથી ઉત્પન્ન થયેલ જિનપાલિત અને જિનરક્ષિત નામના એ પુત્ર હતા. અનુક્રમે તે અને યવન પ્રાપ્ત થયા. એટલે પ્રવહેણ લઈ વ્યાપાર્થે પરદેશ જઈ બેંપાર્જન કરવા લાગ્યા. એ પ્રમાણે એકાદશવખત સફર કરી પુષ્કળ દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કર્યું. પછી ધન લાભથી બારમી વખત જ્યારે તે જળમાર્ગે મુસાફ્રી કરવા તૈયાર થયા ત્યારે તેના પિતાએ કહ્યું 'હે પુત્ર! આપણી પાસે પ્રચુર ધન છે તેમાંથી ત્યાગ ભેગાદિકમાં મરજી પ્રમાણે વ્યય કરે. એકાદશ વાર તમે કુશળ આવ્યા છે પરંતુ - રમી વખતે કદાચ વિજ્ઞ પ્રાપ્તિ થાય. માટે અતિ લેાભ ન કરે. જે મા કહ્યું માનેાતા હવે તમે ઘરે રહી વ્યાપાર કરે.’
પુત્ર:--હે તાત્! એવાં વચન તમે ન ખેલા. આપની કૃપાથી આ પ્રવહુ યાત્રા પણ કુશળ રીતે થશે,' એમ કહી તેએ અને વિવિધ પ્રકા રના ક્રયાણુક ગ્રહણું ફરી જળ વગેરે સકળ સામગ્રી તૈયાર કરી પ્રવહ ણમાં ખેસી સમુદ્ર માર્ગે ચાલ્યા. જ્યારે તેએ મધ્ય સમુદ્રને વિષે પ ચ્યા તેવામાં ફાળ મૈત્રાંધકાર થયે, આફાશમાં મેધ ગર્જના કરવા લા
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમરદત્ત અને મિલાન દ
૪૩ એ, વિધાના ચમકારા થવા લાગ્યા અને હાર્ટી પવનનો જુસ્સો પ્રગટ થયો તેથી દેવગે તેઓનું વહાણ ભાંગ્યું. પ્રહણને વિષે આરૂઢ થયેલ મનુષ્ય બુડી ગયા. તે બંને ભાઈઓને ભાગ્યવશાત એક પાટીઉ હાથ આવ્યું જેના યોગથી તેઓ બીજે દિવસે રવીપના તીર ઉપર નીકળ્યા. ત્યાં તેઓ બંને નાલિકેરીના ફળ ખાઈને રહે છે. એક દિવસ નિષ્ણુ૨, નિઃ દય અને હસ્તવિશે ખક ધારણ કરનારી રનદીપની અધિષ્ઠાતા દેવી ત્યાં આવી તેઆને કહેવા લાગી કે તમે જે મારી સાથે વિષય સુખ ભોગવશો તો કુશળ રહેશો. નહિ તો આ ખવડે તમારા શિરચ્છેદ કરીશ.” તેઓ બોલ્યાં હે દેવિ ! અમારું વહાણ ભાંગી જવાથી અમે અત્રે તારે શરણે આવ્યા છીએ માટે જેમ તું કહીશ તેમ વર્તશું.” પછી પ્રસન્ન થઈ તે દેવી બંનેને પોતાના આવાસ પ્રત્યે લઈ ગઈ. ત્યાં તેઓના શરીરથી અશુભ પુદગળનો નાશ કરી તેમની સાથે સ્વેચ્છાએ વિષયસુખ ભોગવવા લાગી. પ્રતિદિન અમૃત ફલાહાર તે દેવી આપે છે એમ કેટલાએક દિવસ સુખમાં નિર્ગમન કર્યો. એક દિવસ દેવી બોલી “લવણસાગરના અધિષ્ઠાયક સુસ્થિત નામે દેવે મને આજ્ઞા કરી છે કે-મારે એકવીશ વખત સમુદ્રની અંદર તૃણુ કાર અને કાંઈ અશુચિ હોય તે શોધી કાઢી તેને એકાંત સ્થાનકે નાંખવું. એ માટે મારે ત્યાં જવું છે. તમે રાખેથી અત્રે રહેજો. આ
