Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ prkaas'k : 26viiN mhaaNviir jnm kliaannk s'taabdii sNyoojikaa smitii pNjaab mhaaNviir sttriitt, klHb cauNk, puraannaa bs sttaiNdd, maaleerkoottlaa - / 48023, j'ilhaa sNgruur (pNjaab) acaariaa s'rii puujypaad dii rcnaa isttoopdees' anuvaadk : purs'ootm jain - rviNdr jain
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Pujyapada's ISTOPADESA Translated by: Purshottam Jain - Ravinder Jain 26th Mahavir Janam Kalyanak Shattabadi Sanjojika Samiti Pb. Mahavir Street, Old Bus Stand, Club Chowk, Malerkotla - 148023, District Sangrur (Pb.) Also visit us at: www.jainworld.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ is'tt-updees' dee rcnaakaar acaariaa srii puujypaad jeen prNpraa viHc acaariaa srii puujyaapaad daa digNbr jeen phirkee viHc mhHtvpuurn sthaan hai| iisaa dii pNjviiN sdii viHc krktt dee koolee viHc srii deevii atee maadhv bbHtt nuuN aap dee maataapitaa bnnn daa subbaag miliaa| aap vis'aal buHdhii dee dhnii sn| isee kaarn aap daa naaN jineedr buHdhii piaa| aakhiaa jaaNdaa hai ki sHp dee muuNh viHc phsee ddHdduu nuuN veekh kee aap nuuN vairaag utpNn hoo giaa| isee jineedr buHdhii daa naaN deevtiaaN raahiiN puujit hoonn kaarn puujypaad piaa| aap daa smaaN kudkuNd atee sumNt bbHdr tooN baaad daa hai doohaaN adaariaaN diiaaN rcnaavaaN daa prbbaav aap dii leekhnnii viHc veekhiaa jaa skdaa hai| acaariaa srii puujypaad jii nee aapnnii srvpHkhii s'kh'siiat kaarn aap nee viaakrnn, chNd, s'aastr atee vaidgirii jihee vis'iaaN 'tee grNth vii likhee| inhaaN grNthaaN viHc jineeNdr viaakrnn, srvaarth siHdhii, is'tt-updees' atee smaadhii tNtr nuuN kaaphii prsiHdhii haasl hooii| is 51 s'lookaaN dee choottee jihee rNth viHc aap nee bhut piaar naal saaddaa dhiaan jiivn viHc adhiaatmktaa dii j'ruurt atee aatm ciNtn vHl khiHciaa hai| aapnnee-baigaanee, j'ruurii-gair j'ruurii viHc phrk krn dii unhaaN dii dris'ttii iHk dm saaph' hai| uh aakhdee hn jiiv, bbaav aatmaa atee pudl, bbaav sriir nuuN bbiNn-bbiNn smjhnnaa buniaadii gHl hai| baakii gHlaa taaN inhaaN doohaaN daa visthaar hii hai| acaariaa jii dii ih rcnaa, alaukik bbautikvaad dee yuHg viHc iHk mhHtvpuurn adhiaatmk rcnaa hai| joo aatmaa nuuN prmaatmaa bnnn dii klaa sikhaauNdii hai| as'iirvaad tee dhNnvaad : | is grNth dii mhHttaa nuuN smjhdee hooee asiiN is dee pNjaabii anuvaad dii yoojnaa bnnaaii taaN ki pNjaabii paatthk is choottee jihee pr mhHtvpuurn grNth daa phaaidaa utthaaunn atee digNbr jain acaariaa sii puujpaad baaree jaannkaarii praapt kr sknn| is grNth dee anuvaad viHc saanuuN sNthaaraaN saadhikaa, upprvrtnii, jin-s'aasn