Jain Dharm Prakash 1885 Pustak 001 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533011/1

Page #1

bcine
प्रकाश
ZMA
JUST DILARILI PRAKASTI.
-
-
-
-
-
looms
પુસ્તક . હું પપ શુદિ ૧૫ પાંત કા
અંક ૧૧ મે.
bomias
Iowate
Dcom
PANINE
ram
इंद्रवज्रा. जिनेंद्र पूजा गुरु पर्यु पारितः गवान कंपा गुम पात्र दानं गणानगगः शुनि गग पम्ग गजन्म वृक्षस्य फलान्य गृनि ॥१॥'
occhi
श्रीन व प्रसा२३ समा.
माना
अमदावादमा. 1525 -11 . .. . in: अंगमा રણછોડલાલ ગંગારામ બાપા સિદ્ધ ક.
Poems
come
-
Homnia
Pohene

Page #2

વિજ્ઞાશે. સર્વ રસ ગ્રાહકોને આ એપમાને રાહ૫ મી તરફ ાિર બે કરતાં તેનું સારી રીતે બહુ માન સાચવી વાંચવું. બીલકુલ આશાતના કરવી નહીં કારણ કે રાનની આયાત કરવાથી અાપણું પ્રાપ્ત થાછે. અર્થાત જ્ઞાનાવરણું કર્મ બંધાય છે. આ વાને લક્ષમાં રાખીને ગો પાનીપું વાંચીને રખડનું ન મૂકતાં યોગ્ય સ્થાને મૂકી નિષ સાચો જેથી કરેલા પ્રયાસ સફળ થાય.
વિષય. ૧ હરિબળ અને વસંતશ્રી (પંચાંકી નાટક).. . . . ૬૧ ૨ ધર્મવિચાર (જિન પૂળ) .. ... ... ... ... ... ૧૬ " કે સમકિત (આરામનંદનની કથા) .. . . .. • ૧૯ ૪ વર્તમાન ચા. ... ... .. .. . .. .. ...૧૭૩
जैन कन्याशाला माटे. સ્ત્રી શિક્ષક જોઈએ છીએ.
(ઈનામ રૂ૫૦)નું - ગુજરાતી ભાષાનું સારી રીતે લખી વાંચી શકે તેટલું અને ધર્મ રાંધી શુદ્ધ રીતે પાંચ પ્રતિક્રમણુનું જ્ઞાન ધરાવનાર કોઈ શ્રાવિકા પગાર લઈને રહેવા બુરી હોય તો તેણે અમને લખી જવું. તેની યોગ્યતા ગુજબ પગારનો બંદોબસ્ત કરી રાખવામાં આવશે. અને એમાં શિક્ષક શોધી આપનારને ઉપર જણાવેલું રૂ૦)નું ઇનામ અમારી રસભા તરફથી મળશે,
મંત્રી, છે, . . ના,

Page #3

श्री जैन धर्म प्रकाश
JUNA DIARMI PRAKASH
=
li,
=
II
xx:
E;
3મી અોગી વિષયી, પાણી પણ વિકાસ ૮. ( જો કે ધર્મ ઉનાળા, પગ નHકાળ. 0િ5
? ''
તે
પુરતક ૧ લું. શક ૧૮૦૭. પણ શુદિ ૧૫ સંવત ૧૮૪૨. અંક ૧૧ મો.
--
-
-
-
-
-
--
-
-
-
श्री नैनधर्मा जयति. हरिबल अने वसंतश्री. (જીવદયાથી થતા ફાયદાનું ) -
पंचांकी नाटक. (સાંધણ પાને ૧૪૮ થી)
પ્રવેશ બીજે. સ્થળ-વિશાળપુરમાં રિબળની લી. હરિબળ (1) અહો ધન્ય છે તે વર પિન કે જે મને આવી સદબુદિ આપી આટલી મહત્વતા પહોચાડચી, મારી અગાઉની રિતી સાથે આ સ્થિતીને મુકાબલો કરતાં છેટે એમ નિર્ણય થાય છે કે દયા ! દયા ! વીત્ર દયા એજ મનુષ્ય માને છે અને બહુ મતે મનએલે પ્રથમ ધર્મ છે. એક મહિના ઉપર દયા કરવાના નિયમથી હું આટલી મહેનતાએ પણ તે જેઓ કોઈપણ માણીને નહીં મારતા હોય તેઓને ખચિત મુકિત મળવી જ જોઈએ. હવેથી હું પણ કોઈ નિરપરાધી પ્રાણીને મારીશ નહીં. પરંતુ પ્રીય વસંતશ્રી હજુ કેમ ન આવી. (કેટલામાં ન તો આ

Page #4

શ્રી ધર્મ પ્રકાશ, વસંતશ્રી–મીય પતિ! હું આપને નમન કરું છું. આપ શું વિચારમાં પડયા છો વાર?
હરિબળ—પીએ ! જ સંસારને વિરે મનુષ્ય માત્રને દેવ્યના કમણ ચક્રથી કેવી અસર થઈ જાય છે તેનું ચિંતન કરતો હતો તેવામાં તમારે આવવું થયું.
વસંતશ્રી પ્રાણનાથ ! જે કે હું આપને વિષે વિશેષ જજ ડીજ કર્યા સિવાય આપની સાથે પરણી છું પરંતુ મને આપના આવા આવા સુવિચારોથી ખાત્રી થાય છે કે તેમાં હું બીલકુલ છેતરાણી નથી.
(એક દારા મતેશ કરે છે.) દાસ–મહારાજ મહાન તરફથી પ્રતિહાર આપને નિમંત્રણ કરવા આવેલ છે, હરિબળ–તેને અંદર આવવા દે.
(દાસ જાય છે અને પ્રતિહાર પ્રવેશ કરે છે.) પ્રતિહાર-મહારાજા મહાને કહાવ્યું છે કે આપે આજે રાજયસભામાં પધારવું.
હરિબળ—મહારાજને વિજ્ઞાપન કરજો કે હું આપની આજ્ઞા માથે ચડાવું છું. (ગતિહાર જાય છે અને શાન સમય પનાથી અંદર થર વગેછે.) વસંતશ્રી—મી પતિ ! ભોજનને વખત થયો છે માટે પધારો.
(બંને જાય છે.)
પ્રવેશ ત્રીજો
સ્થળ–મહાન રાજાની સભા. પ્રતિહાર-મહારાજા મહાસેનને જય જયકાર થાઓ !! . (મહાસે રાજ કેટલાક સભાસ સાથે પ્રવેશ કૉ, રાઘળીએ બેસે છે. :ળાનું તી આવે છે અને ગાયન શરૂ થાય છે.)
કળા – રાગ હુમરી.
જુઓ જુઓ જુઓ જુઓ શું સભા શોભે, શું સભા શોભે, શું સભા શોભે. જુઓ જુઓ