ફળોથી પ્રાણવૃત્તિ કરજે. કદાચિત અહીં રહેતા એકલા તેમને અરતિ પ્રાપ્ત થાય તો ક્રીડાથે પૂર્વ, ઉત્તર અને પશ્ચિમ દિશા તરફના વનખંડમાં જવું ત્યાં સર્વ ઋતુ સંબંધી વિનોદ તમને પ્રાપ્ત થશે. પરંતુ દક્ષિણ દિશાને ઉદ્યાનને વિષે તમારે સર્વથા ન જવું કારણ કે તે વનને વિષે કૃષ્ણવર્ણનો દ્રષ્ટિ વિષ નામે સર્ષ રહે છે એમ કહી તે દેવી ત્યાંથી ગઈ. પછી તે બંને ભાઈઓ પૂર્વોક્ત વનને વિષે સ્વેચ્છાએ ફરી સુખ ભોગવવા લાગ્યા. એક દિવશે. તેઓના મનમાં વિચાર આવ્યો કે દક્ષિણ દિશાના વન તરફ જવાની તેણીએ વારંવાર મનાઈ કરી તેનું શું કારણ હશે? એમ શંકા ધારી તે તરફ જવા ઉઘુક્ત થયા. આગળ ચાલતાં દુર્ગધ આવવા લાગી તેથી તેઓ નાસિક વિવર ઉત્તરીય વસ્ત્રવડે ઢાંકીને આગળ ચાલ્યા. તેવામાં ઘણા મનુષ્યોને શબ જોવામાં આવ્યાં. તેથી ભવભ્રાંત થઈ આગળ તે વનમાં ચાલ્યા તેવામાં લિ ઉપર રહેલ જીવતા. પુરૂષને વિલાપ દસ્તા છે. તેથી તેની સમીપે જઈ કહે ભદ્ર! તમારી આવી દશા કેમ થઈ
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ, અને આ સર્વ શબ અત્રે પડ્યા છે એ ?' એમ પુછયું ત્યારે શલિકા ઉપર રહેલ પુરૂષ બોલે “કાકંદીપુરીનો રહેનાર વણિક છું. વ્યાપાર્થે જળમાર્ગે ગમન કરતા મારું વહાણ ભગ્ન થયું. દેવયોગે એક ફલક પ્રાપ્ત થવાથી આ રસદીપે આવ્યો. આ દીપની અધિષ્ઠાતા દેવીએ વિષય લાલસાથી મારું રક્ષણ કર્યું. એક દિવસ સ્વપ અપરાધ પ્રાપ્ત થવાથી તેને ણીએ મને શલિ ઉપર સ્થાપન કર્યો. આ સર્વે શબો પડયા છે તેઓનો એ દુષ્ટ દેવીએ એ જ પ્રમાણે વધ કર્યો છે. હે ભાઈઓ! તમે ક્યાંથી આ વીને એ દુષ્ટાના સંકટને વિષે પડ્યા - એમ સાંભળી તે બંને ભાઈઓએ પિતાનો સર્વ વૃત્તાંત જણાવ્યો. અને ભયબ્રાંત થઈ પુછવા લાગ્યા કે હવે અમારે જીવવાનો કોઈ ઉપાય છે?” તે પુરૂષે કહ્યું” પૂર્વ દિશાના વનને વિષે શૈલક નામે યક્ષ રહે છે. તે પર્વ દિવસે અશ્વનું રૂપ કરી એમ બોલે છે કે “કયા પુરૂષનું રક્ષણ કરૂં અને કોને વિપત્તિથી ઉગારૂં?” તમે ત્યાં જઈ એ યક્ષની આરાધના કરો અને જે વખતે તે ઉપર પ્રમાણે બોલે તે સમયે તમારે બોલવું કે “ભોયક્ષરાજ! અમારું રક્ષણ કરો' એમ શિક્ષા દઈ તે શુલિ ઉપર રહેલ મનુષ્ય પંચત્વ પામ્યો. તે પછી તે બંને ભાઈઓ તે વનને વિષે જઈ શું. દર પુષવડે તે યક્ષની પૂજા કરી ભક્તિ કરવા લાગ્યા. એમ કરતાં જ્યારે પર્વ દિવસ આવ્યો. અને તે યક્ષે એ પ્રમાણે ગર્જના કરી તે સમયે તેઓએ દીન મુખે વિનંતી કરી કે “હે સ્વામિન ! અમને કષ્ટ સમુદ્રથી પાર ઊતારો.”