prbbaavi, jain jyootii saadhvii srii svrnntaa jii mhaaraaj dii prmuHkh ceelii s'aasn prbbaavikaa, saadhvii srii sudhaa jii mhaaraaj atee teeraapNth dhrm siNgh dee jain acaariaa sii mhaaNs'mnn jii mhaaraaj dii aagiaa viHc cHlnn vaalee munii s'ii jai cNd jii daa aas'iirvaad praapt hai| asiiN inhaaN saadhuu-saadhviiaaN nuuN vNdnaa krdee hooee is grNth viHc raahiiaaN gltiiaaN dii muaaph'ii caahuNdee haaN atee aas krdee haaN ki paatthk is grNth nuuN prrh kee is daa bbrpuur phaaidaa utthaaunngee| s'ubbciNtk, 10 nvNbr, 2011 purs'ootm jain mNddii goobiNdgrrh| rviNdr jain
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) maiN (puujypaad keevl giaan svruupii tiirthNkr prmaatmaa nuuN nmskaar krdaa haaN, jinhaaN dee saaree krmaaN daa naas' hoo jaann 'tee aapnnee aap hii aatm subbaav dii praaptii hoo gii hai| sNsaarik mnuHkh joo unhaaN iNdriiaaN dee suHkhaaN dii taaN sirph' klpnaa hii kr skdaa hai, phir musiibt dee smeeN uh iNdriiaaN dee suHkh, us nuuN roog dii trhaaN dukhii vii krdee hn| yoog upaadaan (kaarn) hoonn 'tee soonaa-pHthr soonaa bnn jaaNdaa hai| isee trhaaN svai-drv (svai-drv, kheetr, kaal, bbaav) aadi kaarn hoonn taaN vii aatmaa prmaatmaa bnn jaaNdii hai| ns'iilee kaidooN (jooN) tooN ns'ee viHc paagl hooee nuuN shii giaan nhiiN huNdaa| isee trhaaN mooh naal ddhkee giaan nuuN sv-bbaav (aatm-giaan dii praaptii nhiiN huNdii| vrtaaN ( giaavaaN daa paaln krkee svrg paaunnaa s'ees'n hai| avrtaaN kaarn nrk jaannaa s'rees'tth nhiiN| vrtaaN-avrtaaN viHc oonaa hii chrk hai jiNnaa chaaN atee dhuHp viHc khrree mnuHkh viHc| sriir, ghr, ptnii, puHtr, miHtr, dus'mnn aadi hr pHkhooN, p-bbaav ( pee) vaalee hn pr muurkh inhaaN nuuN aapnnaa smjhdaa hai| aatmaa dee joo bbaav mooks' deenn viHc viHc taaktvr hn, unhaaN tooN svrg daa milnnaa taaN maamuulii gHl hai| joo mnuHkh kisee nuuN doo kooh tHk cheetii lai jaa skdaa hai, us nuuN aHdhaa kooh cHlnn viHc kii duHkh hooveegaa ? dees'aaN atee dis'aavaaN tooN aa kee pNchii drkh't 'tee nivaas krdee hn atee sveer huNdee hii aapnnee aapnnee kNm tooN virdees'aaN atee dis'aavaaN vHl uHdd jaaNdee hn| (10) buraa krn vaalee atee maarn vaalee mnuHkhaaN dee prtii kroodh krnaa beearth hai, kiuNki khii naal bbuumii khoodnn vaalee nuuN khud hii pairaaN 'tee jhuknn lii mjbuur hoonnaa paiNdaa hai| (1) svrg viHc rhinn vaalee deevtiaaN nuuN pNj iNdriiaaN dee joo ciNtaa rhit atee rukaavtt rhit suHkh mildaa hai, uh siHkh unhaaN deevtiaaN dii trhaaN lNbee smeeN vaalaa huNdaa hai| sNsaarii jiiv raag dvees' ruupii dee rHsiiaaN naal krmaaN nuuN khiHcdaa hai atee
