Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
रसू दर नग
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Y PRAKASHEN onal Publis
233333407
ગુજરાતનાં જૈન તીર્થધામો
(પ્રવાસ પથદશિકા)
ચોલા કુવા
For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ अनंतलब्धिनिधान श्री गौतमस्वामिने नमः ॥
॥ योगनिष्ठ आचार्य श्रीमद् बुद्धिसागरसूरीश्वरेभ्यो नमः ।।
॥ कोबातीर्थमंडन श्री महावीरस्वामिने नमः ॥
आचार्य श्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर
(जैन व प्राच्यविद्या शोधसंस्थान एवं ग्रंथालय )
पुनितप्रेरणा व आशीर्वाद
राष्ट्रसंत श्रुतोद्धारक आचार्यदेव श्रीमत् पद्मसागरसूरीश्वरजी म. सा.
जैन मुद्रित ग्रंथ स्केनिंग प्रकल्प
(079) 23276252, 23276204 फेक्स: 23276249
Websiet : www.kobatirth.org Email: Kendra@kobatirth.org
श्री
ग्रंथांक : १३५४
जैन
श्री महावीर जैन आराधना केन्द्र
आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर कोबा, गांधीनगर- श्री महावीर जैन आराधना केन्द्र आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर कोबा, गांधीनगर-३८२००७ (गुजरात)
महावीर
।। गणधर भगवंत श्री सुधर्मास्वामिने नमः ।।
॥ चारित्रचूडामणि आचार्य श्रीमद् कैलाससागरसूरीश्वरेभ्यो नमः ।।
अमृतं
आराधना
तु
केन्द्र कांब
विद्या
शहर शाखा
आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर
शहर शाखा
आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर त्रण बंगला, टोलकनगर
हॉटल हेरीटेज़ की गली में
पालडी, अहमदाबाद - ३८०००७ (079) 26582355
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
- 3820 ઉ૦- |- |2
અમદીયમ :
સંગેમરમરમાં સુંદર કલા કાતરણીથી બનતા જૈનમદિરો મહદઅંશે પર્વત ઉપર શાંત વાતાવરણમાં બનાવેલા હોય છે. નાસ્તિકને પણ આસ્તિક બનાવી દે એવું શાંત, પવિત્ર અને સુંદર કલાત્મક વાતાવરણ જૈન મંદિરોમાં જ જોવા મળે છે. ભારતમાં આવેલા અનેક જૈન મંદિરોમાંથી મહત્વનાં જૈન મંદિરો આ પુસ્તીકામાં ગુજરાતનાં ઉર જૈન તીર્થોની સાથે સાંકળી લેવાયા છે.
પ્રત્યેક જૈન તીર્થની ટુંકી માહિતી, આવાસ સુવિધા અને વાહનવ્યવહાર સુવિધાની માહિતી સાથે અપાયેલી છે. મહત્ત્વનાં જેન તહેવારો, મેળાઓ ને ધજાઓની તિથિએ તેમજ પંચતીર્થીનાં રૂટ છેલા વિભાગમાં છે. જુદા જુદા જૈન તીર્થો દર્શાવતો નકશા રસમાવતી આ પુસ્તીકા, આશા છે કે પ્રત્યેક ધાર્મિક તેમજ પ્રવાસ ઉત્સુક વ્યકિતને જૈન તીર્થની સુંદર માહિતી, સંક્ષિપ્તમાં, સરળ રીતે પૂરી પાડશે. પુસ્તીકામાં છેલ્લા માં છેલી માહિતીનું સંકલન કરાયેલ છે.
1 ચૌલા કરવા
TH
તસ્વીર - ઉપર – તીર્થ સ્થળે મુખપૃષ્ઠ - શેનું જયટાઈટલ અદરનાપા – ઉપરથી – ગિરનાર, તારંગા, જૈન મંદિરોની કોતરણી.
A F SH
ACHARYA SPIKETASCAMATSHIRIGYANANCIA
Kotoga, S.; 2172'!15.. 3 : (02
For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાદર અર્પણ મારા માતા સ્વ. શ્રીમતી પ્રમીલા કુરૂવાને...
પ્રકાશન અને પ્રાપ્તિસ્થાન પ્રમીલા પબ્લીશસ વની શ્રી ઉમરશી જે. કુરૂવા શ્રીમતી હેમા લાલકા શ્રી જીતેન કુરૂવા
પ્રાપ્તિસ્થાનક એમ-૩-૧૫ પ્રગતિનગર અમદાવાદ-૩૮૦૦૧૩ તેમજ અન્ય પુસ્તક વિક્રેતાઓ પાસેથી
લેખક-સંપાદક ચૌલા કુરૂવા ( સર્વ હક્ક લેખકને સ્વાધીન)
પ્રથમ આવૃત્તિ ઓગષ્ટ ૧૯૮૬
કિમત રૂા. ૮/( પિટેજ અલગ )
For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મતલ નં. વિભાગ-૧ તીર્થયાત્રા વિભાગ-૨ ગુજરાતના જૈન તીર્થધામ અમદાવાદ જિલ્લા (ક્રવતી તીર્થ અમદાવાદ, ધોળકા) હમ ખેડા જિલ્લો (ખંભાત, માતર) વાંદરા જિલ્લે (દર્ભાવતી, બેડેલી) ભરૂચ જિલ્લે (કાવી, ઝઘડીયા, ભય, ગાંધાર) ભાવનગર જિલે (મહુવા, તાલદવગિરિ, કદમ્બગિરિ, ૧૨ હસ્તગિરિ, ઘોધા વલ્લભીપુર, શત્રુ ) જનાગઢ જિલ્લો (દેલવાડા, અજાહરા ઉના, દીવ, ચંદ્રપ્રભાસપાટણ, ગિરનાર) સુરેન્દ્રનગર જિલ્લો (શિયાણ, ઉપચિયાળા)
' જામનગર જિલ્લો (જામનગર)
૨૫ છ જિલે (તેરા, જખૌ, નલીયા, કોઠારા, સુથરી, ભર, ૨૫ ભૂજ, મુન્હા, માંડવી, સાંધાણ, ડૂમરા, ભુજપુર, મેથીખાખર) છે. આ બનાસકાંઠા જિલ્લે (કુંભારીયાજી, પ્રહલાદનપુર, ડીસા, થરાદ, ૩૦
મા, વાવ, ભરેલ, ભીલડીયાજી)" " મહેસાણા જિલ્લે (જમણપુર, મૈત્રાણ, વાલમ, સાંભુ, મોઢેરા, ૩૬ કોઈ, ચાણમા, ચારૂ૫, વામજ, પાનસર, શેરીસા, ભોંયણ, મહુડી, વિજાપુર, તારંગા, શંખેશ્ચર, પાટણ, મહેસાણા) સાબરકાંઠા જિલ્લો (ખેડબ્રહ્મા, વડાલી, ઈડર, મોટાંપસીના) ૫ પંચમહાલ જિલ્લે (પાવાગઢ, પારેલી) વિભાગ૩ ભારતના મહાવના જૈનતી બ્રિભાગ-૪ સંક્ષિપ્તમાં (૧) જેન તહેવાર–ચાર્ટ ૧ અને ૨ (૨) જૈન તીર્થધામોની પંચતીથીની માહિતી
For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિભાગ-૧
તીર્થયાત્રા
આદિકાળથી માનવી ઈશ્વરને એક અથવા બીજા સ્વરૂપે માનતો આવ્યો છે, અને તેને પૂજે છે. પ્રાચીન સમયથી તે આજદીન સુધી માનવી જીવનની ક્ષણિકતા, સંસારના સુખ દુઃખે અને સંઘર્ષોનાં કારણે ઈશ્વરને એક અવલંબન અને આશા તરીકે તેમજ દુખ, મૃત્યુ વગેરેના ભયથી શાંતિ મેળવવા પૂજે છે.
જગતના ધર્મો મનુષ્યને સંસારના સુખદુઃખમાંથી પર થઈ શાશ્વત સુખ મળી શકે તે માટે ઈશ્વરભકિતને રાહ ચીંધે છે. જૈનધર્મ જગતના પ્રાચીન ધર્મોમાંનું એક છે જેની રચના અહિંસા અને જીવદયાના પાયા પર થયેલી છે. કર્મબંધનમાંથી મુકિત મેળવી મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરવી એ જૈન ધર્મને પરમ સિધ્ધાંત છે.
આ જૈન તીર્થધામની યાત્રાને અને જિનેશ્વરની પૂજા, આરાધના, તપ, ઉપવાસ આદિ કઠિન સાધના દ્વારા આત્મશુદ્ધિ કરવાને ને પુણ્ય મેળવી સદગતિ થાય તેવો દેશ છે, જેથી કર્મબંધનેને ક્ષય થાય ને મોક્ષમાગે આત્મા પ્રયાણ કરી શકે.
. .' : તીર્થો પાવન ને મનભાવન હોય છે કારણ કે ત્યાંના વાતાવરણમાં સમે શિવ ને સૌંદર્યને સુભગ સમન્વય હોય છે. આવા વાતાવરણમાં સંસારના રોજિંદા ને શહેરી વાતાવરણથી થોડો સમય દૂર જઈ ઈશ્વરની આરાધના કરવાથી મન રાગદ્વેષ, વેર સુખદુઃખોથી પર થઈ શાંતિ અનુભવે છે અને આત્મશુદ્ધિ થાય છે. આમાં કારણે તીર્થ જીવન તારણ ગણાય છે.
ખાસ કરીને જૈન તીર્થધામો પર્વતના કે એકાંત સથળે, શાંત રમણીય વાતાવરણમાં આવેલાં છે. જેનાં મહત્ત્વનાં તીર્થો શત્રુજ્ય (પાલીતાણા, ગિરનાર, તારંગા, આબુ, સમેતશિખર વગેરે પર્વત પર સ્થિત છે જેની પ્રત્યેક જેના જીવનમાં એકવાર યાત્રા કરવાપ્રવાસે જવા ઝંખના કરે છે. પર્વતના ને યાત્રાના સ્થળે જવા કે. કઠિન ચઢાણ દ્વારા શરીરને કષ્ટ આપી કઠીન સાધના કરવાથી યાત્રાનું પુણ્ય મળે છે, આત્મશુદ્ધિ થાય છે જે જીવને મોક્ષમાર્ગ ગતિ કરવામાં અને કર્મબંધનથી મુકત કરવામાં સહાય કરે છે એવી ધાર્મિક માન્યતા છે.
For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિભાગ-૨
| ગુજરાતનાં જૈન તીર્થધામે
અમદાવાદ જિલ્લો
કર્ણાવતી તીર્થધામ:-(અમદાવાદ) મુખ્ય સ્થળ-હઠીસીંગવાડી દહેરાં મૂળનાયક-શ્રી ધર્મનાથ ભગવાન.
શેઠ શ્રી હઠીસીંગજીએ આ મંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું અને એ વિ.સં. ૧૯૦૩ માં મૂર્તિની પ્રતિષ્ઠા કરાવી. આ વિશાળ મંદિરમાં મૂળનાયક શ્રી ધર્મનાથ ભગવાન સિવાય ચારે તરફ અન્ય તીર્થકરોની દહેરીઓ આવેલી છે. મંદિરની કલા કોતરણી સુંદર અને અપ્રતિમ છે જે આબુનાં દેલવાડા ને કચ્છનાં ભદ્રેશ્વર જેવી છે. ફર્ગ્યુસન વગેરે વિદેશી નિષ્ણાતોએ પણ તેની કલાની પ્રશંસા કરેલી છે.
હઠીસીંગની વાડી સિવાય પણ શહેરમાં અનેક સુંદર મંદિરે રતનપોળ, ઝવેરીવાડ અને અન્ય વિસ્તારોમાં છે. અમદાવાદ એ પ્રાચીન નગરી છે જેની સ્થાપના ઈ.સ. ૧૪૧૧ માં બાદશાહ અહમદશાહે કરી હતી અને પિતાના નામ ઉપરથી શહેરને અમદાવાદનું નામાભિધાન આપ્યું. પરંતુ આ પૂર્વે અહીં આશાવલ અને કર્ણાવતી નગરી હેવાને ઉલ્લેખ છે.
આશાવલ કે આશાવલ્લી નગરી દસમી સદી પૂર્વે વસેલી હતી. દસમી સદીમાં ભાભા પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું એક વિશાળ મંદિર હતું. ઉદયન મંત્રીએ ઉદયન વિહાર નામના એક મંદિરનું નિર્માણ. કરાવ્યું હતું. એ સિવાય પણ અનેક હિંદુ ને જૈન મંદિરો શહેરમાં હતાં. ૧૧મી સદીમાં શ્રી કર્ણદેવે ભીલપતિ આશાને પરાજિત કરી આ નગરીને કર્ણાવતી નામાભિધાન આપવાનો પ્રયાસ કર્યો. ઉલ્લેખ જણાવે છે કે કોઈ એક સમયે કર્ણાવતી નગરી જૈન ધર્મનું કેન્દ્ર બની ચૂકી હતી. આચાર્યશ્રી હેમચંદ્રાચાર્યે અહીં પ્રાથમિક શિક્ષા ગ્રહણ કરી હતી. કર્નલ કેડે પણ અહીં અનેક મંદિરે હેવાને ઉલ્લેખ કરેલ છે.
આજે પણ આ શહેરમાં નાનાંમોટાં ૨૨૫થી વધારે જૈન મંદિર છે જેમાં ઝવેરીવાડમાં સ્થિત શ્રી સંભવનાથ ભગવાનનું
For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
મદિર પ્રાચીનતમ માનવામાં આવે છે. જયારે હઠીસીગનાં દહેરાં કલા અને વિશાળતા માટે પ્રસિદ્ધ છે. જૈન્નાની સારી વસ્તી છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિ. સં. ૧૬૮૨માં તે વખતના નગરશેઠ શ્રી શાંતિદાસજીએ શ્રી ચિંતાર્માણુ પાર્શ્વનાથ ભગવાનનુ મંદિર બાંધેલ જેને વિ. સ. ૧૭૦૦માં મસ્જિદમાં પરિવર્તન કરવામાં આવેલ. આજે તેનુ નામેા નિશાન મળતું નથી. શીલવિજયજી રચિત તી માળા' માં વિ.સ. ૧૦૪૬માં અહી ૧૭ જૈન મદિરા અને પચાસ હજાર જૈન શ્રાવાનાં ધરા હતાં એવા ઉલ્લેખ છે. ભારતના સમસ્ત જૈન સ વે દ્વારા સ્થાપિત થયેલ શેઠશ્રી આણ ંદજી કલ્યાણજી પેઢી છે (આન ંદ તે કલ્યાણુ એ નામ તે ધ્યેય સાથે) તે આજે અનેક પ્રાચીન જૈનતી થા મદિરાના Íહારનું તેમજ વહીવટ કરવાનું કામ કરી આવાસ સુવિધા :-શ્રી હઠીસીંગ વાડી, રતનપોળમાં ધ બ્લેક તેમજ શહેરમાં અન્ય ધર્મશાળાઓ અને સારી તેમજ, મધ્યમ દરની હેટલા વગેરે છે.
રહી છે.
શાળા
વાહનન્યવહાર :-અમદાવાદ શહેર રાષ્ટ્રના અન્ય ભાગે સાથે હવાઈ તેમજ. રેલ્વે માર્ગે સંકળાયેલુ છે. શહેર બહાર- જવા એસ. ટી. ખસેા તેમજ ટેક્ષી, ખાનગી વાહના મળી રહે છે. શહેરમાં સ્થાનિક વાહનવ્યવહાર માટે ખસેા, રીક્ષા વગેરે છે.
માહિતી કેન્દ્ર :-શ્રી ધર્મનાથ ભગવાન જૈન મંદિર પેઢી,,, શેઠ હઠીસીંગ કેસરીસિ ંહ ફૂટ, શેહઠીભાઈની વાડી, દીલ્હી દરવાજા
અમદાવાદ..
આણંદ કલ્યાણજી પેઢી : ઝવેરીવાડ, રીલીફરોડ, અમદાવાદ-બ 2.ત. ૩૩૯૨૧૭
શ્રીએાળકા-કલીકુંડ તીથ :-મૂળનાયક શ્રી કલિકુંડ પાર્શ્વનાથ ભગવાન આદીશ્વર ભગવાન.
}
ધોળકા શહેરમાં, અમદાવાદથી ૪૪ કિ.મી દૂર જૂના મહેલ્લામાં આવેલ આ મંદિર છે. ધેાળકાનું પ્રાચીન નામ ધવલક્કપુર હતુ. એવા ઉલ્લેખ છે. એક લેકવાયકા પ્રમાણે મહાભારતના સમયનુ વિરાટનગર. આજ શહેર હતું. વિ. સં. ૧૨મીથી અહીં અને પ્રકાંડ આચાર્યાંના પાપણુ થયાનાં, જૈન મંદિરા બંધાયાના તેમજ ધાર્મિક કાર્યો થયાના ઉલ્લેખ ઠેકઠેકાણે મળી આવે છે. કહેવાય છે કે એક કાળે જયારે કલિકુંડ તીર્થં અદૃશ્ય થયું હતુ, ત્યારેઃ ભક તાએ કેટલાક સ્થાતા પર કલિકુંડ પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમા એની પ્રતિષ્ઠા કરાવી હતી, જેમાંની આ એક છે. હાલ મૂળનાયક
For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આદીશ્વર ભગવાન છે. વિ. સં. ૧૪માં છુપાધ્યાય વિનયપ્રભાવિજયજી રચિત તીર્થમાળામાં પણ આ તીર્થનાં ઉલ્લેખ છે.
હાલમાં અન્ય બે મંદિર પણ છે. પ્રતિમા કલાત્મક છે. તે સિવાય શહેરમાં કલાના અન્ય નમૂનાઓ પશુ છે. ધોળકાવા ૧ કી.મી દૂર ખેડા ધેાળકા રેડ ઉપર કલીકુડ તીથની રથૅના કરવામાં આવી છે. આતી ને! વિકાસ ઝડપથી થઈ રહ્યો છે. આવાસ સુવિધા ઃ- ધર્મશાળા તે ભેજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર ઃ-ધોળકા રેલ્વેસ્ટેશન મ'દિરથી ૧ કી.મી. દૂર છે. ખસે। અવરજવર કરે છે. (એસ. ટી.) અમદાવાદ–૪૪ કિસી, માહિતી કેન્દ્ર:-શ્રી તેજપાલ વસ્તુપાલ ચેરીટેઅલ ટ્રટ-ભાલાપાળ, ની પેઢી આદીશ્વર ભગવાન જૈનમદિર, જૂના મહેાલ્લા ધેાળકા. જિ. અમદાવાદ, કલીકુંડ તીથ, ધેાળકા, જિ. અમદાવાદ.
ખેડા જિલ્લા –
ખભાતતી :-મૂળનાયક શ્રી સ્તંભન પાર્શ્વનાથ ભગવાન.
ખેડા જિલ્લાના ખંભાત શહેરમાં ખારવાડા મહેલ્લામાં આ મદિર આવેલ છે. અહીં ખીજા પણ ૧૬ જેટલાં મદિશ છે, શ્રી હેમદ્રાચાર્ય સ્મૃતિમંદિર પણ છે.
ખંભાત શહેરનુ પ્રાચીન નામ ત્રખાવતી નગરી હતું. જૈન, શાસ્ત્રાનુસાર આ પ્રભાવિક પ્રભુપ્રતિમાને ઈતિહાસ ધોં જૂના છે. વીસમા તીર્થંકરના સમયથી અંતિમ તીથ કરતા સમય સુધીમાં અહીં અનેક ચમત્કારિક ઘટના બની હતી. આ પ્રતિમાના પ્રાદુ ર્ભાવ પાછળ પણ અનેક દંતકથાઓ છે. હાલનાં મંદિરમાં એક શિલા ઉપર લખેલા લેખ અનુસાર વિ. સ’. ૧૧૬૫માં મેઢ વસતા ખેલાશેઠની ધર્મ પત્ની માઈ ખિદડાએ શ્રી ત’ભન પાર્શ્વનાથના મંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું. વિ. સં. ૧૬૩૦ની આસપાસ શ્રી સશ્વે ફરીથી ભભ્ય મદિર બંધાવીને ઉત્સાહપૂર્વક પ્રતિમાજીનાં પ્રતિષ્ઠા કરાવ્યાના ઉલ્લેખ છે. તે પછી અનેક છાઁધાર થયા. અહીં ના તિહાસ ગૌરવશાળી અને પ્રાચીન છે. શ્રી હેમચદ્રાધામે વિસ ૧૧૫૦માં અહી દીક્ષાગ્રહણ કરી ત્યારે અનેક કરેા પતિ શ્રાધ્ધનાં ધર હતાં અને સેંકડા જૈન મદિરનાં નિર્માણ થયાં હતાં. વિ. ૧૨૭૭માં અહીંના દંડનાયક વસ્તુપાળે તાડપત્ર પર અનેક મેં એક લખાવ્યા હતાં. દાનવીરાએ, શ્રેષ્ઠીઓએ દુષ્કાળ સમયે અનેક ાનક્ષેત્રા તે ભેજનશાળાએ ખાલાવ્યાના ઉલ્લેખા પણ મળે છે.
For Private and Personal Use Only
७
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આજે ખંભાત, કિંમતી અકીકના પથ્થરના ગૃહઉદ્યોગ ને અલંકાર માટે પ્રસિદ્ધ છે જેની બનાવટની નિકાસ વિદેશોમાં થાય છે. આવાસ સુવિધાઃ ધર્મશાળા મંદિરથી થોડે દૂર છે. અન્ય લેજો, ગેસ્ટ હાઉસ પણ છે. વાહનવ્યવહાર મંદિરથી ૧.૫ કિ.મી. દૂર રેલ્વે સ્ટેશન છે. એસ. ટી. બસ અવરજવર કરે છે. અમદાવાદ-૯૨ કિ.મી. દૂર છે. ટેક્ષી–રીક્ષા, ઘોડાગાડી આંતરિક વાહન તરીકે મળી રહે છે. તે માહિતી કેન્દ્ર શ્રી સ્તંભન પાર્શ્વનાથ જૈન દેરાસર પેઢી, ખારવાડી, પિ. ખંભાત, વાયા આણંદ. જિ. ખેડા.
માતરતીય : મૂળનાયક (સાચાદેવ) શ્રી સુમતિનાથ ભગવાન
માતરગામની મધ્યમાં મુખ્ય માર્ગ ઉપર આ શ્રી સુમાતન થ ભગવાનનું વિશાળ મંદિર આવેલ છે. પ્રભુની આ ચમત્કારિક પ્રતિમા ખેડા જિલ્લાના મહેમદાવાદ તાલુકામાં મહુધા ગામની પાસે આવેલા સુહુજ ગામની જમીનમાંથી નીકળી હતી, જેના ઉપર વિ. સં. ૧૫૨૩ વૈશાખ સુદ સાતમના રવિવારના દિવસે શ્રી લક્ષ્મી - સાગર સૂરીજીના હસ્તે પ્રતિષ્ઠા કરાવ્યાને ઉલેખ અંકિત થયેલ છે. આ ચમત્કારિક પ્રતિમાને માતર લાવીને, ભવ્ય મંદિર બનાવીને, વિ. સં. ૧૮૫૪ જેઠસુદ ત્રીજના દિને પુનઃ પ્રાતષ્ઠિત કરવામાં આવી.
પ્રતિમાજી વિશે તેમજ મંદિર વિષે અનેક ચમત્કાર થયા હેવાના ઉલ્લેખો મળી આવે છે. તેની પાછળ અનેક દંતકથાઓ પણ વણાયેલી છે. માતરમાં આ સિવાય અન્ય મંદિર નથી, પરંતુ આજ મંદિરમાં શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રાચીન તેમજ ભવ્ય, ચમત્કારિક પ્રતિમા છે, જે ખેડા ગામના ખેતરમાંથી મળી આવી હોવાનું કહેવાય છે. આવાસ સુવિધા - આવાસને ભોજન માટે નજદીકમાં ભેજનશાળા તેમજ ધર્મશાળા છે. વાહનવ્યવહાર:- નજદીકનું રેલવે સ્ટેશન નડિયાદ ૧૬ કિ.મી.ને મેટું શહેર ખેડા ૧૦ કિ.મી. છે. એસ.ટી. બસો અવર જવર માટે મળી રહે છે. માહિતી કેન્દ્ર: શ્રી સાચાદેવ કારખાના પેઢી, પ. માતર જી. ખેડા
For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વડોદરા જિલ્લે દર્શાવતી તીર્થ: મૂળનાયક શ્રી લોઢણ પાર્શ્વનાથ ભગવાન.