યક્ષે કહ્યું “હું તમને સમુદ્ર પાર લઈ જઈશ પરંતુ મારું એક વઅને તમારે અંગીકાર કરવું પડશે. તે દેવી પાછળ પ્રીતિમય મૃ૬ વચનો બાલશે. જો તેને વિષે નિરપેક્ષ થઈ. નીરાગીપણું બતાવશે તો ક્ષેમ કુશળ તમને ચંપાપુરીએ પહોંચાડીશ. વધારે શું કહું દ્રષ્ટિથી પણ તમારે તેની સન્મુખ ન જોવું. તેના ભય વચને શ્રવણ કરી તમારે જરા પણ ભય પ્રાપ્ત ન થવું. એ પ્રમાણે નિવાહ કરવાને તમારી શક્તિ હોય તો મારી પીઠ ઉપર આરોહણ કરો. એમ સાંભળી તેઓ પણ તે વચન - ગીકાર કરી તેના પુeભાગ ઉપર આરૂઢ થયા. પછી તે યક્ષ સમુદ્રને વિષે
ફાશ માર્ગે ચાલ્યો. અઢાંતરે તે દેવી પિતાના સદન પ્રત્યે આવી ત્યાં આ બંનેને ન જોયા એટલે સર્વ વનખંડને વિષે તપાસ કરી. રાપયોગ
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમરઢત્ત અને મિત્રાનંદ.
૪૫
ઈ ખરૂં સ્વરૂપ જાણી ખ લઈ પાછળ આવી અને ખેલવા લાગી કે મને મુકીને તમે કયાં ચાલ્યા ? જે જીવીતવ્યની વાંચ્છા હોય તે પાછા વળે નહી તે ખવડે શિરચ્છેદ કરીશ' યક્ષે કહ્યું મારી પીઠ ઉપર ખેડા છતાં તમારે જરાપણ ભય ધારણ ન કરવા.' એવા ધૈર્યના વચન શ્રવણકરી તે વિશેષ પ્રકારે સ્થિર ચિત્તવાળા થયા. પછી તેક પ્રકારના સાનુકુળ વયને! પ્રીતિ ભરેલા ખેલવા લાગી. છેવટે એકલા જિનરક્ષિતને ઉદ્દેશીને કહેવા લાગી ‘હે પ્રાણવલ્લભ! તું મને વિશેષ પ્રિય હતા, તારી ઉપર મારે નિચળ સ્નેહ વર્તતેા હતેા, હવે કૈાની સાથે હું વિષય સુખ ભેાગવીશ, તારા યેાગે નિશ્ચય હું પ્રાણત્યાગ કરીશ.' એ પ્રમાણે માયા વચનથી તે ક્ષેાભ પામી તેની સન્મુખ જેવા લાગ્યા એટલે શૈલક યક્ષે તેને નીચે નાં ખ્યા. સમુદ્ર મધ્યે પડતા તેણીએ તેને ત્રિશૂળથી વિધ્યા અને ખેલી હુ પાપીટ મારી વચના કરવાનું મૂળ ભેગવ.’· એમ કહી ખવડે તેના કટકા કરી સમુદ્રમાં ફેંકી દીધા જિનપાલિત નિશ્રળ રહ્યા એટલે પક્ષે તેને ચપાપુરીએ પહેોંચાડયા.
પછી જિનપાલિ ગૃહપ્રત્યે જઈ પેાતાના પરિવારને મળ્યે અને સર્વે વૃત્તાંત શેકસહીત જણાવ્યેા. માતાપિતાએ પણ અત્યત શાક કર્યું।. પછી એક દિવસ તે નગરને વિષે શ્રીમહાવીર સ્વામિ સમવસા તેની પાસે પિતા પુત્રે દીક્ષા ગ્રહણ કરી. દુ:શ્કર તપ કરી બંને સ્વકાર્યના સાધક થયા.’
