Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22. grAmodyoga kalpavRkSa che ApaNA dezamAM sAta lAkha gAmaDAM che ema kahevAmAM Ave che. gAmaDAmAM vasanAra bhAI-bahenone poSaka khorAka maLe to ja teo zarIre svastha rahIne potAno bApuko udyoga (khetIvADIno) barAbara karI zake. e udyoga to bAre mAsa cAlato nathI; tethI jayAre vakhata phAjala hoya-varasamAM ochAmAM ochA cAra mahinAno vakhata phAjala hoya ja che-te vakhate A grAmavAsIo jarUra grAmodyoga karI zake che ane AvA grAmodyoga dvArA teo kamANI karIne ThIka ThIka badalo meLavI potAne poSaka evI khorAkIpozAkI jarUra meLavI zake tema che. grAmodyogamAM prathama to gAmapUratuM kApaDa meLavavAnuM, cokhA tathA dALane chaDavAnuM, anAja vagerene khAMDavAnuM ke odhAvAnuM ane daLavAnuM vagere aneka gRhaudyoga che. amuka varganA loko mATe khAsa dhaMdhA jema ke ghAMcI mATe tala pIlavAnuM, darajI mATe kapaDAM sIvavAnuM, mocI mATe joDA sIvavAnuM, suthAra mATe ghara tathA khetI mATenuM rAcaracIluM banAvavAnuM, luhAra mATe loDhAmAMthI upayogI khIlA, saLiyA, sANasI vagere banAvavAnuM tathA koza, kodALI, pAvaDA, kodALA, haLanI koza vagere banAvavAnuM Ama paNa aneka grAmodyogo che. A uparAMta sAbu banAvavAno, kAgaLa banAvavAno, judA judA raMganI zAhIo banAvavAno vagere aneka vepArI udyogo paNa che. A badhA udyogo mATe mAtra tAlImanI jarUra hoya che. koI udyogomAM hAthathI calAvI zakAya evAM yaMtrarUpa sAdhano paNa jarUrI hoya che. A badhA gRhaudyogo ane grAmodyogo prajAne temanI lAyakAta pramANe zIkhavI devAmAM Ave ane zIkhavI dIdhA pachI zIkhanAranI pUrI nipuNatAnI khAtarI kya pachI te gRhaudyogo gharanA ja mANaso pAse karAvavAmAM Ave ane keTalAka grAmodyogo amuka amuka varganA lokone sArI rIte zIkhavI devAmAM Ave
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAmodyoga kalpavRkSa che * 191 ane zIkhanAranI nipuNatAnI khAtarI meLavyA pachI te te loko pAse paNa te te udyogo karAvavAmAM Ave to tamAma lokone ThIkaThIka kAma maLI zake che ane te dvArA te loko potapotAno nirvAha sukhe jarUra karI zake che. e rIte sau koI potapotAnuM jIvana tejasvI rIte AnaMdapUrvaka jarUra calAvI zake che. Ama thavAthI gAmamAM bekArIne sthAna maLavAnuM nathI, ane loko potapotAnA udyogasara hovAthI gAmamAM bIjAM dUSaNo pesavAno saMbhava ghaNo ocho che. e vAta dhyAnamAM jarUra rahevI joIe ke udyoga karanAra dareka puruSa vA strIne ThIka ThIka mahenatANuM jarUra maLavuM joIe. A mATe dalAlanI jarUra na rahevI joIe. A bAbata gAmanA udAravRttinA mahAjana lokoe barAbara takedArI rAkhavI joIe. to ja upara jaNAvelA gRhaudyogo ke te te varganA udyogo vA kArIgarIvALA udyogo barAbara nabhI zake, ane to ja gAmaDuM potAnuM teja sAcavI zake ane gAmaDAnI prajAne koInA paNa mo'tAja banIne rahevAno vakhata na Ave. gAmaDAmAM A prakAre judA judA udyogo pAMgare ane poSaNa pAmI