ડભોઈ શહેરના એક મહેલ્લામાં આ તીર્થ મંદિર આવેલું છે. મળી આવતા ઈતિહાસ અને પ્રાચીન એવી પ્રભુમૂર્તિની કલાકૃતિ ઉપરથી આ સ્થળ પ્રાચીન જણાય છે. એવી લોકવાયકા છે કે આ પ્રતિમાને રાજા વીરધવલના મંત્રી શ્રી તેજપાલે અહીંના એક વિશાળ દુર્ગને જીર્ણોદ્ધાર કરાવતી વખતે એક ભવ્ય જિનાલયનું નિર્માણ કરીને પ્રતિષ્ઠિત કરી હતી. એક માન્યતા પ્રમાણે આ એક સમયે વિશાળ જૈન નગર હતું. એક બીજી માન્યતા પ્રમાણે આ પ્રતિમા લાંબા સમય સુધી જળગર્ભમાં રહી હતી જે અકસ્માત ૨ાજ સાગરદન સાર્થવાહના સમયમાં ફરીથી પ્રગટ થઈ હતી. તેનો ચમત્કાર અને પ્રભાવ જોઈ રાજા સાગરદરો એક ભવ્ય જિનાલયનું નિર્માણ કરી તેને ફરીથી પ્રતિષ્ઠિત કરાવી. આ તીર્થને અંતિમ જીર્ણોદ્ધાર વિ.સં. ૧૯૯૦માં થયેલ. આ મંદિરની પાસે જ શામળા પાર્શ્વનાથનું મંદિર છે. આ સિવાય અન્ય બે-ત્રણ મંદિરે છે. આવાસ સુવિધા :- ધર્મશાળા છે તદુપરાંત ગામમાં ગેસ્ટ હાઉસ પણ છે. વાહન વ્યવહાર:- નજદીકનું રેલવે સ્ટેશન ડભોઈ, મંદિર ૩ ફર્લાગ દૂર છે. બસસ્ટેન્ડ પાસે જ છે, જ્યાંથી એસ. ટી. બસ મળી રહે છે. અમદાવાદ–૧૪૭ કિ.મી. માહિતી કેન્દ્ર :- શ્રી દેવચંદ ધરમચંદ વેતાંબર જૈન પેઢી, જૈનવગા, ડભોઈ જિ. વડોદરા. બોડેલી તીર્થ :- મૂળનાયક શ્રી મહાવીર ભગવાન.
બોડેલી નગર મળે આ મંદિર આવેલું છે. આ મંદિરની પ્રતિષ્ઠા વિ.સં. ૨૦૧૧માં વૈશાખસુદ ૯ ના શુભ દિને પંજલ કેસરી શ્રીમદ્ વિજ્યવ૯લભ સૂરીશ્વરજીના શિષ્ય આચાર્ય વિજ્યસમુદ્ર સૂરીશ્વરજીના હસ્તે થઈ હતી. અહીંનું નવનિર્માણ કરેલ મંદિર સુંદર, કલાત્મક છે ને પ્રભુની પ્રતિમા ભવ્ય ને શાંત સુંદર લાગે છે. અન્ય મંદિરે નથી. આવાસ સુવિધા - ધર્મશાળા, ભેજનશાળા છે. વાહન વ્યવહાર –ડેલી રેલવે સ્ટેશન તીર્થથી ૧૦૦ મીટર દૂર છે. આ સ્થાન ખંડવા-વડોદરા ભાગ ઉપર છે ને એસ. ટી. બસો અવર જવર કરે છે. વડોદરા-૬૭. ડાઈ–૩૮કિ.મી. માહિતી કેન્દ્ર - શ્રી પરમાર ક્ષત્રિય જૈન ધર્મ પ્રચારક સભા, બેડેલી, જિ. વડોદરા.
For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભરૂચ જિલ્લો કાવીતીર્થ:-મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન તથા શ્રી ધર્મનાથ ભગવાન. - આ તીર્થનું પ્રાચીન નામ કંકાવટી હતું. અત્યારે જે આદીશ્વર ભગવાનનું મંદિર છે તેને જીર્ણોદ્ધાર વિ.સં. ૧૬૪પમાં વડનગરના નિવાસીએ કરાવેલને મંદિરનું નામ શ્રી સર્વજિનપ્રાસાદ ૨ખાયેલ. આ પૂર્વેનો ઉલેખ પ્રાપ્ત નથી.
એક દંતકથા પ્રમાણે સાસુવહુના ઝધડામાંથી આ મંદિર થયું હોવાની માન્યતા પણ છે. કલાની દષ્ટિએ રત્નપ્રાસાદ મંદિરના શિખાની કલા તેમજ બહારનું દૃશ્ય ભવ્ય ને સુંદર આકર્ષક છે. સમુદ્રની પેલી પાર આવેલ ખંભાતનું દશ્ય સુંદર લાગે છે. આવાસ સુવિધા – ભેજનશાળા ને રહેવા માટે ધર્મશાળા છે. વાહન વ્યવહાર - કાવી રેલવે સ્ટેશન સ્થળથી ૧ કિ.મી. દૂર છે. એસ. ટી. બસો અવરજવર કરે છે. વડોદરા કે ભરૂચથી અવાય છે. વડોદરા-૯૨ કિ.મી. ભરૂચ-૮૦ કિ.મી. માહિતી કેન્દ્ર :--શ્રી રિખવદેવજી મહારાજ જૈન દેરાસર પેઢી. કાવી, તા. જબુસર જી. ભરૂચઝગડિયાતીર્થ -મૂળનાયક શ્રી આદીનાથ ભગવાન.
આ મંદિર ઝઘડીયા ગામની વચ્ચમાં આવેલ છે. પ્રતિમાઓ ઉપર અંકિત લેખ તીર્થની પ્રાચીનતાનું પ્રમાણ છે. વિ. સં. ૧૯૨૧માં ગામની નજદીકનાં ખેતરોમાંથી થોડી પ્રાચીન પ્રતિમાઓ નીકળી હતી. જેમાં શ્રી ચકેશ્વરીદેવીની પ્રતિમા ઉપર લખેલા લેખ અનુસાર આ પ્રતિમાઓ વિ. સં. ૧૨૦૦ મહાસુદ ૧૦ને દિવસે મંત્રીશ્રી પૃથ્વીપાળ દ્વારા પ્રતિષ્ઠિત થઈ હતી.
એ વખતના નરેશ શ્રી ગંભીરસિંહજી એ જૈન મંદિર બનાવી વિ. સં. ૧૯૨૮નાં મહા કૃષ્ણપંચમીના દિવસે આ પ્રતિમાઓની પ્રતિષ્ઠા ફરીવાર કરી. ત્યાર પછી વિ. સં. ૧૯૫૯માં અહીંના શ્રી સંઘે રાણુગંભીરસિંહજી ના પુત્ર રાણું છત્રસિંહજી પાસેથી મંદિરને વહીવટ લઈ ફરી જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યું. આવાસ સુવિધા ધર્મશાળા, રેટ હાઉસ વગેરે છે. વાહન વ્યવહાર રેલ્વે સ્ટેશન છે. એસ. ટી. બસે અવરજવર કરે છે. ભરૂચ ૧૦ કી.મી. અંતરે છે. માહિતી કેન્દ્ર - ઝઘડીઆ જૈન ઋષભદવ તીથ પેઢી, ઝઘડીઆ. જિ. ભરૂચ,
For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભરૂચ તાથ :-મૂળનાયક શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામી ભગવાન.
સમુદ્ર અને નર્મદાના તટ પર આવેલા ભરૂચ ગામની શ્રીમાળી પાળમાં આ મંદિર આવેલુ છે, આ પ્રાચીન નગરી ભરૂચનાં ભૃગુપુર, ભૃગુકમાં. ભૃગુકુલ વગેરે નામે હતાં. લાટ દેશનું આ મહત્ત્વનું નગર હતુ.
Ji
આ મદિર અતિપ્રાચીન સમયમાં બંધાયેલ તેમ મનાય છે. પુરાતત્ત્વવેત્તાઓના મત મુજબ કલાકૃતિને જોઈને એમ કહી શકાય છે કે હાલની જામા મસ્જિદ જ આ પ્રાચીન મંદિર હશે. એમ પણ માનવામાં આવે છે કે ઉકત પરિવર્તન સમયે પ્રભુપ્રતિમા કયાંક સુરક્ષિત રાખવામાં આવી હશે જે કાળાન્તરે નવું મદિર થતાં તેમાં પ્રસ્થાપિત કરવામાં આવી હશે. ધમ ઉત્થાપનના તથા જૈન શાસનના મહત્ત્વનાં કાર્યા-મદિરાની પ્રતિષ્ઠા, પ્રથાની રચનાઓ વગેરે અહી' થયેલાં છે. આ સિવાય નગરમાં અન્ય ૧૦-૧૨ મદિરા પણ છે. પ્રાચીન નગર હોવાના કારણે ઠેરઠેર પ્રાચીન કલાકૃતિઓનાં દર્શન થાય છે. જનસામસ્જિદની કળા ઉપરથી તને ૧૩મી મંદીની શરૂઆત સુધીનુ પ્રાચીન મંદિર માનવામાં આવે છે. આવાસ સુવિધા :ધર્મશાળા, ભાજનશાળા છે. અન્ય લેજો તે ગેસ્ટ હાઉસ પણ શહેરમાં છે.
વાહનવ્યવહાર :-રેલ્વેસ્ટેશન નજદીકમાં છે. બસ સુવિધા એસટીની છે, અમદાવાદ-૧૯૦૪ીમી.
માહિતિ કેન્દ્ર :-શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વ! જૈન દેરાસરની પેઢીશ્રીમાળી પેાળ, ભરૂચ.
ગાંધાર તી: મૂળનાયક શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન,
:
સમુદ્ર કિનારે ગધાર ગામની સામે મ ંદિર આવેલું છે. આ પ્રાચીન મંદર છે જયાં એક જમાનામાં અનેક જૈન મદિરા હતાં. પ્રતિમાના લેખ અનુસાર વિ. સ. ૧૬૬૪ મહાસુદ ૧૦ ના દિવસે શ્રી વિજયસેનસૂરિના હાથે તેની પ્રતિષ્ઠા થઈ હતી. મહાવીરસ્વામીનુ' મદિર પણ અહી છે. સમુદ્ર કિનારે નાના ગામની પાસે જ ગલમાં આવેલ સ્થળનુ દૃશ્ય મેાહક છે.
''
આવાસ સુવિધા :–ધમ શાળા-ભાજનશાળા છે.
વાહનવ્યવહાર :-નજદીકનું રેલ્વેસ્ટેશન વાગરા-૧૯ કી.મી. કે પદ્મજણુ ૧૩ કી.મી. પર છે. ભરૂચ-કાવી માર્ગ ઉપર છે. ભરૂચ-ર૬ કી.મી.ને દહેજ ૧૯કી.મી. છે. એસ. ટી ખસ અવરજવર કર
૧૧
For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માહિતી કેન્દ્ર:-શ્રી અમીઝર પાર્શ્વનાથની પેઢી. ગાંધાર તા-વાગરા જિ. ભરૂચ.
ભાવનગર જિલ્લો
મહુવા તીર્થ : મૂળનાયક-શ્રી મહાવીર ભગવાન. મહુવા ગામની મધ્યમાં તીર્થ છે. આ શહેરનું પ્રાચીન નામ મધુમતી હતું. દાનવીર પ્રખ્યાત શેઠ જગડુશાની આ જન્મભૂમિ છે. શ્રીનેમિસૂરીશ્વરજીની પણ આજ જન્મભૂમિ તેમજ સ્વર્ગભૂમિ છે. આ સ્થળ શંત્રુજય ગિરિરાજની પંચતીર્થોમાં ગણાય છે. અન્ય બે મંદિરો પણ છે. સમુદ્રકિનારે વસેલ હેઈ કુદરતી દશ્ય મનોરમ્ય છે. આ પ્રભુવીરની પ્રતિમાને છવિતસ્વામી પણ કહે છે. આવાસ સુવિધા ધર્મશાળા-ભજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર રેલ્વે સ્ટેશન ૧.૫ કિ.મી દૂર છે, એસ. ટી. બસો અવરજવર કરે છે. ભાવનગર-હકીમ. અમદાવાદ-ર૯૭. માહિતી કેન્દ્ર -શ્રી મહુવા વિસા શ્રીમાળી નવાગીય તાંબર મૂર્તિપૂજક જૈનસંધ પિ. મહુવા બંદર–છ-ભાવનગર. તાલવજગિરિ -મૂળનાયક-શ્રી સાચા સુમતિનાથ ભગવાન
શેત્રુંજી તથા સહીત નદીના સંગમ સ્થાન પર તળાજા ગામની પાસે એક સુંદર પહાડ પર આ સ્થાન આવેલું છે. પ્રાચીન કાળમાં આ શાશ્વત શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થની ટ્રક માનવામાં આવતી હતી. આજે પણ શત્રુંજય પંચતીર્થીનું એક તીર્થસ્થળ મનાય છે. પહાડપર અનેક પ્રકારની નાની મોટી ગુફાઓ સ્તંભો વગેરે છે.
શ્રી આદિનાથ ભગવાનના જયેષ્ઠ પુત્ર શ્રી ભરત ચક્રવતી અહી યાત્રા કરવા પધાર્યા ત્યારે સુંદર મંદિર બંધાવ્યું હતું. વર્તમાન મંદિર ૧૨ મી સદીમાં રાજા કુમારપાળે બંધાવ્યું હોવાને ઉલ્લેખ છે. સાચા સુમતિનાથ ભગવાનની પ્રતિમા સંપ્રતિકાળની મનાય છે. છેલ્લે ઉદ્ધાર ૧૮૭૨ વૈશાખસુદ ૧૩નાં થયા. પ્રભુપ્રતિમા ખૂબજ ચમત્કારિક મનાય છે. કહેવાય છે કે પ્રતિમા પ્રગટ થયા બાદ ને પ્રતિષ્ઠિત થયા બાદ ગામમાં રોગચાળો બંધ થઈ ગયો અને શાંતિનું વાતાવરણ ફેલાઈ ગયું. ત્યારથી લે કે પ્રભુને સાચા - સુમતિનાથ કહેવા લાગ્યા. આજે પણ અખંડ જયતિ ચાલુ છે. જેમાંથી કેસરિયાં કાજળનાં દર્શન થાય છે.
૧૨
For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ સિવાય પહાડપર અન્ય મંદિર, ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું, શ્રી મહાવીર ભગવાનનું, ચૌમુખી મંદિર, ગુરૂમંદિર વગેરે છે. ગામમાં પણ બે વિશાળ મંદિરે શાંતિનાથ ભગવાનનાં અને મલ્લિનાથ ભગવાનનાં છે. આવાસ સુવિધા -હેવા માટે તળેટીમાં ધર્મશાળા ભોજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર :-રેલ્વે સ્ટેશન તળાજા ૧.૫ કિ.મી. દૂર છે. બસ અવર જવર કરે છે. પાલીતાણા ૩૮ કી.મી દૂર છે. ધર્મશાળાથી તળ જ ગિરિરાજનું ચઢાણ ૬૦૦ મીટર છે. માહિતી કેન્દ્ર -શ્રી તાલધ્વજ જેને કહેતાંબર તીર્થ કમિટી, બાબુની જૈન ધર્મશાળા-તળાજ, જિ–ભાવનગર. કબગિરિતીર્થ --મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન.
પાલીતાણાથી ૧૯ કી.મી દૂર બોદાનનેસ ગામની પાસે કદમ્બગિરિ પર્વત ઉપર એકાંત જંગલમાં આ મંદિર આવેલું છે. તીર્થની પ્રાચીનતાને સંબંધ શત્રુંજય ગિરિરાજ સાથે છે. શત્રુંજય પંચતીથી માં આવે છે.
ગઈ ચોવીસીના દ્વિતીય તીર્થકર શ્રી નિર્વાણુપ્રભુના ગણધર, શ્રી કદખમુનિ અનેક મુનિઓ સહિત અહીં મેક્ષ પામ્યા હતા તેથી આ પર્વતનું નામ કદમ્બગિરિ પડયું છે. કદમ્બગિરિ પર્વત પર એની નજદીક અન્ય બે મંદિર છે જયાંના મૂળનાયક શ્રી નેમિનાથ ભગવાન ને સીમંધર સ્વામી છે. પહાડના શિખર પર બે દેરીઓ છે જેમાં નિર્વાણ પ્રભુ અને કદમ્બ ગણધરની ચરણપાદુકાઓ સ્થાપિત છે. પહાડ ઉપર અન્ય મંદિર પણ છે. અહીં અનેક પ્રતિમાઓ એક જ સ્થાને સંગ્રહિત કરેલી છે. તળેટીમાં ગામમાં શ્રી વીરપ્રભુનું સુંદર, ભવ્ય મંદિર છે.
શ્રી આદિનાથ ભગવાનની પ્રતિમા ભવ્ય ને સુંદર છે. આસપાસનું પ્રાકૃતિક દશ્ય પણ મનહર છે. આવાસ સુવિધા -બેદાને નેસ નજદીક ઉતારવા માટે ધર્મશાળા ને ભેજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર –નજદીકનું રેલ્વે સ્ટેશન પાલીતાણા ૧૯ કી.મી દૂર છે. એસ. ટી. બસો અવરજવર કરે છે. ભંડારીયા ૮ કી.મી ને બેદાનોનેસ ૪ કી.મી દુર છે.બોદાનાનેસથી પહાડનું ચઢાણ શરૂ થઈ જાય છે માહિતી કેન્દ્ર -શેઠશ્રી જિનદાસ ધર્મદાસ ધાર્મિક રૂટ પેઢી કદમ્બને ગિરિ-ગામ બોદાનાનેસ પ. ભંડારીયા જી. ભાવનગર ૩૬૪૬૫૦.
For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હસ્તગિરિ તીર્થ - મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન.
આ સ્થળ શેત્રુંજી નદીના ઉત્તરતટ ઉપર આવેલી એક ટેકરી ઉપર આવેલું છે. તેને આદીશ્વર ભગવાનના સમયનું તીર્થ તેમજ શત્રુંજય પર્વતનું એક શિખર માનવામાં આવે છે. શ્રી આદીશ્વર પ્રભુનાં અહીં અનેક વખત પદાપર્ણ થયેલાં હતાં. શ્રી આદીશ્વરપ્રભુના પુત્ર શ્રી ભરત ચક્રવતીએ આ તીર્થની સ્થાપના કરી હતી એવી માન્યતા છે. તેઓ અહીં મોક્ષ પામ્યા હતા. એમ પણ કહેવાય છે કે તેમને હાથી અહીંથી અનશન કરીને સીધે સ્વર્ગ સિધાવ્યો હતો જેથી તેને હસ્તગિરિ કહેવાય છે.
આ પહાડપરથી એક તરફથી શત્રુંજય ગિરિ પરનું મંદિર સમૂહ અને બીજી તરફ કદમ્બગિરિ પર્વતનું દશ્ય દિનગરી જેવું લાગે છે. આ તીર્થ શત્રુંજયની ૧૨ કેસની પ્રદક્ષિણમાં આવતું હતું. પરંતુ શત્રુજ્ય ડેમ થતા બાર કેસની પ્રદક્ષિણ બંધ થઈ ગઈ છે. પાસે જ શેત્રુંજી નદી વહે છે અને રમણીય સ્થળ છે. આવાસ સુવિધા –ધમ શાળા-ભેજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર:-નજદીકનું રેલવે સ્ટેશન પાલીતાણું ૧૬ કી.મી છે. બસ કે ટેકસી દ્વારા જાલીયા-અમરાજી આવવું પડે છે. ત્યાંથી ૨.૫ કી.મી જેટલું ચઢાણ છે. કાર-ટેસીથી પણ ઉપર જઈ શકાય છે. માહિતી કેન્દ્ર –હસ્તગિરિ તીર્થ પેઢી, તળેટી રોડ. પાલીતાણા જિ. ભાવનગર. ઘોઘા તીર્થ - મૂળનાયક-શ્રી નવખંડા પાર્શ્વનાથ
આ તીર્થ ઘેઘાબંદર ગામમાં આવેલું છે. પ્રતિમા ઉપર કોઈ લેખ નથી છતાં કહેવાય છે કે, આ પ્રતિમા પ્રાચીન સમયમાં વડવા ગામના એક કૂવામાંથી મળી હતી. એમ પણ કહેવાય છે કે પીરમબેટના એક પથરના કુંડમાંથી બીજી પ્રતિમાઓની સાથે આ પ્રતિમા પણ મળી હતી. આ સ્થળ ૧૨મી સદી પૂર્વેનું હોય તેમ જણાય છે. વિ.સં. ૧૧૬૮માં આચાર્યશ્રી મહેન્દ્ર સુરીશ્વરજીના શુભહસ્તે પ્રભુપ્રતિમાની અંજનશલાકા કર્યાને ઉલ્લેખ છે.
મંદિર પાસે બીજાં ચાર મંદિર તથા ગામમાં પણ અન્ય મંદિરે છે. જેમાં જીરાવાલા પાર્શ્વનાથ, શાંતિનાથ ભગવાનનું મંદિર, સુવિધિનાથ ભગવાનનું મંદિર વગેરે છે. પ્રતિમાઓ પ્રાચીન ને કલામક છે. પંચધાતુની ને વિશિષ્ટ કલાયુકત પ્રતિમાઓ પણ છે. આવાસ સુવિધા ધર્મશાળા-ભજનશાળા છે. ગામમાં અન્ય લેજ, ગેસ્ટ હાઉસ પણ છે.
For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાહનવ્યવહાર -એસ. ટી. બસો અવરજવર કરે છે. નજદીકનું રેલ્વે સ્ટેશન ભાવનગર ૨૧ કિ.મી દૂર છે. માહિતી કેન્દ્ર-શેડ કાળા મીઠાની પિઢી, નવખંડા પાર્શ્વનાથ જૈન દેરાસર, ઘોઘા જિ. ભાવનગર,
વલભીપુર તીર્થ:-મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન..
વલભીપુર ગામમાં મુખ્ય માર્ગ ઉપર આ વીર્થ આવેલું છે. વલભીપુરનો ઈતિહાસ પ્રાચીન છે. આનું નામ પ્રાચીન સમયમાં મિલપુર હતું. મૌર્ય વંશના રાજાઓની આ પ્રાચીન રાજધાની હતી, જેમણે સદીઓ સુધી અહીં રાજય કર્યું હતું, અને અનેક રાજાએ અહીં જેન ધર્મના અનુયાયીઓ બન્યા હતા. કહેવાય છે કે વિ.સં. ૬૧૦થી ૬૨૫માં અહીં અનેક જૈન મંદિરે હતાં જેમાં આદીશ્વર ભગવાનનું એક વિશાળ મંદિર હતું. મનહર પ્રભુ પ્રતિમા હતી. તે રામયે અનેક હસ્તલિખિત ગ્રંથ હેવાને પણ ઉલેખ છે.
વિસં. ૭૬ આસપાસ ચીની યાત્રી શ્રી હ્યુ. એન. સંગ અહીં આવ્યો હતો તેવો ઉલેખ છે, ત્યારે આ અતિ ધનાઢયું નગરી હતી. કહેવાય છે કે તે એક સમયે શત્રુંજય તીર્થની તળેટી હતી. ભારતનું મોટું વિશ્વવિદ્યાલય પણ અહીં હતું. મંદિરના નીચેના ભાગમાં દેવર્ધિગણિ ક્ષમાથામણ તેમજ ૫૦૦ આચાર્યોની પ્રતિમાઓ છે જે દર્શનીય છે. ગામમાં પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું મંદિર પણ છે. ક૯૫સુત્રનું પ્રથમ વાંચન આ નગરમાં થયેલ. આવાસ સુવિધા –ધર્મશાળા છે, ગેસ્ટ હાઉસ વગેરે પણ ગામમાં છે. વાહનવ્યવહાર નજદીકનું રેલવે સ્ટેશન ઘોઘા-૧૯ કી.મી છે. એસ. ટી. બસો અવરજવર કરે છે. પાલીતાણ-૫૦ કી.મી દૂર છે. માહિતી કેન્દ્ર-વેતામ્બર શ્રીજિનદાસ ધર્મદાસ ધાર્મિક ટ્રસ્ટ પેઢી. પિ. એ. વલભીપુર, ૩૬૪૩૧૦-જિ. ભાવનગર.
શ્રી શેગુમ તીર્થ - (પાલીતાણ) તિર્થાધિરાજ-શ્રી આદીશ્વર ભગવાન.
શેત્રુંજી નદીના કાંઠે પાલીતાણા ગામથી ૬ કી.મી. દૂર શેત્રુજી પર્વત પર આ તીર્થ આવેલ છે. તળેટી પાલીતાણાથી પર્વત પરનું ચઢાણ લગભગ ચાર કી.મી. જેટલું છે. સુદર કલા કતરણીઓથી ભરપૂર આવા ભવ્ય ૮૬૩ જેટલા મોટી સંખ્યામાં આવેલા મંદિ.
For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રિની પર્વત નગરી વિશ્વમાં બીજે ક્યાંય નથી. એથીજ જૈન ભાવિકોમાં ધર્મની દષ્ટિએ મહત્ત્વની હોવાની સાથે સાથે આ નગરી પ્રવાસીઓ માટે પણ અનુપમ સ્થાન બની ગઈ છે, અને વિદેશીઓ પણ આકર્ષાઈને આવે છે.
જૈન શાસ્ત્ર અનુસાર આ તીર્થ પ્રાયઃ શાશ્વત તીર્થ માનવામાં આવે છે. પ્રાચીન સમયમાં આને પુંડરિકગિરિ કહેતા હતા. શાસ્ત્રોમાં આ મહાન તીર્થનાં ૧૦૮ નામો આપવામાં આવ્યાં છે. જેના શાસ્ત્રો અનુસાર અહીં અનેક આત્માઓએ સિદ્ધપદ પ્રાપ્ત કર્યું છે.