'
એ કથા શ્રવણુ કરી અમરદત્ત રાજર્ષિએ તેના ઉપનય પુછ્યા એટલે સૂરિ એક્લ્યા શ્રેષ્ટિપુત્ર સમાન સર્વ સ`સારી જીવ જાણુવા; રત્નદ્વીપની દેવી સમાન અવિરતિ, અવિરતિને વિષે પ્રાણી જેમ દુ:ખ પામે તેમ સર્વ શ * સમજવા; શૈલી ઉપરના મનુષ્ય જેમ હિતભાષી તેમ સુગુરૂ તે હિત ભાષી સમજવા. જેમ તે મનુષ્યે પૂર્વે અનુભવ કરેલું સ્વરૂપ નિવેદન કર્યું. તેમ સુગુરૂ અવિરતિથી પ્રાપ્ત થયેલા પૂર્વભવ સબધી દૂ:ખે વર્ણવે છે. રે ઞ તે પુરૂષે શૈલક યક્ષને તારક રૂપ જણુાવ્યે તેમ સુગુરૂ ભવસમુદ્રથી તારનાર સંગમને બ!વે છે, સમુદ્રરૂપ સાર સમજવા. જેમ તે રત્ની. પતી દેવીને વશ થઈ જિનરક્ષિત નાશ પામ્યા તેમ સંસારી પ્રાણિઓ
વેતિ શ થઈ નારા પામે છે. જેમ પક્ષના આ દેશનેવિષે તત્પર, ક હવાથી જનપાલિત ક્ષેમકુશળ પાપુરીએ પહેાંચ્યા તેમ જે જીવેા અ કિતને ભાગકરી યુદ્ધ ચારિત્રવિષે નિશ્ચ થાય છે તે કર્મ ક્ષય કરી
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૬
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
સ્વલ્પકાળમાં નિર્વાણુ સુખ પ્રાપ્ત કરે છે. માટે હું રાજ્હ ! ચારિત્ર અંગીકાર ફરી ભાગનેવિષે મનને ન પ્રેરવું.
ગુરૂના એવા ઉપદેશથી તે અમરત્તમુનિ અયંત અદરભાવથી નિ રતીયારપણે ચારિત્ર પાલવા લાગ્યા. રત્નમજરી સાધ્વીને ચુમહારાનએ પ્રવૃત્તિનીને સાંપી અનુક્રમે તે અને નિર્મળ તપકરી હેારા સંયમ પાળી પરમ પદને પામ્યા.
વાંચનાર ! આ સર્વે કથા ધ્યાન દઈ વાંચી તેમાંના શુભ પ્રસંગે↓ સ્ત્ર રણુમાં રાખી તે પ્રમાણે વર્તવા યત્ન કરે એ વાંચન માર્ગ છે.
कुमतिमत ध्वंस समाचार. ( સત્યની વૃદ્ધિ અસત્યને ક્ષય
ન્યાયાંભનિધિ શ્રીમદ્ભુતિ મહૃારાજશ્રી આત્મારામજી ( આદિ જ યજી ) ના વિહારથી તેમના ઉપદેશવડે અગાઉ ઘણે સ્થાનકે કેટલાએક સરળ સ્વભાવી ગ્રહસ્થેાએ તથા રિખાએ લુંટકમતરૂપે ઊન્માર્ગને યાગકરી શુદ્ધ જૈનમાર્ગ અંગીકાર કર્યેા હતેા તેજ પ્રમાણે હાલમાં પણ પાળદેશના અબાલા નગરમાં એ રિખાએ સત્ય સ્વરૂપ સમજી પેાતાને મુખબધક કવેશ છોડી સુસાધુતા વેશ ધારણુ કર્યું છે તે સ’બંધી વિશેષ હકીકત આ પ્રમાણે
એકનું નામ ગાવીંદરામ હતુ, તે અમૃતસરના રહીશ એસવાળ જ્ઞાતિના હતા. તેએ પાંચ વર્ષે હુકપણામાં રહી તેમના ગુરૂ પ્રેમસુ ખની સાથે વાદવિવાદથી નિર્ણયકરી તેમને અસત્ય જાણી તેને ત્યાગ કર્યું છે. ઊમર (૪૮) વર્ષની છે. શુદ્ધમાર્ગમાં દીક્ષા લીધા પછી તેમનુ નામ ગૈાતમવિજયજી રાખવામાં આવ્યુ છે.