Page #5

દુશ્મળ નાટક,
મ મય રૂડાછે સ્તંભ સભાના, મણી મિયે. પુતળી હાં શોભે.
પુરી વિશાળા જીઆને વિશાળ અતી, મહારાજ મદન વેગ છડાંના અધિપતિ,
દિપ અનપણે રાજ્ય મહાલય,
જા જા
ઇંદ્ર ભુવનથી અવિક આપે. પુષ્ટિવંત સઘળા છે ગભારા,
રામજી હરિથી અધિક શોભે. જીએ જીએ (રિબળ પ્રવેશ કરેછે અને રાજને નમન કરી પ્ર ખાતે બંછે.) મહાૉન-કેમ હરિબળ ! કુશળ તે ખરા ? હરિબળ—માપની કૃપાથી વિશેષ (નાયકામાં ગાયન શક ક
* કરો.
જુઓ જુએ
0
પૂરવાસી જન સુખી સઘળા, નહીં કોઇને દિલે લેશ અરતિ, વસંત ઋતુ ચાલે અતી સુંદર, કામી વીણું કેાન દુ:ખ પામે રતિ
મહારાજ
જેહ તા મહાત્સવ ચાલેછે, અંબ મંજરીએ પૂજાય રતિપતિ, મહારા...હરિબળ ! તમારા દયાદાનાદિ પ્રશંસનિય કૃત્યોથી તમારી કી મારી આખી નગરીમાં પ્રસરી રહીછે અને તેથી હું મને ધન્ય માનુંછું કે તમારા જેવા ઉદાર મકૃતીના સજ્જનો મારી નગરીમાં વસેછે. તમ્રારા જેવા સજ્જનોના સભામાં પધારવાથી સભાની શાભાછે તેથી ખનતા સુધી આપ સભાને તમારા દર્શનના લાભ આપવા ચુકશે નહીં.
હરિબળમા` કહેલા ગુને હું ચાગ્ય નથી પરંતુ આપ માટલી બધી કૃપા બતાવા તૈયી શેવક આપના
ઉપ
મહારાજ
૧૬૩
મહારાજ。

Page #6

૧૪
ગાર માનેછે.
શ્રીજૈનધર્મ પ્રકાશ,
મહાસેન—ધન્યછે તમારી નમતાને, હરિબળ—શેવકની એક વિનંતીછેતેઆશાછેકે આપસ્વીકારો મહાગ્રન—શું છે?
હરિબળ—કાલે આસમંડળ સહીત જમવા પધારી મારા ઘજેને પવીત્ર કરશે. રોવક તસ્તી તે કરંતુ તેને સાથે આજીજી સાથે ક્ષમા માગેછે. વિશેષ આનાકાનીની જરૂર નથી.
મહાસેન-જ્યારે તમારો ઘણાજ આગ્રહ છે. ત્યારે મારાથી ના કહેવાતી નથી.
હરિબળ—આપે મારૂં આમંત્રણ સ્વીકાર્યું તેથી હું ઘણા હવીત થાઊછું.
પ્રવેશ ચોથો,
સ્થળ -- હરિબળનું ઘર,
હરિબળ—મીયે ! હવે મહારાજને પધારવાનો વખત થયા છે તેથી ભાજનાદિની તૈયારી રાખો. વસંતશ્રી.સઘળું તૈયાર છે.
હરિબળ—ત્યારે હવે મહારાજાને બાલાવું છું.
(હરિબળ અયુકે અને ઇંડા વખત પછી વારાફી પ્રદેશ ઉપર જગત્રા બમાં, ૧સપી પીરસૐ રાજા જમી ૨૩ માં હાર્દિ
?,
|
શું ખાશ
i )
પ્રવેશ પાંચમો.
સ્થળ-કંચનપુરી પાસેનું વન
એક બાજુથી વધુ સેન રાતનો પ્રધાન પ્રવેશ કરે છે અને રાામેથી રાજાના ભીન્ન બે
નાસા આવે,
બે માણસે’-પ્રધાનજી ! અમે રાજકુંવરીની ઘણી શોધ કરી પણ કાંઇ પત્તે। લાગ્યા નહીં.
સપૂર્ણ.