એમ મનાય છે કે મોટા ભાગનાં મંદિરે ૧૫મા કે ૧૬માં શતકમાં અને તે પછી બંધાયાં છે જયારે એકાદ બે મંદિરો કુમારપાળના સમયમાં બંધાયાં હશે. હાલ આ વિષય પર સંશોધન ચાલી રહ્યું છે કારણ જૈન મંદિરે શેત્રુંજય પર કયારથી બંધાયાં તેને કોઈ નકકર પુરાવો પ્રાપ્ત થયેલ નથી. આમ છતાં જેનશાસ્ત્રો વગેરેમાં મળતા ઉલેખ અનુસાર આ તીર્થશાશ્વત છે એને તેના અનેક ઉદ્ધાર થયા છે અવસર્પિણ કાળમાં ૧૬ જેટલા ઉદ્ધાર થયા છે. પહેલો શ્રી આદીશ્વર ભગવાનના પુત્ર ભરતચક્રવતી દ્વારા થયેલ. મૌયરાજા, આંધ્રપતિ સપ્તવાહન વગેરે રાજવીઓ, શ્રેષ્ઠીઓ આ તીર્થના ઉદ્ધારકે હતા. આગમયુગપછી પૌત્રકયુગના પૂર્વાધમાં શેત્રુંજય પર્વત બૌદ્ધોના હાથમાં ચાલ્યો ગયો હેવાનો ઉલ્લેખ પણ છે. જે કે આઠમી સદીમાં તે પુનઃ જેને મળ્યું હોવાનો ઉલ્લેખ છે. આઠમી-નવમી સદીના જૈન શાસ્ત્રોમાં શેત્રુંજયની સિદ્ધિને ઉલ્લેખ મળી આવે છે. ગણધર પુંડરિકની પર્વત પરની પ્રતિમા પરના લેખ પરથી ભગવાન આદીશ્વરનું મંદિર વિ.સં–૧૦૬૪, ઈ.સ-૧૦૦૮માં હતું તેવું પુરવાર પણ થઈ શકે છે. ૧૩થી ૧પમી સદી સુધીના ઉલ્લેખ પ્રમાણે સિદ્ધરાજે આ ગામને શેત્રુંજયને બાર ગામનું શાસન કરી આપ્યાને ઉલ્લેખ છે. ગુજરેશ્વર મહારાજ કુમારપાળ ને ચક્રવતી રાજવી યસિંહ સિદ્ધરાજે તેની યાત્રા કરી લેવાનો પણ ઉલ્લેખ છે.
આ તીર્થને મુસ્લીમ આક્રમ દરમ્યાન ભંગ પણ થયો છે. જૈન કવિ ધનપાલન મતે પાલીતાણા ભંગ મહમદ ગઝનીના સમયમાં, તે પછી ઈ.સ. ૧૩૧૩માં અલાઉદ્દીન ખીલજીના સમયમાં તેમજ મોગલ બાદશાહ ઔરંગઝેબના સમયમાં થયેલું, જેમાં અનેક પ્રાચીન પ્રતિમાઓને નાશ થયેલ કે જિનાલયોને ખંડિયેર બનાવાયાં હતાં. પ્રવેશદ્વાર આગળના લેખ પરથી જણાય છે કે, ઈ.સ. ૧૫૮૯ થી ૧૫૯૩માં મોટાભાગનાં મંદિરને ઉછર્ણોદ્ધાર થયેલ અને નવી પ્રતિમાઓ પ્રતિષ્ઠિત કરાયેલી. આમાંનાં ઘણાંખરાં ૧૨થી ૧૪મી
For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
9.
સદીની આસપાસ ખંધાયેલાં પરંતુ વાર વારના જીર્ણોદ્ધધારતા કારણે તેનાં મૂળ સ્વરુપે આજે ભાગ્યેજ જળવાયા છેલ્લા ૩૦૦-૪૦૦ વર્ષોંમાં થયેલું કામ પૂરેપૂરું જળવાયુ છે અને જે કાઈ મદિરા છે તે જૈન કળા અને સ્થાપત્યના અણુમાલ વારસા સમાન છે. શેત્રુંજય પરનાં મ ંદિર-જિનભવનેાનુ નિર્માણુ પશ્ચિમભારતની સાલકી અને અનુસેાલ કીકાલીન ‘મારુ-ગુજર' શૈલીમાં થયેલું છે. વિશેષમાં જૈન શ્રેષ્ઠીએ અને મહાજનેાએ વારવાર અહીં પૈસાની વર્ષા કરી કોઈકને કોઈક મદિરા વગેરે ઊભા કર્યું જ રાખ્યાં છે
શત્રુંજયની તળેટીમાં આવેલ પાલીતાણા ગામ પણ પ્રાચીન છે જેનું નામકરણ ઈસ્વીસનના આરંભકાળની સદીએ આસપાસ થઈ ગયેલા જૈનાચાર્ય પાદલિપ્તસૂરિના નામ પરથી પડયુ· àાય તેમ જણાય છે. ૧૨મી સદીમાં કુમારપાળના મંત્રી વાગભટ્ટ તળેટીની પાસે
'
' કુમારપુર નામનુ ગામ વસાવી તેમાં કુમારપાળના પિતા ત્રિભુવન પાળતા નામ પરથી ત્રિભુવન વિહાર નામનું જિનાલય બનાવી પાર્શ્વનાથ જિનની પ્રતિષ્ઠા કરાવેલી. આજે પાલીતાણા ગામમાં તળેટીમાં પણ અનેક મદિરા છે; જેમાં આયનામ દિર મુખ્ય છે. અહીં તળેટી પાસે પણ ભગવાનની દેરીએ પાદુકાઓ વગેરે છે. ગામથી તળેટી સુધીનેા રસ્તા ધર્મશાળા, મદીરા, ઉપાશ્રયાથી છવાયેલા છે. તળેટીથી ઉપર જવા માટે ૧/૧-૨ કલાકના રસ્તા છે અને પગથિયાં છે ત્યાં પણ મામાં કુમાર કુંડ, ભરતચક્રીનાં પગલાં, હીગળાજના હડા, શ્રી પાર્શ્વનાથનાં પગલાં, પદ્માવતીની દેરી હીરાબાઈના કુંડ વગેરે અનેક દેરીઓ કુંડા પાદુકા જેવાં નાનાં-નાનાં તીર્થા આવે છે. ત્યારબાદ હનુમાન દ્વાર આવે છે ત્યાંથી શત્રુ જયના મદિરા પ્રતિ જવા માટે એ માગ પડે છે. એક મા મુખ્ય ટ્રેક ૐ આદીશ્વરની ટૂંક તરફ જાય છે જયારે બીજો માર્ગ નવટૂંકા પ્રતિ જાય છે તે આગળ જતા એક ખીજા સાથે ભળી જાય છે
'
શેત્રુ‘યજી શિખર ઉત્તર દક્ષિણ બે પટ્ટીઓમાં વહેંચાયલું છે. તે પટ્ટી વચ્ચેની ખીણમાં જુદી જુદી કિલ્લેબધી કરીને મ ંદિરો અંદર બાંધેલાં છે. આદીશ્વર ભગવાનનું મ ંદિર એ મુખ્ય તે તમામ મ`દિશમાં વિશાળ છે, તે ટ્રંક પૂર્વે` રામપાળ ને પછી વાધપાળ જેવા દરવાળ આવે છે. અંદરકુડા પણુ છે. એક માન્યતા મુજમ્ આદીશ્વર ભગવાનનું મ ંદિર પ્રાચીનતમ ને પ્રથમ ખવાયેલ મ`દિર છે જે ભરતરાજાએ બંધાવેલ અને તેના વારંવાર છÍધાર જુદા જુદા સમયે થયેલ છે. સુંદરકલા કાતરણીવાળા ભવ્ય મંદિરમાં મૂળમદિર અને ગુઢમંડપ સેાલંકીયુગની મારુ
For Private and Personal Use Only
૧૭
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-ગુર્જરશૈલીના વાસ્તુ નિયમો અનુસારના ધાટ અને અલંકાર ધરાવે છે, સમગ્ર મંદિરમાં અન્ય મૂર્તિઓ છે તે સિવાય અસરાઓ પક્ષીઓ મૂર્તિઓ વગેરેનું સુંદર કોતરકામ પણ છે આસપાસ પણ નાનાં મંદિરે છે. હનુમાનઠારને બીજે રસ્તે નવટુંક પ્રતિ જાય છે. આ નવ ટૂંકમાં ૧, શેઠ નરશી કેશવજીની ટૂંક શાંતિનાથ ભગવાન ૨, ચૌમુખજીની ટ્રક મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન-પાછળ પાંડવોની મતિઓ છે. ૩, છીપાવસહીની ટૂંક મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન ક, સાકર વસહીની ટ્રક મૂળનાયક શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ ભગવાન ૫, નંદીશ્વરની ટૂંક જેમાં (૧) ઋષભાનન (૨) ચન્દ્રાનન (૩) વારિણું (૪) વર્ધમાનની ચતુર્મુખ પ્રતિમાઓ છે. ૬, હેમવસહી ટૂંક જેને મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન છે ૭, પ્રેમવસહી ટૂંક મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન ૮, બાલા વસહી ટ્રક મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન ને ૯, મોતીશાહની ટૂંક મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન.
પહાડની પાછળ ઘેટીની પાગ છે જ્યાં આદીશ્વર ભગવાનની ચરણપાદુકાઓ છે તેમ જ બે નવનિમિત્ત મંદિરો છે ત્યાં જવા માટે મુખ્ય ટૂંકની પાસેથી રસ્તો જાય છે. અહીંની યાત્રા કરવાથી બે યાત્રા ગણાય છે. પાસેની શેત્રુંજી નદી પવિત્ર ગણાય છે.
શેત્રુજ્ય પવર્તની તળેટીમાં ૧૪ વર્ષને એકધારા બાંધકામના અંતે ના કરોડના ખર્ચે સમોવરણ દેરાસરને માર્ચ–૮માં ખૂલ્યું મુકાયેલ છે. આરસના આ મંદિરને ઉપરી ઘાટ ગૂબજ જેવો છે અંદર જેપુરી આરસની બનેલી ૨૪ તીર્થકરની મૂર્તિઓ છે. દેશનાં ૧૦ મુખ્ય અને મોટાં દેરાસરની પ્રતિમાઓ પણ અહીં ગોઠવવામાં આવી છે. વેત આરસ ઉપર રંગેની નયનરમ્ય અસર ઉભી કરવા જાપાનીસ લેમીનેશન ટેકનિકનો ઉપયોગ કરાયો છે. દુનિયાભરમાં કયાંય આ ટેકનિકને ઉપયોગ અન્ય જૈન મદિરમાં નથી કરાયો, ૧૦૮ ફૂટ ઊંચા આ મંદિરમાં સ્ટીલ કે લાકડાને ઉપયોગ નથી થયો. ૨૪ તીર્થકરોની વિશાળ પ્રતિમાઓ. અને ૧૦૮ પાર્શ્વનાથ ભગવાનનાં જૈન મંદિરની પ્રતિમાઓ પણ છે.
કાર્તિક પૂનમ, ફાગાસુદ તેરસ, તેમજ અક્ષયત્રીજ એ મહત્વના તહેવારે છે, જ્યારે હજારે જૈન ભાવુક યાત્રા કરે છે. તળેટીથી ગિરિરાજ ઉપર ચડતાં દરેક વિશ્રામ સ્થાને પીવાના ઇંડા અને ગરમ પાણીની પરબ છે. યાત્રા કરીને પાછા આવતાં તળેટીએ ભાતાઘરમાં દરેક યાત્રિકને ભાતું આપવામાં આવે છે. આવાસ સુવિધા - ધર્મશાળાઓ, ભોજનશાળાઓ છે. તે રણ મેં હૈટલ, સરકારી અને પંચાયતનાં વેફટ હાઉસ
૧૮
For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાહનવ્યવહાર:-
રેસ્ટેશન-પાલીતાણા છે. તળેટીથી ઉપરનું ચઢાણું ૧ થી ૧ ૧/૨ કલાકનું છે. ૩૨૧૬ જેટલાં પગથિયાં છે. ડોળી મળી રહે છે. ગામથી એસ. ટી. બસે અવરજવર કરે છે. ભાવનગર ૫૭ કિ.મી. દૂર હવાઈમથક છે. અમદાવાદ ૨૧૪ કિ.મી. માહિતી કેન્દ્ર --આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢી, પાલીતાણું.
છે. ભાવનગર. ટે.નં. ૪૮
જૂનાગઢ જિલ્લો
દેલવાડા :- મૂળનાયક શ્રી ચિન્તામણિ પાર્શ્વનાથ, દેલવાડા ગામની મધ્યમાં આ તીર્થ આવેલ છે. આને ૧૭૩૪માં જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યાને ઉલ્લેખ છે. આ તીર્થ અજાહરા પંચતીર્થીનું એક તીર્થ ગણાય છે.
આ સ્થળ અંગે કહેવાય છે કે ઉના જે અહીંથી પ કી.મી. દૂર છે તે જ્યારે મુસ્લીમ શાસન હેઠળ આવેલ ત્યારે દેલવાડાની
સ્થાપના થઈ હતી. મુરલીમો તેને નવાનગર કહેતા હતા પરંતુ તે દેલવાડા તરીકે વધારે જાણીતું હતું.
હાલમાં ત્યાં આ સિવાય અન્ય મંદિરે નથી. ત્યાંની ૧૩મી સદીમાં મહમદ તઘલખ દ્વારા બંધાયેલી જુમા મસ્જિદમાં અમદાવાદ જેવા ખૂલતા મિનારા છે. આવાસ સુવિધા રહેવા ધર્મશાળા છે. વાહનવ્યવહાર –રેલ્વેસ્ટેશન છે. એસ.ટી. બસો અવરજવર કરે છે. અજહરા અહીંથી ૨ કિ.મી. ને ઉના ૫ કિ.મી પર છે. માહિતી કેન્દ્ર -શ્રી અજાહરા પાર્શ્વનાથ જૈન કારખાના પેઢી, પિ. દેલવાડા જી. જુનાગઢ. અજાહરા તીથ: મૂળનાયક-શ્રી અજાહરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન
અજાહરા કે અંજારા ગામને છે. આ મંદિર આવેલ છે. પ્રભુની પ્રતિમા ખૂબજ પ્રાચીન છે અને તેની આસપાસ અનેક ચમત્કારિક દંતકથાઓ ગૂંથાએલી છે. અહીં મળી આવેલ એક ઘટ પર “શ્રી અજારા પાર્શ્વનાથ સં–૧૦૩૪ શાહ રાયચંદ જેચંદ એમ કોતરેલું છે. ૧૪મી સદીમાં ઉપાધ્યાય શ્રી વિનપ્રવિજયજીએ રચેલી “તીર્થમાળા' માં પણ આ તીર્થનું વર્ણન છે. સૌરાષ્ટ્રની અજાહરા પંચતીથીનું મુખ્ય તીર્થ છે. દર વર્ષે કાર્તિક પૂનમ, રૌત્રી
For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પૂનમ, તથા માગશર વદ ૧૦નાં મેળો ભરાય છે. અન્ય મંદિરે નથી વળી પ્રાચીન સ્થાન હોવાથી આસપાસના વિસ્તારમાંથી અવારનવાર પ્રાચીન અવશેષો મળી આવે છે. પ્રભુપ્રતિમાની કળા સુંદર છે, રેતીની બનેલી છે અને તેના ઉપર લેખ કરેલ છે. આવાસ સુવિધા –ધર્મશાળા ને ભોજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર : નજદીકનું રેલ્વે સ્ટેશન ઉના ૫ કિ.મી.ને દેલવાડા ૨ કિ.મી. છે. એસ. ટી. બસ અવરજવર કરે છે. માહિતી કેન્દ્ર –શ્રી અજાહરા પાર્શ્વનાથ જૈન પેઢી, પિો. દેલવાડાછે. જૂનાગઢ.
ઉના તીર્થ:-મૂળનાયક શ્રી આદિનાથ ભગવાન.
આ સ્થળનું પ્રાચીન નામ કહેવાય છે કે ઉન્નતપુર હતું. આ મંદિરનું નિર્માણ સમ્પ્રતિકાળનું માનવામાં આવે છે. ૧૪મી સદીમાં ઉપાધ્યાય શ્રી વિનયપ્રભુજીએ તીર્થમાળામાં પણ આ તીર્થની વ્યાખ્યા કરી છે. ૧૭મી સદીમાં અકબર પ્રતિબોધક વિજયહીરસૂરીશ્વરજી અહીંથી સ્વર્ગે સિધાવ્યા હતા. એક સમયે કહેવાય છે કે આ ખૂબ જ જલાલીવાળું શહેર હતું.
આ તીર્થ સૌરાષ્ટ્રમાં અજાહરા પંચતીર્થોમાંનું એક તીર્થ છે. ભેંયરામાં આદિનાથ ભગવાનની વિશાળ પ્રતિમાં દર્શનીય છે. પાસેજ બીજા ભયરામાં શ્રી અમીઝરા પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમા છે. કહેવાય છે કે તેમાંથી ઘણીવાર અમી ઝરે છે.
અહીં ઘણું ચમત્કાર થયા હતા તેમ મનાય છે. પ્રતિમાઓ કલાત્મક છે. આવાસ સુવિધા ધર્મશાળા છે. વાહનવ્યવહા૨ :-ઉના રેલવે સ્ટેશન છે. એસ.ટી બસ અવરજવર કરે છે. અમદાવાદ-૩૮૭ કી.મી. માહિતી કેન્દ્ર –શ્રી અજાહરા પાર્શ્વનાથ જૈન કારખાના પિઢી. ઉના, જી. જૂનાગઢ.
દીવ તીર્થ -મૂળનાયક શ્રી નવલખા પાર્શ્વનાથ ભગવાન.
આ તીર્થ સમુદ્રની વચ્ચે વસેલા દીવ ગામની મધ્યમાં છે. આ સ્થળ પ્રાચીન માનવામાં આવે છે. સૌરાષ્ટ્રની અજાહરા પંચતીથનું એક તીર્થ છે. બૃહતકપસૂત્રમાં પણ આ ગામનો ઉલ્લેખ છે. કુમારપાળ રાજાએ પણ અહીં શ્રી આદિનાથ ભગવાનનું મંદિર
For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બંધાવ્યાને ઉલલેખ છે. કહેવાય છે કે પૂર્વે–આ સ્થળે ઘણી જાહેજલાલી હતી અને અનેક જૈન શ્રાવકનાં ઘરે હતાં. એક ઉલલેખ મુજબ કહેવાય છે કે અહીં કોઈ એક સમયે પ્રભુને મુકરી હાર અને આંગી નવ-નવલાખનાં બનાવ્યાં હતાં તેથી પ્રભુનું નામ નવલખા પાર્શ્વનાથ પ્રચલિત થયું છે.
મંદિરની બાજુમાં અન્ય બે મંદિર પણ છે, સમુદ્રની વચ્ચે આવેલા આ ટાપુનું કુદરતી સૌંદર્ય અનુપમ છે. આવાસ સુવિધા શહેરમાં અન્ય સગવડ છે. મંદિર પાસે થોડી ઓરડીઓ બાંધેલી છે. વાહનવ્યવહાર નજદીકનું રેલવે સ્ટેશન દેલવાડા ૮ કી.મી.ને ઉના ૧૩ કી.મી. છે. બસ ત્યાંથી અવરજવર કરે છે. માહિતી કેન્દ્ર -શ્રી અજાહરા પાર્શ્વનાથ પંચીથી જેના કારખાના પેઢી. પ. દીવ છે. જૂનાગઢ.
ચંદ્રપ્રભાસ પાટણતીર્થ મૂળનાયક શ્રી ચન્દ્રપ્રભ ભગવાન.
પ્રભાસપાટણ ગામની વચ્ચે સોમનાથ મંદિરથી લગભગ ૪૦૦, મીટર દૂર આ તીર્થ આવેલું છે. આ તીર્થની સ્થાપના શ્રી આદિ નાથ ભગવાનના પુત્ર શ્રી ભરત ચક્રવતીએ કરેલી મનાય છે. આ પ્રદેશ પ્રાચીન સમયમાં દેવપટણમ, પાટણ, સોમનાથ, પ્રભાસ વગેરે નામોથી પ્રખ્યાત હતું. જૈન આગમ ગ્રંથ “બ્રહતકલ્પસૂત્ર” માં પણ આને ઉલ્લેખ છે. અનેક રાજા મહારાજાઓ અહી યાત્રાએ આવ્યા હતા તેવા ઉલ્લેખો પણ છે. મુસલમાનોના સમયમાં અહીં અનેક આક્રમણના કારણે તીર્થને નુકસાન પણ થયેલ.
વિ.સં. ૧૨૬૪માં શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિજીએ અહીં પ૩૨૫ કોમાં શ્રી ચંદ્રપ્રભ ચરિત્રની રચના કરી હતી. મંદિરની નીચેના ભાગમાં એક આગમ મંદિર છે. જયારે પાસેના મંદિરમાં ડેકરીયા પાર્વનાથ તથા શ્રી મલિલનાથ ભગવાનની પ્રાચીન ને સુંદર પ્રતિમાઓ છે. ગામમાં આવેલી કેટલીક મસ્જિદની પુરાણી કલાઓ ઉપરથી એમ જણાય છે કે પ્રાચીન જૈન મંદિરોને મસ્જિદમાં પરિવર્તિત કરવામાં આવ્યાં હશે. આવાસ સુવિધા :–ધર્મશાળા તેમજ ભજન શાળા છે. ગામમાં અન્ય ગેસ્ટ હાઉસે પણ છે. વાહનવ્યવહાર -૫ કિ. મી. દૂર આવેલ વેરાવળ નજદીકનું રેલ્વે
સ્ટેશન છે. એસ.ટી. બસો સોમનાથથી અન્ય સ્થળોએ જવા મળી રહે છે. કેશોદ-૪૭ કિ.મી. દૂર નજદીકનું હવાઈ મથક છે.
For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માહિતી કેન્દ્ર :-શ્રી પ્રભાસપાટણ જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિ પૂજક સધ
દેરાસરની ખડકી, પ્રભાસ પાટણ-જી. જૂતાગઢ.
ગિરનાર તીથ :- શ્રી નેમિનાથ ભગવાન.
આ તીર્થં જૂનાગઢથી ૩ કિ.મી. દૂર ૯૪૫ મીટર ઊંચા પર્વત ઉપર આવેલ છે. શ્વેતાંબર માન્યતા અનુસાર પ્રાચીન યુગમાં આને ઉજ્જય ગિર અને રૈવતગિરિ આદિ કહેતા હતા. શ્વેતાંખર જૈન શાસ્ત્રામાં આને નેમિનાથપર્યંત તેમજ શત્રુ ંજયગિરિની પાંચમી ટ્રેક પણ ગણવામાં આવે છે. બાવીસમા તીર્થંકર શ્રી નેમિનાથ ભગવાને અહીં દીક્ષા ગ્રહણ કરી હતી અને તપશ્ચર્યા કરીને મેાક્ષે સિધાવ્યા હતા. એમ અનુમાન કરવામાં આવે છેકે અનેક મુનિએ અહીં મેાક્ષકાળે સિધાવ્યા હતા. પ્રથમ તીર્થંકર આદિશ્વર ભગવાનના સમયથી છેટલા તીથ કર શ્રી મહાવીર સ્વામી ભગવાનના સમય સુધીમાં અનેક ચક્રવતી ઓ, રાજાએ, શ્રેષ્ઠીએ વગેરેએ રેવતાચલની યાત્રા કર્યાના ઉ૯લેખ મળી આવે છે. આની સાથે જોડાયેલી અનેક દંતકથાઓ પણ છે. તે અનુસાર ભગવાન નેમિનાથ, રાજુલમતીની’ સાથે લગ્ન કરવા' જાન લઈને આવ્યા પરંતુ પશુઓની આ સમારાહ માટે કતલ થવાની હતી તેના દર્દનાક અવાજ સાંભળીને તેમને વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થયા અને તેઓ રાજપાટ વૈભવને ત્યાગ કરીને લગ્ન કર્યા વગર જ દીક્ષા ગ્રહણ કરી કઢાર તપશ્ચર્યા કરી, અહીં મેદ્દો સિાવ્યા હતા. ત્યાર ખાદ રાજુલમતી પશુ સ'સારને! ત્યાગ કરી, દીક્ષા ગ્રહણ કરી અહીં મેક્ષ પામ્યાં હતાં. જૂનાગઢ ગામમાં શ્વેતાંખર મદિરા ને દિગમ્બર મદિર છે. તળેટીમાં પણ મદિરા છે. તળેટીના મદિરની પાસેથી જ પહાડ પરનું ચઢાણુ શરૂ થાય છે. કહેવાય છે કે પર્વતના મદિરાના 'અનેક વાર છણુદ્ધિાર થયેલા. વિ.સ. ૧૨૨૨માં રા કુમારપાળતા મત્રીએ પહાડના રસ્તા સુગમ બનાવવા પગથિયાંએ બતાવેલા. પ્રભાસપાટણમાં પ્રાપ્ત થયેલા એક તામ્રપત્ર અનુસાર રેવાનગરના રાજાએ ઈ.સ. પૂર્વે છઠ્ઠી સદીમાં અહીં શ્રી નેમીનાથ ભગવાનના મદિરનું નિર્માણુ કસબ્યાના ઉલ્લેખ મળે છે. ૧૨મી સદીમાં વસ્તુપાલ તેજપાલ તથા સિદ્ધરાજના મંત્રી દ્વારા જીણું ધાર થયાને ઉલેખ છે.
તળેટીથી લગભગ ૪૨૦૦ પથિયાં ચઢયા પછી (૩ કી.મી.) તેમીનાથ ભગવાનની મુખ્ય ટુંકના દરવાજો આવે છે. આ વિશાળ મંદિરની સામે માનસંગભેાજરાજની ટૂંક છે જયાં મૂળનાયક શ્રી
ર
For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સર્ભયનાથ ભગવાને છે. મેલ વસહી ટૂંકમજ મૂળનીચકી મહત્રિફણ પાર્શ્વનાથ ભગવાન છે. કુમારપાળની ટૂંકમાં શ્રી દિન સ્વામીનું દેરાસર છે. વસ્તુપાળ તેજેપાળની ટુકમાં શ્રી પ થ શ્રી ઋષભદેવને શ્રી મહાવીર સ્વામીનાં મંદિર છે. તે સિવાંચસપ્રતિ રાજાની ટ્રક ચૌમુખજી, શ્રી સંભવનાથ ભગવાનની ક સતી રાજુલમતીની ગુફા, ગૌમુખી ગંગા, ચોવીસ જીનેશ્વર ગામની પાદુકાઓ વગેરે છે.
