Book Title: Gujarati Path Samiksha Pravrutti Gai kal ane Aavti Kal
Author(s): Ratilal Borisagar
Publisher: Z_Ek_Abhivadan_Occhav_Ek_Goshthi_001184.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249530/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI pAThasamIkSApravRtti : gaIkAla ane AvatI kAla ratilAla borIsAgara gujarAtI sAhityamAM aneka kSetre prAraMbha karI dekhADanAra narmada dayArAmakRta kAvyasaMgrahanuM saMpAdana karI, I.sa.1860mAM gujarAtI pAThasamIkSApravRttinA zrIgaNeza mAMDyA. A pachI I.sa.1871mAM navalarAme pAThasamIkSAnA siddhAMtono viniyoga karI, "mAmeruM'nuM zAstrIya Dhabe saMpAdana karyuM. "mAmerunI prastAvanAmAM navalarAme lakhyuM : muMbaI IlAkAmAM chApakhAnAM nIkaLyAM tyArathI jUnA graMtha chapAvA mAMDyA che kharA, paNa Ajaparyata sAroddhAra karavAnI je rIte ApaNAmAM cAlI AvI che, te ghaNI ja apUrNa che. ghaNAe to jevI prata maLI tevI ja chapAvI dIdhI che, ane enuM pariNAma e thayuM che ke ApaNA mahAkavionAM ghaNAM kAvya chapAyAM che, paNa te nahi jevAM ja gaNAya che - kemake te bilakula azuddha che. thoDAeka to jUnA graMthanA guru thaI beThA ane potAnI najaramAM je sAruM lAgyuM te pramANe pheraphAra karIne pragaTa karavA maMDI gayA. enA karatAM to hoya temaja chapAvI devuM e vadhAre sAruM ke tethI badhA lokonA hAthamAM azuddha to azuddha paNa jUnI pratanI eka kharI nakala to Ave. paNa pragaTa karanAre jyAM svacchede pheraphAra karI dIdho hoya che tyAM to asalanuM karyuM ane pelAe potAnuM ghoMcI ghAlyuM che te karyuM e jANavuM bilakula azakya thaI paDe che ane tethI te pratanA sAcApaNA upara kAMI paNa bharoso rAkhI zakAto nathI." A pachI lagabhaga so varasa bAda DaoN. harivallabha bhAyANI lakhe che : "...Aja sudhImAM seMkaDo prAcIna madhyakAlIna gujarAtI (temaja oche aMze saMskRta, prAkRta vagere) kRtionuM saMpAdana thayuM che. paNa AzcaryanI vAta e che ke gujarAtI kRtionAM saMpAdananI samasyAonI tathA phAstrIya paddhati ane dhoraNonI vyavasthita carcA ke vivaraNa karavAnuM ApaNane Avazyaka lAgyuM. nathI. saMpAdana zAstranuM eka paNa pustaka gujarAtImAM nathI. ". graMthasaMpAdananuM lakSya badhI upalabdha sAmagrIne AdhAre kRtinA mULa pATha sudhI pahoMcavAnuM hoya che. jAyeajAye pravezelA pheraphArono parihAra sAdhIne zabdasvarUpa, zabdayojanA, chaMda vagere paratve mULa kRtino sAMgopAMga 1, navalarAma. mAmeruM, prastAvana, pR. 9-10 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka abhivAdana-occhava, eka goSThi svarUpanirNaya karavAno hoya che... pAThAMtaromAMthI amukane ja kema pasaMdagI ApI tenAM kAraNono UhApoha saMpAdake AvazyakatA pramANe sthaLe sthaLe karavAno hoya che... prAcIna sAhityanA saMpAdanamAM ApaNe A badhuM ThIkaThIka uvekhyuM che. jyAM eka pratathI cAle tema lAgyuM che tyAM vadhu prato jovAnI ciMtA nathI karI, jyAM ekAdhika prata upayogamAM levAI che, tyAM upalabdha badhI prato jovAnuM jarUrI nathI mAnyuM. uparyukta pratonAM pAThAMtaro yathAtatha cIvaTathI nathI noMdhAyAM. hAtha