ખીજાતુ નામ ગણેશીલાલ તે અબાલાી વીશ કાશ ૬૨ ખરડગામના રહીશ અગ્રવાળ જ્ઞાતિના હતા. એ વર્ષ હુક પણામાં રહી તેમના ગુરૂ પરમાનંદ અજીવ પથીની તેમજ બીજા રિમેાની સાથે વાદવિવાદથી નિર્ણયકરી. તેમણે તે અસત્ય માર્ગને ત્યાગ કર્યો છે. ઉમર (૪૩) વર્ષની છે. દીક્ષા સમયે તેમનુંનામ ગુલાબવિજયજી રાખવામાં આવ્યુ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સાર
૪૭
ઉપરના ખતે શક્ષા આત્મા છે. તેઓએ પૂર્ણ પરીક્ષાકરી તે ઉન્મા ગને સર્પ કચુકવત ત્યાગકરી મૈતીર્થંકરથી અવિચ્છિન ચાલ્યા આવતા શુદ્ધ જૈનમાર્ગને અંગીકાર કર્યા છે. આ પ્રમાણે નિર'તર કુમતિઓના ક્ષય થતા જાય છે તેાપણ કેટલાએક મમત્વવાળા જાણ્યા છતાં પણ ત્યાગ કરતા નથી અને ઉલટા તેની પ્રશ'સા અને વૃદ્ધિ કરવાના ફોકટ ક્ા મારી વિઅને વધારવા જેવું કરે છે. પરંતુ પ્રાંતે સત્યજ જય પામે છે.
વર્તમાન ગ્યા.
નવસરણના મા-દક્ષિણમાં કોલાપુર પાસેના ઇચલક ક મમાં ચૈત્ર વદ ૧૦ થી વૈશાક સુદ ૩ સુધી સમવસરણુંના મડ઼ેસવ કાં રીતે થયેા છે. મહાત્સવમાં ગુ હફ્તર મનુષ્ય એકત્ર થયું હતું કારણ કે માં પહેલેાજ મહાસત્ર તે. વિજાપુર પાસે રહેનાર કર. તે દ નીહાલ? ખર્ચમાં મેટા ભાગ લીધે છે. માત્સવને માટે સમવસરણુ મુંબઈથી અને રૂપાને રથ સુરતથી લાવ્યા હતા. શાસનની ઉ સતી સારી થઈ હતી. પુન્યરાળી પુરૂષાનુ જ દ્રશ્ય આવા મહે વમાં વપરાય છે.
ભાવનગરમાં દીક્ષા મહેાત્સવ---ભાવનગરના રહીશ એસવાળ જ્ઞાતિના દેરાસર્જીને વહીવટ કરનાર મેતા પ્રેમજી કાળાએ (૨૬) વર્ષની ઊમરમાં સંસારથી ઉદ્વેગ પામી વૈશાક શુદ ૧૩ને દિવસે શ્રી મન્મુનિમહારાજશ્રી વૃદ્ધિચંદજી સમીપે દીક્ષા ગ્રહણ કરી છે. તેમનુ' નામ પ્રેમવિજયજી રાખવામાં આવ્યું છે. શુદ્ધ વૈરાગ્ય ભાવ પ્રગટ થયા હતા એટલુંજ નહિ પણ પેાતાના કાકા બધુ તથા માતા, વિગેરેની અંતઃકરણ પૂર્વક રજા મેળવી પેાતાને ઘેરથી બડી ધામધુમથી વરઘેાડે ચડાવ્યે હતેા. આ પ્રમાણે સર્વની ખુશીથી ચારિત્ર લેવાના યાગ તે એ મહત્ પુણ્યના કૂળ છે.