રાજુલમતીની ગુફાના ઉપરના ભાગમાં દિગમ્બર મંદિર, શ્રીનેમીનાથ ભગવાનને શ્રી બાહુબલી ભગવાનનાં મંદિરે પણ છે.
બાળક જેમાં ૩૦૦ ફૂટ ઊંચે અંબાજી માતાની ટૂક છે. : અંબાસ શ્રી નેમીનાથ ભગવાનની અધિષ્ઠાયિકા મનાય છે. ચિરને એ જૈન સિવાય હિંદુ તીથ તેમજ મુસ્લિમેનું પણ ધમસ્થાન છે. જેનાં મંદિરો જેદા' જદ શિખરે ઉપર આવેલા છે.
* જૈન તીર્થનાં મર્દિનું શિલ્પ અને પહાડનું સૌદર્ય મુળમ વાવર ઊભું કરે છે. આવાસ સુવિધા –પહાડ ઉપર ધર્મશાળાઓ અને ચા પાણુ તેમજ કરવાની સવલત ઉપલબ્ધ છે. તળેટીમાં અન્ય ધર્મશાળાઓ અને ભેજના છેજેનાગઢ શહેર ૩ કિ.મી. દૂર છે જય' અન્ય અhવાસ સુવિધાઓ, ગેસ્ટ હાઉસ, હેટ વગેરે મળી રહે છે.
* રસ્તામાં ચા-પાણી વગેરેની દુકાને છે. તળેટીએ યાત્રાળુઓને ભાતું અપાય છે. વાંëન વ્યવહાર - જૂનગઢ ૩ કી.મી. અહી આવધા બસ– ટેકસી મળી રહે છે. જૂનાગઢ સુધી બસ કે ટ્રેન દ્વાર આવી શકાય. નજદીકનું હવાઈ મથકે કેશોદ ૫ કિ.મી. દૂર છે.
તળેટીથી ઉપર નેમીનાથની ટૂક સુધી લગભગ ૪૨૦૦ પગથિએ જવા માટે તેનો મળી શકે છે. પહેલી કથા પામી ટૂંક સુધી ૩૨ કી.મી. જેટલું અંતર છે . માહિતી કેન્દ્ર – શેઠ દેવચંદ લકમચંદ ગાલ એક જૂનાગઢ.
સુરેન્દ્રનગર જીલ્લો
શિયાણીતીર્થ - મૂળનાયક શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન. શિયાણી ગામમાં આ પ્રાચીન તીર્થ આવેલ છે. શાંતિનાથ ભગવાનની પ્રતિમા
૨૩
For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
:
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી સાંપ્રતિરાજ દ્વારા પ્રતિષ્ઠિત થયેલી છે. આ તીર્થના અનેકવાર Íધ્ધાર થયાના ઉલ્લેખા છે. કલાત્મક પ્રતિમા છે. જીલ્લાનું પ્રાચીન તી` છે. દર વર્ષે` માગશર સુદ પાંચમને મેળા ભરાય છે. હાલમાં અન્ય મદિરા નથી.
આવાસ સુવિધા ભેાજનશાળા-ધશાળા ઉપલબ્ધ છે.
વાહનવ્યવહાર– ખસેા અવરજવંર કરે છે. નજદીકનું રેલ્વેસ્ટેશનલીંબડી- ૧૩ કી.મી. છે. અમદાવાદ- ૧૧૯ કી.મી.
માહિતીકેન્દ્ર :- શ્રી શિયાણી જૈન સંધની પેઢી પો. શિયાણી તા. લીંમડી જિ. સુરેન્દ્રનગર,
ઉપરિયાળાતી
:- મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન. ઉપરિયાળા ગામની પાસે મુખ્ય માગ ઉપર આ તી` આવેલુ છે. આ તીથ' વિક્રમની ૧૫મી સદીની પૂર્વેનુ મનાય છે. કારણ શ્રી જયસાગરજીતા ૧૫મી સદીના ચૈત્યપરિપા‘િમાં આ તીથ ના ઉલ્લેખ છે. વિક્રમની ૧૬મી સદીમાં ત્યાંતાં શ્રાવકોએ ઠેર ઠેર અનેક જૈન મદિરા અંધાવ્યાના ઉ લેખ છે. કાળક્રમે આ તીથ લાંબે સમય અલેપ રહ્યું હતું.
કહેવાય છે કે વિ.સં. ૧૯૧૯માં વૈશાખી પૂનમના દિવસે આ ગામના ખેડૂત રત્ના કુંભારને સ્વપ્નમાં આ પ્રતિમાએ પેાતાના ખેતરમાં છે તેવા સંકેત થયા અને તેના આધારે ખેાદકામ કરતાં મૂર્તિ પ્રગટ થઈ જેને વિધિપૂર્યાંક વિ.સ. ૧૯૨૦ કારતક પૂનમના દિવસે સ્થાપવામાં આવી. વર્ષોથી અહી' અખંડજ્ગ્યાત છે. દરવર્ષે ફાગણસુદ ૮નાં મેળા ભરાય છે. અનેક ચમત્કારો થયાના ઉલ્લેખ મળે છે. અન્ય મદિરા નથી, તેમજ કાઇ મૂર્તિ ઉપર લેખ અંકિત નથી. તાનું તે તિરાળા ઢંગનું શિખર છે. અહી જમીતમાંથી પ્રાપ્ત થયેલી પ્રાચીન મૂર્તિ ખૂબજ સુંદર અને આકર્ષીક છે. આવાસ સુવિધા :– ધમ શાળા, ભેાજનશાળાની સગવડ છે. વાહનવ્યવહાર:- અહી થી ઉરિયાળા રેલ્વેસ્ટેશન ૧૫ કી.મી. છે જે વીરમગામ-ખારાઘેડા માર્ગ ઉપર છે. પાટડી ૧૦ કિ.મી. મેટું નજદીકનું ગામ છે. વીરમગામ - ૧૮ કી.મી. વીરમગામ-દસાડા માગે` ફુલકી તે નવર'ગપુરાથી અહી' આવી શકાય. અમદાવાદ તે વીરમગામથી ખસેા મળે છે. અમદાવાદ ૮૪ કી.મી.
પરિયાળા
માહિતીકેન્દ્ર : શેઠ આણુંદજી કલ્યાણજીની પેઢી, તીથ જિ. સુરેન્દ્રનગર.
૨૪
For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જામનગર જિલ્લા :
જામનગર :- શહેરમાં ૧૮ જેટલાં દેરાસરા છે જે વિશાળ તે ભવ્ય છે અને શહેરની શાન જેવાં છે. તે સ'માં ચાંદીબજારના ચાકનાં દેરાસરા નામે પ્રસિદ્ધ દેરાસરા ખૂબ જ રમણીય ને ભવ્ય છે. ૪૦૦ વ' પૂર્વે ના પુરાણા આ દેરાસરાને છŕદ્વાર પણ વારંવાર થયેલ છે. શ્રી શાંતિનાથ, નેમિનાથ, ધમનાથ, આદીશ્વરજી ચંદ્રપ્રભુ વગેરે ભગવાનનાં દેરાસરા છે.
ભેજતશાળા છે.
જામરાવલ દ્વારા ૧૫૦૦ માં સ્થપાયેલ જામનગર મહત્ત્વનું ખંદર હેાવા ઉપરાંત જિલ્લામથક પણ છે. આવાસ સુવિધા ઃ-શહેરમાં જૈન ધમશાળા, ઉપરાંત ગેસ્ટહાઉસ, હાટલા વગેરે આવાસની સુવિધા વાહનવ્યવહારઃ- જામનગર મુ`બઈ સાથે રાજિદી હવાઈ સેવાથી જોડાયેલ છે. રેલ્વે ને એસ.ટી. બસેા અન્ય સ્થળાએ જવા મળી રહે છે. અમદાવાદ ૩૦૮ કિ.મી. સ્થાનિક વાહનવ્યવહાર માટે ખસરીક્ષા ઉપલબ્ધ છે.
છે.
માહિતી કેન્દ્ર :-શ્રી જૈન શ્વેતાબર મૂર્તિપૂજક તપગચ્છ સંધ કે જૈન દેરાશર નગર ચે!ક, જામનગર પીન-૩૬૧૦૦૧ જિ. જામનગર.
કચ્છ જિલ્લે
તેરાતી :- મૂળનાયક શ્રી જીરાવાલા પાર્શ્વનાથ ભગવાન. તેરા ગામની મધ્યમાં આ તીર્થ આવેલું છે. આ પ્રતિમા શ્રી સાંપ્રતિરાજા દ્વારા પ્રતિષ્ઠિત થયેલી મનાય છે. મંદિરનું પૂનઃનિર્માણુ વિ.સં. ૧૯૧૫માં થયું હતું અને છેલ્લે જીર્ણોદ્ધાર વિ.સ. ૨૦૨૭માં થયા. આચાર્ય શ્રી ગુણસાગરસૂરીશ્વરજીના સુહસ્તે પ્રતિષ્ઠા થઈ હતી. આ સ્થળ અબડાસા પંચતીથી એક તીર્થં હોવાના કારણે તેની મહત્તા વિશેષ છે. આ મદિરનાં નવ શિખરોની કલા પ્રસિધ્ધ છે. જ્ઞાનમ`દિરમાં કલાત્મક તીથ પટ જોવાલાયક છે. આવાસ સુવિધા :- ધમ શાળા, ભેાજનશાળાની સગવડ ઉપલબ્ધ છે. વાહનવ્યવહાર–તેરા ભુજથી ૮૪ કી.મી. છે જે નજદીકનું રેલ્વે તેમજ હવાઈમથક છે. ભુજ-મુ`બઈ વચ્ચે રાજીંદી હવાઈસેવા છે. તેરા જવા ભુજ તેમજ અન્ય સ્થળેથી ખસેા મળી રહે છે. નલીયા ૧૮ કી.મી.
માહિતીકેન્દ્ર :–જીરાવાલા પાર્શ્વનાથ જૈન દેરાસર ટ્રસ્ટ પેઢી, પેા. તેરા–૩૭૦૬૬૦, જિ. કચ્છ.
For Private and Personal Use Only
૨૫
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જખૌતીર્થ -મૂળનાયક શ્રી મહાવીર ભગવાન. જખૌ ગામની મધ્યમાં આ તીર્થ આવેલું છે. કચ્છની અબડાસા પંચતીર્થીનું આ તીર્થ સથાન છે. મંદિરની પ્રતિષ્ઠા વિ.સં ૧૯૦૫માં થઈ હતી અને પુન:પ્રતિષ્ઠા વિ.સં ૨૦૧૮માં થયેલ. આને રત્ન ટૂંક પણ કહે છે. આ કેસ્ટી. અંદર બીજા આઠ મંદુિરે છે. એકજ ધેટમાં નવ
કે હેવાથી, શિખરનું દ્રશ્ય. સુંદર લાગે છે. મંદિરની કલા ને સૌદય પણ અનુપમ છે. દર વર્ષે મહાસુદ પાંચમના દિવસે વાર્ષિક ઉત્સવ મનાવાય છે. આવાસ સુવિધા - ધર્મશાળા, ભોજનાલયની સુવિધા છે. વાહનવ્યવહાર :- નજદીકનું રેલ તેમજ હવાઈ મથક ભુજ ૧૦૮ કીમ છે. અવરજવર માટે એસ. ટી. બસે છે. તેરા-૨૮ કી.મી. નલીયા ૧૫ કિ.મી. માહિતી કેન્દ્ર જખૌ રત્ન ટૂંકદેરાસર પેઢી, પિ, જ-૩૭૦૬૪૦ તા. અબડાસા, જિ. કચ્છ. નલીયાતીર્થ મૂળનાયક શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ભગવાન, નલીયા ગામમાં આ તીથ આવેલું છે. કચ્છની અબડાસા પંચતીર્થીનું મહત્વનું
સ્થાન છે. નરસીનાથા દ્વારા નિર્માણ થયેલ વિશાળ મંદિરની પ્રતિષ્ઠા - વિ.સં ૧૮૯૭માં થઈ હતી. મંદિરનું વિશાળ શિખર ને ચૌદમંડપવાળું મંદિર તેની કલા માટે પ્રસિધ્ધ છે. એકમાં અન્ય ત્રણ મંદિરો છે.
મંદિરનું કાચનું કામ સુંદર છે, પથ્થરપર, સુવણુ ક્લાથી કરેલું કાર્ય તેની વિશિષ્ટ ક્લામાટે પ્રસિધ્ધ છે. - માવાસ સુવિધા - ધર્મશાળા અને ભોજનાલય છે ગામમાં મેટહાઉસ પણ છે. વાહન વ્યવહાર:- નજદીકનું રેલવે સ્ટેશન તેમજ હવાઈમથક ભુજ
૭ કી.મી. છે ત્યાંથી તેમજ અન્ય સ્થળોએથી બસો મળી રહે છે. તેરા-૨૮ કી.મી. ટુંક સમયમાં આ શહેર રેલ્વેથી જોડાઈ જશે. માહિતી કેન્દ્ર -શ્રી ચંદ્રપ્રભુ તથા શ્રી શાંતિનાથજી જૈન દેરાસર પેઢી, વીરવસહી ટ્રક. છે. નલીયા, ૩૦૬૫૫ જિ. કરછે.
કિરાતીર્થ -મૂળનાયક શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન. કોઠારા ગામની મળે જેના માટલામાં આ મંદિર છે. કચ્છની અબડાસા પંચતીથી
નું એક તીથ છે. આ મંદિર કલાત્મક છે અને તેની કલા માટે પ્રિખ્યાત છે. તેની પ્રતિષ્ઠા વિ.સં. ૧૯૧૮ મહાસુદ ૧૩ના શુભ દિવસે અચલગરછના આચાર્ય શ્રી રત્નસાગર સુરીશ્વરજીની સુહસ્તે
For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
થઈ હતી. શિખર સંયોજનમાં અને મંદિરના રંગમંડપ વગેરેમાં ઉત્કીર્ણ શિલ્પકલા ખૂબ જ આકર્ષક છે. મંદિર ના આઠ શિખરો ઉપર ફરકતી ધ્વજા દૂરથી જ આકર્ષે છે. આવાસ સુવિધા – ધર્મશાળા, ભેજનશાળા છે. વાહનવ્યવહારઃ—નજદીકનું રેલવે સ્ટેશન ને હવાઈમથક ભુજ ૮-કામી દૂર છે. એસ.ટી. બસો અવરજવર કરે છે માંડવી-૫૮ કી.મી સુથરી થઈને આવવું પડે. ટુંક સમયમાં આ શહેર થી જોડાઈ જનાર છે. માહિતી કેન્દ્ર -ઠારા શ્રી શાંતિનાથ જૈન દેરાસર પેઢી, પિ. કોઠારા-૩૭૦૫૪૫ જિ. કચ્છ.
સુથરી તીર્થ :- મૂળનાયક શ્રી ધૃતકદલેલ પાર્શ્વનાથ. સુથરી ગામની વચ્ચે તીથ આવેલ છે. કચછની અબડાસા પંચતીથીનું એક તીર્થ છે. પ્રભુ પ્રતિમા ચમત્કારિક હેવાના કારણે તીર્થની મારા ખૂબ જ ફેલાયેલી છે. મંદિરની પ્રતિષ્ઠા વિ.સં ૧૮૯પોશાખ સુદ આઠમે થઈ હતી. - અનેક ચમકારે થયાની દંતક્યા છે. તીર્થાધિરાજમે છૂકલ્પેલ નામાભિધાન પાછળ કહેવાય છે કે ચમત્કારિક રીતે મારી પ્રભુની પ્રતિમાની સ્થાપનાના અવસરે સ્વામીવાત્સલ્યનું ભાત યોજવામાં આવેલ જેમાં એક જ વાસણમાં રાખેલું ઘી આવશ્યકતા પ્રમાણે વાપરવા છતાં તેનું વાસણ ભરેલું જ રહયું હતું, અન્ય દંતકથાઓ પણ છે. આ સિવાય અન્ય મંદિર નથી.
મંદિરના શિખરની કલા આકર્ષક છે. મંદિરમાં મારા કેવીની અને ગૌરમવામીજીની પ્રતિમાઓ છે જે નિરાળી છે ને ઉપર લેપત કરાયેલ છે. રંગરસીન મંદિર આકર્ષક છે. આવાસ સુવિધા :- ભોજનશાળા અને ધર્મશાળા છે. વાહનવ્યવહાર - નજદીકનું વે ને હવાઈમથક ભુજ ૮૭ કી.મી. છે એસ.ટી. બસો અવરજવર કરે છે. ગાંધીધામ ૧૬૧ કી.મી છે. કોઠારા-૧૧ કી.મી. માંડવી- ૬૪ કી.મી. માહિતી કેન્દ્ર – શ્રી સુથરી ધૃતકલેલ પાર્શ્વનાથ તિબર જણાચલવ્ય દેરાસર- પો. સુથરી તા. અબડાસા. જિ. કચ્છ,
ભદ્રેશ્વર તીર્થ – મૂળનાયક શ્રી મહાવીર ભગવાન.ભદ્રેશ્વર ગામની બહાર પૂર્વ ભાગમાં એકાંત સ્થળે આ ભવ્ય ને સુંદર કોતરણીવાળું દેરાસર આવેલ છે. જે જગવિખ્યાત છે. આ ગામનું પ્રાચીન નામ્
For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભદ્રાવતી નગરી હતું. મહાભારતમાં પણ તેનો ઉલ્લેખ છે.
જમીનમાંથી મળેલા પ્રાચીન તામ્રપત્ર પ્રમાણે વિક્રમની પાંચમી સદી પૂર્વે તથા તીર્થકર ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણના ૨૩ વર્ષ પછી ભદ્રાવતી નગરીના શ્રાવક શ્રી દેવચંદે આ ભૂમિને શોધીને તીર્થનું શિલારોપણ કર્યું હતું અને પ્રભુનિર્વાણના ૪૫ વર્ષ પછી પરમપૂજય કેવલી કપિલમુનિના હસ્તે ભગવાન શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા કરાવી હતી. વિ.સં ૧૧૩૪માં અને પછી વિ.સં ૧૧૧૩-૧૪માં શેઠ જગડુશા દ્વારા આ તીર્થોને જીર્ણોધ્ધાર થયો હેવાને ઉલેખ છે.
૧૪મી સદીના દાનવીર જગડુશાહની આ નગરી છે. જેમને જન્મ અહીં થયો હતો. વિશાળ મેદાનમાં સુશોભિત આ મંદિરની કલા આકર્ષક છે. તેમજ વીરપ્રભુની પ્રતિમા પણ અદ્દભૂત ને મનહર છે. આવાસ સુવિધા:- મંદિરના સંકુલમાં જ વિશાળ ધર્મશાળાઓ ને ભોજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર:- નજદીકનું હવાઈમથક ભુજ ૮૦ કી.મી છે. એસ.ટી બસો અવરજવર કરે છે. નજદીકનું રેલ્વે મથક ગાંધીધામ ૩૯ કી.મી છે. મુન્દ્રા- ૨૭ કી.મી. અમદાવાદ ૪૦૬ કી.મી. માહિતી કેન્દ્ર -શેઠ વર્ધમાન કલ્યાણજી પેઢી પો. ભ૮ શ્વર (વસહી) જિ. કચ્છ.
ભુજ :- શ્રી શાંતિનાથ, શ્રી પાર્શ્વનાથ ને શ્રી આદીશ્વર ભગવાનનાં દેરાસરો છે. અન્ય દેરાસરો પણ થયાં છે.
આ કચ્છ જિલલાનું મુખ્ય ને સમૃદ્ધ શહેર પ્રાચીન ને અતિહાસિક છે.સં. ૧૬૦૫માં કચ્છના રાવ ખેંગારજીએ આ શહેર વસાવેલું. ૫૦૦૦ ફીટ ઊંચા ભુજિયા કિટલા ઉપર મુજબનું સુંદર બાંધણીનું મંદિર છે. અહીં આયના મહેલ, મ્યુઝીયમ, છત્રી વગેરે જેવા લાયક સ્થાને પણ ઘણાં છે. તેમજ અહીંથી જૈન તીર્થધામો એ જવા માટે બસ-ટેકસીઓ મળી રહે છે. આવાસ સુવિધા ધર્મશાળાઓ, હેટ વગેરે છે. વાહનવ્યવહાર - હવાઈ, રેલ ને બસ સેવાથી સંકળાયેલ છે. અમદાવાદ-૪૧૧. માહિતી કેન્દ્ર શ્રી વીસા ઓસવાલ જૈન ગુર્જર જ્ઞાતિ, વાણિયાવાડ, હઠ ડેસાભાઈ લાલચંદ રોડ, ભૂજ, જિ-કચ્છ,
For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મુદ્રા --મૂળનાયક શ્રી મહાવીર સ્વામી શ્રી શાંતિનાથ,શ્રી પાર્શ્વનાથ -અમીઝર, ને શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ વગેરેનાં સુંદર છનાલય છે પાઠશાળા ને ઉપાશ્રય પણ છે. આ પ્રાચીન ગામ છે. એકે કાળે ખૂબ સમૃદ્ધ હોવાનું જણાય છે. એક વખત જાણીતું બંદર હતું. આવાસ સુવિધા ધર્મશાળા-ગેસ્ટ હાઉસ છે. વાહનવ્યવહા-ભૂજ, અંજાર, ગાંધીધામ વગેરેથી બસો મળી રહે છે. ભૂજ–પર કી.મી. અંજાર-૪૫ કી.મી.
) : માહિતી કેન્દ્ર -શ્રી જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંધ મુન્દ્રા-જિ ઈs:
*
t
માંડવી :–મૂળનાયક શ્રી મહાવીર સ્વામી, શ્રી ધર્મનાથ સ્વામી (પારણું બજાર), શ્રી શીનાથ ભગવાન શ્રી શાંતિનાથનું આંબાખવામાં તેમજ બંદર પર શ્રી અજીતનાથ ભગવાનનું, ગામબહાર દાદાવાડીમાં પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું વગેરે દેરાસરે જેવા લાયક છે. '
કરછનું આ પ્રાચીન બંદર એક કાળે જાહેરજલાલીથી સમૃદ્ધ હતું આજે પણ સુંદર સાગરકાંઠે છે. માંડવી ભુજે રોડ ઉપર કડાય-તલવણું ક્રોસીંગ ઉપર કર જિનાલય નામનું તીર્થો આકાર લઈ રહેલ છે. તીર્થનું બાંધકામ શરૂ થઈ ગયેલ છે . ' :* અંધાસ સુવિધા - ધર્મશાળાઓ, ગેસ્ટ હાઉસ ધિ. છે. એસ. ટી રોડ પર. જૈન ગુર્જર વણકની ધર્મશાળા, ભોજનશાળા છે વાહનવ્યવહાર --ભૂજ, અંજારથી બસે અવરજવર કરે છે. ભૂજ• કી.મી. રેલ્વેને હવાઈ મથક છે. માહિતી કેન્દ્ર :-શ્રી જેન વેતામ્બર મૂર્તિપૂજકે રાંધ શ્રી મહાવીર સ્વામી જૈન દેરાસર. માંડવી. જિ. કચ્છ. સાધાણું-મૂળનાયક શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન. નાના ગામમાં સ. ૧૯૧૦ માં શેઠ માંડણ તેજશી દ્વારા બંધાયેલ આ વિશાળ શિખર બધી દેરાસર પ્રભાવશાળી છે. નવટુંક જેવી રચના છે. પ્રાચીનજ્ઞાન. ભંડાર પણ છે. આવાસ સુવિધા ધર્મશાળા, ભોજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર માંડવી, ભૂજથી બસ અવરજવર કરે છે. સુથરીસાંધાણ૧૦ કી.મી. માહિતી કેન્દ્ર -શ્રી જૈન વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક સંધ, સાંધાણ જિ- કરછ. (વા માંડવી) ડમરીમૂળનાયક શ્રી ચંદ્રપ્રભુસ્વામી. આ પ્રાચીન ગામની મધ્યમાં ૧૦. વર્ષ જૂનું ભવ્ય શિખરબધી જિનાલય આવેલું છે.
For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આવાસ સુવિધા :- ધર્મશાળા છે. વાહનવ્યવહાર :- બસ સાથે જોડાયેલ છે. માહિતી કેન્દ્ર -શ્રી જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંઘ-મુ. મરી . વાયા માંડવી. જિ. કચ્છ. ભુજપુરઃ મૂળનાયક શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ. ગામની મધ્યમાં આ ભવ્ય જિનાલય આવેલું છે. ભોંયરામાં શ્રી આદીશ્વરભગવાનની તેજસ્વી પ્રતિમા છે. આવાસ સુવિધા –ધર્મશાળા, ભોજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર :-ભુજ, ભદ્ર ધર, મુંદ્રા, માંડવીની બસ મળી રહે છે. મુંદ્રા ૧૮ કી.મી. ભૂજ, ૭૬ કી.મી. માહિતી કેન્દ્ર:-શ્રી જેન વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક સંઘ ભુજપુર જિ.કરછ. મેટીખાખર-નાની ખાખર : મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન. નાના ગામમાં આ ભવ્ય જિનાલય આવેલું છે. જ્યારે નાનીખાખર ગામની મધ્યમાં શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું સુંદર જિનાલય છે. આવાસ સુવિધા - ધર્મશાળા છે. વાહનવ્યવહાર મુંદ્રા, ભુજ, માંડવાની બસો મળી રહે છે. ભુજપુર૨૩ કિ.મી માહિતી કેન્દ્ર – શ્રી જૈન શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક સંધ, મોટીખાખર વાયા મુકા-જિ. કરછ. બનાસકાંઠા જિલે - કુંભાણ્યિાજી તીર્થ – મૂળનાયક શ્રી નેમિનાથ ભગવાન.અંબાછથી ૨ કી.મી. દૂર કુંભારીયાજીનાં પાંચ સુંદર મંદિર જંગલના એકાંતમાં દાંતા માર્ગ ઉપર આવેલ છે. કહેવાય છે કે આ સ્થાનનું નામ આરાસણા હતું અને એમાંથી કુંભારીયા કયારે થયું તે જાણવું મુશ્ક કેલ છે. શિલાલેખો દર્શાવે છે કે લગભગ વિ.સં. ૧૭મી સદી સુધી આરાસણા હશે. આસપાસનાં અવશેષો અને ઉપલબ્ધ શિલાલેખ એમ પણ દર્શાવે છે કે કોઈ સમયે આ વિરાટ નગરી હશે અને અનેક જૈન મંદિર અહીં હશે. ધરતીકંપમાં પાંચ સિવાયનાં અન્ય નાશ પામ્યાં હોય તેવી માન્યતા છે.