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiaan dee kaarn sNsaar ruupii smuNdr viHc lNbee smeeN tHk bbttkdaa rhiNdaa hai| (12) sNsaar viHc musiibtaaN khuuh diiaaN ttiNddaaN vaaNg huNdiiaaN hn| jd tHk iHk khaalii huNdii hai td duusrii aa kee saahmnnee khrrhii hoo jaaNdii hai| (13) mus'kil naal ikHtthii hoonn vaalii atee surHkhiaa rhit naas'vaan sNptiiaaN viHc suHkh daa anubbv krnaa isee hii trhaaN hii hai jis trhaaN bukh'aar viHc piaa kooii mnuHkh ghii piinn viHc shit tlaas' krn dii koos'is' krdaa hai| (14) jNglii jaanvraaN naal bbree atee bldee hooee jNgl viHc kisee ruHkh uHpr baitthee mnuHkh dii trhaaN agiaanii mnuHkh, duusree diiaaN musiibtaaN nuuN taaN vee khdaa hai, aapnnii musiibt nuuN nhiiN veekhdaa| (15) dhnvaan mnuHkh ih taaN mNndee hn ki dhn daa vaadhaa umr atee smaaN biitnn dee naal hii huNdaa hai, phir vii unhaaN nuuN dhn aapnnee jiivn tooN j'iaadaa piaaraa lHgdaa hai| (16) joo viaktii tiaag (atee daan) krn dee lii dhn joorrn viHc lHgiaa hooiaa hai, uh ajihee vicaar naal ki 'is'naan kraaNgaa', aapnnee nuuN sriir 'tee ciHkrr lpeett rihaa hai| (17) bboog-bilaas s'uruu viHc sNtaap diNdee hn atee bbuHkh nuuN vdhaauNdee hn| aNt viHc inhaaN nuuN chHddnnaa vii mus'kil hoo jaaNdaa hai| kaunn budhiimaan mnuHkh ajihee bboog-bilaas daa seevn kreegaa ? (18) sriir dee meel tooN pviHtr pdaarth vii apviHtr hoo jaaNdee hn| sriir naas'vaan hai| bblaa ajihee naas'vaan sriir dii iHchaa kaunn kreegaa ? (19) aatmaa daa bblaa caahunn vaalaa deeh daa upkaar krn vaalaa huNdaa hai atee deeh daa bblaa caahunn vaalaa aatmaa daa bblaa nhiiN krdaa| (20) sNsaar viHc alaukik ciNtaamnnii hai atee khHl dee ttukrree vii| jee doohaaN nuuN praapt krn daa saadhn dhiaan hoovee taaN budhiimaan mnuHkh kis nuuN praapt krnaa caaheegaa ? (21) aatmaa aatm-anubbv raahiiN jaannii jaaNdii hai| sriir prmaann (rhinn vaalii) hai| avinaas'ii hai| anNt suHkh naal bbrpuur hai atee look-prlook nuuN deekhnn viHc smrHth hai| (22) mnuHkh nuuN caahiidaa hai ki iNdriiaaN nuuN bhaarlee vis'iaaN tooN httaa kee mn
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ikaagr kree atee aapnnii aatmaa viHc sthit hoo kee aatmaa dee raahiiN aatmaa daa dhiaan kree| (23) agiaanii dii upaasnaa tee agiaan atee giaanii dii upaasnaa tooN giaan mildaa hai| ih kthn prsiHdh hai ki jis dee kool joo hai, uh taaN uhii deeveegaa| (24) adhiaatm yoog viHc liin viaktii nuuN pris' (ks'tt) nhiiN jhHlnnee paiNdee / siHttee vjooN nveeN krmaaN daa bNdhn nhiiN huNdaa atee puraanee krmaaN dii nirjraa (krm jhrrn dii prkriaa) hoo jaaNdii hai| (25) maiN cttaaii bnaaunn vaalaa haaN is prkaar dee pdaarthaaN viHc krtaakrm daa iHk sbNdh huNdaa hai| pr jiHthee aatmaa