Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI giranAra cenna parivADI saM, madhusUdana DhAMkI-vidhAtrI vorA ujajayantagirinAM maMdire anulakSe racAyelI caityaparipATIemAM mAhitInI daSTie A eka bahu ja kimatI caityaparipATI che. agAu prakAzita thaI cUkela, bRhatapagacchIya "ratanasiMhasariziSyanI, ane "somasuMdarasUrinA parivAranA "ratnazekharasUriziSya hemahaMsanI "giranAra tIrtha mALA"mAM apAyelI vAtanuM AmAM samarthana hevA atirikta keTaluMka vizeSa spaSTIkaraNa paNa che, ane anya koI paripATIkAre nahIM jaNAvela evI navIna hakIkata paNa che. kartA potAnuM nAma pragaTa karatA nathI; paNa koI "saMdhavI zavarAja"nA saMdhamAM Avela muninI A racanA hoI zake te taka chevaTanI eTale ke 41mI gAthA parathI thaI zake che. saMprati racanA lA.da.bhA.saM.vi.paM.nA munipuNyavijayajI saMgrahanI prati kramAMka 2970 uparathI utArI che. mULa pratimAM je ke racanA saMvata ke lipI saMvata darzAvyo nathI; paNa bhASA ane vastunI daSTie sAMprata kRti paMdaramA zatakanA uttarArdhanI jaNAya che, jyAre pratinI lipI sattaramAM zatakanA uttarArdhathI purANI lAgatI nathI. prAraMbhamAM yAtrI-kavi devI "aMbikA" ane "sarasvatIne smarI, nemijina"ne vaMdanA daI, Ujaligiri' (ujajayantagiri)nA jiNavarane sAnaMda stavavAno nirdhAra jAhera kare che: (1). A pachI "giranAranI taLeTImAM Avela vizALa evA "junagaDha' (jUnAgaDhaHjINudurga uparakeTa)ne ullekha karI, tyAMnA "salaSaprAsAda' (zreSThI "salakSa' kArita jinAlaya)mAM jahAra karI, usavaMsa (osavAla vaMza)mAM janmela "samarasiMhe uddhArAvela, tijalapuri (tejapAla sthApita tejalapura" zahera) pAzvane namaskArI, "saMdhavI dhuMdhala'nA prAsAdamAM "Adi jinavara'ne jahAravAnuM kahe che: (2-3). te pachI dharaNiga vasahI" ("jIrNa durgamAM hatI)ne mahAvIrasvAmIne vaMdavAnuM kahe che. ane prastuta vasahImAM DAbI bAjune "bhadraprAsAda' zreSThI "pUnige' karAvyAnI noMdha kare che. (4) A pachI "lakharAje' utsAhathI karAvela "khamANAvasahI'mAM pittaLanA jinanAtha "risaphesara (RSabhezvara)ne pUchae tema jaNAve che. (5). - have girivara (giranAra) tarapha saMcaravAnI vAta kare che. tyAM ("vastrApathakSetramAM rahela) dAmodara', "sovanarekha" (narekha) nadI, ane "kAlamegha kSetrapAlane ullekha kare che (6). e pachI AvatI nisaga. zobhAnuM varNana gAthA 7mAM kahe che. A pachI (maMtrIzvara) udayana putra bAhaDe (maMtrI vAbha) visalapurI tresaTha lAkha kharacIne "pAja' karAvyAnuM kahe che. (). pAje caDatAM pahelI UsavA sonI padamanI parava' (paraba), bIjI Ave paravADa'vALAnI, te pachI hAthI vAMkImAM "rAyaNa vRkSa nIce vizrAmI, trIjI dhuli parava' te "loDa nAyakanI, te pachI "mAMkaDakuDI kane "mAlIparaba' javAnuM. (9-11). te pachI sApaNanI vAMkIcUMkI vATaDIe AgaLa vadhatAM "silakhaDakI ane te pachI bIjI khaDakI AveH (12). ne tyAra bAda pAMcamI "suvAvaDInI paraba. ne tyAMthI jamaNe hAtha tarapha sahasaviMda guphA" hevAnuM kavi-yAtrI nedhe che. (13). te pachI AgaLa cAlatAM DAbI jamaNI bAja tAraNo" ane "AMcalIyA prAsAda' (aMcalagacchIya jinAlaya) najare paDavA mAMDe che. A pachI pahelI Li' ane bIjI paLane ullekha kare che. (14-15). A pachI yAtrAkAra tIrtha nAyaka bhagavAna neminAthane dehare pahoMce che. ane tyAM chatra sAthe
