Book Title: Gujaratni Ek Viral Dhatu Pratima
Author(s): Ravi Hajranis
Publisher: Z_Nirgrantha_1_022701.pdf and Nirgrantha_2_022702.pdf and Nirgrantha_3_022703.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249339/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtanI eka virala dhAtupratimA ravi hajaranIsa keTalAMka varSo pUrve banAsakAMThA jillAnA dAMtA tAlukAnA vanavistAra gaDhamahuDIthI gujarAta rAjya purAtattvakhAtAnA uttara vartuLa vibhAgane eka dhAtupratimA prApta thaI hatI. A pratimA tathAgata buddhanI che ke jaina tIrthaMkaranI te adyApiparyanta anirmIta hatuM. A lekhakane tenI oLakha, zailI, ane samayAMkana arthe jaNAvAtA, vadhu abhyAsathI phalasvarUpa nIkaLela niSkarSa A lekhamAM rajU karela che. prathama to saMzodhananA udhotamAM kayA kAraNasara A mUrtinI cokakasa oLakha thaI zakela nahotI e vigata joIe. 1. devanA vakSa:sthaLane Avarato keTaloka bhAga khaMDita hovAthI zrIvatsacihana haze ke kema te jANI zakAtuM na hotuM, je buddha ke jina pratipAdita thavA mATe jANavuM jarUrI hatuM, 2. pratimAnA mastakanAM dakSiNAvarta gUMcaLAvALA keza, uSNISa, laMbita karNa, ane trivallI vagere buddha ane jina mUrtiomAM ekasarakhA hovAthI oLakha (Identification) mATe upayogI thAya tema na hatuM; 3. salekha mUrti na hovAthI lekhita AdhAra nahoto. A saMkSipta carcA bAda have gaDhamahuDInI A hajI sudhI aprasiddha rahelI dhAtu pratimA (mApa 12/2 cms.4 6/2 44' cms. )nuM varNana joIe. devamastakanA dakSiNAvarta gUMcaLAvALA keza, uSNISa, lambita karNa, ane kaThe trivallI vagere kaMDAra racanA ukata varNita prAcya buddha ke jina zilpo jevI ja che. devano jarA zo laMbagoLa, bhAvapUrNa, tejomaya cahero koI mahAna tapasvI sarakho lAge che. emAM DhaLelAM popacAMyukta nayano dhyAnastha bhAva batAve che. A prakAranAM DhaLelAM popacAMyakata netro akoTAnAM animIlita cakSuonI racanA karatAM bhinna che. prazAnta jinamukha karUNA, tyAga, ane maitrInA bhAva darzAve che. netro para upasAvela bhramarabhaMgI dhanuSyAkRti che. A paripATI jUnI hoI kavacita kSatrapa zilpomAM dekhAya che. vastutayA caulukaya (solaMkI) kALa sudhImAM sArAye pazcima bhAratamAM e daSTigocara thAya che. bIDalAM chatAM madhura smitathI opatAM adharo sA(paTaNA saMgrahAlayamAM surakSita)nI traNa jina pratimAonI oSTa racanA sAthe sarakhAvI zakAya che. aMkoTaka(akoTA)nI keTalIka mUrtiomAM nIceno hoTha saheja jADo ane upalo mAtra dhanuSyAkRti bArIka rekhAthI aMkita thayelo che. ahIM rajU thayela pratimAnA adharo akoTAnI pratimAonI zailIthI bhinna parantu causA sAthenuM nikaTanuM sAmya darzAve che. buddha ane jina pratimAomAM mastaka pAchaLathI ke skaMdha pAchaLathI jato ADo pATaDo', vyAla sAthe ke kavacit sAdo batAve che. AsanamAM be khaMbhikA ane vacce utkIrNa UbhI rekhAnI bhAta kADhelI che. A thAMbhalAone roDAnA khattakanI khaMbhikAo sAthe sarakhAvI zakAya". gaDhamahuDInI pratimAnI oLakha mATe be mahattvanA muddAo nirNAyaka banyA che. 1. devanI sapramANa dehayaSTi para vastrano abhAva che. sAmAnya rIte buddhamUrtio saMghATI sahitanI hoya che. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ravi hajaranIsa Nirgrantha ane AthI ja A pratimA buddhanI hovAnuM svIkArya lAgatuM nathI. ane te tIrthakaranI, tema ja zvetAMbarane badale 'acala kSapaNaka' saMpradAyanI hovA aMge koI saMzaya raheto nathI. 2. pratimAnA Asanane saMlagna ane tIrthaMkaranA zIrSa pAchaLa jatuM pataruM sIdhuM jatuM na hoI, AgaLa tarapha jamaNI bAjathI ane DAbA paDakhethI keTaloka bhAga khAMcAo sAthe AgaLa Avato najare paDe che (juo citra-2), je nAgaphaNA(?)nuM sUcaka hoI A pratimA pArzvanAthano saMbhava darzAvI rahe che. pArzvanAthanI anyathA suDoLa deharacanAmAM paNa kaMIka nAnA lAge che, chatAM prAcIna zilpomAM hoya che. tevA sarakhA keza ane mukhanI bhAvapUrNa racanA, AsananA skaMdha pAchaLathI jatA prAcIna laDhaNanA pADAnI racanA, kaMDAranI sAdAI ane viziSTa zailI ItyAdine dhyAnamAM rAkhatAM tene IsvIsananA sAtamA zatakanA prAraMbhe mUkI zakAze. upalabdha tamAma pAsAMonI vicAraNA bAda kahI zakAze ke gaDhamahuDInI virala pArzvanAthanI acela-kSapaNaka saMpradAyanI oLakha sAthe mahattvanA dhAtuzilpano umero thayo che. TippaNo :1. hAla e pratibhA kacerInA saMgrahamAM surakSita che. enuM citra ane maMjUrI mATe lekhaka zrI dinakara mahetA, purAtattva niyAmaka, gujarAta rAjya, amadAvAdanA AbhArI che. citra purAtatvakhAtAnA saujanyathI rajU karela che. 2. ravi hajaranIsa ane munIndra joSI, "gujarAtanA eka aprasiddha kSatrapakAlIna zilpanuM zIrSa', svAdhyAya, vaDodarA phebru-1987, pR182, 3. ravi hajaranIsa ane mukuMda rAvala, "be devI mastako", vidyApITha, amadAvAda jAnyu- phebru-1982, pR. 51. X. Umakant shah, Akota Bronzes, Bombay 1959, plates Ib, 2a, and 2b. 5. Ibid., plates 18, 19, 40, 43 and 58. 6. Ibid.. 7. gaja-vyAla-makara trayI (Trio ); bAla zilpo mATe juo : (24) M. A. Dhaky, The Vyala Figures on the Mediaeval Temples of India, Varanasi 1965. (ba) ravi hajAranIsa, gujarAtanAM "bAlazilpI" (I. sa. 130 sudhI), caMdraka vijetA nibaMdho-1988, (saM.) paramAra/zukala, amadAvAda 189. (ka) dinakara mahetA, "jUnAgaDhanAM vyAla zilpo' (adyApi aprasiddha lekha.) C. Umakant Shah, "Sculptures from Samlaji and Roda," Bulletin of the Baroda Museum and Picture Gallery, Baroda 1960, plates off. 9. lekha aMgenAM sUcano mATe lekhaka sthApatyakalAvid prA. madhusUdana DhAMkInA RNI che. lekhamAM sahAya. zrImatI svAti joSIe ane zrI bhAva rAi makavANAe ApI che. International . Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbhavataH pArzvanAtha dhAtupratimA, IsvI 7mI sadI, gaDha mahuDI, banAsakAMThA, gujarAta. elibrary.org