lAgI te pratane phAvatA pheraphAra sAthe chApI nAkhavAne badale badhI (ke badhI mahattvanI) prato upayogamAM levAno ane pAThAMtaro hoya tevAM ja custapaNe noMdhavAno joke vadhu Agraha (siddhAMtamAM vizeSa, vyavahAramAM sagavaDa pramANe) rakhAya che, chatAM pratono AMtarasaMbaMdha nakkI karavAnuM, pAThapasaMdagInAM dhoraNo ApavAnuM, chaMda ane bhASAbhUmikAne Alocaka dRSTie pAThanirNayamAM upayogamAM levAnuM ane vyavasthita pAThAMtaracarcA karavAnuM vadhateoche aMze anAvazyaka gaNIne ke ajJAnane kAraNe choDI devAya che. pariNAme pUratA prAmANika ke mAnya gaNI zakAya tevA pAThane badale ThIkaThIka aMze AtmalakSI dhoraNe ane aMgata rUcie ghaTAvelA pATha ApaNane maLatA rahe che. eka saikA jeTalo samayagALo pasAra thayA pachI thayelI gujarAtI pAThasamIkSApravRttinI uparokta sarvagrAhI samIkSAmAM mAtra vIgata ane bhASAno ja phera dekhAya che, bhAva eno e ja che. alabatta, Ano artha evo nathI ja ke pAThasamIkSapravRttimAM ApaNe tyAM kazuM kAma thayuM nathI ke ATalA lAMbA samayagALAmAM ApaNane tejasvI saMpAdako maLyA nathI. narmada ane navalarAma jevAe pAThasamIkSA pravRttino saMgIna pAyo nAkhyo. A pachI IcchArAma sUryarAma dezAI, mohanalAla dalIcaMda dezAI, ke. ha. dhruva, sI. DI. dalAla, muni jinavijayajI, ke. kA. zAstrI, bhogIlAla sAMDesarA, maganabhAI desAI, maMjulAla majamudAra, anaMtarAya rAvaLa, ke. bI. vyAsa, harivallabha bhAyANI, ramaNalAla cI. zAha, bhUpendra bAlakRSNa trivedI, umAzaMkara jozI, zivalAla jesalapurA jevA vidvAna saMpAdako ApaNane maLyA che. zAstrIya daSTie taMtotaMta kharAM Utare evAM keTalAMka saMpAdano paNa ApaNe tyAM thayAM che. pramANanI daSTie to ghaNuM kAma thayuM che ema kahevAya. paraMtu gujarAtI pAThasamIkSAnuM guNAtmaka citra ekaMdare glAnipreraka che ema svIkAryA vagara chUTako nathI. AnAM keTalAMka kAraNo paNa che, jemake, hastapratomAM sacavAyela ApaNA madhyakAlIna sAhityavArasA mATe ApaNane eka prajA tarIke hovuM joIe eTaluM gaurava kyAreya hatuM nahIM, kadAca Ajeya nathI. ApaNI mahAmUlI hastapratonI levI joIe eTalI kALajI 2. DaoN. harivallabha bhAyANI, anusaMdhAna, saMzodhana, pR. 7 ane 8 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI pAThasamIkSA pravRtti H gaI kAla ane AvatI kAla 61 ApaNe kyAreya lIdhI nathI - khAsa karI jainetara sAhityanI hastapratonI je durdazA ApaNe tyAM thaI teno koI bacAva thaI zake tema nathI. myunisipAliTInI kacarApeTImAMthI ke pastI vecatA pheriyA pAsethI hastaprato maLI che. pAThasamIkSAnuM kAma ekaladokalanuM kAma nathI. AvuM kAma saMsthAkIya dhoraNe ja uttama rIte thaI zake. paNa e mATe saMsthAo pAse pUratuM nANAbhaMDoLa hovuM joIe. ApaNe tyAM saMsthAkIya dhoraNe keTaluMka kAma thayuM che paNa jenetara sAhityanA saMpAdanakAryamAM Arthika praznoe saMsthAone khUba mUMjhavI che. ApaNA saMpAdakone sahAyakonI sevA kyAreya upalabdha nahotI. kapyuTara jevA Adhunika sAdhanano viniyoga A sadI pUrI thavA AvI toya haju zarU thayo nathI. ma. sa. yunivarsiTI sivAya gujarAtanI