Page #7

धर्म विचार.
(જિન પૂજા). સાંધણ પાને ૧૫૭ થી.
प्रभाते जिन पूजायां,
नैश पापं व्यपोहति
Lik
मध्यान्हे चेह जन्मानां,
संध्यायां सप्त जन्मजं ॥१॥ (શત્રુંજય મહાત્મ્ય.)
અર્થ..પ્રભાતે જિનપૂજા કરે તેના રાત્રીને વિષે કરેલા પાપ દૂર જાય, મધ્યાન્હ પૂજા કરે તેના આ જન્મના પાપ દૂર જાય અને સંધ્યાકાળે જિનપૂન્ન કરે તેના સાત જન્મના પાપ દૂર જાય.
ખંધુ વિનયચંદ્ર ! મા પ્રમાણે ત્રણકાળને વિષે જિનપૂજા કરવાનું શાસકારે કહ્યુંછે માટે ભવ્યમાણીઆએ ત્રણે કાળને વિષે જિનપૂજા કરવા ઉદ્યમત થવું,
વિનયચંદ્ર-ત્રણ કાળને વિષે શું શું પૂજવા યાગ્ય સાધનાએ પુજા કરવી ?
જ્ઞાનચંદ્ર~મભાતકાળ રાસ અને વાસક્ષપાદે છુટા, એવા નૃ સુગંધી દ્રવ્યથી પૂજન કરવું, મધ્યાન્હ અષ્ટપ્રકારે સંયુકત અર્ચન’}, નવું અને સાયંકાળે પ્રજા અને દીપપૂજા કરવી, આ પ્રમાણે ત્રીકાળી જિનપૂજન ફેરવાથી ઘણા મણીએ શુભ ગતિગામી થયા છે
૧ એ પ્રમાણે પ્રાતઃકાળે પૂન્ન કરવાનો રિવાજ કવિતજ દીઠામાં આવેછે. મધ્યાન્હની પૂજાનો રિવાજ કાંઈ વહેલો થયોછે, પરંતુ તેમાં જે સૂર્યોદયના લગભગમાંજ સ્નાન કરી પૂજન કરવા ઉદ્યુત યાછે તે તો પ્ર. સક્ષ વિષ છે. કારણ કે અષ્ટપ્રકારી પૂજા તે સમયે કરવી એ શાસ્ત્રોકત રીતિથી વિશ્વ છે, સાયંકાળના પૂર્જાનું પ્રવર્તન ઘણું સ્થાનકે દ્રષ્ટીગત થાયછે.

Page #8

શ્રીજૈનધર્મ પ્રકાશ અને યાવત્ મોક્ષ સુખ પ્રત્યે પામ્યા છે. વળી જિનપ્રતિમા મનુ
ને આ સંસારને વિષે કલ્પવૃક્ષ સમાન મનવાંછીત આપનારી છે. કહ્યું છે કે–
दर्शनारितध्वंसी, वंदनात्वांछितमद; पूजनात्पूज कःश्रीणां, जिनःसाक्षात्सुरदुम:॥१॥
અર્થ–પરમાત્માના દર્શનથી દુરિત જે પાપ તેને જે સમુહ તે નાશ પ્રત્યે પામે, વંદન કરવાથી મનને વલ્લભ અર્થની સિદ્ધિ થાય અને શ્રી જગતમભુ જે વિતરાગ છે તેનું પૂજન કરવાથી પુગળીક રિદ્ધિ જે નરેદ્ર, દેવેંદ્ર અને ચક્રવર્તિ વિગેરેની રાજ્યસંપદા અને આ
ભીક રિદ્ધિ જે ચીદાનંદ લક્ષ્મી કેવળજ્ઞાન અને કેવળ દર્શનરૂપ તે પ્રત્યે પામે. માટે ત્રણ લોકને ભુષણમુત એવા જે જિનેશ્વર ભગવંત તેની જે પ્રતિમા તે સાક્ષાત્ કલ્પવૃક્ષ સમાન જ છે એમ સમજવું.
વળી વિનયચંદ્ર! જિન મહારાજાની પૂજા કરવાથી શું શું ફળ પ્રાપ્તિ શાસકારોએ કહી છે તે તું સાંભળ !
રાઠુટ વિડિત. पापलुपतिदुर्गतिंदलयतिव्यापादयत्यापदं, पुण्यंसंचिनुतेत्रियवित्तनुतेपुष्नातिनिरोगतां; सौभाग्यविदधातिपल्लवयतिप्रीति प्रसूतेयशः, स्तगयच्छतिनिवृत्तिचरचत्यचीऽहतांनिर्मिता॥१॥
અર્થ_જિનેશ્વર ભગવંતની અર્ચા જે પૂજા તે કરતા છતાં પ્રાણી પાપને દુર કરે દુર્ગતિને દળી નાંખે, આપદાનો નાશ કરે, પુણ્યનો સંચય કરે, લક્ષ્મિને વિસ્તાર, નિરોગતાને પુષ્ટ કરે, શોભાગ્યપણું પ્રાપ્ત કરેપ્રીતિને ઉત્પન્ન કરે, યશને પ્રસવ કરે, અને વર્ગ જે દેવપદ અને નિવૃતિ જે મોક્ષપદ તે મ પાળે. વળી કહ્યું છે કે,

Page #9

ધર્મ વિચાર,
स्वर्गस्तस्यगृहांगणं सहचरी साम्राज्यलक्ष्मीः शुभा, सौभाग्यादिगुण वालेर्विलसति स्वैरेंव पुर्वेश्माने; संसारः सुतरः शिवं करतलकोडे लुठत्यंनसा, यः श्रद्वाभरभाजनजिनपतेः पूजांविधत्तेजनः ॥२॥
અર્થ..જે માણી શ્રદ્ધા સમુહના ભાજનરૂપ થઇને અથાત્ શુભ ભાવે યુક્ત થઇને શ્રી વીતરાગ દેવની પન્ન કરે તેને ગયેક તે ઘરના આંગણા ગદૃશ નિકટપણે વર્તે, અને સાજ્ય લક્ષ્મિ એ ટલે મનોહર એવી જે રાજ્યરિદ્ધિ તે સહચરી એટલે સાથે રહેનારી થાય; વળી તે પ્રાણીના શરિરરૂપ જે ગૃહ તેને વિષે સાભાગ્ય, ધૈર્ય, આર્ય, અને ચાતુર્યાદિ ગુણની આવળી જે શ્રેણી તે સ્વેચ્છાએ કરીને વિલાસ કૐ; વળી તે માણીને સંસાર રૂ૫ જે સમુદ્ર તે મુતર એટલે સુખે કરીને તરવા ચાગ્ય થાય અને શીવ જે . મક્ષ તે હસ્ત વળના મધ્ય ભાગને વિષે આળાટે અથાત્ મેક્ષ માપ્તિ તા તેને હુંતગાર થાય. માટે ખાવી અપાર સુખને દેનારી એવી જે જિતપૂજા તે કરવાને કાણુ ઉધમ ન કરે. વળી કહ્યુંછેકે. માળો.
'
',
कदाचिचातं कुःकुपितइनपात्यभिमुखं, विदुरे दारिद्रां चकित गिवन उयत्यनुदिनं; विरक्त कतिवत्यजति कुगतिः मंगमुदयो, नमुं चत्यभर्णसुहृदिव जिनाच रचयत ॥ ३ ॥ અર્થ-જિનેશ્વર ભગવંતની પૂજા કરનારા મનુષ્યની સન્મુખ ભય કોપાયમાન મનુષ્યની પેઠે કદાપી દ્રષ્ટી કરતા નથી, દરિદ્રતા ભયભીત માણસની પેઠે તેનાથી નાસતી કુંછે, અને ફુગતિ જે દુ