daDhamULa thAya to pachI loko potapotAnA dharmane anusarIne Izvarabhajana jarUra karI zake ane sau bhegA maLIne kathAkIrtana paNa karI zake vA sAMbhaLI zake. udyogo puSTa thayA hoya to utsavo, AnaMdapramodanAM nirdoSa sAdhano ane nAnAmoTA tahevAra upara meLAo, saMmelano ane nAnA prakAranA vArtAvinodonI goThIo paNa sahaja thavA lAge, niyamita udyogo karavAthI AtmazraddhA paNa vadhavA lAge ane ema thatAM paraspara prema, mAyA, sahakAra vagere mAnavanA pArasparika guNo paNa pedA thAya. AvuM thatAM mane lAge che ke UMca jAta ane nIca jAtanI kalpanA ApoApa dUra thaI jAya. gAmanA saMskArarakSaka ane susaMskArapoSaka mahAjanoe prajAnI keLavaNI tarapha pUratuM dhyAna rAkhavuM joIe; eTaluM ja nahIM, paNa niraMtara jAgrata rahIne susaMskAronI rakSA thAya te vize barAbara kALajI karavAnI jarUra samajavI joIe. A mATe udyogapoSaka keLavaNInI yojanA avazya karavI ghaTe. nAnapaNathI ja bAlaka-bAlikAone udyogapoSaka keLavaNI apAvI joIe. sudAmAjI ane zrIkRSNajI pote lAkaDAM kApavA jatA e udAharaNa sAme rAkhIne zikSaNa saMsthAmAM bhaNanArAM bALako tathA bALAoe potapotAnAM jIvana samRddha karavA sAru potapotAnI zALAnAM upara mujaba judAM judAM kAma
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 * saMgIti upADI levAM joIe. zALAno kacaro sApha karavo, bArIbAraNAM jhApaTIne cokhkhAM karavAM, pIvAnA pANInAM mATalAM dhovAM, pANI pIvAnA pyAlA vagere sApha karavA, zikSakone besavAnAM Asano tathA vidyArthIone besavAnA Asano dhyAna daIne sApha karavAM. jema jema zikSaNa vadhatuM jAya ane chAtra tathA chAtrAonI uMmara vadhatI jAya tema tema udyogo paNa badalAtA rahevA joIe ane tenAM sAdhano paNa zALAmAM upalabdha hovAM joIe. dhAro ke sAtamA-AThamA dhoraNanA vidyArthIonI zALAmAM eka bAraNuM vasAtuM ja nathI vA vasAveluM eka bAraNuM UghaDatuM ja nathI, to zikSake Ama thavAnuM vaijJAnika kAraNa vidyArthIone samajAvavuM ane pachI e kAraNane dhyAnamAM laIne e bAraNuM ughADavAnI vA e bAraNAne vAsavAnI hakIkata samajAvavI, vidyArthIo dvArA ja bAraNuM ughaDAvavuM joIe ke vasAvavuM joIe. AthI jema moTA vargomAM Ave ane pachI to vidyArthI vinayamaMdiramAMthI mahAvidyAlayamAM jAya tyAre vaLI bIjA bhAre mahenatavALA tathA buddhikauzalya dvArA kaLAkArIgarIvALA udyogone paNa kramazaH sthAna apAvuM joIe. A mATe zikSako paNa akSarajJAna uparAMta te khAsa udyogomAM pravINatA prApta karelA hovA joIe. * Ama vidyArthIone akSarajJAna, gaNitavidyA, pustakamAM ApelA pAThone samajavAnI zakti, pATho samajyA pachI te aMge vidyArthInI potAnI kalpanAzaktinI khilavaNI, jijJAsAnI vRddhi ane vAraMvAra prazna-pratiprazna karavAnI zakti vagere guNo vidyArthImAM khIle e jAtanI zikSaNapaddhati nirmANa thavI joIe. AjanA zikSakono, prophesarono tathA AcAryono ane vidyArthIono mane potAne je thoDo anubhava che te pramANe huM jaNAvI zakuM tema chuM