એક મત પ્રમાણે મંત્રી શ્રી વિમળશા દ્વારા આ મંદિર લર્ગ ભગ વિ.સં ૧૦૮૮માં નિર્મિત થયેલ. અત્યારે સૌથી મોટું ને મુખ્ય મંદિર નેમિનાથ ભગવાનનું છે જેને વારંવાર જીર્ણોધ્ધાર થયેલ છે. આ સિવાયનાં અન્ય ચાર મંદિર પાશ્વનાથ ભગવાન, શ્રી મહાવીર
*
૧
For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી શાંતિનાથપ્રભુ તેમજ શ્રી સંભવનાથ ભગવાનનાં છે. આ મંદિ રાની શિલ્પકળા કતરણી છત ઉપર, થાંભલાએ, કમાના ઉપ૨ અજોડ તે અનુપમ છે જેને આણુના દેલવાડા સાથે સરખાવવામાં આવે છે. આ કલા રાણકપુર, જેસલમેર ને ખજૂરાહેની યાદ અપાવે છે.
કેટલાંક મદિરાની છત ઉપર પથ્થર પરની ખારીક શિલ્પકળા દ્વારા ભાવિ ચાવીસીના માતાપિતા, વમાન ચાવીસી તથા તેમના માતાપિતા, ચૌદ સ્વપ્ના, મેરુ પર્વત પર ઈન્દ્ર મહારાજ દ્વારા જન્માભિષેક, શ્રી નેમીનાથ ભગવાનના પાંચ કલ્યાણક આદિ અનેક ભાવપૂર્ણ પ્રસ`ગા કાતરાયલા છે.જ ગલની વચ્ચે એકાંત સ્થળે પવ તાની વચ્ચે આવેલ આ સ્થાન રમણીય છે તેમજ તેની કલા અનુપમ છે. આવાસ સુવિધા :- ધર્મશાળા અને સુદર ભેાજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર ઃ- નજદીકનું રેલ્વેસ્ટેશન આજીરાડ ખસા અવરજવર કરેછે. અબાજી ૨ કીમી. છે ત્યાં જતાં આધુનિક ધમ શાળા, શકિત ગેસ્ટહાઉસ પણ માર્ગ ઉપર આવે છે. પાલનપુર *** માહિતીકેન્દ્ર :- શેઠ આણુંદજી કલ્યાણજીની પેઢી, પા. અખાજી ૩૮૫૧૧૦ જિ. બનાસકાંઠા,
કીમી.
૪૯ કીમી.
PI
*
પ્રહલાદનપુર-પાલનપુરતી : મૂળનાયક શ્રીપ્રહલવિયા પાર્શ્વનાથ ભગવાન પાલનપુર ગામમાં આ તી પર આવેલું છે. આજીના પરમાર વંશના રાજાધારાવ દેવના ભાઈપ્રહલાદને પાતાના નામ પરથી પ્રહલાદનપુર નામનુ` નગર વસાવ્યું હતું જે પાછળથી પાલનપુરમાં બદલાઈ ગયું. આના ઈતિહાસ વિ.સ. ૧૩ માંથી શરૂ થયેલા મનાય છે.
"!
ચમત્કારિક ઘટનાઓ જીવનમાં બન્યા પછી રાજા પ્રહલાદન જૈન ધમના અનુયાયી બન્યા અને આ મંદિરનુ નિર્માણ કરી શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમા પ્રતિષ્ઠિત કરાવી. સજોગોએ આ પ્રતિમાનું ઉત્થાપન કર્યુ અને વિ.સં. ૧૨૭૯ ફાગણુસુદ પાંચમના હાલની પ્રતિમા પ્રતિષ્ઠિત કરવામાં આવી.
For Private and Personal Use Only
આ
રાજા પ્રહલાદન દ્વારા નિમિતે થયુ` હોવાથી પહેલાં મદિર શ્રી પ્રહલાદન પાર્શ્વનાથ મદિરના નામથી પ્રખ્યાત હતુ જે આજે પલ્લવિયા પાર્શ્વનાથ મંદિરના નામથી ઓળખાય છે. અન્ય ૧૪ જેટલાં મદિરા પણુ છે. મ`દિરોમાં ધી પ્રતિમાએ પ્રાચીન છે. આવાસ સુવિધા :– ધમ શાળા તેમજ ભાજનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર ઃ– પાલનપુર રેલ્વેસ્ટેશન છે. ઍસ. ટી. ખસેા પણુ અવરજવર કરે છે. અમદાવાદથી ૧૪૪ કિ.મી. પાલનપુર છે.
૧
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માહિતી કેન્દ્રઃ શ્રી પલ્લવિયા પાર્શ્વનાથ જૈન શ્વેતાંબર મદિરની પેઢી, પાલનપુર. જિલ્લા બનાસકાંઠા.
ડીસાતીથ :– મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન. જૂના ડીસા ગામમાં આ સ્થળ આવેલું છે. આ તી ક્ષેત્ર વિક્રમની ૧૩મી સદી પૂર્વેનું માનવામાં આવે છે. અનેક તકથાઓ સંકળાયેલી છે. સંવત ૧૮૮૮માં Íદ્વાર પછી પ્રતિષ્ઠા થઈ હતી. અહીં પૂવે અનેક મદિરા હશે તેમ પણ કહેવાય છે.
મહાવીરસ્વામીનું સુ ંદર તે કલાત્મક પ્રતિમાવાળુ` મંદિર
છે.
આવાસ સુવિધાઃ- ધર્મશાળા અને ભોજનશાળા, સરકારી ગેસ્ટહાઉસ છે.
વાહનવ્યવહાર ઃ- નજદીકનું રેલ્વેસ્ટેશન ડીસા ૩ કિ.મી. છે. ખસા અવર જવર કરે છે. પાલનપુર ૨૬ કિ.મી.
માહિતી કેન્દ્ર :- જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંધ પેઢી, પેા.જૂના ડીસા, જિ. બનાસકાંઠા.
થરાદ તી :- મૂળનાયક શ્રી આદીશ્વર ભગવાન, થરાદ ગામના મટાદેરાસર મહાલ્લામાં આ તીથ છે. અન્ય ૧૦ જેટલા મ દિશ પણ છે. મંદિશમાં પ્રાચીન કલાત્મક પ્રતિમાઓનાં દર્શન થાય છે. આ નગરીનાં પ્રાચીન નામ થિરપુર, થિરાદિ, થરાદ, થિરાપ્રદ, વગેરે હતાં. કહેવાય છેકે શ્રી થિરપાલધરુએ .વિ.સં. ૧૦૧માં આ ગામ વસાવ્યું હતું, તથા તેમની હેત હરકુએ ૧૪૪૪ સ્તંભયુક્ત વિશાળ ગગનચૂંબી ખાવન જિનાલય મદિર બનાવ્યાનો ઉલ્લેખ છે. કહેવાય છે કે વાવમાં રહેલા શ્રી અજિતનાથ ભગવાનની પદ્માસનસ્થ ઊંચી અલૌકિક ધાતુની પ્રતિમા મુસલમાનાના આક્રમણુતા .ભયે અહીથી વાવમાં ખસેડવામાં આવી હતી. પ્રતિમા વિ. સ. ૧૩૬ શ્રાવણુવદ અમાસના દિવસે આ મદિરમાં પ્રતિતિ કરવામાં આવી હતી તેવા ઉલ્લેખ મળી આવે છે.
કુમારપાલ રાએ અહી` ‘કુમાર વિહાર' મદિર બધાવ્યાને ઉલ્લેખ છે. ૧૩ મી સદીમાં શ્રેષ્ઠ આહલાદન દંડનાયકે અહીં શ્રી આદીશ્વર ભગવાનના મંદિરમાં શ્રી ચંદ્રપ્રભ ભગવાન, સીમ ંધર સ્વામી, યુગ દર સ્વામી, અંખિકાદેવી વગેરેની પ્રતિષ્ઠા કરાવ્યાના ઉલ્લેખ છે. કહેવાય છે કે એક જમાનામાં અહી વિરાટ નગરી હતી જ્યાં હારા સાધનસંપન્ન શ્રાવકાનાં ધરો હતાં જેમણે અનેક ધ ઉત્થાનનાં ઉલ્લેખનીય કાર્યો કર્યા હતાં.
૩૨
For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
આવાસ સુવિધા ઃ- ધમશાળા, સરકારી ગેસ્ટહાઉસ છે.
વાહનવ્યવહાર ઃ- નજદીકનું રેલ્વે સ્ટેશન ડીસા-પપ કિ.મી, ખસે અવર જવર કરે છે. વાવ-૧૨ કિ.મી.
માહિતી કેન્દ્રઃ જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંધ પેઢી. પે. થરાદ તા. ડીસા, જિ. પાલનપુર,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ખીસાતીથ ઃ- મૂળનાયક શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન. ખીમા ગામમાં આ તીથ આવેલું છે. આ સ્થાનને પ્રાચીન ઈત્તિહાસ મળવા
મુશ્કેલ છે.
આવાસ સુવિધા
સગવડ નથી.
શ્રી કુમારપાળ રાજાએ આ તી ના જીઘ્ધિાર કરાવ્યાના ઉલ્લેખ છે. અન્ય મદિરા નથી.
:- ઉપાશ્રય છે. પરંતુ રહેવા ઊતરવાની વિશેષ
વાહનવ્યવહારઃ- ડીસા નજદીકનું રેલ્વેસ્ટેશન ૮૦ કી.મી. પર છે. સેા અવરજવર કરે છે. નજદ્દીકતુ માટું ગામ થરાદ ૨૫ કી.મી
પર છે.
માહિતીકેન્દ્ર :- શ્રી શ્વેતાંબર જૈન મૂર્તિપૂજક સ ́ધ પેઢી, પે. એ ખીમા, તા. થરાદ જિ. બનાસકાંઠા.
વાવતી :- મૂળનાયક શ્રી અજિતનાથ ભગવાન. વાવ ગામની મધ્યમાં આ તી આવેલ છે. આ ૧૩મી સદીનું તીર્થ ક્ષેત્ર છે. મદિર ની નજદીકમાં શ્રી ગાડી પાનાથનું મંદિર છે. તિર્થાધિરાજ શ્રી અજિતનાથ ભગવાનની પંચધાતુથી નૈર્મિત આ પ્રતિમા અત્યંત પ્રભાવશાળી છે.
કહેવાય છે કે થરાદના રાજા થિરપાણુરુ દ્વારા વિ.સં ૧૩૬ માં થરાદના મ ંદિરમાં પ્રતિષ્ઠિત આ પ્રતિમા આક્રમકારીઓના ભયથી થરાદથી વાવ લાવવામાં આવી હતી.
આવાસ સુવિધા સ’ધની વાડી છે. જ્યાં વીજળી-પાણી ઉપલબ્ધ છે. વાહનવ્યવહાર :- નજદીકનુ રેલ્વેસ્ટેશન ડીસા. ૭૦ કી.મી છે. ખસેા અવરજવર કરે છે. ભારાલતાથ ૨૨ કી.મી. ખીમાતીથ ૧૨ કી.મી ને થરાદતીર્થ ૧૨ કિ.મી. પર છે.
માહિતીકેન્દ્ર – શ્રો જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિ પૂજક સંધની પેઢી, પા. વાવ જિ. ખન્નાસકાંઠા.
For Private and Personal Use Only
33
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભરેલ તીર્થ - મૂળનાયક શ્રી નેમિનાથ ભગવાન. ભરેલ ગામની વચમાં આ તીર્થ આવેલું છે. આ સ્થળે અતિપ્રાચીન હેય તેમ જણાય છે. પ્રાચીનકાળમાં તેને પીપલપુર, પાટણ, પીપલગામ વગેરે નામે ઓળખાવવામાં આવતું હતું. '
: અચલગચ્છને વલભી શાળાના આચાર્ય શ્રી પુણ્યતિલકસૂરી શ્વરજીના ઉપદેશથી વિ.સં. ૧૩૦૨માં કાત્યાયન ગૌત્રના શ્રીમાલ શેઠ પૂજાશાહે અહીં શહેરની બહાર ૧૪૪૪ સ્તંભોવાળુ જ દેવકુલિકાઓ વાળું ભવ્ય મંદિર તથા એક વાવ સવા કરોડ ખર્ચને બંધાવ્યા હતા તેવો ઉલ્લેખ છે. આ વાવ જીર્ણ અવસ્થામાં આજે પણ મેમજુદ છે જો કે આસપાસના લેખોથી એમ જણાય છે કે પૂવે પણ અહીં મંદિર હતું. શિલાલેખ દર્શાવે છે કે વિ.સં. ૧૩૫૫ સુધી આનું નામ પીપળગામ હતું. હાલનું મંદિર વિક્રમની ૧૨મી સદીમાં બંધાયેલું છે એમ મનાય છે. મૂર્તિ ઉપર કોઈ લેખ નથી.
- લગભગ ૧૫મી સદી સુધી આ સ્થળ ભારે જહાંજલાલીવાળું રહયું હતું એ ખ્યાલ જમીનમાંથી મળી આવતી ઈટો, પથ્થર અને ખંડેરે ઉપરથી આવે છે. શ્રી નેમીનાથ ભગવાનની પ્રતિમા ચમત્કારિક મનાય છે. દર વર્ષે કાર્તિક તથા ચૈત્ર માસની પૂનમે મેળે ભરાય છે.
પ્રાચીન સમયમાં જાહેરજલાલીપૂર્ણ ક્ષેત્ર હેવાના કારણે જમીનમાંથી અનેક કલાત્મક અવશેષો મળી આવે છે. આવાસ સુવિધા - ધર્મશાળા ને ભોજનાલય છે. વાહન વ્યવહાર :નજદીકનું રેલ્વે સ્ટેશન ડીસા ૬૦ કી.મી. પર છે. ભીલડી- ૪૦ કીમી. થરાદ ૨૨ કી.મી. બસે અવરજવર કરે છે માહિતી કેન્દ્ર :- શ્રી નેમીનાથ ભગવાનની જેન પઢી. પિ. ભેરોલ. તા. થરાદ, જિ. બનાસકાંઠા :
ભીલડિયાજી તીર્થ - મૂળનાયક શ્રી ભીલડિયા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ભીલડિયાજી ગામમાં છે. જૈન શાસ્ત્રમાં આ સ્થાનનું પ્રાચીન નામ ભીમપલ્લી હવાને ઉલ્લેખ છે. પ્રતિમા ખૂબ પ્રાચીન ને શ્રી કપિલ કેવલીના હસ્તે પ્રતિષ્ઠિત થયેલી મનાય છે. જયારે એક માન્યતા મુજબ સાચ્યતિરાજાના હસ્તે પ્રતિષ્ઠિત થયેલી પણ મનાય છે.
કહેવાય છે કે એક સમયે અહીં અનેક કૂવા, વાવ, સુંદર બજારો તથા મંદિરના પશ્ચિમ ભાગમાં રાજગઢી પણું હતી. આજે આ સ્થળ ગઢેહ નામે પ્રસિદ્ધ છે. અનેકવારના નાશ પછી ઉલ્લેખ
For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અનુસાર વિ.સ. ૧૯૩૬માં જાિરનું કામ થયુ.. છેલ્લે Íાર વિ.સ. ૨૦૨૭માં થયા અને મંતિની પ્રતિષ્ઠા થઈ. વિ.સ ૧૬માં ભીમપલ્લીગચ્છની સ્થાપના આજતી ક્ષેત્રમાં થયેલી બતાવવામાં આવે છે. અનેક દતકથા અને ચમત્કારિક ઘટનાએ તેની સાથે સકળાયેલી છે. દર વર્ષે માગશર વદ દશમે મેળા ભરાય છે.. આવસ સુવિધા :- ધમ શાળા, ભોજનાલય છે.
વાહનવ્યવહાર :- નજદીકમાં જ ભીલડી રેલ્વેસ્ટેશન છે. બસો અવરજવર કરે છે. ડીસા ૨૪ કી.મી. માહિતીકેન્દ્ર :- શ્રી ભીડિયા∞ પાર્શ્વનાથ કારખાના પેઢી, પેા. ભીલડી તા. ડીસા. જિ. બનાસકાંઠા.
મહેસાણા જિલ્લા
જમણપુર તીથ :- મૂળનાયક શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ભગવાન. જમણુપુર ગામમાં આ તીથ આવેલુ છે. કહેવાય છે કે શ્રી વસ્તુપાળના પુત્ર મત્રી જેસિ હું પેાતાની પત્ની જમણદેવીના નામ ઉપરથી આ નગરી વસાવી હતી. વસ્તુપાલતા જન્મ વિ.સં ૧૨૪૦-૪૨ા માતવામાં આવે છે. આ તીર્થ ક્ષેત્ર ૧૩મી સદી પૂર્વેનુ મનાય છે. અ તિમ જીર્ણોધ્ધાર પછી પુનઃપ્રતિષ્ઠા વિ.સ ૧૯૬૪ વૈશાખસુદ ૧૦ના થઈ હતી. મૂળનાયક ભગવાન પરિકરની ગાદી પર વિ.સ. ૧૧૨૬ વૈશાખ વદ ૧૧ ના લેખ ઉત્કીણુ છે. જમણુકીય ગચ્છનું ઉદ્દગમ સ્થાન આજ મનાય છે. ગામની આસપાસ જીણુ ઈમારત ને પૃથ્થરોના ઢગલા પડેલા છે જે દર્શાવે છે કે એક વખત આ વિરાટ નગરી હશે. આવાસ સુવિધા :
વાહનવ્યવહાર ઃ- નજદીકનું રેલ્વેમથક હારીજ ૮ કી.મી. ખસે અવરજવર કરે છે.
માહિતીકેન્દ્ર :-જૈન દેરાસર પેઢી જમણપુર, તા.હારીજ,જિ મહેસાણા.
.24
મૈત્રાણાતી :- મૂળનાયક શ્રી આદિનાથ ભગવાન. મૈત્રાણા ગામની વચ્ચે આ તીર્થ આવેલ છે. ૭ર વર્ષ પુરાણું આ જૈન મંદિર પ્રસિધ્ધ તીર્થધામ છે,
એક અનુમાન પ્રમાણે તેમજ શિલાલેખાના આધારે આ તીય ૧૪મી સદી પૂર્વેનું છે. કહેવાય છે કે એક શ્રાવકને રાતના આ વેલ
પ
For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વપ્ન અનુસાર જમીનમાંથી ઋષભદેવ, શાંતિનાથ યુનાથ અને પદ્મપ્રભુની પ્રતિમાઓ વિ.સં. ૧૮૯૯માં પ્રાપ્ત થઈ હતી, જે વિ.સં. ૧૯૪૭માં અક્ષયતૃતિયાના શુભેદિને વિશાળ મંદિર બંધાવીને પુનઃ પ્રતિષ્ઠિત કરવામાં આવી છે. એક પ્રતિમાનીં ગાદી પર સં ૧૩૫૧ ને લેખ છે.
કાર્તિક પૂનમ, મૈત્રીપૂનમે ને માંગશરસુદ તેરસે મેંળા જેવું વાતાવરણ રહે છે અને અનેક ભાવુકે નાથે આવે છે આવાસ સુવિધા - ધર્મશાળા, ભોજનશાળા છે.' વાહનવ્યવહાર – ત્રાણુ મથક છે, બસ એવરેજે કજ છે. સિધપુર ૧૬ કીમી. મહેસાણા ૫૩ કીમી. માહિતી કેન્દ્ર :- શ્રી ઋષભદેવ ભગવાન જૈન શ્વેતાંબર દેરાસર કારખાના પેઢી, પો. મૈત્રાણા, તા. સિધપુર જિ. મહેસાણા
*
*
T
,
,
,
,
*
વાલમતીર્થ :- મૂળનાયક શ્રી નેમિનાથ ભગવાન. વાલમ ગ્રામની મધ્યમાં આ તીર્થ આવેલું છે, એમ માનવામાં આવે છે. આ ગામમાં ગુજરાતના મહાન કવિ નરસિંહ મહેતાએ તેમની પુત્રી કુંવરબાઈનું મામેરૂ કર્યું હતું. પુરાણી વાવ સિવાય વિશાળ જૈન મંદિર નેમિનાથ ભગવાનનું છે જેને કારણે તે તીર્થધામ બની ગયેલ છે. ગામમાં સર્વોદય આશ્રમ વગેરે છે.
* તથને ઈતિહાસ પ્રાચીન માનવામાં આવે છે. પ્રતિમાની, કલાકૃતિ તેની પ્રાચીનતા દર્શાવે છે આવાસ સુવિધા :- ધર્મશાળા, ભોજનશાળાની સગવડ છે. ' બહનવ્યવહાર - નદીકનું રેહeટેશન વિસનગર ૧૦ કી.મી છે ઉંઝા ૧૧ કી.મી છે. બસે અવરજવર કરે છે. મહેસાણું-3" માહિતી કેન્દ્ર - શ્રી જૈન શ્વેતાંબર મુર્તિપૂજક સંસ ાયમ તા; વીસનગર જિ. મહેસાણ..
ગાંભતીર્થ મૂળનાયક શ્રી ગંભીરા પાર્શ્વનાથ ભગવાનમાં ગામની મધ્યમાં આ તીર્થે આવેલું છે. અહીંને ઇતિહાસ વિ.સં ૯મી સદી પૂવે ને, મનાય છે. કહેવાય છે કે આ પૂર્વે વિરાટ નગર હતું અને પાટણનગર ધસ્યુ તે પૂર્વે વસેલું સ્થળ હતું જેનું પ્રાચીન નામ ગભરા એને ભુતા હતું.
છનાલયને આપેલા ભેટપત્રો દર્શાવે છે કે પ્રાચીન કાળમાં એ ચમક જૈન મદિરા હતા. અનેક ગ્રંથની રચ“અહી થયેલી
કન ને વિખેરાયેલા અવશે પ્રમાણપત્ર રૂપે ના આવે.'
For Private and Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રાચીન બૌદ્ધ ગ્રંથ સુશ્રુતની રચના અંહી થઈ હતી. શક સે, ૮૨૬માં રચાયેલા “શ્રાવક પ્રતિક્રમણ સુત્રને અહીં તાડપત્ર ઉપર લખવામાં આવેલ. પ્રતિમાની કલા સુંદર છે. અહીંથી ભૂગર્ભમાંથી મળી આવેલ અનેક પ્રાચીન પ્રતિમાઓ મુંબઈ, પાલીતાણા, તળાજા વગેરે સ્થળે ગઈ છે. કેટલીક ભોંયરામાં રખાયેલી છે. શિખરની કળા પણ નિરાળીને સુંદર છે. આવાસ સુવિધાઃ- ધર્મશાળા છે. વાહનવ્યવહાર :- નજદીકનું રેલ્વે સ્ટેશન મહેસાણા ૧૬ કિ.મી. બસો ફરે છે. મહેસાણું - મોઢેરા રેડ પર ગણેશપુરા થઈને જવાય છે. માહિતી કેન્દ્ર -શ્રી ગાંભુ વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંધ. પિ.ગાંભુ તા. ચાણસ્મા જિ. મહેસાણા.
મોઢેરાતથ :- મૂળનાયક શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ તીર્થ સ્થળ મોઢેરા ગામમાં આવેલું છે જે વિ.સં નવમી સદી પૂર્વનું પ્રાચીન મનાય, છે. સર્વજ્ઞ હેમચંદ્રાચાર્યજીની જન્મભૂમિ પણ આજ મનાય છે. ગામની બહાર જૈન મંદિરોના ખંડેરો જોવા મળે છે. મોઢેરા ગરછનું આ ઉત્પતિ સ્થાન મનાય છે. અહીં આવેલ પ્રખ્યાત સુર્યમંદિર જે હાલ ખંડિયેર અવસ્થામાં છે તે પ્રસિદ્ધ છે. આવાસ સુવિધા - સાર્વજનીક ધર્મશાળા છે.