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zrI giranAra catta parivADI cAmara DhALatAM paMca zabda vAditra vagADatAM saMghavI praveze che ane bhaMgala-bherinA gaganabhedI nAda, Dhola-daranA haDahaDATa, ne tyAM vAgatA nirANa" ane kanyAo dvArA gavAtA dhavaLamaMgaLane kAvyamaya bhASAmAM ullekha kare che: (16). sau pahelAM "melAsAha"nI derImAM jinadharmanAthane namI, (pazcima bAjunA) mULadvAranI sAmA rahela "savAlAkhI cukIdhAra' - jemAM "vastige" ("vastupALa') sthApela -"nemIsaranA biMbane vAMdhI pAzvanAthanI deharI (vastupALa kArita staMbhanapurAvatAra)ne praNamI (mULanAyakanA maMdiramAM praveze che): (17). "neminAthane nihALyA bAda teraNa' vadhAvI, dAna daI, "pAumaMDapa (pAdukA maMDa5) AvI, (tyAMthI) neminAthane zirasaha namI, traNa bAra dharAvatA ("gUDhamaMDapavALA) prAsAdane pradakSiNA daI, (pharIne) dAna daI, vividha phaLaphUla sAthe (pharIne) "jina'ne bheTavAnI vAta kare che: (18). te pachI adhukaLe page (neminAtha') devanI pUjA karI jethI mAnava janama saphaLa thAya, pachI "gajapadakuMDamAM snAna karI deI karI (pharIne neminAthanA) prAsAde AvyA ane nhAvaNa-mahatsava karI, kesara-caMdananI arcanA karIe tema kavi kahe che: (19). te pachI "agara'nI pUjA racI "ratana" ("ratna zrAvaka') dvArA sthApita "nemIsara'nI sevA karI, "bhamatI"mAM "catya paripATI" karI, "raMgamaMDapa" (gUDhamaMDa5)mAM rahela jiNavarane pUcha, dharamazALAnA maMdiramAM vaMdanA daI, pachI "apApAmaDha' jaIe tema yAtrIkavi umere che: (20). (A "apApAmaDha'mAM) gaI covisI, (bIjA) sAta tIrthakarane pUcha pApakSaya karI, AThamuM (neminAthanuM) biba bappabhaTTasUrie traMbAvatI (khaMbhAta)mAM (manTa baLe AkaSI) (abhigraha dhAraNa karela) AmarAjane vaMdAvela (te ahIM giranAra para lAvela biMbane namI), (21) pittaLanA neminAthanA biMbane pUcha, pachI (mULaprAsAdane pharatI rahela) maMtrIzvara vastupAle karAvela 72 deharIomAM pUjA karI tyAMthI nIkaLI vastupALe karAvela traNa devaLanI racanAvALA lAkho rUpiyA kharcIne karAvela zatruMjayAvatAra AdinAthane juhArIzuM (22). tyAM DAbI-jamaNI bAjue rahela gajarUDha vastupAlatejapAla tathA (vastupAla pitAmaDa) sema (manvI) ane pitA (maMtrI) AsarAja che. manamohaka putaLIo jotAM tRpti thatI nathI; vaLI tyAM (DAbe paDakhe) aSTApadamAM rahela 24 jinavara ane jamaNI bAjue rahela sametazikharamAM 20 jina jaIzuM (24). te pachI gevinda zreSThie sthApela jIrApalli (pArzvanAtha) pUcha kaLIyugane saMtApIzuM. tyArabAda AgaLa saMcaratAM (khaMbhAtanA) zrejhI zANa ane bhUbhavanA prAsAde (mUlanAyaka) vimalanAtha tathA pArzvanAthane stavI tene raLiyAmaNe mukhamaMDapa joIzuM (25). (A maMdiramAM) pittaLamaya sarasa biMba che ane maMdira kaMcana - balAnakanI upamAne lAyaka che. A pachI samarasiMhe udArAvela kalyANayanA maMdiramAM traNa svarUpe virAjamAna nemikumAra che ne staMyukta meghanAda maMDapa (26) tema ja jagatI paranI bAvana deharIe jaI haraDe harakhAya che. (A maMdiranA) (dakSiNa taraphane) suMdara bhadra prasAda mAladeve karAvela ne ratnadeve pittaLanuM moTuM biMba karAveluM. pazcimane nAmI bhadra-prAsAda hAjA zreSThIe karAvela ane uttara bAjune (27) zreSThI sadA tathA zreSThI vAsa (rAje) karAvela. have kharatara vasahI tarapha AvIe. A lavasahI) sAdhu narapAlanI sthApelI che. temAM (jina)vIranuM tAraNayukta pittaLanuM biMba che. ne AjubAju zAMtijina tema ja pAzvanAthanA pitaLanA vakhANavAlAyaka kAusaggIyA che (28): ahIM raMgamaMDapa(nI chatomAM) nAgabaMdha ane paMcAMgavIra jatAM ane maMDapamAM pUtaLIo pekhI mana prasanna thAya che. maMDapa mULa "mAlA khADa' 5ra karela
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI-vidhAtrI vaza 135 che. tyAM jamaNI bAju bhaNazALI jene karAvela aSTApada (bhadraprasAdamAM) (29) ane DAbI bAju dharaNazAhe karAvela (bhadraprasAdamAM) suprasiddha sametazikhara (nI racanA) che. (ahIMthI nIkaLI AgaLa jatAM) adbhUta mUrti, candraguphA, pUrNasiMhavasatI, sumatijina, vraja zreSThie sthApela suMdara hamasara (30), semasiMhe - varade mUkAvela sAraMga-jinavara, te pachI kharataragacchIya zreSThI jeThA kArita manahara vasatI, ane candraprabhajina pUjI, nAgajhara-morajharanA be kuMDa joI, pUrNasiMha kekArIe sthApila 72 jinAlayayukta zAMtinAtha prAsAdamAM namI (31), indramaMDape indramahatsava karI, tyAM nima derImAM darzana karI (32), gajapadakuMDa (paranA AThabiMba ), sAMkaLIyALI pAja, chatrazilA thaI (33) prAtaHkALe abikA(nA zikhara) tarapha javA ravAnA thAya che. rastAmAM caMdraprabha jinavaranI stuti karI, siddharAja (zreSThIe) uddhArAvela (vastupAla mantrakArita) kapada yakSa tarapha jaI, tyAMthI cakrI bharate karAvela(ne maMdire) ArAdhI, rAmaDuMgaranI be deharIe thaI, rAjamatI tarapha vaLe che (34); rAmatInI guphAmAM nemi-virahamAM kaMkaNa bhAMgI (sAvI thayelI rAmatInI pratimAnA darzana karI, tyAMthI nIce dekhAtA zivAdevI putra (neminAtha)nA udayazekhara kalazayukta maMdiranI vAta karI (35), have digambara sampradAyanA koTaDI - vihAra tarapha jAya che. tyAM zreSThI pAtAe karAvela pittaLanA AdinAthane namI, bhAvasAra DAhAvihAra (zvetAmbara)mAM ajita jinezvarane namI, zreSThI lakhapatie karAvela caturmukha prAsAdamAM jinavaranI pUjA karI (36), gaMgADe gaMgAnA devaLamAM indra sthApela jinavaranuM dhyAna dharI, te pachI gaNapati ane rathaneminI derImAM namI, cittara sAhe karAvela aMbikAnI pAja para caDhI (37), cIttaDA pUnAe karAvela ane sAmala zAhe uddhArAvela