ke koI zikSaka ke prophesara vA AcArya bhAgye ja vidyArthIonI jijJAsA vadhe, prazna-pratiprazna karavAnI zakti vadhe, temanI svataMtra kalpanAzakti vadhe te mATe jAgRtabhAve prayAsa karato haze. A mATe AgaLa jatAM jo mAbApo ke vidyArthInA vAlIo potAnAM saMtAnone eTaluM ja pUchavAnI takalIpha le ke zALAmAM ke mahAvidyAlayamAM roja thatI prArthanAno artha vidyArthIo samaje che kharA? vA roja thatAM AcAryonAM prAthamika prAraMbhika pravacanono Azaya mahAvidyAlayamAM bhaNanArAnA khyAlamAM Ave che kharo ? atyAre zikSaNa vagovAI rahyuM che ne sau koI zikSaNa tarapha napharata dharAvatA thaI gayA che tema chatAM zikSaNanA DhAMcA ghaDavAnuM
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAmodyoga kalpavRkSa che - 193 kAma jemanA niyamana nIce thAya che teo A napharatapAtra zikSaNane badalavA kaMI vicAra kare che ke kema te aMge kazuM jANavAmAM AvatuM nathI. rogIno roga jaNAya che chatAM te mATe auSadhanI vyavasthA na thAya to e roga zI rIte maTe? ane Ama thavAthI vidyArthIomAM asaMtoSa pedA thAya ane pachI to capaLa vidyArthIo konA aMkuzamAM rahI zake? ahIM je gRhaudyoga ke grAmodyoga vagerenI vAta karelI che teno mULa pAyo udyogapradhAna zikSaNa upara che. pUjaya gAMdhIjI kahetA hatA ke zALAno keTaloka kharca to zALAmAM cAlatA udyogo dvArA pedA thavo joIe. paNa Ama to tyAre ja bane ke jayAre udyogapriya, tejasvI ane sAhityapriya zikSako tathA adhyApako zikSaNa saMsthAne maLI zake. Ama thAya ane zikSaNa udyogalakSI thAya ane akSaralakSI ochuM rahe to ja kAMIka navInatA Ave. atyAre vinayamaMdiromAM je vijJAna zIkhavavAmAM Ave che te dvArA vidyArthI zuM samaje che ? ane vyavahAru rIte teno zo upayoga che te koInI samajamAM Ave che kharuM ? koI videzanuM ke koI zikSaNa saMsthAnuM anukaraNa karIne Apato zikSaNano DhAMco banAvIe te kyAM sudhI ApaNI zaikSaNika jarUriyAtone sAdhavA samartha nIvaDe e jarUra vicAravuM joIe. upara kahyuM tema gRhaudyoga ke grAmodyoga jarUra kalpavRkSarUpa che paNa te aMgenI zikSaNayojanA barAbara na hoya to bicAruM kalpavRkSa to Akhare vRkSa ja che. eTale mArI namra vinaMtI che ke jo gAmaDAMne tejasvI banAvavAM hoya, Atmanirbhara jovA icchatA hoIe to dezanA vartamAna sUtradhAroe ane dezanI prajAnA saMskArarakSakoe prathama zikSaNamAM ja AmUla pheraphAra karavAno koI vicAravimarza karIne tenI yojanA karavI ghaTe. vaLI, bIjI eka vAta e che ke sadAcArI samAjano pAyo paNa zikSaNa ja che. jo zikSako, adhyApako ane AcAryo vidvattApUrNa hovA sAthe sadAcAraparAyaNa, avyasanI ane saMyamI sAMpaDe to zikSaNano raMga ja pharI jAya ane vidyArthIono svabhAva paNa ApoApa badalAI jAya. Ama thAya ane e rIte zikSaNano tathA ucca zikSaNano prabaMdha thAya to ja zikSaNa sAthe cAlatA udyogo kAryasAdhaka bane ane kalpavRkSa thaI niraMtara phaLadAyI nIvaDe. - akhaMDa AnaMda, Dise. - 1975