Ganeshvrat Katha

Catalog link: https://jainqq.org/explore/020337/1

Page #1

Page #2
Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir श्रीगणेशायनमः॥ ॥अथद्वादशमासगगेशव्रतकथालिरव्यते॥ // ऋषयउचुः॥ ॥दारियशोककुष्ठाये पीडितैश्चैववैरिभिः॥राज्याचष्टनेपैःस वैःक्रियतालेशभाजनैः॥१॥धनहींनैर्जनैःस्कंदसर्वोपद्रवपीडितैः॥वियापुत्र गृहावष्टैरोगयुक्तैःशिवार्थिभिः॥२॥किंकर्तव्यंवदोपायंपुनाक्षेमसिहय।। / / स्कंदउवाच॥ ॥शृणुध्वमुनयःसर्वेयत्पृष्टाहंव्रतंशुभम्॥३॥येनव्रतेनसंकष्टा त्तरतिविमानवाः॥व्रतराजमहापुण्यनराणांसिद्धिदायकम् ॥४॥नारीणांच विशेषेणपुत्रसौभाग्यवर्धनम्॥यत्कृतंपांडुपुत्रेणधर्मराजेनधीमता॥५॥रा ज्याचष्टेनचारण्ये चातृभिश्चनरोत्तमः॥अरण्येवर्तमानस्यकृष्णेनकथितंपुरा ||आत्मकष्टविनाशायतच्छृणुध्वंद्विजोत्तमाः॥६॥ ॥युधिष्ठिरउवाच॥ // For Private and Personal Use Only

Page #3
गन प्रा. केनोपायेनदेवेशसकष्टादुद्धराम्यहम्।। मुक्तोभवेयंतदहिसर्वज्ञोसिगदाधर // // कथा // 7 // ॥स्कंदउवाच।। ॥कृतप्रश्नोहषीकेशःप्रोवीचेदंयुधिष्ठिरम्॥प्रय तप्रांजलिंधीरंप्रार्थयतंमुहर्मुहः॥॥ ॥श्रीकृष्णउवाच॥ ॥अस्तिगु त्यतमंराजतंसर्वार्थदायकम्॥ यन्मयाकथितंपूर्वनकस्यापिनरोत्तम॥९ ॥पुरारुतयुगेराजन्हिमाचलसुताशुभा॥तपस्तेपेवनभूरिनदृष्टःशंकर पतिः ॥१०॥तदासस्मारहेरंबंगणेश हिमजातुसा।तत्क्षणादागतंदृष्ट्वागणेशपरिप च्छति॥११॥तपस्तप्तमहाघोरंदुर्लभरोमहर्षणम्॥नप्राप्तःपार्वतीकांतोगिरी शोममवल्लभः॥१२॥संकष्टनाशनंदिव्यंव्रतनारदउक्तवान्॥त्वदीयंतहतंतत्त्वा कथयस्वपुरातनम्॥१३॥तच्छुत्वापार्वतीवाक्यसंकष्टतारकशुभम्॥प्रीत्या For Private and Personal Use Only

Page #4
कथितवान्देवोगणेशःक्षिप्रसिद्धिदः॥१४॥ ॥श्रीगणेशउवाच॥ ॥व्रत |मारभमेपुण्यसंकष्टव्रतराजकम्॥तेनतेभवितासिद्धिरन्यस्यापि भविष्यति॥ ॥१५॥श्रावणेकृष्णपक्षेतुचतुर्थ्याचविधूदयतिस्मिन्दिनेव्रतंग्रात्यंसंकष्टारख्या सुरेश्वरि॥१६॥प्रातःशुचिर्भवेत्सम्यग्दंतधावनपूर्वकम्॥निराहारोस्मिन्दिवसे यावञ्चंद्रोदयोभवेत्॥१७॥मोक्ष्यामिभोजयित्वातुगणेशंशंकरप्रियम्॥एवं संकल्प्यचादौतुस्नानंशुक्लतिलैर्जलैः॥१॥आदिकंतुविधायुवंपूजामेकुरू सवते॥यथाशक्त्यातुसौवर्णीप्रतिमासंविधीयते॥१९॥सौषर्णराजनेतामा मयेवाऽथशक्तितः।कुंभपूर्णजलेपूर्वदेवंतत्रैवनिक्षिपेतु॥२०॥शोभितेस] न्यसेत्तुंभेपानेवस्नसमन्विते॥पद्यमष्टदलंकृत्वापायारथपूजयेत्॥२१॥ For Private and Personal Use Only

Page #5
ग-त्र षोडशैरुपचारैश्यभक्तिभावसमन्वितैः।।लंबोदरंचतुर्बाहुत्रिनेत्ररक्तवर्णकम्।। कथा. २२॥नीलवर्णतुशोभाढ्यं प्रसन्नास्यविचिंतयेत्॥आवाहनंगजास्यायविनराजा श्रा. यचासनम्॥२३॥पाचंलंबोदरायेतिचार्यशंकरसनवे।।उमापत्रायचस्मानंवक्र तुंडायचार्चनम्॥२४॥शूर्पकर्णायवस्त्रंचकुन्जायेत्युपवीतकम्।।गंधंगणेश्व रायेतिपुष्पं विनाविनाशिने ॥२५॥विकटायेतिवैधूपूवामनायेतिदीपकम्॥नै वेद्यसर्वदेवायफलंसर्वातिनाशिने॥२६॥विघ्नहरैचतांबूलंधूम्मायेतिप्रद क्षिणाम्॥देवेशायनमस्कारंनमस्कृत्वाक्षमापयेत्॥२७॥एवं पूजाप्रकर्त॥ व्याषोडशैरुपचारकैः॥नानाभक्ष्यादिकैर्युक्तमुपहारप्रकल्पयेत्॥२०॥मो| // 2 दकान्कारयेविसघृतान्दशपंचकान्॥देवाग्रेस्थापयेत्पंचपंचविप्रायदापये For Private and Personal Use Only

Page #6
त्॥२९॥दक्षिणांतुयथाशस्यादत्वापंचतुमोदकान्॥भक्षयेन्निशिचंद्रा यअर्घ्यदत्वाचभक्तितः॥३०॥ ॥अथतिथ्यर्थ्यम्॥ // तिथीनामुत्तमे देविगणेशप्रियवलो॥गृहाणत्वंमयादत्तंचतुर्थनमोस्तुते॥३१॥ // अथचंद्रार्ध्वम्॥ ॥क्षीरसागरसंभूतलक्ष्मीबंधोनिशाकर।गृहाणार्य मयादत्तंरोहिण्यासहितःशशिन्॥३२॥ लंबोदरनमस्तेस्तुसर्वकामफलप्रद ॥वांछित्तदेहिमेत्वंचसर्वविघ्रविनाशकृत्॥३॥ ॥विप्रप्रार्थना॥ ॥वि प्रपर्यनमस्तुभ्यंसाक्षाद्देवस्वरूपक॥गणेशमीनयेतुभ्यंमोदकान्चैददाम्यह मु॥३४॥ मोदकान्सकलान्यचदक्षिणाभिःसमन्वितान्॥आवयोस्तारणा यैवगृहाणेमान्नमोस्तुते॥३५॥ब्राह्मणाभोजयेत्पश्याद्गणेशंप्रार्थयेत्तदा For Private and Personal Use Only

Page #7
ग.व. श्रा. आसक्तोबंधुभिश्यान्नमुंजीतदधिसंयुतम्॥३६॥प्रतिमांगुरवेदद्यादेवं चैवविसर्जयेत् // 37 // ॥विसर्जनमंत्रः॥ ॥गच्छगच्छसुरश्रेष्ठस्य स्थानंतुगणेश्वर॥व्रतेनानेनमेनित्यंयथोक्तफलदोभव ॥३॥एवंव्रतंप्रकती व्यंप्रतिमासंशुभानने॥यावज्जीवंतुवाऽब्दानित्वेकविंशतिसंरन्यया॥३९॥ अशक्तेवर्षमेकंचप्रतिवर्षमथापिवा।।उयापनंप्रकर्तव्यंचतुथ्यंश्रिावणेसिते॥ ४०॥गाणपत्यस्तथाकार्यःसर्वशास्त्रविशारदः॥आचार्यवरयित्वादीप्रोक्तेनवि धिनार्चयेत्॥४॥अष्टोत्तरसहस्रवाशतंवाऽष्टाधिकंतथा।अष्टशविंशतिमष्टौ वामोदकांचाहोमयेत्॥४२॥उच्चमंडपिकाकार्यागीतवादिबनिःस्वनैः पूजये। भक्तिभावेनगुरुंचैवप्रपूजयेत्॥४३॥सपत्नीकंसुवर्णायैर्गोभिर्वस्त्रादिभूषणैः For Private and Personal Use Only

Page #8
॥छचंचोपानीदद्यात्कमंडलुशहादिभिः॥४४॥आचार्यपूजयेदेविगणेश-| स्यचतुष्टये।एवंरुत्वाविधानेनप्रसन्लोहंनसंशयः॥४५॥ ददामिवांछितंतेश्यो यैर्भत्यामहतंकृतम्॥ ॥श्रीरुष्णज्वाच॥ ॥एवंतुकथितंपूर्वगणे शेनस्वयंनृप॥पार्वत्या राधितोतेनकतेनैवसुनिश्चितम्॥४६॥व्रतेनानेना सासाध्वीमहादेवंसमग्रहीत् ॥क्रीडतेतेनसाध्यापिगणेशस्येप्रसादतः॥४७॥ तत्कुरुष्वमहाराजव्रतसंकष्टनाशनम्॥चतुर्थीसंकटानामव्रतमेतन्महासभा म्॥४०॥॥स्कंदउवाच॥ ॥एवरुष्णमुखाच्छ्रत्वावतंसंकष्टनाशन मारुतंधमैणविप्रेद्राराज्यकामेनवैपुरा॥४९॥तेचशैत्रून्निहत्यैवस्वराज्य प्रतिपेदिरे॥तस्मात्सर्वप्रयत्लेनव्रतंकार्यविचक्षणैः॥५०॥येनधर्मार्थकामा For Private and Personal Use Only

Page #9
ग: श्वमोक्षचैवभवेदिह॥वांछितंतस्यकार्यतुनृपाणांवचमानयेत्॥५१॥यदा कथा. यदापदंभाप्तोनरोमुच्येतसंकटात्।।नदातदाप्रकर्तव्यंऋतंसर्वार्थसाधनम्।।५२|| श्रा. सीतान्वेषणकालेतुरुतंवायुसुतेनच॥रावणेनकृतंपूर्वबलिबंधनसंकटे ॥५३॥भरिमपिशापनअहल्यायोषितांवरा॥विद्यार्थीलभतेविद्याधनार्थील भतेधनम् ॥५४॥पुत्रार्थीलभतेपुत्रानोगीरोगात्प्रमुच्यते॥सर्वपापंक्षयंया|| तिगणनाथप्रसादतः॥५५॥ इतिश्रीस्कंदपुराणेश्रीकृष्णयुधिष्ठिरसंवादेश्रावणकृष्णचतुर्थाव्रतक यासंपूर्णा // 1 // // ॥पार्वत्युवाच॥ // पुत्रभाद्रपदेमासियथासंकष्टनाश||| नं॥व्रतंभवतितत्सविस्तरेणवस्वमाम्॥१॥ ॥श्रीगणेशउवाच॥ // भद्रेभाद्रपदेमासिसंकष्टायाचतुर्थिका॥अनेकफलदाप्रोक्तासर्वसिद्धिप्रदा For Private and Personal Use Only

Page #10
यिनी॥२॥पूजापूर्वविधानेनतस्यकार्यासमंततः॥विशेषतुप्रवक्ष्यामिभोज नादिषुपार्वति॥३॥ ॥श्रीकृष्णउवाच॥ ॥एवंनिगदितेपुत्रपुनःपप्रच्छपा विती ॥कोविशेषःप्रकर्तव्यःपूजनेभोजनेषुतत्॥४॥ ॥श्रीगणेशउवाच // ॥गुरुपदिष्टमार्गेणभत्त्यातहतमाचरेत्॥द्वादशेष्वपिमासेषुपथकाम भिरर्चयेत्॥५॥ विनायकश्यैकदंतःकृष्णपिंगोगजाननः॥संबोदरोभालचंन द्रोहेरंवोविकटस्तया॥६॥ वक्रतुंडयाखुरथोविनराजोगणाधिपः। द्वादशै मिमितेर्गणेशपूजयेद्वती॥७॥ हादशेष्वपिमासेषुपूज्यतेनामभि:पृथ कृ॥ चतुर्थ्याप्रातरुत्थायनित्यरुत्यंयथोदितम् ॥॥नलोयासीत्कृतयुगेपु-| ण्यश्लोकानराधिपः॥तस्यरूपवतीभार्यादमयंतीनिविश्रुनाए। तस्यदैववशाच्छा For Private and Personal Use Only

