Book Title: Gunchandra Muni Kaun Hai
Author(s): Darbarilal Kothiya
Publisher: Z_Darbarilal_Kothiya_Abhinandan_Granth_012020.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/210449/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNacandramuni kauna haiM ? AcArya vAdirAja ( I0 san 1025) ne apane nyAyavinizcayavivaraNa (21103) meM akalaGkadeva ke nyAyavinizcayakI kArikA 102, 103 kI vyAkhyA karate hue ' athavA ' zabda ke sAtha nimna padya diyA haidevasya zAsanamatIvagambhIrametattAtparyaMtaH ka iva boddhumatIva dakSaH / vidvAnna cet sa guNacandramunirna vidyAnando'navadyacaraNaH sadanantavIryaH / / 1040 // // arthAt 'yadi guNacandramuni, anavadyacaraNa vidyAnada aura sajjana anantavIrya (ravibhadraziSya-siddhivinizcaya - TIkAkAra evaM pramANasaMgraha - bhASyakAra anantavIrya) ye tIna vidvAn deva ( akalaGkadeva ) ke gambhIra zAsana- vAGmaya) ke tAtparyakA vyAkhyAna na karate to use kauna samajhane meM samartha thA / ' yahA~ vAdirAjasUrine vidyAnanda aura anantavIryase pahale jina guNacandra munikA ullekha kiyA hai ve kauna haiM aura unhoMne akalaGkadevake kauna-se granthakI vyAkhyAdi kI hai ? AcArya vidyAnandane aSTasahastrI ( devAgamAlaGkAra) meM unakI aSTazatIkA vizada vyAkhyAna kiyA hai aura ravibhadra-ziSya anantavIryane unake pramANasaMgrahapara pramANasaMgrahabhASya tathA siddhivinizcayapara vistRta TIkA likhI hai, yaha sabhI vidvAn jAnate haiM / kintu guNacandramunine unake kauna-se granthapara vyAkhyA likhI hai, yaha koI bhI vidvAn nahIM jAnatA aura na aisI unakI koI vyAkhyA hI upalabdha hai, na hI vaha anupalabdhake rUpameM hI jJAta hai / phira bhI vAdirAjake isa spaSTa ullekhase itanA jarUra jJAta hotA hai ki akalaGka ke zAsana ( vAGmaya) ke vyAkhyAtArUpameM unheM eka judA vyakti avazya honA caahie| prabhAcandrane akalaGkake laghIyastrayapara laghIyastrayAlaMkAra nAmakI TIkA likhI hai, jisakA dUsarA nAma nyAyakumudacandra hai / ye prabhAcandra vAdirAjake samakAlIna athavA kucha uttaravartI | isalie 'guNacandramuni' padase prabhAcandrakA ullekha unhoMne kiyA ho, yaha sambhava pratIta nahIM hotA / ataH ukta padase vAdirAjako apanese pUrvavartI akalaMkakA vyAkhyAkAra abhipreta honA cAhie, jo vidyAnanda aura anantavIrya jaise vyAkhyAkAroMse pUrvavartI evaM prabhAvazAlI bhI hoM / parantu aba taka upalabdha jaina sAhitya meM vidyAnanda, anantavIrya, vAdirAja aura prabhAcandra ina cAra vidvAnAcAryoMke sivAya akalaMkakA anya koI vyAkhyAkAra dRSTigocara nahIM hotA / ataH svabhAvataH prazna uThatA hai ki vAdirAja dvArA ullikhita guNacandra muni kauna haiM aura ve kaba hue tathA unakI racanAe~ kauna-sI haiM ? yadi vastutaH 'guNacandramuni' padase vAdirAjako guNacandramuni nAmake vidvAnkA ullekha karanA abhISTa hai, jo akalaMkake kisI granthakA prabhAvazAlI vyAkhyAkAra rahA ho to vidvAnoMko isapara avazya vicAra karanA cAhie tathA unakA anusaMdhAna karake paricaya prastuta karanA cAhie / yahA~ dhyAtavya hai ki prasiddha jaina sAhitya anusandhAtA paM0 jugalakizorajI mukhtArakA vicAra haiM ki 'guNa' zabda prabhAke artha meM prayukta huA hai aura isalie 'guNacandra' padase AcArya vAdirAjake dvArA unhIM prabhAcandra kA ullekha kiyA gayA hai jinakA ullekha jinasenAcAryane AdipurANa meM kiyA hai aura jinheM 'kRtvA candrodaya' padake dvArA 'candra' ke udaya (utpatti) kA karttA arthAt nyAyakumudacandra nAmaka jaina nyAyagranthakA jo akalaMkadevake lIyastrayakI TIkA hai, racayitA batalAyA hai| unakA mata hai ki prameyakamalamArttaNDake karttA 396 - Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAcandra aura nyAyakumudacandrake kartA prabhAcandra bhinna haiM-donoMko abhinna mAnanA taba taka ThIka nahIM hai jaba taka unakI abhinnatAke samarthaka pramANa sAmane na aajaayeN| . mukhtArasAhabakA yaha mata vicAraNIya hai / hamArA vicAra hai ki prameyakamalamArtaNDa aura nyAyakumudacandra ke kartA eka hI prabhAcandra hai aura ve 11 vIM zatAbdImeM rAjA bhoja aura usake uttarAdhikArI jayasiMhake rAjyakAlameM hue haiN| vAdirAja sUri bhI 11vIM zatIke vidvAn haiM / yaha pUrI saMbhAvanA hai ki ve prabhAcandrakI kRtiyoMse suparicita ho cuke hoNge| vAdirAjane nyAyavinizcayavivaraNa, pArzvanAthacarita (I0 1025) ke bAda hI likhA hai taba taka nyAyakumuda (laghIyastrayAlaMkAra) ke kartA prabhAcandra vRddha granthakArake rUpameM prasiddha ho cuke hoM to koI Azcarya nahIM aura taba vAdirAjane 'guNacandra muni' padake dvArA unhIMkA ullekha kiyA ho / phira bhI yaha saba anusandheya hai / ~ .. -397