મુનિરાજના વિહારથી થતા લાભ-મુર્શિદાબાદમાં મુનિરાજજી હું’વિજયજી ચેમાસું કરવા રહ્યાથી ત્યાં ધર્મેન્નતિના કાર્યો બન્યા જાય છે. વૈશાક સુદ ૧૪ ને દિવસે બાબુસાહેબ રાય ધનપતિસિંહજીના ચીર જીવીએ પ્રથમ પ્રતિક્રમણૢ કરી એક એક રૂપીઆની પ્રભાવના કરી હતી. આ પશુ શાસનની ઉન્નતિને દેખાવ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ.
-
-
-
-
-
-
અત્યંત ખેદકારક મૃત્યુ. (શ્રાવેક નેમચંદ મુળચંદને સ્વર્ગવાસ). જૈનધર્મને વિષે નિપુણતા ધરાવનાર, ધ કઢતાના ધારક અને તનમનથી ધારાધન કરવાને ર મા નિવાઈ ભાઈ 1 નેમચંદ મુળચંદ પોતાને કોને મનમાં આ ફાની દુનિયા નામ
કરી વશ થઇ ૧૩ ને દિવસે સિહાયળ તવ છાયામાં પાલીતાણા શહેરમાં પત્ર પામ્યા છે. તેઓ કોઈ કાર્ય પ્રસંગે અને મરેલી ગયેલા ત્યાંથી દુષ્ટ કેલેરાના રોગમાં સપડાયા હતા. છતાં પણ પાલીતાણે આવ્યા. ત્યાં આવીને કાત્રા પણ કરી એટલું જ નહી પરંતુ મૃત્યુ સમયસુધી ધર્મચર્ચાજ કર્યા કરી હતી. આવા પ્રકારની ધર્મ દ્રઢતા કાંઈ ભાગ્યશાળીના હદયમાંજ હેય છે. સ્વભાવે બહુજ શાંત હતા. અનિશ એમનું ચિત્ત ધર્મને વિષે રક્ત રહેતું. તેઓ અમારી જનધર્મપ્રસારક સભાને સભાસદ હેવાથી તેમના સ્વર્ગવાસથી સભાને હાની પહોંચી છે, એટલું જ નહી પણ જૈનવગમાં એક વિરલ
પુરૂષની ખામી પડી છે. આ પ્રસંગે સંસારની અનિત્યતા વિચારતાં | ભવતવ્યતાને બળ ગણી તેમના વડીલ બંધુ પરમાણંદદાસ તથા
બીજ, કુટુંબીઓની દિલગીરીમાં ભાગ લઈ તેમને સારભૂત જાસુવા સુચન કરીએ છીએ. વિશેષ દિલગીરી કરવાથી ફક્ત કમ બંધ થાય છે માટે સર્વ મનુષ્યની એજ સ્થિતિ છે એમ વિચારી ઉત્તમ કાર્યોમાં ચિત્ત પવવું એજ શ્રેયકર છે. અને સ્વહીત વાંચ્છક જનનું એજ કર્તવ્ય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
जैन पंचांग. (સંવત ૧૯૮૬ ના ચેતરથી સંવત ૧૯૪૭ નાગણ સુંધી.)
જૈન શતિને અનુસરીને વાર્ષિક તિથિએના વધઘટ તથા વાર્ષિક જૈન પર્વ દાખલ કરેલ હોવાથી જૈન વર્ગને બહુજ ઉ. પગી છે. સૂર્યોદય તથા સૂર્યાસ્તના વખત કેષ્ટક તથા દિવસ ૨૫ને રહીને રડવાનું કષ્ટ વિરે દાખલ કરવા દેવાથી વિશેષ ઉપયોગી છે. માટે તેનો લાભ લેવા ઈચ્છનારે મંગાવી
લેવું. મત એક આને. ચાર નકલ ઉપર મંગાવનારને પિસ્ટેજ માફ
,
':
':
0
જાહેર ખબર તમામ પ્રકારની જૈનધર્મની ચોપડીઓ વ્યાજબી કીમત અમારી ઓફીસમાંથી મળશે. પરદેશવાળાને પોસ્ટમાં મોકલશું.