. વાહનવ્યવહાર:–નજદીકનું રેસ્ટેશન બેચરાજી ૧૩ કી.મી દૂર છે બસો અહીં અવરજવર કરે છે. ચાણસ્મા-૨૫ મહેસાણા ૨૬ કી.મી અમદાવાદ- ૧૧૦ કી.મી માહિતી કેન્દ્ર –શ્રી ચિંતામણુ પાર્શ્વનાથ ભગવાન જૈન દેરાસર પેઢી પિ. મેઢેરા. જિ. મહેસાણા
ક ઈતીર્થ – મૂળનાયક શ્રી મનમોહન પાર્શ્વનાથ ભગવાન કોઈ ગામની મધ્યમાં આ તીર્થ આવેલું છે. એક ભેટપત્ર અનુસાર આ ગતિમ ૧૧મી સદી પૂર્વે વસેલું હશે તેમ મનાય છે. પ્રતિમાની આકતિ અને કલા ઉપરથી તેને રાજા સંપ્રતિકાળની માનવામાં આવે છે. મંદિરમાં અન્ય પ્રતિમાઓ ઉપર ૧૬મી સદીના લેખો અંકિત થયેલાં છે. ૧૭મી સદીની પાટણ ચૈત્યપરિપાટીમાં કોઈ તીથને ઉલ્લેખ છે. વિ.સં. ૧૬૩૮ ની એક ધાતુની પ્રતિમા પર કોઈ ગામનો ઉલ્લેખ છે. છેલે જીર્ણોદ્ધાર વિ.સં. ૨૦૦૩માં થયો હતો. દર વર્ષે ફાગણસુદ બીજને મેળો ભરાય છે. "
For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આવાસ સુવિધા - ધર્મશાળા, ભોજનાલયની સુવિધા છે. વાહનવ્યવહાર રેલવે સ્ટેશન કમ્બઈ નજદીકમાં ૧ કિ.મી. પર છે. બસે અવરજવર કરે છે. ચાણસ્મા ૬ કિ.મી., મહેસાણા ૫૧ કિ.મી. માહિતી કેદ-શ્રી મનમોહન પાર્શ્વનાથ કારખાના પેઢી, કમ્બઈ. તા. ચાણસમા, જિ. મહેસાણું.
ચાણમાતીર્થ - મૂળનાયક શ્રી ભટેવા પાર્શ્વનાથ ભગવાન. ધરણેન્દ્ર પદ્માવતી સાથે. ચાણસ્મા ગામની મધ્યમાં એક મહિલામાં આ તીથ આવેલું છે. આધાર પરથી જણાય છે કે તીર્થસ્થાનની સ્થાપના વિ.ની ૧૪મી સદી પૂર્વે થઈ હશે.
આ પ્રતિમાં અને કહેવાય છે કે તે ભાટુઅર ગામમાં ભૂગમાંથી પેદા થઈ હતી તેથી તેને ભટેવા પાર્શ્વનાથ પણ કહેવામાં આવે છે. રેતીની પ્રતિમા પ્રભાવશાળી છે. મંદિરની કલા સુંદર છે. આવાસ સુવિધા - ધર્મશાળા છે. વાહનવ્યવહાર :- ચાણસમાં રેલ્વેસ્ટેશન છે જે મંદિરથી લગભગ ૧ કિમી. દૂર છે. બસે અવરજવર કરે છે. મહેસાણા ૩૯ કિમી. માહિતકેન્દ્ર -શ્રી ચાણસ્મા જેન સંધની પેઢી, મોટી વાણીયાવાડ પિ. ચાણસ્મા, જિ. મહેસાણું.
ચારૂપ તીર્થ – મૂળનાયક શ્રી શામળા પાશ્વગ્નાથ ભગવાન, ચારૂપ ગામની મધ્યમાં આ તીર્થ આવેલું છે. સેલી જાળમાં આ નગરમાં અનેક જૈને વસતા હતા. આ સ્થળને અને પ્રતિમાને ઈતિહાસ પ્રાચીન છે. પ્રાચીન કાળમાં શ્રી અષાઢી શ્રાવકે ગણ પ્રતિમાઓની પ્રતિષ્ઠા કરાવી હતી તેમાંની આ એક છે.
વિક્રમની નવમી સદીમાં અહીં પાર્શ્વનાથ પ્રભુના પરિકર સ્થાપિત કર્યાને ઉલેખ છે. પછી અનેકવાર ૧૩મી સદીમાં, ૧૪ મી, જપમી સદીમાં તે ઠેઠ ૧૯મી સદી સુધી અનેક જગ્યાએ આના ઉલેખ મળી આવે છે. વિશાળ મંદિરનું નિર્માણ કરાવીનેવિલ્સ
૯૮૪નાં જેઠ સુદ પાંચમના દિવસે પ્રતિમાની પુનખ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવી હતી. મભુમતિમાં પ્રાચીન શિટપળાને નમૂને છે. અશ્વાસ સુવિધા – ધર્મશાળા, જિનશાળા છે. વાહનવ્યવહાર ચારૂ૫ રેલ્વે સ્ટેશન છે. પાસે અવરજવર કરે છે. પાટણ ૧૦ કિમી મહિસાણ ૭૦ કિ.મી. મહિતી કેન્દ્ર - શ્રી ચારૂપ જેન વેતામ્બર શ્રી શામળા પાર્શ્વનાથજી મહાતીર્થ કારખાના પિઢી, ચારૂપ. તા. પાછુ. જિ. મહેસાણા.
For Private and Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
1
વામજ તીર્થ : મૂળનાયક શ્રી આદિશ્વર ભગવાન. વામજ ગામની પાસે આ તીથ આવેલ છે. જે શેરીસાથી ૬ કિ.મી. દૂર છે. પ્રભુપ્રતિમાની કલાકૃતિ રાજા સંપ્રતિકાળની લાગે છે, જો કે મૂળ પ્રાચીનતા જણવી મુશ્કેલ છે. કહેવાય છે કે આ એક સમયે પ્રખ્યાત તીર્થાં હતું અને અહીંથી શેરીસા સુધી ભેાયરું હતું. વિ.સ. ૨૦૦૨ વૈશાખસુદ ૧૩ના દિવસે શ્રી વિજય ઉદ્દયસૂરીશ્વરજીના હસ્તે નવનિર્માણ કરેલા ભવ્ય મંદિરમાં આ પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવી હતી. આ પ્રતિમાજી ખાદકામ કરતાં મળી આવેલા છે. આવાસ સુવિધા :- ધર્મશાળા છે.
વાહન વ્યવહાર :-ખસ સુવિધા છે. નજદીકનું રેલ્વેસ્ટેશન કલેાલ ૧૬ કિ.મી. છે.
માહિતી કેન્દ્ર ઃ-શેઠશ્રી આણુ દૃષ્ટ કલ્યાણજી પેઢી, વામજ જિ. મહેસાણા.
પાનસર તીથ :-મૂળનાયક શ્રી મહાવીર ભગવાન. પાનસર ગામની પાસે આ પથ આવેલું છે. કહેવાય છે કે ભગવાન મહાવીરની આ પ્રતિમા વિ.સ ૧૯૬૭ શ્રાવણવદ નવમના દિવસે અહીં પ્રગટ થઈ હતી. વિ.સ. ૧૯૭૪ વૈશાખ સુદ છઠના દિવસે તેની પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવી હતી.
આ ગામ પૂર્વે પાનાશહેર તરીકે જાણીતું હતુ અને મુસ્લીમે ચડી આવ્યા ત્યાં સુધી એક વિશાળ સમૃદ્ધ શહેર તરીકે જાણીતુ હતું. આવાસ સુવિધા -મંદિરના ચાગાતમાં વિશાળ ધર્મ શાળા આવેલી છે. ભેાજનશાળા પણ છે.
વાહન વ્યવહાર ઃ- પાનસર અમદાવાદ દિલ્હી લાઈન ઉપર રેલ્વેસ્ટેશન છે. એસ.ટી બસે! અવરજવર કરે છે. અમદાવાદ ૪૪કી મી મહેસાણા ૪૦ કી.મી. કલાલથી ૮ કી.મી. દુર આવેલ છે. મિર્માહતી કેન્દ્ર :–શ્રી મહાવીર સ્વામીજી મહારાજની પેઢી, પાનસર, જિ. મહેસાણા. વાચા લાલ.
-
શેરીસા તીથ :- મુળનાયક શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન. શેરીસા ગામની પાસે પૂર્વ દિશામાં આ સ્થળ આવેલું છે.
'',
કહેવાય છે કે શેરીશા એક સમયે સાતપુર નગરીનો એક ભાગ હતા. આજે એ સેતપુર નગરીનું નામ નિશાન નથી છતાં આજે તે અમદાવાદ નદીનુ લગ્ તીથ સ્થળ છે.
For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વીર નિર્વાણની ૧૮મી સદીમાં શ્રી દેવેન્દ્રસિંહજી દ્વારા શ્રી પાર્શ્વનાથ મંદિરની પ્રતિષ્ઠા કર્યા ના ઉલ્લેખ છે. એક લેખ પરથી જણાય છે કે વિક્રમની ૧૩મી રદીમાં મંત્રી વસ્તુ પાળ તેજપાળે પેાતાના ભાઇ માલદેવ તથા તેના પુત્ર પુસિ ંહના શ્રેયાર્થે આ શેરીશા મહાતીર્થોમાં શ્રી નેમીનાથ પ્રતિમાને પણ પ્રતિષ્ઠિત કરાવી હતી. વિક્રમની ૧૬મી સદી પછી મુસ્લીમેાના હાથે આ તીથૅ ખડિત થયું. ભેાંયરામાંની પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમા સુંદર છે. સુંદર કલાકૃતિ ઘણે ઠેકાણે જાય છે. આવાસ સુવિધા :- ધમ શાળા તેમજ ભાજનશાળા છે. વાહન વ્યવહાર ઃ- નજદીકનું રેલ્વે સ્ટેશન કલેાલ ૮ કી.મી. દૂર છે. અમદાવાદ- ૪૦ મહેસાણા- ૬૦
માહિતી કેન્દ્ર :- શેઠ આણુ જી કલ્યાણજી પેઢી, શેરીસા, વાયા કલાલ જિ. મહેસાણા.
ભેાંચણી તીથ :- મૂળનાયક શ્રી મલ્લિનાથ ભગવાન. ભેાંયણી ગામની પાસે જ આ તી` આવેલુ છે. એક સમર્ચે આ સ્થળ પદ્માવતી નગરના નામે પ્રસિદ્ધ હતુ.
વિ.સ ૧૯૩૦માં અહીના ખેતરમાંથી આ પ્રતિમા મળી આવેલ. જેની વિ.સ ૧૯૪૩માં પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવી હતી. દર વર્ષ મહાસુદ દસમના રાજ મેળા ભરાય છે.
આવાસ સુવિધા :- ધમ શાળા તેમજ ભાજનાલયની સગવડ છે. વાહનવ્યવહાર ઃ- ભેાંયણી રેલ્વે સ્ટેશન છે. એસ.ટી. બસે અવરજવર કરે છે. કડીથી ૮ કી.મી. દુર છે. અમદાવાદ
૪૬ કી.મી.
મહેસાણા- ૪૧.
માહિતી કેન્દ્ર :- શ્રી મલ્લિનાથ મહારાજ કારખાના પેઢી, પો. ભોંયણી, જિ. મહેસાણા.
મહુડી તી :- શ્રી ધટાકણું" મહાવીર સ્વામી.
જૈનાનુ` આ મહત્ત્વનુ' તીર્થસ્થાન મનાય છે. એક સમયે તે મધુમતી નામથી ઓળખાતુ હતુ.. પ્રાચીનકાળમાં આ ક્ષેત્રને ખડાયત પણ કહેતા હતા.
આ ક્ષેત્રમાં ભુગર્ભમાંથી પ્રાપ્ત થયેલી પ્રતિમાએ અને કલાત્મક અવશેષો ઉપરથી એમ પ્રતીત થાય છે કે આ તીથ ક્ષેત્ર લગભગ ૨૦૦૦ વર્ષ પ્રાચીન હશે અને અહી અનેક જૈન મદિરા તેમજ શ્રાવકોનાં ધરે વસેલાં હશે. અહી ધુમ રખથી નૂતન મદિર વિ.સ`, ૧૯૭૩માં બુધાયેલ છે. મૂળનાયક પદ્મમપ્રભુસ્વામી. છે.
ૐ
For Private and Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી ઘંટાકર્ણ મહાવીરના મંદિરની પ્રતિષ્ઠા વિ.સં ૧૯૮૦માં થયેલી. મંદિરની પાસે ર૪ દેવકુલિકાઓ, ઘન્ટાકર્ણ મહાવીરનું ભવ્ય મંદિર તથા શ્રી બુધિસાગર સુરીશ્વરજીનું ગુરુ મંદિર છે જ્યારે ૧.૫ કી.મી દૂર સાબરમતીના કીનારે ખડાત ગામની પાસે કેટયાર્ક મંદિર આવેલ છે. જેમાં અનેક કલાપૂર્ણ પ્રતિમાઓ અને પ્રાચીન અવશેષો નજરે પડે છે.
દર વર્ષે આસોવદ ચૌદશના દિવસે વાર્ષિક ઉત્સવ ઉજવાય છે. ત્યારે ઘંટાકર્ણ મહાવીરના મંદિરમાં જૈન વિધિથી હવન થાય છે. બાવનવીરમાં તેઓ ત્રીસમાં છે. અને ચોથા ગુણસ્થાનવાળા દેવ મનાય છે. આવાસ સુવિધા:-મંદિર પાસે વિશાળ ધર્મશાળા અને ભોજનશાળા છે વાહનવ્યવહાર – નજદીકનું રેલવે સ્ટેશન વિજાપુર ૧૦ કી.મી. ને પીલવાઈરેડ ૫ કી.મી. છે. એસ.ટી બસે અવરજવર કરે છે. મહેસાણા- પ૮ કી.મી અમદાવાદ ૮૦ કી.મી. માહિતી કેન્દ્ર - શ્રી મહુડી જૈન શ્વેતાંબર કારખાના પેઢી પિ. મહુડી તા. વિજાપુર જી. મહેસાણુ. વીજાપુર તીર્થ – વીજાપુર એ જૈન મુનિ શ્રી બુદ્ધિસાગરજીનું જન્મ સ્થાન છે. જેના નવ મંદિરો છે. તે સિવાય મજીદે, પ્રાચીન શીવમંદિર ને વાવ પણ છે.
છઠી સદીમાં વીજાપુર કનકસેનના એક વંશજ વિજાજી દ્વારા સ્થપાયેલા અને ચાવડા વંશના લેકેએ તેની ઉપર રાજ કરેલ છે. - શ્રી બુદ્ધિસાગરજી મહારાજનાં પુસ્તકો અને અન્ય પ્રકાશને જૈન જ્ઞાન મંદિરમાં વીજાપુરમાં જ રખાયેલા છે. તેમની સમાધિ સરકારી ગેસ્ટહાઉસની પાછળ છે. હમણાં અહીં ભવ્ય જૈન મંદિર ઘંટાકર્ણ ભગવાનનું મંદિર. ગુરૂમંદિર, દેવીઓના મંદિર ગુરૂપાદુકાએ વિગેરે વિશાળ સંકુલમાં બનાવ્યા છે. આવાસ સુવિધા - ધર્મશાળા ભોજનશાળા આવેલી છે. વાહનવ્યવહાર – વીજાપુર રેલ્વે સ્ટેશન છે. એસ.ટી. બસો અવરજવર કરે છે. અમદાવાદ- ૭૨ કી.મી મહેસાણા- ૪૭ કી.મી. તારંગા તીર્થ - મૂળનાયક શ્રી અજીતનાથ ભગવાન. જેનોનું આ મહત્ત્વનું તીર્થ છે. આનું પ્રાચીન નામ ધર્મગ્રંથોમાં તાર ઉર, તારણગઢ, તારાણગિરિ વગેરે મળે છે. એમ પણ કહેવાય છે, કે તારગા નામાભિધાન થવાનું કારણ પર્વત ઉપર આવેલી બૌધ દેવી તારા માતાનું મંદિર છે.
For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તારંગા ઉપર ૧૮ શિખરોને સમૂહ છે જેમાં ઉત્તરે સિંધ શીલા દક્ષિણે કેટીશીલા પૂર્વ મટીશીલ છે. આ પર્વત દરિયાની સપાટીથી ૨૪૪ મીટરની ઊંચાઈએ છે.
તારંગીનું મુખ્ય મંદિર જેન મંદિરમાં ગુજરાત અને રાજસ્થાનમાં મોટું છે. આ તીર્થ વિક્રમની પહેલી સદી પૂર્વેનું મનાય છે. સંવત ૧૨૪૧માં સેમ પ્રભાચાર્ય દ્વારા લખાયેલા કુમારપોલ પ્રતિબંધમાં તારંગાનો ઉલ્લેખ મળી આવે છે. તે મુજબ તારંગા પર્વત પરની બુદ્ધ ભગવાનની પ્રતિમા તારા શરૂઆતના સમયમાં વેલી–વછરાજ દ્વારા બંધાયેલી હતી. પરિણામે મંદિર અને પર્વત શરૂઆતના સમયમાં તારાપુર તરીકે અને પાછળથી તારંગા તરીકે જાણીતા થયા.
તારંગામા પાંચ તાંબર ને પાંચ દિમબર મદિરે છે. જેમાંનું મુખ્ય મંદિર અછતનાથ ભગવાનનું છે. આ વિશાળને ભવ્ય મંદિર અણહિલવાડના કુમારપાળ દ્વારા ૧૨ મી સદીમાં બંધાયેલ. ત્યાર બાદ અવારનવાર તેના જીર્ણોદ્ધારનો ઉલ્લેખ છે.
અજીતનાથ ભગવાનની ભવ્ય ૨.૫ મીટર ઉંચી પ્રતિમાની નીચે નવગ્રહોની પ્રતિમાઓ છે. અનેક તીર્થકરોની પ્રતિમાઓ ધરાવતું ૧૫૦ ફૂટ ઉંચુ, આ ભવ્ય સુંદર સંગેમરમરનું મંદિર છે. તે ૩૦૦ x ૨૦૦ ફૂટ પહોળા-લાંબા ચેકની અંદર આવેલું છે. તેમાં ચારમાળનું ૨૭.૫ મીટર ઉંચુ શીખર ભવ્યને કલાક છે. વિશાળ રંગમંડપ ને ચોક છે. મંદિરનું શિ૯૫ પ્રાચીન ને રમણીય ઓં, મને પથ્થર હિંમતનગર પાસે હોય તેમ મનાય છે. મૂળમંદિરમાં અનેકવાર જીર્ણોદ્ધાર દ્વારા ફેરફાર કરાયેલ છે કે વિસ્તૃત કરાયેલ છે છતાં તેનું મૂળસ્વરૂપ જળવાઈ રહેલ છે. આવાસ સુવિધા – ધર્મશાળા ભોજનાલયની સુંદર સગવડ છે. વાહનવ્યવહાર - તારંગા હિલ સુધી મંદિર સુધી બસ અવર જવર કરે છે. તારગ તળેટી સુધી અમદાવાદથી સીધી રે પણું છે. ઉપર જવા બસ સુવિધા છે. અમદાવાદ ૧૪૦ કી. મી. મહેસાણા હર કી.મી. માહિતી કેન્દ્રઃ- શ્રી આણંદજી કલ્યાણજી પેઢી તારંગા, જિ. મહેસાણા
શએશ્વરતીથી:- મૂળનાયક શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ભગવાન.
નેનું આ એક મહત્તવનું અને પ્રખ્યાત તીર્થ છે. આ તીર્થ સ્થળ ચમત્કારીક હેવાની અનેક દંતકથાઓ છે. પ્રાચીન ગ્રંથમાં આ ગામ શંખપુર નામે જાણીતું છે. એક દંતકથા અનુસાર
For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મહાભારતના શ્રીકૃષ્ણને જરાસંધના યુદ્ધ સમયે શ્રીકૃષ્ણ વિજ્યને શંખ અહીં વગાડ્યો હતો. આ તીર્થને ઐતિહાસિક કાળ વિ.સં ૧૧૫૫થી શરૂ થયો ગણાય. કેમકે તીર્થને પ્રથમ જીર્ણોદ્ધાર એ : કાળમાં સિદ્ધરાજ જયસિંહના મહામંત્રી સજજન શેઠે કરાવ્યો. તે પછી મહામંત્રી વસ્તુપાળ તેજપાળ અને અન્ય લોકોએ પણ તેને જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યાનાં ઉલેખો છે. ત્યાર બાદ ૧૪ મી સદીમાં અલાઉદ્દીન ખીલજીના આક્રમથી આ તીર્થને સંપૂર્ણ નાશ થયેલ. પરંતુ પ્રતિમા ભોંયરામાં રાખી સુરક્ષિત રાખવામાં આવી હતી. આ તીર્થનું હાલનું વિશાળ જિનાલય વિ.સં ૧૭૬૦ આસપાસ બનાવાયેલ હોવાનું ને તેની પ્રતિષ્ઠિા વિજય પ્રભસુરીજી મહારાજના વરદ હસ્તે થયાના ઉ૯લેખ મળે છે. | દર વર્ષે ચૈત્ર પૂનમ, કાર્તિકી પૂનમ અને માગશર વદ દશમના દિવસે મેળે ભરાય છે ત્યારે અસંખ્ય યાત્રાળુઓ પ્રભુ પૂજા કરે છે. આવાસ સુવિધા:- વિશાળ ધર્મશાળા અને ભોજનાલય ઉપલબ્ધ છે. વાહનવ્યવહાર :- નજદીકનું રેલ્વે સ્ટેશન હારીજ ૮ કી.મી છે. એસ.ટી બસો અવરજવર કરે છે. અમદાવાદ- ૧૨૦ કી.મી મહેસાણા-૭૨ કી.મી વિરમગામ- ૬૦ કી.મી માહિતીકેન્દ્ર - શેઠ જીવનદાસ ગેડીદાસના કારખાના- શંખેશ્વર જિ. મહેસાણા પાટણ તીર્થ ;- મૂળનાયક શ્રી પંચાસરા પાર્શ્વનાથ. ૮મી અને ૧૪મી સદીની વચ્ચે લગભગ ૬૦૦ વર્ષ માટે પાટણ ગુજરાતની રાજ ધાની હતું. સોલંકી કાળમાં તે સમૃદિધની ટોચે પહોંચેલ. પૂર્વે તેમજ હાલમાં પણ તે અણહિલવાડ કે અણહીલપુર તરીકે જાણીતું છે. ઈ.સ ૭૪૬માં વનરાજ ચાવડાએ આ નગરીની સ્થાપના કરી હતી..
પાટણનાં વિશાળ સુંદર જેન મંદિરે વિશ્વવિખ્યાત છે. હાલમાં પણ લગભગ ૧૦૦ જેટલા મંદિરો છે. જેમાં પંચાસરા પાર્શ્વનાથનું મંદિર સૌથી મોટું છે તે સિવાય પણ નિમેશ્વર, નેમીનાથ, શાંતિનાથ ને ગૌતમ સ્વામીનાં સુંદર મંદિરે પ્રખ્યાત છે.
આ મંદિરે વનરાજ ચાવડાએ કરેલી શરૂઆત પછી સોલંકી ને કુમારપાળના રાજ્ય દરમ્યાન પણ બંધાતા ગયા. પરંતુ વિ.સં. ૧૩૫૩થી ૫૬ દરમ્યાન અલાઉદ્દીન ના હાથે અનેક મંદિરો અને નગને નાશ થયેલ.
પં. શ્રી કલ્યાણજી વિજયજી દ્વારા કરાયેલી શોધ અનુસાર વિ.સં ૧૩૭૦ આસપાસ ફરી નવું પાટણ વસ્યું અને અનેક મંદિરે ના નિર્માણ થયા વિ.સ ૧૪૧થી ૧૪૨૨ સુધીમાં અનેક જૈન મંદિરની પ્રતિષ્ઠાને ઉલલેખ છે. વિ.સં ૧૭૨૯માં શ્રી હર્ષવિજય
For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દ્વારા રચેલા ચૈત્ય રિપાટી' માં ૯૫ મોટા મદિરા અને ૫૦૦ તાનાં દેરાસર બતાવેલાં છે.
પાટણની રતા, પવિત્રતા ને નહેાજલાલી ઇતિહાસમાં પ્રસિધ્ધ છે. અહી` જૈન શ્રાવકા, વિના, મ`ત્રીએ અને રાજવીએ પણ અનેક થઈ ગયાં જેમણે જૈન સાહિત્ય કળા સસ્કૃતિને પણ મદિરાની સાથે સાથે વિકસાવી. વિદ્વાન શ્રી હેમચંદ્રાચાય "મહારાજનું જ્ઞાનમ`દિર આજે પણ અહીં છે. અહીંના વસ્તુપાળે આબુ ઉપર વિશ્વવિખ્યાત મદિરા બનાવ્યા છે.
હાલ એક અંદાજ પ્રમાણે અહીં ૮૪ મોટાં અને ૧૩૪ અન્ય નાનાં દેરાસરા છે. આ પ્રાચીન મદિરાની કલા સુંદર છે. અને દેશ વિદેશના પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે.
આ સિવાય પાટણમાં સહસ્ત્રલીંગ તળાવ ને રાણકીવાવની શીલ્પકળા જોવાલાયક છે. પાટણનાં પટોળાં ને કાતરણીકામ વિખ્યાત છે. હેમચંદ્રાચાર્યના જ્ઞાનમ`દિરમાં તાડપત્ર પર લખેલા સંખ્યાબંધ લખાણા, જૈન ગ્રંથા, અન્ય હસ્તપત્રા, સંસ્કૃતને પ્રાકૃતમાં લખાયેલ તત્ત્વજ્ઞાન ને ધર્મ સાહિત્ય છે.
આવાસ સુવિધાઃ- ધ શાળાએ, ભેજનાલયેા છે. લેાજ, સરકારી ગેસ્ટહાઉસ વગેરે પણ છે.
વાહનવ્યવહારઃ- પાટણ રેલ્વે સ્ટેશન છે. એસ.ટીખસા અવરજવર કરે છે. અમદાવાદ- ૧૩૦ કી.મી. મહેસાણા*પર માહિતીકેન્દ્ર :- શ્રી પ`યાસરા પાર્શ્વનાથ જૈન દેરાસર ટ્રસ્ટ હેમય દ્રાચાય” રાડ, પાટણ, જિ. મહેસાણા.