Page #10

૧૫
શ્રીનધમ પ્રકાશ,
ગતિ તે વિરક્ત સ્ત્રીની પેઠે તેના સંગજ ત્યજેછે, વળી ઉદય એટલે પ્રતાપ ઐશ્વર્યાદિની વૃદ્ધિરૂપ જે અભ્યુદય તે સુમિત્રની પેઠે તેના સก મીપ ભાગને મુકતાજ નથી. એવી રીતે ભયનેભ્રાંતિ પમાડનાર, રિવ્રતાને દુર કરનાર, દુર્ગતીને કાઢનાર, અને ઉદયને આપનાર એવી જે જિનેશ્વર ભગવંતની અચા તે કરવા માટે સદાકાળ સાવધાન થવું એજ મનુષ્ય જન્મ સફળ કરવાનું મુખ્ય સાધન છે. કહ્યુંછેકેवरपुजयाजिनानां, धर्मश्रवणेन सुगुरुसेवनया; सासनभासनयोगे, सृजति सफलं निजजन्मं ||४|| અર્થપ્રધાન એવી જે જિનેશ્વર ભગવંતની પૂજા તે કરવે ક રીને, ધર્મ સાંભળવે કરીને, સુગુરૂની ૉલાએ કરીને, અને વીતરાગ દેવની આજ્ઞાને જાણવાના યોગે કરીને ભવ્યજીવો પોતાના જન્મને સફળ કરેછે. વળી કહ્યુંછેકે
બ્રા
यः पुष्पैर्जिनमर्चति स्मितमुरस्त्रीलोचनै: सोर्च्यते, यस्तंवंदतेएकशास्त्रजगता सोहर्निशंवंदते; यस्तंस्तौतिपरत्रवृत्रदमनस्तोमेन सस्तुयते, यस्तंध्यायतिक्रम कर्मनिधनः सध्यायते योगिभिः ॥
અર્થ-જે પ્રાણી શ્રી જિનેશ્વર દેવને પુષ્પ કરીને પૂજે છે તે પુરૂષ વિકસીત એવા દેવાંગનાના લોચન જે નેત્ર તેણે કરીને પૂજાય છે અર્થાત તે માણી દેવલોકમાં ઉત્પન્ન થાયછે; વળી જે પ્રાણી શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતને એકવાર વંદન કરેછે તે અહર્નિશ ત્રણ જ ગત્રથી વૃંદાયછે, અર્થાત | ત્રભુવન બંઘ થાયછે; વહી જે પાણી વિતરાગને રતવેછે તે પાણી પરલોકને વિષે ઇંદ્રાના સમુઅે કરીને હવાય છે અર્થાતીના ગુણની સ્તુતિ કેંદ્ર કરેછે; તેમજ જે પ્રાણી પરીવા ભગવંતને ધ્યાયછે અર્થાત પિંડથ પદસ્થ રૂપથ અને રૂપાહીત બેરે

Page #11

સમકિત, કરીને ધ્યાનગાગર કરે છે તે પ્રાણી ગીશ્વર જે મહામુનિએ તેનાથી ધ્યાયછે અર્થાત્ તેનું ગીશ્વરો ધ્યાન કરે છે. માટે તે પ્રાણીને કર્યો છે આઠ કર્મને નાશ જેણે એવો જાણવો.
અપર્ણ.
समकित. (આરામનંદનની કથા.)
સાંધણ પાને ૧૬૦ થી. ધોડા જ વખતમાં તે મયુરો તૈયાર કરાવી લાવ્યો મયુર આવ્યા એટલે રાજાએ તે મયુરો પિતાના સૈન્યમાં વહેંચી આપ્યા અને રોનાપતિને હુકમ કર્યો કે તેના વનમાં વાનરો રહે છે તે આપણા શત્ર છે તેથી તેના ઉપર ચડાઈ કરવાને સેના તૈયાર કરી મયાણના તુર વગડાવો
આ હુકમ સાંભળતાં તરતજ એન્વપતિએ સેન્યમાં હુકમ ફરવ્યા અને પ્રયાણના વાછરોવડાવ્યાં. થોડીવારમાં સૈન્ય એકત્ર થઈ ચાલવા લાગ્યું તેમાં કેટલાક મોટાં દેદારો જેઓ વાનર રૂપે વ્યંતરો હતા તેઓ પેલા કાષ્ટમય મયુર ઉપર બેઠા અને કુચ કરી.
આ ચમત્કારીક ખેલ વાને આરામનંદન પણ તે કૃત્રીમ લકરની પંઠે ચા ટુંકા વખતમાં કાળ મુખ અને નીલમુખ વાનરનું વન સમીપ આવ્યું છે એમ જાણીને તારરૂપે યંતરરાજાએ હુકમ કર્યો કે કાછ મયુરી અને મુકીને ગળું પાયદળ આગળ ચાલો, હુકમ થતાંજ ધળાઓએ પિતાના મયુરે ત્યાં છોડી દીધા અને ખા ગળ પ્રયાણ કર્યું. તે વનમાં જે ખરા વાનરે રહેતા હતા તેમણે જ્યારે પિતા ને વનમાં બીજા વાનરોને આવતા જોયા ત્યારે તેમનો અટછા ફર ને તથા મારી કાઢવાને બીલ મુખ વાનર સંખ્યાબંધ સામા પાપા. રર પર યુદ્ધ ચાલ્યું તેમાં કૃમિ નરેએ “કીડાને સારું