Page #11
गत्र ||पःस्त्रीषियोगविषादरुत्॥तदादेव्यारुतंति हतानामुत्तमंव्रतम्॥१०॥ कथा |पार्वत्कवाच॥ ॥केनैवविधिनापुत्रदमयंतीव्रतोत्तमम्॥चकारभूपतिले||| भेतृतीयेमासिशोभना॥११॥ ॥श्रीकृष्णउवाच॥ एवंनिगदितःपा ॥र्थपार्वत्यागणनायकः॥प्रोवाचवचनंधीमान्विस्तरेणशृणुष्वतत्॥१२॥ // श्रीगणेशउवाच॥ ॥मातर्नलस्यभूपस्यविपत्तिबहुलाभवत्।।गजाश्यगज शालायांमंदुरायांहयाहृताः॥१३॥ कोशस्तुतस्करैनीतीगृहंदुग्धंरुशानुना। मंत्रिणोपिगतास्तस्यराजकार्यविनाशकाः ॥१४॥अक्षकीडनकेनैवराजासर्व हतोभवत्॥भनदेशस्ततोराजासपुरानिर्गतोचनम्॥१५॥ दमयंत्यासमंतत्रना| निक्लेिशैश्नपीडितः॥तथापिदमयंत्याचवियोगंप्रापदैवतः॥१६॥ कस्मिंश्रिन्न For Private and Personal Use Only

Page #12
गरेराजाभृत्यभावंसमागतः॥कस्मिंश्चिद्विषयेभार्याकस्मिंश्विद्विषयेसुतः ॥१७॥शिक्षाशिनस्तुतेसर्वेनानाव्याधिप्रपीडिताः॥स्वकर्मभोगान्भुजाना परस्परवियोगिनः॥१॥एकदादमयंतीसाशरशंगमहामुनिम्॥प्रणम्यपाद|| योर्मूर्धाबद्धांजलिरभाषत॥१९॥ ॥दमयंत्युवाच॥ ॥कथमेमपतिमा प्तिःपुत्रप्राप्तिःकथभवेत् ॥कथंगजहयाम्राज्यनगरंनरसंकुलम्॥२०॥क थंमेतादृशंभाग्यमुनेतद्वदनिश्चितम्॥ ॥गणेशउवाच॥ ॥इतितस्यवचाश्रुत्वाशरभंगोब्रवीद्वचः॥२१॥ ॥शरभंगउवाच॥ ॥दमयंनिशृणुवचोवक्ष्यामिहितकारकम्॥महासंकष्टशमनंसर्वकामप्रदंशुभम। ॥२२॥भाद्रमासस्ययाकृष्णाचतुर्थीसंकटातुसा॥ तस्यांपूज्योनरस्त्रीभि For Private and Personal Use Only

Page #13
गत रेकदंतोगजाननः॥२३॥पूक्तिनविधानेनास्यापीत्याचश्रद्धया॥वते|| कथा. |नानेनभोदेपिलब्धकामाभविष्यसि॥२४॥मुनिमासेमहाराजइतिमेनिश्च भा. लामतिः॥ ॥गणेशउवाच॥ ॥दमयंतीतदारसंकष्टव्रतमुत्तम म॥भाद्रेमासिरुतारंभागणनाथार्चनेरता॥२५॥ सप्तमासे पतिप्राप्तारा. ज्यं पुत्रंतथैवच॥तथैवसंपदंराजन्कृत्वाचैवंव्रतोत्तमम्॥२६॥ ॥श्री. रुष्णउवाच॥ ॥तथापार्थव्रतादस्माद्राज्यप्राप्स्यसिनिश्चितम् वरिणस्तेपराभूताभविष्यतिविशेषतः॥२७॥ इतितेकथितंभूपव्रतानामुत्तमं व्रतम्॥करिष्यतिमहाभाग्यंसर्वदुःखनिवारणम् // 20 // // इतिश्रीस्कंदपुरा | |गेकष्णयुधिष्ठिरसंवादेभाद्रपद रुष्णचतुर्थीव्रतकथा समाप्ता / / 2 // यधिष्ठिरउवाच॥ For Private and Personal Use Only

Page #14
कृष्णकृष्णमहाभागविश्रुतंव्रतमुत्तमम्॥आश्विनेमासियाकृष्णाचतुर्थी सिंकटास्मृता॥१॥तस्याकेनप्रकारेणपूजनीयोगणाधिपः॥तहुदस्वंज गन्नाथरूपयाममविस्तरात्॥२॥ ॥श्रीकृष्णउवाच॥ // इतिश्रुत्वा तदादेवीप्रहस्यवदनांबुजम्॥श्रोतुमिच्छाम्यहंदेवआश्विनेकीहशंत्र तम्॥३॥ ॥श्रीगणेशउवाच॥ ..॥आश्विनेमासिगिरिजेरुष्ण नामागणाधिपः॥पूजनीयोविधानेनपूर्वोक्तेनचसिङग॥ ४॥निराहारोजितकोधोदंभलोभाविवर्जितः॥मनसासंस्मरेद्देवंगणनाथंप्रपूजयेत्॥५॥ चतुर्थीआश्विनेकृष्णासंकटाव्रतमुत्तमम् // दूर्वाहरिद्रयाहोमात्सप्तही पवतीलभेत॥६॥एकदाषाणतरयानानोषेतिप्रकीर्तिता॥प्रसुप्तापुष्पशा For Private and Personal Use Only

Page #15
आ. व्यायामनिरुद्धंददर्शसा॥७॥नहियोगेनसंतप्तासानलेभेसुखंकचित् चित्ररेखातदर्थचविलिरव्यभुवनत्रयम्॥८॥साचहत्यासरवींपाहपति दृष्टोमयानिशिअनिरुहुइतिख्यातोमयास्वविवाहितः॥९॥तमानयत्वं सुप्राणियेनकेनस्थलेनवा॥ अन्यथातुचमेमृत्युर्भवितात्रनसंशयः॥ चित्रलेखासरवीश्रुखागत्वाहारवंतीपुरीम्॥अनिरुईजहाराथदैत्य मायाविचक्षणा // 1 // वाणासुरपुरेनीतःसंध्याधेनुसमागमे॥प्रद्युम्नः पुत्रशोकेनतीव्रव्याधिपपीडितः॥१२॥नरुष्णोपिसुरवलेभेडस्वापुत्रतथा विधम्॥रुक्मिणीविललापाथपोत्रदुःरवेनपीडिता॥१३॥गत्वारुष्णाति केसाध्वीतमुवाचपरामुखी॥प्राणाधियोपिमेपोत्रकेननीतःववागतः 7 For Private and Personal Use Only

Page #16
शोकाहिंकरिष्यामिप्राणत्यागंत्वयेक्षितम्॥ इतितस्यावच श्रुत्वासभाया मागतोहरिः॥१५॥तत्रापश्यदृषिश्रेष्ठलोमशंतीव्रवर्चसम्॥प्रणम्याथम निविष्णुर्वृत्तांतंचन्यवेदयत्॥१६॥ ॥श्रीकृष्णाउवाच॥ ॥मुनेला मशमेपात्र केननीतःकवागतः॥नाहंजानेहतःकेनपौत्रोमेक्वगतःसुधीः॥ १७॥मातातस्यार्दितादुःश्वैःपुत्रस्मृत्वापुनःपुनः॥इतिहष्णवचः श्रुत्वालोमशो मुनिरब्रवीत्॥१८॥ लोमश उवाच॥ ॥बाणासरस्ययाकन्याउ पानाम्नेतिविश्रता॥ चित्रलेखासरखीतस्याव्याजहारानिरुडकम्॥१९॥ गोपितोबाणनगरेकथयामासनारदः॥ आश्विनेकृष्णपक्षेतुचतुर्थीसंक टाभवेत्॥२०॥तदनुष्ठान मात्रेणपोत्रस्तेत्यागमिष्यति / एवमुक्त्वामुनि For Private and Personal Use Only

Page #17
गज कया. जा. श्रेष्ठोदत्ताशी:प्रययोवनम् "215 उपवेश्यमहाविष्णुंसंकष्टव्रतमुत्तमम्।।उप| |दिष्टंकतंतेनलोमशेनव्रतोत्तमम्॥२२॥तेनव्रतेनादेविजितोबाणासुरोरि |पुः॥महादेवेनमत्पित्रारक्षितोपिमहामृधे॥२३॥चिच्छेदबाहुदंडानांसह |स्त्रंकुपिताहरिः।।सतहतमभावननात्र कार्याविचारणा // 24 // श्रीगणेश तुष्ट्यर्थरुतविनोपशातये॥अनेनसदृशंनास्निकार्यसिद्धिकरंपरम् ॥२५॥नि दानंतीर्थयात्रायांराजतेपृथिवीतले॥ ॥श्रीकृष्णउवाच॥ ॥तस्माद्राज स्त्वयाकार्यमापहरणहेतुकम्॥ विजेष्यसिरणेशत्रून्राज्यंसर्वमृवाप्स्यसि // 26 ॥एतद्वतस्यमाात्म्यनशम्यवर्णितुंबुधैः।। अनुभूतंमयापार्थसत्यंसत्यंवदा म्यहम्॥२७॥ इतिश्रीस्कंदपुराणेआश्विनरुष्णसंकष्ट चतुर्थाव्रतकथासंपूर्णा // 3 // 5 5 For Private and Personal Use Only

Page #18
पार्वत्युवाच॥ लंबोदरमहाभागवदनोवदतांवर॥कार्तिकस्यासि तपक्षेकथंपूज्योगणाधिपः॥१॥ ॥श्रीकृष्णउवाच॥. मातुर्वा, स्यनिशम्याथजगादगणनायकः॥ कार्तिकस्यासितेपक्षेसंकटायाचतुर्थि का ॥२॥तस्यांपूज्योगणाध्यक्षःपिंगनामेनिविश्रुतः॥पूर्वोक्तेनषिधानेन भुजीयादेकाक्तकम्॥३॥ब्राह्मणान्भोजयेत्पश्यात्स्वयम्भुजीतवाग्यतः॥ एतद्तस्यमाहात्म्यंफणुवक्ष्यामिसादरम्॥४॥उर्जकृष्णचतुर्य्यातुसंक ष्टव्रतमुत्तमम्॥माषान्ने श्यघृतोमैःसर्वसिद्धिर्भवेन्नृणाम॥५॥ गणे शउवाच॥ ॥त्रासुरोमहादैत्योद्धिमापसमंततः॥ त्रिलोकींसकलांजि त्वासदेवाःपराजिताः॥६॥मशानश्वष्टास्ततोजग्मुःकातरा:सर्वतोदिशम् // For Private and Personal Use Only

Page #19
गब दिवौकसभ्यसेंद्रास्तेविष्णुंशरणमाययुः॥७॥तदुक्तंतुनिशम्याथविष्णुःप्रो, कथा. वाचनिर्जरान्॥समुद्रस्याभयंलब्वाप्रबलास्तेतिदुर्मदाः॥८॥अवध्यादेव|| तानांतुवरमापुः पितामहात्॥अगस्त्यस्तोषितःसंर्वसंपास्यत्वंबुधिंमुनिः॥ ॥९॥आयास्यतिपुनःस्वर्गपितुरंतेयथासुखम् ॥तस्मान्मुनेःसहायेनयुष्भत्का भविष्यति॥१०॥श्रुत्वाऽगस्त्याश्रमंगत्वातुष्टुवुर्मुनिसत्तमम्॥ मुनि प्रसन्ना स्ताग्राहमारितिसुनिश्चितम्॥११॥ततोदेवॉदिवंजग्मुरगस्त्यश्वितयातुरः | कथंपेयःसमुद्रोयलक्षयोजनविस्तरः॥१२॥तदागणेश्वरंस्मृत्वासंकष्टनी तमुत्तमम्॥चकारविधिनासम्यगगस्त्यश्वमहामुनिः॥१३॥ विभिर्मासैर्गणाध्यक्षः प्रसन्नःसमजायत॥नत्प्रभावादगस्स्येनपीतःपाथोनिधिःसुखम्॥ For Private and Personal Use Only