મહેસાણા તીથ :- મૂળનાયક શ્રી સીમંધરસ્વામી. આ તીર્થં સ્થાન અમદાવાદ-મહેસાણા હાઈવે ઉપર મહેસાણા ગામની બહાર આવેલુ છે. સીમંધરસ્વામીનુ' તાજેતરમાં ખંધાયેલ ભવ્ય મંદિર અનેકાને આકર્ષે છે. આ મંદિર અર્વાચીન હેાવા છતાં તેમાં સુંદર કલાકૃતિ કરવામાં આવેલ છે. પ્રતિમા ભવ્ય ને વિશાળ છે.
વિક્રમની ૧૨ મી સદીમાં વસેલું હેાવાનું મનાતુ. આ શહેર છે. જેમાં ૧૫ મી સદી પૂર્વેના મંદિર હોવાની શકયતા ગણવામાં આવે છે. બજારમાં સૌથી મેટું શ્રી મનમેાહન પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું મ ંદિર છે. અન્ય મદિરા ને જૈત સસ્થાઓ પણ શહેરમાં છે. આવાસ સુવિધા :- સીમંધરસ્વામીના મદિર પાસે હાઇવે ઉપર વિશાળ ધમ શાળા ને ભાજનાલયની સગવડ છે. શહેરમાં પણ અન્ય લેાજ,
૪૪
For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મશાળાઓ, ગેસ્ટહાઉસ છે. વાહનવ્યવહાર - મહેસાણું રેલ્વે મથક છે. એસ. ટી. બસ અવરજવર કરે છે. અમદાવાદ, ૭૬ કી.મી માહિતી કેન્દ્ર - શ્રી સીમંધરસ્વામી જૈન મંદિર પેઢી, નેશનલ હાઈવે, મહેસાણા.
સાબરકાંઠા જિલ્લો –
ખેડબ્રહ્મા તીર્થ - મૂળનાયક શ્રી મહાવીર ભગવાન. પ્રાચીન સમયમાં આ તીર્થનું નામ બ્રહ્મપુર, તુલમેટ, અનિમેટ, હિરણપુર વગેરે હતું, એ ઉલ્લેખ પહ્મપુરાણમાં છે. કે.ઈ સમયે અહીં અનેક દિગંબર મદિરો હેવાનો ઉલ્લેખ પણ છે.
હાલનું મંદિર ૫.૦ વર્ષ પુરાણું જણાય છે. અંબાજીના તીર્થધામ તરીકે પણ આ સ્થળ પ્રચલીત છે. તીર્થધામને અનેકવાર જીર્ણોદ્ધાર થયેલ જણાય છે. આવાસ સુવિધા :- ધર્મશાળા વગેરે સગવડ છે. વાહનવ્યવહાર - રમથક છે. એસ.ટી બસે અવરજવર કરે છે, અમદાવાદ. ૧૩૨ કી.મી. માહિતી કેન્દ્ર :- શ્રી દશાપોરવાડ જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક પંચ મહાજન પિ. ખેડબ્રહ્મા જિ. સાબરકાંઠા.
વડાલી તીથ - મૂળનાયક શ્રી અમીઝરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, વડાલી ગામમાં આ સ્થાન આવેલું છે. પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું આ મંદિર ૧૨ મી સદી પૂવેનું માનવામાં આવે છે. કહેવાય છે કે આ પ્રતિમામાંથી એક સમયે અસીમ માત્રામાં અમી ઝરેલ હેવાના કારણે તેને અમીઝરા પાર્શ્વનાથ કહેવામાં આવ્યા. અન્ય બે મંદિરે શાંતિનાથ ભગવાનનું તેમજ આદિનાથ ભગવાનનું છે. જે પણ ૧૨ મી સદી પૂર્વેનાં માનવામાં આવે છે.
બધી જ પ્રતિમાઓ ને મંદિર કલાત્મક ને પ્રાચીન જણાય છે. આવાસ સુવિધા :- ધર્મશાળા છે. સહનવ્યવહાર :- વડાલી રેલ્વે સ્ટેશન છે. એસ.ટી. બસે અવરજે રે કરે છે. હિંમતનગર. ૪૪ કી.મી. ઈડર ૧૪ કી.મી. માહિતી કેન્દ્ર - શ્રી વડાલ જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંઘ. પિ. વડાલી. જિ. સાબરકાંઠા.
For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઈડર તીર્થ:- મૂળનાયક શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન. ઈડર ગામથી ૧ કીમી. દુર ઈડરગઢની તળેટીથી ૧.૬ કિ.મી ની ઉંચાઈએ પ્રાચીન રમણીય વનયુક્ત પહાડોની વચ્ચે આ સ્થાન આવેલું છે.
ઈડર એક સમયે ઇલાદૂગ, ઈટાદર, ઈલપ્રદ્ર વગેરે નામોથી પ્રાચીન સમયમાં ઓળખાતું હતું. અહીંના ઉપલબ્ધ ઈતિહાસ ઉપરથી એમ જણાય છે કે એક સમય આ ઘણી વિરાટ ને સમૃધ્ધ નગરી હતી જ્યાં અનેક ધનિકે, આચાયો વગેરે રહેતા હતા જેમણે ધમ પ્રભાવના અને જનકલ્યાણના અનેક કાર્યો કર્યા.
ભગવાન મહાવીરનાં ૨૮૫ વર્ષો બાદ શ્રી સંપ્રતિરાજાએ શ્રી શાન્તિનાથ ભગવાનની પ્રતિષ્ઠા કરાવી હોવાને ઉલ્લેખ મળી આવે છે, અને ત્યાર બાદ અનેક વાર જીર્ણોદ્ધાર થયાનાં ઉલ્લેખ છે. અંતિમ જીર્ણોદ્ધાર વિ.સં ૧૯૭૦માં થયો ત્યારે આચાર્ય શ્રી લબ્ધિસૂરીશ્વરજીના સુહર્ત પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવી. બીજ મંદિરો સિવાય પહાડ પર એક દિગમ્બર મંદિર છે. ગામમાં તાંબર અને દિગંબર મદિરો છે. ટેકરી પર શ્રીમદ રાજચંદ્રજીને વિહાર મંદિર છે, જ્યારે બીજી ટેકરી પર શ્રી ચન્દ્રપ્રભુ ભગવાનની દેરી છે.
ઈડરમાં અન્ય પ્રાચીન અવશેષો જોવાલાયક છે. આવાસ સુવિધા :- ધર્મ શાળા, ભોજનશાળા ગામમાં છે. વાહનવ્યવહાર:- ઈડર પર્વત પર ૬૦૦ જેટલાં પગથિયાં છે. તળેટી સુધી વાહન જઈ શકે છે. પર્વત ને મંદિર માટે પગથિયાં ચડવા પડે છે. ઈડરગામ રેલ્વે સ્ટેશન છે. બસ અવરજવર કરે છે, અમદાવાદ-૧૧૮ કી.મી. હિંમતનગર ૨૪ કી.મી. માહિતી કેન્દ્ર - શેઠ આણંદજી મંગલજીની પેઢી, કોઠારીવાડ, ઈડર, જિ. સાબરકાંઠા
મોટાપાસીના તીર્થ :- મૂળનાયક શ્રી વિબહરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન. મોટાપોસીના ગામમાં આ તીર્થ આવેલું છે. લોક વાયકા એવી છે કે વિ. ની ૧૩ મી સદીમાં આ પ્રતિમા અહીં એક મોટા વૃક્ષની નીચે ભૂગર્ભમાંથી પ્રગટ થઈ હતી. જેને શ્રી કુમારપાળ રાજાએ મંદિરનું નિર્માણ કરાવી પ્રતિષ્ઠિત કરાવી હતી. ત્યારબાદ તેને વારંવાર જીર્ણોદ્ધાર થવાનાં ઉલ્લેખ છે. આ પ્રાચીન તીર્થસ્થળ છે. દર વર્ષે જેઠવદ ૧૧ના ધજા ચઢાવવામાં આવે છે. ત્યારે અનેક યાત્રીઓ આવે છે, જેનેતર ભાવિકે પણ આવે છે. નજદીકમાં અન્ય બે-ત્રણ મંદિરે પણ છે. બધાજ મંદિરની પ્રતિમાઓ કલાત્મક ને પ્રાચીન છે,
For Private and Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આવાસ સુવિધા - ધર્મશાળા ઉપલબ્ધ છે. વાહનવ્યવહાર - બસો અવરજવર કરે છે. નજદીકનું રેજોમય ખેડબ્રહ્મા ૪ કી.મી છે. માહિતી કેન્દ્ર - શ્રી મેટા પોસીનાજી જૈન સંધ પેઢી. જે. તિ પસીના- ખેડબ્રહ્મા. જિ. સાબરકાંઠા.
પંચમહાલ જિલ્લો - પાસાગઢ તીર્થ :- મૂળનાયક શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન. આ સ્થાન ચાંપાનેર ગામની નજીક ૯૪૫ મીટર ઉંચા પાવાગઢ પર્વત પર આવેલ છે. પર્વત ઉપર અધર માંચી સુધી વાહન જય છે. " આ સ્થાન અતિપ્રાચીન ને પવિત્ર મનાય છે. જેનેતર, મુસ્લિમ ને, હીંદુ તીર્થ પણ અહીં જ છે. આજે અહીં શ્રેતાંબર મંદિર નથી એક કાળે હતા તેમ મનાય છે. મુસ્લિમ સુલતાન મહમદબેગડાના સમયમાં તીથને લગભગ નાશ થયેલ. હાલમાં દિગંબર મંદિરે છે. તેમજ વિખ્યાત મહાકાળીનું મંદિર છે.
અહીં અનેક મુનિવરોએ મોક્ષ મેળવ્યાને ઉલેખ “નિર્વાણકાંડ'. માં છે. એટલે આ સિદ્ધક્ષેત્ર માનવામાં આવે છે. આવાસ સુવિધા – માંચી ઉપર ૧૪૦ ફૂટ પર તેરણ વિહારધામમાં ધમશાળા, જમાલય વગેરે સગવડ છે. તળેટીમાં નીચે દિગંબર ધર્મશાળા ૫ણ છે. વાહનવ્યવહાર - પાવાગઢ માંચી સુધી બસ વાહનો અવરજવર કરે છે. ત્યાંથી ઉપર જવા કામે રસ્તે ને પગથિયાં છે. જે લગભગ અહીં થી ૧૩૦૦ થી ઉપર છે.
તળેટીમાં પાવાગઢ રેલ્વે સ્ટેશન છે. અમદાવાદ- ૧૬૬ કી.મી. વડોદરા-પ૩ કી.મી. માહિતી કેન્દ્ર :- શ્રી દિગંબર જૈન સિધક્ષેત્ર કોઠી. પાવાગઢ. જિ. પંચમહાલ. પારેલી તીર્થ :- મૂળનાયક શ્રી નેમીનાથ ભગવાન. આ સ્થળને ઇતિહાસ અતિ પ્રાચીન મનાય છે.
આ પ્રતિમાની ચમત્કારીક રીતે સ્થાપના થયેલ હોવાથી તેને સાચાદેવ શ્રી નેમીનાથ' પણ કહે છે. ઘણું જૈનેતર ભકતિ પણ આવે છે. કહેવાય છે કે વિ.સ. ૧૫૪૦માં સુલતાન મહમદબેગડાના સમયમાં આ પ્રતિમા ધનેશ્વર ગામમાં હતી. ભકતાએ આક્રમણના ભયથી પ્રતિમાજીને નદીમાં સુરક્ષીત રાખી હતી. વર્ષો બાદ એક શ્રાવકને
For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સ્વપ્નમાં આ સકેત મળવાથી પ્રભુપ્રતિમા શોધ કરતાં પ્રગટ થઈ. ત્યારબાદ વેજલપુર અને અન્ય ગ્રામવાસીઓએ મૂર્તિને પાત— પેાતાના ગામમાં લાવવાના આગ્રહ કરતાં એવું નકકી થયું કે પ્રતિ– માજીને ખળગાડામાં મિરાત કરી તેને ફેરવવી અને તે જ્યાં જઈને અટકે ત્યાં મંદિર બનાવવું. આમ આ બળદગાડી પારાલી ગામની આ જગ્યા ઉપર અટકતાં અહીં મંદિરનું નિર્માણુ કરવામાં આવ્યું ને પ્રતિમાજીની પ્રતિષ્ઠા કરાઈ.
આફ્રીસ : ૩૮૧૪૩૧
આવાસ સુવિધા :- ધર્મશાળા, ભેાજનશાળા છે.
વાહનવ્યવહાર:- ગોધરા વડાદરા થી સીધી ખસે। મળી રહે છે. નજદીકનું રેલ્વેસ્ટેશન વેજલપુર, ૧૬ કી.મી. છે. માહિતીકેન્દ્ર :- શ્રી પારાલી જૈન તીર્થ કમિટિ પે. પારાલી, વાચા વેજલપુર, જિ. પંચમહાલ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૮
ધર : ૪૬૦૫૬૪
અજીત કોર્પોરેશન
૨૫૩૪, દેવશાના પાડા, મેારવાડા, રીલીફ રોડ,
અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૦૧,
પાવરલુમ્સ, સ્પેર પાર્ટસ, મીલજીન સ્ટાના વેપારી
For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિભાગ-૩ ભારતનાં અન્ય જૈન તીર્થધામા
અચલગઢ તી - તીર્થાધિરાજશ્રી આદીશ્વર ભગવાન(રાજસ્થાન)
અરવલ્લીની ટેકરીઓમાં અખ઼ુદાચલ પર્વતના ઉંચામાં ઉંચા શિખર પર રાણા કુંભાએ બનાવેલાં કિલ્લામાં આ સ્થાન આવેલ છે. અચલગઢ પણ અશ્રુ ગિરિના એક ભાગ હાવાથી એની પ્રાચીનતા પણ આપ્યુ જેટલી જ છે. પહાડના ઉંચા શિખર ઉપર શ્રી આદિનાથ ભગવાનનું જગવિખ્યાત ચૌમુખી મંદિર ને પ્રતિમા વિ.સ. ૧૫૬૬ ના દિવસે પ્રતિષ્ઠત કરેલ છે. આ સિવાય અન્ય ત્રણ મદિરે શ્રી આદિનાથ, શ્રી શાંતિનાથ અને શ્રી કુંથુનાથ ભગવાનનાં છે. વાહનવ્યવહાર ઃ-નજદીકનું રેલ્વેસ્ટેશન આયુરાડ ૩૭ કી.મી. છે. આયુરાડથી અહીં સુધી આવવા ખસેા અને ટેક્ષીએ મળી રહે છે. અચલગઢની તળેટીથી મંદિરનું ચઢાણુ ૪૦૦ મીટર છે. ડેાલીની વ્યવસ્થા છે. માઉન્ટ આબ્રુથી ૬ કી.મી. ને દેલવાડાથી ૪ કી.મી. દૂર છે.
આવાસ સુવિધા :–મ ંદિર પાસે રહેવા માટે ધમશાળા છે. આયુમાં રહેવાની અન્ય વ્યવસ્થા-હે ટલા છે.
માહિતીકેન્દ્ર :- શ્રી અચલસીજી અમસીજી જૈન શ્વેતાંબર ધૃઢી. અચલગઢ. માઉન્ટ આપ્યુ, રાજસ્થાન
દેલવાડા (આખુતીથ) (રાજસ્થાન) તિર્થાધિરાજ શ્રી આદિશ્વર ભગવાન. સમુદ્ર સપાટીથી ૧૨૨૦ મીટર ઉંચે પ°તની ગેાદમાં આ રમણીય ગિરિનગર ઉપર સુંદર કલાત્મક કેાતરણીવાળા ભવ્ય સ ંગેમર મરનાં પ્રસિદ્ધ દેરાસરા આવેલા છે. આ તીર્થ મહત્ત્વનું છે અને અનેક પ્રવાસીઓને પણ તેની કતરણી આકર્ષે છે.
કહેવાય છે કે શ્રી ભરત ચક્રવતી'એ શ્રી આદિનાથ ભગવાનનું અહીં મંદિર ખનાવી ચતુર્મુખ પ્રતિમાને પ્રતિષ્ઠિત કરાવી હતી. જૈન શાસ્ત્રામાં આતે અમ્બુદાચલ તથા અશ્રુ દિગિર કહે છે. અહી સહુથી પ્રાચીન મંદિર મોંત્રીશ્રી વિમલ શાહ દ્વારા વિક્રમની ૧૧મી સદીમાં નિમિત થયું. આ પહેલાનાં જૈન મદિરાની માહિતી મળતી નથી. વિ.સ'. ૧૦૮૮માં શ્રી વિમલ શાહે અઢાર કરોડ ત્રેપનલાખ રૂપીયા ખેંચીને મદિરાનું નિર્માણુ રાખ્યું. આ મંદિરને વિમલ
For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
વસહી કહે છે. વિમલવસહીની સામેનું મંદિર લાવણ્યવસહી કહેવાય છે. અન્ય પીતલહર મંદિર અને ખીજુ ચરવલ્લવસહી મદિર છે. આજીનાં દેલવાડાનાં મંદિરની શિલ્પક્કા વિશ્વભરમાં અનેડ છે, વિમલવસહી અને લાવણ્યવસીના નિર્માતા મંત્રી શ્રી વિમલ શાહ તે વસ્તુપાળ તેજપાળ છે.
આ બ ંને મદિરાની શિલ્પકૃતિઓ ખેોડ અનુપમા ને મત્સ્ય ત પ્રભાવશાળી છે. મદિરની છતા, થાંભલા, ગુ ખજો, દરવાજો, સ્તો તારા તે દિવાલા સુંદરતમ, ઉચ્ચ નકશીકામના નમૂનાઓ છે.
આણુ સહેલાણીઓનું વિહાર કેન્દ્ર છે અને અનેક રમણીય સ્થાના અહીં છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાહનવ્યવહાર:–આડ્યુરોડ રેલ્વેસ્ટેશન છે. જે ૩૪ કી.મી. છે, ત્યાંથી મસા, ટેકસીએ મળી રહે છે. આખુથી દેલવાડા ૨ કી.મી. છે. પ્રય ટકાના સમય ૧૨ થી ૬ ના છે.
આવસ સુવિધા :–અનેક હાટલા, ધર્મશાળા છે. રાજસ્થાન પ્રવાસી બંગલા, ગુજરાતભવન વગેરે પણ છે.
--
માહિતીકેન્દ્ર
કલ્યાણજી પરમાન દજી પેઢી- દેલવાડા જૈન મંદિર, પેા. મા. મા. આબુ ૩૦૭૫૦૧ જિ. શીરહી.
રાણકપુર તીર્થ - (રાજસ્થાન ) તિર્થાધિરાજ શ્રી આદીશ્રર્ ભગવાન રાજસ્થાનમાં ઉદેપુરથી ૮૦ કી.મી દુર અરવલ્લી ગિન્નિાળામાં નાની ટેકરીઓમાં કુદરતી સૌદર્યું મય વાતાવરણ વચ્ચે આવેલાં આ રાણકપુરના મદુરા તેની ઉત્કૃષ્ટ કલાકારીગરી અને કાતરી માટે જ્ગવિખ્યાત છે. તેનું સમગ્ર સ્થાપત્ય દેશવિદેશનાં અનેક પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે. અહી ત્રણ અત્યંત સુ ંદર કલાકારીગરીથી ભરપૂર મદિ છે. તીના નિર્માણુનું મુખ્ય શ્રેય અચાય' શ્રી સામસુ ંદર સુરીમાનું છે. શિપુકાર શ્રી દેવાએ ભારતીય શિલ્પકલાના એક શ્રેષ્ઠ નમૂના વિશ્વની સમક્ષ પ્રસ્તુત કર્યાં છે. આ સિવાય તેમીનાથ ભગ વાન, પાશ્વનાથ ભગવાન, તથા સૂ` મદિર છે. વિશાળ સપ્રમાળુ બાંધણીના મદિરના ચાર દ્વારા છે. ભગવાન સ્માદિનાથની ૨ ઈમ રચી. ચાર દિશાઓમાં ચાર પ્રતિમા ખીરાજમાન છે. મદિરની
અદ્વિતિય વિશેષતા તેની વિપુલ સ્તવણી છે. કુલ ૧૪૪૪ સ્તન દર્શાવેલા છે. જે તમામ સુ ંદર કોતરણીથી ભરપૂર છે. દરેક સ્ત શિથી જાગવાનની મૂર્તિના દર્શન થાય છે. ાહનવ્યવહાર – નજદીકનું રેલ્વેસ્ટેશન કાલના લગભગ ૨૨ કલામીટર દુર છે. નજદીકનુ મેટુ ગામ સાદડી ૮ કીલેામીટર છે. ત્યાંથી મસા અને ટેક્સીઓ મળે છે. હવાઈમથક ઉદેપુર. ૮૦૩ના
For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આવાસ સુવિધાઃ– વિશાળ ધર્મશાળામાં તમામ સુવિધાઓ છે. રાજસ્થાન પ્રવાસી બંગલો છે. કેન્ટીન તથા ભોજનશાળાની સગવડ છે. માહિતી કેન્દ્ર :- આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢી. રાણકપુર. પિ. સાદડી, પીન ૩૦૬૭૦૨ રેસટેશન ફાલના, રાજસ્થાન.
સમેતશીખરજી તીર્થ :-(બિહાર) તીર્થાધિરાજ શ્રી શામળીયા પાર્શ્વનાથ ભગવાન.
બિહાર રાજ્યમાં સમુદ્ર સપાટીથી ૪૪૭૯ ફુટ ઉંચે સમેતશિખર પહાડ ઉપર આ તીર્થ આવેલું છે. આ સર્વોપરી તીર્થ સમેતશૈલ સમેતાચલ, સમેતગિરિ, સમેતશિખરિ, સમાધિગિરિ, આદિનામોથી પણ ઓળખવામાં આવતું હતું. હાલ સમેતશિખર અને પારસનાથ પહાડના નામે ઓળખાય છે.
પૂરોવીસીએના કેટલાયે તીર્થકરો આ પાશ્વભૂમિમાં મોક્ષ પામ્યા છે. વર્તમાન વીસીના વીસ તીર્થકરો આ પાવન ભૂમિમાં અનેક મુનિઓ ૨ાથે તપશ્ચર્યા કરી મોક્ષ પામ્યાં છે. સંવત ૧૭૭૦ સુધી પહાડ પર જવાના ત્રણ રસ્તા હતા. પશ્ચિમથી આવતા યાત્રીઓ પટના, નવાદા, ખડગદિતા થઈ, દક્ષિણ પૂર્વમાંથી આવતા યાત્રીઓ માનપુર, જેપુર, નવાગઢ, પાલગંજ થઈને અને ત્રીજ મધુબન થઈને આવતા હતા.
કહેવાય છે કે પાલગંજ અહીંની તળેટી હતી યાત્રીઓને પહેલાં પાલગંજ જઈ ત્યાંના રાજાને મળવું પડતું હતું. રાજાના સિપાઈઓ યાત્રીઓની સાથે રહી દર્શન કરાવતા હતા. જોકે એ સમયે પહાડ ઉપર શી સ્થિતિ હતી એનું કાઈ ખુલ્લું વર્ણન મળતું નથી.
સમેતશિખરનો જીર્ણોદ્ધાર કરવાની જગતશેઠની પ્રબળ ઈચ્છા હતી એ ઉલલેખ મળે છે. ખુશાલચંદ શેઠ ૨૦ તીર્થકરોના નિર્વાણ સ્થાનોની પ્રમાણિકતા પ્રાપ્ત કરી એ ઉપર ચિહનીકાઓ બનાવવાનો પ્રયત્ન કરતા હતા. આ ઈચ્છાથી જગત શેઠ હાથી પર બેસીને મુશીદાબાદથી આવતા જતા હતા. પરંતુ સ્થળોને કોઈ નિર્ણય થઈ શકતો નહોતો. આથી જણાય છે કે જૂના મંદિરે અથવા ટુકોના ચિહેન કાળની ગતિથી સ્થાનાંતર થયા હશે અથવા નાશ પામ્યા હશે. પંડીત દેવવિજયજીની પ્રેરણાથી જગતશેઠે અઠ્ઠમે તપ કરી પદ્માવતી દેવીની ઉપાસના કરી. દેવીએ સ્વપ્નમાં પ્રત્યક્ષ હાજર થઈ કહ્યું કે પહાડ ઉપર જ્યાં જ્યાં કેસરનાં સ્વસ્તિક ચિહ્નો બને એ જ મૂળસ્થાન માનવામાં આવે અને સ્વસ્તિક સંખ્યા અનુસાર તીર્થકરોના નિર્વાણુસ્થાન સમજી ચતરા સ્તૂપ અને ચરણપ્રદૂષ
For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એનુ નિર્માણ કરે. આમ દૈવિક શકિતથી ૨૦ નિવણસ્થાને નિશ્ચિત થયાં, જ્યાં ચબૂતરા બનાવવામાં આવ્યા અને દેરીઓ બનાવી.
એ જ સમયે પહાડ પર જલમંદિર, મધુવનમાં સાતમંદિર ધર્મશાળા અને પહાડના ક્ષેત્રપાલ શ્રી ભોમિયાજીનું મંદિર આદિ બનાવવામાં આવ્યાં. આ તીથને ૨૧ મો જીર્ણોદ્ધાર માનવામાં આવે છે. વિ.સં. ૧૯૨૫ થી ૧૯૩૩ દરમ્યાન બાવીસમો ઉધાર કરવામાં આવ્યું. આ સમયે શ્રી આદિનાથ, શ્રી વાસુપૂજ્ય ભગવાન, શ્રી નેમીનાથ ભગવાન, શ્રી મહાવીર ભગવાન વિગેરેની નવી દરીઓનું નિર્માણ થયું. મધુવનમાં પણ કેટલાક નવા જીનાલય બન્યા.