hii dhiaan tee upaask hoovee, uHthee kis trhaaN daa, kihrraa ris'taa ? - (26) mmtHv vaalaa jiiv krmaaN dee bNdhn viHc bNnhiaa jaaNdaa hai| binaaN mmtHv (meereepnn daa abbaav) us nuuN unhaaN (krmaaN) tooN mukt krdaa hai| is lii saaddaa hr kdm g'air-mmtHv dii dis'aa viHc hii uHtthnnaa caahiidaa hai| (27) maiN (aatmaa) iHk haaN| meereepnn tooN rhit haaN| s'uHdh atee giaanii haaN| yoogii hii mainuuN jaann skdee hn| sNyoogaaN tooN paidaa hoonn vaalee bbiNn-bbiNn sbNdh meerii duniiaaN tooN baahr hn| (28) iHthee sNjoog sbNdh dee kaarn hii sNsaarik praanniiaaN nuuN duHkhaaN viHcooN guj'rnaa paiNdaa hai| is lii maiN saaree sNjoogaa sbNdhaaN nuuN mn, vcn atee krm tooN hmees'aaN lii chHdddaa haaN| (29) meeraa (aatmaa daa) mrn nhiiN huNdaa| is lii meeree ddrn daa svaal hii nhiiN ? mainuuN kooii roog nhiiN huNdaa| is lii meeree ks'tt shinn daa svaal hii nhiiN huNdaa ? maiN naa bHcaa haaN, naa jvaan haaN atee naa buHddhaa haaN| ih sbb pudgl dee vis'ee hn| (30) bbiNn-bbiNn pudglaa nuuN maiN mooh vHs baar-baar bboogdaa rihaa| giaan hoonn tee saariaaN nuuN chHdd diHt| hunn juutth dii trhaaN unhaaN khudglaa dii bblaa kis trhaaN dii iHchaa meeree jihee giaanii nuuN hooveegii ? (31) krm aapnnaa bblaa krm nuuN bNnhnn viHc atee jiiv (aatmaa) aapnnaa bblaa jiiv (aatm) daa bblaa krn viHc veekhdaa hai| prbbaav puurn hoonn 'tee saaree aapnniaaN daa hii bblaa veekhdee hn| (32) aatmaa tooN vHkh joo vikhaaii deenn vaalii duniiaa hai, agiaanii mnuHkh isee
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ (aapnnee praaee) dee bblee viHc lHgaa rhiNdaa hai| asl viHc is nuuN chHdd dee aatmaa daa bblaa krn lii tiaar rhinnaa caahiidaa hai| (33) guruu dee updees', abbiaas jaaN aatm-giaan tooN joo aapnnee atee pee dee phrk nuuN smjhdaa hai, drasl uh mnuHkh hii muktii dee suHkh nuuN smjhdaa hai| (37) jiveeN jiveeN aatm giaan viHc s'rees'tthtaa vdhdii hai, tiuN tiuN bboog vilaas, bbaaveeN uh jld praapt hoonn, cNgee nhiiN lHgdee| (38) jiuN-jiuN bboog vilaas cNgee nhiiN lHgee tiuN-tiuN aatm-giaan viHc s'rees'tthtaa vHdhdii hai| (39) (34} aatmaa dee aNdr hii aatmaa nuuN jaannn dii s'rees'tth iHchaa paidaa huNdii hai| aatmaa hii aapnnii piaarii aatmaa nuuN jaannn dii sHcii paatr hai atee aatmaa hii khuHd nuuN bblee lii pryoog krdii hai| is lii aatmaa hii aatmaa dii guruu hai| (35) agiaanii giaan viHc atee giaanii agiaanii dee ruup viHc nhiiN bnn skdaa| gtii dee maamlee viHc jiveeN dhrm drv cln viHc shaaik nmiHt (kaarn) hai, usee trhaaN giaan dee maamlee viHc mnuHkh (guruu aadi) vii nmiHt maatr hn| (36. yoogii nuuN caahiidaa hai ki ciHt viHc guHsaa naa kree, tHtv ciNtn