Page #20
H॥१४॥एतस्पेरमभावेन निघातकवचादयः॥अर्जुनेनजिता:सर्वरिपोव्रतरा जतः॥१५॥एवमुत्तोगणाध्यक्षोनिशम्यपार्वतीतदा॥ममपुत्रोजगहूयासर्व सिद्धिप्रदायका६॥तस्मात्त्वमपिराजेंद्रव्रतमेतत्समाचर।पिजेष्यसिशत्रु संघात्राज्यंप्राप्स्यप्तिसत्वरम्॥१७॥अश्वमेधसहस्त्राणिवाजपेयशतानिच ॥कथाश्रवणमात्रेणपुत्रपौत्रादिवर्धनम्॥१८॥ इतिश्रीस्कंदपुराणेकार्तिककृष्णाचतुथी|| मतकथासमाप्ता // 4 // // ॥पार्वत्युवाच॥ ॥मार्गशीर्षतुयारुष्णाचतुथीसंकटाभवेत् // तस्यांकेनप्रकारेणपूजनीयोगणाधिपः॥१॥ ॥श्री गणेशउवाच॥ ॥अत्रमासेगणेशस्तगजाननइतिस्मृतः॥दत्वायंत. विधानेनपूर्वोक्तेनहिमाद्रिजे॥२॥निराहारेणकर्तव्यंब्राह्मणांश्चैवो For Private and Personal Use Only

Page #21
मा. ग.त्रः जयेत्।।व्रतेचहोमयेद्रव्यं वैशवीत्वमामुयात्॥३॥अत्राप्युदाहांतीम|| मितिहासंपुरातनम् ॥त्रेतायुगेसमारव्यातॉराजोदशरथः पुरा॥शामृगया रसिकश्यासीहाह्मणस्तरपीडितः। शशापतंडिजश्रेष्ठःपुत्रशोकॉन्मरिष्य सि॥५॥ उद्विगमनसाराज्ञारुतापुत्रेष्टिरद्भता॥ चतुर्ग्रहावतारणरामोज ज्ञजगत्प्रभुः॥६॥तत्पनीजानकीजातालक्ष्म्या:प्रतिनिधिःसती॥पितुनि योगाद्रामोपिससीतोलक्ष्मणान्वितः॥७॥वनंजगामविश्वात्मानिर्दहनक्ष साकुलम्॥तत्रसीतांजहाराथरावणोलोकरावणः॥सीतावियोगतोरामो जनस्थानस्वयंजही॥ऋष्यमूकगिरोमैत्रीसुमीवेणलदाभवत्॥९॥हनुम समुखाःसर्वेन्वेषणेजग्मुरातुराः। सीतायास्तत्रसंपानिर्ददृशुर्वानरान्युनः For Private and Personal Use Only

Page #22
Ima||संपातिःपाहतानसर्वान्के यूयंषनमागताः॥केनवाप्रेषिताःकार्यकि याचात्रप्रवर्तते॥११॥इतितस्यवचः श्रुत्वापानराजगदुःपुनः॥रामोदाशर थिनोमवयविष्णुर्जगत्पतिः॥१२॥ससीतालक्ष्मणसरचोदंडकारण्यमाय|| यो॥तत्रसीताहृताकेननेदवियोवयूसरखे॥१३॥ इतितस्यपाश्रुत्वासंपा तिःपाहबुद्धिमान्॥यूयंसरवायःसबैनोवयंरामस्यकिंकराः॥१४॥जानीमो जानकीयत्रयेननीतासतीयथा॥जटायुमैऽनुजोधातासीतार्थप्रागपंच कम्॥१५॥तत्याजरावणंबुख्यास्मृत्वारामपदांबुजम्॥ इनोविदूरेपायो |धिस्तत्पारेरक्षसांपुरी॥१६॥ शिंशपातमाश्रित्यतत्रसीतास्तिदृश्यता || म्॥रावणेनहतासीतामयाचाद्यापिदृश्यते॥१७॥वानरेषुचसर्वेषुहनुमा, For Private and Personal Use Only

Page #23
कथा. मा. गब तीव्रविक्रमः॥तेनतत्रप्रगतज्यसत्यंसत्यंवदामिवः॥१॥बलेनलंपितुसि धर्नान्यथालंधितुंक्षमः।। इतितस्यवचः श्रुत्वाहनूमान्प्राहबुद्धिमान्॥१९॥ संपातेकेनमार्गणगंतव्योदुस्तरोंबुधिः॥अशक्तावानराःप्ररव्यमहमेकासमा गतः॥२०॥ इतितस्यवचः श्रुत्वासंपातिःपुनराहतम्॥संकष्टनाशनंचैवव्रतं कार्यत्वयासरचे॥२१॥ एतद्तप्रभावेनतरिष्यस्यंबुधिंक्षणात्॥संपातेरुप देशेनसंकष्टव्रतमुत्तमम्॥२२॥रुतंहनूमतादेविलंधितोवारिधिःक्षणात्॥ निदृशवंतेतेलोकेव्रतमन्यत्सुरवपदम्॥२३॥ ॥श्रीकृष्णाउवाच॥ // तस्मात्त्वमपिराजेंद्रव्रतमेतत्समाचर ॥हत्या हवेरिपून्सन्सिंपदंप्राप्स्पसिक्षणात् // 24 // // इतिश्रीस्कंदपुराणेमार्गशीर्षकष्णचतुर्थीव्रतकथासंपूर्णा // 5 // // For Private and Personal Use Only

Page #24
पार्वत्युवाच॥ ॥पोपेमासिकर्यपुत्रपूजनीयोगणाधिपः॥किनाममोजनेकि स्पानद्दस्वसमासतः॥१॥ ॥श्रीगणेशउवाच॥ ॥पौषेमासिमहादेवि || विमहंबीचतुर्थिका ॥तस्यांलंबोदरःपूज्यपेयंगोमूत्रमेवहि॥२॥ब्राह्मणान्भो जयेद्न्याव्रतीपूर्ववदाचरेत् // निराहारोजितकोपोजितनिद्रोह्यलंपटः॥३॥ हविष्यान्नघृतैहोमराजवश्यार्थमेवच॥ अत्रैवोदाहरंतीममितिहासंपुरातनं॥॥ एकदारावणोगज्जियित्वास्वर्गवासिनः॥संध्यास्मरणकालेतुवासिंदफ़ेस पृष्ठतः॥ ५॥सतुकक्षाप्रदेशाभ्यांगृहीत्वाविहसन्बली॥आकाशमार्गमाथि त्यकिष्किंधांप्रययौपुरीम्॥६॥अंगदस्यतुपुत्रस्यरुत्वाकीडनकंतदारज्ज्या गलेनिधायाथचालयामासरावराम्॥७॥जहसु गराःसर्वेलंकानाथविलो For Private and Personal Use Only

Page #25
| कथा. गवा |क्यतम्॥येनबाहुबलेनैवजितादेवाःसवासवासासोऽयंबध्वागलेनित्यं राजुपुत्रेणनीयते॥ इनिपौरवच श्रुत्वारावणस्पपितःश्वसन्॥९॥नृष्टगर्व स्तुपौलस्पःसस्मारस्वपितामहम्॥श्रुत्वाआर्तस्वपौत्रंचदशेयकुतईदृशीत ॥॥अतिगत्पितिष्यतिअसुरासुरमानवाः॥पुलस्त्योरावणंणाहुकिमर्थ स्मस्सेमम॥११॥ ॥रावणउवाच॥ ॥देवानांधिजयादत्सिमये जातमीदृशम्॥संध्यास्मरणकालेतुबद्धःकश्चित्कपीश्वरः॥१२॥प्रतिच्या वारिधेस्तीरेगृहीतःपृष्ठभागतः॥विपरीतंरुततेनबंबंधपुनरेवमाम्॥१३॥ अत्रानीतोगलेबध्वापुत्रस्यकीडनरुतम्॥ धिक्कुर्वन्मांप्रहसंतिलोकामामः || 12 पुरौकसः॥१४॥इतिचिंताकुलोदेवनिर्बलःकिंकरौम्यहम्॥ तस्मान्नायव For Private and Personal Use Only

Page #26
Acharya Shil kailassagarsuri Gyanmandir यारक्ष्योमादृशोगोत्रटूषितः॥१५॥ ॥पुलस्यूवाच॥ ॥शृणुराव णमाभैष्टमोचयिष्यामिबंधनात्॥ अयंसुरपतेर्वीर्यत्वत्तुल्योस्निपराकमे ॥१६॥रामोदाशरथिर्नामतेनवध्योभविष्यति॥एतस्माइंधनान्मोक्तुंयदीच्छेराक्षसाधिप॥१७॥तदासंकष्टनाशारख्यंव्रतंकुरुममाज्ञया।वाहयोद्भवेदुःखेरुतमिंद्रेणवैपुरा॥१॥तस्मात्त्वमपिसंकष्टनाशनंव्रतमुत्तमम् ॥समाचराविलंबेनक्लेशनाशोभविष्यति॥अगस्त्यस्योपदेशेनरावणेनन तरुतम्॥१९॥तस्यप्रभावतोदेषितत्क्षणान्मुक्तबंधनः॥रावणःप्रापस्वराज्य|| यथासुरवमनिंदितम्॥२०॥कुरुपार्थमहाबाहोबतमेतद्यथाश्रुतम्॥निहत्य संगरेशत्रून्प्राप्यसेराज्यमुत्तमम्॥२१॥ // इनिश्रीस्कंदपुराणेपोषकष्णचतुर्थीघ्रतकथास|| For Private and Personal Use Only

Page #27
गन्ज माला // 6 // // पार्वत्युवाच॥ ॥कथंगणेश्वरः पूज्योमापेकिंभोजनंसु कथा. 13 गत किनामकिंचनैवैद्यंतड्दस्वविशेषतः॥१॥ ॥श्रीगणेशवाचा। मा. माएमासेगणाध्यक्षभालचंद्रप्रपूजयेत् ॥श्रद्धयापूजयेद्देवंषोडशैरुपचारकै: |२|मोदकान्कारयेन्मातस्तिलजान्दशपार्वति॥देवाग्रेस्थापयेत्संचपंचचिप्रायकल्पयेत्॥३॥ पूजयित्वातुतंविभक्तिभावेनदेववत्॥दक्षिणांच यथाशस्थामोदकापंचदापयेत्॥४॥स्वयंदशतिलान्देषिभुजीयाद्भक्ति लत्परः॥ इनिहासंप्रवक्ष्यामीहरिश्चंद्रस्यभूपतेः॥५॥आसीत्पूर्वयुगेराजा हरिश्चंद्र प्रतापवान्॥क्षत्रधर्मरतःसाधुःसत्यसंघोहिजार्चकः॥६॥नाध-|| |13 मिरिश्यतेदेवितस्मिनाज्यंप्रशासति॥नहीनवदनः कश्चिनदुःरचीनदरिद्र For Private and Personal Use Only

Page #28
वान् ॥७॥नचच्याधिभयंकिंचिदल्पायुननरोभवेत्॥तस्यराज्यभवहिप ऋष्यशमैतितापसः॥॥तस्याचिरेणकालेनबस्वतनयःप्रियः॥ऋष्यश ||मगितःस्वर्गपत्नीपुत्रंररक्षच॥९॥शिक्षाशिनीमहादीनापुत्रलालनतत्प| |रा॥दरिद्राकारयामाससंकष्टव्रतमुत्तमम् ॥१०॥गोमयस्यगणाध्यक्ष पूजयंतीसदासती॥कत्वाभिक्षातिलानांतुमोदकान्दशपार्वती॥११॥ य थोक्तेनविधानेनतावरसुत्रीयदृच्छया॥गलेषिनायकंबध्याकीडनायबहि ॥र्गतः।। १२॥कुलालभ्यततस्तस्याःपुत्रंवैपंचहायनम्॥गृहीत्वाप्रद दीवल्होपात्रपाकेच्छयाकुधीः॥१३॥अन्वेषयंतीसापुत्रनलेोकापिविहला॥पूजयंतीगणाध्यक्षपिललापातिदुररिचता ॥१४॥भोगणेशम For Private and Personal Use Only