aMbikAnA prAsAdamAM namI, tyAM saMdhavidanavinAzanA bhagavatI aMbikA (samenanI) paMcamUti samakSa zrIphaLa dharAvI (38) have avalokanA zikhara para caDI tyAMthI sahastrA>>vananuM nirIkSaNa karI, ane tyAMthI nIce dekhAtA lAkhArAma tathA sAme zAmba ane pradyumna zikharane dUrathI namI temaja pradyumna zikhara para rahela siddhi - vinAyaka tema ja adaSTa rahela kaMcana - balAnakane nirdeza karI (39), neminAthanA maMdira para yAtrI Ave che. tyAM IndramAla paherI indra mahetsava karI dAna daI, suvarNanA jhaLahaLatA kalazavALA e sajajanavihAranA (vAstuzAstrokta) pRthvIjaya prAsAda para vaja caDhAvI (40) yAtrI-kavi kahe che ke jayasiMha siddharAje garavA giranAranA taLa paranA prAsAda banAvavA pAchaLa 5,72,00000 vIsalapurI (dramma) khacIne pitAnI ' kIrtine saMcaya karyo. prasiddha evA saMdhavI zavarAje (neminAthanA) bhavane kanakakaLaza ane devaja sthApI yaza lIdho. je ekacittathI jinavaranI (mAla?) nitya sAMbhaLe che tene tIrthayAtrAnuM ghaNuM phaLa maLe che (41). A caitya paripATImAM paMdaramA zatakamAM thayela bAMdhakAma saMbaMdhamAM anya giranAra saMbaddha paripATIemAM nahIM dekhAtI ghaNuM ghaNuM navI hakIkata neMdhAyelI jovA maLe che. jemake aMcalIyA prAsAda, (tAraMgAtIrthanA uddhAraka) goviMda zreSie karAvela charApali - pArzvanAtha, lakhapati zreNIne caturmukha prAsAda, digambara pAtAvahI, ane tenI bAjunI zvetAmbara DAhAvasahI, cittara sAhanI karAvelI aMbAjInI pAja, ityAdi. to bIjI bAju ahIM karAvela beeka vAto jUnI hakIkato sAme rAkhatAM tazyapUrNa jaNAtI nathI. jemake neminAthanA maMdirane pharatI devakulikAe vastupAla manvInI banAvela nahatI. mULa maMdira I. sa. 1129mAM pUrNa thayA bAda A devakulikAonA chAdya tathA saMvaraNa I. sa. 1159mAM pUrNa thayAne zilAlekha tyAM che; ane neminAthanA maMdiranA bAMdhakAmane lagate kharca AtyaMtika atizayoktipUrNa havA uparAnta "vIsalapurIya kerInuM siddha rAjanA samayamAM calaNa hovAnuM kahevuM e to kAlAtikrama ja che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI giranAra caitya paripATi samarIya aMbika sarasatI, vaMyi nemi jiSNu da Ujaligiri jisavara-thaNua, hIii dharI ANaMda zrIgirinAraha talahuTIya, jUnUgaDha sivazAla salakha-prasAdi juhArIie, tijalapurinu pAsa samari siMdhi UdhArM kIu, usavaMsa avayAra tu saMdhavI dhaMdhala taNuka e, jiSNuhari Adi juhAra dharaNigavasahI vaMdIi e, svAmIzrI mahAvIra DAbaI bhadraprAsAda tihu pUrniMga guNuga'bhIra khamANA visahI kAravIya lakharAja dharIe UchADha pItalamaI prabhu pUI e, risahesara jiSNunAhu huvigirivarabhaNI sAMcaryAM e, dAmeAdara vilAsa seAvanarekhanaDhI-kanhaI e, kAlamegha kSetrapAla rAyaNi AMkhA AMkhalIya, vanasaI bhAra ADhAra mAra madhura-sara seAhutI e, giri pAkhali vana khAra pAja karAvI seAhulIya, methi uDDayana sAkha mahuDa vIsalapurIya tihAM, vecA trisaDhi lAkha UsavAla seAnI padamataNI, pAI paDhuilI