viHc jd saaraa sNsaar iNdrjaal (dhookhee dii trhaaN vikhaaii deenn lHgdaa hai, td aatm sruup nuuN praapt krn dii iHchaa huNdii hai| ajihee viHc mn jee kisee duusree vis'ee vHl jaaNdaa hai taaN duHkh huNdaa hai| (40). cNgee mnuHkh ikHlee rhinnaa psNd krdee hn| ikHlee rhi kee khus' huNdee hn| uh aapnnee kisee kNm dee lii kisee hoor nuuN nhiiN aakhdee, jee kdee aakhnnaa vii pai jaavee taaN aakhee nuuN bbuHl jaaNdee hn| aatm tHtv viHc sthit mnuHkh booldaa hooiaa vii nhiiN booldaa| cHldaa hooiaa vii nhiiN cHldaa atee veekhdaa hooiaa vii nhiiN veekhdaa| eekaagrtaa rHkhee, aals daa tiaag kree atee eekaaNt viHc aapnnee aatm tHtv daa dhiaan kree| aatm dhiaan viHc liin viaktii ih kii hai ? kis daa hai ? kis trhaaN hai ? kithee atee kis kaarn hai ? ajihiiaaN gHlaaN viHc nhiiN
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ uljhdaa| drasl us nuuN aapnnee sriir dii vii hoos' nhiiN rhiNdii| (48) (43} . joo mnuHkh jiHthee rhiNdaa hai, uHthee hii rm jaaNdaa hai atee duusrii jghaa nhiiN jaaNdaa| aatmaa viHc rmiaa hooiaa mnuHkh vii ajihaa hii huNdaa hai)| aatmaa viHc rmiaa hooiaa mnuHkh baahrlee pdaarthaaN diiaaN vis'ees'taavaaN nuuN nhiiN jaanndaa| is maamlee viHc uh agiaanii huNdii hai| pr aapnnee is agiaan kaarn krm bNdhn viHc nhiiN chHsdaa, sgooN chuttkaaraa paa laiNdaa hai| aatm dhiaan viHc liin hoonn daa aanNd yoogii dee krm ruupii baaln nuuN lgaataar jlaa kee bbsm krdaa rhiNdaa hai| uh yoogii baahrii duHkhaaN tooN anjaann rhiNdaa hai atee kdee duHkhii nhiiN huNdaa| (49 agiaan daa naas' krn vaalaa, aatmaa daa srees'tth prkaas' prm giaan vaalaa hai| mooks' praaptii dee iHchuk mnuHkhaaN nuuN us caannn dii tlaas' krnii caahiidii hai atee us dee hii drs'n krnee caahiidee hn| (50 . jiiv (aatmaa) atee pudgl nuuN alHg-alHg smjhnnaa hii asl gHl hai| is tooN ilaavaa joo vii kujh hoor aakhiaa jaaNdaa hai uh is buniaadii gHl daa visthaar hai| (51) buHdhiimaan atee pviHtr mnuHkh is isttoo-updees' grNth nuuN bblii-bbaaNt prrh kee iHj't-beeiHjtii dee vickaar smtaa bbaav nuuN jgaa diNdaa hai| phir bbaaveeN uh bstii viHc rhee jaaN jNgl viHc, us nuuN mooks' lks'mii praapt (45) praaee pdaarth praaee hn| is lii duHkh diNdee hn| aatmaa hii aapnnii hai, is lii suHkh diNdii hai| is lii saaree mhaapurs' aatmaaN nuuN praapt hoonn dii koos'is' krdee rhee hn| (46) joo agiaanii mnuHkh pugl drv daa svaagt krdaa hai, pugl drv us daa saath caar (deev, naarkii, ps'uu, mnuHkh) gtiiaaN viHc nhiiN chHdddaa| huNdii hai| aatm dhiaan viHc liin daa aanNd maannn vaalaa yoogii baahrlii duniiaaN tooN bbaaveeN ajnbii hoo jaaNdaa hai pr yoog tooN us nuuN bhut aanNd mildaa hai|