Page #29
मा. गना हाकायसूर्यारुणसमप्रभ जटाकलापसुभगवाहिमांपुत्रदुःखिताम्।।१५।। गजाननचतुर्बाहोभालचंद्रविनायक ॥अनाथनाथवरदपाहिमांपुत्रदुःखि ताम्॥१६॥एवंविलापकुर्वतीनिशाधेचतदासती॥ततःकुलालःप्रातस्तु पात्रपाकदिदृक्षया॥१७॥अवाहमुत्सृजस्तबबालकंक्रीडनेरतम्॥ददर्शजानुदग्धंचजलेतिठंतमद्भुतम्॥१॥ दृष्ट्वासवेपथुस्सूर्णजगामनृपमंदिरम् // लगत्वाजगादायनपस्यायथारुतम्॥१९॥ // कुलालउवाच॥ // हरिश्चंद्रमहाबाहोज्वलदमिसमप्रभ ॥वध्योहंसुतरांराजन्येनकर्मेदृशंकत म्॥२०॥राजन्कन्याविवाहर्थमृत्पात्राणिपुनःपुनः॥ददाहपरिपक्कानिनजाता ||14 ||निकथंचन॥१॥तदारपृच्छंभीतोहंमत्रिणंचेटकेस्थितम्॥समांबालबलिं|| For Private and Personal Use Only

Page #30
दद्यादितिप्राहरहस्थितः॥२२॥ तदाहचिंतयामासकस्पटामिवाल कम् // यस्यबालंददाम्यमोसमांछेत्स्यतिसत्वरम्॥२३॥ इतिभीस्यामहारा जरडिकातनयंबलिम्॥कृत्वामृत्पात्रनिवहंददाम्यनिसुनिश्चितम्॥२४॥ सचमाहनिजांभार्याषिशर्मामृतोद्विजः।तत्पनीरडिकानित्यक्षिक्षाकृत्योप जीविनी ॥२५॥साकरिष्यतिकिषालेतत्पुत्रोयंमयाहतः॥पकपात्राणिसर्वा |णिकार्यमेचभविष्यति // 26 // इतिरात्रीसुरवंसुस्वाप्रातःपात्रदिदृक्षया॥ गतस्तत्रावमुच्याथयावत्पश्यामिसत्वरम् ॥२७॥तावहालोयथानीतस्त थातिष्ठतिनिर्भयः॥हवासमागतोत्राहंसकंपोजातीचमः॥२८॥इतित स्थवचा श्रुत्वाराजाविस्मितमानसः।।आजगामाशुतत्रैवयत्रवालःसमोदते॥ - For Private and Personal Use Only

Page #31
पत्र | ॥२९॥इक्ष्वातथाविधंबालंराजामात्यमुवाचह // किमिदंकस्यबालोयमि कथा तित्वनियकुरु॥३०॥जानुदग्धंकुतःप्राप्तंजलंजलजमंडितम्॥वैदूर्यस||मा. दृशीर्वादरिद्रस्पयथैवहि ॥३१॥नदाहोनक्षधातस्यनपिपासापिवर्तते॥ ||निर्भयतुयथागेहेतथाकीड़तिबालकः॥३२॥एवंनिगदितेराज्ञिब्राह्मणीसास मागता कोशंतीबालकंदृष्ट्वास्ववत्संसुरभिर्यथा॥३३॥समुत्थायनिजंबा लंसमालिंग्ययुचुंबह ॥रुदंनीकंपमानासानृपस्यायेन्यपीदत॥३४॥ // हरिअंद्रउवाच॥ ॥विषपत्निकुतोबालोनामिनाभस्मसात्कृतः॥चेटकं| किविजानासिकोधर्मश्यत्वयाकृतः॥३५॥ ॥बाह्मण्युवाच॥ ॥चेटकं ||15 नविजानामिनधर्मनतपस्तथा।नयोगनचदानंचनविधानंबलिंपुनः॥३६॥ For Private and Personal Use Only

Page #32
संकष्टनाशनंचैकंकरोमिव्रतमुत्तमम्॥ तत्प्रभावेणराजेंद्रजातोमेकुशलीसुर नः॥३७॥ इतितस्यवचाश्रुखापुनःप्राहसभूपतिः॥व्रतमेतत्प्रजाःसर्वा:कुवै| तुममसंमतम्॥३॥राजातांचपरिकम्यधन्यासाध्वीति भारत॥पूजनीयोगणा ध्यक्षःसर्वे पौरजनैस्तदा॥३९॥मासिमासिवतंचकु:सविस्मयसंयुताः॥ब्रा झणीसासुतंलेभेव्रतराजप्रभावतः॥४०॥ ॥श्रीकृष्णउवाच॥ ॥त स्मासार्थत्वयाकार्यव्रतानामुत्तमंवतम् ॥एतहतप्रभावेणलब्यकामोमावि ष्यसि ॥४१॥राज्यप्राप्यतथामिपुत्रपौत्रसुरवावहम्॥याकरोतिव्रतराज सर्वसिद्धिपदायकम्॥४२॥ ॥इतिश्रीस्कंदपुराणेमाघरुष्णचतुर्थीव्रतकथासंपूर्णा।। 7 / / ॥पार्वत्युवाच॥ ॥फाल्गुनस्यासितेपक्षेकथंपूज्योगणेश्वरः // For Private and Personal Use Only

Page #33
गनकिनामभोजनंकिंचतन्मेब्रूहिगजानन॥१॥ गणपतिरुवाच॥ // कथा. मातःफाल्गुनमासेतुहेरंबायोगणेश्वरः॥पूजनीयोविधानेनप्राक्तनेनयथा- फा. क्रमम्॥२॥पायसे करवीरैश्चपुष्पश्यैश्यहोमयेत॥धृतंचशर्कराचैव भोज नंकय्यतेबुधैः।।३॥ इतिहासंप्रवक्ष्यामियथापूर्वसमीरितम्॥युधिष्ठिरेण संपृष्टंहष्णेनकथितंयथा॥४॥ ॥श्रीकृष्णउवाच॥ ॥आसीत्कृतयुगेराजायुवनाश्वइतिस्मृतः॥धार्मिकःसुवदान्यश्यदेवब्राह्मणपूजकः॥ | ५॥तस्पराज्ये पहिमोविष्णुशर्मामहातपाः ॥वेदशास्त्रार्थतत्वज्ञाधर्मशा स्वार्थकोविदः॥६॥तस्यासंस्तनया सप्तधनधान्यसुमारताः। मिथाकोषा चवैजातातस्यसपृथक्पृथक्॥७॥पितातेषांक्रमेणैव जीयाप्रतिवासर For Private and Personal Use Only

Page #34
म्॥एवंबहुतियेकालेद्योजातःसुनिर्बलः॥८॥ततःसर्वाःस्नुषास्तस्यनादवि दधुस्तथा।। यथापूर्वतदारोदुःरवार्तस्तुरुरोदह।। 9 // एकदाविष्णुशर्माचब तंसंकष्टनाशनम्॥ कृतवान्श्रद्धयाज्येष्ठःस्नुषायामंदिरंययो॥१०॥ // विष्णुशर्मावाच॥ ॥स्नुषेममव्रतस्यास्यसामग्रीप्रतिपाद्यताम्॥यथासंतो षितोदेवोददातिधिपुलंघनम्।। 11 // इतिब्रुवतिविरेंद्रेस्नुषातंप्राहनिष्ठुरम्॥ता नमेनावकाशोस्तिगृहाचारस्यकारणात् ॥१२॥चैटकंनाटकंतस्मात्त्वयातात विधीयते॥नाहंव्रतविजानामिकोगणेशःप्रयायतः॥१३॥ एवंनिराकतोविमः षट्पुत्राणांगृहेगतः।ताभिस्तिरस्कृतोदीनोनिलालेशपीडितः ॥१४॥स्नुषा याश्यकनिष्ठायागृहेगत्वान्यषीदत।।अतिदीनांदरिद्रांतांविज्ञायपब्रवीच:१५ For Private and Personal Use Only

Page #35
गन // ॥विप्रउवाच॥ ॥स्नुषेक्कयामिरडोहंपुत्रैःस्त्राभिर्निरारुतः॥तव कथा गेहेनपश्यामिधनंकिंचितमम॥१६॥ सिद्धिर्भवतिकल्याणिचिंतयामिपु फा. नःपुनः॥ इतितस्यवचःश्रुत्वाकनिष्ठाप्रासादरम्॥१७॥ ॥कनिष्ठोवाच // ॥किमर्थविद्यसेतातव्रतंकुरुयहच्छया।उपोष्ये हंव्रतंभत्त्यासदास कष्ठनाशनम्॥१-सिद्धिस्तुभविताशीघंहेरंबस्यप्रसादतः॥ इत्यक्त्वासास्नु पायामेतिक्षाकत्वागतारहे ॥१९॥आत्मायैश्वशुरस्याथैकुर्वतीमोदकान्प थक्॥चंदनंसुमनोदूर्वाशुभाक्षतफलानिच॥२०॥धूपदीपंचनैवेद्यसतांबू लंपृथक्पृथक्॥ पूजयित्वागणाध्यक्षश्वशुरेणसमंसती॥२१॥श्वशारंभोज यित्वाथसम्यक्प्रीत्यासुशोभना॥निराहारास्वयंतस्थौ भोजनाभावतो दिने।।२२|| For Private and Personal Use Only

Page #36
निशीथेवशरस्तस्यावतंचक्रेपुनःपुनः॥पुरीपंचतदादेविनमलेमानसेस्नुषा। २३॥जलंगृहीत्वातत्पादीक्षालयंतीशुशोचसा॥ कस्मात्तवेदृशीजातादशामे मंदसाग्यतः॥२४॥किंकरोमिक्कगच्छामिताततहदमाचिरम्॥पिलपंतीस्नुषा रानौतावदायुदितोरविः॥२५॥सातत्रददृशेसाजीरलानामुग्रतजसांमाहीराणामणिमुक्तानांराशिविदवातवर्जितम्॥२६॥संगमाच्छशुरंपाहअत्या श्वर्ययुत्तासती॥ददृशेविस्मितासाचकिमिदंकस्यसंपदः॥२७॥धनंकस्य इदंसाक्षान्मद्गुहेमणिविद्रमाः॥श्वशुरः कस्यधायातःकावाक्षित्वागतोधुना | // 28 // इतितस्पावचा श्रुखाबडोवचनमब्रवीत् ॥तवश्रद्धाफलं पसंतुष्टःश्रीगणाधिपः॥२९॥व्रतस्यास्यमभावेणसंपत्तिःप्रकटागृहे॥क्ष्योगणेश्वर For Private and Personal Use Only

Page #37
ग.न. |स्त्वंतुश्वरस्त्वत्प्रसादतः॥३०॥दारियनाशनंजातंगृहेमेसुखसंपदः॥त्वत्मा कया. सादादहंधन्याइतिसावृथुरंब्रवीत्॥ 31 // दृत्वातांचुकुपुःसर्वेषट् पुत्रादन |यितानिजाः॥विष्णुशर्माचतानसानसमुवाचभयातुरः॥३२॥नायंदोषो ममाप्यस्तिनवैषम्यंमयाकृतम्। किंतुतुष्टोंगणाध्यक्षोव्रतस्यास्यप्रभावतः ||॥३३॥तेनसंपत्मादुरभूनदस्ययथापुरा॥ स्नुषाभिर्निरुतःपश्याद्ययौत। स्यागृहेबलः॥३४॥ ॥श्रीगणेशउवाच॥ ततस्तेतनयास्तस्या दारियव्याधिपीडिताः॥ बभूवुगिरिजेचैकोवासवेनसमोसवत्॥३५॥ तपिसवैवतंचकुःप्रतिस्पर्धात्परस्परम् ॥तस्यव्रतप्रभावणसर्वसंपत्तिनो॥ भवन्॥३६॥अन्येपियेविधानेनव्रतंकुर्वतिमानवाः॥तेषांरहेधनंधा For Private and Personal Use Only

Page #38
न्यंश्रीगणेशप्रसादतः॥३७॥ ॥श्रीकृष्णउवाच॥ ॥अनेनैवविपानेनपुरुषःपुरुषर्षभ।पार्थिवत्वंलभेत्यार्थश्रीगणेशव्रतेनय॥३॥त स्मात्त्वमपिराजेंद्रफुरुशीघ्रंव्रतोत्तमम् // दुःस्वराशिविमुच्याथसुखसंपत्ति माभवः॥३९॥ ॥इतिश्रीस्कंदपुराणेफाल्गुनरुणयनुर्भाग्रतकथासंपूर्णा॥॥ // // ॥पार्वत्युवाच॥ ॥फयंगणेश्वरःपूज्योभोजनंकिंप्रकीर्तितम्॥ कोनामकोविधिस्तस्यास्तन्मेवदगजानन॥१॥ गजाननउवाच॥ // चैत्रेमासिमहादेविधिकटोगणनायकः॥पूजनीयोविधानेनुपंचगव्यंपिबेद्र ती॥२॥चैत्रेकष्णचतुर्थीयावतंसंकटनाशनम्॥बीजपूरैपतोमैंर्वध्या स्त्रीपुत्रमामुयात्॥३॥ इतिहासंप्रवक्ष्यामिगिरिजेपरमाद्भुतम्।। यस्यस्मर For Private and Personal Use Only