આ પહાડ જગતશેઠને ભેટરૂપે મળ્યા હતા. ત્યાંથી પાલગંજના રાજને આપી દેવાયો. ૧૯૦૫–૧૯૧૦માં તેમણે તેને અમદાવાદની આણંદજી– કલ્યાણજી પેઢીને વેચી દીધો. સમેતશીખરની ૩૧ દેરીઓ, જેલમંદિર, ગંધર્વનાલાની ધર્મશાળા, મધુબનની જૈન શ્વેતાંબર કઠી તથા મધુબનનાં બધા વેતાંબર જૈનમંદિર ભોમિયાજીનું મંદિર અને ધર્મશાળાઓની વ્યવસ્થા મધુવન પેઢી દ્વારા થાય છે.
' આ તીર્થને મહિમા જેટલો વણન કરીએ એટલે ઓછા છે. અહીંની યાત્રા માનવનાં સંકટ હરનારા, પુણે પાનકારી અને પાપ વિનાશકારી મનાય છે.
ચાર-પાંચ વાગ્યે યાત્રરંભ કરતાં શ્રી ભેમિયાજીના મંદિર થી થોડે દૂર જતાંજ પહાડનું ચઢાણ શરૂ થઈ જાય છે. ૬ માઈલનું ચઢાણ ૬ માઈલ પરિભ્રમણ ને ૬ માઈલ ઉત્તરાણ મળી ૧૮માઈલને રસ્તે પાર કરવાનું રહે છે. એક તરફ ગૌતમસ્વામીજીની ટુંક થઈ જલમંદિર જવાય છે ને જમણે હાથે ડાકબંગલા થઈ શ્રી પાશ્વનાથની ટુંકે પહેચાય છે. આ બંને માર્ગો લાંબા છે, તેમજ કઠણ પણ છે. ચઢાણ વખતે જલમંદિર અને પાછા ફરતાં પાશ્વનાથ ટૂંક થઈ ને જવું અનુકૂળ પડે છે. • જલમંદિરના ભાગમાં આગળ જતાં તીર્થકર ભગવાનના નિર્વાણ સ્થાને પર નિમિત ટૂંકોને દર્શન થાય છે. જુદી જુદી ૩૧ ટુંકે જુદા જુદા તીર્થકરોની છે. જેઓ ત્યાંથી મેક્ષે સીધાવ્યા હતાં.
મધુવનમાં સુંદર મંદિર સમૂહ છે. દર વર્ષે માગશરવદ-દશમે અને ફાગણ સુદ પુનમે મેળો ભરાય છે. મધુવનમાં આઠ વેતાંબર મંદિર બે દાદાવાડી ને એક ભોમિયાજીનું મંદિર છે. ઉપસંદગબર વિશાપથાની કઠીના મંદિરમાં આઠ જીનાલય અને દિગંબર
For Private and Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તેરાપથીની કાઠીના મ ંદિરમાં નવ જીનાલય છે.
વાહનવ્યવહાર ઃ- મધુબનથી નજદીકનું રેલ્વેસ્ટેશન ગિડિ લગભગ ૨૫ કી.મી. તે પાર્શ્વનાથ ઈસ બાર લગભગ ૨૨ કી.મી. છે. અહીંથી ખસ અને ટેકસીની સગવડ છે. મધુબનથી પહાડની યાત્રા પગે કરવી પડે છે. ડાળીએ મળી રહે છે.
આવાસ સુવિધા ઃ- ગિરિંહ અને પાર્શ્વનાથમાં પણ સ્ટેશનની નજદીક સુવિધાયુકત ધમ શાળાઓ છે. મધુખનમાં પણ ધમ શાળાઓમાં તમામ સુવિધાઓ છે. ભોજનશાળા છે હમણાં કચ્છી દાનવીરો તરફથી આધુનિક સગવડવાળી ધર્મશાળા થઈ છે.
માહિતીકેન્દ્ર :- શ્રી જૈન શ્વેતાંબર સેાસાયટી પેઢી, કાટા, ગામ મધુબન. પેા. એ. શિખરજી જિ. ગિરડિ. ખીહારરાજ્ય.
શ્રી પાવાપુરી તીથ :- તિર્થાધિરાજ શ્રી મહાવીર ભગવાન
બિહાર રાજ્યનાં પાવાપુરી ગામની બહાર સરાવરની મધ્યમાં આવેલ આ તીથ પ્રાચીન કાળમાં મગધદેશનું એક શહેર હતું ભગવાન મહાવીરના સમયમાં જ ભગવાનના પરમભકત મગધ નરેશ શ્રેણીકરાજાના પુત્ર અાતશત્રુ ભગદેશના રાજા બની ચૂકયા હતા. એ સમયે ભગવાન મહાવીર ચ'પાપુરીથી વિહાર કરી અહીં પધાર્યાં - અને રાજા હસ્તિપાલની રજજુગ શાળામાં ચાતુમાસ માટે ખીરાજ્યા. ભગવાન મહાવીરની આ નિર્વાણભૂમિ ગણાય છે. આ અંતિમ સંસ્કાર સ્થળ ઉપર ચેતરા બનાવી પ્રભુના ચરણ સ્થાપિત કર્યા જે આજે ગામ મદિર અને જલમંદિર તરીકે માનવામાં આવે છે. દિવાળીનાં દિવસે પ્રભુનાં નિર્વાણાત્સવને મેળા ભરાય છે.
જલમંદિર કમલના ફુલાથી લદખદતા સરાવર વચ્ચે આવેલ છે, જલમંદિરનું શુદ્ધ અને પવિત્ર શાંત વાતાવરણ જોઇ વ્યક્તિ ભગવાનના સ્મરણમાં લીન થઇ જાય છે.
વાહનવ્યવહાર : • પાવાપુરી રાડ રેલ્વેસ્ટેશન ૧૦ કી.મી. છે. નવાદા, ૨૩ કી.મી. દૂર છે. ટેકસી અને બસની સગવડ મળી રહેછે. નજદીકનુ મારુ ગામ બીહારશરીફ ૧૫ કી.મી. છે.
આવાસ સુવિધા :- ગામ મદિર અને નવાસમવસરણુ · શ્વેતાંબર મંદિરના સ`કુલમાં ધમ શાળા અને ભેજનશાળા છે. માહિતીકેન્દ્ર ::- શ્રી જૈન' શ્વેતાંખર ભંડારતીથ` પાવાપુરી. જિ. નાલંદા, ખિહાર રાજ્ય
For Private and Personal Use Only
૧૩
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
For Private and Personal Use Only
વિભાગ-૪ સંક્ષિપ્તમાં જૈન તહેવારો ચા–૧ નંબર માસ તિથિ ભારતીય
- સંહત્વ
અંગ્રેજી માસ આશરે ૧ શ્રાવણવદ-૧૨થી ભાદરવા સુદ-૪-૫ પયુંષણ-જેનેને મહત્વને તહેવાર – અઠ્ઠઈતપ . ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર દરમ્યાન
થાય છે. છેલ્લા દિવસે એકબીજાને ખમાવે છે. ૨ આસોવદ અમાસ (દિવાળી) મહાવીર સ્વામીને નિર્વાણ દિન
ઓકટોબર-નવેમ્બર ૩ ચૈત્રસુદ-૭થી૧૫
આયંબીલની ઓળી નવ દિવસની – અઠ્ઠાઈતપ આસો સુદછથી ૧૫
થાય છે. ૪ કારતકસુદ–૫ જ્ઞાનપંચમી
ઓકટોબર-નવેમ્બર ૫ કાંતિ કીપૂનમ
શત્રુંજયને અન્ય સ્થાને એ માટે તહેવાર. પટ ખૂલે છે. ઓકટોબર-નવેમ્બર માસ ૬ કારતકસુદ-૧૪ ફાગણ સુદ-૧૪ માસી ચૌદસ ગણાય છે. જેમાં સુદ સાતમથી અષાઢ સુદ-૧૪
૧૪ સુધી આઠ દિવસ અઠ્ઠાઈતપ પણ થાય છે. ૭ માગશરસુદ-૧૧ મૌન અગિયારસ
નવે.-ડીસેમ્બર ૮-માગશર વદ-૧૦ - પષ દશમી
ડિસે–જાન્યુઆરી ૯ પોષવ-૧૩ મોક્ષ તેરસ ઋષભદેવનું મેક્ષ કલ્યાણક
જાન્યુ-ફેબ્રુઆરી ૧૦ ચૈત્રસુદ-૧૩ મહાવીર સ્વામીને જન્મ દિવસ
માર્ચ–એપ્રીલ-મે ૧૧ શૈપૂનમ
અષભદેવ પ્રભુના ગણધર શ્રી પુંડરીક મી માર્ચ-એપ્રીલ.
કરોડ મુનિવરો સાથે મેગયા. ૧૨ વૈશાખસુદ
અખાત્રીજ. આ દિવસે શ્રી ત્રિકષભદેવને શ્રેયાંસકુમારે એપ્રીલ-મે-જૂન શેરડીના રસથી પારણું કરાવ્યું હતું.
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૪
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
For Private and Personal Use Only
જૈન તહેવારે ચાર્ટ-૨
(તીર્થધામ પર મેળાઓ ને દવજારોહણની તિથિઓ) નંબર માસ/તારીખ ભારતીય સ્થળનું નામ
અંગ્રેજી માસ ૧. કારતકસુદ-૧ શંખેશ્વર, ખેડબ્રહ્મા,
એકટ–નવેમ્બર-ડીસેમ્બર ૨ કારતક વદ-૪ મહુડી
ન–ડીસેમ્બર ૩. કાર્તિકી પૂનમ ભરેલ, તારંગા, ઈડર, શત્રુંજય, કાવી, ઝઘડીયા,
ઓકટોબર–નવેમ્બર શંખેશ્વર, ગાંધાર, મેત્રાણ, અજાહરા ૪ માગશર સુદ-૩ મહુડી
નવેમ્બર–ડસેમ્બર ૫ માગશરસુદ-૫
શિયાણું ૬. માગશર સુદ-૬
મહુડી ૭. માગશર–વદ-૧ ચારૂપ
ડીસેમ્બર-જાન્યુ. ૮ પિષ–વદ–૧૦ અજાહરા-શંખેશ્વર-ગાંધાર
ન્યુ-ફેબ્રુઆરી, ૯ મહાસુદ-૪ ગાંભુ
જાન્યુ-ફેબ્રુ-માર્ચ ૧૦ મહાસુદ-૫
કુંભારીયા, તેરા જખી નલિયા, શંખેશ્વર ૧૧ મહાસુદ-૬
જૂનાડીસ, પ્રભાસપાટણ ૧૨ મહાસુદ-૧૦ 8 મહાસુદ-૧ર
પાવાગઢ
www.kobatirth.org
જોયણું
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧
:
૧
દે
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
અંગ્રેજી માસ જાન્યુ–ફેબ્રુ–માર્ચ
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
ફેબ્રુઆરી–માચ
માર્ચ–એપ્રીલ
For Private and Personal Use Only
નંબર માસ/તારીખ ભારતીય સ્થળનું નામ ૧૪ મહાસુદ-૧૩
ઉપરિયાળા-મહુવા-મેત્રાણ-કઠારા, પાવાગઢ ૧૫ મહાસુદ-૧૫
કોઈ ૧૬ મહા-વદ-૬
વલભીપુર ૧૭ મહાવદ એકાદશી
અમદાવાદ હઠીસીંગના દહેરાં ૧૮ ફાગણ સુદ-૩
ચાણસ્મા, ખંભાત ૧૯ ફાગણસુદ-૫
ભદ્રેશ્વર ૨૦ ફાગણ સુદ-૮
દેલવાડા, ઉપરિયાળા ૨૧ ફાગણુસુદ-૧૨
ગાંધાર ૨૨ ફાગણસુદ-૧૩
વલ્લભીપુર, શત્રુ જ્ય ૨૩ ફાગણ વદ-૫
માતર ૨૪ ફાગણવદ-૭
કાવી ૨૫ ફાગણ વદ-૧૦
શંખેશ્વર ૨૬ ચૈત્રસુદ પૂનમ
મેત્રાણા, ભોરોલ, ઈડર, શખેશ્વર, કાવી, ગાંધાર,
ઝઘડીયા, અજાહર, સુથરી ૨૭ ચૈત્રવદ-એકાદશી
મોટાપસીના ૨૮ વૈશાખસુદ-૩
- શત્રુંજય–વરસીતપના પારણું ર૯ વૈશાખસુદ-૪
ઝઘડીયા
5.
www.kobatirth.org
માર્ચ–એપ્રીલ
એપ્રીલ–મે
એપ્રીલ—ને
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
નંબર માસ/તારીખ ભારતીય
સ્થળનું નામ
અંગ્રેજી માસ.
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
-
એપ્રિલ-મે
wતર પાનસર, વાલમ, ખીમા, મહેસાણા, વાવ બોડેલી, શિરોહી,
For Private and Personal Use Only
૩૦ વૈશાખસુ–પ ૩૧ વૈશાખસુદ-૬ ૩ર શાખસુદ-૭ ૩૩ વૈશાખસુદ-૮ ૩૪ વિશાખસુદ-૧૦ ૩૫ વૈશાખસુદ-૧૧ ૩૬ વિશાખસુદ-૧૩ ૨૭ જેઠસુદ-૩ ૩૮ જેઠસુદ-૫ ૩૯ જેઠવદ-૮ ૪૦ જેઠવદ-૧૧ ૪૧ આસુદ ૧૦
- શેરીશા, ભરૂચ
અજા, ઉના તાલધ્વજગિરિ, વામજ મોઢેરા પાટણ, ચારૂપ ભરૂચ મોટાપસીના શત્રુ જ્ય, કદમ્બગિરિ, વલ્લભીપુર
www.kobatirth.org
જૂન-જુલાઈ
-
ઓકટો-નવેમ્બર
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચાર્ટ–૩
જૈન તીર્થકરો
પહેલા તીર્થક બીજા ત્રીજા
ચોથા
પાંચમા છઠ્ઠા
,
સાતમાં
આઠમા '
નવમાં
સમા અગીયારમા.
બારમાં તેરમા ચૌદમાં પંદરમાં સોળમાં
શ્રી આદિનાથ ભગવાન શ્રી અજીતનાથ ભગવાન શ્રી સંભવનાથ ભગવાન શ્રી અભિનંદન સ્વામી શ્રી સુમતિનાથ ભગવાન શ્રી પ્રવ્ર પ્રભુ ભગવાન શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ભગવાન શ્રી ચંદ્ર પ્રભુ ભગવાન શ્રી સુવિધિનાથ ભગવાન શ્રી શીતલનાથ ભગવાન શ્રી શ્રેયાંસનાથ ભગવાન શ્રી વાસુપૂજય ભગવાન શ્રી વિમલનાથ ભગવાન શ્રી અનંતનાથ ભગવાન શ્રી ધર્મનાથ ભગવાન શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન શ્રી કુંથુનાથ ભગવાન શ્રી અરનાથ ભગવાન શ્રી મલ્લિનાથ ભગવાન શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામી શ્રી નમીનાથ ભગવાન શ્રી નેમીનાથ ભગવાન
શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન - શ્રી મહાવીર સ્વામી
સતરમાં
અઢારમા ઓગણીસમ છે વીસમાં એકવીસમા , બાવીસમા ત્રેવીસમા ચોવીસમા
For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૧. અમદાવાદથી
જૈન તીથ ધામેાની પંચતીર્થીમી માહિતી
ગુજરાતના કેટલાક જૈન તીથ ધામેાની પચતીથી ના તે તે માહીતી નીમે આપેલા છે; તીર્થની વિશેષ વિગતા પુસ્તકમાં જોવી . અંતર આશરે કીલામીટરમાં અપાયેલ છે.
૨. અમદાવાદ થી
૩. કચ્છ-ભદ્રેશ્વર થી (અમદાવાદઃ- ભદ્રં શ્વર૪૨૧ કી.મી )
૪. પાલીતાણા-શેત્રુ.જ્યથી (અમદાવાદ-પાલીતાણા ૨૧૪ કી.મી.)
અભા ૧૧૨ કી.મી)
www.kobatirth.org
૬. જૂનાગઢ ગિરનારથી; (અમદાવાદ - જૂનાગઢ ૩ર૬ કી.મી)
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પંચતીર્થી ના ગામ શેરીસા, ભેાંયણી, પાનસર, મહુડી, આગલોડ,અમદાવાદ દિવસ-૧. કી.મી. ૨૫૦.
શખેશ્વર, ગાંભુ, મહેસાણા, મહુડી, વીજાપુર,. દિવસ-૧ કી.મી. ૩૫૦
નાની પંચતીથી ભતો ધર(વસડીથી મુદ્રા, ભુજપુર, નાનીખાખર, બિંદડા, જૈનઆશ્રમ-માંડવીડ
દિવસ-૧. કી,મી.-૭૫ મેની પચતીથી ભદ્રેશ્વરથી માંડલીખ સુથરી, ૧૩૫ કી.મી. દેશકારા નલીયા જખૌ, તેરા થઈ ભુજ, ૭૨૧૦ કીમી દિવસ–રકુલ, કી મી, ૩૩૫
{
ચૈત્રુ ય, કદમ્બગીરી, તાજા, મહુવા, હસ્તગીરી દિવસ-૧-કી.મી. ૨૫૦
યુસર વાકાણી ઝધડીયા, વડોદરા
દિવસ ૧ થી ૨. કી.મી. ૩૯૨
ગિરનાર, પ્રભામપ્રાણ દીવ, દેલવાડા, ઉનાળાગઢ વિસ ૧- થી ૨૩૪૦૯ શ્રી.મી.
For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ખરીદો.. ઘેર-ઘેર વસાવવા ચોગ્ય સમાજ ઉપયોગી
પ્રકાશન
INSIST ON ASARWA FABRICS.....
II
Choose from ASARWA's
Exciting Varieties of Polyester/Cotton Blended
Shirting AND Dress Materials in Rotary Prints
ગાલા પબ્લીશર્સ
ગોમતીપુર, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૨૧,
ASARWA MILLS
Asarwa Road, Ahmedabad-380 016. Phone : 385520–23
ફોન : ૩૬૫૭૧૯
શુભેચ્છાઓ સાથે................. વાડીલાલ લાવ્યો છે મનને લલચાવતા પાંચ નવા સ્વાદ મૂઝવણ એ છે કે કયો પહેલો ખાવો ? 0 સ્વીટ હાર્ટ
જ પિન્ક વન્ડર આદાબ
જ સરસ સ્ટ્રોબરી ચીઝ
CIISICIICI
આઈસ્ક્રીમ
વાડીલાલ માર્કેટીંગ પ્રા. લી.
પિતૃ આશીષ” ઈશ્વરભુવન રોડ, . જારીવાલા પાર્ક પાસે, પૂર્ણિમા એપાર્ટમેન્ટની સામે,
નવરંગપુરા, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૦૯ ફોન : ૪૪૯૮૩૩, ૪૬૧૮૮૨, ૪૬૫૧૪૨ .
શહેરમાં સર્વશ્રેષ્ઠ તાજે સ્વાદ
.
For Private and Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
With Best Compliments From :--
BHAILAL RAYCHAND
AND CO.
H. O. : Bhailal Bhuvan, 118, Keshavji Naik Road,
Bombay-400 009.
Phone : 861512, 866029 Ahmedabad - Krishna Mansion, Kalupur, Ghee. Bazas:
Phone : 383623 Whole Salers : Parle Products Pvt. Ltd., Redi. Stockist : Hindustan Lever Ltd.,
Lipton India Ltd,, Commission Agent : Levers Glycerine.
શુલ લાભ
ર
स्नेही श्री જે કોઈના આંગણે અવસર આવે એ ઠેલા 'દંપલામાં આવે
ભારત ભરની
વોત્તમ સાડીઓથી "દીપડા ૨૨ને ઉત્સવ દર
380606
ક","
આભ,
,
દીપકલા
રતન પોળ અમદાવાદ-૧
-
-
-
For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
STEEL BUILD W AZIAHE
Ввоя зви
CKAHOYAR
Plot No. 501 GIDC Estate Near Anup Eng. Ltd., * ODHAV 382415
Tanvi 8 silk O H
Ahmedabad Phone : 887279 , end udle : rojg
Contractors: Construction of Factory Sheds,
Mod
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Steel Structures, Tubular Structures,
M. S. Tanks, M. S. Chimneys etc.l immedies to settle Me bt. sibal potgi
27619
છ વર્ષ માટે રોકેલાં નાણાનું ફરીથી ત્રણવાર
એટલાકે દર છ વર્ષે રોકાણ થઇ શકે છે. આ રાષ્ટ્રીય બચતપત્રોમાં ૧૨% નું ચવું. વ્યાજ મળે છે અને છ છ મહિને જમા થાય છે. છ વર્ષનાં ૨કમ બમણી થઈ જાય છે.
૫૧,૦૦,૭૫૦ યુવતી થતાં એની સંપત્તિ
The Esfo
બેક ! અને સ્વાભાવિક રીતે !
Ill
આજે રાષ્ટ્રીય બચતપત્રો (શ્રેણી-૬) માં એના નામે રૂા. ૬૨૫૦/ નું રોકાણ કરશો તો જેમ એની વય વધતી જરો તેમ એની સાથો સાથ ૨૪ વર્ષ સુધી રોકાણની રકમ પણ ખબર ના પડે એ રીતે વધતી જરો
અને એ યુવતી છ્તાં એના ખાતે વધીને થશે ૫૧,૦૦,૭૫૦) વ
રાષ્ટ્રીય બચત પત્રો (શ્રેણી-૬)માં નાણાં રોકો
– સી.આર. બિશ્વાસ
કમિશ્નર સચિવ
નાનાબાત અને રાજ્ય લોટરી, નાણાંખાતું ગુજરાત
jwain
* JUS{31KSAUR ફાને દઝદ કરવ
કરા
Boothy
- mo
For Private and Personal Use Only
વધતી હોવા
18 03
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
SOMAIYA ORGANICS LTD.
MANUFACTURERS OF INDUSTRIAL SOLVENTS AND ORGANIC
CHEMICALS, SUCH AS
BUTANOL BUTYLACETATE ACETIC ACID ETHYLACETATE PARALDEHYDE CROTONALDEHYDE ACETALDEHYDE
AND ALSO OTHER ALLIED CHEMICALS
FACTORY & REGD. OFFICE
SOMAIYA NAGAR
DEWA ROAD BARABANKI
TEL-326 360 GRAM-SOMORGANIC TELEX-0535 232 SOIL IN (LKO)
0535 372 SOIL IN (BBK)
HEAD OFFICE
NARANG HOUSE 34 CHH. SHIVAJIMAHARAJMARG
BOMBAY TEL-2024624, 2024698
GRAM-SOMORGANIC TELEX-SOIL 011 3664 SOIL IN
For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
નકશા માટે માર્ગદર્શન-અનુક્રમ
(૧) કુંભારીયાજી
(૨) પ્રહલાદનપુર-પાલનપુર
(૩) જૂના ડીસા
(૪) થરાદ
(૫) ખીમા
(૬) વાવ
(૭)
(૮) જમણપુર
(૯) પાટણ (૧૦) મૈત્રણા (૧૧) તારંગા (૧૨) ખેડબ્રહ્મા
(૧૩) વડાલી
ભારાલ
(૧૪) ઈડર
(૧૫) મેટાપોસીના
(૧૬) વાલમ (૧૭) મહેસાણા
(૧૮) ગાંભુ
(૧૯) મેહેરા
(૨૦) કઇ
(૨૧) ચાણસ્મા
(૨૨) શિયાણી
(૨૩) ચારૂપ (૨૪) ભીલડીયાજી
(૨૫) તરા
(૨૬) જખૌ
(૨૭) નલીયા
www.kobatirth.org
(૨૮) કાઠારા
(૨૯) સુધરી
(૩૦) ભદ્રેશ્વર
(૩૧) ગિરનાર
(૩૨) પ્રભાસપાટણ
(૩૩) દીવ
૬૪
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૩૪) અજાહરા
(૩૫) દેલવાડા
(૩૬) ઉના
(૩૭) મહુવા
(૩૮) તાલધ્વજગિરિ (૩૯) વાધા
(૪૦) કદમ્બગિરિ
(૪૧) હસ્તગિરિ
(૪૨) શત્રુ ંજય-પાલીતાણા
(૪૩) વલ્લભીપુર
(૪૪) ધાળકા–કલીકુંડ
(૪૫) શંખેશ્વર
(૪૬) ઉરિયાળા
(૪) વામજ
(૪૮) ભેાંચણી
(૪૯) પાનસર
(૫૦) મહુડી
(૫૧) શેરીસા
(૫૨) કર્ણાવતી - અમદાવાદ
(૫૩) માતર
(૫૪) ખંભાત
(૫૫) પાવાગઢ
(૫૬) કાવી
(૫૭) ગાંધાર
(૫૮) ભ
(૫૯) ઝધડીયા
(૬૦) દર્ભાવતી
(૬૧) ખેડેલી
(૬૨) પારાલી
(૬૩) જામનગર
(૬૪) ભૂજ
(૬૫) મુંદ્રા
(૬૬) માંડવી
For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગુજરાતનાં જૈન તીર્થધામા
૧૪ મહેસાણા 4
૨૭
અમદાવાકે
1 ,
જમનગરની
દ્વારકા
ભાવેનગ૨
જુનાગઢ
પાએ દેર
૩૬% ૩૫?
ma
તેરાનલ હાઇવે == સ્ટેટ હાઇવે -- સ્ટેટ બાઉન્ડરી
For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir r कैलास जा रकोबा, Serving Jin Shasan 178545 gyanmandir@kobatirth.org For Private and Personal Use Only For Private and Personal use only