Page #12

શ્રી પ્રકાશ. સન્મુખ આવેલા ખરા વાનરોની સાથે ઘણા વખત સુધી યુદ્ધ કર્યું અને છેવટે સઘળાઓને નસાડી મુક્યા. આવી રીતે નીલમુખ વાનરોને નાસતા જોઈને કાળ મુખ વાનર ગર્વથી પિકાર પાડતા કૃત્રીમ વાનરની સન્મુખ લડવાને આવ્યા. આ પ્રમાણેની યંતરોની કીડા જઈને આરામનંદન વિચારવા લાગ્યો કે આ વ્યંતરોની અને પાનરોની યુદ્ધ કીડા જોવાથી મારું કાંઈ સાર્થક થવાનું નથી. મારે તે વિતાઢય પર્વત ઉપર જવું છે અને તે અહીંથી ઘણે દુર હોવાથી પગે ચાલીને જતાં ત્યાં પહેચાય તેવું નથી માટે આ વ્યંતર હાસ્યક્રીડામાં નિમગ્ન થયા છે એવા સમયને લાભ લઈને તેમણે મુકેલા આકાશગામી કષ્ટમયુરમાંથી એક એઓના પાછા આવતા અગાઉ લઇને ચા જ તે મારા કાર્યની સિદ્ધિ થાય. કહ્યું છે કે “ગયેલો વખત ફરીથી મળતું નથી” માટે આવી અનાયાસે મળેલી અમુલ્ય તક વાનરનું યુદ્ધ જોવામાં વથા ગમાવવી ન જોઈએ.
આ પ્રમાણે નિશ્ચય કરીને વ્યંતરોએ મુકેલા મયુરોમાંથી એક શ્રેષ્ઠ મયુર શોધી તે ઉપર બેસીને પિતે અગાઉ જોયા પ્રમાણે આકાશગામીનિ કળ ફરવી જેથી તે કાષ્ટ મયુર આ કાશ માર્ગે ચાલ. આરામનંદનને ગીનિઓની વાત ઉપરથી તે કંચુક કયા છે એવા ખબર હોવાથી પિડા વખતમાં તે મંગળાપતિ નગરીને વિષે વિઘનમાળી રાજાની હવેલીને ગા મજલે ઉતર્યા. સદભાગે જ્યાં કુંવર ઉતર્યો ત્યાં ગવાક્ષમાં જ તે કંચુક એક સુવર્ણમય પલંગ ઉપર મુકેતો હતું તેથી તેને કંચુક ક્યાં હશે અને તે કેવી રીતે તેનો તે બાબત વિચાર કરવાની જરૂર રહી નહીં. કહ્યું છે કે “ભાગ્યવંત પુરૂષને મનવંછીતની સાફલ્યતામાં કોઈપણ વીલંબ થતો નથી''.
જે કુમાર તે કંચુક લઈને ગુપચુપ રીતે ચાલ્યા ગયા હતા તે કાંઈ અડચણ પડે તેમ નહોતું પરંતુ તેમ કરવું એ ગોરનું કામ છે તેથી તેને તે ઠીક લાગ્યું નહીં, માટે તે કંચુક લાઈ મયૂર ઉપર બેસીને

Page #13

૧૧ આકાશગમન કરતાં નીચે પ્રમાણે ગાઢ વરે બહેશે કે બહુ આરામનંદન પુખ કંચુક લઇને ગમન કરે છે તેથી જેને તે કંચુકની ઈચ્છા હોય અને યુદ્ધ જેને પ્રીય હેય તેણે મારી પાછળ સત્વર આવવું." - જેમ સિંહની ગર્જનાથી પર્વત ગાજી રહે તેમ વરની ગર્જનાથી સંપૂર્ણ મહેલ ગાજી રહે અને તેથી તેવા કર્ણભેદ શબ્દને શ્રવણ કરનાર વિધુનમાલી વિદ્યાધરની બંને સીઓએ પોતાના પતિના યશને માટે પરસ્પર કરાર કર્યો કે આ કંચુક ચોરની સાથે યુદ્ધ કેરીને જે કંચુક પ્રાપ્ત કરે તેણે એ કંચુક રાખવો. આવો નિશ્ચય કરી તે બંને સીઓ સૈન્ય સહિત શીધ્રપણે આરામનંદનની ઠે ચાલી. આકાશમાર્ગમાં આ વિદ્યાધરીઓની વિદ્યા બળ સંયુકત અતિ તવરાથી તેઓના સૈન્ય રીઘમેવ આરામનંદનને પકડી પાડો અને બંને બાજુએ બંને સીઓની સેના જુદી જુદી રહીને યુદ્ધ માગવા લાગી. આના સંપૂર્ણ સંકટ સમયે કુંવરે પિતાની ઉપર પ્રસન્ન થયેલા વેતાળની મદદ લેવી યુકત છે એમ ધારીને તેનું સ્મરણ કર્યું. તે તરતજ પ્રગટ થશે અને પુછયું કે હે વત્સ! તું મને કેમ સંભાર્યો છે? કુંવરે કહ્યું કે આ બંને સેનાની સાથે મારે યુદ્ધ કરવાનું છે અને મારા મુરબ્બી વર્ગ જે મારી સીને આઠ વરસને વાયદો કર્યો છે તે આજે પુર્ણ થાય છે તેથી તું મને યુદ્ધમાં મદદ કર.
તાળે કહ્યું કે હું અત્રે આવતો હતો તે નખતે માર્ગમાં લક્ષ્મીપુર જે તમારી જન્મભૂમિ છે ત્યાં મેં ઘણા નાગરીકોને રમશાનમાં એક ન થયેલા જોયા છે. અને તેમાં કેટલાએક શેવક પુર ચિતા રચતા હતા તેથી મને લાગે છે કે તારી સી આજે અગ્નિ પ્રવેશ - રતી હશે, માટે તું સત્વરે અહીંથી ત્યાં ગમન કર. કુંવરે કહ્યું કે હું ત્યાં જાઉ છુ પણ તમે આ બંને સેનાને આ રથળે અટકાવી રાખછે. પિતાળે હા કહી એટલે તરલમીપુર ભણી ચા અને - તકાળ ત્યાં આવી પડે.