Page #39
मन णमात्रेणकार्यसिद्धिलभेन्नरः॥४॥आसीसुरारुत युगेराजावैमकरध्वजः कथा प्रजाःपालयतस्तस्यदरिद्रोनभवेकचित्॥५॥ स्वेस्वेधमैरतावर्णानिरा|| तंकानिरीहयः॥दांता कांतावदान्यामधर्ममार्गपरायणाः॥६॥नाभवत्पुत्र एकोपिराज्ञिराज्यंप्रशासति॥याज्ञवल्क्यप्रसादेनपश्यात्युत्रोप्यजायत॥४॥ धर्मपालाभिधेमात्येस्थाप्यराज्यसभूपतिः॥लालयामासतसुत्रंनानाकी उनकैर्नृपः॥॥धर्मपालोवभूवाथधनधान्यसमृद्धियुक॥अजायंतसुताः पंचतस्यामात्यस्यसुंदराः॥९॥ नानाविधाःकतोडाहाधनभोगपरायणाः॥ कनिष्ठाचागतातस्थस्नुषासाध्वीपतिव्रता॥१०॥आगतेचैत्रमासेतुरुष्ण ||19 पक्षेपुनःपनः॥पूजयंतीगणाध्यक्षभक्तिभाषसमन्विता॥११॥ इदंदृष्ट्या For Private and Personal Use Only

Page #40
व्रतंतस्याश्वशुरस्तुतदाऽब्रवीत्॥किंकर्मचेटकंकृत्वावशीकरणमुद्यता॥१२॥ ॥वहुवारं निषिद्धापिननिवर्ततिदुष्टधीः॥त्वांदुष्टताडयिष्यामिनाहजानामिचे टकम्।।१३॥वतंकरिष्येहंश्वश्रीसंकष्टाख्यंफलप्रदम्॥इतिश्रुत्वातदाश्वश्रूः प्रोवाचवचनंसुतम्॥१४॥पुत्रभार्यात्वत्वेषाचेटकंकर्तुमुद्यता॥बहुवारनि पिडापिननिवतेतिदुष्टधीः॥१५॥ताडयैनामहादुष्टानाहजानामिकिंवतम्॥ कोगणेशोस्तिक क्लेशोयंधिनाशयतिध्रुवम्॥१६॥ पित्रैवप्रेरितःपुत्रस्ताड्या मासतांमुहक्लेशितापीडितासाचव्रतंरुत्वागणेश्वरम्॥१७॥ध्यायतीमार्थना चकेवंगणेशजगत्पते।क्लेशंदर्शयहेरंबश्वोश्वश्वशुरस्यच॥१॥येनैषा जायतेभक्तिप्रतेतवगणाधिपा। लंबोदरस्तथाचकेतल्याविहसन्विभुः। For Private and Personal Use Only

Page #41
गत ॥१९॥पश्यतांसर्वलोकानांभूपतेस्तनयंविक्षुः॥तदापायच्छद्विश्वात्माधर्मपा। लस्यमंदिरे॥३०॥पश्चाज्जहारतहस्त्रभूषणाभरणानिचा।राजगेहेपिनिक्षि|| प्यतत्रैवांतरथीयत ॥२१॥ततोराजास्वपुत्रंचस्वयमाहूयसत्वरम्॥अमात्य स्यगृहेगत्वामत्पुत्रःकगनोधुना॥२२॥भूषणानिचसर्वाणिवस्त्रंलज्वानपुत्र कः॥कस्यकर्मइदरौद्रंकगतोममपुत्रकः॥२३॥ इतिनृपवचःश्रुत्वामंत्रीपत्या त्तरंददी। बगतोहनजानामित्वत्पुत्रोनपदुर्धरः ॥२४॥शोधयिष्यामितत्सर्वन पुरंनगरपाटिकाम् ॥राजातदाबभाषेचकुडापिभृत्यकिंकरान् // 25 // भटाःशीघ्रविचिन्वंतुमंत्रिणोममपुत्रकम्॥दूतास्तत्रह्मधावंतनगरेषुवनेषुच।।२६॥॥२० ततोनलब्धः पुत्रापिदूताराजसमीपकौ॥जगदुर्भयभीतास्तेराजन्नप्राप्तत For Private and Personal Use Only

Page #42
स्कराः॥२७॥कुमारोनगरेनास्तियथाचोपवनेषुच॥ दृष्टःप्रविष्टसर्वेषुनदृष्टोनि र्गतःपुनः॥२०॥ इतितेषांवचः श्रुत्वाराजामंत्रिणमाइयत्॥तमाहूयमहाराज ष्टवान्कुत्रमेसुतः॥२९॥धर्मपाल कमेपुत्रःसत्संवदममाग्रतः॥कस्मौदाभरणंवबंदृश्यतेनममात्मजः॥३०॥दुष्टत्वावधायिष्यामित्वत्कुलंनात्रसंशयः॥एवंवा दतिराजेंद्रमंत्रीविस्मितमानसः॥३१॥प्रणिपत्यनृपंप्राहशोधयिष्यामिभूपते॥ राजना–पुरेयोगीनचदूतानतस्कराः ॥३२॥नजाने ईदृशंकर्मरुतंकुत्रगतःप्र भो॥धर्मपालोगृहंगलापुत्रान्पप्रच्छचस्त्रियम्॥३३॥स्नुषा:सर्वाःसमाहूयकेने दंकर्मवाद्भुतम्।।ममभाग्यविहीनस्यकुलंराजाधिष्यति॥३४॥श्वरस्यय चाश्रुत्वावधर्वचनमब्रवीत्॥किमर्थतप्यतेतातकोपंरुत्वाजनाधिपः।।३५।। For Private and Personal Use Only

Page #43
||तस्माञ्चात्रप्रयत्नेनपूजनीयोगणाधिपः।।जनाराजादयःसर्वेसरुवीकाःपुरवासि न॥३६॥व्रतंकुयुर्विधानेनचतुर्थीकष्टनाशनम्॥राजपुत्रस्यप्राप्तिःस्यान्नमेवाचो स्थाप्रभो॥३७॥ इतितस्यावचःश्रुत्वाश्वशुरःप्रणतांजलिः॥धन्यापुत्रवधवाचकुलंमांचोरिष्यति // 38 // यथागणेश्वरः पूज्योमावदस्वरूपानिधे।एतद्र तस्पमाहात्म्यनज्ञातंमंदबुद्धिना॥३९॥तक्षमस्वतुकल्याणिराजपुत्रप्रदर्शय।। तदासर्वव्रतंचक्रुश्यतुर्थी कष्टनाशनम्॥४॥राजादयःप्रजासहेिरंबतुष्टिहेत विगतदाप्रसन्नोभगवान श्रीगणेशोव्रतेनच॥४१॥पश्यतांसर्वलोकानांराजपुत्रंददर्श ह॥राजपुत्रंतदादृत्वाविस्मिता:पुरवासिनः॥४२॥प्रसन्नाःसकलालोकाराजाह| र्षमुपागतः॥धन्योगणेश:साधन्यामंत्रिपुत्रवधूःशुभा॥४३॥यस्याश्यरुपया For Private and Personal Use Only

Page #44
प्राप्तःपुत्रोवैवस्वताद्यतः॥तस्मात्सर्वप्रयलेनव्रतंकुर्यु:सुतप्रदम्।।४४॥ // श्रीरुष्णउवाच॥ नातःपरतरंभूपत्रिषुलोकेषुविद्यते। अनेकलेशशांत्यर्थ वतंकुरुकहह // 45 // ॥इतिश्रीस्कंदपुराणेचैत्रछष्णचतुर्थीव्रतकथासंपूर्णा॥ 9 // // // ॥पार्वत्युवाच॥ ॥वैशाखमासेयाकृष्णाचतुर्थीसंकटाभवेत्॥कयंपू || ज्योगणाध्यक्षः किनामकिंचभोजनम्॥१॥ गणेशउवाच॥ ॥वैशाख स्यासितेपक्षेचतुर्थ्यातदिनेव्रतम्॥ पूजनीयोवक्रतुंडोभोजनंशतपत्रकम्॥२॥इयं चतुर्थाशुभदायथायेनरुतानृप / / इतिहासप्रवक्ष्यामिश्रद्धयाशृणुपाति॥३॥ आसीत्पुरामहीपालोरंतिदेव प्रतापवान्॥ शत्रुतॄणसमूहामिलेोकपालेषुमित्र |ता॥४॥तस्यराज्येबभूवाथधर्मकेतुहिजागणीः॥तस्याद्वयंचासीत्सुशीला For Private and Personal Use Only

Page #45
Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir गन कथा. 22|| चंचलापिच॥ ५॥सुशीलानिरतानित्संवतकर्शितविग्रहा॥चंचलाबुभुजेनिस व्रतधर्मपरामुखी ॥६॥सुशीलासुषुवेकन्यांसुभगांसुखदायिनीम्॥चंचला याःसुतोजातोजहासो:पुनःपुनः॥७॥सुशीलाव्रतपुण्यात्तकन्याजातारुशां गके। अस्माकंव्रतहीनानांफलमीहक्ततोभवेत्॥८॥ इनितस्यावचाश्रुत्वासुशी लाविन्नमानसा॥प्रार्थयंतीगणाध्यक्षंयथोक्तविधिनासती॥९॥संकष्टनाशनी चक्रेवतमेतत्समाहिता ॥ततोरात्रौददर्शाथगणेशंवतदायकम्॥१०॥ // श्रीगणेशउवाच॥ ॥सुशीलेतवकन्यायामुरखान्मौक्तिकविद्रुमाः॥पतिष्यं सनिशंभद्रेयथात्वांचाहास्यति॥११॥पुत्रस्तेभविताशीलेवेदशास्त्रार्थतत्वचित् 22 ॥इतितस्येवरंदत्वातत्रैवांतरधीयत॥१२॥ तस्याः पुत्रोवभूवाथकन्यामौक्तिक For Private and Personal Use Only

Page #46
वर्षिणी॥ धर्मकेतुस्तथाकालेपंचत्वंसमुपागतः॥१३॥चंचलाधनमादायगतागे हातरंरुषा॥सुशीलागृह्मासाद्यकन्यापुत्रौरक्षचा॥१४॥कन्यामुखोद्भवैर्मुक्का फलैस्तस्याधनंबहु॥वरधेसंपदोनित्यंचंचलावीक्ष्यतय्यत॥१५॥ततःसाचंचला दुष्टादृष्वातप्यतनित्यशः॥सुशीलातनयांकूपेपातयामासदुष्टधीः॥१६॥रक्षिता सातदाकूपेहेरंबेनरूपालुना॥तथैवपुनरायातामातृगेहेमुदान्विता॥१७॥तावि लोक्याथसादृष्टाचचलचित्तविानमा।देवारक्षितवान्यस्यतस्यान्यःकिंकरिष्यति।।। ||17 // सुशीलातनयाचैवदृस्वाहर्षितमानसातस्थामालिंगनंचके श्रीगणेशिनरक्षिता ||म॥१९॥अस्माकंचाप्यनाथानांनायोश्रीगणनायकः॥सशीलापादयोर्नत्वाचंचलाविस्मितानदा॥२०॥क्षमध्वंभांचदुष्टांचपापाचरणतत्परमात्वंदयातुःशुशेशीलेता For Private and Personal Use Only