مدلھن
નવી ચેપડીઓના સમાચાર. ૧ અઢીદ્વિપ સબંધી તમામ પ્રકારની ચીત્ર સહીત સમજુતી તથા ચાર ગતિના જીના ભુવન, આયુષ્ય વિગેરેની વિસ્તાર ચુક્ત હકીકત તથા અંગે વિગેરે અને બીજી કેટલીએક શાસ્ત્રોક્ત વાક તોના સંગ્રહવાળી એક ચેપડી હાલમાં બહાર પડી છે. બહુજ ઉપયોગી છે. કિંમત રૂ. ૨) પરદેશવાળાને પટેજ જુદું
૨ શ્રીમન્મહારાજ શ્રી આત્મારામજી કૃત વીશ સ્થાનકની સત્તર ભેદી તથા અષ્ટપ્રકારી પૂજા અને યશવિજયજીત નવપદ જીની પ્રજા તેમજ બીજા પરચુરણ સ્તવન વિગેરેની શાસ્ત્રી અને ક્ષરમાં પડી હાલમાં બહાર પડી છે. કિંમત ૩૦-૪-૦ પટેજ જુદું. ( ૩ જિદ્રસ્તુતિ રત્નાકર, કિંમત છ આના હતી તે પાંચ આના રાખવામાં આવી છે. ઉપયોગી છે.
૪ જૈન કલ્પવૃક્ષ, શત્રુંજયના નકશા તથા તથા આબુજીના તકશા રંગત થોડા વખતમાં બહાર પડનાર છે.
.:
,
.
.
•
S
N
A
}
# **
*, ,
.
-
' ,
'
'
*
* *
'
*
. .
.
.
.
1
*
*
*
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir लवाजमनी पहोंच. 2 - વરર ' ચંદ હીરાચંદ. ! 1-3 શા. ગોકળજી હંસરાજ. 4-12 શા. 2 ધારા.. | 1-4 શા. રતનજી હંસરાજ , 3-2 પરી નગીનદાસ છગનલાલ. | 1-3 શા. ઓધવજી દેવજી. 1-4 શેઠ. ફાજલ સાકરચંદ. 1-3 શેઠ. ધરમશી પીતામર. 1-3 શા. જગજીવન સેભાગચંદ. | ૨--છ શા. હરજીવન ઝવેરચંદ. 1-3 શા સરૂપચંદ મુળચંદ. 1-3' શેઠ. વધમાન બેચર. 10 કોઠારીજેચંદ જેઠા . 1-4 શા. બાપુલાલ લખમીચંદ. (13 મેતા ગુલાબચંદ છવા. 1-3 શા. હીરાચંદ વસનજી . 1 0 શેઠ. ફુલચંદ મુળજી. . | ૨-શા. તેજકરણ વેરચંદ 14 શા. ઝવેરચંદ જેતશી. ' 1-3 શા. નથ માતાજી 2- શા. ભીમશી પંચાણ. | 1- - શા. હરજીવન ખીમચંદ 1-3 શા. વિરચંદ, કૃષ્ણજી. { 1-3. શા. જુલચંદ રામજી 2-6 શા. પાથુ વાગા. 1. 1-3 શા. વાડીલાલ હરગોવનદાસ ૧-જ શાં. ભલુકચંદ હરજીવન . 10-1 શા. ગોરધનદાસ બેહેચરદાસ -- શા. ગરબડ મોહલાલ || -8 માંડવાવાળા લાલજી 1--4 શા. કાળીદાસ કપુરચંદ { 2-7 શા: હરજીવન ઝવેર, ,:, ' * A * * * * * * : * * ' ગ્રાહકોને તાકીદ. દર માસે રોપાનીયું વાંચવામાં આવે છે છતાં તેનું લવાજેમ મોકલવાનું સાંભરતું નથી તે મોટી દીલગીરી છે. આળસ અને પ્રમાદ બહુજે હાનીકારક છે સબબ લવાજમ તાકીદ મેકલાવવાનું લક્ષમાં લેશે. વરસ પુરૂ થાય, નવું શરૂ થાય એક બે, ત્રણ નીકળે તે છતાં પણ લવાજમ મેકલવાના વિચાર ન થાય ? એકરસ ઉપરાતનું એટલે બે લણ ચાર કે પાંચ વર્ષનું લવાજમ જેમની પાસે લેણું છે તેમને મોકલવા સંબંધી શું લખવું તે માટે યોગ્ય શબ્દોજ મળી આવતા નથી. For Private And Personal Use Only