Page #14

૧૭૨
શ્રી પ્રકાશ, આવીને સાંત ચિત્તે નીરખે છે તે પોતાની પ્રાણથી વહાલી પકાવતીએ તરતજ ચિતામાં પ્રવેશ કરેલ છે અને સઘળાઓ શેકસાગરમાં નિમગ્ન થયેલા છે. આવું અસહ્ય સંકટ જોઈને કુંવરે કંચુક એક તરફ ફેંકી, "ચ પરમેષ્ટીનું સ્મરણ કરી જે મારી સી પન્ના વતી સતી હોય તે હું અને તે બંને આ ચિતામાંથી અગ્નિને સ્પર્શ પણ થયા સિવાય પાછા નીકળો અને અગ્નિજળમય થઈ જશે"એવું કહીને નવકાર મંત્ર જાપ કરતા કરતા એકાએક તે દેદીપ્યમાન અગ્નિમાં પ્રવેશ કર્યો.
અહીંઆ વૈતાળ જો કે ઘણા જબરા હો તો પણ તેનાથી વિઘરની અથાગ બળવંત સેના સામે ટકી શકાયું નહીં અને તે તથા વિદ્યાધરના બંને સૈન્યો ચિતા પાસે આવી પહોંચ્યા. વિદ્યાના મૈઢ પ્રાબલ્યથી જેમણે વૈતાળના માનનું પણ મને કર્યું છે એવી તે બને વિદ્યાધરીઓએ કંચુક નાખી દઇને કુંવરને ચિતામાં પ્રવેશ કરતે દેખવાથી એમ ધાર્યું કે એનાથી આપણા સૈન્યને તાપ સહન ન થયો માટે તેણે અગ્નિ પ્રવેશ ક્યું. હવે કંચુક કોણે લેવો તે મુશ્કેલ થઈ પડયું તેથી તે બંને વિદ્યાધરીઓએ સાથે કંચુક ઉગકીને ચિતા સામે જોયું તેટલામાં છે તે જાજવલ્યમાન ચિતા શાંત પડી ગયેલી માલમ પડી અને તેમાંથી આરામનંદન કુમાર પદ્માવતી - હીત બહાર નીકળ્યા.
જેવો તે બહાર નીકળે કે તરતજ વિક્રમરાજાને પ્રણામ કરીને માતા પિતાને પગે લાગે. પદ્માવતી પણ રાજાને તથા સાર - સરાને પગે લાગી અને તેણીને તે સઘળાઓએ પુનીભાવ' એવી આશિષ દીધી.
આ બનાવ સહજ વારમાં બન્યો તેથી તિમરાજાનું તથા 1િઘાઘરનું સૈન્ય આશ્ચર્યતાથી રતબ્ધ બની ગયું હતું, પણ જ્યારે હું વરને શીયળના મહામેથી અગ્નિમાંથી જેમ તેમ કાર ની:

Page #15

વર્તમાન ચા,
૧૭૩
ળેલા જોયા ત્યારે તે સેનામાં હર્બના વાજા વાગ્યા અને જૈનધર્મા
મહીમા પ્રગટ થયા
વિદ્યાધરીએ કે જે યુદ્ધ કરીને કંચુક લેવા આવી હતી તેમણે અને વિક્રમરાજા પ્રમુખે જ્યારે કુંવરને મુખેથી કંચુકના સઘળા વૃતાંત સાંભળ્યું ત્યારે તે આશ્ચર્ય પામ્યા અને તે બંને વિદ્યાધરીઓએ પ્રસન્ન થઇને તે કંચુક પદ્માવતીને પહેરાવ્યા.
અપૂર્ણ.
वर्तमान चर्चा.
શ્રીમમહારાજશ્રી આત્મારામજી ( આનંદવિજયચ્છ ) અને સુરતવાસી હુકમમૂની વચ્ચે ચાલેલા સંવાદનું આવેલું છેવટ આ સંવાદ ઘણા દિવસ ચાલ્યા બાદ હુમમુનિએ છપાવેલા ગ્રંથેાની અંદરથી શ્રીમન્મહારાજશ્રી આત્મારામજીએ શેાધીકાઢેલાં (૧૪) મોટા તફાવત! અર્થાત્ જૈતસિદ્ધાંતાથી વિપરીત ઉપદેશના સંબંધે જણાયાથી તેનો નિર્ણય કરવા માટે તે૧૪ તફાવતા એક મન તરીકે શ્રી મુબઇની જૈન એસોશીએશન ઉપર માકલવામાં આવેલા અને તેમણે આખા હિંદુસ્તાન માંહેના તમામ જૈન પંડિતની ઉપર માકલી તેના ખુલાસા મંગાવેલા તેમાંના ઘણા ખુલાઞા આવી જવાથી યથા નિર્ણય શ્રી સુરતમાં એક મટી બા ભરીને સંભળાવવામાં આવેલ છે. આ સભા માગરાર સુદ ૧૪ વાર રવી તા. ૨૦ મી ડીરસેમ્બર, ૧૮૮૫ ને રાજ શેઠ રાયચંદ દીપચંદની ધર્મશાળામાં મળી હતી અને તેમાં સુમારે બે હજાર દેશી પરદેશી શ્રાવકા મળ્યા હતા ઘણા વખત સુધી વાતચિત ચાલ્યમાદ છેવટ નહેર કરવામાં આવ્યું કે આખા હિંદુસ્તાન માંહેના પંડિતે ઉપર લખી મંગાવેલા ખુલાગા ઉપરથી સિદ્ધ થયુંછે કે કમમુનિના રચેલા હવસાહાર વગેરે ગયો માંહેથી શોધી કાઢેલા ૧૪ મના જૈન શાસુથી વિદ્ધ