Page #47
|| रिने भयो कुले // 21 // यस्यदेवाहिरक्ष्यतितस्यतिमानवाः॥नश्यनियेचने सर्वसाधूनांदोषतत्पराः॥२२॥चकेसापिव्रतंपुण्यसंकटांकष्टनाशिनीम्॥श्रीगणेश प्रसादेन उौपीतेपरस्परम् ॥२३॥शत्रवोमित्रतांयांतियस्यतुष्टोगणाधिपः॥संकष्ट नाशनंचैवव्रतंचकेसमाहिता ॥२४॥इतितेकथितंदेवियथारत्तमभूत्पुरा।नातः परतरंलोकेव्रतविमविनाशनम्॥२५॥ ॥श्रीकृष्णउवाच॥ तथात्वमपि। राजेंद्रवतंकुरुयथाविधि॥अरयोनाशमायांतिसिद्धयःसमुपस्थिताः॥२६॥बंधुभिः सहधर्मज्ञसदारःसहमातृभिः॥अचिरेणैवकलेनस्वराज्यंप्राप्स्यते भवान्॥२७॥ // // इतिश्रीस्कंदपुराणेवैशारपरुष्णचतुर्थीग्रतकथासंपूर्णा // 1 // ॥पार्वत्युवाच॥ // ज्येष्ठमासेकथंपूज्योगणेशोवत्सतहद॥ किंनामभोजनेकिंचतद्विधानसमासतः।। For Private and Personal Use Only

Page #48
षष्ठभावसंस्थौचेत्तदानद्भावः नुः नालेयांशोचंद्रेखलखग सहिते पापय हयुक्तेशत्रुभावस्थे कनिष्पीडितेशनिप्रतिभिःक्रूरय है: योगेनदृष्ट्यावापीडितेतनुसदः .....नशीतकरे चंद्रतहानोगीस्यात् भया पालेयांशौरिपुस्येरवलरवगसहितेमानवोरोगवान्स्याल्कूरैर्निष्पीडितश्चेत्तनुसद नगतःशीतरश्मिस्तदानीं क्रूरैकेंदालयस्थेयदिशाविहगर्नेक्षितेरोगवान्स्या त्तस्मिन्काव्यालयस्थेकुजगुरुकविभिनेक्षितेतहदेव 21 प्रिहित केंदगा क्रूरश्चेद्रोगयान्स्यात् स्मिन्क्रूरेशकराशिसंस्थेकुजशकगुरुभिर्नदृष्टेतहदेवरोगवा नेवस्यात् अत्रयद्यपिविशेषेनोक्तस्तथापियोगकर्तृगृहस्वामिकफवातपित्तादिकोपजन्यो। For Private and Personal Use Only

Page #49
जालं. विशेषरोगोज्ञेयः 21 षष्ठेशेपुराशिलमेस्वोच्चेवापापग्रहैदृष्टेसति नराणांजातानांअंगेशरी टी. 21 // रिअरिजनवशतः शत्रुजनकारित: गूटरूप:प्रच्छन्न: गदोरोग: स्यात् अत्रयहतुंगराशी नांप्राय: स्त्रीराशिखात् पुंलग्नेवाशब्दप्रयोगेभिन्नएवयोगोज्ञायते षष्ठेशेराहुयुक्तः यपुंलग्नेस्सीयतुंगेरिपुभवनपतोवीक्षितेसन्न मोगैरंगेनूननराणामरिजनवशतः स्थाद्रदोगूढरूप: रि: फस्थानेस्थितेचेदरिसदनपतौसिंहिकापुत्रयुक्त किं वासप्ताश्वयुक्तपरग्रहवसति चवृत्तिनःस्यात् 22 गमयमा यो बास्थितः तदाजात: नरः परग्रहवा न 22 अथसप्तमभावफलंनिरूपाय ||21 प्यन्विवाहयोगमाह यावंतीग्रहाः तातोदिवाहाःनुः पुरुषस्यज्ञेयाः For Private and Personal Use Only

Page #50
समतिमताजन्मलमाभिज्ञेनदैवज्ञेन जनकाचाबादोज्ञेयहोरागम जतिकशास्त्रविडिरधिक बलवतांग्रहा . कार्यः तत्राधिकबलरविविधुकुनुवां रविसूर्यचंदोमानांअंगदिक शेलसंर ....यषपाणिचंद्रस्यदशरूपाणिमोमयावंतोवाविहंगामदनसदनगाश्चेनिजाधीशदृष्टास्तावतोनुर्विवाहास्वथसमति मताज्ञेयमित्थंकुटुंबे कार्योहोरागम रधिकबलवतारखेचराणांहियोगादादे श्यतत्रवीर्यरविविधुकु सुवामंगदिशैलसंख्य 23 स्यसप्तरूपाणि अन्येषा षट्पाण्येव अंगरूपाधिकोयलीतिपइतिवचनात् 23 गृहिणीकारकाः सप्तमभावेशभयहाः शकेंडुजीवशशिजैः सकलै स्विभिर्वाहात्यांकलत्रभवनेरतयैककेन एषार For Private and Personal Use Only

Page #51
मालयां दुःरवीपश्चात्सरवीस्यात् लाभगेष्टमेशेपापेअल्पायुःस्यात् तस्मिन्नेवशुभयहयुक्ने जाताना टी. 23 दीर्घमायुःस्यात् 26 आयुर्घहेश: अष्टमपतिः क्रूरयुक्तः षष्ठरादशगतः तदाऽसमायु:कु यात् अष्टमपतिः लग्नेशयुक्त: अरिपांत्यसंस्थः इत्यनुषंग- तदाखल्पमायुः प्रदत्ते अष्टमेश: नमा रंध्रस्थानस्थितावास्थिरावनगताःशुक्रवागीशसौम्याः कृच्छ्राणाकर्मणांनाभ वतिहिनियतंकारकस्तब्धभाव: बाल्यैदुःरवीनर स्यान्निधनगृहपतौलानयाते सरवीस्यात्पश्चासापेल्पमायुः शुमणगसहितेदीर्घमायुर्नराणाम् 26 जोर सवाष्टमेतहनचिरायुः प्रदत्ते लयेशोतः स्थित: द्वितीयेस्थितश्चेत्तदातस्करोथैरिय तश्वस्यात् 27 प्रसूतीजन्मसमरे लमपतीहीनवीर्योअष्टमषष्ठग For Private and Personal Use Only

Page #52
तीनदासंयामेकीर्तिशेषप्राप्नोतिसं यपंचखंप्राप्नोतीत्यर्थः तावेवायु देहाधिनायोसबलोचेद्विजयीभवति युतश्रेत् आंदोलिकाया: शिबिकाया जयः शिविकारूटोजयत्तीत्यर्य: चतु५ .. लमशनचंद्रेणचयुतः मूर्तौलमेस्थितश्चेत्तदादंता कुर्यादायुम्हेशःखलयुगरिपांत्यसंस्थोल्समायुश्चेल्लनाधीशयुक्तोनिधनुभव नपः स्वल्पमायुःप्रदत्ते रंध्रस्थोवाचिरायुस्तदनुरविभुवस्तबतबल्लयेशोफेशस्थानस्थितश्चज्जनषिहिमनुजीवरियुक्तस्करःस्यात्२५वलेंट मशागजै जय: स्याता अथचतुर्थेशोगुरुयुतः लमेचेत्तदावाजिवाहै: वाजिराजैः गजेंद्रैश्चसहजयः स्यात् इत्यष्टममा व: 28 अथनवमभावः शायोगमाह नवमभावेशोएरुदृष्टः लग्नस्थश्वेत्तत्रजातोराजवंद्यः For Private and Personal Use Only

Page #53
24 ||राजमान्यः स्यात् भाग्येश: नयमाधिपः लग्नस्थः चतुर्थनवमपतीस्वामवनंचतुर्थपतिःचतु|| || टी. नवमपतिनतमंपूर्ण दृष्ट्यापश्यनश्वेत्तदासर्वासांधनधान्यसवर्णादिसंपदांआस्पदआश्रय मन जःस्यात्वाहनेशः अष्टमस्यस्तदामनुजः भाग्यराहित्येवजति होराविद्भिरेयंप्रकारेणभाग्यराहियों आयुर्दहाधिनायौनिधनरिपुगतौहीनतीर्थीप्रसूतीसयामेकीर्तिशेषव्रजनियलयु तौतौतदात्तज्जयाप्तिंशक्रेणादोलिकायास्तनुपविधियुतोवाहनस्थाननाथोमू तौदतावलेंद्रस्थगुरुसहितःस्याज्जयोगधचाहे:२८ येन दीनानांगरायो बिलादिरहितानांप्राप्तिस्तदनुचपलतारि मेणसंबंध: 29 अयनवमेशोलाभगेरा ||24 जमान्या दीर्घायुधर्मशीलस्यात हनेशाः द्वितीयलमारतुर्थपतय:// For Private and Personal Use Only

Page #54
|1 // ॥श्रीगणेशउवाच॥ ॥मानज्येष्ठऽसितेपक्षगणेशस्यचतुर्थिका सौभाग्यदायिनीदेवीपतिदासाप्रकीर्तिता ॥२॥तस्यामारपुरथा पूज्योविधिनाभ |क्तिचेतसा॥ भोजनंचघृतंदिव्यंब्राह्मणान्भोजयेत्तदा॥३॥इतिहासप्रवक्ष्या मिप्राग्भूतंशृणुपार्वति। पुराणजमहादेविगणेशस्यव्रतेविधिम्॥४॥आसीत्पु राहतयुगेपृथुभूपःशतुकतुः।तस्यराज्येडिजश्रेष्ठोद्यादेवइतिस्मृतः॥५॥चत्वा रस्तनयास्तस्यवभूवुर्वेदपारगाः। पित्राविवाहितास्तेतुरायोक्तविधिनाततः॥ ॥६॥तासुसर्वासुज्येष्ठातुस्नुषाश्वश्रूमुवाचह॥आजन्मतःकतंश्वश्रुव्रतंसंकष्टना ||शनम्॥७॥शुभमयापितुगैहेतथाज्ञांदेहिमांप्रभो॥तदापुत्रवधूवाक्यनिशम्य श्वशुरोब्रवीत्।।॥ ॥श्वशुरउवाच॥ ॥शृणुष्ववरपत्नीनांज्येष्ठा For Private and Personal Use Only

Page #55
ग.त्र श्रेष्ठागुणाधिका॥नकष्टंनदरिद्रासिकिमर्थक्रियतेव्रतम्॥९॥ भोगान्मुक्ष्व कया. ||महाभागेकिमर्थकोगणेश्वरः॥ततःकालेनसंजातागभिणीसावधूप॥१०॥ | |श्रावतनयं श्रेष्ठश्वश्रूस्ताचपुनःपुनः॥निषिद्धामासनोभद्रेव्रतंकुरुममाज्ञ या॥११॥ एवंबहुविधेकालेपत्रकुद्धोगणाधिपः॥तस्याः पुत्र विवाहेतुवरव खोःसुमंगले॥१२॥जहारतनयंतस्याहाहाकारोतदाप्यभूत्॥ कगना केनवा नीतः कुतोगत्वाजनाकुलाः॥१३॥ एवंजनानांगदितंतस्यमातातिविट्कला॥ दयादेवंस्वश्वशुरंरुदंतीवाक्यमब्रवीत् ॥१४॥त्वयानिषेधितदेवगणेशस्यन प्रभो॥नकर्मविपाकनकगतोममपुत्रकः॥१५॥ दद्यादेवोपितच्छलापौ 24 ||त्रदुःरवेनदुःखितः॥तस्यपुत्रवधूःसाचसाकन्यानष्टभर्तृका ॥१६॥पतिदुःखा | For Private and Personal Use Only

Page #56
दितानित्यपूजयंतीगणेश्वरम् ॥संकटनाशनंसाचव्रतंचकेनुमासिकम्॥५॥ एकदादुर्वलःकश्चित्तस्पगेहेसमागतः॥भिक्षाविदतत्वज्ञोकन्यांमृदुलभा |षिणीम् ॥१॥मिक्षांप्रदेहिमांकन्येभोजनंक्षुन्निवारकम्॥साकन्याधर्मसं पन्नातस्यविप्रस्यपूजनम्॥१९॥चकारविधिनामत्याभोजनाच्छादनादि कम्॥सोपितुष्टेनमनसाक्चनंतामुवाचह // 20 // वरंब्रूहियथाभद्रेयत्तेमनसि वर्तते। विप्ररूपीगणपतिस्तवप्रीत्याविहागतः।। इतिश्रुत्वातदाकन्या रुतांजलिरभाषत। यदितुष्टोसिविघ्नेशभर्तारंममदर्शय।।२२।। तस्यास्तच नंश्रुत्वागणेशःप्राहसत्वरम् ॥तथास्तुतेपतिःशीघ्रमागमिष्यतिशोभने॥२३॥ इनितस्यैवरंदत्वादेवोत्यंतरधीयत॥सोमशाहिजःकश्चित्तदातस्मिन्पुरेवन For Private and Personal Use Only