parava parava bIjI peAravADa taNI, vIsa bhIma kirisa garva hAthI va ki jhIli dIsarca, rAyaNi rukha vizrAma trIjI dhulIya parava leADAyaganI abhirAma trihU' salaurI cAhatAM e lAgai sIaNu vAu mAMkaDakUDI-kanhiI cauthI, mAlIparavai jAu vAMkI cUMkI vATaDI aliIlI sApala jema varatitta silakhaDakI paraI e, bIjI khaDI tema pAMcamI parava sUAvaDIe, valI akhara i jAtAM jimaNuI sahasabiMda guphA bhaNI dau ke Thi DAkhA-jimaNA tArA e, A gama AMcalIyAprAsAda paDhuilI pAli pA(pe)satAM e, sahIara kIjaI sAda sabhakara navalakha jiharu e, paisata bIjI pAli devalAka sArUM karaI e, saMghavI biThA Uli. 3 4 7 9 10 11 12 13 14 15
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI - vidhAtrI vArA 18 [vastu] nemipratimA nemipratimA leIa Avati chatracAmara siri DhAlII, pacazabda-vAjiMtra vAjaI, paisAru saMghavI huI bhuMgala-mera--aigini gAjai, Dhola-dadAmAM daDadaDI vAjai guhira nIsAMNu, dhavalamaMgala bAlA dei, arIyaNu paDaI parANu 16 [DhAla] melAsAhu taNI deharII, dharmenAthanaI namatAM jaII mUla dvAri thAkaNu e, sAhamI savAlAkhI cukIdhara vastagi thApiu tihAM nemIsara praNamu pAsa" deharIa nemi nihAlI teAraNa vadhAvu, dAna deI pA-'Dipa vau neminAtha sira nAMmII e, trivAI prAsAda pradakSINe dAna deI je huI vacakSaNu, phUlale jina leTIi e pUja racIna agara Ukhevau ratana-thApita nemIsara sevau adhUlaka pAye pUjyA deva, mAnava-janama saphala huu heva gajapaa-DisanAMna karu, dheti karI AvyA prAsAdi nhavaNu-maheAchava kIu navanAdi, kesara-caMdana caracII e 19 bhamatI caitrapravADi karau raMgamaMDapi jivara pUchajaI dharmazAlA caiitya vaMdana kIjaI, apApAmaDhi jAii e atIta cavIsI sAta tIrthaMkara te pUjII pApa-kSayaMkara ATham biMba traMbAvatIya, AmarAyanaI te vaMdyAvika apabhaTTasUri tihAM aNuAvuM, arineminai deharaI e 17 18 20 21 havaI pIttalamaI diga`khara jiMkha nemitaNuM pUjau avilaMba khari deharI pUI e triNi tAra vastagi inheiM kIdhI Adila bhAmaNi traNi prasidhI, lAkha lAkha dhana vecIu e 22 137
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zrI giranAra caya paripATi vastIga kIdhu seji-avatAra AdIsaranaI karuA jehAra giru pItala biMba namu DAbA-jimaNA gayavara biu vastagijugarI teu sema anaI AsarAja achaI 23 raMgamaMDapi nava-nATaka sehaI patalIe apachara mana mohaI jetA tRpati na pAmaI e, aSTApada jiNavara cauvIsaI jimaNaI sameta sihari jiNa visaI, vaIrA deharI jeII e 24 jIrAulau gaIAgari thApiu, te pUjI kaliyuga saMtApya cetra-pavADiI sAMcaryA e, zAMNAgara bhUMbhava prAsAda vimala pAsa thaNau saruu sAdi, mukhamaMDapa rulIemaNuka e 25 sAva pItalamAM biMba vakhANuM kaMcaNa balANa upama ANuM kalyANatraya pikhII e, samarasiMha kIdhu udhAra triharUpe chaI nemikumAra, meghanAda maMDapa sadhara jagatii bAvana deharI dIsaI jiNavara jotAM haIDauM hasaI mAladeva taNuka bhadra bhalau, ratanadeguru pIttalasAmi pazcima bhadra