Page #16

૧૭૪
શાનધર્મ પ્રકાશ. છે માટે અમે (શ્રી સુરતને સંઘ તથા મુંબઈની જેને એશિએશ ! હુકમમુનિને ભલામણ કરીએ છીએ કે તે પુરકો તેમણે સુધારવા અને જયાં સુધી સુધરે નહીં ત્યાં સુધી તે પુરતો કોઈ પણ શ્રાવક ભાઈઓએ વાંચવા નહીં કારણ કે તે બહુ સંસારનું કારણ છે.
આ છેવટ ઘાયું રાષJારક રીતે આવેલું છે અને એવી રીતે અસત્યવકતાની અસત્યતા જાહેરાતમાં આવ્યાથી મુનિરાજથી આ - ભારામજી મહારાજને કરેલા પ્રયાસ પણ સફળ થશે છે.
મહુવાવાળા શા. ફતેચંદ છવરાજ—સ જૈનબંધુઓએ જયું હશે કે શ્રી પાલીતાણાવાળા શા. નથુ ધરમશીની પેઠે આ મહવાવાળા દેરાસરના, સંઘના તથા બીજા શુભ ખાતાના વહીવટ - લાવનારનો ગોટાળા બહાર પડવાથી અને તેમની પાસેના વહીવટી ચોપડાઓ વગેરે અત્યાગ્રહ પૂર્વક માગ્યા છતાં ન સાંપવાથી શ્રી ભાવનગરના સંઘના ચાર ગ્રહો ત્યાં ગયેલા અને ઘી જેન એશીએશન ઓફ ઇડીયાના ફરમાન મુજબ તકરારનું સ્વરૂપ ન વધી પડવા માટે ઘણા પ્રયાસ કરેલો પણ છે ટ સુધી તેઓએ સુપ્રત ન કરવાથી તેઓને શ્રી સંઘથી દુર કરવામાં આવેલા છે. તે પણ હજુ તેઓએ પિતાનો દુરાગ્રહી સ્વભાવ પડો મુકયો નથી એટલુંજ નહીં પરંતુ મજકુર નિમક હરામી નથની છે નવા નવા કa ઉભા કર્યા કરે છે, એમ ત્યાંના રાંધના સદ યહરથી ભામણ કરી છે છીયે કે તેઓએ કોઈપણ જાતના કૌભાંડથી ડર ન ખાતાં ધર્મના ૫૨માં દ્રઢ ચીને રહેવું, છેવટે સત્યને જ થશે અને ઉમા ગાલનારા દુજને પોતે ખેલા ખાડામાં પડતજ પડશે.
હાલમાં મહુવાના કેટલાએક સુજ્ઞ જનોએ દેરાગના વહીવટ.. ને નવેસરથી પ્રારંભ ઠરવા માટે આઘમાં એક અલાઈ મહા ' રવો કારેલા છે અને તે થોડી જ મુદામાં શરૂ થયા છે. દીલગીર છે કે આવું શુભ કાર્ય કરતાં પણ તેઓને ઉમેગીઓ તરફથી સંકટ

Page #17

- વર્તમાન ગર્ગ, આ પડવાને ધારતી રહે છે. તે તે ઉમાર્ગ ગમન કરનારા દુરાશહીઓએ સમજવું જોઈએ છીએ કે આવી અનિતી ભલી વત્તક તેઓને ખરેખર દુખદાયક થઈ પડવાની છે.
પાલીતાણામાં ભાટને જુલમ-જેમની આખી કોમની વંશ પરંપરા આની શ્રાવકો તરફથીજ છે એવા ભાટ લોકો પિતાની ગેરલાયક છોડી ન દેતાં આગળ આગળ પગલું ભરતાં જાય છે હમણા સુમારે એક માસ અગાઉ પણ તેઓએ એક કારખાનાના નિમક હલાલ ના કર ઉપર હુમલે કરેલ છે. અને અગાઉ કારખાનાના મુનીમ રા. ઇંદરજી મકનજી ઉપર તેમણે કેટલીક વખત હુમલા કરેલા છે અને અસહ્ય અપશબ્દો સંભળાવેલાં છે જે કે જહરાતમાં પણ આવી ચુક્યા છે તે હવે તે ભાટ લોકોએ પિતાની થચેલી ભુલોને પસ્તાવો કરી હવેથી સારી રીતે ચાલવું ઘટે છે. નહીંત અમે નથી ધારી શકતા કે તેઓની આવી ગેરવ્યાજબી વણક પાલીતાણાના ન્યાયી ઠાકોર સાહેબ માનસિંહજીના નેક અમલમાં ચાલી શકે. વળી જો આ પ્રમાણે વધારે વખત ચાલશે અને શ્રાવકો તેને માટે કોઈ વિચાર ધારશે તે તે પણ તેઓને ઘણું દુઃખદાયક થઈ પડશે.
જાહેર મીલથી મુંબઇ નિવારી શેડ પ્રેમચંદ રાઈચંદ (ધી ન અાશીએશન ઓફ ઇડીઆના પ્રેસીડેન્ટ)ના ચીરંજીવી શેડ ફકીરચંદ પ્રેમચંદ શ્રી પાલી લાગે યાત્રા નિમિત્તે આવેલા અને ત્યાંથી ભાવનગર આવેલા હોવાથી તેમના આગમનની ખુશાલીના પ્રસંગ માં શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભા તરફથી માગશર વદ ૮ ને બેમવારે સંવેગી મુનિના ઉપાશ્રયમાં એક મેટી જાહેર સભા ભરવામાં આપી હતી રાભા માં સુમારે એક હજાર ઉપરાંત શ્રાવકો આવેલા હ 11; મમુખ રથાને શોઠ ફકીરચંદ પ્રેમચંદ બરાજ્યા હતા સભાનું કામ બરાબર સાત કલાકે શરૂ થઈ દtી કલાક સુધી ચાલ્યું હતું અ