Page #57
गज कथा म्॥२४॥तीर्थयात्राप्रसंगेनावमन्तंचददर्शसः॥विप्रपुत्रंचतंज्ञात्वासोपिचानीय तसुरेसा२५॥दयादेवोददर्शायस्वपोत्रंचानयिष्यतः॥जनानागरिकाःसर्वतस्यमा तामहर्पित।।२६॥श्रीगणेशप्रसादेनपुत्र प्राप्तोमयाधुना॥वस्त्रालंकारकंकृत्वाअंके |सालिंगितासती॥२७॥सोमशर्मदयादेवोनमयके पुन:पुनः त्वत्प्रसादाच्चविद्रपो नोमेह्यागतोगृहम।।२॥ वस्त्रंचभोजनंगांचब्राह्मणेभ्यस्तदार्पयत्।।पुनर्मडपि कांरुत्वायथोक्तविधिनाततः॥२९॥ विवाहमंगलंहत्वाहर्षितासकलाजनाः।मा ग्यवतीचसाकन्यास्वा सहमोदिता ॥३०॥रुष्णपक्षेतज्येष्ठस्यचतुर्थीकामदा नृणाम् ॥तस्यांपूज्योनरैःस्वीभिरेकदंतोगजाननः॥३१॥पूक्तिनविधानेनात्याप्रीत्याचश्रद्धयाणवतेनानेनभोदेविलन्धकामाभविष्यसि॥३२॥ ॥श्रीकृष्णउवाच।। 25 For Private and Personal Use Only

Page #58
Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir ईदृशंहिवतंराजन्गणेशस्यमहात्मनः॥ तस्मात्त्वयापिराजेंद्र कर्तव्यंरिपुनाशनम्॥ // 33 // // इतिश्रीस्कंदपुराणे ज्येष्ठकृष्णचतुर्थीव्रतकथासंपूर्णा।। 11 // ॥पार्वत्युवाच॥ // पुत्रआषाढरुष्णस्यचतुर्थीकथिताशुभा॥ तस्यांकेनप्रकारेणपूजनीयोगणाधिपः |॥१॥श्रीकृष्णउवाच॥ ॥शृणुराजन्प्रवक्ष्यामिकथाविनविनाशिनीम् पौराणिकांसेतिहासांगणेशप्रीतिकारिणीम्॥२॥पार्थआषाढमासेतुलंबोदरइति स्मृतः॥ पूजनीयोगणाध्यक्षःपूर्वोक्तविधिनाततः॥३॥पुरातुझपरेराजपुरिमाहिष्मती|| प।अभून्महाजितोनामराजापुण्यप्रतापवान्॥४॥प्रजापालयतोनित्यपुत्रहीनोन वत्तदा॥पुत्रहीनस्यतद्राज्यंतस्यैवनसुरसंगृह॥५॥पुत्रहीननृणांजन्मस्थावेदेतिषि श्रुतं तेनैवदत्तमअंतिपितरःकोष्णवोदकम्॥६॥ कालंव्यतीयराजासौचाहनिशि For Private and Personal Use Only

Page #59
गबामनोरथैः॥ बहुपुण्यकर्ततेनपुत्रस्योत्पादनेतदा॥७॥नाभवत्तस्यपुत्रस्तुसंसारा! ||कथा. 26|| र्णवतारकायौवननिर्गतंतस्परसावंसमाविशत्॥॥ब्राह्मणान्ससमाहूयवे आ. दविद्याविशारदान्॥बुद्धिमती:प्रजाश्यान्याराजातेभ्यउपाचह॥९॥ ॥राजीवा च॥ // किंभविष्यतिभोविपाःपुत्रहीनस्यभोजनाः॥ इहजन्मनिकिंचिदैनम यापातकंकृतम्॥१॥अन्यायोपार्जितंवित्तकोशेक्षिप्तमयानहि।सुतवत्पालि तालोकाधमणपालितामही॥११॥ दुष्टेदंडोमयादत्ताइष्टमित्रेषुभोजनम्॥ शिम शाः संपूजितालोकागोब्राह्मणहितेरतः॥१२॥ इत्येवंपालितापृथ्वीधर्मणैवाखिलाजनाः॥कस्मात्पुत्रोगृहेमेऽद्यनभवेद्रोहिजोत्तमाः॥१३॥ ॥विप्राउचुः॥ ॥वयमुपायंकुतस्तवपुत्रस्यकारणम्॥ इतिचिंतयमानायकुर्षे For Private and Personal Use Only

Page #60
तोराजसत्तम॥१४॥तदातस्यप्रजाःसमितिकत्वामनोरथम्॥बुद्धिमंतोजना श्यान्येसहविप्रैर्वनंययुः॥१५॥वनेतावद्धमंतश्यइतश्वेतश्यसत्वराः॥इत्येवाचा |ममाणास्तेददृशुर्मुनिसत्तमम्॥१६॥तप्यमानंतपोध्याननिराहारंनिरूदकम् // . ब्रह्मतुल्यंजितात्मा जितको,सनातनम् ॥१७॥लोमशंनामविमलंसर्वशास्त्रविशा रदम् // दीर्घायुषमनंतंचअनेकब्रह्मसंकुलम्॥१०॥ एकेनैवापिकल्पनलोमतस्य विशीर्यते॥इत्येवंलोमशंनामत्रिकालज्ञमहामुनिम्॥१९॥ एवंविधमुनिदृत्वा जग्मुस्नेतृत्समीपनः॥यथान्यायंयथार्हचप्रणिपत्यत्युपस्थिताः॥२०॥ हर्षितात्प |भवन्सर्वेऽचुस्तेचपरस्परम् ॥अस्मद्भाग्यवशादेवप्राप्तोर्यमुनिसत्तमः॥२१॥ उपदेशोयथान्यायंतथास्माकं भविष्यति॥ इनिसंचिंत्यतेसर्वेतंमुनिवाक्यमत्रुक For Private and Personal Use Only

Page #61
गन न्॥२२॥ ॥जाउचुः॥ ॥श्रूयतांमुनिशार्दूलअस्माकंदुःखकारणम् || || कथा. तत्संशयच्छेदनायतवसान्निध्झमागताः।। २३॥आचक्ष भोयथास्वामिन्नपरं किंचकथ्यते॥ब्राह्मणोमुनिवर्यस्त्वंत्वत्समोनैवदृश्यते॥२४॥ . लोमश || | उवाच॥ ॥किमर्थमागतापत्रकिकार्यब्रूतभोजनाः॥मांकिमर्थब्रुवंतस्तह्या गताकथ्यतांजनाः॥२५॥ निःशंकंचकरिष्यामिभक्तांचहितेरतः॥परोपकरणा|| यअस्माकंकेवलंतपः॥२६॥ ॥जनाउचुः॥ ॥आगताःस्मद्विजश्रेष्ठ कारणवियतेमहत्॥राजामहाजितोनामब्राह्मणोधर्मतत्परः॥२७॥दाताशूरःसु भाषीचपुत्रहीनोपिवर्तते॥वयंतुपालितास्तेनपुण्यकर्मनमहात्मना ॥२८॥अस्मा 27 कंपितरःस्वामिन्केवलंजन्महेतवः॥ तस्येवकारणादवचागतागहनेवने॥२९॥ For Private and Personal Use Only

Page #62
यथोपायंवदस्वामित्राज्ञेपुत्रोभविष्यति।तस्मिन्राज्ञिगुणेर्युक्तेपुत्रप्राप्तिनर्जाय त॥३०॥मतिकृत्वावयंसर्वेशागतागहनेवने।।तस्यभाग्यवशादेवभवत्तांदर्शनल भेत्॥३१॥पुण्यंदानंव्रतंयत्तुमुनेतत्कथयस्वयम्॥केनकर्मविपाकेनपुत्रस्तस्यभविष्यति॥३२॥ इतितेषांवचा श्रुत्वाधानस्ति मितलोचनः। तस्योपकर णायमुनिर्वाक्यमुवाचह।।३३॥ लोमशउवाच॥ ॥शृणुतावहितापि प्रावतंसंकष्टनाशनम्॥पुत्रप्रदमपुत्राणांनिर्धनानांधनप्रदम्॥३४॥आषाढे रुष्णपक्षेचचतुर्थीयाप्रकीर्तिता॥ तस्यांपूज्यश्यते राजन्नेकदंतोगजाननः॥ ३५॥पूर्वोक्तेन विधानेनश्रद्धपापरयायुतः॥ व्रतंकुर्याद्वाह्मणानांभोजनाच्छा दनादिकम्॥३६॥पुत्रास्तस्यभविष्यतिश्रीगणेशप्रसादतः॥ इतिश्रुत्वामुने For Private and Personal Use Only

Page #63
Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir मन क्यिसवैप्रांजलयास्थिताः॥३०॥नेमुदंडवद्भूमौसर्वस्वपुरमाययुः।।यथावत्ता वनेजातंसराजेन्यवेदयन्॥३॥तेषांराजावचा श्रुत्वाहर्षितोमानदःसधीः॥व्रतं चिकेविधानेनविप्रपूजापरायणः॥३९॥तस्याराश्या:सदक्षिण्यागर्भाधानमभूत्तदा। पुत्रःसुलक्षणोजात श्रीगणेशप्रसादतः॥४०॥प्रजा:संतोषिताःसर्वानगरे सर्वमंगलम्॥महीजितोब्राह्मणेप्योधनरत्नादिचाददत्॥४१॥ ईदृशोहिप्रमा वोयंव्रतस्यपार्थिवोत्तम // करोतियोनरोभक्त्याससर्वसुरवमामुयात्॥४२॥ // ॥श्रीकृष्णउवाच॥ ॥तस्मात्त्वमपिराजेंद्रव्रतंकुरुयथाविधि|सर्वाकामानवाप्नोषिश्रीगणेशप्रसादतः॥४३॥सर्वराज्यमवाप्नोतिरिपवःसंक्षयंता था॥युधिष्ठिरनृपश्रेष्ठयेकुर्वतिव्रतोत्तमम्॥४४॥एकांतमानसायेवैऋषयःपं For Private and Personal Use Only

Page #64
|डितोत्तमाः॥ तेषांपुत्राश्रपौत्राअनिर्विघ्नासंततिर्भवेत्॥४५॥पठनाच्छ्रव! णाडापिकार्यसिद्धिःप्रजायते॥४६॥ ॥इनित्रीकंदपुराणेआषाटकृष्णचतुर्थावतकथासंपूर्णा७२ // ॥अथाधिमासकृष्णचतुर्थीव्रतकथा॥ ॥स्कंदउवाच॥ ॥शृण्वंतुऋषयः सर्वेकयांपौराणिकींशुभाम्॥ गणाधिपवतस्यायंप्रभावोवर्णितोयथा॥१॥अरण्ये वर्तमानास्तेपांडुपुत्राद्विजोत्तमाः॥ सर्वधर्मसुशीलायसवैकृष्णपरायणाः॥२॥ए कदातुगृहेतेषाश्रीव्यासोमुनिपुंगवः॥आगताखेच्छयाचारीतंदृष्ट्वामुनिसत्तमम्॥ ३॥सहमोत्थायतेसवैकृतप्रांजलयास्थिताः॥धन्यावयं गृहंधन्यं भवतोदर्शनेनच।। ४॥अद्यमेसफलंजन्मभवदागमकारणात्॥अद्यमेसफलंसंर्वदर्शनात्क्लेशनाशन म्॥५॥महतांरुपयागेहेस्वागतंवनवासिनाम्॥आत्मानंसाधुमन्येऽहंराज्यंत्र For Private and Personal Use Only

Page #65
ग.ब्र. कथाः अ. टंपराङ्मुखम्।। 6 // इतिभीमादयःसवैनमस्कृत्याग्रतःस्थिताः॥पाद्यार्थ्यमास |नंदत्वाद्रोपदीप्रणतांजलिः॥७॥राज्यभोगान्यथायोग्याकर्शितावनवासिनी॥कि कर्तव्यंमयाचाघउपायंकटनाशनम्॥॥येनपराजिता:सर्वे रिपवायांतिसत्वरम् ॥इ त्यक्तवंतराजानंदुष्टसंकष्टनाशन ॥९॥उवाचरुपयाव्यासोसर्वज्ञंपार्थिवंतदा॥नास्तिभूमंडलेराजात्वत्समोधर्मतत्परः॥ 10 // कथयामिततेनदुःखसंकष्टनाशनम्।। शुभफलदंदिव्यंचविसर्वार्थसाधनम्॥११॥ विद्यार्थीलभतेविद्याधनाथीलामतेधन |म्॥इतिहासंप्रवक्ष्यामिश्रृणुपार्थपुरातनम् ॥१२॥आसीत्पुरारुतयुगेचंद्रसेनोमहीपतिः॥सभार्योदीक्षितोधीमानसहद्भिःपरिवारितः॥१३॥स्वजनैधुभिश्चैव तसुत्रैःसहसंयुतः।।तस्पप्रियाचसौभाग्यासलीगुणवतीचसा॥१४॥नाम्नारत्नाक For Private and Personal Use Only