hAjAnaI nAmi, uttaradasi bhadra varNavra e 27 sadaIvacheraI te karAvi havaI kharataravasahIbharyuM Avila " narapAlasAhanI thApana e, sataraNa pItalamaI vIra zAMti-pAsa chaI sAcau zarIra, kAsagIA pIttalataNa e 28 raMgamaMDapi nAgabaMdha nihAla pUtalIe maMDapi mana vAlI paMcAMgavIra vasekhII e, mAlAkhADaI maMDapa jANu jimaNuI aSTApada) vakhANa, bhaNasAlI gaI kI e 29 DAbaI sameta sahira prasIdhu te paNi dharaNaI sAhi kIdha
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI - vidhAtrI re 138 33 adabada mUrati caMdragapha, punivasahI sa(su)mata jiNesara vayajAgari thApiu alasara, homasara rulIAmaNuM 30 somasIvarade sAraMga jiNavara kharatara jeThAvasahI maNahara caMdraprabhajina pUjaI e, nAgajhari merajhari be kuMDa cAhu bahuttiri jilaI zAMti ArAhu, punaI koThArI thApIuM e 31 iMdramaMDapi huI Idra-mahAchava pUnima deharI dIsaI abhinava vaveka saM. nemi namu, mAMsa khamaNa manaraMgi kIdhuM cihuM colasuM aNusaNuM sIdhau, sahuDAde caukI-kanDaI e 32 gajapadakuMDi urI chaI aSTa teha paraI chaI kaMDa vizaSTa saMkala pAI chatrasila [vastu havaI cAlau havaI cAlau bhaNIe aMbAvi bhANa mUrati guru jiNaharaI caMdraprabha jiNavara thaNI jaI sIdharAja uddhAra kIuM, kavaDajakSa deula bhaNI jaI marudevyA mayatrala AjuhI bharathusara saMjata rADA(? rAma) DuMgara heta ?) deharI rAjamatI supara 34 DhAla rAjamatI prAsAda tali gapha mAhi paDatI zaMbhamUrati jeu nemi viraha-kaMkaNa meDatI kUkUkAjala-vana tihAM nIkaraNa jharaMtI udayazekhara vIra kalasa zivAdeula dIsatI 35 havaI cAlyA digaMbaru e, koTaDIo vihAra pAtAnaI pItala taNuu e, AdinAtha jahAru bhAvasAra DAhA vihAra namu ajita jiNesara caturmukha lakhapati taNu e, pUchajaI jiNavara 35
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 37 38 zrI giranAra caya paripATa gaMgAkuMDi gaMgadeula jaI naI jAu mahitI ANa devarAja taNau, jiNahara jina dhyAu gaNapati rahinemi deharI e, doI aMbika pAja cIttarasAhi karAvau e, kIdhuM avicala kAja cIjuDA punAtaNauNa aMbAI prasAda te sAMmalasAhaI udhariu e, betra vasatA nAda paMcamUrati aMbikataNI e. namatAM dukha nAsaI phala-nAlIure bheTII e, saMgha vighana viNasaI hiva avaleNa sahira(sihara) caDI sahisAvana pakhuM lAkhArAmI kaNayarI e, siddha deharI dekhuM sAmi-pajUna navi bela, sidhavaNAyaga vakhANa kaMcaNabalANuuM jihAM chaI e, paNi ThAma na jANuM 39 nemi bhUyaNi valI AvIyA e pahiraI IndramAla, Indramahechava dAna daI dhaja caDai vizAla, hemakalasa daMDa jhalahalaI e sAjaNa vihAra pRthvI jaI prAsAda tali giruu giranAra 40 lAkha bahuttiri pAMca keDi visalapurI vecI siddharAya jesaMgadevi nija karati saMcI vIrAhu saMghavI sajANa zavarAja prasIdhaG kanaka kalasa dhaja Thaviya bhUyaNi jiNi jasa lIdha9 ekamanA nitu suNaI e eha jiNahara-mAla tIratha yAtrA taNue phala heI vizAla iti zrI giranAra ceva paravADi saMpUrNa samAptaH kalyANuM ca | 41.