Page #18

શ્રીજૈનધર્મ પ્રકાશ,
૧૬૯,
ને તે દરમીાન લાભ” અને “સુપાત્રદાન” એ હંસ ઉપર બે મોટા ભાષાંગા થયેલાં હતાં જે અનેક રામના દ્રષ્ટાંતોથી સંયુક્ત અને રસીક મનરંજન કા હોવાથી રસભાસદોના ચિત્તનું અતિશય રંજન થવા સાથે ઘણીજ સારી અસર થઇ હતી.
શેઠ કીરચંદ માગશર વદ ૬ ને રવીવારે આવેલા તે શીર વરતેજ અને ગાધા વિગેરેની યાત્રા કરી માગશર વદ ૧૧ | શુકર ઘર શ્રી મુંબઈ તરફ સીધાવ્યા છે.
પાલીતાણાના કારખાનાની ભવીષ્યની શતી કુમાર શ્રી માનસિંહજી રાજ્યાસનપર બિરાજ્યા બાદ સર્વે જનબંધુ કારખાનાની ભવીષ્યની સ્થિતિ ઘણી સારી આવશે એમ ધારે છે, અને તેમના (ઠાકરસાહેબના) તરફથી બીજી પણ ઘણી રારી આશા ધરાવે છે તે એટલે સુધી કે ઘણા અલ્પ શક્તિવાન શ્રાવક ભાઇઓ જેમ બે રૂપ ભરીને યાત્રા કરવે અશક્ત હતા તે હવે નિશ્ચિંત થયા છે અને વગર મુંડકે યાત્રા થવાની આશાથી હર્ષિત થઈ બેઠા છે. અમે આશા રાખીએ છએ કે જેમણે પોતાની ઊંદરતાના પ્રથમ લાભ પાતાના લઘુ ધવને આપ્યા છે. એવા ચશરવી ડાદર ગહેમ શાકાની આ અલ્પ આશા પણ પોતાના ઉદાર સ્વભાવને લીધે પૂર્ણ કરશે અને તેથી આખા હિંદુસ્તાનમાં તેમની ઉજાળ (
પ્રસાર પામશે.
લવાજમ તાકીદે મોકલાવશો
વાસ્તુ.

Page #19

लवाजमनी पहोंच. ૫. . ગવનદાસ ઉતમચંદ, ૧-૩ શા, સરાજ મુળચદ. ૧-૩ અરજી રતનશી નાનચંદજી, ૧-૩ શા. નિશી નયુ. ૧ ૩ કટારી મુળચંદ દોલ. ૧-ક શા. અનોપચંદ મેતીએ. – શા. અમુલખ દયારામ. ૧-૩ વકીલ ચુનીલાલ કળદામ, - ૩ . નાથાલાલ અમીચંદ ૧-૩ શા. જેચંદ લૌગં. 1-2 વારા ફતેગંદ રણ છોડ, ૧-૦ થા. વીરચંદ આણંદ 0. - મણીર કરશે ખુબ ગંદ. ૧-૦ થા. જીવણ મિન9. - ભાસરાર ભાણજી નથભાઈ. ૧-૨ શા, કરશન હીર.. - શા. નારણ મેતી.
૧-૩ શા. મોતીલાલ રતનચંદ, ૧- શા. તારાચંદ વસ્તા.
૧- શા. ગંભીર નાનચંદ ૧૩ શા. પિપટ ગુલાબચંદ,
1-૩ શેઠ ભગા પચા. ૧-૩ શા, ત્રીકમલાલ જે રાંગ.
૧-૨ ચા, ઠાકરશી વઈમાન. ૦-૮ શા. વર્ધમાન હકમચંદ,
૧-૦ શ, છગન ખો. ૧-૦ શા. ગીરધર બાવા.
- થા. શાકરચંદ હરખચંદ. લવાજમ મોકલનારાને સગવડ. નીચે જણાવેલ અમારા એજયોને લવાજમ ભંથી અમને પહા. મુંબઈ - અમારી સભાના ઓનરરી પીડેન્ટ તથા અમારી ત્યાંની બ્રાંચ
ને સડેન્ટ શેઠ ફકીરગંદ પ્રેમચંદ ઠે. વીઠલવાડી. સુરત –અમારી બ્રાંચને આઉટીંગ કેરી શા. સાકરચંદ ભાઈચંદ છે.
નાણાવટ કબુતર ખાન. અમદાવાદ– શ્રી જૈનધર્મ પ્રવર્તક સભાના સેક્રેટરી શા. જિાંગભાઈ
સાંકળચંદ છે. દેવસાન પડે. વાણ--અમારી મુંબઈ બ્રાંચના ભ મ ઝરી માનુલાલ લાભાઈ
છે. ઝવેરીવાડો. ૫. લીના શેઠ આનું કારમાં મુખ્ય મુનીમ ર. દરબાઈ
મકન દેશાઈ . કારખા. ભ૩ - શા. મગનલાલ મેળા પદ કે કોઠી આગળ

Page #20
ગ્રાહકોન | | નાના, મા આપની રામીઆ અમારા અગર એક પછી છ લાજમ મોકલવામાં પ્રમાદ થયા કરે છે તે હું તને, 5 ની ર જરૂર કલીયા તદ લો. આશા છે કે લવાજમ મન માં ઇ ટપાલ ખર્ચ કરવાની જરૂર રહેશે નહીં જ સાહેબોએ ઓછા એક ગમી ગયાની બંધ ન મ | કે એક બે આના પ્રમાણે શિવાજમ મા છે . પહેલ અંક છપાઈ આવ્યા છે તો તે છે આ ન કરી તે બળ આપી મંગા ની લાં. જે સાહેબોએ લવાજમ કે - પહેચ એક ચાદર પાણી લે છે તેમણે ફરી તા ખબર આપવાની તી . નવી ખબર. વિવાદેવીના ઉપાસક અને શાન ગુણ ગ્રાહક બંધુઓને ખબર પીએ છીએ કે ન ધની તમામ સેવાઓ (બીગથી માણેક ફળ છપાઓલી સુદ્ધાં બાબી અને રોકડી કીંમત અમારી સભાની ફિસમાંથી મળશે પરેશવાળાને એબલ પાર કરીને મોક Rામાં આવશે.. - અમારી સભા તરફથી છપાવમાં આવેલી સુભાપીત સતવનાવાળી ગ છે, રાજાર મે તો ધીરધાનની 1, પેન, મિeli માં માં | ડિવોદાર બિરબtી | ગઈ માં એને એમાં અમારી ગનાં રી પાસેથી, અમદાવાદ થી જ પ્રવર્તક સભાના મેની પા. ધી અને મુંબઈમાં ભીમશી માણેક પાસેથી મળશે. પત્ર વ્યવહાર અમારી સમાન ની મારા ભાઈ ! | દરબાર ગજમહેલ પાર કરીને સલા , For Private And Personal Use Only