Page #66
लीराजनुपतिव्रतपरायणा।।तयोःपरस्परंप्रीतिरभवन्मुनिसंमता॥१५॥ कदाधिदैवयोगेनहतंराज्यंचशत्रुभिः॥कोशोबलंचापहृतं विनष्टोबंधुभिःस ह॥१६॥रलावल्यातयासार्धनिर्गतोभूमिवल्लाः॥क्षुघयापीडितोराजाचैवा सास्तृषादिभिः॥१७॥ इतश्वेतश्यविचरस्तपासार्धमहीपतिः॥ एकाकीवनमा सायतयासार्धयुधिष्ठिर॥१०॥सूर्यास्तंचततोजानमरण्येक्षत्तृषार्दितः॥च्याप्रै श्यचक्रवाकैअषककोकिलसारसेः।।१९॥कंटकैःक्लेशिताराज्ञीवनंहनाभयंकर तांविलोक्यनृपश्रेष्ठोदुःखेनक्लेशनांगतः॥२०॥ततःप्रभातसमयेमार्कडेयंम | हामुनिम्॥ दूरात्संदशेराजातत्रैवविचरन्वने // 21 // उपगम्यशनैस्तत्रदंडवत पतितो वि॥तयाचभार्ययासार्थप्रणिपत्यपुनः पुनः॥ 22 // कृतांजलिपुटोभू] For Private and Personal Use Only

Page #67
अ. वाराजावचनमब्रवीत्।।तपस्विनंमुनिंदांनंमार्कडेयंवनेस्थितम्।।२३॥ // राजोवाच॥ // दुरुतंकिमयापूज्यपूर्वजन्मनियत्रूतम्॥तेनकर्मविपाकेनरा ज्यलक्ष्मी परैर्हता॥२४॥ ॥मार्कडेयउवाच॥ ॥शृणुराजनप्रवक्ष्या मियत्कृतंपूर्वजन्मनि ।।मृगयालुब्धकोभूत्वागतस्तद्हनंवनमू॥२५॥ मृगशार्दू लशशकान्हेन्यमानोवनेतदा॥ तस्यांरात्रौञ्चमाजंचतुर्थीमधिमासिकाम्।। ॥२६॥तस्मिन्वनेमहारम्यंसरतत्रैवदृष्टवान् ॥तत्तीरेनागकन्यानांसमूहरक्तवास साम॥२७॥ गणेशपूजयंतीनादृष्ट्वातत्रैवविस्मितः॥उपगम्यशनैस्तत्रास्ता श्यपयाविधि ॥२॥स्वर्गदेव्योयथापूज्योवक्तव्याश्रीगणाधिपः॥ अहंपूजांक |रिष्यामिप्रभावंभूतशोभनाः॥२९॥ ॥नागकन्याउचुः॥ ॥संपूंजय For Private and Personal Use Only

Page #68
गणेशंखसर्वसिद्धिमदायकम्॥ शांतिदंपुष्टिदनित्यंसंततिसुखसंपदः॥३०॥ // ॥राजोवाच॥ // कस्मिन्मासेदिनेकस्मिन्पूजनीयोगणाधिपः॥ किं वादानंकयंपूज्योयूयंवदतमेपुनः॥१॥ ॥नागकन्याऊचुः॥ // धिमास्यसितेपक्षेचतुर्थ्यांचविधूदये।। पूजनीयोविधानेनपिमहानृपसत्तम / 32 // यथाचोत्पद्यतेशक्तिभक्तिभावेनचार्चयेत्॥पंचामृतेनचलायाद्रक्तपुष्पैः मपूजयेत्॥३३॥ गंध पैश्यनैवेद्यदूर्वा युग्मैःसुवासितैः॥मोदकान्पंचदशका नतशर्करयायुतान् // 34 // कृत्वापंचगणेशायपंचविप्रायदापयेत्॥कुमायव टकान्दत्वा स्वयंपश्यात्तुभोजयेत्॥३५॥सर्वोपस्करणैर्युक्तंगणेशःप्रीयतामि नि॥ ततः पौराणिकीं श्रुत्वाइतिहासकथामिमाम्॥३६॥सर्वकामान्लोसिद्धि For Private and Personal Use Only

Page #69
गवा || मेवपूज्योगणाधिपः // श्रुत्वातासांपचोराजानमस्कत्यपुनःपुनः॥३७॥ र|| हीतंतंत्रराज्ञाचनतंसंकष्टनाशनम्॥ निर्जगामसरस्तीरामात्वादेवंगणा || पिपम्।। 38 // तत्प्रभावेणसंतुशेगणेशासिद्धिदायकः // अभवनधान्यादि पुत्रदारादिकंबहु ॥३९॥रलहारैःसुवर्णेश्वगोगजैःपूरितंगृहम्॥कस्मिं यित्समयेत्वंचनांधोविस्मृतोवतं॥ ४०॥ततःप्राप्तहिपंचत्वं त्वयापूर्वहि जन्मनि॥ तत्मभावाद्राजकुलेनवंजन्माभवत्युनः // 41 // सुमित्रप्रियायु कसंप्राप्तविमलं वपुः॥ ब्रतमंगप्रभावमपुनस्त्वमीदृशोभवः॥४२॥ // राजोवाच // ॥किंकर्तव्यमयाब्रह्मन्नधुनादुःखनाशनम्॥यथोपायेनसं| विनाःक्लेशाःशांतिमुपागताः॥४३॥ ॥मांडेयउवाच॥ ॥यथा For Private and Personal Use Only

Page #70
पूर्व विधानेनसंपूज्यो : गणेश्वरः // संकष्टनाशनंचैवव्रतंकुरुतयानृप।। 44 // राज्यं नृपत्वंसंप्राप्तःपुनःप्रीतेगजानने॥ तस्मात्त्वंपूज्यगणपस्वयंक्त शोपशांतये॥४५॥ // व्यासउवाच॥ ॥मार्कडेयवचाऋत्वा प्रणिपत्यययौगृहम्॥ सभार्ययावतंचक्रे भक्तियुक्तोययाविधि॥ ४६॥रिप वःसंक्षयंयातानष्टराज्यंचलब्धवान्॥ सर्वकामोभवेसिद्धिर्गणेशस्यप्रसादतः // 47 // . ॥स्कंदउवाच॥ // इतिव्यासवचा बापांडुपुत्रोयुधि|ष्ठिरः॥ रुतांजलिर्बभाषेदंश्रीव्यासंनृपसत्तमः॥४८॥ .. ॥युधिष्ठिरउवाच व्रतस्यास्यविधिहिरुपयाकष्टनाशनम्॥ किंनामसाजनंकिंचक थंपूज्योगणेश्वरः॥४९॥ ॥व्यासउवाच // ॥राजनहष्णच For Private and Personal Use Only

Page #71
तुझंच पूजनीयोगणाधिपः / / पंचामृतैः कृतस्नानं षोडशैरुपचारकैः॥५०॥ कया. गस्तैः करवीरपुषैर्नैवेद्येर्मोदकादिभिः // रक्तपुष्पाक्षतै रेभिर्नामपदैः || |अ. पृथक् // 51 // विश्वप्रियापेत्याचमनंस्नानंचब्रह्मचारिणे / / वस्त्रंगणेश्वराये तिपुष्टिदायेतिचंदनं // 52 // विनायकायपुष्पाणिपंचोमासुतायच॥ दीपं रुद्रप्रिया येतिनैवेपंधिननाशिने // 53 // तांबूलं फलदायेतिफलं संकष्टनाशिने॥ ततः संप्रार्थपेद्देवंविनेशंचगणाधिपम् // 54 // संसार पीडाव्यथि तंभयातक्लेशान्वितंमांसुमुखप्रसीद। घायस्वमांदुःरपदरिद्रनाशननमोनमो विमविनाशनाय // 55 // पुष्पांजल्यामिममंत्रचन्द्रायाय प्रदापयेत् ॥क्षी राभोधिसमुद्भूतद्विजराजकुलाधिप // 56 // रोहिण्यासहित अंद्रगृहाणा For Private and Personal Use Only

Page #72
नमोस्तुते॥बाह्मणेभोजनंदत्वामोदकान्दक्षिणाधिनान् // 57 // पश्यात्स्वयंनुसुजी तिदेवब्राह्मणशेषतः // भूमिशायी जिनकोधोलोभदंभाविवर्जितः // 58 ॥प्रतिमासंयुनः कुर्याइनहेरंबतुष्टये॥ विद्यार्थी लभतेवियांधनार्थी लभते धनम् ॥५९॥कुमारीशुभा भर्तारंपतिनासहमोदने॥ विधवानुयदाकुर्यात्सौभाग्यपरजन्मनि // 60 // पुत्रार्थीलभ ने पुत्रान रोगीरोगादिमुच्यते। भीतोभयाद्विमुच्येतबद्धोमुच्येतबंधनात्॥६॥व्यासउवाच॥ एयंत्वमपिराजेंद्रवनसंकष्टनाशनम्॥रुत्वाप्राप्नोषिस्वराज्यंगणेशस्यमसादतः // ॥६२॥पटंतिचैवयेभक्त्याकांपौरागिकीशुभाम्॥प्राप्नुवंतिपरांसिद्धिंसुखसंप निमुच्चकैः ॥६३॥इत्येतत्तथि सर्वयथापृष्ट नृपोत्नम।।संकष्टनाशननामवतंसर्वार्थसाधकम्॥६५॥ ॥इनिग्रीस्कदपुराणेप्यासयुधिष्ठिरसंचादे अ For Private and Personal Use Only

Page #73
गब.॥ धिकमासहष्णगणेशचतुर्थीवनकथासंपूर्णा॥ ॥ीसंकष्टनाशनगजा- कया ननार्पणमस्त॥ ॥श्रीसारसदाशिवार्पणमस्त॥ ॥रुसंभवतु॥ इदं पुस्तकं मोहमय्यारच्य राजधान्यां श्रीकृष्यादासात्मज गंगाविष्णुना श्री. वेंकटेश्वर शिलायचे अंकितम् - संवत् 1940 शालिवाहनशकान्दा:१८०५ | इस यंत्रालय में मुंबई के छापेके सबग्रंथ ( श्रीमद्भारतभागवत रामायणादि बड़े और छोटे ग्रंथ) यथार्थ दामसे मिलेंगे. जिन् महाशयोंको पत्र भेजना होय उन्होने शास्त्री अक्षरमें स्पष्ट लिरयके ठिकाणा-पत्ता- नाम-गाम-जिल्हा सहित लिरवके भेजना. दाम ||चाहिये तो पहेले अथवा पुस्तकपोहंचे पर डांकरवानेमे देना For Private and Personal Use Only

Page #74
बतराजका पुस्तक अच्छा जाडा कागदकासशोपित सांचा का, टाइपके उपर अपनेका काम चला है. और पूजापंकज भास्कर' यह अति उत्तमग्रंथ सबलोगोंके हितार्थश्री महाराजा परमउदार श्री मैथिलाधिपति ( दरभंगाके ) इन्होने शास्त्री द्वारा अनेका ग्रंथोंका प्रमाणसें वणवायके तयार किया है सो भी छपके तयार होताहै. एक महि नेसे चाहेर पडेगा. और यह श्री वेंकटेश्वरछापरवानेमें जाडे कागद , बडा अक्षर और अच्छी शाईसें ग्रंथ छपजाते हैं. राईप और शिलाक्षर दोनो हैं: पत्ता इस मुजब लिरवना- श्री मुंबई में, मुंबादेवी बजारमें, मेहेर यानकी चालीमें श्री वेंकटेश्वरछा परवाने में श्री गंगाविष्णु श्रीकृष्णदासबजाज के पास पहुंचे. For Private and Personal Use Only

Page #75
( इतिश्रीगणेशसंकष्ट चतुर्थीवतकथास.)) For Private and Personal Use Only

Page #76
To 8666 For Private and Personal Use Only