anya yunivarsiTIoe A kAryane gaMbhIrapaNe potAnuM kArya mAnyuM nathI. pAThasamakSapravRttinI gaI kAla eTalI ujamALI nathI to AvatI kAla aMge paNa ApaNe eTalA AzAvaMta banI zakIe evI sthiti nathI. A kSetranA ApaNA uttama saMpAdakomAMthI Aje hayAta hoya evA saMpAdakonI uMmara ghaNI moTI che. emanI pachInI peDhInA madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA cimanalAla trivedI ke jayaMta koThArI jevA abhyAsIo paNa sitteranA thavA AvyA che. emanI pachInI peDhInA adhyApakomAM madhyakAlIna sAhityanA abhyAsa paratvenuM valaNa ochuM dekhAya che. A saMjogomAM gujarAtI pAThasamIkSApravRttine ugAravA kazIka nakkara vicAraNA karavAnI AvazyakatA che. A dizAmAM zuMzuM thaI zake te aMge keTalAka muddAo rajU karyA che? (1) pAThasamIkSapravRtti mATe eka madhyavartI saMsthAnI tAtI jarUra che. A prakAranI pravRtti karatI saMsthAo, yunivarsiTIonA pratinidhio hodAnI rUe A saMsthAnA sabhya hoya. A kSetranA adhikArI vidvAno A saMsthAnA mAnad sabhya hoya. makAna, sAdhano vagere mATe rAjya sarakAra sahAya kare. kAyamI sTAphanA pagAra para rAjaya sarakAra so TakA grAnTa Ape. graMthasaMpAdana ane prakAzananA kharca para pacAsa TakA grAnTa Ape ane bAkIno kharca saMsthA samAja pAsethI meLave. A to mAtra sUcana che. saMsthAno nirvAha vIgatano prazna che. e aMge sAmAnya abhiprAya meLavI yogya nirNaya thaI zake. mukhya vAta AvI saMsthA hovI joIe te ja che. jaina ke jenetara evA kazA. bhedabhAva vagara madhyakAlIna gujarAtI graMthonA saMpAdananI pravRtti A saMsthA hAtha dharI zake. (2) upalabdha tamAma gujarAtI hastapratonI saMkalita yAdI A saMsthA dvArA veLAsara karAvI levAmAM Ave. (3) navI peDhInA tejasvI adhyApako-zikSakone saMpAdanapaddhatinI vyavasthita tAlIma A saMsthA dvArA ApavAmAM Ave. adhyApaka-zikSakanI niyukti vakhate A saMsthAnA tAlIma pramANapatrano Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 eka abhivAdana-occhava, eka goSThi vadhArAnI yogyatA rUpe svIkAra karavAmAM Ave. (4) ema. phila. kakSAe madhyakAlIna sAhityanA abhyAsa ane saMpAdananI vyavasthA gujarAtanI dareka yunivarsiTImAM hovI joIe. je rIte bhASAvijJAnamAM anusnAtaka abhyAsa pachInA DiplomA abhyAsakramanI vyavasthA che te rIte madhyakAlIna sAhityanA abhyAsa ane saMpAdananA DiplomA abhyAsakramanI vyavasthA paNa thavI joIe. madhyakAlIna sAhitya bhaNAvavA mATenI adhyApakanI yogyatAmAM snAtaka kakSAe bhaNAvavA mATe DiplomA kakSAno ane anusnAtaka kakSAe bhaNAvavA mATe ema.phila. kakSAno A prakArano abhyAsa anivArya gaNAvo joIe. (pa) pAThasamIkSapravRtti mATe kamyuTarano viniyoga thavo joIe. A mATenI tAlImanI vyavasthA madhyavartI saMsthA dvArA karavI joIe. ApaNI tamAma hastapratone phUlopIomAM saMgRhIta karI levAnuM sUcana Aje thoDuM avAstavika ane avyavahAru lAgaze. paNa ekavIsamI sadInI pahelI paccIsImAM e eTaluM agharuM nahi lAge. A to mAtra dizAsUcana che. mukhya vAta to madhyakAlIna sAhityavArasAne sAcavavAnI ciMtA karanArAnuM saMkalpabaLa ekatrita thAya te ja che.